อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ปญฺจ.อ. (ปรมตฺถที.)

                          ๓. พฺรหฺมจริยกถา
                      ๑. สุทฺธพฺรหฺมจริยกถาวณฺณนา
     [๒๖๙] อิทานิ พฺรหฺมจริยกถา นาม ๑- โหติ. ตตฺถ เทฺว พฺรหฺมจริยวาสา
มคฺคภาวนา จ ปพฺพชฺชา จ. ปพฺพชฺชา สพฺพเทเวสุ นตฺถิ, มคฺคภาวนา ฐเปตฺวา
อสญฺญีสตฺเต ๒- เสเสสุ อปฺปฏิสิทฺธา. ตตฺถ เย ปรนิมฺมิตวสวตฺติเทเว อุปาทาย
ตทุปริเทเวสุ มคฺคภาวนมฺปิ น อิจฺฉนฺติ เสยฺยถาปิ สมิติยา, เต สนฺธาย นตฺถิ
เทเวสูติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส. "ตีหิ ภิกฺขเว ฐาเนหิ ชมฺพูทีปกา มนุสฺสา
อุตฺตรกุรุเก จ มนุสฺเส อธิคฺคณฺหนฺติ เทเว จ ตาวตึเส. กตเมหิ ตีหิ. สูรา
สติมนฺโต อิธ พฺรหฺมจริยวาโส"ติ ๓- อิทํ สุตฺตํ นิสฺสาย เทฺวปิ พฺรหฺมจริยวาสา
นตฺถิ เทเวสูติ อุปฺปนฺนลทฺธิวเสน ปฏิญฺญา ปรวาทิสฺส. ปุน ทฺวินฺนมฺปิ
พฺรหฺมจริยานํ อนฺตรายิกธมฺมวเสน สพฺเพ เทวา ชฬาติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส. ตตฺถ
หตฺถสํวาจิกาติ มูคา วิย หตฺถมุทฺธาย วตฺตาโร. ปรโต อตฺถิ เทเวสูติ ปุจฺฉา
ปรวาทิสฺส, มคฺคภาวนํ สนฺธาย ปฏิญฺญา สกวาทิสฺส. ปฏิญฺญาย อธิปฺปายํ
อสลฺลกฺเขตฺวา ปพฺพชฺชาวเสน อนุโยโค ปรวาทิสฺส.
     [๒๗๐] ยตฺถ นตฺถิ ปพฺพชฺชาติ ปเญฺห คิหีนญฺเจว เอกจฺจานญฺจ เทวานํ
มคฺคปฏิลาภํ สนฺธาย ปฏิกฺเขโป ตสฺเสว. ปุน ปุฏฺโฐ ปจฺจนฺตวาสิโน เจว
อสญฺญีสตฺเต จ สนฺธาย ปฏิญฺญา ตสฺเสว. โย ปพฺพชตีติอาทีสุ ปุจฺฉาสุปิ
เอเสว นโย. ปุน "อตฺถิ เทเวสู"ติ ปเญฺหปิ มคฺคภาวนํ สนฺธาเยว ปฏิญฺญา
สกวาทิสฺส, "สพฺพเทเวสู"ติ วุตฺเต อสญฺญีสตฺเต สนฺธาย ปฏิกฺเขโป ตสฺเสว.
     [๒๗๑] มนุสฺเสสูติ ปญฺหทฺวเย ชมฺพูทีปเก สนฺธาย ปฏิญฺญา, ปจฺจนฺตวาสิโน
สนฺธาย ปฏิกฺเขโป เวทิตพฺโพ.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. อยํ สทฺโท น ทิสฺสติ        ๒ ฉ.ม. อสญฺญสตฺเต. เอวมุปริปิ
@๓ องฺ.นวก. ๒๓/๒๒๕/๔๐๙ (สฺยา)
     อตฺถิ ยตฺถ อตฺถีติ อตฺถิ เต เทวา, อตฺถิ วา โส ปเทโส, ยตฺถ อตฺถีติ
เอวํ สตฺตปเทสวิภาคมุเขน วิสฺสชฺชนํ สกวาทิสฺส. อิมินา นเยน สพฺเพ
เอกนฺตริกปญฺหา เวทิตพฺพา.
     [๒๗๒] สุตฺตานุโยเค กุหึ ผลุปฺปตฺตีติ ตสฺส อนาคามิโน อรหตฺตผลุปฺปตฺติ
กุหินฺติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส. ตตฺเถวาติ สุทฺธาวาเสสูติ อตฺโถ.
