ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ENGLISH letter
Atthakatha Book 28 : PALI ROMAN Sutta.A.1 (paramattha.1)

                      4. Kasibhāradvājasuttavaṇṇanā
      evamme sutanti kasibhāradvājasuttaṃ. Kā uppatti? bhagavā magadhesu
viharanto dakkhiṇāgirismiṃ ekanālāyaṃ brāhmaṇāgāme purebhattakiccaṃ
pacchābhattakiccanti imesu dvīsu buddhakiccesu purebhattakiccaṃ niṭṭhāpetvā
pacchābhattakiccāvasāne buddhacakkhunā lokaṃ volokento kasibhāradvājaṃ brāhmaṇaṃ
arahattassa upanissayasampannaṃ disvā "tattha mayi gate kathā pavattissati, tato kathāvasāne
dhammadesanaṃ sutvā esa brāhmaṇo pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇissatī"ti ca
ñatvā tattha gantvā kathaṃ samuṭṭhāpetvā imaṃ suttaṃ abhāsi.
      Tattha siyā "katamaṃ buddhānaṃ purebhattakiccaṃ, katamaṃ pacchābhattakiccan"ti.
Vuccate:- buddho bhagavā pāto eva vuṭṭhāya 1- upaṭṭhākānuggahatthaṃ sarīraphāsukatthañca
mukhadhovanādisarīraparikammaṃ katvā yāva bhikkhācāravelā, tāva vivittāsane vītināmetvā
bhikkhācāravelāya nivāsetvā kāyabandhanaṃ bandhitvā cīvaraṃ pārupitvā pattamādāya
kadāci ekakova kadāci bhikkhusaṃghaparivuto gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya pavisati
kadāci pakatiyā, kadāci anekehi pāṭihāriyehi pavattamānehi. 2- Seyyathidaṃ?
@Footnote: 1 cha.Ma. uṭṭhāya        2 cha.Ma. vattamānehi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page133.

Piṇḍāya pavisato lokanāthassa purato gantvā mudugatiyo vātā paṭhaviṃ sodhenti, valāhakā udakaphusitāni muñcantā magge reṇuṃ vūpasametvā upari vitānaṃ hutvā tiṭṭhanti. Apare vātā pupphāni upasaṃharitvā magge okiranti, unnatā bhūmippadesā onamanti, onatā unnamanti, pādanikkhepasamaye samāva bhūmi hoti, sukhasamphassāni rathacakkamattāni padumapupphāni vā pāde sampaṭicchanti, indakhīlassa anto ṭhapitamatte dakkhiṇapāde sarīrā chabbaṇṇarasmiyo niccharitvā suvaṇṇarasapiñjarāni viya citrapaṭaparikkhittāni viya ca pāsādakūṭāgārādīni karontiyo ito cito ca vidhāvanti, hatthiassavihaṅgādayo sakasakaṭṭhānesu ṭhitāyeva madhurena ākārena saddaṃ karonti, tathā bherivīṇādīni turiyāni manussānaṃ kāyūpagāni ca ābharaṇāni, tena saññāṇena manussā jānanti "ajja bhagavā idha piṇḍāya paviṭṭho"ti. Te sunivatthā supārutā gandhapupphādīni ādāya gharā nikkhamitvā antaravīthiṃ paṭipajjitvā bhagavantaṃ gandhapupphādīhi sakkaccaṃ pūjetvā vanditvā "amhākaṃ bhante dasa bhikkhū, amhākaṃ vīsati, amhākaṃ bhikkhusataṃ dethā"ti yācitvā bhagavatopi pattaṃ gahetvā āsanaṃ paññāpetvā sakkaccaṃ piṇḍapātena paṭimānenti. Bhagavā katabhattakicco tesaṃ santānāni oloketvā tathā dhammaṃ deseti, yathā keci saraṇagamane patiṭṭhahanti, keci pañcasu sīlesu, keci sotāpattisakadāgāmi- anāgāmiphalānaṃ aññatarasmiṃ, keci pabbajitvā aggaphale arahatteti. Evaṃ tathā tathā janaṃ anuggahetvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ gacchati. Tattha tattha maṇḍalamāḷe paññattapavarabuddhāsane nisīdati bhikkhūnaṃ bhattakiccapariyosānaṃ āgamayamāno. Tato bhikkhūnaṃ bhattakiccapariyosāne upaṭṭhāko bhagavato nivedeti, atha bhagavā gandhakuṭiṃ pavisati. Idantāva purebhattakiccaṃ. Yamettha 1- na vuttaṃ, taṃ brahmāyusutte vuttanayeneva gahetabbaṃ. @Footnote: 1 cha.Ma. yañcettha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page134.

Atha bhagavā evaṃ katapurebhattakicco gandhakuṭiyā upaṭṭhāne nisīditvā pāde pakkhāletvā pādapīṭhe ṭhatvā bhikkhusaṃghaṃ ovadati "bhikkhave appamādena sampādetha, buddhuppādo dullabho lokasmiṃ, manussapaṭilābho dullabho, saddhāsampatti 1- dullabhā, pabbajjā dullabhā, saddhammassavanaṃ dullabhaṃ lokasmin"ti. Tato bhikkhū bhagavantaṃ vanditvā kammaṭṭhānaṃ pucchanti, atha bhagavā bhikkhūnaṃ cariyāvasena kammaṭṭhānaṃ deti. Te kammaṭṭhānaṃ uggahetvā bhagavantaṃ abhivādetvā attano attano vasanaṭṭhānaṃ gacchanti, keci araññaṃ, keci rukkhamūlaṃ, keci pabbatādīnaṃ aññataraṃ, keci cātumahārājikabhavanaṃ .pe. Keci vasavattibhavananti. Tato bhagavā gandhakuṭiṃ pavisitvā sace ākaṅkhati, dakkhiṇena passena sato sampajāno muhuttaṃ sīhaseyyaṃ kappeti. Atha samassāsitakāyo uṭṭhahitvā dutiyabhāge lokaṃ voloketi. Tatiyabhāge yaṃ gāmaṃ vā nigamaṃ vā upanissāya viharati, tattha janā 2- purebhattaṃ dānaṃ datvā pacchābhattaṃ sunivatthā supārutā 3- gandhapupphādīni ādāya vihāre sannipatanti. 4- Tato bhagavā sampattaparisāya anurūpena pāṭihāriyena gantvā dhammasabhāyaṃ paññattapavarabuddhāsane nisajja dhammaṃ deseti kālayuttaṃ pamāṇayuttaṃ. Atha kālaṃ viditvā parisaṃ uyyojeti. Tato sace gattāni parisiñcitukāmo 5- hoti, atha buddhāsanā vuṭṭhāya upaṭṭhākena udakapaṭiyāditokāsaṃ gantvā upaṭṭhākahatthā 6- udakasāṭikaṃ gahetvā nhānakoṭṭhakaṃ pavisati. Upaṭṭhākopi buddhāsanaṃ ānetvā gandhakuṭipariveṇe paññāpeti, bhagavā gattāni parisiñcitvā 7- surattadupaṭṭaṃ nivāsetvā kāyabandhanaṃ bandhitvā uttarāsaṅgaṃ katvā tattha gantvā 8- nisīdati ekakova muhuttaṃ @Footnote: 1 Sī. khaṇasampatti 2 cha.Ma. jano 3 cha.Ma. sunivattho supāruto @4 cha.Ma. sannipatati 5 cha.Ma. osiñcitukāmo 6 cha.Ma. upaṭṭhākahatthato @7 cha.Ma. osiñcitvā 8 cha.Ma. āgantvā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page135.

Paṭisallīno. Atha bhikkhū tato tato āgamma bhagavato upaṭṭhānaṃ āgacchanti. 1- Tattha ekacce pañhaṃ pucchanti, ekacce kammaṭṭhānaṃ, ekacce dhammassavanaṃ yācanti. Bhagavā tesaṃ adhippāyaṃ sampādento paṭhamayāmaṃ vītināmeti. Majjhimayāme dasasahassilokadhātudevatāyo 2- okāsaṃ labhamānā bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchanti yathābhisaṅkhataṃ antamaso caturakkharampi. Bhagavā tāsaṃ devatānaṃ pañhaṃ vissajjento majjhimayāmaṃ vītināmeti. Tato pacchimayāmaṃ cattāro bhāge katvā ekaṃ bhāgaṃ caṅkamaṃ adhiṭṭhāti, dutiyabhāgaṃ gandhakuṭiṃ pavisitvā dakkhiṇena passena sato sampajāno sīhaseyyaṃ kappeti, tatiyabhāgaṃ phalasamāpattiyā vītināmeti, catutthabhāgaṃ mahākaruṇāsamāpattiṃ pavisitvā buddhacakkhunā lokaṃ voloketi apparajakkhamahārajakkhādisattadassanatthaṃ. Idaṃ pacchābhattakiccaṃ. Evamimassa pacchābhattakiccassa lokavolokanasaṅkhāte catutthabhāgāvasāne buddhadhammasaṃghesu dānasīlauposathakammādīsu ca akatādhikāre ca katādhikāre ca anupanissayasampanne ca upanissayasampanne ca satte passituṃ buddhacakkhunā lokaṃ volokento kasibhāradvājaṃ brāhmaṇaṃ arahattupanissayasampannaṃ disvā "tattha mayi gate kathā pavattissati, tato kathāvasāne dhammadesanaṃ sutvā esa brāhmaṇo pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇissatī"ti ca ñatvā tattha gantvā kathaṃ samuṭṭhāpetvā imaṃ suttaṃ abhāsi. Tattha evamme sutantiādi āyasmatā ānandena paṭhamamahāsaṅgītikāle dhammasaṅgītiṃ karontena āyasmatā mahākassapattherena puṭṭhena pañcannaṃ arahantasatānaṃ vuttaṃ, "ahaṃ kho samaṇa kasāmi ca vappāmi 3- cā"ti kasibhāradvājena vuttaṃ, "ahampi kho brāhmaṇa kasāmi ca vappāmi cā"tiādi bhagavatā vuttaṃ, tadetaṃ sabbampi samodhānetvā "kasibhāradvājasuttan"ti vuccati. @Footnote: 1 cha.Ma. gacchanti 2 cha.Ma. sakaladasasahassi..... 3 cha.Ma. vapāmi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page136.

