ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
อรรถกถาเล่มที่ ๒๔ ภาษาบาลีอักษรไทย ธ.อ.๗ มล-นาควคฺค

หน้าที่ ๕๘.

๒๐. มคฺควคฺควณฺณนา --------- ๑. ปญฺจสตภิกฺขุวตฺถุ. (๒๐๓) "มคฺคานฏฺฐงฺคิโกติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต ปญฺจสเต ภิกฺขู อารพฺภ กเถสิ. เต กิร สตฺถริ ชนปทจาริกํ จริตฺวา ปุน สาวตฺถิมาคเต อุปฏฺฐานสาลายํ นิสีทิตฺวา "อสุกคามโต อสุกคามสฺส มคฺโค สโม, อสุกคามสฺส มคฺโค วิสโม, สสกฺขโร, อสกฺขโรติอาทินา นเยน อตฺตนา ๑- วิจริตมคฺคํ อารพฺภ มคฺคกถํ กเถสุํ. สตฺถา เตสํ อรหตฺตสฺส อุปนิสฺสยํ ทิสฺวา ตํ ฐานํ อาคนฺตฺวา ปญฺญตฺตาสเน นิสินฺโน "กาย นุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ ปุจฺฉิตฺวา "อิมาย นามาติ วุตฺเต, "ภิกฺขเว อยํ พาหิรกมคฺโค, ภิกฺขุนา นาม อริยมคฺเค กมฺมํ กาตุํ วฏฺฏติ, เอวํ กโรนฺโต ภิกฺขุ สพฺพทุกฺขา ปมุจฺจตีติ วตฺวา อิมา คาถา อภาสิ "มคฺคานฏฺฐงฺคิโก เสฏฺโฐ สจฺจานํ จตุโร ปทา, วิราโค เสฏฺโฐ ธมฺมานํ ทิปทานญฺจ จกฺขุมา; เอเสว มคฺโค นตฺถญฺโญ ทสฺสนสฺส วิสุทฺธิยา, เอตญฺหิ ตุมฺเห ปฏิปชฺชถ มารเสนปฺปโมหนํ, ๒- @เชิงอรรถ: ๑. ม. สี. ยุ. อตฺตโน. ๒. ม. สี. ยุ. มารสฺเสตํ ปโมหนํ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๙.

เอตญฺหิ ตุมฺเห ปฏิปนฺนา ทุกฺขสฺสนฺตํ กริสฺสถ; อกฺขาโต โว ๑- มยา มคฺโค อญฺญาย สลฺลสตฺถนํ ตุมฺเหหิ กิจฺจํ อาตปฺปํ, อกฺขาตาโร ตถาคตา, ปฏิปนฺนา ปโมกฺขนฺติ ฌายิโน มารพนฺธนาติ. ตตฺถ "มคฺคานฏฺฐงฺคิโกติ: ชงฺฆมคฺคาทโย วา โหนฺตุ ทฺวาสฏฺฐิทิฏฺฐิคตมคฺคา วา, สพฺเพสํปิ มคฺคานํ สมฺมาทิฏฺฐิอาทีหิ อฏฺฐหิ องฺเคหิ มิจฺฉาทิฏฺฐิอาทีนํ อฏฺฐนฺนํ ปหานกโร ๒- นิโรธมารมฺมณํ กตฺวา จตูสุปิ สจฺเจสุ ทุกฺขปริชานนาทิกิจฺจํ สาธยมาโน อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค เสฏฺโฐ อุตฺตโม. สจฺจานํ จตุโร ปทาติ: "สจฺจํ ภเณ, น กุชฺเฌยฺยาติ อาคตํ วจีสจฺจํ วา โหตุ "สจฺโจ พฺราหฺมโณ, สจฺโจ ขตฺติโยติอาทิเภทํ สมฺมติสจฺจํ วา "อิทเมว สจฺจํ, โมฆมญฺญนฺติ ๓- ทิฏฺฐิสจฺจํ วา "ทุกฺขํ อริยสจฺจนฺติอาทิเภทํ ปรมตฺถสจฺจํ วา, สพฺเพสํปิ อิเมสํ สจฺจานํ ปริชานิตพฺพตฺเถน ปหาตพฺพตฺเถน สจฺฉิกาตพฺพตฺเถน ภาเวตพฺพตฺเถน เอกปฺปฏิเวธนตฺเถน จ ตถปฺปฏิเวธนตฺเถน จ "ทุกฺขํ อริยสจฺจนฺติอาทโย จตุโร ปทา เสฏฺฐา นาม. วิราโค เสฏฺโฐ ธมฺมานนฺติ: "ยาวตา ภิกฺขเว ธมฺมา สงฺขตา วา อสงฺขตา วา, วิราโค เตสํ [ธมฺมานํ] อคฺคมกฺขายตีติ ๔- วจนโต สพฺพธมฺมานํ นิพฺพานสงฺขาโต วิราโค เสฏฺโฐ. ทิปทานญฺจ จกฺขุมาติ: สพฺเพสํปิ เทวมนุสฺสาทิเภทานํ ทฺวิปทานํ ปญฺจหิ จกฺขูหิ @เชิงอรรถ: ๑. สี. ยุ. เว. ๒. ม. สี. ยุ. ปหานํ กโรนฺโต. @๓. องฺ. ทสก. ๒๔/๒๑๐. ๔. ขุ. อิติ. ๒๕/๒๙๘.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๐.

จกฺขุมา ตถาคโตว เสฏฺโฐ. จสทฺโท สมฺปิณฺฑนตฺโถ อรูปธมฺเม สมฺปิณฺเฑติ; ตสฺมา อรูปธมฺมานํปิ ตถาคโต เสฏฺโฐ อุตฺตโม. ทสฺสนสฺส วิสุทฺธิยาติ: มคฺคผลทสฺสนวิสุทฺธตฺถํ โย มยา "เสฏฺโฐติ วุตฺโต, เอเสว มคฺโค; นตฺถญฺโญ. เอตํ หีติ: ตสฺมา ตุมฺเห เอตเมว ปฏิปชฺชถ. มารเสนปฺปโมหนนฺติ: เอตํ หิ "มารโมหนํ มารวญฺจนนฺติ วุจฺจติ. ทุกฺขสฺสาติ สกลสฺสาปิ วฏฺฏทุกฺขสฺส อนฺตํ ปริจฺเฉทํ กริสฺสถาติ อตฺโถ. สลฺลสตฺถนนฺติ: ราคสลฺลาทีนํ สตฺถนํ นิมฺมถนํ อพฺพาหณํ เอตํ มคฺคํ มยา วินา อนุสฺสวาทีหิ อตฺตปจฺจกฺขโต ญตฺวาว อยํ มคฺโค อกฺขาโต, อิทานิ ตุมฺเหหิ กิเลสานํ อาตาปเนน "อาตปฺปนฺติ สงฺขํ คตํ ตสฺส อธิคมตฺถาย สมฺมปฺปธานวิริยํ กิจฺจํ กรณียํ, เกวลํ หิ อกฺขาตาโร ตถาคตา; ตสฺมา เตหิ อกฺขาตวเสน เย ปฏิปนฺนา ทฺวีหิ ฌาเนหิ ฌายิโน, เต เตภูมิกวฏฺฏสงฺขาตา มารพนฺธนา ปโมกฺขนฺตีติ อตฺโถ. เทสนาวสาเน เต ภิกฺขู อรหตฺเต ปติฏฺฐหึสุ. สมฺปตฺตานํปิ สาตฺถิกา ธมฺมเทสนา อโหสีติ. ปญฺจสตภิกฺขุวตฺถุ. ---------

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๑.

๒. อปรํ ปญฺจสตภิกฺขุวตฺถุ. (๒๐๔) "สพฺเพ สงฺขาราติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต ปญฺจสเต ภิกฺขู อารพฺภ กเถสิ. เต กิร สตฺถุ สนฺติเก กมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวา อรญฺเญ ฆเฏนฺตาปิ วายมนฺตาปิ อรหตฺตํ อปฺปตฺวา "วิเสเสตฺวา กมฺมฏฺฐานํ อุคฺคณฺหิสฺสามาติ สตฺถุ สนฺติกํ อคมํสุ. สตฺถา "กินฺนุ โข อิเมสํ สปฺปายนฺติ วีมํสนฺโต "อิเม กสฺสปพุทฺธกาเล วีสติวสฺสหสฺสานิ อนิจฺจลกฺขเณ อนุยุญฺชึสุ: ตสฺมา อนิจฺจลกฺขเณเนว เตสํ เอกํ คาถํ เทเสตุํ วฏฺฏตีติ จินฺเตตฺวา "ภิกฺขเว กามภวาทีสุ สพฺเพปิ สงฺขารา หุตฺวา อภาวตฺเถน อนิจฺจา เอวาติ อิมํ คาถมาห "สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจาติ ยทา ปญฺญาย ปสฺสติ, อถ นิพฺพินฺทติ ทุกฺเข, เอส มคฺโค วิสุทฺธิยาติ. ตตฺถ สพฺเพ สงฺขาราติ: "กามภวาทีสุ อุปฺปนฺนา ขนฺธา ตตฺถ ตตฺเถว นิรุชฺฌนโต อนิจฺจาติ ยทา วิปสฺสนาปญฺญาย ปสฺสติ, อถ อิมสฺมึ ขนฺธปริหรณทุกฺเข นิพฺพินฺทติ, นิพฺพินฺทนฺโต ทุกฺขปริชานนาทิวเสน สจฺจานิ ปฏิวิชฺฌติ. เอส มคฺโค วิสุทฺธิยาติ: วิสุทฺธตฺถาย โวทานตฺถาย เอส มคฺโคติ อตฺโถ. เทสนาวสาเน เต ภิกฺขู อรหตฺเต ปติฏฺฐหึสุ. สมฺปตฺตปริสายปิ สาตฺถิกา เทสนา อโหสีติ. อปรํ ปญฺจสตภิกฺขุวตฺถุ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๒.

