ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
อรรถกถาเล่มที่ ๑๒ ภาษาบาลีอักษรไทย สํ.อ. (สารตฺถ.๒)

                       ๓. ปุตฺตมํสสุตฺตวณฺณนา *-
    [๖๓] ตติเย จตฺตาโรเม ภิกฺขเว อาหาราติอาทีสุ ๒- วุตฺตนยเมว. ยสฺมา
ปนสฺส อตฺถุปฺปตฺตินิกฺเขโป, ๓- ตสฺมา ตํ ทสฺเสตฺวาเวตฺถ อนุปุพฺพปทวณฺณนํ
กริสฺสามิ. กตราย ปน อิทํ อตฺถุปฺปตฺติยา นิกฺขิตฺตนฺติ? ลาภสกฺกาเรน. ๔-
ภควโต กิร มหาลาภสกฺกาโร อุปฺปชฺชิ, ยถา ตํ จตฺตาโร อสงฺเขยฺเย
ปูริตปารมีสญฺจยสฺส. ๕- สพฺพทิสาสุ หิ สยํ มหาเมโฆ ๖- วุฏฺฐหิตฺวา มโหฆํ
วิย สพฺพปารมิโย "เอกสฺมึ อตฺตภาเว วิปากํ ทสฺสามา"ติ สมฺปิณฺฑิตา วิย
ลาภสกฺการมโหฆํ นิพฺพตฺตยึสุ. ตโต ตโต อนฺนปานยานวตฺถมาลาคนฺธวิเลปนาทิหตฺถา
ขตฺติยพฺราหฺมณาทโย อาคนฺตฺวา "กหํ พุทฺโธ, กหํ  ภควา, กหํ เทวเทโว นราสโภ
ปุริสสีโห"ติ ภควนฺตํ ปริเยสนฺติ, สกฏสเตหิปิ ปจฺจเย อาหริตฺวา โอกาสํ
อลภมานา สมนฺตา คาวุตปฺปมาณมฺปิ สกฏธุเรน สกฏธุรํ อาหจฺจ ติฏฺฐนฺติ เจว
อนุปฺปวตฺตนฺติ จ อนฺธกวินฺทพฺราหฺมณาทโย วิย. สพฺพํ ขนฺธเก ๗- เตสุ
เตสุ สุตฺเตสุ ๘- จ อาคตนเยน เวทิตพฺพํ.
    ยถา จ ภควโต, เอวํ ภิกฺขุสํฆสฺสาปิ. วุตฺตํ เจตํ:-
           "เตน โข ปน สมเยน ภควา สกฺกโต โหติ ครุกโต มานิโต
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อคฺคิจุณฺโณ  * ฉ.ม. ปุตฺตมํสูปน....   ฉ.ม.,อิ......อาทิ
@ ม. อฏฺฐุปฺปตฺติโต, ฉ.อิ. อฏฺฐุปฺปตฺติโก นิกฺเขโป   สี.,อิ. ลาภสกฺกาเร
@ ฉ.ม.,อิ. ปูริตทานปารมีสญจยสฺส    ฉ.ม. หิสฺส ยมกมหาเมโฆ, อิ. หิ ยมกมหาเมโฆ
@ วิมหา. ๕/๒๙๕/๗๔    สํ.นิ ๑๖/๗๐/๑๑๖, ขุ.อุ. ๒๕/๑๔/๑๐๗

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๑๗.

ปูชิโต อปจิโต ลาภี จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารานํ. ภิกฺขุสํโฆปิ โข สกฺกโต โหติ ฯเปฯ ปริกฺขารานนฺ"ติ. ๑- ตถา "ยาวตา โข จุนฺท เอตรหิ สํโฆ วา คโณ วา โลเก อุปฺปนฺโน, นาหํ จุนฺท อญฺญํ เอกสํฆมฺปิ สมนุปสฺสามิ เอวํ ลาภคฺคยสคฺคปฺปตฺตํ ยถริวายํ จุนฺท ภิกฺขุสํโฆ"ติ. ๒- สฺวายํ ภควโต จ สํฆสฺส จ อุปฺปนฺโน ลาภสกฺกาโร เอกโต หุตฺวา ทฺวินฺนํ มหานทีนํ อุทกํ วิย อปฺปเมยฺโย อโหสิ. อถ สตฺถา รโหคโต จินฺเตสิ "มหาลาภสกฺกาโร อตีตพุทฺธานมฺปิ เอวรูโป อโหสิ, อนาคตานมฺปิ เอวรูโป ภวิสฺสติ, กึ นุ โข ภิกฺขู อาหารปริคฺคาหเกน สติสมฺปชญฺเญน สมนฺนาคตา มชฺฌตฺตา นิจฺฉนฺทราคา หุตฺวา อาหารํ ปริภุญฺชิตุํ สกฺโกนฺติ, น สกฺโกนฺตี"ติ โส อทฺทส เอกจฺเจ อธุนา ปพฺพชิเต กุลปุตฺเต อปจฺจเวกฺขิตฺวา อาหารํ ปริภุญฺชมาเน. ทิสฺวานสฺส เอตทโหสิ "มยา กปฺปสตสหสฺสาธิกานิ จตฺตาริ อสงฺเขยฺยานิ ปารมิโย ปูเรนฺเตน น จีวราทิเหตุ ปูริตา, อุตฺตมผลสฺส ปน อรหตฺตสฺสตฺถาย ปูริตา. อิเมปิ ภิกฺขู มม สนฺติเก ปพฺพชนฺตา น จีวราทิเหตุ ปพฺพชิตา, อรหตฺตสฺเสว ปน อตฺถาย ปพฺพชิตา. เต อิทานิ อสารเมว สารํ ๓- อนตฺถเมว จ อตฺถํ กโรนฺตี"ติ เอวมสฺส ธมฺมสํเวโค อุทปาทิ. ตโต จินฺเตสิ "สเจ ปญฺจมํ ปาราชิกํ ปญฺญเปตุํ สกฺกา อภวิสฺส, อปจฺจเวกฺขิตาหารปริโภโค ปญฺจมํ ปาราชิกํ กตฺวา ปญฺญเปตพฺโพ ภเวยฺย. น ปน สกฺกา เอวํ กาตุํ, ธุวปฏิเสวนฏฺฐานํ เหตํ สตฺตานํ. ยถา กถญฺจิ ปน เต ๔- ปญฺจมํ ปาราชิกํ วิย นํ ปสฺสิสฺสนฺติ, เอวํ ธมฺมาทาสํ สํวรํ มริยาทํ ฐเปสฺสามิ, ยํ @เชิงอรรถ: สํ.นิ ๑๖/๗๐/๑๑๖, ขุ.อุ. ๒๕/๑๔/๑๕๗ @ ที.ปา. ๑๑/๑๗๖/๑๐๙ ม. อสฺสาทเมว สาทํ @ ฉ.ม., อิ. ยถา ปน กถิเต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๑๘.

