ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
อรรถกถาเล่มที่ ๑๕ ภาษาบาลีอักษรไทย องฺ.อ. (มโนรถ.๒)

                        ๘. อริยวํสสุตฺตวณฺณนา
     [๒๘] อฏฺฐมสฺส อตฺตชฺฌาสยิโก ๑- นิกฺเขโป. อิมํ กิร มหาอริยวํสสุตฺตนฺตํ
ภควา เชตวนมหาวิหาเร ธมฺมสภายํ ปญฺญตฺตปวรพุทฺธาสเน ๒- นิสินฺโน อตฺตโนปิ
ปรปุคฺคลานมฺปิ อชฺฌาสยวเสน ปริวาเรตฺวา นิสินฺนาปิ จตฺตาฬีสภิกฺขุสหสฺสานิ
"ภิกฺขเว"ติ อามนฺเตตฺวา จตฺตาโรเม ภิกฺขเว อริยวํสาติ อารภิ. ตตฺถ อริยวํสาติ
อริยานํ วํสา. ยถา หิ ขตฺติยวํโส พฺราหฺมณวํโส เวสฺสวํโส สุทฺทวํโส สมณวํโส
กุลวํโส ราชวํโส, เอวํ อยมฺปิ อฏฺฐโม อริยวํโส อริยตนฺติ อริยปฺปเวณิ ๓- นาม
โหติ. โส โข ปนายํ วํโส ๔- อิเมสํ วํสานํ มูลคนฺธาทีนํ กาฬานุสาริคนฺธาทโย
วิย อคฺคมกฺขายติ.
     เก ปน เต อริยา, เยสํ เอเต วํสาติ? อริยา วุจฺจนฺติ พุทฺธา จ
ปจฺเจกพุทฺธา จ ตถาคตสาวกา จ, เอเตสํ อริยานํ วํสาติ อริยวํสา. อิโต
ปุพฺเพ หิ สตสหสฺสกปฺปาธิกานํ จตุนฺนํ อสงฺเขยฺยานํ มตฺถเก ตณฺหงฺกโร
เมธงฺกโร สรณงฺกโร ทีปงฺกโรติ จตฺตาโร พุทฺธา อุปฺปนฺนา, เต อริยา, เตสํ
อริยานํ วํสาติ อริยวํสา. เตสํ พุทฺธานํ ปรินิพฺพานโต อปรภาเค อสงฺเขยฺยํ
อติกฺกมิตฺวา โกณฺฑญฺโญ นาม พุทฺโธ อุปฺปนฺโน ฯเปฯ อิมสฺมึ กปฺเป กกุสนฺโธ
โกนาคมโน กสฺสโป อมฺหากํ ภควา โคตโมติ จตฺตาโร พุทฺธา อุปฺปนฺนา, เตสํ
อริยานํ วํสาติ อริยวํสา. อปิจ อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนานํ สพฺพพุทฺธปจฺเจกพุทฺธ-
พุทฺธสาวกานํ อริยานํ วํสาติ อริยวํสา.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อชฺฌาสยิโก     ฉ.ม. ปญฺญตฺตวรพุทฺธาสเน
@ ฉ.ม. อริยปเวณี      ฉ.ม. อริยวํโส

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๑๒.

เต โข ปเนเต อคฺคญฺญาติ ๑- อคฺคาติ ชานิตพฺพา, รตฺตญฺญาติ ๑- ทีฆรตฺตํ ปวตฺตาติ ชานิตพฺพา, วํสญฺญาติ ๑- วํสาติ ชานิตพฺพา. โปราณาติ ๑- น อธุนุปฺปตฺติกา. อสํกิณฺณาติ ๑- อวิกิณฺณา อนปนีตา. อสํกิณฺณปุพฺพาติ ๑- อตีตพุทฺเธหิปิ น สงฺกิณฺณปุพฺพา, "กึ อิเมหี"ติ น อปนีตปุพฺพา. น สํกียนฺตีติ อิทานิปิ น อปนียนฺติ. น สํกียิสฺสนฺตีติ อนาคตพุทฺเธหิปิ น อปนียิสฺสนฺติ. เย โลเก วิญฺญู สมณพฺราหฺมณา, เตหิ อปฺปฏิกุฏฺฐา, สมเณหิ พฺราหฺมเณหิ วิญฺญูหิ อนินฺทิตา อครหิตา. สนฺตุฏฺโฐ โหตีติ ปจฺจยสนฺโตสวเสน สนฺตุฏฺโฐ โหติ. อิตรีตเรนาติ น ถูลสุขุมลูขปฺปณีตถิรชิณฺณานํ เยน เกนจิ, อถโข ยถาลทฺธาทีนํ อิตรีตเรน เยน เกนจิ สนฺตุฏฺโฐ โหตีติ อตฺโถ. จีวรสฺมิญฺหิ ตโย สนฺโตสา ยถาลาภสนฺโตโส ยถาพลสนฺโตโส ยถาสารุปฺปสนฺโตโสติ. ปิณฺฑปาตาทีสุปิ เอเสว นโย. เตสํ วิตฺถารกถา "สนฺตุฏฺฐสฺส ภิกฺขเว อนุปฺปนฺนา เจว กุสลา ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺตี"ติ อิมสฺมึ สุตฺเต วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพา. อิติ อิเม ตโย สนฺโตเส สนฺธาย "สนฺตุฏฺโฐ โหติ อิตรีตเรน จีวเรน, ยถาลทฺธาทีสุ เยน เกนจิ จีวเรน สนฺตุฏฺโฐ โหตี"ติ วุตฺตํ. เอตฺถ จ จีวรํ ชานิตพฺพํ, จีวรกฺเขตฺตํ ชานิตพฺพํ, ปํสุกูลํ ชานิตพฺพํ, จีวรสนฺโตโส ชานิตพฺโพ, จีวรปฏิสํยุตฺตานิ ธุตงฺคานิ ชานิตพฺพานิ. ตตฺถ จีวรํ ชานิตพฺพนฺติ โขมาทีนิ ฉ จีวรานิ ทุกูลาทีนิ ฉ อนุโลมานิ จีวรานิ จ ๒- ชานิตพฺพานิ. อิมานิ ทฺวาทส กปฺปิยจีวรานิ. กุสจีวรํ วากจีวรํ ผลกจีวรํ ๓- เกสกมฺพลํ วาฬกมฺพลํ โปตฺถโก จมฺมํ อุลูกปกฺขํ รุกฺขทุสฺสํ ลตาทุสฺสํ เอรกทุสฺสํ กทลิทุสฺสํ เวฬุทุสฺสนฺติ เอวมาทีนิ ๔- จ อกปฺปิยจีวรานิ. @เชิงอรรถ: ฉ. อิติ-สทฺโท น ทิสฺสติ ฉ.ม. อยํ สทฺโท น ทิสฺสติ @ ฉ.ม. กุสจีรํ...จีรํ...จีรํ ม. เอวรูปานิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๑๓.