ทุติยคาถายปิ เอวรูปเมว วตฺถุ. ตทา หิ ภควา เตสํ ภิกฺขูนํ ทุกฺขลกฺขเณ กตาภิโยคภาวํ ญตฺวา "ภิกฺขเว สพฺเพปิ ขนฺธา ปฏิปีฬนตฺเถน ทุกฺขา เอวาติ วตฺวา อิมํ คาถมาห "สพฺเพ สงฺขารา ทุกฺขาติ ยทา ปญฺญาย ปสฺสติ, อถ นิพฺพินฺทติ ทุกฺเข, เอส มคฺโค วิสุทฺธิยาติ. ตตฺถ "ทุกฺขาติ: ปฏิปีฬนตฺเถน ทุกฺขา. เสสํ ปุริมสทิสเมว. ตติยคาถายปิ เอเสว นโย. เกวลํ หิ เอตฺถ ภควา เตสํ ภิกฺขูนํ ปุพฺเพ อนตฺตลกฺขเณ อนุยุตฺตภาวํ ญตฺวา "ภิกฺขเว สพฺเพปิ ขนฺธา อวสวตฺตนตฺเถน อนตฺตา เอวาติ วตฺวา อิมํ คาถมาห "สพฺเพ ธมฺมา อนตฺตาติ ยทา ปญฺญาย ปสฺสติ, อถ นิพฺพินฺทติ ทุกฺเข, เอส มคฺโค วิสุทฺธิยาติ. ตตฺถ "สพฺเพ ธมฺมาติ: ปญฺจกฺขนฺธาเอว อธิปฺเปตา. อนตฺตาติ: "มา ชีรนฺตุ มา มียนฺตูติ วเส วตฺเตตุํ น สกฺกาติ อวสวตฺตนตฺเถน อนตฺตา สุญฺญา อสฺสามิกา อนิสฺสราติ อตฺโถ. เสสํ ปุริมสทิสเมวาติ. --------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๓.

๓. ปธานกมฺมิกติสฺสตฺเถรวตฺถุ. (๒๐๕) "อุฏฺฐานกาลมฺหีติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต ปธานกมฺมิกติสฺสตฺเถรํ อารพฺภ กเถสิ. สาวตฺถิวาสิโน กิร ปญฺจสตา กุลปุตฺตา สตฺถุ สนฺติเก ปพฺพชิตฺวา กมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวา อรญฺญํ อคมํสุ. เตสุ เอโก ตตฺเถว โอหียิ. อวเสสา อรญฺเญ สมณธมฺมํ กโรนฺตา อรหตฺตํ ปตฺวา "ปฏิลทฺธคุณํ สตฺถุ อาโรเจสฺสามาติ ปุน สาวตฺถึ อคมํสุ. เต สาวตฺถิโต โยชนมตฺเต เอกสฺมึ คามเก ปิณฺฑาย จรนฺเต ทิสฺวา เอโก อุปาสโก ยาคุภตฺตาทีหิ ปฏิมาเนตฺวา อนุโมทนํ สุตฺวา ปุนทิวสตฺถาย นิมนฺเตสิ. เต ตทเหว สาวตฺถึ คนฺตฺวา ปตฺตจีวรํ ปฏิสาเมตฺวา สายณฺหสมเย สตฺถารํ อุปสงฺกมิตฺวา วนฺทิตฺวา นิสีทึสุ. สตฺถา เตหิ สทฺธึ อติวิย ตุฏฺฐึ ปเวทยมาโน ปฏิสนฺถารมกาสิ. อถ เนสํ ตตฺถ โอหีโน ๑- สหายภิกฺขุ จินฺเตสิ "สตฺถุ อิเมหิ สทฺธึ ปฏิสนฺถารํ กโรนฺตสฺส มุขํ นปฺปโหติ, มยฺหํ ปน มคฺคผลาภาเวน มยา สทฺธึ น กเถติ, อชฺเชว อรหตฺตํ ปตฺวา สตฺถารํ มยา สทฺธึ กถาเปสฺสามีติ. เตปิ ภิกฺขู "มยํ อาคมนมคฺเค เอเกน อุปาสเกน สฺวาตนาย นิมนฺติตา ปาโตว ตตฺถ คมิสฺสามาติ สตฺถารํ อปโลเกสุํ. อถ เนสํ สหายภิกฺขุ สพฺพรตฺตึ จงฺกมนฺโต นิทฺทาวเสน จงฺกมนโกฏิยํ เอกสฺมึ ปาสาณผลเก ปติ. อูรุฏฺฐิ @เชิงอรรถ: ๑. ยุ. โอหิโต.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๔.

ภิชฺชิ. โส มหาสทฺเทน วิรวิ. ตสฺส เต สหายกา ภิกฺขู สทฺทํ สญฺชานิตฺวา อิโต จิโต จ อุปธาวึสุ. เตสํ ทีปํ ชาเลตฺวา ตสฺส กตฺตพฺพกิจฺจํ กโรนฺตานํเยว อรุโณ อุฏฺฐหิ. เต ตํ คามํ คนฺตุํ โอกาสํ น ลภึสุ. อถ เน สตฺถา อาห "กึ ภิกฺขเว ภิกฺขาจารคามํ น คมิตฺถาติ. เต "อาม ภนฺเตติ ตํ ปวตฺตึ อาโรเจสุํ. สตฺถา "น ภิกฺขเว เอส อิทาเนว ตุมฺหากํ ลาภนฺตรายํ กโรติ, ปุพฺเพปิ อกาสิเยวาติ วตฺวา เตหิ ยาจิโต อตีตํ อาหริตฺวา "โย ปุพฺเพ กรณียานิ ปจฺฉา โส กาตุมิจฺฉติ, วรุณกฏฺฐํ ภญฺโชว ๑- ส ปจฺฉา อนุตปฺปตีติ ชาตกํ ๒- วิตฺถาเรสิ. ตทา กิร เต ภิกฺขู ปญฺจสตา มาณวกา อเหสุํ, กุสีตมาณวโก อยํ ภิกฺขุ อโหสิ, อาจริโย ปน ตถาคโตว อโหสีติ. สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา "ภิกฺขเว โย หิ อุฏฺฐานกาเล อุฏฺฐานํ น กโรติ อวสนฺนสงฺกปฺโป โหติ กุสีโต, โส ฌานาทิเภทํ วิเสสํ นาธิคจฺฉตีติ วตฺวา อิมํ คาถมาห "อุฏฺฐานกาลมฺหิ อนุฏฺฐหาโน ยุวา พลี อาลสิยํ อุเปโต สํสนฺนสงฺกปฺปมโน กุสีโต ปญฺญาย มคฺคํ อลโส น วินฺทตีติ. ตตฺถ "อนุฏฺฐหาโนติ: อนุฏฺฐหนฺโต: อวายมนฺโต. ยุวา พลีติ: ปฐมโยพฺพเน ฐิโต พลสมฺปนฺโนปิ หุตฺวา. อาลสิยํ @เชิงอรรถ: ๑. ม. สี. ยุ. วรุณกฏฺฐภญฺโชว. ๒. วรุณชาตกํ. ขุ. ชา. @เอก. ๒๗/๒๓. ตทฏฺฐกถา. ๒/๑๑๙.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๕.

