บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๑๕

๕. หตฺถกสุตฺตวณฺณนา [๑๒๘] ปญฺจเม อภิกฺกนฺตาย รตฺติยาติ เอตฺถ อภิกฺกนฺตสทฺโท ขย- สุนฺทราภิรูปอพฺภนุโมทนาทีสุ ทิสฺสติ. ตตฺถ "อภิกฺกนฺตา ภนฺเต รตฺติ, นิกฺขนฺโต ปฐโม ยาโม, จิรนิสินฺโน ภิกฺขุสํโฆ, อุทฺทิสตุ ภนฺเต ภควา ภิกฺขูนํ ปาติโมกฺขนฺ"ติ ^๒- เอวมาทีสุ ขเย ทิสฺสติ. "อยํ อิเมสํ จตุนฺนํ ปุคฺคลานํ อภิกฺกนฺตตโร จ ปณีตตโร จา"ติ ^๓- เอวมาทีสุ สุนฺทเร. "โก เม วนฺทติ ปาทานิ อิทฺธิยา ยสสา ชลํ อภิกฺกนฺเตน วณฺเณน สพฺพา โอภาสยํ ทิสา"ติ ^๔- เอวมาทีสุ อภิรูเป. "อภิกฺกนฺตํ โภ โคตมา"ติ ^๕- เอวมาทีสุ อพฺภนฺโมทเน อิธ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อาฬารกาฬาเม กาลงฺกเต ^๒ วิ.จุ. ๗/๓๘๓/๒๐๔ ปาติโมกฺขุทฺเทสยาจน, @ขุ.อุ. ๒๕/๔๕/๑๖๔ อุโปสถสุตฺต, องฺ.อฏฺฐก. ๒๓/๑๑๐/๒๐๗ อุโปสถสุตฺต (สฺยา) @^๓ องฺ.จตุกฺก. ๒๑/๑๐๐/๑๑๔ โปตลิยสุตฺต (สฺยา) ^๔ ขุ.วิมาน. ๒๖/๘๕๗/๘๗ @มณฺฑูกเทวปุตฺตวิมานวตฺถุ, สา.ป. ๑/๑/๑๓ ^๕ วิ.มหาวิ. ๑/๑๕/๗ เวรญฺชกณฺฑ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๖๘.

ปน สุนฺทเร. เตน อภิกฺกนฺตาย รตฺติยาติ อิฏฺฐาย กนฺตาย มนาปาย รตฺติยาติ วุตฺตํ โหติ. อภิกฺกนฺตวณฺณาติ อิธ อภิกฺกนฺตสทฺโท อภิรูเป, วณฺณสทฺโท ปน ฉวิถุติกุลวคฺคการณสณฺฐานปฺปมาณรูปายตนาทีสุ ทิสฺสติ. ตตฺถ "สุวณฺณวณฺโณสิ ภควา"ติ ^๑- เอวมาทีสุ ฉวิยํ. "กทา สญฺญูฬฺหา ปน เต คหปติ สมณสฺส โคตมสฺส วณฺณา"ติ ^๒- เอวมาทีสุ ถุติยํ. "จตฺตาโร เม โภ โคตม วณฺณา"ติ ^๓- เอวมาทีสุ กุลวคฺเค. "อถ เกน นุ วณฺเณน, คนฺธตฺเถโนติ วุจฺจตี"ติ ^๔- เอวมาทีสุ การเณ. "มหนฺตํ หตฺถิราชวณฺณํ อภินิมฺมินิตฺวา"ติ ^๕- เอวมาทีสุ สณฺฐาเน. "ตโย ปตฺตสฺส