ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
อรรถกถาเล่มที่ ๒๙ ภาษาบาลีอักษรไทย สุตฺต.อ.๒ (ปรมตฺถ.๒)

หน้าที่ ๑๖๒.

๑๒. นิโคฺรธกปฺปสุตฺต (วงฺคีสสุตฺต) วณฺณนา เอวมฺเม สุตนฺติ นิโคฺรธกปฺปสุตฺตํ, "วงฺคีสสุตฺตนฺ"ติปิ วุจฺจติ. กา อุปฺปตฺติ? อยเมวสฺส ๑- นิทาเน วุตฺตา. ตตฺถ เอวมฺเม สุตนฺติอาทีนิ ๒- วุตฺตตฺถาเนว, ยโต ตานิ จ อญฺญานิ จ ตถาวิธานิ ฉฑฺเฑตฺวา อวุตฺตนยเมว วณฺณยิสฺสาม. อคฺคาฬเว เจติเยติ อาฬวิยํ อคฺคเจติเย. ๓- อนุปฺปนฺเน หิ ภควติ อคฺคาฬวโคตมกาทีนิ อเนกานิ เจติยานิ อเหสุํ ยกฺขนาคาทีนํ ภวนานิ. ตานิ อุปฺปนฺเน ภควติ มนุสฺสา วินาเสตฺวา วิหาเร อกํสุ, เตเนว จ นาเมน โวหรึสุ. ตโต อคฺคาฬวเจติยสงฺขาเต วิหาเร วิหรตีติ วุตฺตํ โหติ. อายสฺมโต วงฺคีสสฺสาติ เอตฺถ อายสฺมาติ ปิยวจนํ, วงฺคีโสติ ตสฺส เถรสฺส นามํ. โส ชาติโต ปภุติ เอวํ เวทิตพฺโพ. โส กิร ปริพฺพาชกสฺส ปุตฺโต ปริพฺพาชิกาย กุจฺฉิมฺหิ ชาโต อญฺญตรํ วิชฺชํ ชานาติ, ยสฺสานุภาเวน มตสีสํ ๔- อาโกเฏตฺวา สตฺตานํ คตึ ชานาติ. มนุสฺสาปิ สุทํ อตฺตโน ญาตีนํ กาลกตานํ สุสานโต สีสานิ อาเนตฺวา ตํ เตสํ คตึ ปุจฺฉนฺติ. โส "อสุกนิรเย นิพฺพตฺโต, อสุกมนุสฺสโลเก"ติ วทติ. เต เตน วิมฺหิตา ตสฺส พหุํ ธนํ เทนฺติ. เอวํ โส สกลชมฺพุทีเป ปากโฏ อโหสิ. โส สตสหสฺสกปฺปํ ปูริตปารมี อภินีหารสมฺปนฺโน ปญฺจหิ ปุริสสหสฺเสหิ ปริวุโต คามนิคมชนปทราชธานีสุ วิจรนฺโต สาวตฺถึ อนุปฺปตฺโต. เตเนว จ ๕- สมเยน ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ, สาวตฺถิวาสิโน ปุเรภตฺตํ ทานํ ทตฺวา ปจฺฉาภตฺตํ สุนิวตฺถา สุปารุตา ปุปฺผคนฺธาทีนิ คเหตฺวา ธมฺมสฺสวนตฺถาย เชตวนํ คจฺฉนฺติ. โส เต ทิสฺวา "มหาชนกาโย กุหึ คจฺฉตี"ติ ปุจฺฉิ. อถสฺส @เชิงอรรถ: ฉ.ม.,อิ. อยเมว ยาสฺส ฉ.ม.,อิ. เอวมฺเมติอาทีนิ @ ม. อคฺคาฬเว เจติเย, สา. ป. ๑/๒๕๕ @ ฉ.ม.,อิ. ฉวสีสํ ฉ.ม. เตน จ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๓.

