บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๑๖

หน้าที่ ๒๘๕.

นวกนิปาตวณฺณนา ๑. ปฐมปณฺณาสก ๑. สมฺโพธิวคฺค ๑. สมฺโพธิสุตฺตวณฺณนา [๑] นวกนิปาตสฺส ปฐเม สมฺโพธิปกฺขิกานนฺติ จตุมคฺคสงฺขาตสฺส สมฺโพธิสฺส ปกฺเข ภวานํ, อุปการกานนฺติ อตฺโถ. ปาลิยํ อาคเต นว ธมฺเม สนฺธาเยว ^๑- ปุจฺฉติ. กา อุปนิสาติ โก อุปนิโส ปจฺจโย. ^๒- อภิสลฺลิขนฺตีติ อภิสลฺเลขิกา. สมถวิปสฺสนา- จิตฺตสฺส วิวรเณ สปฺปายา อุปารกา จาติ เจโตวิวรณสปฺปายา. อปฺปิจฺฉตํ อารพฺภ ปวตฺตา กถา อปฺปิจฺฉกถา. เสเสสุปิ เอเสว นโย. อสุภา ภาเวตพฺพา ราคสฺส ปหานายาติ อยมตฺโถ สาลิลายโกปมาย วิภาเวตพฺโพ:- เอโก หิ ปุริโส อสิตํ คเหตฺวา โกฏิโต ปฏฺฐาย สาลิกฺเขตฺเต สาลิโย ลายติ. อถสฺส วตึ ภินฺทิตฺวาว คาโว ปวิสึสุ. โส อสิตํ ฐเปตฺวา ยฏฺฐึ อาทาย เตเนว มคฺเคน คาโว นีหริตฺวา วตึ ปากติกํ กตฺวา ปุนปิ อสิตํ อาทาย สาลิโย ลายิ. ตตฺถ ^๓- สาลิกฺเขตฺตํ วิย พุทฺธสาสนํ ทฏฺฐพฺพํ, สาลิลายโก วิย โยคาวจโร, อสิตํ วิย ปญฺญา, ลายนกาโล วิย วิปสฺสนาย กมฺมกรณกาโล, ยฏฺฐิ วิย อสุภกมฺมฏฺฐานํ, วติ วิย สํวโร, วตึ ภินฺทิตฺวา คาวีนํ ปวิสนํ วิย สหสา อปฺปฏิสงฺขาย ปมาทํ อารพฺภ ราคสฺส อุปฺปชฺชนํ, อสิตํ ฐเปตฺวา ยฏฺฐึ อาทาย ปวิฏฺฐมคฺเคเนว คาโว นีหริตฺวา วตึ ปฏิปากติกํ กตฺวา ปุน โกฏิโต ปฏฺฐาย สาลิลายนํ วิย อสุภกมฺมฏฺฐาเนน ราคํ วิกฺขมฺภิตฺวา ปน วิปสฺสนาย กมฺมํ อารภนกาโล. อิมมตฺถํ สนฺธาย วุตฺตํ "อสุภา ภาเวตพฺพา ราคสฺส ปหานายา"ติ @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. สนฺธาเยวํ ^๒ ฉ.ม. อุปนิสฺสยปจฺจโย ^๓ ฉ.ม. เอตฺถ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๘๖.

ตตฺถ ราคสฺสาติ ปญฺจกามคุณิกสฺส ราคสฺส. เมตฺตาติ เมตฺตากมฺมฏฺฐานํ. พฺยาปาทสฺส ปหานายาติ วุตฺตนเยเนว อุปฺปนฺนสฺส โกธสฺส ^๑- ปชหนตฺถาย. อานาปานสฺสตีติ โสฬสวตฺถุกา อานาปานสฺสติ. วิตกฺกูปจฺเฉทายาติ วุตฺตนเยเนว อุปฺปนฺนานํ วิตกฺกานํ อุปจฺเฉทนตฺถาย. อสฺมิมานสมุคฺฆาตายาติ อสฺมีติ อุปฺปชฺชนกสฺส นววิธสฺส ^๒- มานสฺส สมุคฺฆาตตฺถาย. อนตฺตสญฺญา สณฺฐาตีติ อนิจฺจลกฺขเณ ทิฏฺเฐ อนตฺตลกฺขณํ ทิฏฺฐเมว โหติ. เอเตสุ หิ ตีสุ ลกฺขเณสุ เอกสฺมึ ทิฏฺเฐ อิตรทฺวยํ ทิฏฺฐเมว โหติ. เตน วุตฺตํ "อนิจฺจสญฺญิโน ภิกฺขเว ^๓- อนตฺตสญฺญา สณฺฐาตี"ติ. ทิฏฺเฐว ธมฺเม นิพฺพานนฺติ ทิฏฺเฐเยว ธมฺเม อปจฺจย- ปรินิพฺพานญฺจ ปาปุณาตีติ. อิมสฺมึ สุตฺเต วฏฺฏวิวฏฺฏํ กถิตํ.

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๖ หน้า ๒๘๕-๒๘๖. http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=16&A=6405&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=16&A=6405&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=23&i=205 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=23&A=7460 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=23&A=7685 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=23&A=7685 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๒ http://84000.org/tipitaka/read/?index_23