อุเปโตติ: อลสภาวํ อุเปโต โหติ ภุตฺวา ภุตฺวา สยติ. สํสนฺน- สงฺกปฺปมโนติ: ตีหิ มิจฺฉาวิตกฺเกหิ สุฏฺฐุอวสนฺนสงฺกปฺปจิตฺโต. กุสีโตติ: นิพฺพิริโย. อลโสติ: โส มหาอลโส ปญฺญาย ทฏฺฐพฺพํ อริยมคฺคํ อปสฺสนฺโต น วินฺทติ น ลภตีติ อตฺโถ. เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณึสูติ. ปธานกมฺมิกติสฺสตฺเถรวตฺถุ. ----------- ๔. สูกรเปตวตฺถุ. (๒๐๖) "วาจานุรกฺขีติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เวฬุวเน วิหรนฺโต สูกรเปตํ อารพฺภ กเถสิ. เอกสฺมึ หิ ๑- ทิวเส มหาโมคฺคลฺลานตฺเถโร ลกฺขณตฺเถเรน สทฺธึ คิชฺฌกูฏา โอโรหนฺโต เอกสฺมึ ปเทเส สิตํ กตฺวา "โก นุ โข อาวุโส เหตุ สิตสฺส ปาตุกมฺมายาติ ๒- ลกฺขณตฺเถเรน ปุฏฺโฐ "อกาโล อาวุโส อิมสฺส ปญฺหสฺส, สตฺถุ สนฺติเก มํ ปุจฺเฉยฺยาสีติ วตฺวา ลกฺขณตฺเถเรน สทฺธึเยว ราชคเห ปิณฺฑาย จริตฺวา ปิณฺฑปาตปฏิกฺกนฺโต เวฬุวนํ คนฺตฺวา ๓- สตฺถารํ วนฺทิตฺวา นิสีทิ. อถ นํ ลกฺขณตฺเถโร ตมตฺถํ ปุจฺฉิ. โส อาห "อาวุโส อหํ เอกํ เปตํ อทฺทสํ, ตสฺส ติคาวุตปฺปมาณํ สรีรํ, ตํ มนุสฺสสรีรสทิสํ, สีสํ ปน สูกรสฺส วิย, ตสฺส มุเข นงฺคุฏฺฐํ ชาตํ, ตโต ปุฬวา @เชิงอรรถ: ๑. สี. โส กิร เอกทิวสํ. ๒. สี. ยุ. ปาตุกมฺเม. ๓. สี. ยุ. อาคนฺตฺวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๖.

ปคฺฆรนฺติ; สฺวาหํ `น เม เอวรูโป สตฺโต ทิฏฺฐปุพฺโพติ ตํ ทิสฺวา สิตํ ปาตฺวากาสินฺติ. สตฺถา "จกฺขุภูตา วต ภิกฺขเว มม สาวกา วิหรนฺตีติ วตฺวา "อหมฺเปตํ สตฺตํ โพธิมณฺเฑเยว อทฺทสํ, `เย ปน เม น สทฺทเหยฺยุํ, เตสํ อหิตาย อสฺสาติ ปเรสํ อนุกมฺปาย น กเถสึ, อิทานิ [๑]- โมคฺคลฺลานํ สกฺขึ ลภิตฺวา กเถมิ, สจฺจํ ภิกฺขเว โมคฺคลฺลาโน อาหาติ. ตํ สุตฺวา ภิกฺขู สตฺถารํ ปุจฺฉึสุ "กึ ปน ภนฺเต ตสฺส ปุพฺพกมฺมนฺติ. สตฺถา "เตนหิ ภิกฺขเว สุณาถาติ อตีตํ อาหริตฺวา ตสฺส ปุพฺพกมฺมํ กเถสิ: กสฺสปพุทฺธกาเล กิเรกสฺมึ คามกาวาเส เทฺว เถรา สมคฺควาสํ วสึสุ. เตสุ เอโก สฏฺฐิวสฺโส, เอโก เอกูนสฏฺฐิวสฺโส. โส อิตรสฺส ปตฺตจีวรมาทาย วิจริ, สามเณโร วิย สพฺพํ วตฺตปฏิวตฺตํ อกาสิ. เตสํ เอกมาตุกุจฺฉิยํ วุตฺถภาตีนํ ๒- วิย สมคฺควาสํ วสนฺตานํ วสนฏฺฐานํ เอโก ธมฺมกถิโก อาคมิ. ตทา จ ธมฺมสฺสวนทิวโส โหติ. เถรา ตํ สงฺคณฺหิตฺวา "ธมฺมกถํ โน กเถหิ สปฺปุริสาติ อาหํสุ. โส ธมฺมกถํ กเถสิ. เถรา "ธมฺมกถิโก โน ลทฺโธติ ตุฏฺฐจิตฺตา ปุนทิวเส ตมาทาย ธุรคามํ ปิณฺฑาย ปวิสิตฺวา ตตฺถ กตภตฺตกิจฺจา "อาวุโส หิยฺโย ฐิตฏฺฐานโต ๓- โถกํ ธมฺมกถํ กเถหีติ มนุสฺสานํ ธมฺมํ กถาเปสุํ. มนุสฺสา ธมฺมกถํ สุตฺวา ปุนทิวสตฺถายปิ นิมนฺตยึสุ. เอวํ สมนฺตา ภิกฺขาจารคาเมสุ เทฺว เทฺว ทิวเส ตมาทาย ปิณฺฑาย จรึสุ. ธมฺมกถิโก จินฺเตสิ "อิเม เทฺว อติมุทุกา, มยา อุโภเปเต @เชิงอรรถ: ๑. สี. ยุ. เอตฺถนฺตเร `เมติ อตฺถิ. ๒. ม. สี. ยุ. วุตฺถภาตูนํ. @๓. ม. กถิตฏฺฐานโต ว.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๗.

ปลาเปตฺวา อิมสฺมึ วิหาเร วสิตุํ วฏฺฏตีติ. โส สายํ เถรุปฏฺฐานํ คนฺตฺวา ภิกฺขูนํ ๑- อุฏฺฐาย คตกาเล นิวตฺติตฺวา มหาเถรํ อุปสงฺกมิตฺวา "ภนฺเต กิญฺจิ วตฺตพฺพํ อตฺถีติ วตฺวา, "กเถหิ อาวุโสติ วุตฺเต, โถกํ จินฺเตตฺวา "ภนฺเต กถา นาม มหาสาวชฺชาติ วตฺวา อกเถตฺวาว ปกฺกามิ. อนุเถรสฺสาปิ สนฺติกํ คนฺตฺวา ตเถว อกาสิ. โส ทุติยทิวเส ตเถว กตฺวา, ตติยทิวเส เตสํ อติวิย โกตุหเล อุปฺปนฺเน, มหาเถรํ อุปสงฺกมิตฺวา "ภนฺเต กิญฺจิ วตฺตพฺพํ อตฺถิ, ตุมฺหากํ ปน สนฺติเก วตฺตุํ น วิสหามีติ วตฺวา, เถเรน "โหตุ อาวุโส, กเถหีติ นิปฺปีฬิโต อาห "กึ ปน ภนฺเต อนุเถโร ตุมฺเหหิ สทฺธึ วิสภาโคติ. "สปฺปุริส กึ นาเมตํ กเถสิ, มยํ เอกมาตุกุจฺฉิยํ วุตฺถปุตฺตา วิย, อมฺเหสุ เอเกน ลทฺธํ อิตเรนาปิ ลทฺธเมว โหติ, มยา เอตสฺส เอตฺตกํ กาลํ อคุโณ ทิฏฺฐปุพฺโพ นตฺถีติ. "เอวํ ภนฺเตติ. "อาม อาวุโสติ. "ภนฺเต มํ อนุเถโร เอวมาห `สปฺปุริส ตฺวํ กุลปุตฺโต, `อยํ มหาเถโร ลชฺชี เปสโลติ เอเตน สทฺธึ สมฺโภคํ กโรนฺโต อุปปริกฺขิตฺวา กเรยฺยาสีติ, เอวเมส มํ อาคตทิวสโต ปฏฺฐาย วเทตีติ. มหาเถโร ตํ สุตฺวาว กุทฺธมานโส ทณฺฑาภิหตํ กุลาลภาชนํ วิย ภิชฺชิ. อิตโรปิ อุฏฺฐาย อนุเถรสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา ตเถว อโวจ. โสปิ ตเถว ภิชฺชิ. เตสุ กิญฺจาปิ เอตฺตกํ กาลํ เอโกปิ วิสุํ ปิณฺฑาย ปวิฏฺฐปุพฺโพ นาม นตฺถิ, ปุนทิวเส ปน วิสุํ ปิณฺฑาย ปวิสิตฺวา, อนุเถโร ปุเรตรํ อาคนฺตฺวา @เชิงอรรถ: ๑. "ตตฺถ เทฺวเยว เถรา วสึสูติ ปุพฺเพ ทสฺสิตํ วิย อโหสิ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๘.