Tattha evanti ayaṃ ākāranidassanāvadhāraṇattho evaṃsaddo. Ākāratthena hi etena etamatthaṃ dīpeti:- nānānayanipuṇamanekajjhāsayasamuṭṭhānamatthabyañjanasampannaṃ vividhapāṭihāriyaṃ dhammatthadesanāpaṭivedhagambhīraṃ sabbasattehi sakasakabhāsānurūpa- mupalakkhaṇiyasabhāvaṃ tassa bhagavato vacanaṃ, taṃ sabbappakārena 1- ko samattho viññātuṃ, atha kho evamme sutaṃ, mayāpi ekenākārena sutanti. Nidassanatthena "nāhaṃ sayambhū, na mayā idaṃ sacchikatan"ti attānaṃ parimocento "evamme sutaṃ, mayā evaṃ sutan"ti idāni vattabbaṃ sakalaṃ suttaṃ nidasseti. Avadhāraṇatthena "etadaggaṃ bhikkhave mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ bahussutānaṃ yadidaṃ ānando, gatimantānaṃ, satimantānaṃ, dhitimantānaṃ, upaṭṭhākānaṃ yadidaṃ ānando"ti 2- evaṃ bhagavatā pasatthabhāvānurūpaṃ attano dhāraṇabalaṃ dassento sattānaṃ sotukamyataṃ janeti "evamme sutaṃ tañca atthato vā byañjanato vā anūnamanadhikaṃ, evaṃ na aññathā daṭṭhabban"ti. Me sutanti ettha mayāsaddattho mesaddo, sotadvāraviññāṇattho sutasaddo. Tasmā evamme sutanti evaṃ mayā sotaviññāṇapubbaṅgamāya sotaviññāṇavīthiyā 3- upadhāritanti vuttaṃ hoti. Ekaṃ samayanti ekaṃ kālaṃ. Bhagavāti bhāgyavā bhaggavā bhattavāti vuttaṃ hoti. Magadhesu viharatīti magadhā nāma janapadino rājakumārā, tesaṃ nivāso ekopi janapado rūḷhisaddena "magadhā"ti vuccati, tasmiṃ magadhesu janapade. Keci pana "yasmā cetiyarājā musāvādaṃ bhaṇitvā bhūmiṃ pavisanto `mā gadhaṃ pavisā'ti vutto, yasmā vā taṃ rājānaṃ maggantā bhūmiṃ khaṇantā purisā `mā gadhaṃ karothā'ti vuttā, tasmā magadhā"ti evamādīhi nayehi bahudhā papañcenti. Yaṃ ruccati, taṃ gahetabbaṃ. 4- Viharatīti ekaṃ iriyāpathabādhanaṃ @Footnote: 1 cha.Ma. sabbākārena 2 aṅ.ekaka. 20/219-23/25 @3 cha.Ma. viññāṇavīthiyā 4 cha.Ma. gahetabbanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page137.

Aparena iriyāpathena vicchinditvā aparipatantaṃ attabhāvaṃ harati, pavattetīti vuttaṃ hoti. Dibbabrahmaariyavihārehi vā sattānaṃ vividhaṃ hitaṃ haratīti viharati. Haratīti upasaṃharati upaneti janeti uppādetīti vuttaṃ hoti. Tathā hi yadā sattā kāmesu vippaṭipajjanti, tadā kira bhagavā dibbena vihārena viharati tesaṃ alobhakusalamūlasamuppādanatthaṃ "appeva nāma imaṃ paṭipattiṃ disvā ettha ruciṃ uppādetvā kāmesu virajjeyyun"ti. Yadā pana issariyatthaṃ sattesu vippaṭipajjanti, tadā brahmavihārena viharati tesaṃ adosakusalamūlasamuppādanatthaṃ "appeva nāma imaṃ paṭipattiṃ disvā ettha ruciṃ uppādetvā adosena dosaṃ vūpasameyyun"ti. Yadā pana pabbajitā dhammādhikaraṇaṃ vivadanti, tadā ariyavihārena viharati tesaṃ amohakusalamūlasamuppādanatthaṃ "appeva nāma imaṃ paṭipattiṃ disvā ettha ruciṃ uppādetvā amohena mohaṃ vūpasameyyun"ti. Iriyāpathavihārena pana na kadāci na viharati taṃ vinā attabhāvapariharaṇābhāvatoti. Ayamettha saṅkhepo, vitthāraṃ pana maṅgalasuttavaṇṇanāyaṃ vakkhāma. Dakkhiṇāgirisminti yo so rājagahaṃ parivāretvā ṭhito giri, tassa dakkhiṇapassena janapado "dakkhiṇāgirī"ti vuccati dakkhiṇagirīti vā 1- tasmiṃ janapadeti vuttaṃ hoti. Tattha vihārassāpi tadeva nāmaṃ. Ekanāḷāyaṃ brāhmaṇagāmeti ekanāḷāti tassa gāmassa nāmaṃ. Brāhmaṇā cettha sambahulā paṭivasanti, brāhmaṇabhogo vā so, tasmā "brāhmaṇagāmo"ti vuccati. Tena kho pana samayenāti yaṃ samayaṃ bhagavā aparājitapallaṅkaṃ ābhujitvā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambujjhitvā pavattitapavaradhammacakko magadharaṭṭhe ekanāḷaṃ brāhmaṇagāmaṃ upanissāya dakkhiṇāgirimahāvihāre brāhmaṇassa indriyaparipākaṃ āgamayamāno viharati, tena samayena karaṇabhūtenāti vuttaṃ hoti. @Footnote: 1 cha.Ma. "dakkhiṇāgirī"ti vuccati, Sī. vuccati, dakkhiṇagirīti vā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page138.

Kho panāti idaṃ panettha nipātadvayaṃ padapūraṇamattaṃ, adhikārantaradassanatthaṃ vāti daṭṭhabbaṃ. Kasibhāradvājassa brāhmaṇassāti so brāhmaṇo kasiyā jīvati, bhāradvājoti cassa gottaṃ, tasmā evaṃ vuccati. Pañcamattānīti yathā "bhojane mattaññutā"ti 1- ettha mattasaddo pamāṇe vattati, evamidhāpi, tasmā pañcappamāṇāni anūnāni anadhikāni, pañca naṅgalasatānīti vuttaṃ hoti. Payuttānīti payojitāni, balibaddānaṃ khandhesu ṭhapetvā yuge yottehi yuttāni 2- hontīti attho. Vappakāleti vappanakāle, bījanikkhipanakāleti 3- vuttaṃ hoti. Tattha dve vappāni kalalavappaṃ paṃsuvappañca. Paṃsuvappaṃ idhādhippetaṃ, tañca kho paṭhame divase maṅgalavappaṃ. Tatrāyaṃ upakaraṇasampadā:- tīṇi balibaddasahassāni upaṭṭhāpitāni honti, sabbesaṃ suvaṇṇamayāni siṅgāni paṭimukkāni, rajatamayā khurā, sabbe setamālāhi sabbagandhasugandhehi pañcaṅgulikehi ca alaṅkatā paripuṇṇaṅgapaccaṅgā sabbalakkhaṇasampannā, ekacce kāḷā añjanavaṇṇāyeva, ekacce setā rajatavaṇṇā, 4- ekacce rattā pavāḷavaṇṇā, ekacce kammāsā masāragallavaṇṇā. Pañcasatā kassakapurisā sabbe ahatasetavatthanivatthā mālālaṅkatā dakkhiṇaaṃsakūṭesu ṭhapitapupphacumbaṭakā haritālamanosilālañchanujjalitagattabhāgā 5- dasa dasa naṅgalā ekekagumbā hutvā gacchanti. Naṅgalānaṃ sīsañca yugañca patodā ca suvaṇṇavinaddhā. Paṭhamanaṅgale aṭṭha balibaddā yuttā, sesesu cattāro cattāro, avasesā kilantaparivattanatthaṃ ānītā. Ekekagumbe ekamekaṃ bījasakaṭaṃ ekeko kasati, ekeko vappati. Brāhmaṇo pana pageva massukammaṃ kārāpetvā nhātvā sugandhagandhehi vilitto pañcasatagghanikaṃ vatthaṃ nivāsetvā sahassagghanikaṃ 6- vatthaṃ ekaṃsaṃ karitvā @Footnote: 1 cha.Ma. mattaññūti 2 cha.Ma. yojitāni 3 cha.Ma. bījanikkhipakāleti @4 Sī. valāhakavaṇṇā, Ma. bakavaṇṇā, cha. phalikavaṇṇā 5 Sī....lañchanujjalagattabhāgā @6 cha.Ma. pañcasatagghanakaṃ...sahassagghanakaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page139.

