ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ ภาษาบาลีอักษรไทย ปญฺจ.อ. (ปรมตฺถที.)

                     ๒. อารมฺมณปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา
     [๒] อารมฺมณปจฺจยนิทฺเทเส รูปายตนนฺติ รูปสงฺขาตํ อายตนํ. เสเสสุปิ
เอเสว นโย. จกฺขุวิญฺญาณธาตุยาติ จกฺขุวิญฺญาณสงฺขาตาย ธาตุยา. เสสปเทสุปิ
เอเสว นโย. ตํสมฺปยุตฺตกานนฺติ ตาย จกฺขุวิญฺญาณธาตุยา สมฺปยุตฺตกานํ ติณฺณํ
ขนฺธานํ, สพฺเพสมฺปิ จกฺขุปสาทวตฺถุกานํ จตุนฺนํ ขนฺธานํ รูปายตนํ อารมฺมณ-
ปจฺจเยน ปจฺจโยติ อตฺโถ. อิโต ปเรสุปิ เอเสว นโย. มโนธาตุยาติ สสมฺปยุตฺต-
ธมฺมาย ติวิธายปิ มโนธาตุยา รูปายตนาทีนิ ปญฺจ อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย,
โน จ โข เอกกฺขเณ. สพฺเพ ธมฺมาติ เอตานิ จ รูปายตนาทีนิ ปญฺจ
อวเสสา จ สพฺเพปิ เญยฺยธมฺมา อิมา ฉ ธาตุโย ฐเปตฺวา เสสาย สสมฺปยุตฺต-
ธมฺมาย มโนวิญฺญาณธาตุยา อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโยติ อตฺโถ. ยํ ยํ ธมฺมํ
อารพฺภาติ อิมินา เย เอเต เอตาสํ สตฺตนฺนํ วิญฺญาณธาตูนํ อารมฺมณธมฺมา
วุตฺตา, เต ตาสํ ธาตูนํ อารมฺมณํ กตฺวา อุปฺปชฺชนกฺขเณเยว อารมฺมณปจฺจยา ๑-
โหนฺตีติ ทีเปติ. เอวํ โหนฺตาปิ จ น เอกโต โหนฺติ, ยํ ยํ อารพฺภ เย เย
อุปฺปชฺชนฺติ, เตสํ เตสํ เต เต วิสุํ วิสุํ อารมฺมณปจฺจยา ๑- โหนฺตีติปิ ทีเปติ.
อุปฺปชฺชนฺตีติ อิทํ ยถา นชฺโช สนฺทนฺติ, ปพฺพตา ติฏฺฐนฺตีติ สพฺพกาลสงฺคห-
วเสน วุจฺจติ, ๒- เอวํ วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํ. เตน เยปิ อารพฺภ เย อุปฺปชฺชึสุ,
เยปิ อุปฺปชฺชิสฺสนฺติ, เต สพฺเพ อารมฺมณปจฺจยวเสเนว ๓- อุปฺปชฺชึสุ จ
อุปฺปชฺชิสฺสนฺติ จาติ สิทฺธํ โหติ. จิตฺตเจตสิกา ธมฺมาติ อิทํ "เย เย ธมฺมา"ติ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อารมฺมณปจฺจโย    ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ   ฉ.ม. อารมฺมณปจฺจเยเนว
วุตฺตานํ สรูปโต นิทสฺสนํ. เต เต ธมฺมาติ เต เต อารมฺมณธมฺมา. เตสํ
เตสนฺติ เตสํ เตสํ จิตฺตเจตสิกธมฺมานํ. อยํ ตาเวตฺถ ปาลิวณฺณนา.
     อิทํ ปน อารมฺมณํ นาม รูปารมฺมณํ สทฺทคนฺธรสโผฏฺฐพฺพธมฺมารมฺมณนฺติ
โกฏฺฐาสโต ฉพฺพิธํ โหติ. ตตฺถ ฐเปตฺวา ปญฺญตฺตึ อวเสสํ ภูมิโต กามาวจรํ
ฯเปฯ อปริยาปนฺนนฺติ จตุพฺพิธํ โหติ. ตตฺถ กามาวจรํ กุสลากุสลวิปาก-
กิริยารูปเภทโต ปญฺจวิธํ, รูปาวจรํ กุสลวิปากกิริยโต ติวิธํ, ตถา อรูปาวจรํ,
อปริยาปนฺนํ กุสลวิปากนิพฺพานวเสน ติวิธํ โหติ. สพฺพเมว วา เอตํ
กุสลากุสลวิปากกิริยารูปนิพฺพานปญฺญตฺติเภทโต สตฺตวิธํ โหติ. ตตฺถ กุสลํ
ภูมิเภทโต จตุพฺพิธํ โหติ, อกุสลํ กามาวจรเมว, วิปากํ จตุภูมิกํ, กิริยํ
ติภูมิกํ, รูปํ เอกภูมิกํ กามาวจรเมว, นิพฺพานมฺปิ เอกภูมิกํ อปริยาปนฺนเมว,
ปญฺญตฺติ ภูมิวินิมุตฺตาติ เอวเมตฺถ นานปฺปการเภทโต วิญฺญาตพฺโพ วินิจฺฉโย.