อุปฏฺฐานสาลายํ อฏฺฐาสิ, มหาเถโร ปจฺฉา อคมาสิ. ๑- ตํ ทิสฺวา อนุเถโร จินฺเตสิ "กึ นุ โข อิมสฺส ปตฺตจีวรํ ปฏิคฺคเหตพฺพํ อุทาหุ โนติ. โส "นทานิ ปฏิคฺคเหสฺสามีติ จินฺเตตฺวาปิ "โหตุ, น มยา เอวรูปํ กตปุพฺพํ, มยา อตฺตโน วตฺตํ หาเปตุํ น วฏฺฏตีติ จิตฺตํ มุทุกํ กตฺวา เถรํ อุปสงฺกมิตฺวา "ภนฺเต ปตฺตจีวรํ เทถาติ อาห. อิตโร "คจฺฉ ทุพฺพินีต, น ตฺวํ มม ปตฺตจีวรํ ปฏิคฺคเหตุํ ยุตฺตรูโปติ อจฺฉรํ ปหริตฺวา, เตน "อาม ภนฺเต, อหํปิ `ตุมฺหากํ ปตฺตจีวรํ น ปฏิคฺคเหสฺสามีติ จินฺเตสินฺติ วุตฺเต, "อาวุโส นวก กึ ตฺวํ จินฺเตสิ `มม อิมสฺมึ วิหาเร โกจิ สงฺโค อตฺถีติ อาห. อิตโรปิ "ตุมฺเห ปน ภนฺเต กิเมวํ มญฺญถ `มม อิมสฺมึ วิหาเร โกจิ สงฺโค อตฺถีติ, เอโส โว วิหาโรติ วตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย นิกฺขมิ. อิตโรปิ นิกฺขมิ. เต เอกมคฺเคนาปิ อคนฺตฺวา, เอโก ปจฺฉิมทฺวาเรน มคฺคํ คณฺหิ, เอโก ปุรตฺถิมทฺวาเรน. ธมฺมกถิโก "ภนฺเต มา เอวํ กโรถ, มา เอวํ กโรถาติ วตฺวา "ติฏฺฐาวุโสติ วุตฺเต, นิวตฺติ. โส ปุนทิวเส ธุรคามํ ปวิฏฺโฐ, มนุสฺเสหิ "ภนฺเต ภทนฺตา กุหินฺติ วุตฺเต, "อาวุโส มา ปุจฺฉถ, ตุมฺหากํ กุลุปกา หิยฺโย กลหํ กตฺวา นิกฺขมึสุ, อหํ ยาจนฺโตปิ นิวตฺเตตุํ นาสกฺขินฺติ อาห. เตสุ พาลา ตุณฺหี อเหสุํ, ปณฺฑิตา ปน "อมฺเหหิ เอตฺตกํ กาลํ ภทนฺตานํ กิญฺจิ ขลิตํ นาม น ทิฏฺฐปุพฺพํ, เตสํ ภยํ อุปฺปชฺชมานํ อิมํ นิสฺสาย อุปฺปนฺนํ ภวิสฺสตีติ โทมนสฺสปฺปตฺตา @เชิงอรรถ: ๑. อาคจฺฉีติ ยุตฺตตรํ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๙.

อเหสุํ. เตปิ เถรา คตฏฺฐาเน จิตฺตสุขํ นาม น ลภึสุ. มหาเถโร จินฺเตสิ "อโห นวกสฺส ภิกฺขุโน ภาริยํ กมฺมํ กตํ, มุหุตฺตํ ทิฏฺฐํ นาม อาคนฺตุกภิกฺขุํ อาห `มหาเถเรน สทฺธึ สมฺโภคํ มา อกาสีติ. อิตโรปิ จินฺเตสิ "อโห มหาเถรสฺส ภาริยํ กมฺมํ กตํ, มุหุตฺตํ ทิฏฺฐํ นาม อาคนฺตุกภิกฺขุํ อาห `อิมินา สทฺธึ สมฺโภคํ มา อกาสีติ. เตสํ เนว สชฺฌาโย น มนสิกาโร อโหสิ. เต วสฺสสตจฺจเยน ปจฺฉิมทิสาย เอกํ วิหารํ อคมํสุ. เตสํ เอกเมว เสนาสนํ ปาปุณิ. มหาเถเร ปวิสิตฺวา มญฺจเก นิสินฺเน, อิตโรปิ ปาวิสิ. มหาเถโร ตํ ทิสฺวาว สญฺชานิตฺวา อสฺสูนิ สนฺธาเรตุํ นาสกฺขิ. อิตโรปิ มหาเถรํ สญฺชานิตฺวา อสฺสุปุณฺเณหิ เนตฺเตหิ "กเถมิ นุ โข มา กเถมีติ จินฺเตตฺวา "น ตํ สทฺเธยฺยรูปนฺติ เถรํ วนฺทิตฺวา อาห "ภนฺเต อหํ เอตฺตกํ กาลํ ตุมฺหากํ ปตฺตจีวรํ คเหตฺวา วิจรึ, อปิ นุ เม กายทฺวาราทีสุ ตุมฺเหหิ กิญฺจิ อสารุปฺปํ ทิฏฺฐปุพฺพนฺติ. "น ทิฏฺฐปุพฺพํ อาวุโสติ. "อถ กสฺมา ธมฺมกถิกํ อโวจุตฺถ `มา เอเตน สทฺธึ สมฺโภคํ อกาสีติ. "นาหํ อาวุโส เอวํ กเถมิ, ตยา กิร มม อนฺตเร เอวํ วุตฺตนฺติ. "อหํปิ ภนฺเต น วทามีติ. เต ตสฺมึ ขเณ "เตน อมฺเห ภินฺทิตุกาเมน เอวํ วุตฺตํ ภวิสฺสตีติ ญตฺวา อญฺญมญฺญํ อจฺจยํ เทสยึสุ. เต วสฺสสตํ จิตฺตสฺสาทํ อลภนฺตา ตํ ทิวสํ สมคฺคา หุตฺวา "อายาม, ตํ ตโต วิหารา นิกฺกฑฺฒิสฺสามาติ ปกฺกมิตฺวา อนุปุพฺเพน ตํ วิหารํ อคมํสุ. ธมฺมกถิโกปิ เถเร ทิสฺวา ปตฺตจีวรํ ปฏิคฺคเหตุํ อุปคญฺฉิ. เถรา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗๐.

"น ตฺวํ อิมสฺมึ วิหาเร วสิตุํ ยุตฺตรูโปติ อจฺฉรํ ปหรึสุ. โส สณฺฐาตุํ อสกฺโกนฺโต ตาวเทว นิกฺขมิตฺวา ปลายิ. อถ นํ วีสติ วสฺส สหสฺสานิ กโต สมณธมฺโม สนฺธาเรตุํ นาสกฺขิ. ตโต จวิตฺวา อวีจิมฺหิ นิพฺพตฺโต เอกํ พุทฺธนฺตรํ ปจิตฺวา อิทานิ คิชฺฌกูเฏ วุตฺตปฺปกาเรน อตฺตภาเวน ทุกฺขํ อนุโภติ. สตฺถา อิทํ ตสฺส ปุพฺพกมฺมํ อาหริตฺวา "ภิกฺขเว ภิกฺขุนา นาม กายาทีหิ อุปสนฺตรูเปน ภวิตพฺพนฺติ วตฺวา อิมํ คาถมาห "วาจานุรกฺขี มนสา สุสํวุโต กาเยน จ อกุสลํ น กยิรา เอเต ตโย กมฺมปเถ วิโสธเย อาราธเย มคฺคมิสิปฺปเวทิตนฺติ. ตสฺสตฺโถ "จตุนฺนํ วจีทุจฺจริตานํ วชฺชเนน วาจานุรกฺขี, อภิชฺฌาทีนํ อนุปฺปาทเนน มนสา สุฏฺฐุ สํวุโต, ปาณาติปาตาทโย ปชหนฺโต กาเยน จ อกุสลํ น กยิรา, เอวํ ๑- เอเต ตโย กมฺมปเถ วิโสธเย; เอวํ วิโสเธนฺโต หิ สีลกฺขนฺธาทีนํ เอสเกหิ พุทฺธาทีหิ อิสีหิ ปเวทิตํ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ อาราเธยฺยาติ. เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณึสูติ. สูกรเปตวตฺถุ. ----- @เชิงอรรถ: ๑. สี. ยุ. "เอวนฺติ นตฺถิ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗๑.

๕. โปฐิลตฺเถรวตฺถุ. (๒๐๗) "โยคา เวติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต โปฐิลํ นาม เถรํ อารพฺภ กเถสิ. โส กิร สตฺตนฺนํ พุทฺธานํ สาสเน เตปิฏโก ปญฺจนฺนํ ภิกฺขุสตานํ ธมฺมํ วาเจสิ. สตฺถา จินฺเตสิ "อิมสฺส ภิกฺขุโน `อตฺตโน ทุกฺขนิสฺสรณํ กริสฺสามีติ จิตฺตํปิ นตฺถิ, สํเวเชสฺสามิ นนฺติ. ตโต ปฏฺฐาย ตํ เถรํ อตฺตโน อุปฏฺฐานํ อาคตกาเล "เอหิ ตุจฺฉโปฐิล, นิสีท ตุจฺฉโปฐิล, ยาหิ ตุจฺฉโปฐิลาติ วเทติ, อุฏฺฐาย คตกาเลปิ "ตุจฺฉโปฐิโล คโตติ วเทติ. โส จินฺเตสิ "อหํ สาฏฺฐกถานิ ตีณิ ปิฏกานิ ธาเรมิ, ปญฺจนฺนํ ภิกฺขุสตานํ อฏฺฐารส มหาคเณ ธมฺมํ วาเจมิ, อถ จ ปน มํ สตฺถา อภิกฺขณํ `ตุจฺฉโปฐิลาติ วเทติ, อทฺธา มํ สตฺถา ฌานาทีนํ อภาเวน เอวํ วเทตีติ. โส อุปฺปนฺนสํเวโค "อรญฺญํ อิทานิ ปวิสิตฺวา สมณธมฺมํ กริสฺสามีติ สยเมว ปตฺตจีวรํ สํวิทหิตฺวา ปจฺจูสกาเล สพฺพปจฺฉา ธมฺมํ อุคฺคณฺหิตฺวา ๑- นิกฺขมนฺเตน ภิกฺขุนา สทฺธึ นิกฺขมิ. ปริเวเณ นิสีทิตฺวา สชฺฌายนฺตา ตํ "อาจริโยติ น สลฺลกฺเขสุํ. โส วีสํ โยชนสตํ คนฺตฺวา, เอกสฺมึ อรญฺญาวาเส ตึส ภิกฺขู วสนฺติ, เต อุปสงฺกมิตฺวา สงฺฆตฺเถรํ วนฺทิตฺวา "ภนฺเต อวสฺสโย เม โหถาติ อาห. "อาวุโส ตฺวํ ธมฺมกถิโก, อมฺเหหิ นาม ตํ นิสฺสาย กิญฺจิ @เชิงอรรถ: ๑. สี. ยุ. ปคฺคณฺหิตฺวา.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗๒.