จีวรกฺเขตฺตนฺติ "สํฆโต วา คณโต วา ญาติโต วา มิตฺตโต วา อตฺตโน วา ธเนน, ปํสุกูลโต ๑- วา"ติ เอวํ อุปฺปชฺชนโต ฉ เขตฺตานิ, อฏฺฐนฺนญฺจ มาติกานํ วเสน อฏฺฐฺ เขตฺตานิ ชานิตพฺพานิ. ปํสุกูลนฺติ โสสานิกํ ปาปณิกํ รถิยํ สงฺการโจฬกํ ๒- โสตฺถิยํ นฺหานํ ๓- ติตฺถํ คตปจฺจาคตํ อคฺคิทฑฺฒํ โคขายิตํ อุปจิขายิตํ อุนฺทุรขายิตํ อนฺตจฺฉินฺนํ ทสจฺฉินฺนํ ธชาหฏํ ถูปํ สมณจีวรํ สามุทฺทิยํ อาภิเสกิยํ ๔- ปถิกํ วาตาหฏํ อิทฺธิมยํ เทวทตฺติยนฺติ เตวีสติ ปํสุกูลานิ เวทิตพฺพานิ. เอตฺถ จ โสตฺถิยนฺติ คพฺภมลหรณํ. คตปจฺจาคตนฺติ มตกสรีรํ ปารุปิตฺวา สุสานํ เนตฺวา อานีตจีวรํ. ธชาหฏนฺติ ธชํ อุสฺสาเปตฺวา ตโต อานีตํ. ถูปนฺติ วมฺมิเก ปูชิตจีวรํ. สามุทฺทิยนฺติ สมุทฺทวีจีหิ ถลํ ปาปิตํ. ๕- ปถิกนฺติ ปถํ ๖- คจฺฉนฺเตหิ โจรภเยน ปาสาเณหิ โกฏฺเฏตฺวา ปารุตจีวรํ. อิทฺธิมยนฺติ เอหิภิกฺขุจีวรํ เสสํ ปากฏเมวาติ. จีวรสนฺโตโสติ วีสติ จีวรสนฺโตสา จีวเร วิตกฺกสนฺโตโส คมนสนฺโตโส ปริเยสนสนฺโตโส ปฏิลาภสนฺโตโส มตฺตปฏิคฺคหณสนฺโตโส โลลุปฺปวิวชฺชนสนฺโตโส ยถาลาภสนฺโตโส ยถาพลสนฺโตโส ยถาสารุปฺปสนฺโตโส อุทกสนฺโตโส โธวนสนฺโตโส กรณสนฺโตโส ปริมาณสนฺโตโส สุตฺตสนฺโตโส สิพฺพนสนฺโตโส รชนสนฺโตโส กปฺปสนฺโตโส ปริโภคสนฺโตโส สนฺนิธิปริวชฺชนสนฺโตโส วิสฺสชฺชนสนฺโตโสติ. ตตฺถ สาทกภิกฺขุนา เตมาสํ นิพทฺธวาสํ วสิตฺวา มาสมตฺตํ ๗- วิตกฺเกตุํ วฏฺฏติ. โส หิ ปวาเรตฺวา จีวรมาเส จีวรํ กโรติ, ปํสุกูลิโก อฑฺฒมาเสเนว กโรติ. อิติ ๘- มาสฑฺฒมาสมตฺตํ วิตกฺกนํ วิตกฺกสนฺโตโส นาม. วิตกฺกสนฺโตเสน ปน สนฺตุฏฺเฐน ภิกฺขุนา ปาจีนขณฺฑราชิวาสิกปํสุกูลิกตฺเถรสทิเสน ภวิตพฺพํ. @เชิงอรรถ: ฉ.ม. ปํสุกูลํ ฉ.ม. สงฺการกูฏกํ ฉ.ม. สินานํ @ ม. อาภิเสกิกํ สี. ถเล ปาติตํ ฉ.ม. ปนฺถํ @ ฉ.ม. เอกมาสมตฺตํ ฉ.ม. อิทํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๑๔.

เถโร กิร "เจติยปพฺพตวิหาเร เจติยํ วนฺทิสฺสามี"ติ อาคโต เจติยํ วนฺทิตฺวา จินฺเตสิ "มยฺหํ จีวรํ ชิณฺณํ, พหุนฺนํ วสนฏฺฐาเน ลภิสฺสามี"ติ. โส มหาวิหารํ คนฺตฺวา สํฆตฺเถรํ ทิสฺวา วสนฏฺฐานํ ปุจฺฉิตฺวา ตตฺถ วุตฺโถ ปุนทิวเส จีวรํ อาทาย อาคนฺตฺวา เถรํ วนฺทิ. เถโร "กึ อาวุโส"ติ อาห. คามทฺวารํ ภนฺเต คมิสฺสามีติ. อหมฺปาวุโส คมิสฺสามีติ. สาธุ ภนฺเตติ คจฺฉนฺโต มหาโพธิทฺวารโกฏฺฐเก ฐตฺวา "ปุญฺญวนฺตานํ วสนฏฺฐาเน มนาปํ ลภิสฺสามี"ติ จินฺเตตฺวา "อปริสุทฺโธ เม วิตกฺโก"ติ ตโตว ปฏินิวตฺติ. ปุนทิวเส เปนฺนมฺพนสมีปโต ๑- ปุนทิวเส มหาเจติยสฺส อุตฺตรทฺวารโต ตเถว ปฏินิวตฺติตฺวา จตุตฺถทิวเสปิ ๒- เถรสฺส สนฺติกํ อคมาสิ. เถโร "อิมสฺส ภิกฺขุโน วิตกฺโก น ปริสุทฺโธ ภวิสฺสตี"ติ จีวรํ คเหตฺวา เตน สทฺธึเยว ปญฺหํ ปุจฺฉมาโน คามํ ปาวิสิ. ตญฺจ รตฺตึ เอโก มนุสฺโส อุจฺจารปลิพุทฺโธ สาฏเกเยว วจฺจํ กตฺวา ตํ สงฺการฏฺฐาเน ฉฑฺเฑสิ. ปํสุกูลิกตฺเถโร ตํ นีลมกฺขิกาหิ สมฺปริกิณฺณํ ทิสฺวา อญฺชลึ ปคฺคเหสิ. มหาเถโร "กึ อาวุโส สงฺการฏฺฐาสฺส อญฺชลึ ปคฺคณฺหาสี"ติ. นาหํ ๓- สงฺการฏฺฐานสฺส อญฺชลึ ปคฺคณฺหามิ, มยฺหํ ปิตุ ทสพลสฺส ปคฺคณฺหามิ, ปุณฺณทาสิยา สรีรํ ปารุปิตฺวา ฉฑฺฑิตํ ปํสุกูลํ คเหตฺวา ๔- ตุมฺพมตฺเต ปาณเก วิธุนิตฺวา สุสานโต คณฺหนฺเตน ๕- ทุกฺกรํ กตํ ภนฺเตติ. มหาเถโร "ปริสุทฺโธ วิตกฺโก ปํสุกูลิกสฺสา"ติ จินฺเตสิ. ปํสุกูลิกตฺ- เถโรปิ ตสฺมึเยว ฐาเน ฐิโต วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา ตีณิ ผลานิ ปตฺโต ตํ สาฏกํ คเหตฺวา จีวรํ กตฺวา ปารุปิตฺวา ปาจีนขณฺฑราชึ คนฺตฺวา อคฺคผลํ อรหตฺตํ ปาปุณิ. จีวรตฺถาย คจฺฉนฺตสฺส ปน "กตฺถ ลภิสฺสามี"ติ อจินฺเตตฺวา กมฺมฏฺฐานสีเสเนว คมนํ คมนสนฺโตโส นาม. ปริเยสนฺตสฺส ปน เยน วา เตน วา สทฺธึ อปริเยสิตฺวา ลชฺชึ เปสลํ ภิกฺขุํ คเหตฺวา ปริเยสนํ ปริเยสนสนฺโตโส นาม. @เชิงอรรถ: ฉ.ม. อมฺพงฺคณสมีปโต ฉ.ม. จตุตฺถทิวเส @ ฉ.ม. นาหํ ภนฺเต ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ ม. คจฺฉนฺเตน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๑๕.