Ekamekissā aṅguliyā dve dve katvā vīsati aṅgulimuddikāyo, kaṇṇesu sīhakuṇḍalāni, 1- sīse ca brahmaveṭhanaṃ paṭimuñcitvā suvaṇṇamālaṃ kaṇṭhe katvā brāhmaṇagaṇaparivuto kammantaṃ vosāsati. Athassa brāhmaṇī anekasatabhājanesu pāyāsaṃ pacāpetvā mahāsakaṭesu āropetvā gandhodakena nhāyitvā sabbālaṅkāravibhūsitā brāhmaṇīgaṇaparivutā kammantaṃ agamāsi. Gehampissa sabbattha gandhehi 2- suvilittaṃ pupphehi sukatabalikammaṃ, khettañca tesu tesu ṭhānesu samussitapaṭākaṃ ahosi. Parijanakammakarehi saha kammantaṃ osaṭaparisā aḍḍhateyyasahassā ahosi sabbe ahatavatthanivatthā, sabbesañca pāyāsabhojanaṃ paṭiyattaṃ ahosi. Atha brāhmaṇo yattha sāmaṃ bhuñjati, taṃ suvaṇṇathālaṃ 3- dhovāpetvā pāyāsassa pūretvā sappimadhuphāṇitādīhi abhisaṅkharitvā naṅgalabalikammaṃ kārāpesi. Brāhmaṇī pañca kassakasatāni suvaṇṇarajatakaṃsatambamayāni bhājanāni gahetvā nisinnāni suvaṇṇakaṭacchuṃ gahetvā pāyāsena parivisantī gacchati. Brāhmaṇo pana balikammaṃ kārāpetvā rattasuvaṇṇūpāhanāyo 4- ārohitvā rattasuvaṇṇadaṇḍaṃ gahetvā "idha pāyāsaṃ detha, idha sappiṃ detha, idha sakkharaṃ dethā"ti vosāsamāno vicarati. Atha kho bhagavā gandhakuṭiyaṃ nisinnova brāhmaṇassa parivesanaṃ vattamānaṃ ñatvā "ayaṃ kālo brāhmaṇaṃ dametun"ti nivāsetvā kāyabandhanaṃ bandhitvā saṅghāṭiṃ pārupitvā pattaṃ gahetvā gandhakuṭito nikkhami yathātaṃ anuttaro purisadammasārathi. Tenāha āyasmā ānando "atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā"ti. Tattha athaiti nipāto adhikāravacanārambhaṃ joteti, 5- khoti padapūraṇe. Bhagavāti vuttanayameva. Pubbaṇhasamayanti divasassa pubbabhāgasamayaṃ, pubbaṇhasamayeti @Footnote: 1 Ma. gehamukhakuṇḍalāni 2 Sī. sabbagandhehi 3 Sī. suvaṇṇathāliṃ, cha.Ma. suvaṇṇapātiṃ @4 cha.Ma. rattasuvaṇṇabandhūpāhanāyo 5 Ma. adhikāravacanārambhe, cha. aññādhikāravacanārambhe

--------------------------------------------------------------------------------------------- page140.

Attho, pubbaṇhe vā samayaṃ pubbaṇhasamayaṃ, pubbaṇhe ekaṃ khaṇanti vuttaṃ hoti. Evaṃ accantasaṃyoge upayogavacanaṃ labbhati. Nivāsetvāti paridahitvā, vihāranivāsanaparivattanavasenetaṃ veditabbaṃ. Na hi bhagavā tato pubbe anivattho āsi. Pattacīvaramādāyāti pattaṃ hatthehi, cīvaraṃ kāyena ādiyitvā, sampaṭicchitvā dhāretvāti attho. Bhagavato kira piṇḍāya pavisitukāmassa bhamaro viya vikasitaṃ padumadvayamajjhaṃ, indanīlamaṇivaṇṇaselamayaṃ pattaṃ hatthadvayamajjhaṃ āgacchati, tasmā evamāgataṃ pattaṃ hatthehi sampaṭicchitvā cīvarañca parimaṇḍalaṃ pārutaṃ kāyena dhāretvāti evamassa attho veditabbo. Yena vā tena vā pakārena gaṇhanto ādāya icceva vuccati yathā "samādāyeva pakkamatī"ti. Yenāti yena maggena. Kammantoti kammakaraṇokāso. Tenāti tena maggena. Upasaṅkamīti gato, yena maggena kasibhāradvājassa brāhmaṇassa kammanto gammati, tena maggena gatoti vuttaṃ hoti. Atha kasmā bhikkhū bhagavantaṃ nānubandhiṃsūti? vuccate:- yadā bhagavā ekakova katthaci upasaṅkamitukāmo hoti, bhikkhācāravelāyaṃ dvāraṃ pidahitvā antogandhakuṭiyaṃ pavisati, tato bhikkhū tāya saññāya jānanti "ajja bhagavā ekakova gāmaṃ pavisitukāmo, addhā kañci eva vinetabbaṃ puggalaṃ addasā"ti. Te attano pattacīvaraṃ gahetvā gandhakuṭiṃ padakkhiṇaṃ katvā bhikkhācāraṃ gacchanti. Tadā ca bhagavā evamakāsi, tasmā bhikkhū bhagavantaṃ nānubandhiṃsūti. Tena kho pana samayenāti yena samayena bhagavā kammantaṃ upasaṅkami, tena samayena tassa brāhmaṇassa parivesanā vattati, bhattavissaggo vattatīti attho. Yaṃ pubbe avocumhā 1- "brāhmaṇī pañca kassakasatāni suvaṇṇarajatakaṃsatambamayāni @Footnote: 1 cha.Ma. avocumha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page141.

Bhājanāni gahetvā nisinnāni suvaṇṇakaṭacchuṃ gahetvā pāyāsena parivisantī gacchatī"ti. Atha kho bhagavā yena parivesanā tenupasaṅkamati. Kiṃkāraṇāti? brāhmaṇassa anuggahakaraṇatthaṃ. Na hi bhagavā kapaṇapuriso viya bhottukāmatāya 1- parivesanaṃ upasaṅkamati. Bhagavato hi dveasītisahassasaṅkhātā 2- sakyakoliyarājāno ñātayo, te attano sampattiyā nibaddhabhattaṃ dātuṃ ussahanti. Na pana bhagavā bhattatthāya pabbajito, apica kho pana "anekāni asaṅkhyeyyāni pañcamahāpariccāge pariccajanto pāramiyo pūretvā mutto mocessāmi, danto damessāmi, santo samessāmi, nibbuto nibbāpessāmī"ti 3- pabbajito. Tasmā attano muttattā .pe. Parinibbutattā ca paraṃ mocento .pe. Parinibbāpento ca loke vicaranto brāhmaṇassa anuggahakaraṇatthaṃ yena parivesanā tenupasaṅkamīti veditabbaṃ. Upasaṅkamitvā ekamantaṃ aṭṭhāsīti evaṃ upasaṅkamitvā ca ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantanti bhāvanapuṃsakaniddeso, ekokāsaṃ ekapassanti vuttaṃ hoti. Bhummatthe vā upayogavacanaṃ, tassa dassanūpacāre kathāsavanaṭṭhāne, yattha ṭhitaṃ brāhmaṇo passati, tattha uccaṭṭhāne aṭṭhāsi. Ṭhatvā ca suvaṇṇarasapiñjaraṃ sahassacandasūriyobhāsātibhāsayamānaṃ sarīrābhaṃ muñci samantato asītihatthaparimāṇaṃ, yāya ajjhottharitattā brāhmaṇassa kammantasālābhittirukkhakasitamattikāpiṇḍādayo suvaṇṇamayā viya ahesuṃ. Atha manussā pāyāsaṃ bhuttā asītianubyañjanaparivāra- dvattiṃsavaralakkhaṇapaṭimaṇḍitasarīraṃ byāmappabhāparikkhepavibhūsitabāhuyugalaṃ ketumālāsamujjalitasassirikadassanaṃ jaṅgamamiva padumasaraṃ, raṃsijālujjalitatārāgaṇamiva gaganatalaṃ, ādittamiva ca kanakagirisikharaṃ siriyā jalamānaṃ sammāsambuddhaṃ ekamantaṃ ṭhitaṃ @Footnote: 1 Ma. bhattakāmatāya 2 cha.Ma. dve asītisahassasaṅkhyā @3 cha.Ma. parinibbuto parinibbāpessāmīti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page142.

Disvā hatthapāde dhovitvā añjaliṃ paggayha samparivāretvā aṭṭhaṃsu. Evaṃ tehi samparivāritaṃ addasa kho kasibhāradvājo brāhmaṇo bhagavantaṃ piṇḍāya ṭhitaṃ, disvāna bhagavantaṃ etadavoca "ahaṃ kho samaṇa kasāmi ca vappāmi cā"ti. Kasmā panāyaṃ evamāha, kiṃ samantapāsādike pasādanīye uttamadamathasamathamanuppattepi bhagavati appasādena, udāhu aḍḍhateyyānaṃ janasahassānaṃ pāyāsaṃ paṭiyādetvāpi kaṭacchubhikkhāya maccherenāti? ubhayathāpi no, apica khvassa bhagavato dassanena atittaṃ nikkhittakammantaṃ janaṃ disvā "kammabhaṅgaṃ me kātuṃ āgato"ti anattamanatā ahosi, tasmā evamāha. Bhagavato ca lakkhaṇasampattiṃ disvā "sacāyaṃ kammante payojayittha, 1- sakalajambudīpe manussānaṃ sīse cūḷāmaṇi viya abhavissa, ko nāmassa attho na sampajjissa, evamevaṃ alasatāya kammante appayojetvā vappamaṅgalakālādīsu 2- piṇḍāya caritvā bhuñjanto kāyadaḷhībahulo vicaratī"tipissa ahosi. Tenāha:- ahaṃ kho samaṇa kasāmi ca vappāmi ca, kasitvā ca vappitvā ca bhuñjāmīti. Na me kammantā byāpajjanti, na camhi yathā tvaṃ evaṃ lakkhaṇasampannoti adhippāyo. Tvampi samaṇa .pe. Bhuñjassu, ko te attho na sampajjeyya evaṃ lakkhaṇasampannassāti adhippāyo. Apicāyaṃ assosi "sakyarājakule kira kumāro uppanno, so cakkavattirajjaṃ pahāya pabbajito"ti. Tasmā "idāni ayaṃ so"ti ñatvā "cakkavattirajjaṃ kira pahāya nikkhantosī"ti 3- upārambhaṃ karonto āha "ahaṃ kho samaṇā"ti. Apicāyaṃ tikkhapañño brāhmaṇo, na bhagavantaṃ avakkhipanto bhaṇati, bhagavato pana @Footnote: 1 cha.Ma. payojayissa 2 cha.Ma. vappamaṅgalādīsu 3 cha. kilantosīti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page143.

