บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๕๕

หน้าที่ ๒๓๓.

๒. อนฺตราภวกถาวณฺณนา [๕๐๕] อิทานิ อนฺตราภวกถา นาม โหติ. ตตฺถ เยสํ "อนฺตรา- ปรินิพฺพายี"ติ สุตฺตปทํ อโยนิโส คเหตฺวา "อนฺตราภโว นาม อตฺถิ, ยตฺถ สตฺโต ทิพฺพจกฺขุโก วิย อทิพฺพจกฺขุโก, อิทฺธิมา วิย อนิทฺธิมา มาตาปิติ- สมาคมญฺเจว อุตุสมยญฺจ โอโลกยมาโน สตฺตาหํ วา อติเรกสตฺตาหํ วา ติฏฺฐตี"ติ ลทฺธิ เสยฺยถาปิ ปุพฺพเสลิยานญฺเจว สมิติยานญฺจ, เต สนฺธาย อตฺถีติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ลทฺธิยํ ฐตฺวา ปฏิญฺญา อิตรสฺส. อถ นํ เย จ ภควตา ตโย ภวา วุตฺตา, เตสํ วเสน โจเทตุํ กามภโวติอาทิมาห. ตตฺรายมธิปฺปาโย:- ยทิ เต อนฺตราภโว นาม โกจิ ภโว อตฺถิ, เตน กามภวาทีนํเยว อญฺญตเรน ภวิตพฺพํ ปญฺจโวการภวาทินา ^๑- วิย, เตน ตํ ปุจฺฉามิ "กินฺเต อยํ อนฺตราภโว นาม กามภโว, อุทาหุ รูปภโว วา อรูปภโว วา"ติ. อิตโร ตถา อนิจฺฉนฺโต สพฺพํ ปฏิกฺขิปติ. กามภวสฺส จาติอาทิ ยทิ อนฺตราภโว นาม อตฺถิ, อิเมสํ ภวานํ อนฺตรา ทฺวินฺนํ สีมานํ สีมนฺตริกา วิย ภเวยฺยาติ โจเทตุํ อารทฺธํ. ปรวาที ปน ตถา อนิจฺฉนฺโต สพฺพปเญฺห ปฏิกฺขิปติ เกวลํ ลทฺธิยา, น สหธมฺเมน. เตเนว นํ สกวาที โน วต เรติ ปฏิเสเธติ. [๕๐๖] ปญฺจมี สา โยนีติอาทีนิปิ ยถาปริจฺฉินฺนโยนิอาทีสุ โส สโมธานํ น คจฺฉติ, อถ เตน ตโต ตโต อติเรเกน ภวิตพฺพนฺติ โจเทตุํ วุตฺตานิ. อนฺตราภวูปคํ กมฺมนฺติ ยทิ โสปิ เอโก ภโว, ยถา กามภวูปคาทีนิ กมฺมาทีนิ ^๒- อตฺถีติ สตฺถารา วิภชิตฺวา ทสฺสิตานิ, เอวํ ตทุปเคนาปิ กมฺเมน ภวิตพฺพนฺติ โจทนตฺถํ วุตฺตํ. ยสฺมา ปน ปรสมเย อนฺตราภวูปคํ นาม ปาฏิเยกฺกํ กมฺมํ นตฺถิ, ยํ ยํ ภวํ อุปปชฺชิสฺสติ, ตทุปเคเนว กมฺเมน อนฺตราภเว นิพฺพตฺตตีติ เตสํ ลทฺธิ, ตสฺมา น เหวนฺติ ปฏิกฺขิปติ. ^๓- อตฺถิ อนฺตราภวูปคา สตฺตาติ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปญฺจโวการภวาทีนํ ^๒ ฉ.ม. กมฺมานิ ^๓ ฉ.ม. ปฏิกฺขิตฺตํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๓๔.

ปุฏฺโฐปิ กามภวูปคาเยว ^๑- นาม เตติ ลทฺธิยา ปฏิกฺขิปติ. ชายนฺตีติอาทีนิ ปุฏฺโฐปิ ตตฺถ ชาติชรามรณานิ เจว จุติปฏิสนฺธิปรมฺปรญฺจ อนิจฺฉนฺโต ปฏิกฺขิปติ. รูปาทิวเสน ปุฏฺโฐปิ ยสฺมา อนฺตราภวสตฺตสฺส อนิทสฺสนํ รูปํ, เวทนาทโยปิ อญฺเญสํ วิย น โอฬาริกาติ ตสฺส ลทฺธิ, ตสฺมา ปฏิกฺขิปติ. อิมินาว การเณน ปญฺจโวการภวภาเวปิ ปฏิกฺเขโป เวทิตพฺโพ. [๕๐๗] อิทานิ กามภโว ภโว คตีติอาทิ ภวสํสนฺทนํ นาม โหติ. ตตฺรายมธิปฺปาโย:- ยทิ เต อนฺตราภโว นาม โกจิ ภโว ^๒- ภเวยฺย, ยถา กามภวาทีสุ ภวคติอาทิเภโท ลพฺภติ, ตถา ตตฺราปิ ลพฺเภถ. ยถา วา ตตฺถ น ลพฺภติ, ตถา อิเมสุปิ น ลพฺเภถ. สมานสฺมิญฺหิ ภวภาเว เอเตเสฺวว สํวิภาโค ^๓- อตฺถิ, น อิตรสฺมินฺติ โก เอตฺถ วิเสสเหตูติ. อิตโร ปน ^๔- ลทฺธิมตฺตวเสน ตํ ตํ ปฏิชานาติ เจว ปฏิกฺขิปติ จ. [๕๐๘] สพฺเพสญฺเญว สตฺตานํ อตฺถิ อนฺตราภโวติ ปุฏฺโฐ ยสฺมา นิรยูปคอสญฺญีสตฺตูปคอรูปูปคานํ อนฺตราภวํ น อิจฺฉติ, ตสฺมา ปฏิกฺขิปติ. เตเนว การเณน ปฏิโลเมน ^๕- ปฏิชานาติ. อานนฺตริยสฺสาติอาทิ เยสํ โส อนฺตราภวํ น อิจฺฉติ, เต ตาว วิภชิตฺวา ทสฺเสตุํ วุตฺตํ. ตํ สพฺพํ ปาลิอนุสาเรเนว เวทิตพฺพํ สทฺธึ สุตฺตสาธเนนาติ. อนฺตราภวกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ---------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้า ๒๓๓-๒๓๔. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=55&A=5241&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=55&A=5241&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=37&i=1198 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=37&A=11751 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=37&A=7783 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=37&A=7783 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_37