เต อาจิกฺขึสุ "พุทฺโธ โลเก อุปฺปนฺโน, โส พหุชนหิตาย ธมฺมํ เทเสติ, ตตฺถ คจฺฉามา"ติ. โสปิ เตหิ สทฺธึ สปริวาโร คนฺตฺวา ภควตา สทฺธึ สมฺโมทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ. อถ นํ ภควา อามนฺเตสิ "กึ วงฺคีส ชานาสิ กิร ตาทิสํ วิชฺชํ, ยาย มตานํ ๑- ฉวสีสานิ อาโกเฏตฺวา คตึ ปเวเทสี"ติ. เอวํ โภ โคตม ชานามีติ. ภควา นิรเย นิพฺพตฺตสฺส สีสํ อาหราเปตฺวา ทสฺเสสิ, โส นเขน อาโกเฏตฺวา "นิรเย นิพฺพตฺตสฺส สีสํ โภ โคตมา"ติ อาห. เอวํ สพฺพคตินิพฺพตฺตานํ สีสานิ ทสฺเสสิ, โสปิ ตเถว ญตฺวา อาโรเจสิ. อถสฺส ภควา ขีณาสวสีสํ ทสฺเสสิ, โส ปุนปฺปุนํ อาโกเฏตฺวา น อญฺญาสิ. ตโต ภควา "อวิสโย เต เอตฺถ วงฺคีส, มเมเวโส ๒- วิสโย, ขีณาสวสีสนฺ"ติ วตฺวา อิมํ คาถํ อภาสิ:- "คตี มิคานํ ปวนํ อากาโส ปกฺขินํ คติ วิภโว คติ ธมฺมานํ นิพฺพานํ อรหโต คตี"ติ. ๓- วงฺคีโส คาถํ สุตฺวา "อิมํ เม โภ โคตม วิชฺชํ เทหี"ติ อาห, ภควา "นายํ วิชฺชา อปพฺพชิตานํ สมฺปชฺชตี"ติ อาห. โส "ปพฺพาเชตฺวา วา มํ โภ โคตม ยํ วา อิจฺฉสิ, ตํ กตฺวา อิมํ วิชฺชํ เทหี"ติ อาห. ตทา จ ภควโต นิโคฺรธกปฺปตฺเถโร สมีเป โหติ, ตํ ภควา อาณาเปสิ "เตนหิ นิโคฺรธกปฺป อิมํ ปพฺพาเชหี"ติ. โส ตํ ปพฺพาเชตฺวา ตจปญฺจกกมฺมฏฺฐานมาจิกฺขิ. วงฺคีโส อนุปุพฺเพน ปฏิสมฺภิทาปฺปตฺโต อรหา อโหสิ เอตทคฺเค จ ภควตา นิทฺทิฏฺโฐ "เอตทคฺคํ ภิกฺขเว มม สาวกานํ ภิกฺขูนํ ปฏิภานวนฺตานํ ยทิทํ วงฺคีโส"ติ. ๔- @เชิงอรรถ: ฉ.ม.,อิ. สตฺตานํ อิ. มเมว โส @ วิ.ป. ๘/๓๓๙/๓๑๕, องฺ.เอกก. ๒๐/๒๑๓/๒๔

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๔.