อาวชฺชิตฺวา ๑- อนาคเต ภิกฺขู จตฺตาโร ปจฺจเย ปจฺจเวกฺขิตฺวา ปริภุญฺชิสฺสนฺตี"ติ. อิมาย อตฺถุปฺปตฺติยํ ๒- อิมํ ปุตฺตมํสูปมสุตฺตนฺตํ นิกฺขิปิ. ตตฺถ จตฺตาโรเม ภิกฺขเว อาหาราติอาทิ เหฏฺฐา วุตฺตตฺถเมว. จตฺตาโร ปน อาหาเร วิตฺถาเรตฺวา อิทานิ เตสุ อาทีนวํ ทสฺเสตุํ กถญฺจ ภิกฺขเว กวฬีกาโร อาหาโร ทฏฺฐพฺโพติอาทิมห. ตตฺถ ชายปติกาติ ๓- ชายา เจว ปติ จ. ปริตฺตํ สมฺพลนฺติ ปุฏภตฺตสตฺตุโมทกาทีนํ อญฺญตรํ อปฺปมตฺตกํ ปาเถยฺยํ. กนฺตารมคฺคนฺติ กนฺตารภูตํ มคฺคํ กนฺตาเร วา มคฺคํ. กนฺตารนฺติ ๔- โจรกนฺตารํ วาฬกนฺตารํ อมนุสฺสกนฺตารํ นิรุทกกนฺตารํ อปฺปภกฺขกนฺตารนฺติ ปญฺจวิธํ. เตสุ ยตฺถ โจรภยํ อตฺถิ, ตํ โจรกนฺตารํ. ยตฺถ สีหพฺยคฺฆาทโย วาฬา อตฺถิ, ตํ วาฬกนฺตารํ. ยตฺถ พลวามุขยกฺขินีอาทีนํ อมนุสฺสานํ วเสน ภยํ อตฺถิ, ตํ อมนุสฺสกนฺตารํ. ยตฺถ ปาตุํ วา นฺหายิตุํ วา อุทกํ นตฺถิ, ตํ นิรุทกกนฺตารํ. ยตฺถ ขาทิตพฺพํ วา ภุญฺชิตพฺพํ วา อนฺตมโส กนฺทมูลาทิมตฺตมฺปิ นตฺถิ, ตํ อปฺปภกฺขกนฺตารํ นาม. ยตฺถ ปเนตํ ปญฺจวิธมฺปิ ภยํ อตฺถิ, ตํ กนฺตารเมว. ตํ ปเนตํ เอกาหทฺวีหตีหาทิวเสน นิตฺถริตพฺพมฺปิ อตฺถิ, น ตํ อิธ อธิปฺเปตํ. อิธ ปน นิโรทกอปฺปภกฺขํ โยชนสติกกนฺตารํ ๕- อธิปฺเปตํ. เอวรูเป กนฺตาเร มคฺคํ กนฺตารมคฺคํ. ๖- ปฏิปชฺเชยฺยุนฺติ ฉาตกภเยน เจว โรคภเยน จ ราชภเยน จ อุปทฺทุตา ปฏิปชฺเชยฺยุํ "เอตํ กนฺตารํ นิตฺถริตฺวา ธมฺมิกสฺส รญฺโญ นิรุปทฺทเว รชฺเช ๗- สุขํ วสิสฺสามา"ติ มญฺญมานา. เอกปุตฺตโกติ อุกฺขิปิตฺวา คหิโต อนุกมฺปิตพฺพยุตฺตโก กิสสรีโร ๘- เอกปุตฺตโก. วลฺลูรญฺจ โสณฺฑิกญฺจาติ ฆนฆนฏฺฐานโต คเหตฺวา วลฺลูรํ, @เชิงอรรถ: ฉ.ม., อิ. อาวชฺชิตฺวา อาวชฺชิตฺวา ฉ.ม. อิมาย อฏฺฐุปฺปตฺติยา @ ฉ.ม., อิ. ชายมฺปติกา สี., อิ. กนฺตารํ หิ สี.,ม., อิ. โยชนสตํ กนฺตารํ @ ฉ.ม. เอวรูเป กนฺตเร มคฺคํ, สี.,อิ. เอวรูปํ กนฺตารมคฺคํ @ ฉ.ม., อิ. รฏฺเฐ ม. อติสรีโร, ฉ. อถิรสรีโร

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๑๙.