เอตํ ๑- ปริเยสนฺตสฺส อาหริยมานํ จีวรํ ทูรโตว ๒- ทิสฺวา "เอตํ มนาปํ ภวิสฺสติ, เอตํ อมนาปนฺ"ติ เอวํ อวิตกฺเกตฺวา ถูลสุขุมาทีสุ ยถาลทฺเธเนว สนฺตุสฺสนํ ปฏิลาภสนฺโตโส นาม. เอวํ ลทฺธํ คณฺหนฺตสฺสาปิ "เอตฺตกํ ทุปฏฺฏสฺส ภวิสฺสติ, เอตฺตกํ เอกปฏฺฏสฺสา"ติ อตฺตโน ปโหนกมตฺเตเนว สนฺตุสฺสนํ มตฺตปฏิคฺคหณ- สนฺโตโส นาม. จีวรํ ปริเยสนฺตสฺส ปน "อสุกสฺส ฆรทฺวาเร มนาปํ ลภิสฺสามี"ติ อจินฺเตตฺวา ทฺวารปฏิปาฏิยา จรณํ โลลุปฺปวิวชฺชนสนฺโตโส นาม. ลูขปฺปณีเตสุ เยน เกนจิ ยาเปตุํ สกฺโกนฺตสฺส ยถาลทฺเธเนว ยาปนํ ยถาลาภสนฺโตโส นาม. อตฺตโน ถามํ ชานิตฺวา เยน ยาเปตุํ สกฺโกติ, เตน ยาปนํ ยถาพลสนฺโตโส นาม. มนาปํ อญฺญสฺส ทตฺวา อตฺตนา เยน เกนจิ ยาปนํ ยถาสารุปฺปสนฺโตโส นาม. "กตฺถ อุทกํ มนาปํ, กตฺถ อมนาปนฺ"ติ อวิจาเรตฺวา เยน เกนจิ โธวนูปเกน ๓- อุทเกน โธวนํ อุทกสนฺโตโส นาม. ปณฺฑุมตฺติกเครุกปูติปณฺณรสกิลิฏฺฐานิ ๔- ปน อุทกานิ วชฺเชตุํ วฏฺฏติ. โธวนฺตสฺส ปน มุคฺคราทีหิ อปหริตฺวา หตฺเถหิ มทฺทิตฺวา โธวนํ โธวนสนฺโตโส นาม. ตถา อสุชฺฌนฺตํ ปณฺณานิ ปกฺขิปิตฺวา ตาปิตอุทเกนาปิ โธวิตุํ วฏฺฏติ. เอวํ โธวิตฺวา กโรนฺตสฺส "อิทํ ถูลํ, อิทํ สุขุมนฺ"ติ อโกเปตฺวา ปโหนกนีหาเรเนว กรณํ กรณสนฺโตโส นาม. ติมณฺฑลปฏิจฺฉาทน- มตฺตสฺเสว กรณํ ปริมาณสนฺโตโส นาม. จีวรกรณตฺถาย ปน มนาปํ สุตฺตํ ปริเยสิสฺสามีติ อวิจาเรตฺวา รถิกาทีสุ วา เทวฏฺฐาเนสุ ๕- วา อาหริตฺวา ปาทมูเล วา ฐปิตํ ยงฺกิญฺจิเทว สุตฺตํ คเหตฺวา กรณํ สุตฺตสนฺโตโส นาม. กุสิพนฺธนกาเล ปน องฺคุลมตฺเต สตฺตวาเร วิชฺฌิตพฺพํ. ๖- เอวํ กโรนฺตสฺส หิ โย ภิกฺขุ สหาโย น โหติ, ตสฺส วตฺตเภโทปิ นตฺถิ. ติองฺคุลมตฺเต ปน @เชิงอรรถ: ฉ.ม. เอวํ ฉ.ม. ทูรโต ม. โธวนรูปเกน, ฉ. โธวนูปเคน @ ม....ปูติปณฺณสํกิลิฏฺฐานิ ฉ.ม. เทวฏฺฐาเน ฉ.ม. น วิชฺฌิตพฺพํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๑๖.