ชานิตพฺพํ ภเวยฺย, กสฺมา เอวํ วเทสีติ. "มา ภนฺเต เอวํ กโรถ, อวสฺสโย เม โหถาติ. เต ปน สพฺเพ ขีณาสวาว. อถ นํ มหาเถโร "อิมสฺส อุคฺคหํ นิสฺสาย มาโน อตฺถิเยวาติ อนุเถรสฺส สนฺติกํ ปหิณิ. โสปิ ตํ ตเถวาห. อิมินา นีหาเรน สพฺเพปิ ตํ เปเสนฺตา ทิวาฏฺฐาเน นิสีทิตฺวา สูจิกมฺมํ กโรนฺตสฺส สพฺพนวกสฺส สตฺตวสฺสิก- สามเณรสฺส สนฺติกํ ปหิณึสุ. เอวมสฺส มานํ นีหรึสุ. โส นีหตมาโน สามเณรสฺส สนฺติเก อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวา "อวสฺสโย เม โหหิ สปฺปุริสาติ อาห. "อโห อาจริย กึ นาเมตํ กเถถ, ตุมฺเห มหลฺลกา พหุสฺสุตา, ตุมฺหากํ สนฺติเก มยา กิญฺจิ การณํ ชานิตพฺพํ ภเวยฺยาติ. "มา เอวํ กริ สปฺปุริส, โหหิเยว เม อวสฺสโยติ. "ภนฺเต สเจ โอวาทกฺขมา ภวิสฺสถ, ภวิสฺสามิ โว อวสฺสโยติ. "โหมิ สปฺปุริส, อหํ `อคฺคึ ปวิสาติ วุตฺเต, อคฺคึปิ ปวิสิสฺสามิ เอวาติ. อถ นํ โส อวิทูเร เอกํ สรํ ทสฺเสตฺวา "ภนฺเต ยถา นิวตฺถปารุตาว อิมํ สรํ ปวิสถาติ อาห. โส หิสฺส มหคฺฆานํ ทุปฏฺฏจีวรานํ นิวตฺถปารุตภาวํ ญตฺวาปิ "โอวาทกฺขโม นุ โข โนติ วีมํสนฺโต เอวมาห. เถโรปิ เอกวจเนเนว โอตริ. อถ นํ จีวรกณฺณานํ เตมนกาเล "เอถ ภนฺเตติ วตฺวา, เอกวจเนเนว อาคนฺตฺวา ฐิตํ อาห "ภนฺเต เอกสฺมึ วมฺมิเก ฉ ฉิทฺทานิ, ตตฺถ เอเกน ฉิทฺเทน โคธา อนฺโต ปวิฏฺฐา, ตํ คณฺหิตุกาโม อิตรานิ ปญฺจ ฉิทฺทานิ ถเกตฺวา ฉฏฺฐํ ภินฺทิตฺวา ปวิฏฺฐจฺฉิทฺเทเนว คณฺหาติ;

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗๓.

เอวํ ตุมฺเหปิ ฉทฺวาริเกสุ อารมฺมเณสุ ๑- เสสานิ ปญฺจ ทฺวารานิ ปิธาย มโนทฺวาเร กมฺมํ ปฏฺฐเปถาติ. พหุสฺสุตสฺส ภิกฺขุโน เอตฺตเกเนว ปทีปุชฺชลนํ วิย อโหสิ. โส "เอตฺตกเมว โหตุ สปฺปุริสาติ กรชกาเย ญาณํ โอตาเรตฺวา สมณธมฺมํ อารภิ. สตฺถา วีสโยชนสต มตฺถเก นิสินฺโนว ตํ ภิกฺขุํ โอโลเกตฺวา "ยเถวายํ ภิกฺขุ ภูริปญฺโญ; เอวเมว เตน อตฺตานํ ปติฏฺฐาเปตุํ วฏฺฏตีติ จินฺเตตฺวา เตน สทฺธึ กเถนฺโต วิย โอภาสํ ผริตฺวา อิมํ คาถมาห "โยคา เว ชายเต ภูริ, อโยคา ภูริสงฺขโย,' เอตํ เทฺวธาปถํ ญตฺวา ภวาย วิภวาย จ ตถตฺตานํ นิเวเสยฺย; ยถา ภูริ ปวฑฺฒตีติ. ตตฺถ "โยคาติ: อฏฺฐตฺตึสาย อารมฺมเณสุ โยนิโส มนสิการา. ภูรีติ: ปฐวีสมาย วิตฺถตาย ปญฺญาเยตํ นามํ. สงฺขโยติ: วินาโส. เอตํ เทฺวธาปถนฺติ: เอตํ โยคญฺจ อโยคญฺจ. ภวาย วิภวาย จาติ: วฑฺฒิยา จ อวฑฺฒิยา จ. ตถตฺตานนฺติ: ยถา อยํ ภูริสงฺขาตา ปญฺญา ปวฑฺฒติ; เอวํ อตฺตานํ นิเวเสยฺยาติ อตฺโถ. คาถาวสาเน โปฐิลตฺเถโร อรหตฺเต ปติฏฺฐหีติ. โปฐิลตฺเถรวตฺถุ. -------- @เชิงอรรถ: ๑. "ฉสุ ทฺวาเรสูติ ภวิตพฺพํ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗๔.

๖. มหลฺลกตฺเถรวตฺถุ. (๒๐๘) "วนํ ฉินฺทถาติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต สมฺพหุเล มหลฺลเก ภิกฺขู อารพฺภ กเถสิ. เต กิร คิหิกาเล สาวตฺถิยํ กุฏุมฺพิกา อฑฺฒา มหทฺธนา อญฺญมญฺญํ สหายกา เอกโต ปุญฺญานิ กโรนฺตา สตฺถุ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา "มยํ มหลฺลกา, กึ โน ฆราวาเสนาติ สตฺถารํ ปพฺพชฺชํ ยาจิตฺวา ปพฺพชึสุ, มหลฺลกภาเวน ปน ธมฺมํ ปริยาปุณิตุํ อสกฺโกนฺตา วิหารปริยนฺเต ปณฺณสาลํ กาเรตฺวา เอกโต วสึสุ, ปิณฺฑาย จรนฺตาปิ เยภุยฺเยน ปุตฺตทารสฺเสว เคหํ คนฺตฺวา ภุญฺชึสุ. เตสุ เอกสฺส ปุราณทุติยิกา มธุรปาณิกา นาม. สา เตสํ สพฺเพสํปิ อุปการิกา อโหสิ; ตสฺมา สพฺเพปิ อตฺตนา ลทฺธํ อาหารํ คเหตฺวา ตสฺสาเอว เคเห นิสีทิตฺวา ภุญฺชนฺติ. สาปิ เนสํ ยถาสนฺนิหิตํ สูปพฺยญฺชนํ เทติ. สา อญฺญตเรน อาพาเธน ผุฏฺฐา กาลมกาสิ. อถ เต มหลฺลกตฺเถรา สหายกตฺเถรสฺส ปณฺณสาลายํ สนฺนิปติตฺวา อญฺญมญฺญํ คีวาสุ คเหตฺวา "มธุรหตฺถรสา อุปาสิกา กาลกตาติ วิลปนฺตา โรทึสุ, ภิกฺขูหิ จ สมนฺตโต อุปธาวิตฺวา "กิมิทํ อาวุโสติ ปุฏฺฐา "ภนฺเต สหายสฺส โน ปุราณทุติยิกา กาลกตา, สา อมฺหากํ อติวิย อุปการิกา, อิทานิ กุโต ตถารูปํ ลภิสฺสาม, อิมินา การเณน โรทามาติ อาหํสุ. ภิกฺขู ธมฺมสภายํ กถํ สมุฏฺฐาเปสุํ. สตฺถา อาคนฺตฺวา "กาย นุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗๕.