อฏฺฐินิสฺสิตสิรานิสฺสิตฏฺฐานานิ คเหตฺวา ถูลมํสญฺจาติ ๑- อตฺโถ. ปฏิปึเสยฺยุนฺติ ปหเรยฺยุํ. กหํ เอกปุตฺตกาติ อยนฺเตสํ ปริเทวนากาโร. อยํ ปเนตฺถ ภูตมตฺถํ กตฺวา อาทิโต ปฏฺฐาย สงฺเขปโต อตฺถวณฺณนา:- เทฺว กิร ชายปติกา ปุตฺตํ คเหตฺวา ปริตฺเตน ปาเถยฺเยน โยชนสติกํ กนฺตารมคฺคํ ปฏิปชฺชึสุ. เต ๒- ปญฺญาส โยชนานิ คนฺตฺวา ๓- ปาเถยฺเย นิฏฺฐาปิเต ๔- ขุปฺปิปาสาตุรา วิรุฬฺหจฺฉายายํ ๕- นิสีทึสุ. ตโต ปุริโส ภริยํ อาห "ภทฺเท อิโต สมนฺตา ปญฺญาส โยชนานิ คาโม วา นิคโม วา นตฺถิ, ตสฺมา ยนฺตํ ปุริเสน กาตพฺพํ พหุมฺปิ กสิโครกฺขาทิกมฺมํ, น ทานิ สกฺกา ตํ มยา กาตุํ, เอหิ มํ มาเรตฺวา อุปฑฺฒมํสํ ขาทิตฺวา อุปฑฺฒํ ปาเถยฺยํ กตฺวา ปุตฺเตน สทฺธึ กนฺตารํ นิตฺถราหี"ติ. สาปิ ๖- ตํ อาห "สามิ มยา ทานิ ยนฺตํ อิตฺถิยา กาตพฺพํ พหุมฺปิ สุตฺตกนฺตนาทิกมฺมํ, ตํ กาตุํ น สกฺกา, เอหิ มํ มาเรตฺวา อุปฑฺฒมํสํ ขาทิตฺวา อุปฑฺฒํ ปาเถยฺยํ กตฺวา ปุตฺเตน สทฺธึ กนฺตารํ นิตฺถราหี"ติ. ปุน โสปิ ตํ อาห "ภทฺเท มาตุคามมรเณน ทฺวินฺนํ มรณํ ปญฺญายติ. น หิ มนฺโท กุมาโร มาตรา วินา ชีวิตุํ สกฺโกติ. ยทิ ปน มยํ ชีวาม. ปุน ทารกํ ลเภยฺยาม. หนฺท ทานิ ปุตฺตกํ มาเรตฺวา มํสํ คเหตฺวา กนฺตารํ นิตฺถรามา"ติ. ตโต มาตา ปุตฺตมาห "ตาต ปิตุ สนฺติกํ คจฺฉา"ติ, โส อคมาสิ. อถสฺส ปิตา "มยา `ปุตฺตกํ โปเสสฺสามี'ติ กสิโครกฺขาทีหิ อนปฺปกํ ทุกฺขมนุภูตํ, น สกฺโกมิ ปุตฺตํ มาเรตุํ, ตฺวํเยว ตว ปุตฺตํ มาเรหี"ติ วตฺวา "ตาต มาตุ สนฺติกํ คจฺฉา"ติ อาห. โส อคมาสิ. อถสฺส มาตาปิ "มยา ปุตฺตํ ปตฺเถนฺติยา โควตฺตกุกฺกุรวตฺตเทวตายาจนาทีหิปิ ตาว อนปฺปกํ ทุกฺขมนุภูตํ, โก ปน วาโท กุจฺฉินา ปริหรนฺติยา, น สกฺโกมหํ ปุตฺตํ มาเรตุนฺ"ติ วตฺวา @เชิงอรรถ: ฉ., อิ. สูลมํสญฺจาติ ฉ.ม., อิ. เตสํ @ สี., อิ. คตานํ ฉ.ม., อิ. ปาเถยฺยํ นิฏฺฐาสิ, เต @ ฉ.ม., อิ. วิรฬจฺฉายายํ ฉ.ม. ปุน สาปิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒๐.

"ตาต ปิตุ สนฺติกเมว คจฺฉา"ติ อาห. เอวํ โส ทฺวินฺนํ อนฺตรา คจฺฉนฺโตเยว มโต. เต ตํ ทิสฺวา ปริเทวิตฺวา วุตฺตนเยน มํสานิ คเหตฺวา ขาทนฺตา ปกฺกมึสุ. เตสํ โส ปุตฺตมํสาหาโร นวหิ การเณหิ ปฏิกูลตฺตา เนว ทวาย โหติ, น มทาย, น มณฺฑนาย, น วิภูสนาย, เกวลํ กนฺตารนิตฺถรณตฺถาเยว โหติ. กตเมหิ นวหิ การเณหิ ปฏิกูโลติ เจ? สชาติมํสตาย ญาติมํสตาย ปุตฺตมํสตาย ปิยปุตฺตมํสตาย ตรุณมํสตาย อามกมํสตาย อโครสตาย ๑- อโลณตาย อธูปิตตายาติ. เอวํ หิ เตหิ ๒- นวหิ การเณหิ ปฏิกูลํ ตํ ปุตฺตมํสํ ขาทนฺตา น สารตฺตา ภิชฺชมานสา ๓- หุตฺวา ขาทึสุ, มชฺฌตฺตภเวเยว ปน นิจฺฉนฺทราคปริโภเค ฐิตา ขาทึสุ. น อฏฺฐินหารุจมฺมนิสฺสิตฏฺฐานานิ อปเนตฺวา ถูลถูลํ วรมํสเมว ขาทึสุ, หตฺถสมฺปตฺตํ มํสเมว ปน ขาทึสุ. น ยาวทตฺถํ กณฺฐปมาณํ กตฺวา ขาทึสุ, โถกํ โถกํ ปน เอกทิวสํ ยาปนมตฺตเมว ขาทึสุ. น อญฺญมญฺญํ มจฺฉรายนฺตา ขาทึสุ, วิคตมจฺเฉรมเลน ปน ปริสุทฺเธเนว เจตสา ขาทึสุ. น อญฺญํ กิญฺจิ มิคมํสํ วา โมรมํสาทีนํ วา อญฺญตรํ ขาทามาติ สมฺมุฬฺหา ขาทึสุ, ปิยปุตฺตมํสภาวํ ปน ชานนฺตาว ขาทึสุ. น "อโห วต มยํ ปุนปิ เอวรูปํ ปุตฺตมํสํ ขาเทยฺยามา"ติ ปตฺถนํ กตฺวา ขาทึสุ, ปตฺถนํ ปน วีติวตฺตา หุตฺวา ขาทึสุ. น "เอตฺตกํ กนฺตาเร ขาทิตฺวา อวสิฏฺฐํ กนฺตารํ อติกฺกมฺม โลณมฺพิลาทีหิ โยเชตฺวา ขาทิสฺสามา"ติ สนฺนิธึ อกํสุ, กนฺตารปริโยสาเน ปน "ปุเร มหาชโน ปสฺสตี"ติ ภูมิยํ วา นิกฺขนึสุ, อคฺคินา วา ฌาปยึสุ. น "โกจิ อญฺโญ อเมฺห วิย เอวรูปํ ปุตฺตมํสํ ขาทิตุํ น ลภตี"ติ มานํ วา ทปฺปํ วา อกํสุ, นีหตมานา ปน นีหตทปฺปา หุตฺวา ขาทึสุ. "กึ อิมินา อโลเณน อนมฺพิเลน อธูปิเตน ทุคฺคนฺเธนา"ติ น หีเฬตฺวา ขาทึสุ, หีฬนํ ปน วีติวตฺตา @เชิงอรรถ: ฉ.ม. อโภคมํสตาย ฉ.ม., อิ เอวํ หิ เต @ ฉ.ม., อิ. คิทฺธมานสา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒๑.