Rūpasampattiṃ disvā paññāsampattiṃ sambhāvayamāno kathāpavattanatthampi evamāha "ahaṃ kho samaṇā"ti. Tato bhagavā veneyyavasena sadevake loke aggakassakavappakabhāvaṃ 1- attano dassento āha "ahampi kho brāhmaṇā"ti. Atha brāhmaṇassa cintā udapādi "ayaṃ samaṇo `kasāmi ca vappāmi cā'ti āha, na cassa oḷārikāni yuganaṅgalādīni kasibhaṇḍāni passāmi, so musā nu kho bhaṇati, no"ti bhagavantaṃ tāva pādatalā paṭṭhāya yāva upari kesantā sammālokayamāno 2- aṅgavijjāya katādhikārattā dvattiṃsavaralakkhaṇasampattimassa ñatvā "aṭṭhānametaṃ anavakāso, yaṃ evarūpo musā bhaṇeyyā"ti tāvadeva sañjātabahumāno bhagavati samaṇavādaṃ pahāya gottena bhagavantaṃ samudācaramāno āha "na kho pana mayaṃ passāma bhoto gotamassā"ti. Evaṃ ca pana vatvā tikkhapañño brāhmaṇo "gambhīratthaṃ sandhāya iminā etaṃ vuttan"ti ñatvā pucchitvā tamatthaṃ ñātukāmo bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi. Tenāha āyasmā ānando "atha kho kasibhāradvājo brāhmaṇo bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsī"ti. Tattha gāthāyāti akkharapadaniyamitena vacanena. Ajjhabhāsīti abhāsi. [76-77] Tattha brāhmaṇo "kasin"ti yuganaṅgalādikasisambhārasamāyogaṃ vadati. Bhagavā pana yasmā pubbadhammasabhāgena ropetvā kathanannāma buddhānaṃ ānubhāvo, tasmā buddhānubhāvaṃ dīpento pubbadhammasabhāgena ropento āha "saddhā bījan"ti. Ko panettha pubbadhammasabhāgo, nanu brāhmaṇena bhagavā yuganaṅgalādikasisambhārasamāyogaṃ pucchito atha ca pana apucchitassa bījassa sabhāgena ropento āha "saddhā bījan"ti, evañca sati ananusandhikāva ayaṃ @Footnote: 1 Ma. aggakassakabhāvaṃ 2 Ma. samolokayamāno

--------------------------------------------------------------------------------------------- page144.

Kathā hotīti? vuccate:- na buddhānaṃ ananusandhikā nāma kathā atthi, nāpi buddhā pubbadhammasabhāgaṃ āropetvā 1- kathenti. Evañcettha anusandhi veditabbā:- anena hi brāhmaṇena bhagavā yuganaṅgalādikasisambhāravasena kasiṃ pucchito, tassa anukampāya "idaṃ apucchitan"ti aparihāpetvā samūlaṃ saupakāraṃ sasambhāraṃ saphalaṃ kasiṃ ñāpetuṃ mūlato paṭṭhāya kasiṃ dassento āha "saddhā bījan"ti. Bījaṃ hi kasiyā mūlaṃ tasmiṃ sati kattabbato, asati akattabbato, tappamāṇena ca kattabbato. Bīje hi sati kasiṃ karonti, asati na karonti. Bījappamāṇena ca kusalā kassakā khettaṃ kasanti, na ūnaṃ "mā no sassaṃ parihāyī"ti, na adhikaṃ "mā no mogho vāyāmo ahosī"ti. Yasmā ca bījameva mūlaṃ, tasmā bhagavā mūlato paṭṭhāya kasiṃ dassento tassa brāhmaṇassa kasiyā pubbadhammassa bījassa sabhāgena attano kasiyā pubbadhammaṃ ropento āha "saddhā bījan"ti. Evamettha pubbadhammasabhāgo veditabbo. Pucchitaṃyeva vatvā apucchitaṃ pacchā kiṃ na vuttanti ce? tassa Upakārabhāvato dhammasambandhasamatthabhāvato ca ayañhi brāhmaṇo paññavā, micchādiṭṭhikule pana jātattā saddhāvirahito. Saddhāvirahito ca paññavā paresaṃ saddhāya attano visaye appaṭipajjamāno visesaṃ nādhigacchati, kilesakālussiya- bhāvāpagamaappasādamattalakkhaṇāpi cassa dubbalā saddhā balavatiyā paññāya saha vattamānā atthasiddhiṃ na karoti hatthinā saha ekadhure yuttagoṇo viya. Tasmā tassa saddhā upakārikā. Evaṃ tassa brāhmaṇassa saupakārabhāvato taṃ brāhmaṇaṃ saddhāya patiṭṭhāpentena pacchāpi vattabbo ayamattho pubbe vutto @Footnote: 1 Sī. aropetvā, cha.Ma. anāropetvā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page145.

Desanākusalatāya yathā aññatrāpi "saddhā bandhati pātheyyan"ti 1- ca, "saddhā dutiyā purisassa hotī"ti 2- ca, "saddhīdha vittaṃ purisassa seṭṭhan"ti 3- ca, "saddhāya tarati oghan"ti 4- ca, "saddhāhattho mahānāgo"ti 5- ca, "saddho 6- kho bhikkhave ariyasāvakoti cā"ti. 7- Tassa 8- bījassa ca upakārikā vuṭṭhi, sā tadanantaraññeva vuccamānā samatthā hoti. Evaṃ dhammasambandhasamatthabhāvato pacchāpi vattabbo ayamattho pubbe vutto, añño ca evaṃvidho īsāyottādi. Tattha sampasādanalakkhaṇā saddhā, okappanalakkhaṇā vā, pakkhandanarasā, adhimuttipaccupaṭṭhānā, akālussiyapaccupaṭṭhānā vā, sotāpattiyaṅgapadaṭṭhānā, saddahitabbadhammapadaṭṭhānā vā, ādāsajalatalādīnaṃ pasādo viya cetaso pasādabhūtā, udakappasādakamaṇi viya udakassa, sampayuttadhammānaṃ pasādikā. Bījanti pañcavidhaṃ mūlabījaṃ khandhabījaṃ phalabījaṃ aggabījaṃ bījabījameva pañcamanti. Taṃ sabbampi viruhanaṭṭhena bījantveva saṅkhyaṃ gacchati. Yathāha "bījañcetaṃ viruhanaṭṭhenā"ti. Tattha yathā brāhmaṇassa kasiyā mūlabhūtaṃ bījaṃ dve kiccāni karoti, heṭṭhā mūlena patiṭṭhāti, upari aṅkuraṃ uṭṭhāpeti, evaṃ bhagavato kasiyā mūlabhūtā saddhā heṭṭhā sīlamūlena patiṭṭhāti, upari samathavipassanaṅkuraṃ uṭṭhāpeti. Yathā cetaṃ mūlena paṭhavirasaṃ āporasaṃ gahetvā nāḷena dhaññaparipākagahaṇatthaṃ vaḍḍhati, evamayaṃ sīlamūlena samathavipassanārasaṃ gahetvā ariyamagganāḷena ariyaphalaparipākagahaṇatthaṃ 9- vaḍḍhati. Yathā ca taṃ subhūmiyaṃ patiṭṭhahitvā mūlaṅkurapaṇṇanāḷakaṇḍakapasavehi vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ patvā khīraṃ janetvā anekasāliphalabharitasālisīsaṃ @Footnote: 1 saṃ.sa. 15/79/50 2 saṃ.sa. 15/59/43 3 saṃ.sa. 15/73/48, khu.su. 25/184/369 @4 saṃ.sa. 15/246/258 5 aṅ.chakaka. 22/314/387, khu.thera. 26/694/366 @6 cha.Ma. saddhesiko sa. saddhāyiko Ma. saddhāya 7 aṅ.sattaka. 23/64/110 (syā) @8 cha.Ma. ayaṃ pāṭho na dissati 9 cha.Ma. ariyaphaladhaññavipāka....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page146.