เอวํ สมุทาคตสฺส อายสฺมโต วงฺคีสสฺส อุปชฺฌาโย วชฺชาวชฺชาทิอุปนิชฺฌายเนน เอวํ ลทฺธโวหาโร นิโคฺรธกปฺโป นาม เถโร. กปฺโปติ ตสฺส เถรสฺส นามํ, นิโคฺรธมูเล ปน อรหตฺตํ อธิคตตฺตา "นิโคฺรธกปฺโป"ติ ภควตา วุตฺโต. ตโต นํ ภิกฺขูปิ เอวํ โวหรนฺติ. สาสเน ถิรภาวํ ปตฺโตติ เถโร. อคฺคาฬเว เจติเย อจิรปรินิพฺพุโต โหตีติ ตสฺมึ เจติเย อจิรปรินิพฺพุโต โหติ. รโหคตสฺส ปฏิสลฺลีนสฺสาติ คณมฺหา วูปกฏฺฐตฺตา รโหคตสฺส กาเยน, ปฏิสลฺลีนสฺส จิตฺเตน เตหิ เตหิ วิสเยหิ ปฏินิวตฺติตฺวา สลฺลีนสฺส เอวํ เจตโส ปริวิตกฺโก อุทปาทีติ อิมินา อากาเรน ปริวิตกฺโก ๑- อุปฺปชฺชิ. กสฺมา ปน อุทปาทีติ? อสมฺมุขตฺตา ทิฏฺฐาเสวนตฺตา จ. อยํ หิ ตสฺส ปรินิพฺพานกาเล น สมฺมุขา อโหสิ, ทิฏฺฐปุพฺพํ ปเนตสฺส ๒- หตฺถกุกฺกุจฺจาทิปุพฺพาเสวนํ, ตาทิสํ จ อขีณาสวานมฺปิ โหติ, ขีณาสวานมฺปิ ปุพฺพปริจเยน. ตถา หิ ปิณฺโฑลภารทฺวาโช ปจฺฉาภตฺตํ ทิวาวิหารตฺถาย อุเทนสฺส ๓- อุยฺยานเมว คจฺฉติ ปุพฺเพ ราชา หุตฺวา ตตฺถ ปริจาเรสีติ อิมินา ปุพฺพปริจเยน, ควมฺปติตฺเถโร ตาวตึสภวเน สุญฺญํ เทววิมานํ คจฺฉติ เทวปุตฺโต หุตฺวา ตตฺถ ปริจาเรสีติ อิมินา ปุพฺพปริจเยน, ปิลินฺทวจฺโฉ ภิกฺขู วสลวาเทน สมุทาจรติ อพฺโพกิณฺณานิ ปญฺจ ชาติสตานิ พฺราหฺมโณ หุตฺวา ตถา อภาสีติ อิมินา ปุพฺพปริจเยน. ตสฺมา อสมฺมุขตฺตา ทิฏฺฐาเสวนตฺตา จสฺส เอวํ เจตโส ปริวิตกฺโก อุทปาทิ "ปรินิพฺพุโต นุ โข เม อุปชฺฌาโย, อุทาหุ โน ปรินิพฺพุโต"ติ. ตโต ปรํ อุตฺตานตฺถเมว. เอกํสํ จีวรํ กตฺวาติ เอตฺถ ปน ปุนปฺปุนํ ๔- สณฺฐาปเนน เอวํ วุตฺตํ. เอกํสนฺติ จ วามํสํ ปารุปิตฺวา ฐิตสฺเสตํ อธิวจนํ, ยโต ยถา วามํสํ ปารุปิตฺวา ฐิตํ โหติ, ตถา จีวรํ กตฺวาติ เอวมสฺส อตฺโถ เวทิตพฺโพ. เสสํ ปากฏเมว. @เชิงอรรถ: ฉ.ม.,อิ. วิตกฺโก ฉ.ม. ทิฏฺฐปุพฺพญฺจาเนน อสฺส, อิ. ทิฏฺฐปุพฺพญฺจ เตนสฺส @ ฉ.ม. อุเตนสฺส ฉ.ม.,อิ. ปุน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๕.