     หนฺท หีติ การณตฺเถ นิปาโต. อิทํ วุตฺตํ โหติ:- ยสฺมา อนาคามิปุคฺคโล
อิธ โลเก ภาวิเตน มคฺเคน ตตฺถ สุทฺธาวาเสสุ ผลํ สจฺฉิกโรติ, น ตตฺถ อญฺญํ
มคฺคํ ภาเวติ, ตสฺมา นตฺถิ เทเวสุ พฺรหฺมจริยวาโสติ.
                 ๒. สํสนฺทนพฺรหฺมจริยวณฺณนา
     [๒๗๓] อิทานิ ยทิ อญฺญตฺถ ภาวิเตน มคฺเคน อญฺญตฺถ ผลสจฺฉิกิริยา
โหติ, ตสฺมา ๑- โสตาปนฺนาทีนมฺปิ สิยาติ เอตมตฺถํ ทสฺเสตุํ ปุน อนาคามีติอาทีนํ
สํสนฺทนปุจฺฉา สกวาทิสฺส. ตตฺถ อนาคามิสฺส ผลสจฺฉิกิริยาย ปฏิญฺญา, เสสานํ
ผลสจฺฉิกิริยาย ปฏิกฺเขโป ปรวาทิสฺส. อิธ ภาวิตมคฺโค หิ อนาคามี
อิธวิหายนิฏฺโฐ นาม โหติ. โส อิธ อนาคามิมคฺคํ ภาเวตฺวา "โอปปาติโก
ตตฺถ ปรินิพฺพายี"ติ วจนโต "ปุน มคฺคภาวนํ วินา อุปปตฺติวเสเนว อรหตฺตผลํ
สจฺฉิกโรตี"ติ ตสฺส ลทฺธิ. โสตาปนฺนสกทาคามิโน ปน ตตฺถ มคฺคํ ภาเวตฺวา
ตตฺรุปปตฺติกา นาม โหนฺตีติ เตสํ อิธาคมนญฺเญว นตฺถิ. อิติ โส อนาคามิสฺส
ผลสจฺฉิกิริยํ ปุฏฺโฐ ปฏิชานาติ, อิตเรสํ ปฏิกฺขิปติ.
     อนาคามี ปุคฺคโล ตตฺถ ภาวิเตน มคฺเคนาติ ปเญฺห "อนาคามิโน ตตฺถ
มคฺคภาวนาว นตฺถี"ติ ลทฺธิยา ปฏิกฺขิปติ. มคฺโค จ ภาวียติ, น จ กิเลสา
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ
ปหียนฺตีติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, รูปาวจรมคฺคํ สนฺธาย ปฏิญฺญา อิตรสฺส.
รูปาวจรมคฺเคน หิ โส อิธวิหายนิฏฺโฐ นาม ชาโต.
     อนาคามี ปุคฺคโล กตกรณีโยติ ปเญฺห "โอปปาติโก ตตฺถ ปรินิพฺพายี"ติ
วจนโต อุปปตฺติยาวสฺส กตกรณียาทิภาวํ สนฺธาย ปฏิชานาติ. อรหาติ ปเญฺห
อิธ ปรินิพฺพายิโน อรหโต วเสเนว ปฏิกฺขิปติ, ปุน ปุฏฺโฐ ตตฺถ ปรินิพฺพายิโน
วเสน ปฏิชานาติ.
     อตฺถิ อรหโต ปุนพฺภโวติอาทีสุปิ ตตฺถปรินิพฺพายีอิธปรินิพฺพายีนํ วเสเนว
อตฺโถ เวทิตพฺโพ. อปฺปฏิวิทฺธากุปฺโปว ตตฺถ ปรินิพฺพายตีติ  ปุฏฺโฐ อิเธว
ภาวิเตน มคฺเคน อรหตฺตสฺส ๑- อกุปฺปปฏิเวธํ อิจฺฉนฺโต ปฏิกฺขิปติ.
     ยถา มิโคติ ปฐมํ อุทาหรณํ ปรวาทิสฺส, ทุติยํ สกวาทิสฺส. เสสํ
สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติ.
                        พฺรหฺมจริยกถา นิฏฺฐิตา.
                           ----------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้า ๑๖๖-๑๖๘.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=55&A=3714&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=55&A=3714&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=37&i=255
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=37&A=3061
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=37&A=2223
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=37&A=2223
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_37