ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
อรรถกถาเล่มที่ ๒๗ ภาษาบาลีอักษรไทย อิติ.อ. (ปรมตฺถที.)

                      ๖. อชาตสุตฺตวณฺณนา
      [๔๓] ฉฏฺเฐ อตฺถิ ภิกฺขเวติ กา อุปฺปตฺติ? เอกทิวสํ กิร ภควตา
อเนกปริยาเยน สํสาเร อาทีนวํ ปกาเสตฺวา สนฺตทุปสมนาทิวเสน
นิพฺพานปฏิสํยุตฺตาย ธมฺมเทสนาย กตาย ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ "อยํ สํสาโร ภควตา
@เชิงอรรถ:  สี. ขีณา อปุนพฺภวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๘๔.

อวิชฺชาทีหิ การเณหิ สเหตุโก วุตฺโต, นิพฺพานสฺส ปน ตทุปสมสฺส น กิญฺจิ การณํ วุตฺตํ, ตยิทํ อเหตุกํ กถํ สจฺฉิกฏฺฐปรมตฺเถน อุปลพฺภตี"ติ. อถ ภควา เตสํ ภิกฺขูนํ วิมติวิธมนตฺถญฺเจว, "อิธ สมณพฺราหฺมณานํ `นิพฺพานํ นิพฺพานนฺ'ติ ตถา วาจาวตฺถุมตฺตเมว, ๑- นตฺถิ หิ ปรมตฺถโต นิพฺพานํ นาม อนุปลพฺภมานสภาวตฺตา"ติ โลกายติกาทโย วิย วิปฺปฏิปนฺนานํ พหิทฺธา จ ปุถุทิฏฺฐิคติกานํ มิจฺฉาวาทภญฺชนตฺถญฺจ, อมตมหานิพฺพานสฺส ปรมตฺถโต อตฺถิภาวทีปนตฺถํ ๒- ตสฺส จ นิสฺสรณภาวาทิอานุภาววนฺตตาทีปนตฺตํ ๓- ปีติเวเคน อุทานวเสน อิมํ สุตฺตํ อภาสิ, ตถา หิ อิทํ สุตฺตํ อุทาเนปิ ๔- สงฺคีตํ. ตตฺถ อตฺถีติ วิชฺชติ ปรมตฺถโต อุปลพฺภติ. อชาตํ อภูตํ อกตํ อสงฺขตนฺติ สพฺพานิปิ ปทานิ อญฺญมญฺญเววจนานิ. อถ วา เวทนาทโย วิย เหตุปจฺจยสมวายสงฺขาตาย การณสามคฺคิยา น ชาตํ น นิพฺพตฺตนฺติ อชาตํ. การเณน วินา สยเมว น ภูตํ น ปาตุภูตํ น อุปฺปนฺนนฺติ อภูตํ. เอวํ อชาตตฺตา อภูตตฺตา จ เยน เกนจิ การเณน น กตนฺติ อกตํ. ชาตภูตสภาโว จ นามรูปาทีนํ สงฺขตธมฺมานํ โหติ, น อสงฺขตสภาวสฺส นิพฺพานสฺสาติ ทสฺสนตฺถํ อสงฺขตนฺติ วุตฺตํ. ปฏิโลมโต วา สเมจฺจ สมฺภุยฺย ปจฺจเยหิ กตนฺติ สงฺขตํ, ตถา น สงฺขตํ, สงฺขตลกฺขณรหิตนฺติ จ อสงฺขตนฺติ เอวํ อเนเกหิ การเณหิ นิพฺพตฺติตภาเว ปฏิสิทฺเธ "สิยา นุ โข เอเกเนว การเณน กตนฺ"ติ อาสงฺกาย "น เกนจิ กตนฺ"ติ ทสฺสนตฺถํ "อกตนฺ"ติ วุตฺตํ. เอวํ อปฺปจฺจยมฺปิ สมานํ "สยเมว นุ โข อิทํ ภูตํ ปาตุภูตนฺ"ติ อาสงฺกายํ ตนฺนิวตฺตนตฺถํ "อภูตนฺ"ติ วุตฺตํ. อยญฺจ เอตสฺส อสงฺขตากตาภูตภาโว สพฺเพน สพฺพํ อชาติธมฺมตฺตาติ @เชิงอรรถ: สี. วาจามตฺตเมว ม. อตฺถิภาวทิปนํ @ สี.,อิ....อานุภาววนฺตตํ ม....อานุภาวสํเตชิตํ ขุ.อุ. ๒๕/๗๓/๒๑๓

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๘๕.

