ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter
Atthakatha Book 49 : PALI ROMAN Apa.A.1 (visuddha.1)

page249.

1. Sariputtattherapadanavannana tadanantaram therapadanasangahagathayo samvannetum "atha therapadanam sunatha"ti aha. Athaapadanasaddanamattho hettha vuttova. Ettha therasaddo panayam kalathirapannattinamadheyyajetthadisu anekesu atthesu vattati. Tatha hi "therovassikani 1- putini cunnakajatani"tiadisu kale, therovassikani cirakalam ovassikaniti attho. "theropi tava maha"iccadisu 2- thire thirasiloti attho. "therako ayamayasma mahallako"tiadisu pannattiyam, lokapannattimattoti attho. "cundatthero phussatthero"tiadisu namadheyye, evam katanamoti attho. "thero cayam kumaro mama puttesu"tiadisu jetthe, jettho kumaroti attho. Idha panayam kale ca thire ca vattati. Tasma ciram kalam thitoti thero, thiratarasilacaramaddavadi- gunabhiyutto 3- va theroti vuccati. Thero ca thero cati thera, theranam apadanam karanam therapadanam, tam therapadanam sunathati sambandho. Himavantassa avidure, lambako nama pabbatotiadi ayasmato sariputtattherassa apadanam, tassayasmato mahamoggallanattherassa ca vatthu evam veditabbam:- atite kira ito kappato satasahassakappadhike ekaasankhyeyyamatthake ayasma sariputto brahmanamahasalakule nibbattitva namena saradamanavo nama ahosi. Mahamoggallano gahapatimahasalakule nibbattitva namena sirivaddhanakutumbiko nama ahosi. Te ubhopi sahapamsukilanasahaya ahesum. Tesu saradamanavo pitu accayena kulasantakam dhanam patipajjitva ekadivasam rahogato cintesi "imesam sattanam maranam nama ekantikam, tasma maya ekam pabbajjam upagantva vimokkhamaggo gavesitabbo"ti sahayam upasankamitva "samma aham pabbajitukamo, kim tvam pabbajitum sakkhissasi"ti vatva tena "na sakkhissami"ti @Footnote: 1 di. maha. 10/379/252, Ma. mu. 12/112/81 (terovassikani). @2 i., Ma. thero pitamaha va padipasatantakaradisu. 3 Ma. thirakara....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page250.

Vutte "hotu ahameva pabbajissami"ti ratanakotthagarani vivarapetva kapanaddhikadinam mahadanam datva pabbatapadam gantva isipabbajjam pabbaji. Tassa pabbajitassa anupabbajjam pabbajita catusattatisahassamatta brahmanaputta ahesum. So panca abhinnayo attha ca samapattiyo nibbattetva tesampi jatilanam kasinaparikammam acikkhi. Te sabbepi pancabhinna attha ca samapattiyo nibbattesum. Tena samayena anomadassi nama sammasambuddho loke uppajjitva pavattitavaradhammacakko satte samsaramahoghato taretva 1- ekadivasam saradatapasassa ca antevasikananca sangaham kattukamo eko adutiyo pattacivaramadaya akasena gantva "buddhabhavam me janatu"ti tapasassa passantasseva akasato otaritva pathaviyam patitthasi. Saradatapaso satthu sarire mahapurisalakkhanani upadharetva "sabbannubuddhoyevayan"ti nittham gantva paccuggamanam katva asanam pannapetva adasi. Nisidi bhagava pannatte asane. Saradatapaso satthu santike ekamantam nisidi. Tasmim samaye tassa antevasika catusattatisahassamatta jatila panitapanitani ojavantani phalaphalani gahetva agata sattharam disva sanjatapasada attano acariyassa satthu ca nisinnakaram oloketva "acariya mayam pubbe `tumhehi mahantataro koci natthi'ti mannama, ayam pana puriso tumhehi mahantataro manne"ti ahamsu. Kim vadetha tata, sasapena saddhim atthasatthiyojanasatasahassubbedham sinerum samam katum icchatha, sabbannubuddhena mam tulam ma karitthati. Atha te tapasa acariyassa vacanam sutva "yava mahavatayam purisuttamo"ti sabbeva padesu nipatitva sattharam vandimsu. Atha te acariyo aha "tata satthu anucchaviko no deyyadhammo natthi, sattha ca bhikkhacaravelaya idhagato, handa mayam deyyadhammam yathabalam @Footnote: 1 Si. tarento.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page251.

Dassama. Tumhehi yam yam panitam phalaphalam abhatam, tam tam aharatha"ti aharapetva hatthe dhovitva sayam tathagatassa patte patitthapesi. Satthara phalaphale patiggahitamatte devata dibbojam pakkhipimsu. Tapaso udakampi sayameva parissavetva adasi. Tato bhojanakiccam nitthapetva satthari nisinne sabbe antevasika pakkosapetva satthu santike saraniyam katham kathento nisidi. Sattha "dve aggasavaka bhikkhusamghena saddhim agacchantu"ti cintesi. Tavadeva satasahassakhinasavaparivara aggasavaka agantva bhagavantam vanditva ekamantam atthamsu. Tato saradatapaso antevasike amantesi "tata satthu bhikkhusamghassa ca pupphasanena puja katabba, tasma pupphani aharatha"ti. Te tavadeva iddhiya vannagandhasampannani pupphani aharitva buddhassa yojanappamanam pupphasanam pannapesum, ubhinnam aggasavakanam tigavutam, sesabhikkhunam addhayojanikadibhedam 1- samghanavakassa usabhamattam pannapesum. Evam pannattesu asanesu saradatapaso tathagatassa purato anjalim paggayha "bhante mayham anuggahatthaya imam pupphasanam abhiruhatha"ti aha. Nisidi bhagava pupphasane. Satthari nisinne dve aggasavaka sesabhikkhu ca attano attano pattasane nisidimsu. Sattha "tesam mahapphalam hotu"ti nirodham samapajji. Satthu samapannabhavam natva dve aggasavakapi sesabhikkhupi nirodham samapajjimsu. Tapaso sattaham nirantaram satthu pupphacchattam dharento atthasi. Itare vanamulaphalam paribhunjitva sesakale anjalim paggayha atthamsu. Sattha sattahassa accayena nirodhato vutthahitva aggasavakam nisabhattheram amantesi "tapasanam pupphasananumodanam karohi"ti. Thero savakaparaminane thatva tesam pupphasananumodanam akasi. Tassa desanavasane sattha dutiyam aggasavakam anomattheram amantesi "tvampi imesam dhammam desehi"ti. Sopi tepitkam buddhavacanam sammasitva tesam dhammam kathesi. Dvinnampi desanaya dhammabhisamayo nahosi. Atha sattha buddhavisaye thatva dhammadesanam arabhi. @Footnote: 1 Ma. addhagavutadibhedam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page252.

Desanavasane thapetva saradatapasam avasesa sabbepi catusattatisahassajatila arahattam papunimsu. Sattha te "etha bhikkhavo"ti hattham pasaresi. Te tavadeva antarahitatapasavesa atthaparikkharadhara satthivassikatthero viya ahesum. Saradatapaso pana "aho vatahampi ayam nisabhatthero viya anagate ekassa buddhassa savako bhaveyyan"ti desanakale uppannaparivitakkataya annavihito hutva maggaphalani pativijjitum nasakkhi. Atha sattharam vanditva tatha panidhanam akasi. Sattha anantarayena samijjhanabhavam disva "ito kappasatasahassadhikam ekam asankhyeyyam atikkamitva gotamassa nama sammasambuddhassa aggasavako sariputto nama bhavissati"ti byakaritva dhammakatham vatva bhikkhusamghaparivaro akasam pakkhandi. Saradatapasopi sahayassa sirivaddhassa santikam gantva "samma maya anomadassissa bhagavato padamule anagate uppajjanakassa gotamasammasambuddhassa aggasavakatthanam patthitam, tavampi tassa dutiyasavakatthanam patthehi"ti. Sirivaddho tam upadesam sutva 1- attano nivesanadvare atthakarisamattam thanam samatalam karetva lajapancamani pupphani vikiritva niluppalacchadanam mandapam karetva buddhasanam pannapetva bhikkhunampi asanani pannapetva mahantam sakkarasammanam sajjetva saradatapasena sattharam nimantapetva sattaham mahadanam pavattetva buddhappamukham bhikkhusamgham maharahehi vatthehi acchadetva dutiyasavakabhavaya panidhanam akasi. Sattha tassa anantarayena samijjhanabhavam disva vuttanayena byakaritva bhattanumodanam katva pakkami. Sirivaddho hatthapahattho yavajivam kusalakammam katva dutiyacittavare kamavacaradevaloke nibbatti. Saradatapaso cattaro brahmavihare bhavetva brahmaloke nibbatti. Tato patthaya tesam ubhinnampi antara kammam na kathitam. Amhakam pana bhagavato uppattito puretarameva saradatapaso rajagahassa avidure upatissagame rupasariya brahmaniya kucchimhi patisandhim ganhi. Tamdivasamevassa sahayopi rajagahasseva avidure kolitagame moggaliya brahmaniya kucchimhi @Footnote: 1 Ma. upadese thatva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page253.