สตฺตวาเร วิชฺฌิตพฺพํ. เอวํ กโรนฺตสฺส มคฺคปฏิปนฺเนนปิ สหาเยน ภวิตพฺพํ. โย น โหติ, ตสฺส วตฺตเภโท, อยํ สิพฺพนสนฺโตโส นาม. รชนฺเตน ปน กาลกจฺฉาทีนิ ๑- ปริเยสนฺเตน รชิตพฺพํ, โสมพกฺกลาทีสุ ยํ ลภติ, เตน รชิตพฺพํ. อลภนฺเตน ปน มนุสฺเสหิ อรญฺเญ วากํ คเหตฺวา ฉฑฺฑิตรชนํ วา ภิกฺขูหิ ปจิตฺวา ฉฑฺฑิตกสฏํ ๒- วา คเหตฺวา รชิตพฺพํ. อยํ รชนสนฺโตโส นาม. นีลกทฺทมกาฬสาเมสุ ยงฺกิญฺจิ คเหตฺวา หตฺถิปิฏฺเฐ นิสินฺนสฺส ปญฺญายมานกปฺปกรณํ กปฺปสนฺโตโส นาม. หิริโกปินปฏิจฺฉาทนมตฺตวเสน ปริภุญฺชนํ ปริโภคสนฺโตโส นาม. ทุสฺสํ ปน ลภิตฺวา สุตฺตํ วา สูจึ วา การกํ วา อลภนฺเตน ฐเปตุํ วฏฺฏติ, ลภนฺเตน ปน ๓- น วฏฺฏติ. ตมฺปิ ๔- สเจ อนฺเตวาสิกาทีนํ ทาตุกาโม โหติ, เต จ อสนฺนิหิตา, ยาว อาคมนา ฐเปตุํ วฏฺฏติ. อาคตมตฺเตสุ ทาตพฺพํ. ทาตุํ อสกฺโกนฺเตน อธิฏฺฐาตพฺพํ. อญฺญสฺมึ ติจีวเร ๕- สติ ปจฺจตฺถรณมฺปิ อธิฏฺฐาตุํ วฏฺฏติ. อนธิฏฺฐิตเมว หิ สนฺนิธิ โหติ, อธิฏฺฐิตํ น โหตีติ มหาสิวตฺเถโร อาห. อยํ สนฺนิธปริวชฺชนสนฺโตโส นาม. วิสฺสชฺชนฺเตน ปน มุขํ โอโลเกตฺวา น ทาตพฺพํ, สารณียธมฺเม ฐตฺวา วิสฺสชฺเชตพฺพนฺติ อยํ วิสฺสชฺชนสนฺโตโส นาม. จีวรปฏิสํยุตฺตานิ ธุตงฺคานิ นาม ปํสุกูลิกงฺคญฺเจว เตจีวริกงฺคญฺจ. เตสํ วิตฺถารกถา วิสุทฺธิมคฺเค ๖- เวทิตพฺพา. อิติ จีวรสนฺโตสมหาอริยวํสํ ปูรยมาโน ภิกฺขุ อิมานิ เทฺว ธุตงฺคานิ โคเปติ. อิมานิ โคเปนฺโต จีวรสนฺโตสมหาอริยวํสวเสน สนฺตุฏฺโฐ โหติ. ๗- วณฺณวาทีติ เอโก สนฺตุฏฺโฐ โหติ, สนฺโตสสฺส วณฺณํ น กเถติ. เอโก น สนฺตุฏฺโฐ โหติ, สนฺโตสสฺส วณฺณํ กเถติ. เอโก เนว สนฺตุฏฺโฐ โหติ, @เชิงอรรถ: ฉ.ม. กาลกจฺฉกาทีนิ สี. ฉฑฺฑิตกสาวํ @ ฉ.ม. อยํ สทฺโท น ทิสฺสติ ฉ.ม. กตมฺปิ @ ฉ.ม. จีวเร วิสุทฺธิ. ๑/๗๗ ธุตงฺคนิทฺเทส ฉ.ม. โหตีติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๑๗.

น สนฺโตสสฺส วณฺณํ กเถติ. เอโก สนฺตุฏฺโฐ เจว โหติ, สนฺโตสสฺส จ วณฺณํ กเถติ. ตํ ทสฺเสตุํ "อิตรีตรจีวรสนฺตุฏฺฐิยา จ วณฺณวาที"ติ วุตฺตํ. อเนสนนฺติ ทูเตยฺยปหินคมนานุโยคปฺปเภทํ นานปฺปการํ อเนสนํ. อปฺปฏิรูปนฺติ อยุตฺตํ. อลทฺธา จาติ อลภิตฺวา. ยถา เอกจฺโจ "กถํ นุ โข จีวรํ ลภิสฺสามี"ติ ปุญฺญวนฺเตหิ ภิกฺขูหิ สทฺธึ เอกโต หุตฺวา โกหญฺญํ กโรนฺโต อุตฺตสติ ปริตสฺสติ, สนฺตุฏฺโฐ ภิกฺขุ เอวํ อลทฺธาว ๑- จีวรํ น ปริตสฺสติ. ลทฺธา จาติ ธมฺเมน สเมน ลภิตฺวา. อคธิโตติ วิคตโลภคิทฺโธ. ๒- อมุจฺฉิโตติ อธิมตฺตตณฺหาย มุจฺฉํ อนาปนฺโน. อนชฺฌาปนฺโนติ ๓- ตณฺหาย อโนตฺถโฏ อปริโยนทฺโธ. อาทีนวทสฺสาวีติ อเนสนาปตฺติยญฺจ คธิตลาภปริโภเค ๔- จ อาทีนวํ ปสฺสมาโน. นิสฺสรณปญฺโญติ "ยาวเทว สีตสฺส ปฏิฆาตายา"ติ วุตฺตนิสฺสรณเมว ปชานนฺโต. อิตรีตรจีวรสนฺตุฏฺฐิยาติ เยน เกนจิ จีวเรน สนฺตุฏฺฐิยา. เนวตฺตานุกฺกํเสตีติ "อหํ ปํสุกูลิโก, มยา อุปสมฺปทมาฬเกเยว ๕- ปํสุกูลิกงฺคํ คหิตํ, โก มยา สทิโส อตฺถี"ติ อตฺตุกฺกํสนํ น กโรติ. โน ปรํ วมฺเภตีติ "อิเม ปนญฺเญ ภิกฺขู น ปํสุกูลิกา"ติ วา "ปํสุกูลิกงฺคมตฺตํปิ เอเตสํ นตฺถี"ติ วา เอวํ ปรํ น วมฺเภติ. โย หิ ตตฺถ ทกฺโขติ โย ตสฺมึ จีวรสนฺโตเส วณฺณวาทิตาทีสุ ๖- ทกฺโข เฉโก พฺยตฺโต. อนลโสติ สาตจฺจกิริยาย อาลสิยวิรหิโต. สมฺปชาโน ปฏิสฺสโตติ สมฺปชานปญฺญาย เจว สติยา จ ยุตฺโต. อริยวํเส ฐิโตติ อริยวํเส ปติฏฺฐิโต. อิตรีตเรน ปิณฺฑปาเตนาติ เยน เกนจิ ปิณฺฑปาเตน. เอตฺถาปิ ปิณฺฑปาโต ชานิตพฺโพ, ปิณฺฑปาตกฺเขตฺตํ ชานิตพฺพํ, ปิณฺฑปาตสนฺโตโส ชานิตพฺโพ, ปิณฺฑปาตปฏิสํยุตฺตํ ธุตงฺคํ ชานิตพฺพํ. ตตฺถ ปิณฺฑปาโตติ โอทโน กุมฺมาโส สตฺตุ @เชิงอรรถ: ฉ.ม. อลทฺธา ก. วิคตโลภคนฺโถ ฉ.ม. อนชฺโฌปนฺโนติ @ ฉ.ม. เคธิตปริโภเค ฉ.ม. อุปสมฺปทมาเฬเยว ฉ.ม. วณฺณวาทาทีสุ วา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๑๘.