ทสฺเสตุํ "อชาตนฺ"ติ วุตฺตนฺติ. เอวเมเตสํ จตุนฺนมฺปิ ปทานํ สาตฺถกภาโว เวทิตพฺโพ. อิติ ภควา "อตฺถิ ภิกฺขเว อชาตํ อภูตํ อกตํ อสงฺขตนฺ"ติ ปรมตฺถโต นิพฺพานสฺส อตฺถิภาวํ วตฺวา ตตฺถ เหตุํ ทสฺเสนฺโต "โน เจตํ ภิกฺขเว"ติอาทิมาห. ตสฺสายํ สงฺเขโป:- ภิกฺขเว ยทิ อชาตาทิสภาวา อสงฺขตา ธาตุ น อภวิสฺส น สิยา, อิธ โลเก ชาตาทิสภาวสฺส รูปาทิกฺขนฺธปญฺจกสงฺขาตสฺส สงฺขารคตสฺส นิสฺสรณํ อนวเสสวฏฺฏูปสโม น ปญฺญาเยยฺย น อุปลพฺเภยฺย น สมฺภเวยฺย. นิพฺพานํ หิ อารมฺมณํ กตฺวา ปวตฺตมานา สมฺมาทิฏฺฐิอาทโย อริยมคฺคธมฺมา อนวเสสโต กิเลเส สมุจฺฉินฺทนฺติ, เตเนตฺถ สพฺพสฺสปิ วฏฺฏทุกฺขสฺส อปฺปวตฺติ อปคโม นิสฺสรณํ ปญฺญายติ. เอวํ พฺยติเรกวเสน นิพฺพานสฺส อตฺถิภาวํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ อนฺวยวเสนปิ ตํ ทสฺเสตุํ "ยสฺมา จ โข"ติอาทิ วุตฺตํ, ตํ วุตฺตตฺถเมว. เอตฺถ จ ยสฺมา "อปจฺจยา ธมฺมา, อสงฺขตา ธมฺมา. ๑- อตฺถิ ภิกฺขเว ตทายตนํ, ยตฺถ เนว ปฐวี. ๒- อิทมฺปิ โข ฐานํ ทุทฺทสํ ยทิทํ สพฺพสงฺขารสมโถ สพฺพูปธิปฏินิสฺสคฺโค. ๓- อสงฺขตญฺจ โว ภิกฺขเว ธมฺมํ เทเสสฺสามิ อสงฺขตคามินิญฺจ ปฏิปทนฺ"ติอาทีหิ ๔- อเนเกหิ สุตฺตปเทหิ "อตฺถิ ภิกฺขเว อชาตนฺ"ติ อิมินาปิ สุตฺเตน นิพฺพานธาตุยา ปรมตฺถโต สพฺภาโว สพฺพโลกํ อนุกมฺปมาเนน สมฺมาสมฺพุทฺเธน เทสิโต, ตสฺมา น ปฏิกฺขิปิตพฺพํ. ตตฺถ อปจฺจกฺขการีนมฺปิ วิญฺญูนํ กงฺขา วา วิมติ วา นตฺถิ เอว. เย ปน อพุทฺธิปุคฺคลา, เตสํ วิมติวิโนทนตฺถํ อยเมตฺถ อธิปฺปายนิทฺธารณมุเขน ยุตฺติวิจารณา:- ยถา ปริญฺเญยฺยตาย สอุตฺตรานํ กามานํ รูปานญฺจ ปฏิปกฺขภูตํ ตพฺพิทูรสภาวํ นิสฺสรณํ ปญฺญายติ, เอวํ @เชิงอรรถ: อภิ.สงฺ. ๓๔/๗,๘,๑๔๕๔,๑๔๕๖/๖,๓๒๐ ขุ.อุ. ๒๕/๗๑/๒๑๓ @ วิ.มหา. ๔/๗/๗, ม.มู. ๑๒/๒๘๑/๒๔๒, ม.ม. ๑๓/๓๓๗,๓๑๙ @ สํ.สฬา. ๑๘/๖๗๔/๔๔๑ (สฺยา)

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๘๖.