Nipphādeti, evamayaṃ cittasantāne patiṭṭhahitvā sīlacittadiṭṭhi- kaṅkhāvitaraṇamaggāmaggañāṇadassanapaṭipadāñāṇadassanavisuddhīhi vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ patvā ñāṇadassanavisuddhikhīraṃ janetvā anekapaṭisambhidādhammabharitaarahattaphalaṃ 1- nipphādeti. Tenāha bhagavā "saddhā bījan"ti. Tattha siyā "paropaṇṇāsakusaladhammesu 2- ekato uppajjamānesu kasmā saddhāva bījaṃ vuttā"ti? vuccate:- bījakiccakaraṇato. Yathā hi tesu viññāṇaṃyeva vijānanakiccaṃ karoti, evaṃ saddhā bījakiccaṃ, sā ca sabbakusalānaṃ mūlabhūtā. Yathāha:- "saddhājāto upasaṅkamati, upasaṅkamanto payirupāsati, payirupāsanto sotaṃ odahati, ohitasoto dhammaṃ suṇāti, sutvā dhammaṃ dhāreti, dhatānaṃ dhammānaṃ atthaṃ upaparikkhati, atthaṃ upaparikkhato dhammā nijjhānaṃ khamanti, dhammanijjhānakkhantiyā sati chando jāyati, chandajāto ussahati, ussahitvā tulayati, tulayitvā padahati, pahitatto samāno kāyena ceva paramatthasaccaṃ sacchikaroti, paññāya ca naṃ ativijjha passatī"ti. 3- Tapati akusaladhamme kāyañcāti tapo, indriyasaṃvaravīriyadhutaṅgadukkarakārikānaṃ etamadhivacanaṃ, idha pana indriyasaṃvaro adhippeto. Vuṭṭhīti vassavuṭṭhivātavuṭṭhīti- ādinā 4- anekavidhā, idha vassavuṭṭhi adhippetā. Yathā hi brāhmaṇassa vassavuṭṭhisamanuggahitaṃ bījaṃ bījamūlakañca sassaṃ viruhati na milāyati nipphattiṃ gacchati, evaṃ bhagavato indriyasaṃvarasamanuggahitā saddhā saddhāmūlā ca sīlādayo dhammā viruhanti na milāyanti nipphattiṃ. Tenāha "tapo vuṭṭhī"ti. "paññā @Footnote: 1 cha.Ma. anekapaṭisambhidābhiññāpharitaṃ arahattaphalaṃ 2 cha.Ma. paropaññāsa... @3 Ma.Ma. 13/183/158-432/420 5 cha.Ma.....vātavuṭṭhiādinā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page147.

Me"ti ettha ca vutto mesaddo imesupi padesu yojetabbo "saddhā me bījaṃ, bījaṃ, tapo me vuṭṭhī"ti. Tena kiṃ dīpeti? yathā brāhmaṇa tayā vappite bīje sace vuṭṭhi atthi, sādhu, no ce atthi, udakampi dātabbaṃ hoti, tathā mayā hiriīse paññāyuganaṅgale manoyottena ekābaddhe kate vīriyabalibadde yojetvā satipācanena vijjhitvā attano cittasantānakkhette saddhābīje vappite vuṭṭhiabhāvo nāma natthi. Ayaṃ pana me satataṃ samitaṃ tapo vuṭṭhīti. Pajānāti etāya puggalo, sayaṃ vā pajānātīti paññā, sā kāmāvacarādibhedato anekavidhā, idha pana saha vipassanāya maggapaññā adhippetā. Yuganaṅgalanti yugañca naṅgalañca. Yathā hi brāhmaṇassa yuganaṅgalaṃ, evaṃ bhagavato duvidhāpi paññā. Tattha yathā yugaṃ īsāya upanissayaṃ 1- hoti, purato hoti, īsābaddhaṃ hoti, yottānaṃ nissayaṃ hoti, balibaddānaṃ ekato gamanaṃ dhāreti, 2- evaṃ paññā hiripamukhānaṃ dhammānaṃ upanissayā 3- hoti. Yathāha "paññuttarā sabbe kusalā dhammā"ti 4- ca, "paññā hi seṭṭhā kusalā vadanti, nakkhattarājāriva tārakānan"ti 5- ca. Kusalānaṃ dhammānaṃ pubbaṅgamaṭṭhena purato ca hoti. Yathāha "sīlaṃ hirī cāpi satañca dhammo, anvāyikā paññavato bhavantī"ti. 5- Hirivippayogena anuppattito īsābaddhā hoti, manosaṅkhātassa samādhiyottassa nissayapaccayato yottānaṃ nissayo hoti, accāraddhātilīnabhāvapaṭisedhanato vīriyabalibaddānaṃ ekato gamanaṃ dhāreti. Yathā pana naṅgalaṃ phālayuttaṃ kasanakāle paṭhavīghanaṃ bhindati, mūlasantānakāni padāleti, evaṃ satiyuttā paññā vipassanākāle dhammānaṃ santatisamūhakiccārammaṇaghanaṃ bhindati, sabbakilesamūlasantānakāni padāleti. @Footnote: 1 Sī. uparisayaṃ 2 Sī. vāreti 3 Sī. uparisayā @4 aṅ.aṭṭhaka. 23/189/350 (syā) 5 khu.jā. 27/2468/541 (syā)

--------------------------------------------------------------------------------------------- page148.

Sā ca kho lokuttarāva, itarā ca lokiyāpi siyā. Tenāha "paññā me yuganaṅgalan"ti. Hirīyati etāya puggalo, sayaṃ vā hirīyati akusalappavattiṃ jigucchatīti hirī. Taggahaṇena sahacaraṇabhāvato ottappaṃ gahitaṃyeva hoti. Īsāti yuganaṅgalasandhārikā dāruyaṭṭhi. Yathā hi brāhmaṇassa īsā yuganaṅgalaṃ sandhāreti, evaṃ evaṃ bhagavatopi hirī lokiyalokuttarapaññāsaṅkhātaṃ yuganaṅgalaṃ sandhāreti hiriyā asati paññāya abhāvato. Yathā ca īsāpaṭibaddhaṃ yuganaṅgalaṃ kiccakaraṃ hoti acalaṃ asithilaṃ, evaṃ hiripaṭibaddhā ca paññā kiccakārī hoti acalā asithilā abbokiṇṇā ahirikena. Tenāha "hirī īsā"ti. Munātīti mano, cittassetaṃ adhivacanaṃ, idha pana manosīsena taṃsampayutto samādhi adhippeto. Yottanti rajjubandhanaṃ. Taṃ tividhaṃ īsāya saha yugassa bandhanaṃ, yugena saha balibaddānaṃ bandhanaṃ, sārathinā saha balibaddānaṃ bandhananti. Tattha yathā brāhmaṇassa yottaṃ īsāyugabalibadde ekābaddhe katvā sakakicce paṭipādeti, evaṃ bhagavato samādhi sabbeva te hiripaññāvīriyadhamme ekārammaṇe avikkhepabhāvena bandhitvā sakakicce paṭipādeti. Tenāha "mano yottan"ti. Sarati etāya cirakatādimatthaṃ puggalo, sayaṃ vā saratīti sati, sā apammussanalakkhaṇā. 1- Phāletīti phālo. Pājeti etenāti pājanaṃ. Taṃ idha "pācanan"ti vuccati, patodassetaṃ adhivacanaṃ. Phālo ca pācanañca phālapācanaṃ. Yathā hi brāhmaṇassa phālapācanaṃ, evaṃ bhagavato vipassanāyuttā ca maggayuttā ca sati. Tattha yathā phālo naṅgalaṃ anurakkhati, purato cassa gacchati, evaṃ sati @Footnote: 1 cha.Ma. asammussa....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page149.

Kusalānaṃ dhammānaṃ tatiyo samanvesamānā ārammaṇe vā upaṭṭhāpayamānā paññānaṅgalaṃ rakkhati. Tathā hi "satārakkhena cetasā viharatī"tiādīsu 1- "ārakkhā"ti vuttā. Apammussanavasena cassa purato hoti. Satiparicite hi dhamme paññā pajānāti, no pammuṭṭhe. 2- Yathā ca pācanaṃ balibaddānaṃ vijjhanabhayaṃ dassentaṃ saṃsīdanaṃ na deti, uppathagamanañca vāreti, evaṃ sati vīriyabalibaddānaṃ apāyabhayaṃ dassentī kosajjasaṃsīdanaṃ na deti, kāmaguṇasaṅkhāte agocare cāraṃ nivāretvā kammaṭṭhāne niyojentī uppathagamanañca vāreti. Tenāha "sati me phālapācanan"ti. [78] Kāyaguttoti tividhena kāyasucaritena gutto. Vacīguttoti catubbidhena vacīsucaritena gutto. Ettāvatā pātimokkhasaṃvarasīlaṃ vuttaṃ. Āhāre udare yatoti ettha āhāramukhena sabbapaccayānaṃ saṅgahitattā catubbidhepi paccaye yato saṃyato nirupakkilesoti attho. Iminā ājīvapārisuddhisīlaṃ vuttaṃ. Udare yatoti udare yato saṃyato mitabhojī, āhāre mattaññūti vuttaṃ hoti. Iminā bhojane mattaññutāmukhena paccayapaṭisevanasīlaṃ vuttaṃ. Tena kiṃ dīpeti? yathā tvaṃ brāhmaṇa bījaṃ vappitvā sassaparipālanatthaṃ kaṇṭakavatiṃ vā rukkhavatiṃ vā pākāraparikkhepaṃ vā karosi, tena te gomahiṃsamigagaṇā pavesaṃ alabhamānā 3- sassaṃ na vilumpanti, evamahampi saddhābījaṃ vappitvā nānappakārakusalasassaparipālanatthaṃ kāyavacīāhāra- guttimayaṃ tividhaṃ parikkhepaṃ karomi, tena me rāgādiakusaladhammagomahisamigagaṇā pavesaṃ alabhantā nānappakāraṃ kusalasassaṃ na vilumpantīti. Saccaṃ karomi niddānanti ettha dvīhi dvārehi avisaṃvādanaṃ saccaṃ. Niddānanti chedanaṃ lunanaṃ uppāṭanaṃ, karaṇavacanatthe 4- cetaṃ upayogavacanaṃ veditabbaṃ. Ayañhi @Footnote: 1 cha.Ma. sammuṭṭhe 2 aṅ.chakka. 22/297/352 (syā) @3 cha.Ma. alabhantā 4 cha.Ma. karaṇatthe

--------------------------------------------------------------------------------------------- page150.