Patisandhim ganhi. Tasma moggallano moggaliya brahmaniya puttoti moggallano. Moggaligottena jatoti va moggallano. Atha va matukumarikakale tassa matapituhi vuttam "ma uggali ma uggali"ti vacanamupadaya 1- "muggali"ti namam, tassa muggaliya puttoti moggallano. Atha va sotapattimaggadimaggassa labhe adane pativijjhane alam samatthoti moggallanoti. Tani kira dve kulani yava sattama kulaparivatta abaddhasahayaneva. Tesam davinnam ekadivasameva gabbhapariharamadamsu. Dasamasaccayena jatanampi tesam chasatthi dhatiyo patthapesum. Namaggahanadivase rupasaribrahmaniya puttassa upatissagame jetthakulassa puttatta upatissoti namam karimsu. Itarassa kolitagame jetthakulassa puttatta kolitoti namam karimsu. Te ubhopi mahata parivarena vaddhanta vuddhimanvaya sabbasippanam param agamamsu. Athekadivasam te rajagahe giraggasamajjam passanta mahajanam sannipatitam disva nanassa paripakam gatatta yoniso ummujjanta "sabbepime oram vassasatava maccumukham pavisanti"ti samvegam patilabhitva "amhehi mokkhadhammo pariyesitabbo, tanca pariyesantehi eka pabbajja laddhum vattati"ti nicchayam katva pancamanavakasatehi saddhim sanjayassa paribbajakassa santike pabbajimsu. Tesam pabbajitakalato patthaya sanjayo labhaggayasaggappatto ahosi. Te katipaheneva sabbam sanjayassa samayam parimajjitva tattha saram adisva tato nibbijjitva tattha tattha panditasammate samanabrahmane panham pucchanti, te tehi puttha na sampadenti. Annadatthu teyeva tesam panham vissajjenti. Evam te mokkham pariyesanta katikam akamsu "amhesu yo pathamam amatam adhigacchati, so itarassa arocetu"ti. Tena ca samayena amhakam satthari pathamabhisambodhim 2- patva pavattitavaradhammacakke anupubbena uruvelakassapadike sahassajatile dametva rajagahe viharante ekadivasam upatisso paribbajako paribbajakaramam @Footnote: 1 Si., i. ma uggili ma uggiliti. 2 Si. paramabhisambodhim.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page254.

Gacchanto ayasmantam assajittheram rajagahe pindaya carantam disva "na maya evarupo akappasampanno pabbajito ditthapubbo, santadhammena nama ettha bhavitabban"ti sanjatapasado panham pucchitum ayasmantam udikkhanto pitthito anubandhi. Theropi laddhapindapato paribhunjitum patirupam okasam gato. Paribbajako attano paribbajakapitham pannapetva adasi. Bhattakiccapariyosane cassa attano kundikaya udakam adasi. Evam so acariyavattam katva katabhattakiccena therena saddhim patisantharam katva "ko va te sattha, kassa va tvam dhammam rocesi"ti pucchi. Thero sammasambuddham apadisi. Puna tena "kim vadi panayasmato sattha"ti puttho "imassa sasanassa gambhiratam dassessami"ti attano navakabhavam pavedetva sankhepavasena cassa sasanadhammam kathento "ye dhamma hetuppabhava"ti 1- gathamaha. Paribbajako pathamapadadvayameva sutva sahassanayasampanne sotapattimaggaphale 2- patitthahi. Itaram padadvayam sotapannakale nitthasi. Gathapariyosane pana sotapanno hutva uparivisese apavattante "bhavissati ettha karanan"ti sallakkhetva theram aha "ma bhante upari dhammadesanam vaddhayittha, ettakameva alam, kaham amhakam sattha vasati"ti. Veluvaneti. "bhante tumhe purato gacchatha, aham mayham sahayassa katapatinnam mocetva tam gahetva agamissami"ti pancapatitthitena vanditva padakkhinam katva theram uyyojetva paribbajakaramam agamasi. Kolitaparibbajako tam durato va agacchantam disva "mukhavanno na annadivasesu viya addhanena amatam adhigatam bhavissati"ti tenevassa visesadhigamam sambhavetva amatadhigamam pucchi. Sopissa "avuso amatamadhigatan"ti patijanitva tameva gatham abhasi. Gathapariyosane kolito sotapattiphale patitthahitva aha "kaham no sattha"ti. Veluvaneti. Tena hi avuso ayama, sattharam passissamati. Upatisso sabbakalampi acariyapujako va, tasma sanjayassa @Footnote: 1 vi. maha. 4/61/53, khu. apa. 32/286/36. 2 sotapattimagge (mano. pu. 1/143).

--------------------------------------------------------------------------------------------- page255.

Satthu gune pakasetva tampi satthu santikam netukamo ahosi. So labhasapakato antevasikabhavam anicchanto "na sakkomi cati hutva udakasincanam hotun"ti patikkhipi. Te anekehi karanehi tam sannapetum asakkonta attano ovade vattamanehi addhateyyasatehi antevasikehi saddhim veluvanam agamamsu. Sattha te duratova agacchante disva "etam me savakayugam bhavissati, aggam bhaddayugan"ti vatva tesam parisaya cariyavasena dhammam desetva arahatte patitthapetva ehibhikkhubhavena upasampadam adasi. Yatha tesam evam aggasavakanampi iddhimayapattacivaram agatameva. Uparimaggattayakiccam pana na nitthasi. Kasma? savakaparaminanassa mahantataya. Tesu ayasma mahamoggallano pabbajitato sattame divase magadharatthe kallavalagame samanadhammam karonto thinamiddhe okkamante satthara samvejito thinamiddham vinodetva dhatukammatthanam 1- sunanto eva uparimaggattayam adhigantva savakaparaminanassa matthakam papuni. Ayasma sariputto pabbajjaya addhamasam atikkamitva satthara saddhim rajagahe sukarakhatalene viharanto attano bhagineyyassa dighanakhaparibbajakassa vedanapariggahasuttante 2- desiyamane desananusarena nanam pesetva parassa vaddhitam bhattam bhunjanto viya savakaparaminanassa matthakam papuni. Iti dvinnam aggasavakanam satthu samipe eva savakaparaminanam matthakam pattam. Evam pattasavakaparaminano ayasma sariputto "kena kammena ayam sampatti laddha"ti avajjento tam natva pitisomanassavasena udanam udanento "himavantassa avidure"tiadimaha. Tena vuttam:- [141] "himavantassa avidure lambako nama pabbato assamo sukato mayham pannasala sumapita"ti. Tattha himavantassati himo assa atthiti himava, tassa himavantassa avidure samipe, himalayapatibaddhavaneti attho. Lambako nama pabbatoti @Footnote: 1 an. sattaka. 23/61/71-2. 2 Ma.Ma. 13/4/179.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page256.

Evamnamako pamsumissakapabbato. Assamo sukato mayhanti tasmim lambake pabbate mayham mamatthaya kato assamo arannavaso asamantato samoti assamo. Natthi pavitthanam samo parissamo etthati va assamo, so itthambhuto arannavaso sutthu kato, rattitthanadivatthanakutimandapadivasena sundarenakarena katoti. Attho. Pannasalati usirapabbajadihi pannehi chadita nivasanapannasalati attho. [142] Uttanakula nadika supatittha manorama susuddhapulinakinna avidure mamassamam. Tattha uttanakulati agambhira nadi. Supatitthati sundarapatittha. Manoramati manallina manapa. Susuddhapulinakinnati sutthu dhavalamuttadala 1- sadisavalukakinna gahanibhutati attho. Sa itthambhuta nadika kunnadi mamassamam mayham assamassa avidure samipe ahositi attho. "assaman"ti ca sattamyatthe upayogavacananti veditabbam. [143] Asakkhara apabbhara sadu appatigandhika sandati nadika tattha sobhayanta mamassamam. Tattha asakkharati "pulinakinna"ti vuttatta asakkhara sakkharavirahita. Apabbharati pabbharavirahita, agambhirakulati attho. Sadu appatigandhikati sadurasodaka duggandharahita mayham assamapadam sobhayanti nadika khuddakanadi sandati pavattatiti attho. [144] Kumbhila makara cettha susumara ca kacchapa sandati nadika tattha sobhayanta mamassamam. Tattha kumbhilamaccha makaramaccha ca susumara candamaccha ca kacchapamaccha ca ettha etissam nadiyam kilanta ahesunti sambandho. Mamassamam sobhayanta nadika khuddakanadi sandati pavattatiti sambandho. @Footnote: 1 Si.... jala...

--------------------------------------------------------------------------------------------- page257.

[145] Pathina pavusa maccha balaja munjarohita vaggala 1- papatayanta sobhayanti mamassamam. Pathinamaccha ca pavusa maccha ca balajamaccha munjamaccha rohitamaccha ca vaggalamaccha ca ete sabbe macchajatika ito cito ca papatayanta nadiya saddhim pavattanta mama assamapadam sobhayantiti attho. [146] Ubho kulesu nadiya pupphino phalino duma ubhato abhilambanta sobhayanti mamassamam. Tattha ubho kulesuti tassa nadiya ubhosu passesu dhuvapupphino dhuvaphalino rukkha ubhato abhilambanta nadiya ubho tire hettha onamanta mama assamam sobhayantiti attho. [147] Amba sala ca tilaka patali sinduvaraka dibbagandha sampavanti pupphita mama assame. Tattha ambati madhupindiamba ca salarukkha ca tilakarukkha ca patalirukkha ca sinduvarakarukkha ca ete rukkha niccakalam pupphita pupphanta. Dibba gandha iva mama assame sugandha sampavanti samantato pavayantiti attho. [148] Campaka salala nipa nagapunnagaketaka dibbagandha sampavanti pupphita mama assame. Tattha campakarukkha ca salalarukkha ca suvannavattalasadisapuppha niparukkha ca nagarukkha ca punnagarukkha ca sugandhayanta ketakarukkha ca ete sabbe rukkha dibba gandhariva mama assame pupphita phullita sampavanti sugandham sutthu pavayantiti attho. [149] Adhimutta asoka ca bhaginimala ca pupphita ankola bimbijala ca pupphita mama assame. @Footnote: 1 Si. vaggula.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page258.

