ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ ภาษาบาลีอักษรไทย ปญฺจ.อ. (ปรมตฺถที.)

                      ๑๓. ปุริสการานุโยควณฺณนา
     [๑๒๓] อิทานิ ปุริสการานุโยโค โหติ. ตตฺถ กมฺเม สติ นิยมโต ตสฺส
การเกนาปิ ภวิตพฺพนฺติ ลทฺธิยา ปุจฺฉา ปรวาทิสฺส, ตถารูปานํ กมฺมานํ อตฺถิตาย
ปฏิญฺญา สกวาทิสฺส. ปุน กตฺตา กาเรตาติ ปุจฺฉา ปรวาทิสฺส. ตตฺถ กตฺตาติ
เตสํ กมฺมานํ การโก. กาเรตาติ อาณตฺติเทสนาทีหิ อุปาเยหิ การาปโก. อิทานิ
ยสฺมา ปรวาที ปุคฺคลํ สนฺธาย กตฺตาติ ปุจฺฉติ, น กรณมตฺตํ, ตสฺมา
ปฏิกฺเขโป สกวาทิสฺส.
     [๑๒๔] ตสฺส กตฺตา กาเรตาติ เอตฺถ ยทิ ยํ ยํ อุปลพฺภติ, ตสฺส ตสฺส
กตฺตา ๒- ปุคฺคโล อุปลพฺภติ, ปุคฺคโล ตเวว อุปลพฺภติ, ๒- กึ ตสฺสาปิ การโก จ
การาปโก จ อญฺโญ ปุคฺคโล อุปลพฺภตีติ อตฺโถ. ปรวาที ตถา อนิจฺฉนฺโต
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อนฺโธ อสญฺญสตฺโต  ๒-๒ ฉ.ม. ปุคฺคโล เต อุปลพฺภติ
อิสฺสรนิมฺมานวาทภเยน ปฏิกฺขิปติ. ปุน ปุฏฺโฐ ยสฺมา ปุคฺคลํ มาตาปิตโร ชเนนฺติ
นามํ กโรนฺติ โปเสนฺติ, ตสฺมาสฺส เต การกา. เย จ ปน ตํ กลฺยาณมิตฺตา
วา อาจริยา วา ตานิ ตานิ วิชฺชาฏฺฐานสิปฺปายตนานิ สิกฺขาเปนฺติ, เต การาปกา
นามาติ อิมมตฺถํ สนฺธาย ปฏิชานาติ. ปุริมกมฺมเมว ตสฺส กตฺตา เจว การาเปตา
จาติ อธิปฺเปตํ.
     [๑๒๕] ตสฺส ตสฺเสวาติ อิมินา อิทํ วุจฺจติ ๑-:- ยทิ กมฺมานํ การกสฺส
กตฺตา ตสฺสาปิ กตฺตา ตสฺสาปิ กตฺตา อตฺเถว, เอวํ สนฺเต ปุริเมน ปุริเมน
อวสฺสํ ปจฺฉา ปจฺฉา ปุคฺคโล กาตพฺโพติ อิมินาปิ เตสํ ๒- กมฺมานํ การเกน
ปุคฺคเลน อายตึ อญฺโญ ปุคฺคโล กาตพฺโพ, เตนาปิ อญฺโญติ นตฺถิ ทุกฺขสฺส
อนฺตกิริยา, นตฺถิ วฏฺฏสฺส อุปจฺเฉโท, นตฺถิ อปฺปจฺจยํ ปรินิพฺพานํ. ปจฺจยาภาเวน
ปจฺจยปฏิพทฺธสฺส ทุกฺขสฺส อภาวา ยํ นิพฺพานํ วุตฺตํ, นตฺถิ เต ตนฺติ. อถวา
ตสฺส ตสฺเสวาติ ยทิ กมฺมํ กมฺมมตฺตํ น โหติ, ตสฺส ปน การโก ปุคฺคโล,
ตสฺสาปิ การโก ตสฺสาปิ การโกติ เอวํ ปุคฺคลปรมฺปรา อตฺถิ, เอวํ สนฺเต ยา
เอสา กมฺมวฏฺฏสฺส อปฺปวตฺติกรเณน ทุกฺขสฺส อนฺตกิริยา วุตฺตา, สา นตฺถีติ
อตฺโถ. ปรวาที ตํ อนิจฺฉนฺโต ปฏิกฺขิปติ. อิโต อปราสุปิ อุปลพฺภติสามญฺเญน
การกปุจฺฉาสุ ปุคฺคลํเยว สนฺธาย "กตฺตา กาเรตา"ติ วุตฺตํ, น ปจฺจเย. น หิ
มหาปฐวีอาทีนํ ปจฺจโย ๓- นตฺถิ.
