อรรถกถาเล่มที่ ๒ ภาษาบาลีอักษรไทย
 วินย.อ. (สมนฺต.๒)

     {๕๙๘} เตน สมเยนาติ ปตฺตสิกฺขาปทํ ฯ ตตฺถ ปตฺตวณิชฺชนฺติ
คามนิคมาทีสุ วิจรนฺตา ปตฺตวณิชฺชํ วา กริสฺสนฺติ อามตฺติกาปณํ
วาติ อามตฺตานิ วุจฺจนฺติ ภาชนานิ ฯ ตานิ เยสํ ภณฺฑนฺติ เต
อามตฺติกา ฯ เตสํ อามตฺติกานํ อาปณํ อามตฺติกาปณํ ฯ
กุลาลภณฺฑวาณิชกาปณนฺติ อตฺโถ ฯ
     {๖๐๒} ตโย ปตฺตสฺส วณฺณาติ ตีณิ ปตฺตสฺส ปมาณานิ ฯ
อฑฺฒาฬฺหโกทนํ คณฺหาตีติ มคธนาฬิยา ทฺวินฺนํ ตณฺฑุลนาฬีนํ
โอทนํ คณฺหาติ ฯ มคธนาฬี นาม อฑฺฒเตรสปลฺลา โหตีติ
อนฺธกฏฺฐกถายํ วุตฺตํ ฯ สีหลทีเป ปกตินาฬี มหนฺตา ทมิฬนาฬี ขุทฺทกา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๔๒.
มคธนาฬี ปมาณยุตฺตา ฯ ตาย มคธนาฬิยา ทิยฑฺฒนาฬี เอกา
สีหลนาฬี โหตีติ มหาอฏฺฐกถายํ วุตฺตํ ฯ จตุพฺภาคขาทนียนฺติ
โอทนสฺส จตุตฺถภาคปฺปมาณํ ขาทนียํ ฯ ตํ หตฺถหาริยสฺส
มุคฺคสูปสฺส วเสน เวทิตพฺพํ ฯ ตทุปิยญฺจ พฺยญฺชนนฺติ ตสฺส โอทนสฺส
อนุรูปํ มจฺฉมํสสากผลกลีราทิพฺยญฺชนํ ฯ ตตฺรายํ วินิจฺฉโย ฯ
อนุปหตปุราณสาลิตณฺฑุลานํ สุโกฏฺฏิตปริสุทฺธานํ เทฺว มคธนาฬิโย
คเหตฺวา เตหิ ตณฺฑุเลหิ อนุตฺตณฺฑุลมกิลินฺนมปิณฺฑิตํ สุวิสุทฺธํ
กุณฺฑมกุลราสิสทิสํ อวสฺสาวิโตทนํ ปจิตฺวา นิรวเสสํ ปตฺเต
ปกฺขิปิตฺวา ตสฺส โอทนสฺส จตุตฺถภาคปฺปมาโณ นาติฆโน
นาติตนุโก หตฺถหาริโย สพฺพสํภารสงฺขโต มุคฺคสูโป ปกฺขิปิตพฺโพ ฯ
ตโต อาโลปสฺส อาโลปสฺส อนุรูปํ ยาวปรมาโลปปโหนกํ
มจฺฉมํสาทิพฺยญฺชนํ ปกฺขิปิตพฺพํ ฯ สปฺปิเตลตกฺกรสกญฺชิกาทีนิ ปน
คณนูปคานิ น โหนฺติ ฯ ตานิ หิ โอทนคติกาเนว เนว หาเปตุํ น
วฑฺเฒตุํ สกฺโกนฺติ ฯ เอวเมตํ สพฺพํปิ ปกฺขิตฺตํ สเจ ปตฺตสฺส
มุขวฏฺฏิยา เหฏฺฐิมราชิสมํ ติฏฺฐติ สุตฺเตน วา หิเรน วา ฉิทฺทนฺตสฺส
สุตฺตสฺส วา หิรสฺส วา เหฏฺฐิมนฺตํ ผุสติ อยํ อุกฺกฏฺโฐ
นาม ปตฺโต ฯ สเจ ตํ ราชึ อติกฺกมฺม ถูปีกตํ ติฏฺฐติ อยํ
อุกฺกฏฺโฐมโก นาม ปตฺโต ฯ สเจ ตํ ราชึ น สมฺปาปุณาติ
อนฺโตคตเมว โหติ อยํ อุกฺกฏฺฐุกฺกฏฺโฐ นาม ปตฺโต ฯ
นาฬิโกทนนฺติ มคธนาฬิยา เอกาย ตณฺฑุลนาฬิยา โอทนํ ฯ
ปตฺโถทนนฺติ มคธนาฬิยา อุปฑฺฒนาฬิโกทนํ ฯ เสสํ วุตฺตนเยเนว
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๔๓.