มจฺโฉ มํสํ ขีรํ ทธิ สปฺปิ นวนีตํ เตลํ มธุ ผาณิตํ ยาคุ ขาทนียํ สายนียํ เลหนียนฺติ โสฬส ปิณฺฑปาตา. ปิณฺฑปาตกฺเขตฺตนฺติ สํฆภตฺตํ อุทฺเทสภตฺตํ นิมนฺตนํ สลากภตฺตํ ปกฺขิกํ อุโปสถิกํ ปาฏิปทิกภตฺตํ อาคนฺตุกภตฺตํ คมิกภตฺตํ คิลานภตฺตํ คิลานุปฏฺฐากภตฺตํ ธุรภตฺตํ กุฏิภตฺตํ วารกภตฺตํ ๑- วิหารภตฺตนฺติ ปณฺณรส ปิณฺฑปาตกฺเขตฺตานิ. ปิณฺฑปาตสนฺโตโสติ ปิณฺฑปาเต วิตกฺกสนฺโตโส คมนสนฺโตโส ปริเยสน- สนฺโตโส ปฏิลาภสนฺโตโส ปฏิคฺคหณสนฺโตโส มตฺตปฏิคฺคหณสนฺโตโส โลลุปฺปวิวชฺชน- สนฺโตโส ยถาลาภสนฺโตโส ยถาพลสนฺโตโส ยถาสารุปฺปสนฺโตโส อุปการ- สนฺโตโส ปริมาณสนฺโตโส ปริโภคสนฺโตโส สนฺนิธิปริวชฺชนสนฺโตโส วิสฺสชฺชน- สนฺโตโสติ ปณฺณรส สนฺโตสา. ตตฺถ สาทโก ภิกฺขุ มุขํ โธวิตฺวา วิตกฺเกติ. ปิณฺฑปาติเกน ปน คเณน สทฺธึ จรตา สายํ เถรุปฏฺฐานกาเล "เสฺว กตฺถ ปิณฺฑาย จริสฺสามาติ. อสุกคาเม ภนฺเต"ติ เอตฺตกํ จินฺเตตฺวา ตโต ปฏฺฐาย น วิตกฺเกตพฺพํ. เอกจาริเกน วิตกฺกมาฬเก ฐตฺวา วิตกฺเกตพฺพํ. ตโต ปฏฺฐาย วิตกฺเกนฺโต อริยวํสา จุโต โหติ ปริพาหิโร. อยํ วิตกฺกสนฺโตโส นาม. ปิณฺฑาย ปวิสนฺเตน ๒- ปน ๓- "กุหึ ลภิสฺสามี"ติ อจินฺเตตฺวา กมฺมฏฺฐานสีเสน คนฺตพฺพํ. อยํ คมนสนฺโตโส นาม. ปริเยสนฺเตน ยํ วา ตํ วา อคฺคเหตฺวา ลชฺชึ เปสลเมว คเหตฺวา ปริเยสิตพฺพํ. อยํ ปริเยสนสนฺโตโส นาม. ทูรโตว อาหริยมานํ ทิสฺวา "เอตํ มนาปํ เอตํ อมนาปนฺ"ติ จิตฺตํ น อุปฺปาเทตพฺพํ. อยํ ปฏิลาภสนฺโตโส นาม. "อิทํ ๔- มนาปํ คณฺหิสฺสามิ, อิทํ อมนาปํ น คณฺหิสฺสามี"ติ อจินฺเตตฺวา ยงฺกิญฺจิ ยาปนมตฺตํ คเหตพฺพเมว. อยํ ปฏิคฺคหณ- สนฺโตโส นาม. @เชิงอรรถ: ฉ.ม. วารภตฺตํ สี. จรนฺเตน @ ฉ.ม. อยํ สทฺโท น ทิสฺสติ ฉ.ม. อิมํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๑๙.

เอตฺถ ปน เทยฺยธมฺโม พหุ, ทายโก อปฺปํ ทาตุกาโม, อปฺปํ คเหตพฺพํ. เทยฺยธมฺโม พหุ, ทายโกปิ พหุํ ทาตุกาโม, ปมาเณเนว คเหตพฺพํ. เทยฺยธมฺโม น พหุ, ทายโกปิ อปฺปํ ทาตุกาโม, อปฺปํ คเหตพฺพํ. เทยฺยธมฺโม น พหุ, ทายโก ปน พหุํ ทาตุกาโม, ปมาเณน คเหตพฺพํ. ปฏิคฺคหณสฺมึ หิ มตฺตํ อชานนฺโต มนุสฺสานํ ปสาทํ มกฺเขติ, สทฺธาเทยฺยํ วินิปาเตติ, สาสนํ น กโรติ, วิชาตมาตุยาปิ จิตฺตํ คเหตุํ น สกฺโกติ. อิติ มตฺตํ ชานิตฺวาว ปฏิคฺคเหตพฺพนฺติ อยํ มตฺตปฏิคฺคหณสนฺโตโส นาม. อทฺธกุลานิเยว ๑- อคนฺตฺวา ทฺวารปฏิปาฏิยา คนฺตพฺพํ. อยํ โลลุปฺปวิวชฺชนสนฺโตโส นาม. ยถาลาภสนฺโตสาทโย จีวเร วุตฺตนยาเอว. ปิณฺฑปาตํ ปริภุญฺชิตฺวา "สมณธมฺมํ อนุปาเลสฺสามี"ติ เอวํ อุปการํ ญตฺวา ปริภุญฺชนํ อุปการสนฺโตโส นาม. ปตฺตํ ปูเรตฺวา อานีตํ น ปฏิคฺคเหตพฺพํ. อนุปสมฺปนฺเน สติ เตน คาหาเปตพฺพํ, อสติ หราเปตฺวา ปฏิคฺคหณมตฺตํ คเหตพฺพํ. อยํ ปริมาณสนฺโตโส นาม. "ชิคุจฺฉาย ปฏิวิโนทนํ อิทเมตฺถ นิสฺสรณนฺ"ติ เอวํ ปริภุญฺชนํ ปริโภคสนฺโตโส นาม. นิทหิตฺวา น ปริภุญฺชิตพฺพํ. ๒- อยํ สนฺนิธิปริวชฺชนสนฺโตโส นาม. มุขํ อโนโลเกตฺวา สารณียธมฺเม ฐิเตน วิสฺสชฺเชตพฺพํ. อยํ วิสฺสชฺชนสนฺโตโส นาม. ปิณฺฑปาตปฺปฏิสํยุตฺตานิ ปน ปญฺจ ธุตงฺคานิ ปิณฺฑปาติกงฺคํ สปทานจาริกงฺคํ เอกาสนิกงฺคํ ปตฺตปิณฺฑิกงฺคํ ขลุปจฺฉาภตฺติกงฺคนฺติ. เตสํ วิตฺถารกถา วิสุทฺธิมคฺเค ๓- วุตฺตา. อิติ ปิณฺฑปาตสนฺโตสมหาอริยวํสํ ปูรยมาโน ภิกฺขุ อิมานิ ปญฺจ ธุตงฺคานิ โคเปติ, อิมานิ โคเปนฺโต ปิณฺฑปาตสนฺโตสมหาอริยวํสวเสน ๔- สนฺตุฏฺโฐ โหติ. วณฺณวาทีติอาทีนิ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพานิ. @เชิงอรรถ: ฉ.ม. อฑฺฒกุลานิเยว ฉ.ม. ปริภุญฺชิตพฺพนฺติ @ วิสุทฺธิ. ๑/๘๒ ธุตงฺคนิทฺเทส, ปิณฺฑปาติกงฺคกถา @ ฉ.ม....มหาอริยวํเสน. เอวมุปริปิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๒๐.