หุตฺวา ขาทึสุ. น "ตุยฺหํ ภาโค มยฺหํ ภาโค ตว ปุตฺโต มม ปุตฺโต"ติ อญฺญมญฺญํ อติมญฺญึสุ. สมคฺคา ปน สมฺโมทมานา หุตฺวา ขาทึสุ. อิมํ เนสํ เอวรูปํ วิจฺฉนฺทราคาทิปริโภคํ สมฺปสฺสมาโน สตฺถา ภิกฺขุสํฆมฺปิ ตํ การณํ อนุชานาเปนฺโต ตํ กึ มญฺญถ ภิกฺขเว, อปิ นุ เต ทวาย วา อาหารํ อาหเรยฺยุนฺติอาทิมาห. ตตฺถ ทวาย วาติอาทีนิ วิสุทฺธิมคฺเค ๑- วิตฺถาริตาเนว. กนฺตารสฺสาติ นิตฺถิณฺณาวเสสสฺส ๒- กนฺตารสฺส. เอวเมว โขติ นวนฺนํ ปาฏิกุลฺยานํ วเสน เอวมฺปิ ปุตฺตมํสสทิโส ๓- กตฺวา ทฏฺฐพฺโพติ อตฺโถ. กตเมสํ นวนฺนํ? คมนปาฏิกุลฺยตาทีนํ. คมนปาฏิกุลฺยตํ ปจฺจเวกฺขนฺโตปิ หิ กพฬิงฺการาหารํ ปริคฺคณฺหาติ, ปริเยสนปาฏิกุลฺยตํ ปจฺจเวกฺขนฺโตปิ, ปริโภคนิธานอาสยปริปกฺกาปริปกฺกสมฺมกฺขนนิสฺสนฺทปาฏิกุลฺยตํ ปจฺจเวกฺขนฺโตปิ. ตานิ ปเนตานิ คมนปาฏิกุลฺยตาทีนิ วิสุทฺธิมคฺเค ๔- อาหารปาฏิกุลฺยตานิทฺเทเส วิตฺถาริตาเนว. อิติ อิเมสํ นวนฺนํ ปาฏิกุลฺยานํ วเสน ปุตฺตมํสูปมเมว กตฺวา อาหาโร ปริภุญฺชิตพฺโพ. ยถา เต ชายปติกา ปาฏิกุลฺยํ ปิยปุตฺตมํสํ ขาทนฺตา น สารตฺตา ภิชฺชมานสา ๕- หุตฺวา ขาทึสุ, มชฺฌตฺตภาเวเยว ปน ๖- นิจฺฉนฺทราคปริโภเค ฐิตา ขาทึสุ, เอวํ นิจฺฉนฺทราคปริโภคํ กตฺวา ปริภุญฺชิตพฺโพ. ยถา จ เต น อฏฺฐินหารุจมฺมนิสฺสิตํ อปเนตฺวา ถูลถูลํ วรมํสเมว ขาทึสุ, หตฺถสมฺปตฺตเมว ปน ขาทึสุ, เอวํ สุกฺขภตฺตถทฺธพฺยญฺชนาทีนิ ๗- ปิฏฺฐิหตฺเถน อปกฺขิปิตฺวา ๘- วฏฺฏเกน วิย กุกฺกุเฏน วิย จ โอธึ อทสฺเสตฺวา ตโต ตโต สปฺปิมํสาทิสํสฏฺฐวรโภชนํเยว วิจินิตฺวา อภุญฺชนฺเตน สีเหน วิย สปทานํ ปริภุญฺชิตพฺโพ. @เชิงอรรถ: วิสุทฺธิ. ๑/๓๙ ฉ.ม. นิตฺติณฺณา....., อิ. นิตฺถรํ อวเสสสฺส @ ฉ.ม., อิ. วเสน ปิยปุตฺตสทิโส วิสุทฺธิ. ๒/๑๕๕ @ ฉ.ม., อิ. คิทฺธมานสา ฉ.ม. อยํ สทฺโท น ทิสฺสติ @ สี. สุกฺขภตฺตพทฺธพฺยญฺชนาทีนิ, ฉ.ม. สุกฺขภตฺตมนฺทพฺยญฺชนาทีนิ @ ฉ. อปฏิกฺขิปิตฺวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒๒.

ยถา จ เต น ยาวทตฺถํ กณฺฐปฺปมาณํ ขาทึสุ, โถกํ โถกํ ปน เอเกกทิวสํ ยาปนมตฺตเมว ขาทึสุ, เอวเมว อาหารหตฺถกาทิพฺราหฺมณานํ อญฺญตเรน วิย ยาวทตฺถํ อุทราวเทหกํ อภุญฺชนฺเตน จตุนฺนํ ปญฺจนฺนํ วา อาโลปานํ โอกาสํ ฐเปตฺวาว ธมฺมเสนาปติ ๑- วิย ปริภุญฺชิตพฺโพ. เถโร กิร ๒- ปญฺจจตฺตาฬีส วสฺสานิ ติฏฺฐมาโน "ปจฺฉาภตฺเต อมฺพิลุคฺคารสมุฏฺฐาปกํ กตฺวา เอกทิวสมฺปิ อาหารํ น อาหาเรสินฺ"ติ วตฺวา สีหนาทํ นทนฺโต อิมํ คาถมาห:- "จตฺตาโร ปญฺจ อาโลเป อภุตฺวา อุทกํ ปิเว อลํ ผาสุวิหาราย ปหิตตฺตสฺส ภิกฺขุโน"ติ. ๓- ยถา จ เต น อญฺญมญฺญํ มจฺฉรายนฺตา ขาทึสุ, วิคตมลมจฺเฉเรน ปน ปริสุทฺเธเนว เจตสา ขาทึสุ, เอวเมว ปิณฺฑปาตํ ลภิตฺวา อมจฺฉรายิตฺวา "อิมํ สพฺพํ คณฺหนฺตสฺส สพฺพํ ทสฺสามิ, อุปฑฺฒํ คณฺหนฺตสฺส อุปฑฺฒํ, สเจ คหิตาวเสโส ภวิสฺสติ, อตฺตนา ปริภุญฺขิสฺสามี"ติ สารณียธมฺเม ฐิเตเนว ปริภุญฺชิตพฺโพ. ยถา จ เต น "อญฺญํ กิญฺจิ มยํ มิคมํสํ วา โมรมํสาทีนํ วา อญฺญตรํ ขาทามา"ติ สมฺมุฬฺหา ขาทึสุ, ปิยปุตฺตมํสภาวํ ปน ชานนฺตาว ขาทึสุ, เอวเมว ปิณฺฑปาตํ ลภิตฺวา "อหํ ขาทามิ ภุญฺชามี"ติ อตฺตูปลทฺธิสมฺโมหํ อนุปฺปาเทตฺวา "กพฬิงฺการาหาโร น ชานาติ `อหํ จาตุมฺมหาภูติกกายํ วฑฺเฒมี'ติ, กาโยปิ น ชานาติ `กพฬิงฺการาหาโร มํ วฑฺเฒตี"ติ, เอวํ สมฺโมหํ ปหาย ปริภุญฺชิตพฺโพ. สติสมฺปชญฺญวเสนาปิ เจส อสมฺมุเฬฺหเนว หุตฺวา ปริภุญฺชิตพฺโพ. ยถา จ เต น "อโห วต มยํ ปุนปิ เอวรูปํ ปุตฺตมํสํ ขาเทยฺยามา"ติ ปตฺถนํ กตฺวา ขาทึสุ, ปตฺถนํ ปน วีติวตฺตา หุตฺวา ขาทึสุ, เอวเมว ปณีตโภชนํ ลทฺธา "อโห วตาหํ เสฺวปิ ปุนทิวเสปิ เอวรูปํ ลเภยฺยํ" , ลูขํ วา ปน ลทฺธา @เชิงอรรถ: ฉ.ม., อิ. ธมฺมเสนาปตินา ฉ.ม., อิ. โส กิร ขุ.เถร. ๒๖/๙๘๓/๓๙๕

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒๓.

"หิยฺโย วิย เม อชฺช ปณีตโภชนํ น ลทฺธนฺ"ติ ปตฺถนํ วา อนุโสจนํ วา อกตฺวา นิตฺตเณฺหน:- "อตีตํ นานุโสจามิ น ชปฺปามินาคตํ ๑- ปจฺจุปฺปนฺเนน ยาเปมิ เตน วณฺโณ ปสีทตี"ติ ๒- อิมํ โอวาทํ อนุสฺสรนฺเตน "ปจฺจุปฺปนฺเนเนว ยาเปสฺสามี"ติ ปริภุญฺชิตพฺโพ. ยถา จ เต น "เอตฺตกํ กนฺตาเร ขาทิตฺวา อวสิฏฺฐํ กนฺตารํ อติกฺกมฺม โลณมฺพิลาทีหิ โยเชตฺวา ขาทิสฺสามา"ติ สนฺนิธึ อกํสุ, กนฺตารปริโยสาเน ปน "ปุเร มหาชโน ปสฺสตี"ติ ภูมิยํ วา นิขณึสุ, อคฺคินา วา ฌาปยึสุ, เอวเมว:- "อนฺนานมโถ ปานานํ ขาทนียานํ อโถปิ วตฺถานํ ลทฺธา น สนฺนิธึ กยิรา น จ ปริตฺตเส ตานิ อลภมาโน"ติ ๓- อิมํ โอวาทํ อนุสฺสรนฺเตน จตูสุ ปจฺจเยสุ ยํ ยํ ลภติ, ตโต ตโต อตฺตโน ยาปนมตฺตํ คเหตฺวา เสสํ สพฺรหฺมจารีนํ วิสฺสชฺเชตฺวา สนฺนิธึ ปริวชฺชนฺเตน ปริภุญฺชิตพฺโพ. ยถา จ เต น "โกจิ อญฺโญ อเมฺห วิย เอวรูปํ ปุตฺตมํสํ ขาทิตุํ น ลภตี"ติ มานํ วา ทปฺปํ วา อกํสุ, นีหตมานา ปน นีหตทปฺปา หุตฺวา ขาทึสุ, เอวเมว ปณีตโภชนํ ลภิตฺวา "อหมสฺมิ ลาภี จีวรปิณฺฑปาตาทีนนฺ"ติ น มาโน วา ทปฺโป วา กาตพฺโพ. "นายํ ปพฺพชฺชา จีวราทิเหตุ, อรหตฺตเหตุ ปนายํ ปพฺพชฺชา"ติ ปจฺจเวกฺขิตฺวา นีหตมานทปฺเปเนว ปริภุญฺชิตพฺโพ. ยถา จ เต "กึ อิมินา อโลเณน อนมฺพิเลน อธูปิเตน ทุคฺคนฺเธนา"ติ หีเฬตฺวา น ขาทึสุ, หีฬนํ ปน วีติวตฺตา หุตฺวา ขาทึสุ, เอวเมว ปิณฺฑปาตํ ลภิตฺวา "กึ อิมินา อสุกฺเกน ภตฺตสทิเสน ๔- ลูเขน นีรเสน, สุวานโทณิยํ ๕- ตํ ปกฺขิปถา"ติ เอวํ ปิณฺฑปาตํ วา "โก อิมํ ภุญฺชิสฺสติ, กากสุนขาทีนํ เทหี"ติ เอวํ ทายกํ วา อหีเฬนฺเตน:- @เชิงอรรถ: สี., อิ. นปฺปชปฺปามนาคตํ ขุ.ชา. ๒๘/๔๓๕/๑๖๒ (สฺยา) ขุ.สุ. ๒๕/๙๓๑/๕๑๖ @ ฉ.ม. อสฺสโคนภตฺตสทิเสน อิ. สุปาณโทณิยํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒๔.