Tattha pupphita adhimuttakarukkha ca pupphita asokarukkha ca pupphita bhaginimala ca pupphita ankola ca pupphita bimbijala ca ete rukkha mama assame phullita sobhayantiti sambandho. [150] Ketaka kandali 1- ceva godhuka tinasulika dibbagandham sampavanta sobhayanti mamassamam. Tattha ketakati sugandhaketakagaccha ca. Kandalirukkha ca godhukarukkha ca tinasulikagaccha ca ete sabbe rukkhajatika dibbagandham pavayamana mama assamam sakalam sobhayantiti attho. [151] Kanikara kannika ca asana ajjuna bahu dibbagandham sampavanta sobhayanti mamassamam. Ete kanikaradayo rukkha mama assamam sakalam sobhayanta dibbagandham sampavayantiti sambandho. [152] Punnaga giripunnaga kovilara ca pupphita dibbagandham sampavanta sobhayanti mamassamam. Punnagadayo rukkha dibbagandham pavayamana mama assamam sobhayantiti attho. [153] Uddalaka ca kutaja kadamba vakula 2- bahu dibbagandham sampavanta sobhayanti mamassamam. Uddalakadayo rukkha dibbagandham vayamana mama assamam sobhayantiti sambandho. [154] Alaka isimugga ca kadalimatulungiyo gandhodakena samvaddha phalani dharayanti te. Tattha ete alakadayo gaccha candanadisugandhagandhodakena vaddhitva suvannaphalani dharenta mama assamam sobhayantiti attho. @Footnote: 1 Si., i. kadali. 2 Si., Ma. bakula.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page259.

[155] Anne pupphanti paduma anne jayanti kesari anne opuppha paduma pupphita talake tada. Tattha anne pupphanti padumati mama assamassa avidure talake anne ekacce paduma pupphanti, ekacce kesari paduma jayanti nibbattanti, ekacce paduma opuppha vigalitapattakesarati attho. [156] Gabbham ganhanti paduma niddhavanti mulaliyo singhatipattamakinna sobhanti talake tada. Tattha gabbham ganhanti padumati tada tapasena hutva mama vasanasamaye ekacce paduma talakabbhantare makulapupphadayo ganhanti. Mulaliyo padumamula niddhavanti ito kaddamabbhantarato hatthidatha viya gacchantiti attho. Pattapupphamakinna gahanibhuta singhatiyo sobhayantiti attho. [157] Nayita ambagandhi ca uttali bandhujivaka dibbagandha sampavanti pupphita talake tada. Tada mama vasanasamaye talakassa samipe nayita ca gaccha ambagandhi ca gaccha uttali nama gaccha ca bandhujivaka ca ete sabbe gaccha pupphita pupphadharita sugandhavahaka talakam sobhayantiti attho. [158] Pathina pavusa maccha balaja munjarohita sankula 1- maggura 2- ceva vasanti talake tada. Tada mama vasanasamaye nibbhita pathinadayo maccha talake vasantiti sambandho. [159] Kumbhila sumsumara 3- ca tantigaha ca rakkhasa oguha ajagara ca vasanti talake tada. Tada mama vasanasamaye mama assamasamipe talake ete kumbhiladayo maccha nibbhita nirupaddava vasantiti sambandho. @Footnote: 1 cha.Ma. samgula. 2 Si., i. makaRa. 3 cha.Ma. susumaRa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page260.

[160] Parevata ravihamsa cakkavaka nadicara kokila sukasalika upajivanti tam saram. Tattha mama assamasamipe saram nissaya parevata pakkhi ca ravihamsa pakkhi ca nadicara cakkavakapakkhi ca kokila pakkhi ca sukapakkhi ca salikapakkhi ca tam saram upanissaya jivantiti sambandho. [161] Kukutthaka kuliraka vane pokkharasataka dindibha suvapota ca upajivanti tam saram. Tattha kukutthakati evam namika pakkhi ca. Kulirakati evam namika pakkhi ca. Vane pokkharasataka pakkhi ca dindibha pakkhi ca suvapota pakkhi ca ete sabbe pakkhino tam mama assamasamipe saram nissaya jivantiti sambandho. [162] Hamsa konca mayura ca kokila tambaculaka pammaka 1- jivamjiva ca upajivanti tam saram. Sabbe ete hamsadayo pakkhino tam saram upanissaya jivanti jivitam palentiti attho. [163] Kosika potthasisa ca kurara senaka bahu mahakala ca sakuna upajivanti tam saram. Tattha kosika ca pakkhi potthasisa ca pakkhi kurara ca pakkhi senaka ca pakkhi mahakala ca pakkhi thale bahu pakkhino tam saram tassa sarassa samipe jivanti jivikam kappentiti attho. [164] Pasada ca varaha ca camara gandaka bahu rohicca sukapota ca upajivanti tam saram. Tattha pasadadayo ete miga tam saram tasmim sarasamipe, bhummatthe upayogavacanam, jivitam paripalenta viharantiti attho. @Footnote: 1 Si. pampaka, Ma. campaka.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page261.

[165] Sihabyaggha ca dipi ca acchakokataracchaka tidha pabhinnamatanga upajivanti tam saram ete sihadayo catuppada sarasamipe upaddavarahita jivantiti sambandho. [166] Kinnara vanara ceva athopi vanakammika ceta ca luddaka ceva upajivanti tam saram. Ettha ete evamnamika kinnaradayo satta tasmim sarasamipe vasantiti attho. [167] Tindukani piyalani madhuke kasumariyo 1- dhuvam phalani dharenti avidure mamassamam. Tattha ete tindukadayo rukkha dhuvam hemantagimhavassanasankhate kalattaye mama assamato avidure thane madhuraphalani dharentiti sambandho. [168] Kosamba salala nimba saduphalasamayuta dhuvam phalani dharenti avidure mamassamam. Tattha ete kosambadayo rukkha saraphala madhuraphala uttamaphala samayuta sam sutthu ayuta samangibhuta niccam phaladharino mama assamasamipe sobhantiti attho. [169] Haritaka amalaka ambajambuvibhitaka kola bhallataka billa phalani dharayanti te. Te haritakadayo rukkha mama assamasamipe jata niccam phalani dharayantiti sambandho. [170] Aluva ca kalamba ca bilalitakkalani ca jivaka sutaka ceva bahuka mama assame. Ete aluvadayo mulaphala khudda madhurasa mama assamasamipe bahu santiti sambandho. @Footnote: 1 Si., i. madhukeka sumarayo, Ma. madhuka kasumarayo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page262.

[171] Assamassaviduramhi talakasum 1- sunimmita acchodaka sitajala supatittha manorama. Tattha assamassaviduramhi assamassa samipe sunimmita sutthu arohanaorohanakkhamam katva nimmita acchodaka vippasannodaka sitajala sitodaka supatittha sundaratittha manorama somanassakara talaka asum ahesunti attho. [172] Padumuppalasanchanna pundarikasamayuta mandalakehi sanchanna dibbagandho pavayati. Tattha padumehi ca uppalehi ca sanchanna paripunna pundarikehi samayuta samangibhuta mandalakehi ca sanchanna gahanibhuta talaka dibbagandhani upavayanti samantato vayantiti attho. [173] Evam sabbangasampanne pupphite phalite vane sukate assame ramme viharami aham tada. Tattha evam sabbangasampanneti sabbehi nadikadiavayavehi 2- sampanne paripunne pupphaphalarukkhehi gahanibhute vane sukate ramaniye assame arannavase tada tapasabhutakale aham viharamiti attho. Ettavata assamasampattim dassetva idani attano siladigunasampattim dassento:- [174] "silava vattasampanno jhayi jhanarato sada pancabhinnabalappatto suruci nama tapaso"ti aha. Tattha silavati jhanasampayuttacatuparisuddhisilasadisehi pancahi silehi sampunnoti attho. Vattasampannoti "ito patthaya gharavasam panca kamagune @Footnote: 1 Si. talakapi. 2 Si., i. natikadiavayavehi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page263.

Va na sevissami"ti vattasamadanena sampanno. Jhayiti lakkhanupanijjhana- arammanupanijjhanehi jhayi jhayanasilo. Jhanaratoti etesu jhanesu rato sallino sada sampunno. Pancabhinnabalappattoti iddhividhadibbasotaparacittavijanana- pubbenivasanussatidibbacakkhusankhatahi pancahi abhinnahi visesapannahi balasampanno, paripunnoti attho. Namena suruci nama tapaso hutva viharamiti sambandho. Ettakena attano gunasampattim dassetva parisasampattim dassento:- [175] "catuvisasahassani sissa mayham upatthahum sabbe mam brahmana ete jatimanto yasassino"ti- adimaha. Tattha ete sabbe catuvisatisahassabrahmana mayham sissa jatimanto jatisampanna yasassino parivarasampanna mam upatthahunti sambandho. [176] Lakkhane itihase ca sanighandusaketubhe padaka veyyakarana sadhamme paramim gata. Tattha lakkhaneti lakkhanasatthe. Sabbalokiyanam itthipurisanam "imehi lakkhanehi samannagata dukkhita bhavanti, imehi sukhita bhavanti"ti. Lakkhanam janati. 1- Tappakasako gantho lakkhanam, tasmim lakkhane ca. Itihaseti "itiha asa itiha asa"ti vuttavacanapatidipake ganthe. Lakkhane ca itihase ca paramim pariyosanam gatati sambandho. Rukkhapabbatadinam namappakasakagantham "nighandu"ti vuccati ketubheti kiriyakappavikappanam kavinam upakarako gantho. Nighanduya saha vattatiti sanighandu, ketubhena saha vattatiti saketubham, tasmim sanighandusaketubhe vedattaye paramim gatati sambandho. Padakati namapadasamasataddhitakhyatakitakadipadesu cheka. Veyyakaranani candapaniniyakalapadibyakarane cheka. Sadhamme paramim gatati attano dhamme brahmanadhamme vedattaye paramim pariyosanam gata pattati attho. @Footnote: 1 Si. janana.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page264.