ตํสภาวานํ สพฺเพสํ สงฺขตธมฺมานํ ปฏิปกฺขภูเตน ตพฺพิทูรสภาเวน นิสฺสรเณน ภวิตพฺพํ. ยญฺจ ตํ ๑- นิสฺสรณํ, สา อสงฺขตา ธาตุ. กิญฺจิ ภิยฺโย:- สงฺขตธมฺมารมฺมณํ วิปสฺสนาญาณํ อปิ อนุโลมญาณํ กิเลเส สมุจฺเฉทวเสน ปชหิตุํ น สกฺโกติ, ตถา สมฺมุติสจฺจารมฺมณํ ปฐมชฺฌานาทีสุ ญาณํ วิกฺขมฺภนวเสเนว กิเลเส ปชหติ, น สมุจฺเฉทวเสน. อิติ สงฺขตธมฺมารมฺมณสฺส สมฺมุติสจฺจารมฺมณสฺส จ ญาณสฺส กิเลสานํ สมุจฺเฉทปฺปหาเน อสมตฺถภาวโต เตสํ สมุจฺเฉทปฺปหานกรสฺส อริยมคฺคญาณสฺส ตทุภยวิปรีตสภาเวน อารมฺมเณน ภวิตพฺพํ, สา อสงฺขตา ธาตุ. ตถา "อตฺถิ ภิกฺขเว อชาตํ อภูตํ อกตํ อสงฺขตนฺ"ติ อิทํ นิพฺพานสฺส ปรมตฺถโต อตฺถิภาวโชตกวจนํ อวิปรีตตฺถํ ภควตา ภาสิตตฺตา. ยํ หิ ภควตา ภาสิตํ, ตํ อวิปรีตตฺถํ ปรมตฺถนฺติ ยถา ตํ "สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจา, สพฺเพ สงฺขารา ทุกฺขา, สพฺเพ ธมฺมา อนตฺตา"ติ. ๒- ตถา นิพฺพานสทฺโท กตฺถจิ วิสเย ยถาภูตปรมตฺถวิสโย อุปจารวุตฺติสพฺภาวโต เสยฺยถาปิ สีหสทฺโท. อถ วา อตฺเถว ปรมตฺถโต อสงฺขตา ธาตุ อิตรตพฺพิปรีตวินิมุตฺตสภาวตฺตา เสยฺยถาปิ ปฐวีธาตุ เวทนาติ. เอวมาทีหิ นเยหิ ยุตฺติโตปิ อสงฺขตาย ธาตุยา ปรมตฺถโต อตฺถิภาโว เวทิตพฺโพ. คาถาสุ ชาตนฺติ ชายนฏฺเฐน ชาตํ, ชาติลกฺขณปฺปตฺตนฺติ อตฺโถ. ภูตนฺติ ภวนฏฺเฐน ภูตํ, อหุตฺวา สมฺภูตนฺติ อตฺโถ. สมุปฺปนฺนนฺติ สหิตภาเวน อุปฺปนฺนํ, สหิเตหิ ธมฺเมหิ จ อุปฺปนฺนนฺติ อตฺโถ. กตนฺติ การณภูเตหิ ปจฺจเยหิ นิพฺพตฺติตํ. สงฺขตนฺติ เตหิเยว สเมจฺจ สมฺภุยฺย กตนฺติ สงฺขตํ, สพฺพเมตํ ปจฺจยนิพฺพตฺตสฺส อธิวจนํ. นิจฺจสาราทิวิรหิตโต อทฺธุวํ. ชราย มรเณน จ เอกนฺเตเนว สงฺฆฏิตํ สํสฏฺฐนฺติ ชรามรณสงฺฆาตํ. "ชรามรณสงฺฆฏฺฏนฺ"ติปิ ปฐนฺติ, ชราย มรเณน @เชิงอรรถ: ฉ.ม. ยญฺเจตํ องฺ.ติก. ๒๐/๑๓๗/๒๗๙, ขุ.ธ. ๒๕/๒๗๗-๙/๖๔, @ขุ.มหา. ๒๙/๑๓๑/๑๑๑(สฺยา), ขุ.จูฬ. ๓๐/๓๔๒/๑๖๖-๑๖๗(สฺยา)