"ส ปตฺตปาณิ จรนฺโต ๑- อมูโค มูคสมฺมโต อปฺปํ ทานํ น หีเฬยฺย ทาตารํ นาวชานิยา"ติ ๒- อิมํ โอวาทํ อนุสฺสรนฺเตน ปริภุญฺชิตพฺโพ. ยถา จ เต น "ตุยฺหํ ภาโค, มยฺหํ ภาโค, ตว ปุตฺโต, มม ปุตฺโต"ติ อญฺญมญฺญํ อติมญฺญึสุ, สมคฺคา ปน สมฺโมทมานา หุตฺวา ขาทึสุ, เอวเมว ปิณฺฑปาตํ ลภิตฺวา ยถา เอกจฺเจ "โก ตุมฺหาทิสานํ ทสฺสติ นิกฺการณา อุมฺมาเรสุ ปกฺขลนฺตา อาหิณฺฑถ, ๓- วิชาตมาตาปิ เต ทาตพฺพํ น มญฺญติ, มยํ ปน คตคตฏฺฐาเน ปณีตานิ จีวราทีนิ ลภามา"ติ สีลวนฺเต สพฺรหฺมจารี อติมญฺญนฺติ, ยํ สนฺธาย วุตฺตํ:- "โส เตน ลาภสกฺการสิโลเกน อภิภูโต ปริยาทิณฺณจิตฺโต อญฺเญ เปสเล ภิกฺขู อติมญฺญติ. ตํ หิ ตสฺส ภิกฺขเว โมฆปุริสสฺส โหติ ทีฆรตฺตํ อหิตาย ทุกฺขายา"ติ. ๔- เอวํ กญฺจิ อนติมญฺญิตฺวา สพฺเพหิ สพฺรหฺมจารีหิ สทฺธึ สมคฺเคน สมฺโมทมาเนน หุตฺวา ปริภุญฺชิตพฺพํ. ปริญฺญาเตติ ญาตปริญฺญา ตีรณปริญฺญา ปหานปริญฺญาติ อิมาหิ ตีหิ ปริญฺญาหิ ปริญฺญาเต. กถํ? อิธ ภิกฺขุ "กพฬิงฺการาหาโร นาม อยํ สวตฺถุกวเสน โอชฏฺฐมกรูปํ โหติ, โอชฏฺฐมกรูปํ กตฺถ ปฏิหญฺญติ? ชิวฺหาปสาเท, ชิวฺหาปสาโท กึนิสฺสิโต? จตุมหาภูตนิสฺสิโต. อิติ โอชฏฺฐมกํ ชิวฺหาปสาโท ตสฺส ปจฺจยานิ มหาภูตานีติ อิเม ธมฺมา รูปกฺขนฺโธ นาม, ตํ ปริคฺคณฺหโต อุปฺปนฺนา ผสฺสปญฺจมกา ธมฺมา จตฺตาโร อรูปกฺขนฺธา. อิติ สพฺเพปิเม ปญฺจกฺขนฺธา สงฺเขปโต นามรูปมตฺตํ โหตี"ติ ปชานาติ. โส เต ธมฺเม สรสลกฺขณโต ววตฺถเปตฺวา เตสํ ปจฺจยํ ปริเยสนฺโต อนุโลมํ ๕- ปฏิจฺจสมุปฺปาทํ ปสฺสติ. เอตฺตาวตาเนน กพฬิงฺการาหารมุเขน สปฺปจฺจยสฺส นามรูปสฺส @เชิงอรรถ: ฉ.ม. วิจรนฺโต ขุ.สุ. ๒๕/๗๑๙/๔๗๔ ฉ.ม. ปกฺขลนฺตานํ อาหิณฺฑนฺตานํ @ สํ.นิ. ๑๖/๑๖๑/๒๑๙ ฉ. อนุโลมปฏิโลมํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒๕.

ยาถาวโต ทิฏฺฐตฺตา กพฬิงฺการาหาโร ญาตปริญฺญาย ปริญฺญาโตว โหติ. โส ตเทว สปฺปจฺจยํ นามรูปํ อนิจฺจํ ทุกฺขํ อนตฺตาติ ตีณิ ลกฺขณานิ อาโรเปตฺวา สตฺตนฺนํ อนุปสฺสนานํ วเสน สมฺมสติ. เอตฺตาวตาเนน โส ติลกฺขณปฏิเวธสมฺมสนญาณสงฺขาตาย ตีรณปริญฺญาย ปริญฺญาโต โหติ. ตสฺมึเยว ปน ๑- นามรูเป ฉนฺทราคาวกฑฺฒเนน อนาคามิมคฺเคน ปริชานตา ปหานปริญฺญาย ปริญฺญาโต โหตีติ. ปญฺจกามคุณิโกติ ปญฺจกามคุณสมฺภโว ราโค ปริญฺญาโต โหติ. เอตฺถ ปน ติสฺโส ปริญฺญา เอกปริญฺญา สพฺพปริญฺญา มูลปริญฺญาติ. กตมา เอกปริญฺญา? โย ภิกฺขุ ชิวฺหาทฺวาเร เอกรสตณฺหํ ปริชานาติ, เตน ปญฺจกามคุณิโก ราโค ปริญฺญาโตว โหตีติ. กสฺมา? ตสฺสาเยว ตตฺถ อุปฺปชฺชนโต. สาเยว หิ ตณฺหา จกฺขุทฺวาเร อุปฺปนฺนา รูปราโค นาม โหติ, โสตทฺวาราทีสุ อุปฺปนฺนา สทฺทราคาทโย. อิติ ยถา เอกสฺเสว โจรสฺส ปญฺจ มคฺเค หนโต เอกสฺมึ มคฺเค คเหตฺวา สีเส ฉินฺเน ปญฺจปิ มคฺคา เขมา โหนฺติ, เอวํ ชิวฺหาทฺวาเร รสตณฺหาย ปริญฺญาตาย ปญฺจกามคุณิโก ราโค ปริญฺญาโต โหตีติ อยํ เอกปริญฺญา นาม. กตมา สพฺพปริญฺญา? ปตฺเต ปกฺขิตฺตปิณฺฑปาตสฺมึ หิ เอกสฺมึเยว ปญฺจกามคุณิกราโค ลพฺภติ. กถํ? ปริสุทฺธํ ตาวสฺส วณฺณํ โอโลกยโต รูปราโค โหติ, อุเณฺห สปฺปิมฺหิ ตตฺถ อาสิญฺจนฺเต ปฏปฏาติ สทฺโท อุฏฺฐหติ, ตถารูปํ ขาทนียํ วา ขาทนฺตสฺส มุรุมุราทิสทฺโท ๒- อุปฺปชฺชติ, ตํ อสฺสาทยโต สทฺทราโค. ชีรกาทิสมฺภารคนฺธํ ๓- อสฺสาเทนฺตสฺส คนฺธราโค, สาธุรสวเสน รสราโค. มุทุโภชนํ ผสฺสวนฺตนฺติ อสฺสาทยโต โผฏฺฐพฺพราโค. อิติ อิมสฺมึ อาหาเร สติสมฺปชญฺเญน ปริคฺคเหตฺวา นิจฺฉนฺทราคปริโภเคน ปริภุตฺเต สพฺโพปิ โส ปริญฺญาโต โหตีติ อยํ สพฺพปริญฺญา นาม. @เชิงอรรถ: ฉ.ม. อยํ สทฺโท น ทิสฺสติ ฉ.ม., อิ. มุรุมุรูติ สทฺโท ฉ.ม. ชีรกาทิวสคนฺธํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒๖.