เวทิตพฺพํ ฯ อยํ ปน นามมตฺเต วิเสโส ฯ สเจ นาฬิโกทนาทิ
สพฺพํปิ ปกฺขิตฺตํ วุตฺตนเยเนว เหฏฺฐิมราชิสมํ ติฏฺฐติ อยํ มชฺฌิโม
นาม ปตฺโต ฯ สเจ ตํ ราชึ อติกฺกมฺม ถูปีกตํ ติฏฺฐติ อยํ
มชฺฌิโมมโก นาม ปตฺโต ฯ สเจ ตํ ราชึ น สมฺปาปุณาติ
อนฺโตคตเมว โหติ อยํ มชฺฌิมุกฺกฏฺโฐ นาม ปตฺโต ฯ สเจ
ปตฺโถทนาทิ สพฺพํปิ ปกฺขิตฺตํ เหฏฺฐิมราชิสมํ ติฏฺฐติ อยํ โอมโก
นาม ปตฺโต ฯ สเจ ตํ ราชึ อติกฺกมฺม ถูปีกตํ ติฏฺฐติ อยํ
โอมโกมโก นาม ปตฺโต ฯ สเจ ตํ ราชึ น สมฺปาปุณาติ อนฺโตคตเมว
โหติ อยํ โอมกุกฺกฏฺโฐ นาม ปตฺโตติ เอวเมเต นว ปตฺตา
เวทิตพฺพา ฯ เตสุ เทฺว อปตฺตา อุกฺกฏฺฐุกฺกฏฺโฐ จ โอมโกมโก
จ ฯ ตโต อุกฺกฏฺโฐ อปตฺโต โอมโก อปตฺโตติ อิทํ หิ เอเต
สนฺธาย วุตฺตํ ฯ อุกฺกฏฺฐุกฺกฏฺโฐ หิ เอตฺถ อุกฺกฏฺฐโต อุกฺกฏฺฐตฺตา
ตโต อุกฺกฏฺโฐ อปตฺโตติ วุตฺโต ฯ โอมโกมโก จ โอมกโต
โอมกตฺตา ตโต โอมโก อปตฺโตติ วุตฺโต ฯ ตสฺมา เอเต
ภาชนปริโภเคน ปริภุญฺชิตพฺพา น อธิฏฺฐานูปคา น วิกปฺปนูปคา ฯ อิตเร
ปน สตฺต อธิฏฺฐหิตฺวา วา วิกปฺเปตฺวา วา ปริภุญฺชิตพฺพา ฯ
     เอวํ อกตฺวา ตํ ทสาหํ อติกฺกามยโต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยนฺติ
ตํ สตฺตวิธํปิ ปตฺตํ ทสาหปรมํ กาลํ อติกฺกามยโต นิสฺสคฺคิยํ
ปาจิตฺติยํ ฯ {๖๐๗} นิสฺสคฺคิยํ ปตฺตํ อนิสฺสชฺชิตฺวา ปริภุญฺชตีติ
ยาคุํ ปิวิตฺวา โธเต ทุกฺกฏํ ชชฺชกํ ขาทิตฺวา ภตฺตํ ภุญฺชิตฺวา
โธเต ทุกฺกฏนฺติ เอวํ ปโยเค ปโยเค ทุกฺกฏํ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๔๔.