วณฺณา"ติ ^๖- เอวมาทีสุ ปมาเณ. "วณฺโณ คนฺโธ รโส โอชา"ติ ^๗- เอวมาทีสุ รูปายตเน. โส อิธ ฉวิยา ทฏฺฐพฺโพ. เตน อภิกฺกนฺตวณฺณาติ อภิรูปจฺฉวิ, อิฏฺฐวณฺณา มนาปวณฺณาติ วุตฺตํ โหติ. เกวลกปฺปนฺติ เอตฺถ เกวลสทฺโท อนวเสสเยภุยฺยอพฺยามิสฺสานติเรกทฬฺหตฺถ- วิสํโยคาทิอเนกตฺโถ. ตถา หิสฺส "เกวลปริปุณฺณํ ปริสุทฺธํ พฺรหฺมจริยนฺ"ติ ^๘- เอวมาทีสุ อนวเสโส อตฺโถ. ^๙- "เกวลา ^๑๐- องฺคมคธา ปหูตํ ขาทนียํ โภชนียํ อาทาย อุปสงฺกมิสฺสนฺตี"ติ ^๑๑- เอวมาทีสุ เยภุยฺยตา. "เกวลสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส สมุทโย โหตี"ติ ^๑๒- เอวมาทีสุ อพฺยามิสฺสตา. "เกวลํ สทฺธามตฺตกํ นูน อยมายสฺมา"ติ ^๑๓- เอวมาทีสุ อนติเรกตา. "อายสฺมโต ภนฺเต อนุรุทฺธสฺส พาหิโก นาม สทฺธิวิหาริโก เกวลกปฺปํ สํฆเภทาย ฐิโต"ติ ^๑๔- เอวมาทีสุ พฬฺหตฺถตา. "เกวลี วุสิตวา อุตฺตมปุริโสติ วุจฺจตี"ติ ^๑๕- เอวมาทีสุ วิสํโยโค. อิธ ปนสฺส ^๑๖- อนวเสสตา อตฺโถติ อธิปฺเปตา. @เชิงอรรถ: ^๑ ม.ม. ๑๓/๓๙๙/๓๘๔ เสลสุตฺต, ขุ.สุ. ๒๕/๕๕๔/๔๔๗ เสลสุตฺต @^๒ ม.ม.๑๓/๗๗/๕๔ อุปาลิวาทสุตฺต ^๓ ที.ปา. ๑๑/๑๑๕/๖๙ จตุวณฺณสุทฺธิ @^๔ สํ.ส. ๑๕/๒๓๔/๒๔๖ ปทุมปุปฺผสุตฺต ^๕ สํ.ส. ๑๕/๑๓๘/๑๒๔ นาคสุตฺต @^๖ วิ.มหาวิ. ๒/๖๐๒/๖๘ ปตฺตสิกฺขาปท ^๗ อภิ.สํ. ๓๔/๖๑๖-๖๔๕/๑๘๘-๑๙๖ รูปกณฺฑ @^๘ วิ.มหาวิ. ๑/๑/๑ เวรญฺชกณฺฑ ^๙ ฉ.ม. อนวเสสตา อตฺโถ, อิ. อนวเสสตนฺติ @อตฺโถ ^๑๐ ฉ.ม. เกวลกปฺปา จ ^๑๑ วิ.มหา. ๔/๔๓/๓๗ อุรุเวลปาฏิหาริยกถา @^๑๒ อภิ.วิ. ๓๕/๒๒๕/๑๖๐ ปฏิจฺจสมุปฺปาทวิภงฺค ^๑๓ วิ.มหา. ๕/๒๔๔/๖ @โสณโกฬิวิสวตฺถุ ^๑๔ องฺ.จตุกฺก. ๒๑/๒๔๓/๒๖๗ สํฆเภทกสุตฺต @^๑๕ สํ.ข. ๑๗/๕๗/๕๐ สตฺตฏฺฐานสุตฺต ^๑๖ ฉ.ม. อิธ ปน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๖๙.