กตมา มูลปริญฺญา? ปญฺจกามคุณิกราคสฺส หิ กพฬิงฺการาหาโร มูลํ. กสฺมา? ตสฺมึ สติ ตสฺสุปฺปตฺติโต. พฺราหฺมณติสฺสภเย กิร ทฺวาทส วสฺสานิ ชายปติกานํ อุปนิชฺฌานจิตฺตนฺนาม นาโหสิ. กสฺมา? อาหารมนฺทตาย. ภเย ปน วูปสนฺเต โยชนสติโก ตามฺพปณฺณิทีโป ทารกานํ ชาตมงฺคเลหิ เอกมงฺคโล อโหสิ. อิติ มูลภูเต อาหาเร ปริญฺญาเต ปญฺจกามคุณิโก ราโค ปริญฺญาโตว โหตีติ อยํ มูลปริญฺญา นาม. นตฺถิ นํ สญฺโญชนนฺติ เตน ราเคน สทฺธึ ปหาเนกฏฺฐตาย ปหีนตฺตา นตฺถิ. เอวมยํ เทสนา ยาว อนาคามิมคฺคา กถิตา. "เอตฺตเกน ปน มา โวสานํ อาปชฺชึสู"ติ เอเตสํเยว รูปาทีนํ วเสน ปญฺจสุ ขนฺเธสุ วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา ยาว อรหตฺตา กเถตุํ วฏฺฏตีติ. ปฐมาหาโร นิฏฺฐิโต. ทุติเย นิจฺจมฺมาติ ขุรโต ปฏฺฐาย ยาว สิงฺคมูลา สกลสรีรโต อุทฺทาลิตจมฺมา กึสุกราสิวณฺณา. กสฺมา ปน อญฺญํ หตฺถิอสฺสโคณาทิโอปมฺมํ อคเหตฺวา นิจฺจมฺมคาวูปมา คหิตาติ? ติติกฺขิตุํ อสมตฺถภาวทีปนตฺถํ. มาตุคาโม หิ อุปฺปนฺนํ ทุกฺขเวทนํ ติติกฺขิตุํ อธิวาเสตุํ น สกฺโกติ, เอวเมว ผสฺสาหาโร อพโล ทุพฺพโลติ ทสฺสนตฺถํ สทิสเมว อุปมํ อาหริ. กุฑฺฑนฺติ สิลากุฑฺฑาทีนํ อญฺญตรํ. กุฑฺฑนิสฺสิตา ปาณา นาม อุณฺณานาภิสรพูมูสิกาทโย. รุกฺขนิสฺสิตาติ อุจฺจาลิงฺคปาณกาทโย. อุทกนิสฺสิตาติ มจฺฉสุํสุมาราทโย. อกาสนิสฺสิตาติ ฑํสมกสกากกุลลาทโย. ขาเทยฺยุนฺติ ลุญฺจิตฺวา ขาเทยฺยุํ. สา ตสฺมึ ตสฺมึ ฐาเน ตํตํฐานสนฺนิสฺสยมูลกํ ปาณขาทนภยํ สมฺปสฺสมานา เนว อตฺตโน สกฺการสมฺมานํ, น ปิฏฺฐิปริกมฺมสรีรสมฺพาหนอุโณฺหทกานิ อิจฺฉติ, เอวเมว ภิกฺขุ ผสฺสาหารมูลกํ กิเลสปาณกขาทนภยํ สมฺปสฺสมาโน เตภูมิกผสฺเสน อนตฺถิโก โหติ. ผสฺเส ภิกฺขเว อาหาเร ปริญฺญาเตติ ตีหิ ปริญฺญาหิ ปริญฺญาเต. อิธาปิ ติสฺโส ปริญฺญา. ตตฺถ "ผสฺโส สงฺขารกฺขนฺโธ, ตํสมฺปยุตฺตา เวทนา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒๗.