     [๑๓๕] อญฺโญ กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ กตฺตาติ ปโญฺห "สงฺขารวนฺตํ
วา อตฺตานนฺ"ติอาทิทิฏฺฐิภยา ปฏิกฺขิตฺโต.
     [๑๓๖] วิปาโก อุปลพฺภตีติอาทิ วิปากปฏิสํเวทีวเสน ปุคฺคลํ ทสฺเสนฺตสฺส
ลทฺธิภินฺทนตฺถํ วุตฺตํ. ตตฺถ วิปากปฏิสํเวทีติ อนุโยโค ปรวาทิสฺส,
วิปากปฺปวตฺติโต อญฺญสฺส เวทกสฺส อภาวา ปฏิกฺเขโป สกวาทิสฺส. ปุน ปุจฺฉา
สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺส.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ปุจฺฉติ    ฉ.ม. เต    ฉ.ม. ปจฺจยา
     [๑๓๘] ตสฺส ปฏิสํเวทีติ ตสฺส ตสฺส ๑- วิปากปฏิสํเวทกสฺส ปฏิสํเวที.
ยสฺมา ปน ปฏิสํเวทิตพฺโพ นาม วิปาโก, น จ ปุคฺคโล วิปาโก, ตสฺมา
ปฏิกฺเขโป ปรวาทิสฺส. ปุน ปุฏฺโฐ ยสฺมา ปุญฺญวิปาเก ฐิตตฺตา วิปากปฏิสํเวที
ปุตฺตํ วา ปตึ วา มาตา วา ชายา วา ปริมุจฺจติ ๒- ปริสชฺชติ, ตสฺมา ตถารูปํ
ปฏิสํเวทิตํ สนฺธาย ปฏิชานาติ ปรวาที.
     ตสฺส ตสฺเสวาติ ยทิ วิปาโก วิปากมตฺตํ น โหติ, ตสฺส ปน ปฏิสํเวที
ปุคฺคโล, ตสฺสาปิ ปฏิสํเวที, ตสฺสาปิ ปฏิสํเวทีติ เอวํ ปุคฺคลปรมฺปรา อตฺถิ,
เอวํ สนฺเต ยา เอสา วิปากวฏฺฏสฺส อปฺปวตฺติกรเณน ทุกฺขสฺส อนฺตกิริยา
วุตฺตา, สา นตฺถีติ อตฺโถ. อิโต ปรํ อุปลพฺภติสามญฺเญน ปฏิสํเวทีปุจฺฉาสุ เหฏฺฐา
วุตฺตนเยเนว อตฺโถ เวทิตพฺโพ.
     [๑๔๒] อญฺโญ กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ วิปากปฏิสํเวทีติ ปโญฺห
"เวทนวนฺตํ วา อตฺตานนฺ"ติอาทิทิฏฺฐิภยา ปฏิกฺขิตฺโต.
     [๑๔๓] ทิพฺพํ สุขนฺติอาทิ กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ วิปากํ ภาเชตฺวา
ทสฺสนวเสน อารทฺธํ. ตํ สพฺพํ เหฏฺฐา วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํ. สกวาทิโน
เจตฺถ ปุคฺคลวเสเนว ปฏิสํเวทีปฏิกฺเขโป เวทิตพฺโพ, น เวทยิตวเสน.
     [๑๔๘] มหาปฐวีอาทีนิ หิ อารมฺมณํ กตฺวา เวทยิตานํ อุปฺปตฺติ อปฺปฏิสิทฺธา.
     [๑๗๐] กตฺตา กาเรตา วิปากปฏิสํเวทีติอาทิ โวมิสฺสกนยวเสน อารทฺธํ.
ตตฺถ โส กโรตีติ ยํ ตฺวํ กตฺตาติ จ ปฏิสํเวทีติ จ วเทสิ, กึ โสเยว กโรติ
โส ปฏิสํเวเทติ. อยํ อนุโยโค สกวาทิสฺส, สุตฺตวิโรธภเยน ปฏิกฺเขโป ปรวาทิสฺส.
     [๑๗๑] ปุน ปุฏฺโฐ "อิธ นนฺทติ เปจฺจ นนฺทตี"ติอาทิสุตฺตวเสน ๓-
ปฏิชานาติ. ๔- อถสฺส วจโนกาสํ ปฏิพาหนฺโต สกวาที สยํกตํ สุขทุกฺขนฺติ อาห.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. เอกเมว "ตสฺสา"ติ ปทํ ทิสฺสติ    ฉ.ม. ปริจุมฺพติ
@ ขุ.ธ. ๒๕/๑๘/๑๘    ฉ.ม. ปฏิญฺญา ตสฺเสว
     [๑๗๒] ตตฺถ อญฺโญ กโรตีติ การกเวทกานํ อญฺญตฺตปุจฺฉาวเสน วุตฺตํ.