เสนาสเนนาติ อิธ เสนาสนํ ชานิตพฺพํ, เสนาสนกฺเขตฺตํ ชานิตพฺพํ, เสนาสนสนฺโตโส ชานิตพฺโพ, เสนาสนปฏิสํยุตฺตธุตงฺคานิ ชานิตพฺพานิ. ๑- ตตฺถ เสนาสนนฺติ มญฺโจ ปีฐํ ภิสิ พิมฺโพหนํ วิหาโร อฑฺฒโยโค ปาสาโท หมฺมิยํ คุหา เลณํ อฏฺโฏ มาโฬ เวฬุคุมฺโพ รุกฺขมูลํ ยตฺถ วา ปน ภิกฺขู ปฏิกฺกมนฺตีติ อิมานิ ปณฺณรส เสนาสนานิ. เสนาสนกฺเขตฺตนฺติ สํฆโต วา คณโต วา ญาติโต วา มิตฺตโต วา อตฺตโน วา ธเนน ปํสุกูลํ วาติ ฉ เขตฺตานิ. เสนาสนสนฺโตโสติ เสนาสเน วิตกฺกสนฺโตสาทโย ปณฺณรส สนฺโตสา. เต ปิณฺฑปาเต วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพา. เสนาสนปฺปฏิสํยุตฺตานิ ปน ปญฺจ ธุตงฺคานิ อารญฺญิกงฺคํ รุกฺขมูลิกงฺคํ อพฺโภกาสิกงฺคํ โสสานิกงฺคํ ยถาสนฺถติกงฺคนฺติ. เตสํ วิตฺถารกถา วิสุทฺธิมคฺเค ๒- วุตฺตา. อิติ เสนาสนสนฺโตสมหาอริยวํสํ ปูรยมาโน ภิกฺขุ อิมานิ ปญฺจ ธุตงฺคานิ โคเปติ, อิมานิ โคเปนฺโต เสนาสนสนฺโตสมหาอริยวํส- วเสน สนฺตุฏฺโฐ โหติ. คิลานปจฺจโย ปน ปิณฺฑปาเตเยว ปวิฏฺโฐ. ตตฺถ ยถาลาภยถาพลยถาสารุปฺป- สนฺโตเสเนว สนฺตุสฺสิตพฺพํ. เนสชฺชิกงฺคํ ภาวนารามอริยวํสํ ภชตีติ. ๓- วุตฺตมฺปิ เจตํ:- "ปญฺจ เสนาสเน วุตฺตา ปญฺจ อาหารนิสฺสิตา เอโก วิริยสญฺญุตฺโต ๔- เทฺว จ จีวรนิสฺสิตา"ติ. อิติ ภควา ปฐวึ ปตฺถรมาโน วิย สาครกุจฺฉึ ปูรยมาโน วิย อากาสํ วิตฺถารยมาโน วิย จ ปฐมํ จีวรสนฺโตสํ อริยวํสํ กเถตฺวา จนฺทํ อุฏฺฐาเปนฺโต @เชิงอรรถ: ฉ.ม. เสนาสนปฏิสํยุตฺตํ ธุตงฺคํ ชานิตพฺพํ @ วิสุทฺธิ. ๑/๙๗ ธุตงฺคนิเทส, ยถาสนฺถติกงฺคกถา @ ฉ.ม. ภชติ ฉ.ม. วีริยสํยุตฺโต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๒๑.