Ettha attho "saccena karomi niddhānan"ti. Kiṃ vuttaṃ hoti? yathā tvaṃ bāhiraṃ kasiṃ kasitvā sassadūsakānaṃ tiṇānaṃ hatthena vā asitena vā niddhānaṃ karosi, evamahampi ajjhattikaṃ kasiṃ kasitvā kusalasassadūsakānaṃ visaṃvādanatiṇānaṃ saccena niddhānaṃ 1- karomi. Ñāṇasaccaṃ vā ettha saccanti veditabbaṃ, yantaṃ yathābhūtañāṇanti vuccati, tena attasaññādīnaṃ tiṇānaṃ niddhānaṃ karomīti evaṃ yojetabbaṃ. Atha vā niddānanti chedakaṃ lāvakaṃ, uppāṭakanti attho. Evaṃ sante yathā tvaṃ dāsaṃ vā kammakaraṃ vā niddhānaṃ karosi, "niddhehi tiṇānī"ti tiṇānaṃ chedakaṃ lāvakaṃ uppāṭakaṃ karosi, evamahaṃ saccaṃ karomīti upayogavacaneneva vattuṃ yujjati. Atha vā saccanti diṭṭhisaccaṃ. Tamahaṃ niddhānaṃ karomi, chinditabbaṃ lunitabbaṃ uppāṭetabbaṃ karomīti evampi upayogavacaneneva vattuṃ yujjati. Soraccaṃ me pamocananti ettha yantaṃ "kāyiko avītikkamo vācasiko avītikkamo"ti, evaṃ sīlameva "soraccan"ti vuttaṃ na taṃ idha adhippetaṃ, vuttameva etaṃ "kāyagutto"tiādinā nayena, arahattaphalaṃ pana adhippetaṃ. Tampi hi sundare nibbāne ratabhāvato "soraccan"ti vuccati. Pamocananti yoggavissajjanaṃ. Kiṃ vuttaṃ hoti? yathā tava pamocanaṃ punapi sāyanhe vā dutiyadivase vā anāgatasaṃvacchare vā yojetabbato appamocanameva hoti, na mama evaṃ. Na hi mama antarā mocanannāma atthi. Ahañhi dīpaṅkaradasabalakālato pabhuti paññānaṅgale vīriyabalibadde yojetvā cattāri asaṅkhyeyyāni kappasatasahassañca mahākasiṃ kasanto tāva na muñaciṃ, yāva na sammāsambodhiṃ abhisambujjhiṃ. Yadā ca me sabbantaṃ kālaṃ khepetvā bodhirukkhamūle aparājitapallaṅke nisinnassa sabbaguṇaparivāraṃ arahattaphalaṃ udapādi, tadā mayā taṃ sabbussukkapaṭippassaddhippattiyā @Footnote: 1 cha.Ma. niddānaṃ, evamuparipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page151.

Pamuttaṃ, nadāni puna yojetabbaṃ bhavissatīti. Etamatthaṃ sandhāya bhagavā āha "soraccamme pamocanan"ti. [79] Vīriyaṃ me dhuradhorayhanti ettha vīriyanti "kāyiko vā cetasiko vā vīriyārambho"tiādinā nayena vuttappadhānaṃ. Dhurāya dhorayhaṃ dhuradhorayhaṃ, dhuraṃ vahatīti attho. Yathā hi brāhmaṇassa dhurāya dhorayhākaḍḍhitaṃ naṅgalaṃ bhūmighanaṃ bhindati, mūlasantānakāni ca padāleti, evaṃ bhagavato vīriyākaḍḍhitaṃ paññānaṅgalaṃ yathāvuttaṃ ghanaṃ bhindati, kilesasantānakāni ca padāleti. Tenāha "vīriyaṃ me dhuradhorayhan"ti. Atha vā purimadhuraṃ vahantā dhurā, mūladhuraṃ vahantā dhorayhā. Dhurā ca dhorayhā ca dhuradhorayhaṃ. 1- Tattha yathā brāhmaṇassa ekamekasmiṃ naṅgale catubalibaddappabhedaṃ dhuradhorayhaṃ vahantaṃ uppannānuppannatiṇamūlaghātaṃ sassasampattiñca sādheti, evaṃ bhagavato catusammappadhānavīriyappabhedaṃ dhuradhorayhaṃ vahantaṃ uppannānuppannākusalamūlaghātaṃ kusalasampattiñca sādheti. Tenāha "vīriyaṃ me dhuradhorayhan"ti. Yogakkhemādhivāhananti ettha yogehi khemattā "yogakkheman"ti nibbānaṃ vuccati, taṃ adhigantvā 2- vāhīyati, abhimukhaṃ vā vāhīyatīti adhivāhanaṃ, yogakkhemassa adhivāhanaṃ yogakkhemādhivāhanaṃ. Tena kiṃ dīpeti? yathā tava dhuradhorayhaṃ puratthimaṃ disaṃ pacchimādīsu vā aññataraṃ abhimukhaṃ vāhīyati, tathā mama dhuradhorayhaṃ nibbānābhimukhaṃ vāhīyati. Evaṃ vāhiyamānañca gacchati anivattantaṃ. Yathā tava naṅgalaṃ vahantaṃ dhuradhorayhaṃ khettakoṭiṃ patvā puna nivattati, evaṃ anivattantaṃ dīpaṅkarakālato pabhuti gacchateva. Yasmā vā tena tena maggena pahīnā kilesā puna 3- pahātabbā na honti, yathā tava naṅgalena chinnāni tiṇāni punapi aparasmiṃ @Footnote: 1 cha.Ma. dhuradhorayhā 2 cha. adhikatvā 4 cha.Ma. punappunaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page152.

Samaye chinditabbāni honti, tasmāpi etaṃ 1- paṭhamamaggavasena diṭṭhekaṭṭhe kilese, dutiyavasena oḷārike kilese, tatiyavasena anusahagate kilese, catutthavasena sabbakilese pajahantaṃ gacchati anivattantaṃ. Atha vā gacchati anivattantanti nivattanarahitaṃ hutvā gacchatīti attho. Tanti taṃ dhuradhorayhaṃ. Evamettha 2- padacchedo veditabbo. Evaṃ gacchantañca yathā tava dhuradhorayhaṃ na taṃ ṭhānaṃ gacchati, yattha gantvā kassako asoko nissoko virajo hutvā na socati, etaṃ pana taṃ ṭhānaṃ gacchati, yattha gantvā na socati. Yattha satipācanena etaṃ vīriyadhuradhorayhaṃ codento gantvā mādiso kassako asoko nissoko virajo hutvā na socati, taṃ sabbasokasallasamugghātabhūtaṃ nibbānāmatasaṅkhātaṃ ṭhānaṃ gacchatīti. [80] Idāni nigamanaṃ karonto bhagavā imaṃ gāthamāha:- "evamesā kasī kaṭṭhā sā hoti amatapphalā etaṃ kasiṃ kasitvāna sabbadukkhā pamuccatī"ti. Tassāyaṃ saṅkhepattho:- mayā brāhmaṇa esā saddhābījā tapovuṭṭhiyā anuggahitā kasi paññāmayaṃ yuganaṅgalaṃ hirimayañca īsaṃ manomayena yottena ekābaddhaṃ katvā paññānaṅgale satiphālaṃ ākoṭṭetvā satipācanaṃ gahetvā kāyavacīāhāraguttiyā gopetvā saccaṃ niddhānaṃ katvā soraccaṃ pamocanaṃ vīriyaṃ dhuradhorayhaṃ yogakkhemābhimukhaṃ anivattantaṃ vāhantena kaṭṭhā, kasikammapariyosānaṃ catubbidhaṃ sāmaññaphalaṃ pāpitā, sā hoti amatapphalāti, sā esā kasi amatapphalā hoti. Amataṃ vuccati nibbānaṃ, nibbānānisaṃsā hotīti attho. Sā kho panesā kasi na mamevekassa amatapphalā hoti, apica kho pana yo koci @Footnote: 1 Sī. tathā mama 2 cha.Ma. evampettha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page153.

Khattiyo vā brāhmaṇo vā vesso vā suddo vā gahaṭṭho vā pabbajito vā etaṃ kasiṃ kasati, so sabbopi etaṃ kasiṃ kasitvāna, sabbadukkhā pamuccatīti 1- sabbasmā vaṭṭadukkhadukkhadukkhasaṅkhāradukkhavipariṇāmadukkhā pamuccatīti. Evaṃ bhagavā brāhmaṇassa arahattanikūṭena nibbānapariyosānaṃ katvā desanaṃ niṭṭhāpesi. Tato brāhmaṇo gambhīratthadesanaṃ sutvā "mama kasiphalaṃ bhuñjitvā aparajju eva chāto hoti, imassa pana kasi amatapphalā, tassā phalaṃ bhuñjitvā sabbadukkhā pamuccatī"ti ca viditvā pasanno pasannākāraṃ kātuṃ pāyāsaṃ dātumāraddho. Tenāha "atha kho kasibhāradvājo"ti. Tattha mahatiyāti mahatiyanti attho. Kaṃsapātiyāti suvaṇṇapātiyaṃ, satasahassagghanike attano suvaṇṇathāle. Vaḍḍhetvāti chupitvā, ākiritvāti vuttaṃ hoti. Bhagavato upanāmesīti sappimadhuphāṇitādīhi vicittaṃ 2- katvā dukūlavitānena paṭicchādetvā ukkhipitvā sakkaccaṃ tathāgatassa abhihari, kinti? "bhuñjatu bhavaṃ gotamo pāyāsaṃ kassako bhavan"ti. Tato kassakabhāvasādhakaṃ kāraṇamāha "yañhi .pe. Kasatī"ti, yasmā bhavaṃ .pe. Kasatīti vuttaṃ hoti. Atha bhagavā "gāthābhigītamme"ti āha. [81] Tattha gāthābhigītanti gāthāhi abhigītaṃ, gāthāyo bhāsitvā laddhanti vuttaṃ hoti. Meti mayā. Abhojaneyyanti bhuñjanārahaṃ na hoti. Sampassatanti sammā ājīvapārisuddhiṃ 3- passataṃ, samantā vā passataṃ sampassataṃ, buddhānanti vuttaṃ hoti. Nesa dhammoti "gāthābhigītaṃ bhuñjitabban"ti esa dhammo etaṃ cārittaṃ na hoti, tasmā gāthābhigītaṃ panudanti buddhā, paṭikkhipanti na bhuñjantīti. Kiṃ pana bhagavatā pāyāsatthaṃ gāthā abhigītā, yena evamāhāti? na Etamatthaṃ abhigītā, apica kho pana pāto paṭṭhāya khettasamīpe ṭhatvā @Footnote: 1 cha.Ma. pamuccati 2 cha.Ma. vicitraṃ 3 cha.Ma. ājīvasuddhiṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page154.