ตโต ปรวาที สุตฺตวิโรธภเยน วจโนกาสํ ๑- ปฏิกฺขิปิตฺวา ปุน ปุฏฺโฐ "มนุสฺสภูโต
กตฺวา เทวภูโต ปฏิสํเวเทตี"ติ มญฺญมาโน ปฏิชานาติ. เอวํวาทิโน ปน ปรํกตํ
สุขทุกฺขํ อาปชฺชตีติ ตสฺส วเสน ปุฏฺโฐ ปุน ปฏิกฺขิปติ.
     [๑๗๔] โส จ อญฺโญ จาติ การกเวทกานํ เอกตฺตอญฺญตฺตปุจฺฉาวเสน
วุตฺตํ. ตโต ปรวาที สุตฺตวิโรธภเยเนว ปฏิกฺขิปิตฺวา ปุน ปุฏฺโฐ ปุริเม เทฺวปิ
นเย เอกโต กตฺวา ปฏิชานาติ. เอวํวาทิโน ปน สยํกตญฺจ ปรํกตญฺจ สุขทุกฺขํ
อาปชฺชตีติ ตสฺส วเสน ปุฏฺโฐ ปุน ปฏิกฺขิปติ.
     [๑๗๖] เนว โส กโรตีติ การกเวทกานํ เอกตฺตอญฺญตฺตปฏิกฺเขปวเสน
วุตฺตํ. ตโต ปรวาที สุตฺตวิโรธวเสเนว ปฏิกฺขิปิตฺวา ปุน ปุฏฺโฐ ยสฺมา มนุสฺโส
เทวโลกูปปตฺติยา กมฺมํ กตฺวา น มนุสฺสภูโตว ปฏิสํเวเทติ, นาปิ เยน กมฺมํ
กตํ, ตโต อญฺโญว ปฏิสํเวเทติ, ตสฺมา การกโต เวทโก เนว โส โหติ น
อญฺโญติ มญฺญมาโน ปฏิชานาติ. ลทฺธิมตฺตเมเวตํ. เอวํวาทิโน ปน อสยํการํ
อปรํการํ อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ สุขทุกฺขํ อาปชฺชตีติ ตสฺส วเสน ปุฏฺโฐ ปุน
ปฏิกฺขิปติ. อปิจ อิมสฺมึ โวมิสฺสกนเย อาทิโต ปฏฺฐาย อิมินาปิ นเยน อตฺโถ
เวทิตพฺโพ. ยสฺมา หิ อยํ ปุคฺคลวาที กมฺมานํ การกญฺเจว เวทกญฺจ อิจฺฉติ,
ตสฺมาสฺส โย การโก, เตเนว วา เวทเกน ภวิตพฺพํ, อญฺเญน วา อุโภหิ วา
ภวิตพฺพํ, อุโภหิ วาปิ น ภวิตพฺพนฺติ อิทมาปนฺนํ โหติ. เอวมาปนฺนเมว อนุโยคํ
อนุยุญฺชนฺโต สกวาที "เนว ๒- โส กโรตี"ติอาทโย จตฺตาโรปิ วิกปฺเป อาห.
เสสํ วุตฺตปฺปการเมว.
     ปริโยสาเน ปน จตฺตาโรปิ ปญฺหา เอกโต ปุฏฺฐา. ตตฺถ ปฏิกฺเขโป จ
ปฏิชานนา จ สยํกตาทิโทสปฺปตฺติ จ ปุริมนเยเนว เวทิตพฺพา. อิโต ปรํ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ    ฉ.ม. เนว-สทฺโท น ทิสฺสติ
"กลฺยาณปาปกานี"ติ อวตฺวา เหฏฺฐา วุตฺตนยาเอว "กมฺมํ อตฺถี"ติอาทินา วิกปฺเปน
ทสฺสิตา. เตสมฺปิ เหฏฺฐา วุตฺตนเยเนว อตฺโถ เวทิตพฺโพ.
                     ปุริสการานุโยควณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                    กลฺยาณวคฺโคติปิ เอตสฺเสว นามํ.
                           ----------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้า ๑๕๒-๑๕๖. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=55&A=3407&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=55&A=3407&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=37&i=122              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=37&A=1364              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=37&A=1173              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=37&A=1173              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_37

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]