กปฺปสทฺโท ปนายํ อภิสทฺทหนโวหารกาลปญฺญตฺติจฺเฉทนวิกปฺปเลสสมนฺตภาวาทิ- อเนกตฺโถ. ตถา หิสฺส "โอกปฺปนิยเมตํ โภโต โคตมสฺส, ยถาตํ อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสา"ติ ^๑- เอวมาทีสุ อภิสทฺทหนํ อตฺโถ. "อนุชานามิ ภิกฺขเว ปญฺจหิ สมณกปฺเปหิ ผลํ ปริภุญฺชิตุนฺ"ติ ^๒- เอวมาทีสุ โวหาโร. "เยน สุทํ นิจฺจกปฺปํ วิหรามี"ติ เอวมาทีสุ กาโล. "อิจฺจายสฺมา กปฺโป"ติ ^๓- เอวมาทีสุ ปญฺญตฺติ. "อลงฺกโต กปฺปิตเกสมสฺสู"ติ ^๔- เอวมาทีสุ เฉทนํ. "กปฺปติ ทฺวงฺคุลกปฺโป"ติ ^๕- เอวมาทีสุ วิกปฺโป. "อตฺถิ กปฺโป นิปชฺชิตุนฺ"ติ ^๖- เอวมาทีสุ เลโส. "เกวลกปฺปํ เชตวนํ ^๗- โอภาเสตฺวา"ติ ^๘- เอวมาทีสุ สมนฺตภาโว. อิธ ปนสฺส สมนฺตภาโว อตฺโถติ ^๙- อธิปฺเปโต. ตสฺมา เกวลกปฺปํ เชตวนนฺติ เอตฺถ อนวเสสํ สมนฺตโต เชตวนนฺติ อตฺโถ. โอภาเสตฺวาติ อาภาย ผริตฺวา. วาลิกายาติ ^๑๐- สณฺหวาลุกายํ. น สณฺฐาติ น ปติฏฺฐาติ. โอฬาริกนฺติ พฺรหฺมเทวตาย หิ ปฐวิยํ ปติฏฺฐานกาเล อตฺตภาโว โอฬาริโก มาเปตุํ วฏฺฏติ ปฐวี วา, ตสฺมา เอวมาห. ธมฺมาติ อิมินา ปุพฺเพ อุคฺคหิตพุทฺธวจนํ ทสฺเสติ. นปฺปวตฺติโน อเหสุนฺติ สชฺฌายมูฬฺหกวาจาย ^๑๑- ปริหีนา ^๑๒- อเหสุํ. อปฺปฏิวาโณติ อนิวตฺโต อนุกฺกณฺฐิโต. ทสฺสนสฺสาติ จกฺขุวิญฺญาเณน ทสฺสนสฺส. อุปฏฺฐานสฺสาติ จตูหิ ปจฺจเยหิ อุปฏฺฐานสฺส. อธิสีลนฺติ ทสวิธํ สีลํ. ตญฺหิ ปญฺจสีลํ อุปาทาย อธิสีลนฺติ วุจฺจติ. อวิหํ คโตติ อวิหาพฺรหฺมโลเก นิพฺพตฺโตสฺมีติ ทสฺเสติ. @เชิงอรรถ: ^๑ ม.มู. ๑๒/๓๘๗/๓๔๕ มหาสจฺจกสุตฺต ^๒ วิ.จุ. ๗/๒๕๐/๗ ขุทฺทกวตฺถุขนฺธก @^๓ ขุ.สุ. ๒๕/๑๐๙๙/๕๔๔ กปฺปมาณวกปญฺหา, ขุ. จูฬ. ๓๐/๓๗๒/๑๘๑ @กปฺปมาณวกปญฺหนิทฺเทส (สฺยา) ^๔ ขุ.วิมาน. ๒๖/๑๐๙๔/๑๒๑ ปฐมกุณฺฑลีวิมาน, @ขุ.ชา. ๒๘/๙๑๑/๓๑๙ วิธุรชาตก (สฺยา) ^๕ วิ.จุ. ๗/๔๔๖/๒๘๖ สตฺตสติกกฺขนฺธก @^๖ องฺ.อฏฺฐก. ๒๓/๑๘๕(๙๕)/๓๔๕ ยมกวคฺค (สฺยา) ^๗ ฉ.ม.,อิ. เวฬุวนํ @^๘ สํ.ส. ๑๕/๙๒/๖๑ จนฺทิมสตฺต ^๙ ฉ.ม. อตฺโถ ^๑๐ ฉ.ม. วาลุกายาติ @^๑๑ ฉ.ม. สชฺฌายมูฬฺหกา วาจา ^๑๒ ฉ.ม. ปหีนาเยว

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๕ หน้า ๒๖๗-๒๖๙. http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=15&A=6196&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=15&A=6196&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=20&i=567 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=20&A=7337 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=20&A=7595 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=20&A=7595 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๐ http://84000.org/tipitaka/read/?index_20