เวทนากฺขนฺโธ, สญฺญา สญฺญากฺขนฺโธ, จิตฺตํ วิญฺญาณกฺขนฺโธ, เตสํ วตฺถารมฺมณานิ รูปกฺขนฺโธ"ติ เอวํ สปฺปจฺจยสฺส นามรูปสฺส ยาถาวสรสทสฺสนํ ๑- ญาตปริญฺญา. ตตฺเถว ติลกฺขณํ อาโรเปตฺวา สตฺตนฺนํ อนุปสฺสนานํ วเสน อนิจฺจาทิโต ตุลนํ ตีรณปริญฺญา. ตสฺมึเยว ปน นามรูเป ฉนฺทราคนิกฺกฑฺฒโน อรหตฺตมคฺโค ปหานปริญฺญา. ติสฺโส เวทนาติ เอวํ ผสฺสาหาเร ตีหิ ปริญฺญาหิ ปริญฺญาเต ติสฺโส เวทนา ปริญฺญาตาว โหนฺติ ตมฺมูลกตฺตา ตํสมฺปยุตฺตตฺตา จ. อิติ ผสฺสาหารวเสน เทสนา ยาว อรหตฺตา กถิตา. ทุติยาหาโร. ตติเย องฺคารกาสูติ องฺคารานํ กาสุ. กาสูติ ราสิปิ วุจฺจติ อาวาโฏปิ. "องฺคารกาสุํ อปเร ถุนนฺติ ๒- นรา รุทนฺตา ปริทฑฺฒคตฺตา ภยํ หิ มํ วินฺทติ สูต ทิสฺวา ปุจฺฉามิ ตํ มาตลิ เทวสารถี"ติ ๓- เอตฺถ ราสิ "กาสู"ติ วุตฺโต. "กึ นุ สนฺตรมาโนว กาสุํ ขณสิ สารถี"ติ ๔- เอตฺถ อาวาโฏ. อิธาปิ อยเมว อธิปฺเปโต. สาธิกโปริสาติ อติเรกโปริสา ปญฺจรตนปฺปมาณา. วีตจฺฉิกานํ วีตธูมานนฺติ เอเตนสฺส มหาปริฬาหตํ ทสฺเสสิ. ชาลาย วา หิ ธูเม วา สติ วาโต สมุฏฺฐาติ, ปริฬาโห มหา น โหติ, ตทภาเว วาตาภาวโต ปริฬาโห มหา โหติ. อารกาวสฺสาติ ทูเรเยว ภเวยฺย. เอวเมว โขติ เอตฺถ อิทํ โอปมฺมสํสนฺทนํ:- องฺคารกาสุ วิย หิ เตภูมิกวฏฺฏํ ทฏฺฐพฺพํ. ชีวิตุกาโม ปุริโส วิย วฏฺฏนิสฺสิโต พาลปุถุชฺชโน. เทฺว พลวนฺโต ปุริสา วิย กุสลากุสลกมฺมํ. เตสํ ตํ ปุริสํ นานาพาหาสุ คเหตฺวา องฺคารกาสุํ @เชิงอรรถ: ฉ.ม. ยาถาวโต ทสฺสนํ ม. ปุนนฺติ, ฉ. ผุณนฺติ @ ขุ.ชา. ๒๘/๕๔๖/๒๐๓ (สฺยา) ขุ.ชา. ๒๘/๓๙๖/๑๕๓ (สฺยา)

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒๘.

อุปกฑฺฒนกาโล วิย ปุถุชฺชนสฺส กมฺมายูหนกาโล. กมฺมญฺหิ อายูหิยมานเมว ปฏิสนฺธึ อากฑฺฒติ นาม. องฺคารกาสุนิทานํ ทุกฺขํ วิย กมฺมนิทานํ วฏฺฏทุกฺขํ เวทิตพฺพํ. ปริญฺญาเตติ ตีหิ ปริญฺญาหิ ปริญฺญาเต. ปริญฺญาโยชนา ปเนตฺถ ผสฺเส วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพา. ติสฺโส ตณฺหาติ กามตณฺหา ภวตณฺหา วิภวตณฺหาติ อิมา ปริญฺญาตาว โหนฺติ. กสฺมา? ตณฺหามูลกตฺตา มโนสญฺเจตนาย. น หิ เหตุมฺหิ อปฺปหีเน ผลํ ปหียติ. อิติ มโนสญฺเจตนาหารวเสนปิ ยาว อรหตฺตา เทสนา กถิตา. ตติยาหาโร. จตุตฺเถ อาคุจารินฺติ ปาปจารึ โทสการกํ. กถํ โส ปุริโสติ โส ปุริโส กถํภูโต, กึ ยาเปติ น ยาเปตีติ ปุจฺฉติ. ตเถว เทว ชีวตีติ ยถา ปุพฺเพ, อิทานิปิ ตเถว ชีวติ. เอวเมว โขติ อิธาปิ อิทํ โอปมฺมสํสนฺทนํ:- ราชา วิย หิ กมฺมํ ทฏฺฐพฺพํ, อาคุจารี ปุริโส วิย วฏฺฏสนฺนิสฺสิโต พาลปุถุชฺชโน, ตีณิ สตฺติสตานิ วิย ปฏิสนฺธิวิญฺญาณํ, อาคุจารึ ปุริสํ "ตีหิ สตฺติสเตหิ หนถา"ติ รญฺญา อาณตฺตกาโล วิย กมฺมรญฺญา วฏฺฏสนฺนิสฺสิตปุถุชฺชนํ คเหตฺวา ปฏิสนฺธิยํ ขิปนกาโล. ๑- ตตฺถ กิญฺจาปิ ตีณิ สตฺติสตานิ วิย ปฏิสนฺธิวิญฺญาณํ, สตฺตีสุ ปน ทุกฺขํ นตฺถิ, สตฺตีหิ ปหฏวณมุขมูลํ ๒- ทุกฺขํ, เอวเมว ปฏิสนฺธิยมฺปิ ทุกฺขํ นตฺถิ, ทินฺนาย ปน ปฏิสนฺธิยา ปวตฺเต วิปากทุกฺขํ สตฺตีหิ ปหฏวณมุขมูลทุกฺขํ ๓- วิย โหติ. ปริญฺญาเตติ ตีเหว ปริญฺญาหิ ปริญฺญาเต. อิธาปิ ปริญฺญาโยชนา ผสฺสาหาเร วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพา. นามรูปนฺติ วิญฺญาณปจฺจยา นามรูปํ. @เชิงอรรถ: ฉ.ม., อิ. ปกฺขิปนกาโล ฉ.ม., อิ. ปหตวณมูลกํ ฉ.ม. สตฺติปหฏวณมูลกํ ทุกฺขํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒๙.

วิญฺญาณสฺมึ หิ ปริญฺญาเต ตํ ปริญฺญาตเมว โหติ ตํมูลกตฺตา สหุปฺปนฺนตฺตา จ. อิติ วิญฺญาณาหารวเสนปิ ยาว อรหตฺตา เทสนา กถิตาติ. จตุตฺถาหาโร. ตติยํ.


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๒ หน้า ๑๑๖-๑๒๙. http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=12&A=2582&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=12&A=2582&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=16&i=240              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=16&A=2620              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=16&A=2386              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=16&A=2386              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_16

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]