     {๖๐๘} อนาปตฺติ อนฺโตทสาหํ อธิฏฺเฐติ วิกปฺเปตีติ เอตฺถ ปน
ปมาณยุตฺตสฺสาปิ อธิฏฺฐานวิกปฺปนูปคตฺตํ เอวํ เวทิตพฺพํ ฯ อโยปตฺโต
ปญฺจหิ ปาเกหิ มตฺติกาปตฺโต ทฺวีหิ ปาเกหิ ปกฺโก อธิฏฺฐานูปโค ฯ
อุโภปิ ยํ มูลํ ทาตพฺพํ ตสฺมึ ทินฺเนเยว สเจ เอโกปิ ปาโก
อูโน โหติ กากณิกมตฺตํปิ วา มูลํ อทินฺนํ น อธิฏฺฐานูปคา ฯ
สเจ ปตฺตสฺสามิโก วทติ ยทา ตุมฺหากํ มูลํ ภวิสฺสติ ตทา
ทสฺสถ อธิฏฺฐหิตฺวา ปริภุญฺชถาติ ฯ เนว อธิฏฺฐานูปโค
โหติ ฯ ปากสฺส หิ อูนตฺตา ปตฺตสงฺขฺยํ น คจฺฉติ มูลสฺส
สกลสฺส วา เอกเทสสฺส วา อทินฺนตฺตา สกภาวํ น อุเปติ
อญฺญสฺเสว สนฺตโก โหติ ตสฺมา ปาเก จ มูเล จ นิฏฺฐิเตเยว
อธิฏฺฐานูปโค โหติ ฯ โย อธิฏฺฐานูปโค เสฺวว วิกปฺปนูปโค ฯ
โส หตฺถํ อาคโตปิ อนาคโตปิ อธิฏฺฐาตพฺโพ วิกปฺเปตพฺโพ วา ฯ
ยทิ หิ ปตฺตการโก มูลํ ลภิตฺวา สยํ วา ทาตุกาโม หุตฺวา อหํ
ภนฺเต ตุมฺหากํ ปตฺตํ กตฺวา อสุกทิวเส นาม ปจิตฺวา ฐเปสฺสามีติ
วทติ ภิกฺขุ จ เตน ปริจฺฉินฺนทิวสโต ทสาหํ อติกฺกาเมติ
นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ ฯ สเจ ปน ปตฺตการโก อหํ ตุมฺหากํ ปตฺตํ
กตฺวา ปจิตฺวา สาสนํ เปเสสฺสามีติ วตฺวา ตเถว กโรติ เตน
เปสิตภิกฺขุ ปน ตสฺส ภิกฺขุโน น อาโรเจติ อญฺโญ ทิสฺวา วา
สุตฺวา วา ตุมฺหากํ ภนฺเต ปตฺโต นิฏฺฐิโตติ อาโรเจติ เอตสฺส
อาโรจนํ นปฺปมาณํ ฯ ยทา ปน เตน เปสิโตเยว อาโรเจติ ตสฺส
วจนํ สุตทิวสโต ปฏฺฐาย ทสาหํ อติกฺกามยโต นิสฺสคฺคิยํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๔๕.
ปาจิตฺติยํ ฯ สเจ ปตฺตการโก อหํ ตุมฺหากํ ปตฺตํ กตฺวา ปจิตฺวา
กสฺสจิ หตฺเถ ปหิณิสฺสามีติ วตฺวา ตเถว กโรติ ปตฺตํ
คเหตฺวา อาคตภิกฺขุ ปน อตฺตโน ปริเวเณ ฐเปตฺวา ตสฺส น
อาโรเจติ อญฺโญ โกจิ ภณติ อปิ ภนฺเต อธุนา อาคโต
ปตฺโต สุนฺทโรติ กุหึ อาวุโส ปตฺโตติ อิตฺถนฺนามสฺส หตฺเถ
เปสิโตติ เอตสฺสปิ วจนํ นปฺปมาณํ ฯ ยทา ปน โส ภิกฺขุ ปตฺตํ เทติ
ลทฺธทิวสโต ปฏฺฐาย ทสาหํ อติกฺกามยโต นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํ ฯ
ตสฺมา ทสาหํ อนติกฺกมิตฺวา อธิฏฺฐาตพฺโพ วิกปฺเปตพฺโพ วา ฯ
     ตตฺถ เทฺว ปตฺตสฺส อธิฏฺฐานา กาเยน วา อธิฏฺฐาติ วาจาย
วา อธิฏฺฐาติ ฯ เตสํ วเสน อธิฏฺฐหนฺเตน อิมํ ปตฺตํ
ปจฺจุทฺธรามีติ วา เอตํ ปตฺตํ ปจฺจุทฺธรามีติ วา เอวํ สมฺมุเข วา
ปรมฺมุเข วา ฐิตํ ปุราณปตฺตํ ปจฺจุทฺธริตฺวา อญฺญสฺส วา ทตฺวา
นวปตฺตํ ยตฺถกตฺถจิ ฐิตํ หตฺเถน ปรามสิตฺวา อิมํ ปตฺตํ
อธิฏฺฐามีติ จิตฺเตน อาโภคํ กตฺวา กายวิการํ กโรนฺเตน กาเยน
วา อธิฏฺฐาตพฺโพ วจีเภทํ กตฺวา วาจาย วา อธิฏฺฐาตพฺโพ ฯ
ตตฺร ทุวิธํ อธิฏฺฐานํ ฯ สเจ หตฺถปาเส โหติ อิมํ ปตฺตํ
อธิฏฺฐามีติ วาจา ภินฺทิตพฺพา ฯ อถ อนฺโตคพฺเภ วา อุปริปาสาเท
วา สามนฺตวิหาเร วา โหติ ฐปิตฏฺฐานํ สลฺลกฺเขตฺวา เอตํ
ปตฺตํ อธิฏฺฐามีติ วาจา ภินฺทิตพฺพา ฯ อธิฏฺฐหนฺเตน ปน เอกเกน
อธิฏฺฐาตุํปิ วฏฺฏติ ฯ อญฺญสฺส สนฺติเก อธิฏฺฐาตุํปิ วฏฺฏติ ฯ
อญฺญสฺส สนฺติเก อยมานิสํโส ฯ สจสฺส อธิฏฺฐิโต นุโข เม
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๔๖.
