ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ ภาษาบาลีอักษรไทย ปญฺจ.อ. (ปรมตฺถที.)

                    ๒๐. วิปฺปยุตฺตปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา
     [๒๐] วิปฺปยุตฺตปจฺจยนิทฺเทเส รูปิโน ธมฺมา อรูปีนนฺติ อิทํ ตาว
หทยวตฺถุโน เจว จกฺขุนฺทฺริยาทีนญฺจ วเสน เวทิตพฺพํ. รูปธมฺเมสุ หิ เอเตเยว
ฉ โกฏฺฐาสา อรูปกฺขนฺธานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจยา ๑- โหนฺติ. รูปายตนาทโย ปน
อารมฺมณธมฺมาปิ กิญฺจาปิ วิปฺปยุตฺตธมฺมา, วิปฺปยุตฺตปจฺจยา ปน น โหนฺติ.
กึการณา? สมฺปโยคาสงฺกาย อภาวโต. อรูปิโน หิ ขนฺธา จกฺขฺวาทีนํ วตฺถูนํ
อพฺภนฺตรโต นิกฺขมนฺตา วิย อุปฺปชฺชนฺตีติ. ตตฺถ อาสงฺกา โหติ "กินฺนุ โข
เอเต เอเตหิ สมฺปยุตฺตา, อุทาหุ วิปฺปยุตฺตา"ติ. อารมฺมณธมฺมา ปน วตฺถุนิสฺสเยน
อุปฺปชฺชมานานํ อารมฺมณมตฺตาว ๒- โหนฺตีติ นตฺถิ เตสุ สมฺปโยคาสงฺกา. อิติ
สมฺปโยคาสงฺกาย อภาวโต น เต วิปฺปยุตฺตปจฺจยา. หทยวตฺถุอาทีสุ ปนายํ
วิปฺปยุตฺตปจฺจยตา เวทิตพฺพา. วุตฺตมฺปิ เจตํ ปญฺหาวาเร:- วตฺถุ กุสลานํ ขนฺธานํ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจยา    ฉ.ม. ว-สทฺโท น ทิสฺสติ
วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. วตฺถุ อกุสลานํ ขนฺธานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย.
จกฺขฺวายตนํ จกฺขุวิญฺญาณสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. โสตฆานชิวฺหากายายตนํ
โสตฆานชิวฺหากายวิญฺญาณสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. วตฺถุ วิปากาพฺยากตานํ
กิริยาพฺยากตานํ ขนฺธานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโยติ.
     อรูปิโน ธมฺมา รูปีนนฺติ อิทํ ปน จตุนฺนํ ขนฺธานํ วเสน เวทิตพฺพํ.
อรูปธมฺเมสุ หิ จตฺตาโร ขนฺธาว สหชาตปุเรชาตานํ รูปธมฺมานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจยา
โหนฺติ, นิพฺพานํ ปน อรูปมฺปิ สมานํ รูปสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย น โหติ.
"จตูหิ สมฺปโยโค จตูหิ วิปฺปโยโค"ติ หิ วุตฺตํ. อิติ จตุนฺนํ อรูปกฺขนฺธานํเยว
วิปฺปยุตฺตปจฺจยตา เวทิตพฺพา. วุตฺตมฺปิ เจตํ ปญฺหาวาเร:- สหชาตา
กุสลา ขนฺธา จิตฺตสมุฏฺฐานานํ รูปานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. ปจฺฉาชาตา
กุสลา ขนฺธา ปุเรชาตสฺส อิมสฺส กายสฺส วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. ปฏิสนฺธิกฺขเณ
วิปากาพฺยากตา ขนฺธา กฏตฺตารูปานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย, ขนฺธา วตฺถุสฺส ๑-
วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโยติ. เอวํ ตาเวตฺถ ปาลิวณฺณนา เวทิตพฺพา.
     อยญฺจ ๒- วิปฺปยุตฺตปจฺจโย นาม สงฺเขปโต ปญฺจโวการภเว วตฺตมานา
รูปารูปธมฺมา. เตสุปิ รูปํ วตฺถุโน จกฺขฺวาทีนญฺจ วเสน ฉธา ภินฺนํ, อรูปํ
ปญฺจโวการภเว อุปฺปนฺนกุสลากุสลวิปากกิริยาวเสน จตุธา ภินฺนํ. ตสฺส ภูมิโต
กามาวจราทิวเสน จตุธา เอกธา ติธา ติธาติ เอกาทสธา เภโท โหติ. อรูปวิปากญฺหิ
วิปฺปยุตฺตปจฺจโย น โหตีติ เอวเมตฺถ นานปฺปการเภทโต วิญฺญาตพฺโพ วินิจฺฉโย.
     เอวํ ภินฺเน ปเนตฺถ ปญฺจโวการภเว อุปฺปนฺนํ จตุภูมิกมฺปิ กุสลญฺจ
อกุสลญฺจ อตฺตนา สมุฏฺฐาปิตจิตฺตสมุฏฺฐานรูปสฺส สหชาตวิปฺปยุตฺตปจฺจเยน
ปจฺจโย โหติ. อุปฺปาทกฺขณํ ปน อติกฺกมิตฺวา ฐิติกฺขณํ ปตฺตสฺส ปุเรชาตสฺส
จตุสมุฏฺฐานิกติสมุฏฺฐานิกรูปกายสฺส ปจฺฉาชาตวิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย โหติ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. วตฺถุสฺสาติ     ฉ.ม. อยํ ปน
เอตฺถ จ ติสมุฏฺฐานิกกาโยติ อาหารสมุฏฺฐานสฺส อภาวโต พฺรหฺมปาริสชฺชาทีนํ
กาโย เวทิตพฺโพ. กามาวจรรูปาวจรวิปากํ ปน ปวตฺเต จิตฺตสมุฏฺฐานรูปสฺส
ปฏิสนฺธิยํ กฏตฺตารูปสฺส จ สหชาตวิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย โหติ. โลกุตฺตรวิปากํ
จิตฺตสมุฏฺฐานรูปสฺเสว. ติวิธมฺปิ ปเนตํ ปุเรชาตสฺส จตุสมุฏฺฐานิกติสมุฏฺฐานิก-
กายสฺส ปจฺฉาชาตวิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. เตภูมิกมฺปิ กิริยํ จิตฺตสมุฏฺฐานสฺส
สหชาตวิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย, ปุเรชาตสฺส จตุสมุฏฺฐานิกติสมุฏฺฐานิกกายสฺส
ปจฺฉาชาตวิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. ฉธา ฐิเตสุ ปน รูเปสุ วตฺถุรูปํ
ปฏิสนฺธิกฺขเณ กามาวจรรูปาวจรวิปากานํ สหชาตวิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย, ปวตฺเต
อุปฺปชฺชมานานํ จตุภูมิกกุสลานํ อกุสลานํ ทฺวิปญฺจวิญฺญาณวชฺชานํ เตภูมิกวิปากานํ
เตภูมิกกิริยานญฺจ ปุเรชาตวิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. จกฺขฺวายตนาทีนิ จกฺขุ
วิญฺญาณาทีนํ ปุเรชาตวิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโยติ เอวเมตฺถ ปจฺจยุปฺปนฺนโตปิ
วิญฺญาตพฺโพ วินิจฺฉโยติ.
                   วิปฺปยุตฺตปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                         --------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้า ๔๓๗-๔๓๙. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=55&A=9877&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=55&A=9877&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=40&i=21              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=40&A=226              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=40&A=203              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=40&A=203              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_40

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]