ปุจฺฉิตฺวา, "อิมาย นามาติ วุตฺเต, "น ภิกฺขเว อิทาเนว, ปุพฺเพเปเต, ตสฺสา กากโยนิยํ นิพฺพตฺติตฺวา สมุทฺทตีเร จรมานาย สมุทฺทอูมิยา สมุทฺทํ ปเวเสตฺวา มาริตาย, กากา หุตฺวา โรทิตฺวา ปริเทวิตฺวา, `ตํ นีหริสฺสามาติ มุขตุณฺฑเกหิ มหาสมุทฺทํ อุสฺสิญฺจนฺตา กิลมึสูติ วตฺวา อตีตํ อาหริตฺวา "อปิ นุ หนุกา สนฺตา, มุขญฺจ ปริสุสฺสติ, โอรมาม น ปาเรม, ปูรเตว มโหทธีติ อิมํ กากชาตกํ ๑- วิตฺถาเรตฺวา เต ภิกฺขู อามนฺเตตฺวา "ภิกฺขเว ราคโทสโมหวนํ นิสฺสาย ตุมฺเหหิ อิทํ ทุกฺขํ ปตฺตํ, ตํ วนํ ฉินฺทิตุํ วฏฺฏติ, เอวํ นิทฺทุกฺขา ภวิสฺสถาติ วตฺวา อิมา คาถา อภาสิ "วนํ ฉินฺทถ มา รุกฺขํ, วนโต ชายเต ภยํ, เฉตฺวา วนํ วนฏฺฐญฺจ นิพฺพนา โหถ ภิกฺขโว; ยาวญฺหิ วนฏฺโฐ น ฉิชฺชติ อณุมตฺโตปิ นรสฺส นาริสุ ปฏิพทฺธมโนว ตาว โส วจฺโฉ ขีรปโกว มาตรีติ. ตตฺถ "มา รุกฺขนฺติ: สตฺถารา หิ "วนํ ฉินฺทถาติ วุตฺเต, เตสํ อจิรปฺปพฺพชิตานํ "สตฺถา อมฺเห วาสีอาทีนิ คเหตฺวา วนํ ฉินฺทาเปตีติ รุกฺขํ ฉินฺทิตุกามตาจิตฺตํ ๒- อุปฺปชฺชติ; อถ เน "มยา ราคาทิกิเลสวนํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํ, น รุกฺเขติ ปฏิเสเธนฺโต "มา @เชิงอรรถ: ๑. กากชาตกํ. ขุ. ชา. เอก. ๒๗/๔๒. ตทฏฺฐกถา. ๒/๓๙๓. @๒. ม. สี. ยุ. "จิตฺตนฺติ นตฺถิ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗๖.

รุกฺขนฺติ อาห. วนโตติ: ยถา ปกติวนโต สีหาทิภยํ ชายติ; เอวํ ชาติอาทิภยํปิ กิเลสวนโต ชายตีติ อตฺโถ. วนํ วนฏฺฐญฺจาติ เอตฺถ มหนฺตา รุกฺขา วนํ นาม, ขุทฺทกา ตสฺมึ วเน ฐิตา วนฏฺฐา นาม; ปุพฺพุปฺปตฺติกา รุกฺขา วา วนํ นาม, อปราปรุปฺปตฺติกา วนฏฺฐา นาม; เอวเมว มหนฺตมหนฺตา ภวกฑฺฒนกา กิเลสา วนํ นาม, ปวตฺติยํ วิปากทายกา วนฏฺฐา นาม; ปุพฺพุปฺปตฺติกา วา วนํ นาม, อปราปรุปฺปตฺติกา วนฏฺฐา นาม. ตํ ปน อุภยํปิ จตุตฺถมคฺคญาเณน ฉินฺทิตพฺพํ, เตนาห "เฉตฺวา วนํ วนฏฺฐญฺจาติ. นิพฺพนา โหถาติ: นิกฺกิเลสา โหถ. ยาวญฺหิ วนฏฺโฐติ: ยาว เอส อณุมตฺโตปิ กิเลสวนฏฺโฐ นรสฺส นารีสุ น ฉิชฺชติ; ตาว โส ขีรปโก วจฺโฉ มาตริ วิย ปฏิพทฺธมโน ลคฺคจิตฺโต ว โหตีติ อตฺโถ. เทสนาวสาเน เต มหลฺลกตฺเถรา โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐหึสุ. สมฺปตฺตานํปิ สาตฺถิกา เทสนา อโหสีติ. มหลฺลกตฺเถรวตฺถุ. ---------- ๗. สารีปุตฺตตฺเถรสฺสสทฺธิวิหาริกวตฺถุ. ๑- (๒๐๙) "อุจฺฉินฺทาติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต สารีปุตฺตตฺเถรสฺส สทฺธิวิหาริกํ อารพฺภ กเถสิ. เอโก กิร สุวณฺณการกปุตฺโต อภิรูโป เถรสฺส สนฺติเก @เชิงอรรถ: ๑. ม. สี. ยุ. สุวณฺณการตฺเถรสฺส วตฺถุ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗๗.

ปพฺพชิ. เถโร "ตรุณานํ ราโค อุสฺสนฺโน โหตีติ จินฺเตตฺวา ตสฺส ราคปฏิฆาตาย อสุภกมฺมฏฺฐานํ อทาสิ. ตสฺส ปน ตํ อสปฺปายํ; ตสฺมา อรญฺญํ ปวิสิตฺวา เตมาสํ วายมนฺโต จิตฺเตกคฺคตามตฺตํปิ อลภิตฺวา ปุน เถรสฺส สนฺติกํ อาคนฺตฺวา, เถเรน "อุปฏฺฐิตํ เต อาวุโส กมฺมฏฺฐานนฺติ วุตฺเต, ตํ ปวตฺตึ อาโรเจสิ. อถสฺส เถโร "กมฺมฏฺฐานํ น สมฺปชฺชตีติ โวสานํ อาปชฺชิตุํ น วฏฺฏตีติ วตฺวา ปุน ตเทว กมฺมฏฺฐานํ สาธุกํ กเถตฺวา อทาสิ. โส ทุติยวาเรปิ กญฺจิ วิเสสํ นิพฺพตฺเตตุํ อสกฺโกนฺโต อาคนฺตฺวา เถรสฺส อาโรเจสิ. [๑]- เถโรปิ สการณํ สอุปมํ กตฺวา ตเทว กมฺมฏฺฐานํ อาจิกฺขิ. โส ปุนปิ อาคนฺตฺวา กมฺมฏฺฐานสฺส อสมฺปชฺชนภาวํ กเถสิ. เถโร จินฺเตสิ "การโก ภิกฺขุ อตฺตนิ วิชฺชมาเน กามฉนฺทาทโย `วิชฺชมานาติ อวิชฺชมาเน `อวิชฺชมานาติ จ ชานาติ; อยญฺจาปิ ภิกฺขุ การโก โน อการโก, ปฏิปนฺโน โน อปฺปฏิปนฺโน; อหํ ปเนตสฺส อชฺฌาสยํ น ชานามิ, พุทฺธเวเนยฺโย เอโส ภวิสฺสตีติ ตํ อาทาย สายณฺหสมเย สตฺถารํ อุปสงฺกมิตฺวา "อยํ ภนฺเต มม สทฺธิวิหาริโก, อิมสฺส มยา อิมินา การเณน อิทํ นาม กมฺมฏฺฐานํ ทินฺนนฺติ สพฺพํ ตํ ปวตฺตึ อาโรเจสิ. อถ นํ สตฺถา "อาสยานุสยญาณํ นาเมตํ ปารมิโย ปูเรตฺวา ทสสหสฺสโลกธาตุํ อุนฺนาเทตฺวา สพฺพญฺญุตํ ปตฺตานํ พุทฺธานํเยว โหตีติ วตฺวา "กตรกุลา นุ โข เอส ปพฺพชิโตติ อาวชฺชนฺโต @เชิงอรรถ: ๑. ม. สี. ยุ. เอตฺถนฺตเร "อถสฺสาติ อตฺถิ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗๘.

"สุวณฺณการกุลาติ ญตฺวา อตีเต อตฺตภาเว โอโลเกนฺโต ตสฺส สุวณฺณการกุเลเยว ปฏิปาฏิยา นิพฺพตฺตานิ ปญฺจ อตฺตภาวสตานิ ทิสฺวา "อิมินา ทหเรน ทีฆรตฺตํ สุวณฺณการกมฺมํ กโรนฺเตน `กณฺณิการปุปฺผปทุมปุปฺผาทีนิ กริสฺสามีติ รตฺตสุวณฺณเมว สมฺปริวตฺติตํ, อิมสฺส อสุภปฏิกูลกมฺมฏฺฐานํ น วฏฺฏติ, มนาปเมวสฺส กมฺมฏฺฐานสปฺปายนฺติ จินฺเตตฺวา "สารีปุตฺต ตยา กมฺมฏฺฐานํ ทตฺวา จตฺตาโร มาเส กิลมิตํ ภิกฺขุํ อชฺช ปจฺฉาภตฺเตเยว อรหตฺตํ ปตฺตํ ปสฺสิสฺสสิ, คจฺฉ ตฺวนฺติ เถรํ อุยฺโยเชตฺวา อิทฺธิยา จกฺกมตฺตํ สุวณฺณปทุมํ มาเปตฺวา ปตฺเตหิ เจว นาเฬน จ อุทกพินฺทูนิ มุญฺจนฺตํ วิย กตฺวา "หนฺท ภิกฺขุ อิมํ ปทุมํ อาทาย วิหารปจฺจนฺเต วาลุกราสิมฺหิ ฐเปตฺวา สมฺมุขฏฺฐาเน ปลฺลงฺเกน นิสีทิตฺวา `โลหิตกํ โลหิตกนฺติ ปริกมฺมํ กโรหีติ อทาสิ. ตสฺส สตฺถุ หตฺถโต ปทุมํ คณฺหนฺตสฺเสว จิตฺตํ ปสีทิ. โส วิหารปจฺจนฺตํ คนฺตฺวา วาลุกํ อุสฺสาเปตฺวา, ตตฺถ ปทุมนาฬํ ปเวเสตฺวา สมฺมุเข ปลฺลงฺเกน นิสินฺโน "โลหิตกํ โลหิตกนฺติ ปริกมฺมํ อารภิ. อถสฺส ตํ ขณํเยว นีวรณานิ วิกฺขมฺภึสุ, อุปจารชฺฌานํ อุปฺปชฺชิ. ตทนนฺตรํ ปฐมชฺฌานํ นิพฺพตฺเตตฺวา ปญฺจหากาเรหิ วสีภาวํ ปาเปตฺวา ยถานิสินฺโนว ทุติยชฺฌานาทีนิ ปตฺวา วสีภูเต จตุตฺถชฺฌาเน ฌานกีฬํ กีฬนฺโต นิสีทิ. สตฺถา ตสฺส ฌานานํ อุปฺปนฺนภาวํ ญตฺวา "สกฺขิสฺสติ นุ โข เอส อตฺตโน ธมฺมตาย อุตฺตรึ วิเสสํ นิพฺพตฺเตตุนฺติ โอโลเกนฺโต "น สกฺขิสฺสตีติ ญตฺวา "ตํ ปทุมํ มิลายตูติ อธิฏฺฐหิ. ตํ หตฺเถหิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗๙.