[177] Uppatesu nimittesu lakkhanesu ca kovida pathabya bhumantalikkhe mama sissa susikkhita. Tattha ukkapatabhumikampadikesu uppatesu ca subhanimittasubhanimittesu ca itthilakkhanapurisalakkhanamahapurisalakkhanesu ca kovida cheka. Pathaviya ca bhumiya ca sakalaloke ca antalikkhe akase cati sabbattha mama sissa susikkhita. [178] Appiccha nipaka ete appahara alolupa akincannam patthayanta parivarenti mam sada. Tattha appicchati appakenapi yapenta. Nipakati nepakkasankhataya pannaya samannagata. Appaharati ekahara ekabhattikati attho. Alolupati lolupatanhaya appavattanaka. Labhalabhenati labhena ca santuttha somanassa ete mama sissa sada niccakalam mam parivarenti upatthahantiti attho. [179] Jhayi jhanarata dhira santacitta samahita akincannam patthayanta parivarenti mam sada. Tattha jhayiti lakkhanupanijjhanaarammanupanijjhanehi samannagata. Jhayanasila va. Jhanaratati tesu ca jhanesu rata allina. Dhirati dhitisampanna. Santacittati vupasantamana. Samahitati ekaggacitta. Akincannanti nippalibodhabhavam. Patthayantati icchanta. Itthambhuta me sissa sada mam parivarentiti sambandho. [180] Abhinnaparamippatta pettike gocare rata antalikkhacara dhira parivarenti mam sada. Tattha abhinnaparamippattati pancasu abhinnasu paramim pariyosanam patta puritati attho. Pettike gocare ratati buddhanunnataya avinnattiya laddhe ahare ratati attho. Antalikkhacarati antalikkhena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page265.

Akasena gacchanta agacchanta cati attho. Dhirati thirabhuta 1- sihabyagghadiparissaye acchambhitasabhavati attho. Evambhuta mama tapasa sada mam parivarentiti attho. [181] Samvuta chasu dvaresu aneja rakkhitindriya asamsattha ca te dhira mama sissa durasada. Tattha cakkhadisu chasu dvaresu rupadisu chasu arammanesu samvuta pihita paticchanna, rakkhitagopitadvarati attho. Aneja nittanha rakkhitindriya gopitacakkhadiindriya asamsattha natihi gahatthehi amissibhutati attho. Durasadati dutthu asada, asadetum ghattetum asakkuneyya ayoggati attho. [182] Pallankena nisajjaya thanacankamanena ca vitinamenti te rattim mama sissa durasada. Tattha mama sissa pallankena urubaddhasanena seyyam vihaya nisajjaya ca thanena ca cankamena ca sakalam rattim visesena atinamenti atikkamentiti sambandho. [183] Rajaniye na rajjanti dussaniye na dussare mohaniye na muyhanti mama sissa durasada. Te itthambhuta mama sissa tapasa rajaniye rajjitabbe vatthusmim na rajjanti rajjam na uppadenti. Dussaniye dussitabbe dosam uppadetum yutte vatthumhi na dussare dosam na karonti. Mohaniye mohitum yutte vatthumhi na muyhanti moham na karonti. Pannasampayutta bhavantiti attho. [184] Iddhim vimamsamana te vattanti niccakalikam pathavim te pakampenti sarambhena durasada. Te mama sissa "ekopi hutva bahudha hoti, bahudhapi hutva eko hoti"tiadikam 2- iddhivikubbanam niccakalikam vimamsamana vattantiti sambandho. Te @Footnote: 1 Si. virabhuta. 2 khu. pati. 31/102/115.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page266.

Mama sissa akasepi udakepi pathavim nimminitva iriyapatham pakampentiti attho. Sarambhena yugaggahena kalahakaranena na asadetabbati attho. [185] Kilamana ca te sissa kilanti jhanakilitam jambuto phalamanenti mama sissa durasada. Te mama sissa kilamana pathamajjhanadikilam kilanti lalanti ramantiti attho. Jambuto phalamanentiti himavantamhi satayojanubbedhajamburukkhato ghatappamanam jambuphalam iddhiya gantva anentiti attho. [186] Anne gacchanti goyanam anne pubbavidehakam anne ca uttarakurum esanaya durasada. Tesam mama sissanam antare anne ekacce goyanam aparagoyanam dipam gacchanti, ekacce pubbavidehakam dipam gacchanti, ekacce uttarakurum dipam gacchanti, te durasada etesu thanesu esanaya gavesanaya paccayapariyesanaya gacchantiti sambandho. [187] Purato pesenti kharim pacchato ca vajanti te catuvisasahassehi chaditam hoti ambaram. Te mama sissa akasena gacchamana kharim tapasaparikkharabharitam kajam purato pesenti pathamam abhimukhanca tam pesetva sayam tassa pacchato gacchantiti attho. Evam gacchamanehi catuvisasahassehi tapasehi ambaram akasatalam chaditam paticchannam hotiti sambandho. [188] Aggipaki anaggi ca dantodukkhalikapi ca asmena kottita keci pavattaphalabhojana. Tattha keci ekacce mama sissa aggipaki phalaphalapannadayo pacitva khadanti, ekacce anaggi aggihi apacitva amakameva khadanti, ekacce dantika dantehiyeva tacam uppatetva khadanti. Ekacce udukkhalika udukkhalehi kottetva khadanti. Ekacce asmena kottita pasanena kottetva khadanti. Ekacce sayampatitaphalaharati sambandho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page267.

[189] Udakorohana keci sayam pato sucirata toyabhisecanakara mama sissa durasada. Durasada mama sissa keci sucirata suddhikama sayam pato ca udakorohana udakapavesakati attho. Keci toyabhisecanakara udakena attani abhisincanakarati attho. [190] Parulhakacchanakhaloma pankadanta rajassira gandhita silagandhena mama sissa durasada. Tattha te durasada mama sissa kacchesu ubhayakacchesu ca hatthapadesu ca parulha sanjata, dighanakhalomati attho. Khurakammarahitatta amandita apasadhitati adhippayo. Pankadantati itthakacunnakhirapasanacunnadihi dhavalamakatatta malaggahitadantati attho. Rajassirati telamakkhanadirahitatta dhulihi makkhitasisati attho. Gandhita silagandhenati jhanasamadhisamapattihi sampayuttasilena samangibhutatta lokiyasilagandhena sabbattha sugandhibhutati attho. Mama sissa durasadati imehi vuttappakaragunehi samannagatatta asadetum ghattetum asakkuneyya mama sissati sambandho. [191] Patova sannipatitva jatila uggatapana labhalabham pakittetva gacchanti ambare tada. Tattha patova sannipatitvati sattamyatthe topaccayo, 1- patarasakaleyeva mama santike rasibhutati attho. Uggatapana pakatatapa patthatatapa jatila jatadharino tapasa. Labhalabham pakittetva khuddake ca mahante ca labhe pakate katva tada tasmim kale ambare akasatale gacchantiti sambandho. [192] Puna tesamyeva gune pakasento etesam pakkamantanantiadimaha. Tattha akase va thale va pakkamantanam gacchantanam etesam tapasanam vakacirajanito mahasaddo pavattatiti attho. Mudita honti @Footnote: 1 Ma. sattamyatthe paccattavacanam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page268.

Devatati evam mahasaddam pavattetva gacchantanam ajinacammasaddena santuttha "sadhu sadhu ayya"ti somanassajata devata mudita santuttha hontiti sambandho. [193] Disodisanti te isayo antalikkhacara akasacarino dakkhinadisanudisam pakkamanti gacchantiti sambandho. Sake balenupatthaddhati attano sarirabalena va jhanabalena va samannagata yadicchakam yattha yattha gantukama, tattha tattheva gacchantiti sambandho. [194] Puna tesamevanubhavam pakasento pathavikampaka etetiadimaha. Tada ete sabbattha icchacara pathavikampaka medanisancalanajatika nabhacarino akasacarino. Uggatejati uggatateja patthatateja duppasaha pasayha abhibhavitva pavattitum asakkuneyyati duppasaha. Sagarova akhobhiyati annehi akhobhiyo analulito sagaro iva samuddo viya annehi akhobhiya kampetum asakkuneyya hontiti sambandho. [195] Thanacankamino keciti tesam mama sissanam antare ekacce isayo thaniriyapathacankamaniriyapathasampanna ekacce isayo nesajjika nisajjiriyapathasampanna ekacce isayo pavattabhojana sayampatitapannahara evarupehi gunehi yuttatta durasadati sambandho. [196] Te sabbe thomento mettaviharinotiadimaha. Tattha "aparimanesu cakkavalesu aparimana satta sukhi hontu"tiadina sinehalakkhanaya mettaya pharitva viharanti, attabhavam pavattentiti mettaviharino ete mama sissati attho. Sabbe te isayo sabbapaninam sabbesam sattanam hitesi hitagavesaka. Anattukkamsaka attanam na ukkamsaka amanino kassaci kanci puggalam na vambhenti nicam katva na mannantiti attho. [197] Te mama sissa silasamadhisamapattigunayuttatta siharaja iva achambhita nibbhaya gajaraja iva hatthiraja viya thamava sarirabalajhanabalasampanna

--------------------------------------------------------------------------------------------- page269.