วิย สุริยํ อุลฺลงฺเฆนฺโต วิย จ ทุติยํ ปิณฺฑปาตสนฺโตสํ กเถตฺวา สิเนรุํ อุกฺขิปนฺโต วิย ตติยํ เสนาสนสนฺโตสํ อริยวํสํ กเถตฺวา อิทานิ สหสฺสนย- ปฏิมณฺฑิตํ จตุตฺถํ ภาวนารามํ อริยวํสํ กเถตุํ ปุน จปรํ ภิกฺขเว ภิกฺขุ ภาวนาราโม โหตีติ เทสนํ อารภิ. ตตฺถ อารมนํ ๑- อาราโม, อภิรตีติ อตฺโถ. ภาวนาย อาราโม อสฺสาติ ภาวนาราโม. ภาวนาย รโตติ ภาวนารโต. ปญฺจวิเธ ปหาเน อาราโม อสฺสาติ ปหานาราโม. อปิจ ภาเวนฺโต รมตีติ ภาวนาราโม. ปชหนฺโต รมตีติ ปหานาราโม. เอวเมตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพ. ๒- อยญฺหิ จตฺตาโร สติปฏฺฐาเน ภาเวนฺโต รมติ, รตึ วินฺทตีติ อตฺโถ. ตถา จตฺตาโร สมฺมปฺปธาเน. จตฺตาโร อิทฺธิปาเท, ปญฺจินฺทฺริยานิ, ปญฺจ พลานิ, สตฺต โพชฺฌงฺเค, สตฺต อนุปสฺสนา, อฏฺฐารส มหาวิปสฺสนา, สตฺตตึส โพธิปกฺขิยธมฺเม อฏฺฐตึส อารมฺมณวิภตฺติโย ภาเวนฺโต รมติ, รตึ วินฺทติ. กามจฺฉนฺทาทโย ปน กิเลเส ปชหนฺโต รมติ, รตึ วินฺทติ. อิเมสุ ปน จตูสุ อริยวํเสสุ ปุริเมหิ ตีหิ เตรสนฺนํ ธุตงฺคานํ จตุปจฺจย- สนฺโตสสฺส จ วเสน สกลํ วินยปิฏกํ กถิตํ โหติ, ภาวนาราเมน อวเสสปิฏกทฺวยํ. อิมํ ปน ภาวนารามํ อริยวํสํ กเถนฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิสมฺภิทามคฺเค เนกฺขมฺมปาลิยา กเถตพฺพํ, ๓- ทีฆนิกาเย ทสุตฺตรสุตฺตนฺตปริยาเยน กเถตพฺพํ, ๓- มชฺฌิมนิกาเย สติปฏฺฐานสุตฺตนฺตปริยาเยน กเถตพฺพํ, ๓- อภิธมฺเม นิทฺเทสปริยาเยน กเถตพฺพํ. ๓- ตตฺถ ปฏิสมฺภิทามคฺเค เนกฺขมฺมปาลิยาติ:- "โส ๔- เนกฺขมฺมํ ภาเวนฺโต รมติ, กามจฺฉนฺทํ ปชหนฺโต รมติ. อพฺยาปาทํ, พฺยาปาทํ. อาโลกสญฺญํ, ถีนมิทฺธํ. อวิกฺเขปํ, อุทฺธจฺจํ. @เชิงอรรถ: ฉ.ม. อารมณํ ฉ.ม. ทฏฺฐพฺโพ @ ฉ.ม. กเถตพฺโพ ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๒๒.

ธมฺมววตฺถานํ, วิจิกิจฺฉํ. ญาณํ, อวิชฺชํ. ปามุชฺชํ, อรตึ. ปฐมชฺฌานํ, ปญฺจ นีวรเณ. ทุติยชฺฌานํ, วิตกฺกวิจาเร. ตติยชฺฌานํ, ปีตึ. จตุตฺถชฺฌานํ, สุขทุกฺเข. อากาสานญฺจายตนสมาปตฺตึ ภาเวนฺโต รมติ, รูปสญฺญํ ปฏิฆสญฺญํ นานตฺตสญฺญํ ปชหนฺโต รมติ. วิญฺญาณญฺจายตนสมาปตฺตึ ฯเปฯ เนวสญฺญานาสญฺญายตนสมาปตฺตึ ภาเวนฺโต รมติ, อากิญฺจญฺญายตนสญฺญํ ปชหนฺโต รมติ. อนิจฺจานุปสฺสนํ ภาเวนฺโต รมติ, นิจฺจสญฺญํ ปชหนฺโต รมติ. ทุกฺขานุปสฺสนํ, สุขสญฺญํ. อนตฺตานุปสฺสนํ, อตฺตสญฺญํ. นิพฺพิทานุปสฺสนํ, นนฺทึ. วิราคานุปสฺสนํ, ราคํ. นิโรธานุปสฺสนํ, สมุทยํ. ปฏินิสฺสคฺคานุปสฺสนํ, อาทานํ. ขยานุปสฺสนํ, ฆนสญฺญํ. วยานุปสฺสนํ, อายูหนํ. วิปริณามานุปสฺสนํ, ธุวสญฺญํ. อนิมิตฺตานุปสฺสนํ, นิมิตฺตํ. อปฺปณิหิตานุปสฺสนํ, ปณิธึ. สุญฺญตานุปสฺสนํ, อภินิเวสํ. อธิปญฺญา- ธมฺมวิปสฺสนํ, สาราทานาภินิเวสํ. ยถาภูตญาณทสฺสนํ, สมฺโมหาภินิเวสํ. อาทีนวานุปสฺสนํ, อาลยาภินิเวสํ. ปฏิสงฺขานุปสฺสนํ, อปฺปฏิสงฺขํ. วิวฏฺฏานุปสฺสนํ, สํโยคาภินิเวสํ. โสตาปตฺติมคฺคํ, ทิฏฺเฐกฏฺเฐ กิเลเส. สกทาคามิมคฺคํ, โอฬาริเก กิเลเส. อนาคามิมคฺคํ, อนุสหคเต กิเลเส. อรหตฺตมคฺคํ ภาเวนฺโต รมติ, สพฺพกฺกิเลเส ปชหนฺโต รมตี"ติ ๑- เอวํ ปฏิสมฺภิทามคฺเค เนกฺขมฺมปาลิยา กเถตพฺโพ. ทีฆนิกาเย ทสุตฺตรสุตฺตนฺตปริยาเยนาติ:- "เอกํ ธมฺมํ ภาเวนฺโต รมติ, เอกํ ธมฺมํ ปชหนฺโต รมติ. ฯเปฯ ทส ธมฺเม ภาเวนฺโต รมติ, ทส ธมฺเม ปชหนฺโต รมติ. @เชิงอรรถ: ขุ.ปฏิ. ๓๑/๒๔๖/๑๕๘ ญาณกถา (สฺยา) (อตฺถโต สมานํ)

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๒๓.