มทฺทิตปทุมํ วิย มิลายนฺตํ กาฬวณฺณํ อโหสิ. โส ฌานา วุฏฺฐาย ตํ โอโลเกตฺวา "กึ นุ โข อิทํ ปทุมํ ชราย ปหฏํ ปญฺญายติ, อนุปาทินฺนเกปิ เอวํ ชราย อภิภุยฺยมาเน, อุปาทินฺนเก กถา นาม นตฺถิ, อิทํปิ หิ ชรา อภิภวิสฺสตีติ อนิจฺจลกฺขณํ ปสฺสิ. ตสฺมึ ปน ทิฏฺเฐ, ทุกฺขลกฺขณํ อนตฺตลกฺขณญฺจ ทิฏฺฐเมว โหติ. ตสฺส ตโย ภวา อาทิตฺตา วิย กณฺเฐ พทฺธกุณปํ วิย จ ขายึสุ. ตสฺมึ ขเณ ตสฺส อวิทูเร กุมารกา เอกํ สรํ โอตริตฺวา กุมุทานิ ภญฺชิตฺวา ถเล ราสึ กโรนฺติ. โส ถเล จ ชเล จ กุมุทานิ โอโลเกสิ. อถสฺส ชเล กุมุทานิ อภิรูปานิ อุทกํ ปคฺฆรนฺตานิ วิย อุปฏฺฐหึสุ, อิตรานิ อคฺคคฺเคสุ ปริมิลาตานิ. โส "อนุปาทินฺนกํ ชรา เอวํ ปหรติ, อุปาทินฺนกํ กึ น ปหริสฺสตีติ สุฏฺฐุตรํ อนิจฺจลกฺขณาทีนิ อทฺทส. สตฺถา "ปากฏีภูตํ อิทานิ อิมสฺส ภิกฺขุโน กมฺมฏฺฐานนฺติ ญตฺวา คนฺธกุฏิยํ นิสินฺนโกว โอภาสํ มุญฺจิ. โส ตสฺส มุขํ ปหริ. อถสฺส "กินฺนุ โข เอตนฺติ โอโลเกนฺตสฺส, สตฺถา อาคนฺตฺวา สมฺมุเข ฐิโต วิย อโหสิ. โส อุฏฺฐาย อญฺชลึ ปคฺคณฺหิ. อถสฺส สตฺถา สปฺปายํ สลฺลกฺเขตฺวา อิมํ คาถมาห "อุจฺฉินฺท สิเนหมตฺตโน กุมุทํ สารทิกํว ปาณินา สนฺติมคฺคเมว พฺรูหย, นิพฺพานํ สุคเตน เทสิตนฺติ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๘๐.

ตตฺถ "อุจฺฉินฺทาติ: อรหตฺตมคฺเคน ฉินฺท. สารทิกนฺติ: สรทกาเล นิพฺพตฺตํ. สนฺติมคฺคนฺติ: นิพฺพานคามึ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ. พฺรูหยาติ: วฑฺฒย. นิพฺพานนฺติ นิพฺพานํ หิ สุคเตน เทสิตํ; ตสฺมา ตสฺส มคฺคํ ภาเวหีติ อตฺโถ. เทสนาวสาเน โส ภิกฺขุ อรหตฺเต ปติฏฺฐหีติ. สารีปุตฺตตฺเถรสฺสสทฺธิวิหาริกวตฺถุ. ----------- ๘. มหาธนวาณิชวตฺถุ. (๒๑๐) "อิธ วสฺสนฺติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต มหาธนวาณิชํ นาม อารพฺภ กเถสิ. โส กิร พาราณสิโต กุสุมฺภรตฺตานํ วตฺถานํ ปญฺจ สกฏสตานิ ปูเรตฺวา วณิชฺชาย สาวตฺถึ อาคโต. โส นทีตีรํ ปตฺวา "เสฺว นทึ อุตฺตริสฺสามีติ ตตฺเถว สกฏานิ โมเจตฺวา วสิ. รตฺตึ มหาเมโฆ อุฏฺฐหิตฺวา วสฺสิ. นที สตฺตาหํ อุทกสฺส ปูรา อฏฺฐาสิ. นคเรปิ สตฺตาหํ นกฺขตฺตํ กีฬึสุ. กุสุมฺภรตฺเตหิ กิจฺจํ นตฺถิ. วาณิโช จินฺเตสิ "อหํ ทูรมาคโต, สเจ ปุน คมิสฺสามิ, ปปญฺโจ ภวิสฺสติ, อิเธว วสฺสญฺจ เหมนฺตญฺจ คิมฺหญฺจ มม กมฺมํ กโรนฺโต วสิตฺวา อิมานิ วิกฺกีณิสฺสามีติ. สตฺถา นคเร ปิณฺฑาย จรนฺโต ตสฺส จิตฺตํ ญตฺวา สิตํ ปาตุกริตฺวา อานนฺทตฺเถเรน สิตการณํ ปุฏฺโฐ อาห "ทิฏฺโฐ เต อานนฺท มหาธนวาณิโชติ. "อาม ภนฺเตติ. "โส อตฺตโน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๘๑.

ชีวิตนฺตรายํ อชานิตฺวา อิมํ สํวจฺฉรํ อิเธว วสิตฺวา ภณฺฑํ วิกฺกีณิตุํ จิตฺตํ อกาสีติ. "กึ ปนสฺส ภนฺเต อนฺตราโย ภวิสฺสตีติ. สตฺถา "อาม อานนฺท สตฺตาหเมว ชีวิตฺวา โส มจฺจุมุเข ปติฏฺฐหิสฺสตีติ วตฺวา อิมา คาถา อภาสิ "อชฺเชว กิจฺจํ อาตปฺปํ, โก ชญฺญา `มรณํ สุเว,' น หิ โน สงฺครนฺเตน มหาเสเนน มจฺจุนา; เอวํ วิหารึ อาตาปึ อโหรตฺตมตนฺทิตํ ตํ เว `ภทฺเทกรตฺโตติ สนฺโต อาจิกฺขเต มุนีติ. "คจฺฉามิสฺส ภนฺเต อาโรเจสฺสามีติ. "วิสฺสฏฺโฐ คจฺฉ อานนฺทาติ. เถโร สกฏฏฺฐานํ ๑- คนฺตฺวา ภิกฺขาย จริ. วาณิโช เถรํ อาหาเรน ปฏิมาเนสิ. อถ นํ เถโร อาห "กิตฺตกํ กาลํ อิธ วสิสฺสสีติ. "ภนฺเต อหํ ทูรโต อาคโต, สเจ ปุน คมิสฺสามิ, ปปญฺโจ ภวิสฺสติ; อิมํ สํวจฺฉรํ อิธ วสิตฺวา ภณฺฑํ วิกฺกีณิตฺวา คมิสฺสามีติ. "อุปาสก ทุชฺชาโน ชีวิตนฺตราโย, อปฺปมาทํ กาตุํ วฏฺฏตีติ. "กึ ปน ภนฺเต อนฺตราโย ภวิสฺสตีติ. "อาม อุปาสก, สตฺตาหเมว เต ชีวิตํ ปวตฺติสฺสตีติ. โส สํวิคฺคมานโส หุตฺวา พุทฺธปฺปมุขํ ภิกฺขุสงฺฆํ นิมนฺเตตฺวา สตฺตาหํ มหาทานํ ทตฺวา อนุโมทนตฺถาย ปตฺตํ คณฺหิ. อถสฺส สตฺถา อนุโมทนํ กโรนฺโต "อุปาสก ปณฺฑิเตน นาม `อิเธว วสฺสาทีนิ วสิสฺสามิ, อิทญฺจิทญฺจ กมฺมํ ปโยเชสฺสามีติ จินฺเตตุํ น วฏฺฏติ, อตฺตโน [๒]- ชีวิตนฺตรายเมว @เชิงอรรถ: ๑. สี. ยุ. สกฏาวารํ. ๒. สี. ยุ. เอตฺถนฺตเร "ปนาติ อตฺถิ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๘๒.