Byaggharaja iva durasada ghattetumasakkuneyya mama santike agacchantiti sambandho. [198] Tato attano anubhavassa dassanalesena pakasento vijjadharatiadimaha. Tattha mantasajjhayadivijjadhara ca rukkhapabbatadisu vasanta bhummadevata ca bhumatthathalattha naga ca gandhabbadeva ca canda rakkhasa ca kumbhanda deva ca danava deva ca icchiticchitanimmanasamattha garula ca tam saram upajivantiti sambandho, tasmim sare sarassa samipe vasantiti attho. [199] Punapi tesamyeva attano sissatapasanam gune vannento te jata kharibharitatiadimaha. Tam sabbam uttanatthameva. Kharibharanti udancanakamandaluadikam tapasaparikkharam. [207] Punapi attano gune pakasento uppate supine capitiadimaha. Tattha brahmanasippesu nipphattim gatatta nakkhattapathe ca chekatta "imassa rajakumarassa uppannanakkhattam subham asubhan"ti uppatalakkhane ca supine ca pavattim pucchitena "idam supinam subham, idam asubhan"ti supinanipphattikathane ca sabbesam itthipurisanam hatthapadalakkhanakathane ca sutthu sikkhito sakalajambudipe pavattamanam mantapadam lakkhanamantakotthasam sabbam aham tada mama tapasakale dharemiti sambandho. [208] Attano byakaranam buddhagunapubbangamam pakasento anomadassitiadimaha. Tattha na omakanti anomam. Mamsacakkhudibbacakkhusamantacakkhudhammacakkhubuddhacakkhuhi sabbasattanam passanam dassanam nama, anomam dassanam yassa bhagavato so bhagava anomadasSi. Bhagyavantatadihi karanehi bhagava lokassa jetthasetthatta lokajettho usabho nisabho asabhoti tayo gavajetthaka. Tattha gavasatajetthako usabho, gavasahassajetthako nisabho, gavasatasahassajetthako asabho, naranam asabho narasabho, patividdhasabbadhammo sambuddho vivekakamo ekibhavam icchanto himavantam himalayapabbatam upagamiti sambandho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page270.

[209] Ajjhogahetva himavantanti himavantasamipam ogahetva pavisitvati attho. Sesam uttanatthameva. [210-1] Jalitam jalamanam indivarapuppham iva hutasanam homassa asanam adittam abhayutam aggikkhandham iva gagane akase jotamanam vijju iva sutthu phullam salarajam iva nisinnam lokanayakam addasanti sambandho. [213] Devanam devo devadevo, tam devadevam disvana tassa lakkhanam dvattimsamahapurisalakkhanasanjananakaranam. "buddho nu kho na va buddho"ti upadharayim vicaresim. Cakkhumam pancahi cakkhuhi cakkhumantam jinam kena karanena passamiti sambandho. [214] Caranuttame uttamapadatale sahassarani cakkalakkhanani dissanti, aham tassa bhagavato tani lakkhanani disva tathagate nittham gacchim sannitthanam agamasim, nissandeho asinti attho. Sesam uttanatthameva. [218] Sayambhu sayameva bhuta. Amitodaya amitanam aparimananam gunanam udaya utthanatthana, idam padadvayam alapanameva. Imam lokam imam sattalokam sam sutthu uddharasi samsarato uddharitva nibbanathalam papesiti attho. Te sabbe satta tava dassanam agamma agantva kankhasotam vicikicchamahogham taranti atikkamantiti sambandho. [219] Bhagavantam thomento tapaso tuvam satthatiadimaha. Tattha bhante sabbannu tuvam sadevakassa lokassa sattha acariyo uttamatthena tvameva ketu ucco, sakalaloke pakasanatthena tvameva dhajo, lokattaye uggatatta tvameva yupo ussapitathambhasadiso, paninam sabbasattanam tvameva parayano uttamagamaniyatthanam 1- tvameva patittha patitthatthanam lokassa mohandhakaravidhamanato tvameva dipo telapadipo viya dvipaduttamo dvipadanam devabrahmamanussanam uttamo setthoti sambandho. @Footnote: 1 Si. uttamapatitthanam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page271.

[220] Puna bhagavantamyeva thomento sakka samudde udakantiadimaha. Tattha caturasitiyojanasahassagambhire samudde udakam alhakena pametum minitum sakka bhaveyya, bhante sabbannu tava nanam "ettakam pamanan"ti pametave minitum na tveva sakkati attho. [221] Tulamandale tulapanjare thapetva pathavim medanim dharetum sakka, bhante sabbannu tava nanam dharetum na tu eva sakkati sambandho. [222] Bhante sabbannu akaso 1- sakalantalikkham rajjuya va angulena va minitum sakka bhaveyya, tava pana nanam nanakasam na tu eva pametave minitum sakkati attho. [223] Mahasamudde udakanti caturasitiyojanasahassagambhire sagare akhilam udakanca, catunahutadhikadviyojanasatasahassabahalam akhilam pathavinca jahe jaheyya atikkameyya samam kareyya buddhassa nanam upadaya gahetva tuleyya samam kareyya. Upamato upamavasena na yujjare na yojeyyum. 2- Nanameva adhikanti attho. [224] Cakkhuma pancahi cakkhuhi cakkhumanta, alapanametam. Saha devehi pavattassa lokassa, bhummatthe samivacanam. Sadevake lokasmim antare yesam yattakanam sattanam cittam pavattati. Ete tattaka sacittaka satta tava nanamhi antojalagata nanajalasmim anto pavitthati sambandho, nanajalena sabbasatte passasiti attho. [225] Bhante sabbannu sabbadhammajananaka tvam yena nanena catumaggasampayuttena sakalam uttamam bodhim nibbanam patto adhigato asi bhavasi, tena nanena paratitthiye annatitthiye maddasi abhibhavasiti sambandho. [226] Tena tapasena thomitakaram pakasenta dhammasangahaka thera ima gatha thavitvanati ahamsu. Tattha ima gathati ettakahi gathahi @Footnote: 1 Si., i. akasam. 2 Si., i. na yojeyYu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page272.

Thavitvana thomanam katvana namena suruci nama tapaso sesatthakathasu 1- pana "saradamanavo"ti agato. So atthakathanayato pathoyeva pamanam, atha va sundara ruci ajjhasayo nibbanalayo assati suruci. Sarati gacchati indriyadamanaya pavattatiti sarado, iti dvayampi tasseva namam. So surucitapaso ajinacammam pattharitvana pathaviyam nisidi, accasannadayo cha nisajjadose vajjetva sarado nisiditi attho. [227] Tattha nisinno tapaso tassa bhagavato nanameva thomento cullasitisahassanitiadimaha. Tattha cullasitisahassaniti caturasitisahassani giriraja merupabbataraja mahannave sagare ajjhogalho adhiogalho pavittho tavadeva tattakani caturasitisahassani accuggato atiuggato idani pavuccatiti sambandho. [228] Tava accuggato tatha atiuggato neru, so mahaneru ayato uccato ca vittharato ca evam mahanto neruraja kotisatasahassiyo sankhanubhedena cunnito cunnavicunnam kato asi. [229] Bhante sabbannu tava nanam lakkhe thapiyamanamhi nane satam va sahassam va satasahassam va ekekam bindum katva thapite tadeva mahanerussa cunnam khayam gaccheyya, tava nanam pametave pamanam katum eva na sakkati sambandho. [230] Sukhumacchikena sukhumacchiddena jalena yo sakalamahasamudde udakam parikkhipe samantato parikkham kareyya, evam parikkhite ye keci pana udake jata sabbe te antojalagata siyum bhaveyyunti attho. [231] Tamupameyyam dassento tatheva hitiadimaha. Tattha yatha udaja pana antojalagata honti, tatheva mahavira mahabodhiadhigamaya viriyakara. Ye keci puthu aneka titthiya miccha titthakara ditthigahanapakkhanda ditthisankhatagahanam @Footnote: 1 mano. pu. 1/135.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page273.