กตมํ เอกํ ธมฺมํ ภาเวนฺโต รมติ? กายคตาสตึ สาตสหคตํ, อิมํ เอกํ ธมฺมํ ภาเวนฺโต รมติ. กตมํ เอกํ ธมฺมํ ปชหนฺโต รมติ? อสฺมิมานํ, อิมํ เอกํ ธมฺมํ ปชหนฺโต รมติ. กตเม เทฺว ธมฺเม ฯเปฯ กตเม ทส ธมฺเม ภาเวนฺโต รมติ? ทส กสิณายตนานิ, อิเม ทส ธมฺเม ภาเวนฺโต รมติ. กตเม ทส ธมฺเม ปชหนฺโต รมติ? ทสมิจฺฉตฺเต, อิเม ทส ธมฺเม ปชหนฺโต รมติ. เอวํ โข ภิกฺขเว ภิกฺขุ ภาวนาราโม โหตี"ติ. ๑- เอวํ ทีฆนิกาเย ทสุตฺตรสุตฺตนฺตปริยาเยน กเถตพฺโพ. มชฺฌิมนิกาเย สติปฏฺฐานสุตฺตนฺตปริยาเยนาติ:- "เอกายโน อยํ ภิกฺขเว มคฺโค ฯเปฯ ยาวเทว ญาณมตฺตาย ปฏิสฺสติมตฺตาย. อนิสฺสิโต จ วิหรติ, น จ กิญฺจิ โลเก อุปาทิยติ. เอวมฺปิ โข ภิกฺขเว ภิกฺขุ ภาวนาราโม โหติ ภาวนารโต. ปหานาราโม โหติ ปหานรโต. ปุน จปรํ ภิกฺขเว ภิกฺขุ คจฺฉนฺโต วา คจฺฉามีติ ปชานาติ ฯเปฯ ปุน จปรํ ภิกฺขเว ภิกฺขุ เสยฺยถาปิ ปสฺเสยฺย สรีรํ สีวถิกาย ฉฑฺฑิตํ. ฯเปฯ ปูตีนิ จุณฺณกชาตานิ. โส อิมเมว กายํ อุปสํหรติ `อยมฺปิ โข กาโย เอวํธมฺโม เอวํภาวี เอวํอนตีโต'ติ. ๒- อิติ อชฺฌตฺตํ วา กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ ฯเปฯ เอวํปิ โข ภิกฺขเว ภิกฺขุ ภาวนาราโม โหตี"ติ. ๓- เอวํ มชฺฌิมนิกาเย สติปฏฺฐานสุตฺตนฺตปริยาเยน กเถตพฺโพ. อภิธมฺเม นิทฺเทสปริยาเยนาติ สพฺเพปิ สงฺขเต ธมฺเม ๔- "อนิจฺจโต ทุกฺขโต โรคโต คณฺฑโต ฯเปฯ สงฺกิเลสิกธมฺมโต ปสฺสนฺโต รมติ, เอวํ โข ภิกฺขุ ๕- @เชิงอรรถ: ที.ปา. ๑๑/๒๕๒/๒๔๒ ทสุตฺตรสุตฺต (อตฺถโต สมานํ) สี. เอตํ อนตีโตติ @ ม.มู. ๑๒/๑๐๖/๗๗ มหาสติปฏฺฐานสุตฺต ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ @ ม. อยํ ภิกฺขเว ภิกฺขุ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๒๔.

ภาวนาราโม โหตี"ติ ๑- เอวํ นิทฺเทสปริยาเยน กเถตพฺโพ. เนวตฺตานุกฺกํเสตีติ "อชฺช เม สฏฺฐี วา สตฺตติ วา ๒- วสฺสานิ อนิจฺจํ ทุกฺขํ อนตฺตาติ วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรนฺตสฺส โก มยา สทิโส อตฺถี"ติ เอวํ อตฺตุกฺกํสนํ น กโรติ. โน ปรํ วมฺเภตีติ "อนิจฺจํ ทุกฺขนฺติ วิปสฺสนามตฺตมฺปิ นตฺถิ, กึ อิเม วิสฺสฏฺฐกมฺมฏฺฐานา จรนฺตี"ติ เอวํ ปรวมฺภนํ น กโรติ. เสสํ วุตฺตนยเมว. อิเม โข ภิกฺขเว จตฺตาโร อริยวํสาติ ภิกฺขเว อิเม จตฺตาโร อริยวํสา อริยตนฺติโย อริยปฺปเวณิโย อริยญฺชสา อริยวฏุมานีติ สุตฺตนฺตํ วินิวฏฺเฏตฺวา อิทานิ มหาอริยวํสปริปูรกสฺส ภิกฺขุโน วเสน อิสฺสรํ ๓- ทสฺเสนฺโต อิเมหิ จ ปน ภิกฺขเวติอาทิมาห. ตตฺถ เสฺวว อรตึ สหตีติ โสเยว อรตึ อนภิรตึ อุกฺกณฺฐิตํ สหติ อภิภวติ. น ตํ อรติ สหตีติ ตํ ปน ภิกฺขุํ ยา เอสา ปนฺเตสุ เสนาสเนสุ อธิกุสลานํ ธมฺมานํ ภาวนาย อรติ นาม โหติ, สา สหิตุํ อภิภวิตุํ ๔- น สกฺโกติ. อรติรติสโหติ อรติญฺจ ปญฺจกามคุณรติญฺจ สหติ, ๕- อภิภวิตุํ สกฺโกติ. อิทานิ คาถาหิ กูฏํ คณฺหนฺโต นารตีติอาทิมาห. ตตฺถ ธีรนฺติ วิริยวนฺตํ. นารตี ธีรํ สหตีติ ๖- อิทํ ปุริมสฺส การณวจนํ. ยสฺมา สา ธีรํ น สหติ นปฺปโหติ ๗- ธีรํ สหิตุํ อภิภวิตุํ น สกฺโกติ, ตสฺมา นารติ สหติ ธีรํ. ธีโร หิ อรตึสโหติ ๘- อรติสฺสหตฺตา หิ โส ธีโร นาม, ตสฺมา อรตึ สหตีติ อตฺโถ. สพฺพกมฺมวิหายีนนฺติ สพฺพํ เตภูมิกกมฺมํ จชิตฺวา ปริจฺฉินฺนํ ปริวฏุมํ กตฺวา ฐิตํ. ปนุณฺณํ โก นิวารเยติ กิเลเส ปนุทิตฺวา ฐิตํ โก นาม ราโค วา โทโส วา นิวาเรยฺย. เนกฺขํ ชมฺโพนทสฺเสว, โก ตํ นินฺทิตุมรหตีติ @เชิงอรรถ: ขุ.มหา. ๒๙/๖๒/๖๑ คุหฏฺฐกสุตฺตนิทฺเทส, ขุ. จูฬ. ๓๐/๒๔๘/๑๒๘ @อุปสีวมาณวกปญฺหานิทฺเทส สี. สฏฺฐึ วา สตฺตตึ วา @ ม. วเสน นิสารํ, ฉ. วสนทิสา ฉ.ม. อธิภวิตุํ ม. สหิตุํ @ สี.,ก. ธีรสํหตีติ สี.,ก. ธีรสํหติ น โหติ ฉ.ม. อรติสฺสโหติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๒๕.

ชมฺโพนทสงฺขาตสฺส ชาติรตฺตสุวณฺณสฺส ๑- นิกฺขสทิสํ ครหิตพฺพโทสวิมุตฺตํ โก ตํ ปุคฺคลํ นินฺทิตุํ อรหติ. พฺรหฺมุนาปิ ปสํสิโตติ มหาพฺรหฺมุนาปิ เอส ปุคฺคโล ปสํสิโตเยวาติ. เทสนาปริโยสาเน จตฺตาฬีส ภิกฺขุสหสฺสานิ อรหตฺเต ปติฏฺฐหึสุ.


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๕ หน้า ๓๑๑-๓๒๕. http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=15&A=7205&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=15&A=7205&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=21&i=28              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=21&A=714              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=21&A=720              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=21&A=720              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๐ http://84000.org/tipitaka/read/?index_21

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]