โนติ วิมติ อุปฺปชฺชติ อิตโร สาเรตฺวา วิมตึ ฉินฺทิสฺสติ ฯ สเจ
โกจิ ทส ปตฺเต ลภิตฺวา สพฺเพว อตฺตนาว ปริภุญฺชิตุกาโม โหติ
น สพฺเพ อธิฏฺฐาตพฺพา ฯ เอกํ ปตฺตํ อธิฏฺฐาย ปุนทิวเส ตํ
ปจฺจุทฺธริตฺวา อญฺโญ อธิฏฺฐาตพฺโพ ฯ เอเตน อุปาเยน วสฺสสตํปิ
ปริหริตุํ สกฺกา ฯ เอวํ อปฺปมตฺตสฺส ภิกฺขุโน สิยา
อธิฏฺฐานวิชหนนฺติ ฯ สิยาติ ฯ สเจ หิ อยํ ปตฺตํ อญฺญสฺส วา เทติ
วิพฺภมติ วา สิกฺขํ วา ปจฺจกฺขาติ กาลํ วา กโรติ ลิงฺคํ
วาสฺส ปริวตฺตติ ปจฺจุทฺธรติ วา ปตฺเต วา ฉิทฺทํ โหติ
อธิฏฺฐานํ วิชหติ ฯ วุตฺตํปิ เจตํ
        ทินฺนวิพฺภนฺตปจฺจกฺขา   กาลกฺริยกเตน จ
        ลิงฺคปจฺจุทฺธรา เจว   ฉิทฺเทน ภวติ สตฺตมนฺติ ฯ
โจราหรณวิสฺสาสคฺคาเหหิปิ วิชหติเยว ฯ กิตฺตเกน ฉิทฺเทน
อธิฏฺฐานํ ภิชฺชติ ฯ เยน กงฺคุสิฏฺฐํ นิกฺขมติ เจว ปวิสติ จ ฯ
อิทํ หิ สตฺตนฺนํ ธญฺญานํ ลามกธญฺญสิฏฺฐํ ฯ ตสฺมึ อยจุณฺเณน
วา อาณิยา วา ปฏิปากติเก กเต ทสาหพฺภนฺตเร ปุน
อธิฏฺฐาตพฺโพ ฯ อยนฺตาว อนฺโตทสาหํ อธิฏฺเฐติ วิกปฺเปตีติ
เอตฺถ อธิฏฺฐาเน วินิจฺฉโย ฯ
     วิกปฺปเน ปน เทฺว วิกปฺปนา สมฺมุขา วิกปฺปนา จ
ปรมฺมุขา วิกปฺปนา จ ฯ กถํ สมฺมุขา วิกปฺปนา โหติ ฯ
ปตฺตานํ เอกพหุภาวํ สนฺนิหิตาสนฺนิหิตภาวญฺจ ญตฺวา อิมํ ปตฺตนฺติ
วา อิเม ปตฺเตติ วา เอตํ ปตฺตนฺติ วา เอเต ปตฺเตติ วา วตฺวา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๔๗.