Pavittha paramasena sabhavato parato amasanalakkhanaya ditthiya mohita pihita santi. [232] Tava suddhena nikkilesena nanena anavaranadassina sabbadhammanam avaranarahitadassanasilena ete sabbe titthiya antojalagata nanajalassanto pavesita va tathevati sambandho. Nanam te nativattareti tava nanam te titthiya natikkamantiti attho. [233] Evam vuttathomanavasane bhagavato attano byakaranarabbham dassetum bhagava tamhi samayetiadimaha. Tattha yasmim samaye tapaso bhagavantam thomesi, tasmim thomanaya pariyosanakale sankhyatikkantaparivarataya mahayaso anomadassi bhagava kilesamaradinam jitatta jino. Samadhimha appitasamadhito vutthahitva sakalajambudipam dibbacakkhuna olokesiti sambandho. [234-5] Tassa anomadassissa bhagavato munino monasankhatena nanena samannagatassa nisabho nama savako santacittehi vupasantakilesamanasehi tadihi itthanitthesu akampiyasabhavatta tadibhi khinasavehi suddhehi parisuddhakayakammadiyuttehi chalabhinnehi tadihi atthahi lokadhammehi akampanasabhavehi satasahassehi parivuto buddhassa cittam annaya janitva lokanayakam upesi, tavadeva samipam agamasiti sambandho. [236] Te tatha agata samana tattha bhagavato samipe. Antalikkhe akase thita bhagavantam padakkhinam akamsu. Te sabbe panjalika namassamana akasato buddhassa santike otarum orohimsuti sambandho. [237] Puna byakaranadanassa pubbabhagakaranam pakasento sitam patukaritiadimaha. Tam sabbam uttanatthameva. [241] Yo mam pupphenati yo tapaso mayi cittam pasadetva anekapupphena mam pujesi, nananca me anu punappunam thavi thomesi, tamahanti tam tapasam aham kittayissami pakatam karissami, mama bhasato bhasantassa vacanam sunotha savanavisayam karotha manasi karotha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page274.

[250] Pacchime bhavasampatteti byakaranam dadamano bhagava aha. Tattha pacchime pariyosanabhute bhave sampatte sati. Manussattam manussajatim gamissati, manussaloke uppajjissatiti attho. Rupasaradhanasaravayasarakulasarabhogasara 1- punnasaradihi sarehi saravantataya sari nama brahmani kucchina dharayissati. [253] Byakaranamulamarabhi aparimeyye ito kappeti. Ettha dvinnam aggasavakanam ekam asankhyeyyam kappasatasahassanca parami purita, tathapi gathabandhasukhattham antarakappani upadaya evam vuttanti datthabbam. [254] "sariputtoti namena, hessati aggasavako"ti byakaranamadasi, byakaranam datva tam thomento so bhagava ayam bhagirathitiadimaha. Ganga yamuna sarabhu mahi aciravatiti imasam pancannam ganganam antare ayam bhagirathi nama pathamamahaganga himavanta pabhavita himavantato agata anotattadahato pabhava 2- mahodadhim mahaudakakkhandham appayanti papunanti mahasamuddam mahasagaram appeti upagacchati yatha, tatha eva ayam sariputto sake tisu visarado attano kule pavattamanesu tisu vedesu visarado apakkhalitanano patthatanano. Pannaya paramim gantva attano savakananassa pariyosanam gantva, panine sabbasatte tappayissati santappessati suhitabhavam karissatiti attho. [257] Himavantamupadayati himalayapabbatam adim katva mahodadhim mahasamuddam udakabharam 3- sagaram pariyosanam katva etthantare etesam dvinnam pabbatasagaranam majjhe yam pulinam yattaka valukarasi atthi, gananato gananavasena asankhiyam sankhyatikkantam. [258] Tampi sakka asesenati tam pulinampi nisesena sankhatum sakka sakkuneyya bhaveyya, sa ganana yatha hotiti sambandho. Tatha sariputtassa pannaya anto pariyosanam na tveva bhavissatiti attho. @Footnote: 1 Si...kesasara... 2 Si. pabhuta. 3 Ma. udakadharam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page275.

[259] Lakkhe .pe. Bhavissatiti lakkhe nanalakkhe nanassa ekasmim kale 1- thapiyamanamhi thapite sati gangaya valuka khiye parikkhayam gaccheyyati attho. [260] Mahasamuddeti caturasitiyojanasahassagambhire catumahasagare umiyo gavutadibheda tarangarasayo gananato asankhiya sankhyavirahita yatha honti, tatheva sariputtassa pannaya anto pariyosanam na hessati na bhavissatiti sambandho. [261] So evam panna sariputto gotamagottatta gotamam sakyakule jetthakam sakyapungavam sambuddham aradhayitva vattapatipattisilacaradihi cittaradhanam katva pannaya savakananassa paramim pariyosanam gantva tassa bhagavato aggasavako hessatiti sambandho. [262] So evam aggasavakatthanam patto sakyaputtena bhagavata itthanitthesu akampiyasabhavena pavattitam pakatam katam dhammacakkam saddhammam anuvattessati avinassamanam dharessati. Dhammavutthiyo dhammadesanasankhata vutthiyo vassento desento pakasento vivaranto vibhajanto uttanikaronto pavattissatiti attho. [263] Gotamo sakyapungavo bhagava etam sabbam abhinnaya visesena nanena janitva bhikkhusamghe ariyapuggalamajjhe nisiditva aggatthane sakalapannadigunaganabhirame uccatthane thapessatiti sambandho. [264] Evam so laddhabyakarano somanassappatto pitisomanassavasena udanam udanento aho me sukatam kammantiadimaha. Tattha ahoti vimhayatthe nipato. Anomadassissa bhagavato satthuno garuno sukatam sutthu katam saddahitva katam kammam punnakotthasam aho vimhayam acinteyyanubhavanti attho. Yassa bhagavato @Footnote: 1 Si., i. bhage.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page276.

Aham karam punnasambharam katva sabbattha sakalagunagane paramim pariyosanam gato paramam kotim sampatto, so bhagava aho vimhayoti sambandho. [265] Aparimeyyeti sankhyatikkantakalasmim katam kusalakammam me mayham idha imasmim pacchimattabhave phalam vipakam dassesi. Sumutto sutthu vimutto chekena dhanuggahena khitto saravego iva aham tena punnaphalena kilese jhapayim jhapesinti attho. [266] Attano eva viriyam 1- pakasento asankhatantiadimaha. Tattha asankhatanti na sankhatam, paccayehi samagamma na katanti attho. Tam asankhatam nibbanam kilesakalussiyabhavena acalam katasambharanam patitthatthena padam gavesanto pariyesanto sabbe titthiye sakale titthakare ditthuppadake puggale vicinam upaparikkhanto esaham eso aham bhave kamabhavadike bhave samsarim paribbhaminti sambandho. [267-8] Attano adhippayam pakasento yathapi byadhito posotiadimaha. Tattha byadhito byadhina pilito poso puriso osadham pariyeseyya yatha, tatha aham asankhatam amatam padam nibbanam gavesanto abbokinnam 2- avicchinnam nirantaram pancasatam jatipancasatesu attabhavesu isipabbajjam pabbajinti sambandho. [271] Kutitthe sancarim ahanti lamake titthe gamanamagge aham sancarim. [272] Saratthiko poso saragavesi puriso. Kadalim chetvana phalayeti kadalikkhandham chetva dvedha phaleyya. Na tattha saram vindeyyati phaletva ca pana tattha kadalikkhandhe saram na vindeyya na labheyya, so puriso sarena rittako tucchoti sambandho. [273] Yatha kadalikkhandho sarena ritto tuccho, tatheva tatha eva loke titthiya nanaditthigatika bahujjana asankhatena nibbanena ritta tucchati sambandho. Seti nipatamattam. @Footnote: 1 Si. kiriyam. 2 Si. abbocchinnam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page277.

[274] Pacchimabhave pariyosanajatiyam brahmabandhu brahmanakule jato aham ahosinti attho. Mahabhogam chaddetvanati 1- mahantam bhogakkhandham khelapindam iva chaddetva anagariyam kasivanijjadikammavirahitam tapasapabbajjam pabbajim patipajjinti attho. Pathamabhanavaravannana samatta. [275-7] Ajjhayako .pe. Munim mone samahitanti monam vuccati nanam, tena monena samannagato muni, tasmim mone samma ahitam thapitam samahitam cittanti attho. Agusankhatam papam na karotiti nago, assajitthero, tam mahanagam sutthu phullam vikasitapadumam yatha virocamananti attho. [278-81] Disva me .pe. Pucchitum amatam padanti uttanatthameva. [282] Vithintareti vithiantare anuppattam sampattam upagatam tam theram upagantvana samipam gantva aham pucchinti sambandho. [284] Kidisante mahavirati sakaladhitipurisasasane arahantanamantare pathamam dhammacakkappavattane arahattappattamahavira, anujataparivarabahulataya mahayasa te tava buddhassa kidisam sasanam dhammam dhammadesanasankhatam sasananti sambandho. Bho bhadramukha me mayham sadhu bhaddakam sasanam kathayassu kathehiti attho. [285] Tato kathitakaram dassento so me putthotiadimaha. Tattha soti assajitthero, me maya puttho "sasanam kidisan"ti kathito sabbam katham kathesi. Sabbam sasanam atthagambhirataya gambhiram desanadhammapativedhagambhirataya gambhiram paramatthasaccavibhavitadivasena nipunam padam nibbanam tanhasallassa hantaram vinasakaram sabbassa samsaradukkhassa apanudanam khepanakaram dhammanti sambandho. [286] Tena kathitakaram dassento ye dhammatiadimaha. Hetuppabhava hetuto karanato uppanna jata bhuta sanjata nibbatta abhinibbatta @Footnote: 1 pali. chaddayitvanati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page278.