     เอวํ ภินฺเน ปเนตสฺมึ อารมฺมเณ กามาวจรกุสลารมฺมณํ กามาวจรกุสลสฺส
รูปาวจรกุสลสฺส อกุสลสฺส กามาวจรวิปากสฺส กามาวจรกิริยสฺส รูปาวจรกิริยสฺส
จาติ อิเมสํ ฉนฺนํ ราสีนํ อารมฺมณปจฺจโย โหติ. รูปาวจรกุสลารมฺมณํ เตสุ ฉสุ
ราสีสุ กามาวจรวิปากวชฺชานํ ปญฺจนฺนํ ราสีนํ อารมฺมณปจฺจโย โหติ. อรูปาวจร-
กุสลารมฺมณํ กามาวจรกุสลสฺส รูปาวจรกุสลสฺส อรูปาวจรกุสลสฺส อกุสลสฺส
อรูปาวจรวิปากสฺส กามาวจรกิริยสฺส รูปาวจรกิริยสฺส อรูปาวจรกิริยสฺส จาติ อิเมสํ
อฏฺฐนฺนํ ราสีนํ อารมฺมณปจฺจโย โหติ. อปริยาปนฺนกุสลารมฺมณํ กามาวจร-
รูปาวจรโต กุสลกิริยานเมว อารมฺมณปจฺจโย โหติ. อกุสลารมฺมณํ กามาวจรกุสลสฺส
รูปาวจรกุสลสฺส อกุสลสฺส กามาวจรวิปากสฺส กามาวจรกิริยสฺส รูปาวจรกิริยสฺส
จาติ อิเมสํ ฉนฺนํ ราสีนํ อารมฺมณปจฺจโย โหติ.
     กามาวจรวิปาการมฺมณํ กามาวจรกุสลสฺส รูปาวจรกุสลสฺส อกุสลสฺส
กามาวจรวิปากสฺส กามาวจรกิริยสฺส รูปาวจรกิริยสฺส จาติ อิเมสํ ฉนฺนํ ราสีนํ
อารมฺมณปจฺจโย โหติ. รูปาวจรวิปาการมฺมณํ กามาวจรกุสลสฺส รูปาวจรกุสลสฺส
อกุสลสฺส กามาวจรกิริยสฺส รูปาวจรกิริยสฺส จาติ อิเมสํ ปญฺจนฺนํ ราสีนํ
อารมฺมณปจฺจโย โหติ. อรูปาวจรวิปาการมฺมณมฺปิ อิเมสํเยว ปญฺจนฺนํ ราสีนํ
อารมฺมณปจฺจโย โหติ. อปริยาปนฺนวิปาการมฺมณํ กามาวจรรูปาวจรโต
กุสลกิริยานญฺเญว อารมฺมณปจฺจโย โหติ.
     กามาวจรกิริยารมฺมณํ กามาวจรกุสลสฺส รูปาวจรกุสลสฺส อกุสลสฺส
กามาวจรวิปากสฺส กามาวจรกิริยสฺส รูปาวจรกิริยสฺส จาติ อิเมสํ ฉนฺนํ
ราสีนํ อารมฺมณปจฺจโย โหติ. รูปาวจรกิริยารมฺมณํ อิเมสุ ฉสุ ราสีสุ
กามาวจรวิปากวชฺชานํ ปญฺจนฺนํ ราสีนํ อารมฺมณปจฺจโย โหติ. อรูปาวจร-
กิริยารมฺมณํ เตสํ ปญฺจนฺนํ  อรูปาวจรกิริยสฺส จาติ อิเมสํ ฉนฺนํ ราสีนํ
อารมฺมณปจฺจโย โหติ. จตุสมุฏฺฐานํ รูปกฺขนฺธสงฺขาตํ รูปารมฺมณํ กามาวจรกุสลสฺส
รูปาวจรกุสลสฺส อกุสลสฺส กามาวจรวิปากสฺส กามาวจรกิริยสฺส รูปาวจรกิริยสฺส
จาติ อิเมสํ ฉนฺนํ ราสีนํ อารมฺมณปจฺจโย โหติ. นิพฺพานารมฺมณํ กามาวจรกุสลสฺส
รูปาวจรกุสลสฺส อปริยาปนฺนโต กุสลสฺส วิปากสฺส กามาวจรกิริยสฺส รูปาวจรกิริยสฺส
จาติ อิเมสํ ฉนฺนํ ราสีนํ อารมฺมณปจฺจโย โหติ. รูปาวจรกุสลกิริยานํ เกจิ
นิจฺฉนฺติ, ตํ ยุตฺติโต อุปธาเรตพฺพํ. นานปฺปการกํ ปน ปญฺญตฺติอารมฺมณํ
เตภูมิกกุสลสฺส อกุสลสฺส รูปารูปาวจรวิปากสฺส เตภูมิกกิริยสฺส จาติ อิเมสํ นวนฺนํ
ราสีนํ อารมฺมณปจฺจโย โหติ. ตตฺถ ยํ ยํ อารมฺมณํ เยสํ เยสํ ปจฺจโย, เต เต ตํตํ-
ปจฺจยุปฺปนฺนา นาม โหนฺตีติ เอวเมตฺถ ปจฺจยุปฺปนฺนโตปิ วิญฺญาตพฺโพ วินิจฺฉโยติ.
                  อารมฺมณปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา  นิฏฺฐิตา.
                           -----------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้า ๔๑๑-๔๑๓. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=55&A=9267&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=55&A=9267&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=40&i=3              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=40&A=34              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=40&A=15              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=40&A=15              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_40

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]