จินฺเตตุํ วฏฺฏตีติ วตฺวา อิมํ คาถมาห "อิธ วสฺสํ วสิสฺสามิ อิธ เหมนฺตคิมฺหิสุ' อิติ พาโล วิจินฺเตติ อนฺตรายํ น พุชฺฌตีติ. ตตฺถ "อิธ วสฺสนฺติ: อิมสฺมึ ฐาเน อิทญฺจิทญฺจ กมฺมํ กโรนฺโต จาตุมฺมาสํ วสฺสํ วสิสฺสามิ. เหมนฺตคิมฺหิสูติ: "เหมนฺตคิมฺเหสุปิ จตฺตาโร ๑- มาเส อิทญฺจิทญฺจ กมฺมํ กโรนฺโต อิเธว วสิสฺสามีติ เอวํ ทิฏฺฐธมฺมิกสมฺปรายิกํ อตฺถํ อชานนฺโต พาโล วิจินฺเตติ. อนฺตรายนฺติ: "อสุกสฺมึ นาม กาเล วา เทเส วา วเย วา มริสฺสามีติ อตฺตโน ชีวิตนฺตรายํ น พุชฺฌตีติ. เทสนาวสาเน โส วาณิโช โสตาปตติผเล ปติฏฺฐหิ, สมฺปตฺตานํปิ สาตฺถิกา เทสนา อโหสิ. วาณิโชปิ สตฺถารํ อนุคนฺตฺวา นิวตฺติตฺวา "สีสโรโค วิย เม อุปฺปนฺโนติ สยเน นิปชฺชิ, ตถานิปนฺโนว กาลํ กตฺวา ตุสิตวิมาเน นิพฺพตฺตีติ. มหาธนวาณิชวตฺถุ. ------- @เชิงอรรถ: ๑. อาเมณฺฑิเตน ภวิตพฺพํ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๘๓.

๙. กิสาโคตมีวตฺถุ. (๒๑๑) "ตํ ปุตฺตปสุสมฺมตฺตนฺติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต กิสาโคตมึ อารพฺภ กเถสิ. วตฺถุ สหสฺสวคฺเค "โย จ วสฺสสตํ ชีเว อปสฺสํ อมตํ ปทํ, เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย ปสฺสโต อมตํ ปทนฺติ คาถาวณฺณนาย วิตฺถาเรตฺวา กถิตํ. ตทา หิ สตฺถา "กิสาโคตมิ ลทฺธา เต เอกจฺฉรมตฺตา สิทฺธตฺถกาติ อาห. "น ลทฺธา ภนฺเต, สกลคาเม ชีวนฺเตหิ มตกาว พหุตราติ. อถ นํ สตฺถา "ตฺวํ `มเมว ปุตฺโต มโตติ สลฺลกฺเขสิ, ธุวธมฺโม เอส สพฺพสตฺตานํ, มจฺจุราชา หิ สพฺพสตฺเต อปริปุณฺณชฺฌาสเยเอว มโหโฆ วิย ปริกฑฺฒมาโน อปายสมุทฺเท ปกฺขิปตีติ วตฺวา ธมฺมํ เทเสนฺโต อิมํ คาถมาห "ตํ ปุตฺตปสุสมฺมตฺตํ พฺยาสตฺตมนสํ นรํ สุตฺตํ คามํ มโหโฆว มจฺจุ อาทาย คจฺฉตีติ. ตตฺถ "ตํ ปุตฺตปสุสมฺมตฺตนฺติ: ตํ รูปพลาทิสมฺปนฺเน ปุตฺเต จ ปสู จ ลภิตฺวา "มม ปุตฺตา อภิรูปา พลสมฺปนฺนา ปณฺฑิตา สพฺพกิจฺจสมตฺถา, มม โคโณ อภิรูโป อโรโค มหาภารสโห, มม คาวี พหุขีราติ เอวํ ปุตฺเตหิ จ ปสูหิ จ สมฺมตฺตํ ปมตฺตํ นรํ. พฺยาสตฺตมนสนฺติ: หิรญฺญสุวณฺณาทีสุ วา ปตฺตจีวราทีสุ วา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๘๔.

กิญฺจิเทว ลภิตฺวา ตโต อุตฺตริตรํ ปตฺถนตาย อาสตฺตมานสํ. จกฺขุวิญฺเญยฺยาทีสุ อารมฺมเณสุ วุตฺตปฺปกาเรสุ วา ปริกฺขาเรสุ ยํ ยํ ลทฺธํ โหติ ตตฺถ ตตฺเถว ลคฺคนตาย พฺยาสตฺตมานสํ วา. สุตฺตํ คามนฺติ: นิทฺทํ อุปคตํ สตฺตนิกายํ. มโหโฆวาติ: ยถา เอวรูปํ คามํ คมฺภีรวิตฺถโต มหนฺโต มหานทีโอโฆ อนฺตมโส สุนขํปิ อเสเสตฺวา สพฺพํ อาทาย คจฺฉติ; เอวํ วุตฺตปฺปการํ นรํ มจฺจุ อาทาย คจฺฉตีติ อตฺโถ. เทสนาวสาเน กิสาโคตมี โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐหิ, สมฺปตฺตานํปิ สาตฺถิกา เทสนา อโหสีติ. กิสาโคตมีวตฺถุ. ----------- ๑๐. ปฏาจาราวตฺถุ. (๒๑๒) "น สนฺติ ปุตฺตาติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต ปฏาจารํ อารพฺภ กเถสิ. วตฺถุ สหสฺสวคฺเค "โย จ วสฺสสตํ ชีเว อปสฺสํ อุทยพฺพยํ, เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย ปสฺสโต อุทยพฺพยนฺติ คาถาวณฺณนาย วิตฺถาเรตฺวา กถิตํ. ตทา หิ สตฺถา ปฏาจารํ ตนุภูตโสกํ ญตฺวา "ปฏาจาเร ปุตฺตาทโย นาม ปรโลกํ คจฺฉนฺตสฺส

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๘๕.

ตาณํ วา เลนํ ๑- วา ภวิตุํ น สกฺโกนฺติ; ตสฺมา วิชฺชมานาปิ เต น สนฺติเยว; ปณฺฑิเตน ปน สีลํ วิโสเธตฺวา อตฺตโน นิพฺพานคามิมคฺคเมว โสเธตุํ วฏฺฏตีติ วตฺวา ธมฺมํ เทเสนฺโต อิมา คาถา อภาสิ "น สนฺติ ปุตฺตา ตาณาย, น ปิตา, นปิ พนฺธวา, อนฺตเกนาธิปนฺนสฺส นตฺถิ ญาตีสุ ตาณตา' เอตมตฺถวสํ ญตฺวา ปณฺฑิโต สีลสํวุโต นิพฺพานคมนํ มคฺคํ ขิปฺปเมว วิโสธเยติ. ตตฺถ "ตาณายาติ: ตาณภาวาย ปติฏฺฐานตฺถาย. พนฺธวาติ: ปุตฺเต จ มาตาปิตโร จ ฐเปตฺวา อวเสสา ญาติสุหชฺชา. อนฺตเกนาธิปนฺนสฺสาติ: มรเณน อภิภูตสฺส. ปวตฺติยํ หิ ปุตฺตาทโย อนฺนปานาทิทาเนน เจว อุปฺปนฺนกิจฺจนิตฺถรเณน จ ตาณํ หุตฺวาปิ มรณกาเล เกนจิ อุปาเยน มรณํ ปฏิพาหิตุํ อสมตฺถตาย ตาณตฺถาย เลนตฺถาย น สนฺติ นาม; เตเนว วุตฺตํ "นตฺถิ ญาตีสุ ตาณตาติ. เอตมตฺถวสนฺติ: เอตํ เตสํ อญฺญมญฺญสฺส ตาณํ ภวิตุํ อสมตฺถ- ภาวสงฺขาตํ การณํ ชานิตฺวา ปณฺฑิโต จตุปาริสุทฺธิสีเลน สํวุโต รกฺขิโต โคปิโต หุตฺวา นิพฺพานคมนํ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ สีฆํ สีฆํ วิโสเธยฺยาติ อตฺโถ. @เชิงอรรถ: ๑. สี. เลนํ วา สรณํ. ยุ. สรณํ วา เลนํ วา.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๘๖.

เทสนาวสาเน ปฏาจารา โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐหิ, อญฺเญปิ พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณึสูติ. ปฏาจาราวตฺถุ. มคฺควคฺควณฺณนานิฏฺฐิตา. วีสติโม วคฺโค. --------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๔ หน้า ๕๘-๘๖. http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=24&A=1155&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=24&A=1155&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=30              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=986              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=987              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=987              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]