Kaṭacchubhikkhampi alabhitvā puna sakalabuddhaguṇe pakāsetvā laddhaṃ tadetaṃ naṭanaccakādīhi naccitvā gāyitvā ca laddhasadisaṃ hoti, tena "gāthābhigītan"ti vuttaṃ. Tādisañca yasmā buddhānaṃ na kappati, tasmā "abhojaneyyan"ti vuttaṃ. Appicchatānurūpaṃ cetaṃ na hoti, tasmāpi pacchimaṃ janataṃ anukampamānena ca evaṃ vuttaṃ. Yatra ca nāma parappakāsitenāpi attano guṇena uppannaṃ lābhaṃ paṭikkhipanti seyyathāpi appiccho ghaṭikāro kumbhakāro, tatra kathaṃ koṭippattāya appicchatāya samannāgato bhagavā attanāva attano guṇappakāsanena uppannaṃ lābhaṃ sādiyissati, yato yuttameva etaṃ bhagavatā vuttanti. 1- Ettāvatā "appasannaṃ adātukāmaṃ brāhmaṇaṃ gāthābhāsanena 2- dātukāmaṃ katvā samaṇo gotamo bhojanaṃ paṭiggahesi, āmisakāraṇā imassa desanā"ti imamhā lokapavādā attānaṃ mocento desanāpārisuddhiṃ dīpetvā idāni ājīvapārisuddhiṃ dīpento āha "dhamme satī brāhmaṇa vuttiresā"ti. Tassattho:- ājīvapārisuddhidhamme vā dasavidhasucaritadhamme vā buddhānaṃ cārittadhamme vā sati saṃvijjamāne anusahagate 3- vattamāne vuttiresā ekantavodātā ākāse pāṇippasāraṇakappā esanā pariyesanā jīvitavutti buddhānaṃ brāhmaṇāti. [82] Evaṃ vutte brāhmaṇo "pāyāsaṃ me paṭikkhipati, akappiyaṃ kiretaṃ bhojanaṃ, adhañño vatasmi, dānaṃ dātuṃ 4- na labhāmī"ti domanassaṃ uppādetvā 5- "appeva nāma aññaṃ paṭiggaṇheyyā"ti ca cintesi. Taṃ ñatvā bhagavā "ahaṃ bhikkhācāravelaṃ paricchinditvā āgato `ettakena kālena imaṃ brāhmaṇaṃ pasādessāmī'ti, brāhmaṇo ca domanassaṃ akāsi, idāni tena domanassena mayi cittaṃ pakopetvā @Footnote: 1 Ma. bhagavato vattanti, cha. bhagavato vattunti @2 cha. gāthāgāyanena 3 cha. anupahate @4 ka. ahaññe tasmiṃ, dātuṃ 5 ka. uppādesi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page155.

Amatavaradhammaṃ paṭivijjhituṃ na sakkhissatī"ti brāhmaṇassa pasādajananatthaṃ tena patthitamanorathaṃ pūrento āha "aññena ca kevalinan"ti. Tattha kevalinanti sabbaguṇaparipuṇṇaṃ, sabbayogavisaṃyuttaṃ vāti attho. Mahantānaṃ sīlakkhandhādīnaṃ guṇānaṃ esanato mahesiṃ. Parikkhīṇasabbāsavattā khīṇāsavaṃ. Hatthapādakukkuccamādiṃ katvā vūpasantasabbakukkuccattā kukkuccavūpasantaṃ. Upaṭṭhahassūti parivisassu 1- paṭimānayassu. Evaṃ brāhmaṇena citte uppāditepi pariyāyameva bhaṇati, na tu bhaṇati "dehi, āharāhī"ti. Sesamettha uttānatthameva. Atha brāhmaṇo "ayaṃ pāyāso bhagavato ānīto, nāhaṃ arahāmi taṃ attano chandena kassaci dātun"ti cintetvā āha "atha kassa cāhan"ti. Tato bhagavā "taṃ pāyāsaṃ ṭhapetvā tathāgataṃ tathāgatasāvakañca aññassa ajīraṇadhammo"ti ñatvā āha "khvāhaṃ tan"ti tattha sadevakavacanena pañcakāmāvacaradevaggahaṇaṃ, samārakavacanena chaṭṭhakāmāvacaradevaggahaṇaṃ, sabrahmakavacanena rūpāvacarabrahmaggahaṇaṃ arūpāvacarā pana bhuñjeyyunti asambhāvaneyyā. Sassamaṇabrāhmaṇivacanena sāsanapaccatthikapaccāmitta- samaṇabrāhmaṇaggahaṇaṃ samitapāpavāhitapāpasamaṇabrāhmaṇaggahaṇañca, pajāvacanena sattalokaggahaṇaṃ, sadevamanussavacanena sammutidevaavasesamanussaggahaṇaṃ. Evamettha tīhi vacanehi okāsaloko, dvīhi pajāvasena sattaloko gahitoti veditabbo. Esa saṅkhepo, vitthāraṃ pana āḷavakasutte vaṇṇayissāma. Kasmā pana sadevakādīsu kassaci na sammā pariṇāmaṃ gaccheyyāti? Oḷārike sukhumojāpakkhipanato. Imasmiṃ hi pāyāse bhagavantaṃ uddissa gahitamatteyeva devatāhi ojā pakkhittā yathā sujātāya pāyāse, cundassa ca sūkaramaddave paccamāne, verañjāyañca bhagavatā gahitagahitālope, bhesajjakkhandhake ca kaccāyanassa guḷhakumbhasmiṃ avasiṭṭhaguḷhe. So oḷārike sukhumojāpakkhipanato @Footnote: 1 Sī. paṭicarassu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page156.

Devānaṃ na pariṇamati. Devā hi sukhumasarīrā, tesaṃ oḷāriko manussāhāro na sammā pariṇamati. Manussānampi na pariṇamati. Manussā hi oḷārikasarīrā, tesaṃ sukhumā dibbojā na sammā pariṇamati. Tathāgatassa pana pakatiaggināva pariṇamati, sammā jīrati. Kāyabalañāṇabalappabhāvenāti eke. Tathāgatasāvakassa khīṇāsavassetaṃ samādhibalena mattaññutāya ca pariṇamati, itaresaṃ iddhimantānampi na pariṇamati. Acintanīyaṃ vā ettha kāraṇaṃ, buddhavisayo esoti. Tena hi tvanti yasmā aññaṃ na passāmi, mama na kappati, mama akappantaṃ sāvakassapi me na kappati, tasmā tvaṃ brāhmaṇāti vuttaṃ hoti. Appahariteti parittaharitatiṇe, apparūḷhaharitatiṇe vā pāsāṇapiṭṭhisadise. Appāṇaketi nippāṇake, pāyāsajjhottharaṇakāraṇena maritabbapāṇarahite vā mahāudakakkhandhe, saha tiṇanissitehi pāṇehi tiṇānaṃ pāṇakānañca anukampanatthāya 1- etaṃ vuttaṃ. Cicciṭāyati ciṭiciṭāyatīti evaṃ saddaṃ karoti. Saṃdhūmāyatīti 2- samantā dhūmāyati. Sampadhūmāyatīti 3- tatheva adhimattaṃ dhūmāyati. Kasmā evaṃ ahosīti? bhagavato ānubhāvena, na udakassa, na pāyāsassa, na brāhmaṇassa, na aññesaṃ devayakkhādīnaṃ. Bhagavā hi brāhmaṇassa dhammasaṃvegatthaṃ tathā adhiṭṭhāsi. Seyyathāpi nāmāti opammanidassanametaṃ, yathā phāloti ettakameva vuttaṃ hoti. Saṃviggo cittena, lomahaṭṭhajāto sarīrena. Sarīre kirassa navanavuti lomakūpasahassāni suvaṇṇabhittiyā āhatamaṇināgadantā viya uddhaggā ahesuṃ. Sesaṃ pākaṭameva. Pādesu pana nipatitvā bhagavato dhammadesanaṃ abbhānumodamāno bhagavantaṃ etadavoca "abhikkantaṃ bho gotama abhikkantaṃ bho gotamā"ti. Abbhānumodane @Footnote: 1 cha.Ma. anurakkhaṇatthāya 2 cha.Ma. saṃdhūpāyatīti 3 cha.Ma. sampadhūpāyatīti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page157.