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๘๗.

จ อุปทฺทุตํ ปีฬิตนฺติ อตฺโถ. อกฺขิโรคาทีนํ อเนเกสํ โรคานํ นีฬํ ๑- กุลาวกนฺติ โรคนีฬํ. ๒- สรสโต อุปกฺกมโต จ ปภงฺคุปรมสีลตาย ๓- ปภงฺคุรํ. จตุพฺพิโธ อาหาโร จ ตณฺหาสงฺขาตา เนตฺติ จ ปภโว สมุฏฺฐานํ เอตสฺสาติ อาหารเนตฺติปฺปภวํ สพฺโพปิ วา ปจฺจโย อาหาโร, อิธ ปน ตณฺหาย เนตฺติคฺคหเณน คหิตตฺตา ตณฺหาวชฺชา เวทิตพฺพา. ตสฺมา อาหาโร จ เนตฺติ จ ปภโว เอตสฺสาติ อาหารเนตฺติปฺปภวํ. อาหาโร เอว วา นยนฏฺเฐน ปวตฺตนฏฺเฐน เนตฺตีติ เอวมฺปิ อาหารเนตฺติปฺปภวํ. นาลํ ตทภินนฺทิตุนฺติ ตํ อุปาทานกฺขนฺธปญฺจกํ เอวํ ปจฺจยาธีนวุตฺติกํ, ตโต เอว อนิจฺจํ ทุกฺขญฺจ ตณฺหาทิฏฺฐีหิ อภินนฺทิตุํ อสฺสาเทตุํ น ยุตฺตํ. ตสฺส นิสฺสรณนฺติ "ชาตํ ภูตนฺ"ติอาทินา วุตฺตสฺส ตสฺส สกฺกายสฺส นิสฺสรณํ นิกฺกโม ๔- อนุปสนฺตสภาวสฺส ราคาทิกิเลสสฺส สพฺพสงฺขารสฺส จ อภาเวน ตทุปสมภาเวน จ ปสตฺถภาเวน จ สนฺตํ, ตกฺกญาณสฺส อโคจรภาวโต อตกฺกาวจรํ, นิจฺจฏฺเฐน ธุวํ, ตโต เอว อชาตํ อสมุปฺปนฺนํ, โสกเหตูนํ อภาวโต อโสกํ, วิคตราคมทิรชตฺตา วิรชํ, สํสารทุกฺขฏฺฏิเตหิ ปฏิปชฺชิตพฺพตฺตา ปทํ, ชาติอาทิทุกฺขธมฺมานํ นิโรธเหตุตาย นิโรโธ ทุกฺขธมฺมานํ, สพฺพสงฺขารานํ อุปสมเหตุตาย สงฺขารูปสโม, ตโต เอว อจฺจนฺตสุขตาย สุโขติ สพฺพปเทหิ อมตมหานิพฺพานเมว โถเมติ. เอวํ ภควา ปฐมคาถาย พฺยติเรกวเสน, ทุติยคาถาย อนฺวยวเสน จ นิพฺพานํ วิภาเวสิ. ฉฏฺฐสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ------------- @เชิงอรรถ: อิ. กิฑฺฑํ สี. โรคนิฑฺฑํ, อิ. โรคกิฑฺฑํ @ สี.,อิ.,ม. ปภงฺคุปคมนสีลตาย สี. นิคฺคโม


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๗ หน้า ๑๘๓-๑๘๗. http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=27&A=4053&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=27&A=4053&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=221              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=5219              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=5318              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=5318              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]