Ye dhamma ye sappaccaya sabhavadhamma 1- santi samvijjanti upalabhantiti sambandho. Tesam dhammanam hetum karanam tathagato aha kathesi. Tesanca yo nirodhoti tesam hetudhammanam yo nirodho nirujjhanasabhavo, evamvadi mahasamanoti silasamadhipannadigunaparivaramahantataya samitapapatta viddhamsitapapatta ca mahasamano bhagava evamvadi hetuvupasamanadivadanasilo kathetati attho. [287] Tato vuttadhammam sutva attana paccakkhakatappakaram dassento sohantiadimaha. Tam uttanameva. [289] Eseva dhammo yadi tavadevati sacepi ito uttarim natthi, ettakameva idam sotapattiphalameva pattabbam. Tatha eso eva dhammoti attho. Paccabyatha patividdhatha tumhe asokam padam nibbanam. Amhehi nama idam padam bahukehi kappanahutehi aditthameva abbhatitam. [290] Yvaham dhammam gavesantoti yo aham dhammam santipadam gavesanto pariyesanto kutitthe kucchitatitthe ninditabbatitthe sancarim paribbhaminti attho. So me attho anuppattoti so pariyesitabbo attho maya anuppatto sampatto, idani pana me mayham nappamajjitum appamadena bhavitum kaloti attho. [291] Aham assajina therena tosito katasomanasso acalam niccalam nibbanapadam patvana papunitva sahayakam kolitamanavam gavesanto pariyesanto assamapadam agamasinti attho. [292] Duratova mamam disvati assamapadato duratova agacchantam mamam disva susikkhito me mama sahayo thananisajjadiiriyapathehi sampanno samangibhuto idam upari vuccamanavacanam abravi kathesiti attho. [293] Bho sahaya pasannamukhanettosi pasannehi sobhanehi daddallamanehi mukhanettehi samannagato asi. Munibhavo iva te dissati pannayati. Itthambhuto @Footnote: 1 Si., i. sappaccaya sankharadhamma.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page279.

Tvam amatadhigato amatam nibbanam adhigato asi, kacci accutam nibbanapadam adhigato adhigacchiti pucchamiti attho. [294] Subhanurupo ayasiti subhassa pasannavannassa anurupo hutva ayasi agacchasi. Anenjakarito viyati tomaradihi karito anenjo hatthi viya dantova tihi masehi susikkhito iva bahitapapatta brahmana dantadamatho sikkhitasikkho nibbanapade upasanto asiti pucchi. [295] Tena puttho amatam mayatiadimaha. Tam uttanatthameva. [299] Apariyositasankappoti "anagate ekassa buddhassa aggasavako bhaveyyana"ti patthitapatthanaya kotim appattasankappoti attho. Kutitthe agantabbamagge aham sancarim paribbhamim. Bhante gotama lokajettha tava dassanam agamma patva mama sankappo mayham patthana purito arahattamaggadhigamena savakaparaminanassa papunanena paripunnoti adhippayo. [300] Pathaviyam patitthayati pathaviyam nibbatta samaye hemantakale pupphanti vikasanti, dibbagandha sugandha sutthu pavanti pavayanti, sabbapaninam sabbe devamanusse tosenti somanassayutte karonti yatha. [301] Tathevaham mahavirati mahaviriyavanta sakyakulapasutamahaparivara te tava sasane patitthaya aham patitthahitva pupphitum arahattamaggananena vikasitum samayam kalam esami gavesami tathevati sambandho. [302] Vimuttipupphanti sabbakilesehi vimuccanato vimocanato va vimutti arahattaphalavimuttisankhatam puppham esanto gavesento, tanca kho bhavasamsaramocanam kamabhavadibhavesu samsaranam gamanam bhavasamsaram, tato mocanam bhavasamsaramocanam. Vimuttipupphalabhenati vimuccanam vimuccanti va katasambhara etayati vimutti, aggaphalam. Pupphanti vikasanti veneyya etenati puppham. Vimutti eva puppham vimuttipuppham. Labhanam labho, vimuttipupphassa labho vimuttipupphalabho. Tena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page280.

Vimuttipupphalabhena adhigamanena sabbapaninam sabbasatte tosemi somanassam papemiti attho. [303] "yavata buddhakhettamhi"tiadisu cakkhuma pancahi cakkhuhi cakkhumanta yattake thane ratanasuttadinam parittanam ana anubhavo pavattati, tattake satasahassakoticakkavalasankhate buddhakhette thapetvana mahamunim sammasambuddham vajjetva avasesesu sattesu anno koci tava puttassa tuyham puttena maya pannaya sadiso samo natthiti sambandho. Sesam uttanameva. [308] Patipannati catumaggasamangino ca phalattha arahattaphale thita ca sekha phalasamangino hetthimehi tihi phalehi samannagata ca ete attha ariyabhikkhu uttamattham nibbanam asimsaka 1- gavesaka tam pannavantam parivarenti sada sabbakalam sevanti bhajanti payirupasantiti attho. [310] Kayavedanacittadhammanupassanasankhatanam catunnam satipatthananam kusala cheka satisambojjhangadinam sattannam sambojjhanganam bhavanaya vaddhanaya rata allina. [314] Ulurajava tarakaraja iva ca sobhasi. [315] Rukkhapabbataratanasattadayo dharetiti dharani, dharaniyam ruha sanjata vaddhita cati dharaniruha rukkha. Pathaviyam patitthaya ruhanti vaddhanti vuddhim virulhim apajjanti. Vepullatam vipullabhavam paripurabhavam papunanti, te rukkha kamena phalam dassayanti phaladharino honti. [317-9] Punapi bhagavantameva thomento sindhu sarassatitiadimaha. Tattha sindhuvadi 2- nama ganga ca, sarassati nama ganga ca, nandiyaganga ca candabhagaganga ca, ganga nama ganga ca, yamuna nama ganga ca, sarabhu nama ganga ca, mahi nama ganga ca. Sandamananam gacchantinam etasam ganganam sagarova samuddo eva sampaticchati patigganhati dhareti. Tada eta sabbaganga purimam namam @Footnote: 1 cha.Ma. asisaka. 2 Si. sindhuvara.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page281.

Sindhuvadigangatyadikam purimam namapannattivoharam jahanti chaddenti sagaroteva sagaro iti eva nayati pakata bhavati yatha. Tatheva tatha eva ime catubbanna khattiyabrahmanavessasuddasankhata cattaro kula tavantike tava antike samipe pabbajitva pattakasayacivaradharino paricaranta purimam namam khattiyadinamadheyyam pannattivoharam jahanti cajanti, buddhaputtati buddhassa orasati jhayare pakata bhaveyyum. [320-4] Cando candamandalo abbha mahika rajo dhumo rahuti pancahi upakkilesehi virahitatta vimalo vigatamalo nimmalo akasadhatuya akasagabbhe gaccham gacchanto sabbe tarakasamuhe abhaya maddamano loke atirocati daddallati yatha. Tatheva tatha eva tvam .pe.. [325-7] Udake jata udake samvaddha kumuda mandalaka ca bahu sankhatikkanta toyena udakena kaddamakalalena ca upalimpanti alliyanti yatha, tatheva bahuka satta aparimana satta loke jata samvaddha ragena ca dosena ca attita bandhita viruhare viruhanti. Kaddame kumudam yatha viruhati sanjayati. Kesariti padumam. [329-30] Rammake maseti kattikamase "komudiya catumasiniya"ti vuttatta. Varija padumapupphadayo bahu puppha pupphanti vikasanti, tam masam tam kattikamasam nativattanti varijati sambandho. Samayo pupphanaya soti so kattikamaso pupphanaya vikasanaya samayo kaloti attho. Yatha pupphanti tatheva tvam sakyaputta pupphito vikasito asi. Pupphito te vimuttiyati te tuyham sissa katasambhara bhikkhu vimuttiya arahattaphalananena pupphito vikasito. Yatha varijam padumam pupphanasamayam natikkamati, tatha te sasanam ovadanusasanim nativattanti natikkamantiti attho. [333-4] Yathapi selo himavati himava nama selamayapabbato. Sabbapaninam sabbesam byadhitanam sattanam osadho osadhavanto sabbanaganam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page282.

Sabbaasuranam sabbadevananca alayo agarabhuto yatha, tatheva tvam mahavira sabbapaninam jarabyadhimaranadihi pamocanato osadho viya. Yatha so himava nagadinam alayo, tatha, tatheva tvam mahavira sabbapaninam jarabyadhimaranadihi pamocanato osadho viya. Yatha so himava nagadinam alayo, tatha tevijjaya ca chalabhinnaya ca iddhiya ca paramim pariyosanam gata patta tuvam nissaya vasantiti sambandho. Hettha va upari va upamaupameyyavasena gathanam sambandhanaya suvinneyyava. [342] Asayanusayam natvati ettha asayoti ajjhasayo cariya, anusayoti thamagatakileso. "ayam ragacarito ayam dosacarito ayam mohacarito"tiadina asayanca anusayam kilesapavattinca janitvati attho. Indriyanam balabalanti saddhindriyadinam pancannam indriyanam tikkhindriyo mudindriyo svakaro dvakaro suvinnapayo duvinnapayoti evam balabalam janitva. Bhabbabhabbe viditvanati "maya desitam dhammam pativijjhitum ayam puggalo bhabbo samattho ayam puggalo abhabbo"ti viditva paccakkham katva bhante sabbannu tvam catuddipikamahamegho viya dhammadesanasihanadena abhitanadena gajjasi sakalam cakkavalam ekaninnadam karosi. [343-4] Cakkavalapariyantati samanta cakkavalagabbham puretva parisa nisinna bhaveyya. Te evam nisinna nanaditthi anekadassanagahino vivadamano dvelhakajato vivadanti, tam tesam vimaticchedanaya dubuddhichindanatthaya sabbesam sattanam cittamannaya cittacaram natva opammakusalo upamaupameyyesu dakkho tvam muni ekam panham kathentova ekeneva panhakathanena sakalacakkavalagabbhe nisinnanam paninam vimatim samsayam chindasi nikkankham karotiti attho. [345] Upadisasadisehevati ettha udakassa upari dissanti pakata hontiti upadisa, sevala. Upadisehi sadisa upadisasadisa, manussa. Yatha hi upadisa sevala udakam adissamanam katva tassupari pattharitva thitahonti, tatha vasudha pathavi tehi upadisasadisehi eva manussehi nirantaram pattharitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page283.