Hi ayamidha abhikkantasaddo. Vitthārato panassa maṅgalasuttavaṇṇanāyaṃ atthavaṇṇanā āvibhavissati. Yasmā ca abbhānumodanatthe, tasmā sādhu sādhu bho gotamāti vuttaṃ hotīti veditabbaṃ. "bhaye kodhe pasaṃsāyaṃ turite kotūhalecchare hāse soke pasāde ca kare āmeḍitaṃ budho"ti iminā ca lakkhaṇena idha pasādavasena pasaṃsāvasena cāyaṃ dvikkhattuṃ vuttoti veditabbo. Atha vā abhikkantanti atikkantaṃ 1- atiiṭṭhaṃ atimanāpaṃ, atisundaranti vuttaṃ hoti. Tattha ekena abhikkantasaddena desanaṃ thometi, ekena attano pasādaṃ. Ayañhi ettha adhippāyo:- abhikkantaṃ bho gotama yadidaṃ bhoto gotamassa dhammadesanā, abhikkantaṃ yadidaṃ bhoto gotamassa dhammadesanaṃ āgamma mama pasādoti. Bhagavato eva vā vacanaṃ dve atthe sandhāya thometi:- bhoto gotamassa vacanaṃ abhikkantaṃ dosanāsanato, abhikkantaṃ guṇādhigamanato, tathā saddhājananato, paññājananato, sātthato, sabyañjanato, uttānapadato, gambhīratthato, kaṇṇasukhato, hadayaṅgamato, anattukkaṃsanato, aparavambhanato, karuṇāsītalato, paññāvadātato, āpātharamaṇīyato, vimaddakkhamato, suyyamānasukhato, vīmaṃsiyamānahitatoti evamādīhi yojetabbaṃ. Tato parampi catūhi upamāhi desanaṃyeva thometi. Tattha nikkujjitanti adhomukhaṃ ṭhapitaṃ heṭṭhā mukhajātaṃ vā. Ukkujjeyyāti uparimukhaṃ kareyya. Paṭicchannanti tiṇādīhi chāditaṃ 2- vivareyyāti ugghāṭeyya. Mūḷhassāti disāmūḷhassa. Maggaṃ ācikkheyyāti hatthe gahetvā "esa maggo"ti vadeyya. Andhakāreti kāḷapakkhacātuddasīaḍḍharattaghanavanasaṇḍameghapaṭalehi caturaṅge tamasi. Ayaṃ tāva padattho. @Footnote: 1 Sī. atikantaṃ, Ma. abhikkantaṃ, cha. abhikantaṃ 2 cha.Ma. tiṇapaṇṇādicchāditaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page158.

Ayaṃ pana adhippāyayojanā:- yathā koci nikkujjitaṃ ukkujjeyya, evaṃ saddhammavimukhaṃ asaddhammapatitaṃ maṃ asaddhammā vuṭṭhāpentena, yathā paṭicchannaṃ vivareyya, evaṃ kassapassa bhagavato sāsanantaradhānā pabhuti micchādiṭṭhigahanapaṭicchannaṃ sāsanaṃ vivarantena, yathā mūḷhassa maggaṃ ācikkheyya, evaṃ kummaggamicchāmaggapaṭipannassa me saggamokkhamaggaṃ ācikkhantena, yathā andhakāre telapajjotaṃ dhāreyya, evaṃ mohandhakāranimuggassa me buddhādiratanarūpāni apassato tappaṭicchādakamohandhakāraviddhaṃ sakadesanāpajjotadhāraṇena mayhaṃ bhotā gotamena etehi pariyāyehi desitattā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Atha vā ekacciyena matena yasmā ayaṃ dhammo dukkhadassanena ca asubhe "subhan"ti vipallāsappahānena ca nikkujjitukkujjitasadiso, samudayadassanena dukkhe "sukhan"ti vipallāsappahānena ca paṭicchannavivaraṇasadiso, nirodhadassanena anicce "niccan"ti vipallāsappahānena ca mūḷhassa maggācikkhanasadiso, maggadassanena anattani "attā"ti vipallāsappahānena ca andhakāre telapajjotasadiso 1- tasmā seyyathāpi nāma nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya .pe. Pajjotaṃ dhāreyya "cakkhumanto rūpāni dakkhantī"ti, evaṃ pakāsito hoti. Yasmā panettha saddhātapakāyaguttatādīhi sīlakkhandho pakāsito hoti, paññāya paññākkhandho, hirimanaādīhi samādhikkhandho, yogakkhemena nirodhoti evaṃ tikkhandho ariyamaggo nirodho cāti sarūpeneva dve ariyasaccāni pakāsitāni, tattha maggo paṭipakkho samudayassa, nirodho dukkhassāti paṭipakkhena dve. Iti iminā pariyāyena cattāri ariyasaccāni 2- pakāsitāni. Tasmā anekapariyāyena pakāsito hotīti veditabbo. @Footnote: 1 cha.Ma. pajjotasadiso 2 cha.Ma. saccāni

--------------------------------------------------------------------------------------------- page159.

Esāhantiādīsu eso ahanti esāhaṃ. Saraṇaṃ gacchāmīti pādesu nipatitvā paṇipātena saraṇagamanena gatopi idāni vācāya samādiyanto āha, atha vā paṇipātena buddhaṃyeva saraṇaṃ tatoti idāni taṃ ādiṃ katvā sesadhammasaṃghepi gantuṃ āha. Ajjataggeti ajjataṃ ādiṃ katvā, ajjadaggeti vā pāṭho, dakāro padasandhikaro, ajja aggaṃ katvāti vuttaṃ hoti. Pāṇehi upetaṃ pāṇupetaṃ, yāva me jīvitaṃ pavattati, tāva upetaṃ, anaññasatthukaṃ tīhi saraṇagamanehi saraṇaṃ gataṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu jānātūti vuttaṃ hoti. Ettāvatānena sutānurūpā paṭipatti dassitā hoti. Nikkujjitādīhi vā satthu sampattiṃ dassetvā iminā "esāhan"tiādinā sissasampatti dassitā. Tena vā paññāpaṭilābhaṃ dassetvā iminā saddhāpaṭilābho dassito. Idāni evaṃ paṭiladdhasaddhena paññavatā yaṃ kattabbaṃ, taṃ kātukāmo 1- bhagavantaṃ yācati "labheyyāhan"ti. Tattha bhagavato iddhiādīhi abhippasāditacitto "bhagavāpi cakkavattirajjaṃ pahāya pabbajito, kimaṅgaṃ panāhan"ti saddhāya pabbajjaṃ yācati, tattha paripūrakāritaṃ patthento paññāya upasampadaṃ. Sesaṃ pākaṭameva. Eko vūpakaṭṭhotiādīsu pana eko kāyavivekena, vūpakaṭṭho cittavivekena, appamatto kammaṭṭhāne satiavijahanena, ātāpī kāyikacetasikavīriyasaṅkhātena ātāpena, pahitatto kāye ca jīvite ca anapekkhatāya viharanto aññatarairiyāpathavihārena. Na cirassevāti pabbajjaṃ upādāya vuccati. Kulaputtāti duvidhā kulaputtā jātikulaputto ca ācārakulaputto ca, ayaṃ pana ubhayathāpi kulaputto. Agārasmāti ghaRā. Agārassa 2- hitaṃ agāriyaṃ, kasigorakkhādikuṭumbaposanakammaṃ vuccati, natthi ettha agāriyanti anagāriyaṃ, pabbajjāyetaṃ adhivacanaṃ. Pabbajantīti @Footnote: 1 cha.Ma. kattukāmo 2 cha.Ma. agārānaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page160.

Upagacchanti upasaṅkamanti. Tadanuttaranti taṃ anuttaraṃ. Brahmacariyapariyosānanti maggabrahmacariyassa pariyosānaṃ, arahattaphalanti vuttaṃ hoti. Tassa hi atthāya kulaputtā pabbajanti. Diṭṭheva dhammeti tasmiṃyeva attabhāve. Sayaṃ abhiññā sacchikatvāti attanāyeva paññāya paccakkhaṃ katvā aparappaccayaṃ ñatvāti attho. Upasampajja vihāsīti pāpuṇitvā sampādetvā vā vihāsi. Evaṃ viharanto ca khīṇā jāti .pe. Abbhaññāsi. Etenassa paccavekkhaṇabhūmiṃ dasseti. Katamā panassa jāti khīṇā, kathañca naṃ abbhaññāsīti? vuccate:- Na tāvassa atītā jāti khīṇā pubbeva khīṇattā, na anāgatā anāgate vāyāmābhāvato, 1- na paccuppannā vijjamānattā. Yā pana maggassa abhāvitattā uppajjeyya ekacatupañcavokārabhavesu ekacatupañcakkhandhappabhedā jāti, sā maggassa bhāvitattā anuppādadhammataṃ āpajjanena khīṇā. Taṃ so maggabhāvanāya pahīnakilese paccavekkhitvā kilesābhāve vijjamānampi kammaṃ āyatiṃ appaṭisandhikaṃ hotīti jānanto jānāti. Vusitanti vutthaṃ parivutthaṃ, kataṃ caritaṃ niṭṭhāpitanti attho. Brahmacariyanti maggabrahmacariyaṃ. Kataṃ karaṇīyanti catūsu saccesu catūhi maggehi pariññāpahāna- sacchikiriyābhāvanāvasena soḷasavidhampi kiccaṃ niṭṭhāpitanti attho. Nāparaṃ itthattāyāti idāni puna itthabhāvāya evaṃ soḷasakiccabhāvāya kilesakkhayāya vā maggabhāvanā natthīti. Atha vā itthattāyāti itthabhāvato, imasmā evampakārā idāni vattamānakkhandhasantānā aparaṃ khandhasantānaṃ natthi, ime pana pañcakkhandhā pariññātā tiṭṭhanti chinnamūlako rukkho viyāti abbhaññāsi. Aññataroti eko. @Footnote: 1 i. nānāgatā pubbe cetarahi ca anāgatattā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page161.

Arahatanti arahantānaṃ. Mahāsāvakānaṃ abbhantaro āyasmā bhāradvājo ahosīti ayaṃ kirettha adhippāyoti. Paramatthajotikāya khuddakaṭṭhakathāya suttanipātavaṇṇanāya kasibhāradvājasuttavaṇṇanā niṭṭhitā. -------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 28 page 132-161. http://84000.org/tipitaka/atthapali/rm_line.php?B=28&A=3224&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=28&A=3224&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=297              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=7102              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=7049              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=7049              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ENGLISH letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]