ตุยฺหํ วิกปฺเปมีติ วตฺตพฺพํ ฯ อยเมกา สมฺมุขา วิกปฺปนา ฯ
เอตฺตาวตา นิเธตุํ วฏฺฏติ ปริภุญฺชิตุํ ปน วิสฺสชฺเชตุํ วา อธิฏฺฐาตุํ
วา น วฏฺฏติ ฯ มยฺหํ สนฺตกํ ปริภุญฺช วา วิสฺสชฺเชหิ วา ยถาปจฺจยํ
วา กโรหีติ เอวํ ปน วุตฺเต ปจฺจุทฺธาโร นาม โหติ ฯ
ตโต ปภูติ ปริโภคาทโยปิ วฏฺฏนฺติ ฯ อปโร นโย ฯ ตเถว
ปตฺตานํ เอกพหุภาวํ สนฺนิหิตาสนฺนิหิตภาวญฺจ ญตฺวา ตสฺเสว
ภิกฺขุโน สนฺติเก อิมํ ปตฺตนฺติ วา อิเม ปตฺเตติ วา เอตํ
ปตฺตนฺติ วา เอเต ปตฺเตติ วา วตฺวา ปญฺจสุ สหธมฺมิเกสุ
อญฺญตรสฺส อตฺตนา อภิรุจิตสฺส ยสฺส กสฺสจิ นามํ คเหตฺวา
ติสฺสสฺส ภิกฺขุโน วิกปฺเปมีติ วา ติสฺสาย ภิกฺขุนิยา สิกฺขมานาย
ติสฺสสฺส สามเณรสฺส ติสฺสาย สามเณริยา วิกปฺเปมีติ วา
วตฺตพฺพํ ฯ อยํ อปราปิ สมฺมุขา วิกปฺปนา ฯ เอตฺตาวตา นิเธตุํ
วฏฺฏติ ปริโภคาทีสุ ปน เอกํปิ น วฏฺฏติ ฯ เตน ปน ภิกฺขุนา
ติสฺสสฺส ภิกฺขุโน สนฺตกํ ฯเปฯ ติสฺสาย สามเณริยา สนฺตกํ
ปริภุญฺช วา วิสฺสชฺเชหิ วา ยถาปจฺจยํ วา กโรหีติ วุตฺเต
ปจฺจุทฺธาโร นาม โหติ ฯ ตโต ปภูติ ปริโภคาทโยปิ วฏฺฏนฺติ ฯ
กถํ ปรมฺมุขา วิกปฺปนา โหติ ฯ ปตฺตานํ ตเถว เอกพหุภาวํ
สนฺนิหิตาสนฺนิหิตภาวญฺจ ญตฺวา อิมํ ปตฺตนฺติ วา อิเม ปตฺเตติ
วา เอตํ ปตฺตนฺติ วา เอเต ปตฺเตติ วา วตฺวา ตุยฺหํ
วิกปฺปนตฺถาย ทมฺมีติ วตฺตพฺพํ ฯ เตน วตฺตพฺโพ โก เต มิตฺโต วา
สนฺทิฏฺโฐ วาติ ฯ ตโต อิตเรน ปุริมนเยเนว ติสฺโส ภิกฺขูติ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๔๘.
วา ฯเปฯ ติสฺสา สามเณรีติ วา วตฺตพฺพํ ฯ ปุน เตน ภิกฺขุนา
อหํ ติสฺสสฺส ภิกฺขุโน ทมฺมีติ วา ฯเปฯ ติสฺสาย สามเณริยา
ทมฺมีติ วา วตฺตพฺพํ ฯ อยํ ปรมฺมุขา วิกปฺปนา ฯ เอตฺตาวตา
นิเธตุํ วฏฺฏติ ปริโภคาทีสุ ปน เอกํปิ น วฏฺฏติ ฯ เตน
ภิกฺขุนา ทุติยสมฺมุขาวิกปฺปนายํ วุตฺตนเยเนว อิตฺถนฺนามสฺส สนฺตกํ
ปริภุญฺช วา วิสฺสชฺเชหิ วา ยถาปจฺจยํ วา กโรหีติ วุตฺเต
ปจฺจุทฺธาโร นาม โหติ ฯ ตโต ปภูติ ปริโภคาทโยปิ วฏฺฏนฺติ ฯ
อิมาสํ ปน ทฺวินฺนํ วิกปฺปนานํ นานากรณํ อวเสโส จ วณฺณนากฺกโม
สพฺโพ ปฐมกฐินสิกฺขาปทวณฺณนายํ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพ
สทฺธึ สมุฏฺฐานาทีหีติ ฯ
                   ปตฺตสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ ฯ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒ หน้า ๒๔๑-๒๔๘.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=2&A=5074&modeTY=2&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=2&A=5074&modeTY=2&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=2&i=117
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=2&A=2945
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=2&A=1777
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=2&A=1777
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑
http://84000.org/tipitaka/read/?index_2