Thitehi purita bhaveyya. Te sabbeva pathavim puretva thita manussa panjalika sirasi anjalim paggahita kittayum lokanayakam lokanayakassa buddhassa gunam katheyyum. [346] Te sabbe devamanussa kappam va sakalam kappam kittayanta gunam kathentapi nanavannehi nanappakarehi gunehi kittayum. Tathapi te sabbe parimetum gunapamanam kathetum na pappeyyum na sampapuneyyum na sakkuneyyum. Appameyyo tathagato sammasambuddho aparimeyyo gunatireko. Etena gunamahantatam dipeti. [347] Sakena thamena attano balena hettha upamaupameyyavasena jino jitakileso buddho maya kittito thomito yatha ahosi, evameva sabbe devamanussa kappakotipi 1- kappakotisatepi kittenta pakittayum katheyyunti attho. [348] Punapi gunanam appamanatam dipetum sace hi koci devo vatiadimaha. Puritam parikaddheyyati mahasamudde puritaudakam samantato akaddheyya. So puggalo vighatam dukkhameva labheyya papuneyyati attho. [350] Vattemi jinasasananti jinena bhasitam sakalam pitakattayam. Vattemi pavattemi rakkhamiti attho. Dhammasenapatiti dhammena pannaya bhagavato catuparisasankhataya parisaya pati padhanoti dhammasenapati. Sakyaputtassa bhagavato sasane ajja imasmim vattamanakale cakkavattiranno jetthaputto viya sakalam buddhasasanam palemiti attho. [352-3] Attano samsaraparibbhamam dassento yo koci manujo bharantiadimaha. Yo koci manujo manuso bharam sisabharam matthake sise thapetva dhareyya vaheyya, sada sabbakalam so manujo tena bharena dukkhito pilito abhibhuto assa bhaveyya. Bharo bharitabharo bharito ativa bharito. Tatha tena pakarena aham ragaggidosaggimohaggisankhatehi tihi aggihi dayhamano girim uddharito yatha mahamerupabbatam uddharitva ukkhipitva sise thapito bhavabharena bhavasamsaruppattibharena bharito dukkhito bhavesu samsarim paribbhaminti sambandho. @Footnote: 1 Si. kappakotim.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page284.

[354] Oropito ca me bharoti idani pabbajitakalato patthaya so bhavabharo maya oropito nikkhitto. Bhava ugghatita mayati sabbe nava bhava maya viddhamsita. Sakyaputtassa bhagavato sasane yam karaniyam kattabbam maggapatipatiya kilesaviddhamsanakammam atthi, tam sabbam maya katanti attho. [355] Puna attano visesam dassento yavata buddhakhettamhitiadimaha. Tattha yavata yattake dasasahassacakkavalasankhate buddhakhette sakyapungavam sakyakulajetthakam bhagavantam thapetva avasesasattesu kocipi pannaya me maya samo natthiti dipeti. Tenaha "aham aggomhi pannaya, sadiso me na vijjati"ti. [356] Puna attano anubhavam pakasento samadhimhityadimaha. Tam suvinneyyameva. [360] Jhanavimokkhanakhippapatilabhiti pathamajjhanadinam jhananam lokato vimuccanato "vimokkhan"ti sankham gatanam atthannam lokuttaravimokkhananca khippalabhi sigham papunatiti attho. [362] Evam mahanubhavassapi attano sabrahmacarisu garavabahumanatam pakasento uddhatavisovatiadimaha. 1- Tattha uddhataviso uppatitaghoraviso sappo iva chinnavisanova chinditasingo usabho iva aham idani nikkhittamanadappova chadditagottamadadimanadappova ganam samghassa santikam garugaravena adarabahumanena upemi upagacchami. [363] Idani attano pannaya mahattatam pakasento yadi rupinitiadimaha. Evarupa me mahati panna arupini samana yadi rupini bhaveyya, tada me mama panna vasupatinam pathavissaranam rajunam sameyya sama bhaveyyati adhippayo. Evam attano pannaya mahattabhavam dassetva tato pubbenivasanussatinanena pubbe kammam saritva anomadassissatiadimaha. Tattha anomadassissa bhagavato maya kataya nanathomanaya phalam etam mama pannamahattanti attho. @Footnote: 1 pali. uddhatadadhova.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page285.

[364] Pavattitam dhammacakkanti ettha cakkasaddo panayam "catucakkayanan"tiadisu vahane vattati. "pavattite ca pana bhagavata dhammacakke"tiadisu 1- desanayam. "cakkam vattaya sabbapaninan"tiadisu 2- danamayapunnakiriyayam. "cakkam vatteti ahorattan"tiadisu iriyapathe. "icchahatassa posassa, cakkam bhamati matthake"tiadisu 3- khuracakke. "raja cakkavatti cakkanubhavena vattanako"tiadisu 4- ratanacakke. Idha panayam desanayam. Tadina tadigunasamannagatena sakyaputtena gotamasambuddhena pavattitam desitam pitakattayasankhatam dhammacakkam aham samma aviparitena anuvattemi anugantva vattemi, desemi desanam karomi. Idam anuvattanam desitassa anugantva paccha desanam purimabuddhanam kataya nanathomanaya phalanti sambandho. [365] Tato sappurisupanissayayonisomanasikaradipunnaphalam dassento ma me kadaci papicchotiadimaha. Tattha papiccho lamakaya icchaya samannagato papacari puggalo ca thananisajjadisu vattapativattakarane kusito ca jhanasamadhimaggabhavanadisu hinaviriyo ca ganthadhuravipassanadhuravirahitatta appassuto ca acariyupajjhayadisu acaravirahitatta anacaro ca puggalo kadaci kale katthaci thane me maya saha sameto samagato ma ahu ma bhavatuti sambandho. [366] Bahussutoti pariyattipativedhavasena duvidho bahussuto ca puggalo. Medhaviti medhaya pannaya samannagato ca. Silesu susamahitoti catuparisuddhisilamaggasampayuttasilaatthanguposathasiladisu sutthu ahito thapitacitto ca. Cetosamathanuyuttoti cittassa ekibhavamanuyutto ca puggalo. Api muddhani titthatu evarupo puggalo mayham muddhani sirasi api titthatuti attho. [367] Attano laddhaphalanisamsam vatva tatthanne niyojento tam vo vadami bhaddantetiadimaha. Tam suvinneyyameva. @Footnote: 1 vi. maha. 4/17/15, sam. maha. 19/1081/369. 2 khu. ja. 27/149/181. @3 khu. ja. 27/103/137. 4 di.Si. 9/258/88, khu. iti. 25/22/246.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page286.

[368-9] Yamahanti yam assajittheram aham pathamam adimhi disva sotapattimaggapatilabhena sakkayaditthadinam kilesanam pahinatta vimalo malarahito ahum ahosi, so assajitthero me mayham acariyo lokuttaradhammasikkhapako ahum. Aham tassa savanaya anusasanena ajja dhammasenapati ahum. Sabbattha sabbesu gunesu paramim patto pariyosanam patto anasavo nikkileso viharami. [370] Attano acariye sagaravam dassento yo me acariyotiadimaha. Yo assaji nama thero satthu savako me mayham acariyo asi ahosi, so thero yassam disayam yasmim disabhage vasati, aham tam disabhagam ussisamhi sisuparibhage karomiti sambandho. [371] Tato attano thanantarappattabhavam dassento mama kammantiadimaha. Gotamo bhagava sakyapungavo sakyakulaketu sabbannutannanena mama pubbe katakammam saritvana natva bhikkhusamghamajjhe nisinno aggatthane aggasavakatthane mam thapesiti sambandho. Atthapatisambhida dhammapatisambhida niruttipatisambhida patibhanapatisambhidati ima catasso patisambhida ca, tasam bhedo patisambhidamagge 1- vuttoyeva. Catumaggacatuphalavasena va ruparupajhanavasena va attha vimokkha samsaravimuccanadhamma ca iddhividhadayo cha abhinnayo ca sacchikata paccakkham kata. Katam buddhassa sasananti buddhassa anusitthi ovadasankhatam sasanam katam arahattamaggananena nipphaditanti attho. Ittham sudanti ettha itthanti nidassanatthe nipato. Imina pakarenati attho. Tena sakalasariputtapadanam nidasseti sudanti padapurane nipato. Ayasmati garugaravadhivacanam. Sariputtoti matunamavasena katanamadheyyo thero. Ima gathayoti ima sakala sariputtattherapadanagathayo abhasi kathesi. Iti-saddo parisamapanatthe nipato, sakalam sariputtapadanam nitthitanti attho. Sariputtattherapadanavannana nitthita. 2- @Footnote: 1 khu. pati. 31/28/92, abhi. vi. 35/718/359. 2 cha.Ma. samatta, evamuparipi.


             The Pali Atthakatha in Roman Book 49 page 249-286. http://84000.org/tipitaka/atthapali/rm_line.php?B=49&A=6204&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=49&A=6204&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=32&i=3              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=32&A=290              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=32&A=438              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=32&A=438              Contents of The Tipitaka Volume 32 http://84000.org/tipitaka/read/?index_32

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]