[๓๔๖] อโนมปญฺญนฺติ โอมํ วุจฺจติ ปริตฺตํ ลามกํ, น โอมปญฺญํ อโนมปญฺญํ, มหาปญฺญนฺติ อตฺโถ. ทิฏฺเฐว ธมฺเมติ ปจฺจกฺขเมว, อิมสฺมึเยว อตฺตภาเวติ วา อตฺโถ. วิจิกิจฺฉานนฺติ เอวรูปานํ ปริวิตกฺกานํ. ญาโตติ ปากโฏ. ยสสฺสีติ ลาภปริวารสมฺปนฺโน. อภินิพฺพุตตฺโตติ คุตฺตจิตฺโต อปริทยฺหมานจิตฺโต วา. [๓๔๗] ตยา กตนฺติ นิโคฺรธมูเล นิสินฺนตฺตา "นิโคฺรธกปฺโป"ติ วทตา ตยา กตนฺติ ยถา อตฺตนา อุปลกฺเขติ, ตถา ภณติ. ภควา ปน น นิสินฺนตฺตา เอว ตํ ตถา อาลปิ, อปิจ โข ตตฺถ อรหตฺตปฺปตฺตตฺตา. พฺราหฺมณสฺสาติ ชาตึ สนฺธาย ภณฺติ. โส กิร พฺราหฺมณมหาสาลกุลา ปพฺพชิโต. นมสฺสํ อจรีติ ๑- นมสฺสมาโน วิหาสิ. มุตฺยเปกฺโขติ นิพฺพานสงฺขาตํ วิมุตฺตึ อเปกฺขมาโน, นิพฺพานํ ปตฺเถนฺโตติ วุตฺตํ โหติ. ทฬฺหธมฺมทสฺสีติ ภควนฺตํ อาลปติ. ทฬฺหธมฺโม ๒- หิ นิพฺพานํ อภิชฺชนฏฺเฐน, ตญฺจ ภควา ทสฺเสติ. ตสฺมา ตํ "ทฬฺหธมฺมทสฺสี"ติ อาห. [๓๔๘] สกฺกาติปิ ๓- ภควนฺตเมว กุณนาเมน อาลปติ. มยมฺปิ สพฺเพติ นิรวเสสปริสํ ๔- สงฺคณฺหิตฺวา อตฺตานํ ทสฺเสนฺโต ภณติ. สมนฺตจกฺขูติปิ ภควนฺตเมว สพฺพญฺญุตญฺญาเณนาลปติ. สมวฏฺฐิตาติ สมฺมา อวฏฺฐิตา อาโภคํ กตฺวา ฐิตา. โนติ อมฺหากํ. สวนายาติ อิมสฺส ปญฺหสฺส เวยฺยากรณสวนตฺถาย. โสตาติ โสตินฺทฺริยานิ. ตุวํ โน สตฺถา ตวมนุตฺตโรสีติ ถุติวจนมตฺตเมเวตํ. [๓๔๙] ฉินฺเทว โน วิจิกิจฺฉนฺติ อกุสลวิจิกิจฺฉาย นิพฺพิจิกิจฺโฉ โส, วิจิกิจฺฉาปติรูปกํ ปน ตํ ปริวิตกฺกํ สนฺธาเยวมาห. พฺรูหิ เมตนฺติ พฺรูหิ เม @เชิงอรรถ: ก. อจรินฺติ สี.,อิ. ทฬฺหธมฺมนฺติ @ ฉ.ม. สกฺยาติปิ สี.,ก. อวเสสปริสํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๖.

เอตํ, ยํ มยา ยาจิโตสิ "ตํ สาวกํ สกฺก ๑- มยมฺปิ สพฺเพ อญฺญาตุมิจฺฉามา"ติ, พฺรูหนฺโต ๒- จ ตํ พฺราหฺมณํ ปรินิพฺพุตํ เวทย ภูริปญฺญ มชฺเฌว โน ภาส, ปรินิพฺพุตํ ญตฺวา มหาปญฺญ ภควา มชฺเฌว อมฺหากํ สพฺเพสํ ภาส, ยถา สพฺเพว มยํ ชาเนยฺยาม. สกฺโกว เทวาน สหสฺสเนตฺโตติ อิทํ ปน ถุติวจนเมว. อปิจสฺส อยํ อธิปฺปาโย:- ยถา สกฺโก สหสฺสเนตฺโต เทวานํ มชฺเฌ เตหิ สกฺกจฺจํ สมฺปฏิจฺฉิตวจโน ภาสติ, เอวํ อมฺหากํ มชฺเฌ อเมฺหหิ สมฺปฏิจฺฉิตวจโน ภาสาติ. [๓๕๐] เย เกจีติ อิมมฺปิ คาถํ ภควนฺตํ ถุนนฺโตเยว วตฺตุกามตํ ชเนตุํ ภณติ. ตสฺสตฺโถ:- เย เกจิ อภิชฺฌาทโย คนฺถา เตสํ อปฺปหาเน โมหวิจิกิจฺฉานํ ปหานาภาวโต "โมหมคฺคา"ติ จ "อญฺญาณปกฺขา"ติ จ "วิจิกิจฺฉฏฺฐานา"ติ จ วุจฺจนฺติ, สพฺเพ เต ตถาคตํ ปตฺวา ตถาคตสฺส เทสนาพเลน วิทฺธํสิตา น ภวนฺติ ๓- นสฺสนฺติ. กึการณํ? จกฺขุญฺหิ เอตํ ปรมํ นรานนฺติ, ๔- ยสฺมา ตถาคโต สพฺพคนฺถวิธมนปญฺญาจกฺขุชนนโต นรานํ ปรมํ จกฺขุนฺติ วุตฺตํ โหติ. [๓๕๑] โน เจ หิ ชาตูติ อิมมฺปิ คาถํ ถุนนฺโตเยว วตฺตุกามตํ ชเนนฺโตว ภณติ. ตตฺถ ชาตูติ เอกํสวจนํ. ปุริโสติ ภควนฺตํ สนฺธายาห. โชติมนฺโตติ ปญฺญาโชติสมนฺนาคตา สาริปุตฺตาทโย. อิทํ วุตฺตํ โหติ:- ยทิ ภควา ยถา ปุรตฺถิมาทิเภโท วาโต อพฺภฆนํ วิหนติ, เอวํ เทสนาเวเคน กิเลเส น ๕- วิหเนยฺย, ตถา ยถา อพฺภฆเนน นิวุโต โลโก ตโมว โหติ เอกนฺธกาโร, เอวํ อญฺญาณนิวุโตปิ ตโมวสฺส. เยปิ อิเม ทานิ โชติมนฺโต ขายนฺติ สาริปุตฺตาทโย, เตปิ นรา น ตเปยฺยุนฺติ. @เชิงอรรถ: ฉ.ม. สกฺย ฉ.ม.,อิ. พฺรูวนฺโต ก. โหนฺติ @ ฉ.ม.,อิ. นรานํ สี.,ก. น-สทฺโท น ทิสฺสติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๗.

[๓๕๒] ธีรา จาติ อิมมฺปิ คาถํ ปุริมนเยเนว ภณติ. ตสฺสตฺโถ:- ธีรา จ ปณฺฑิตา ปุริสา ปชฺโชตกรา ภวนฺติ, ปญฺญาปชฺโชตํ อุปฺปาเทนฺติ, ตสฺมา อหนฺตํ วีร ปธานวีริยสมนฺนาคต ภควา ตเถว มญฺเญ ธีโรติ จ, ปชฺโชตกโรเตฺวว จ มญฺญามิ. มยํ หิ วิปสฺสินํ สพฺพธมฺเม ยถาภูตํ ปสฺสนฺตํ ภควนฺตํ ชานนฺตา เอว ๑- เอว อุปาคมมฺหา, ตสฺมา ปริสาสุ โน อาวิกโรหิ กปฺปํ, นิโคฺรธกปฺปํ อาจิกฺข ปกาเสหีติ. [๓๕๓] ขิปฺปนฺติ อิมมฺปิ คาถํ ปุริมนเยเนว ภณติ. ตสฺสตฺโถ:- ขิปฺปํ คิรํ เอรย ลหุํ อจิรายมาโน วจนํ ภาส วคฺคุํ มโนรมํ ภควา. ยถา สุวณฺณหํโส โคจรปฏิกฺกนฺโต ชาตสฺสรวนสณฺฑํ ทิสฺวา คีวํ ปคฺคยฺห อุจฺจาเรตฺวา รตฺตตุณฺเฑน สณิกํ อตรมาโน วคฺคุํ คิรํ นิกูชติ ๒- นิจฺฉาเรติ, เอวเมว ตฺวมฺปิ สณิกํ นิกูช ๓- อิมินา มหาปุริสลกฺขณญฺญตเรน พินฺทุสฺสเรน สุวิกปฺปิเตน สุฏฺฐุ วิกปฺปิเตน อภิสงฺขเตน, เอเต มยํ สพฺเพว อุชุคตา อวิกฺขิตฺตมานสา หุตฺวา ตว นิกูชิตํ สุโณมาติ. [๓๕๔] ปหีนชาติมรณนฺติ อิมมฺปิ คาถํ ปุริมนเยเนว ภณติ. ตตฺถ น เสเสตีติ อเสโส, ตํ อเสสํ. โสตาปนฺนาทโย วิย กิญฺจิ อเสเสตฺวา ปหีนชาติมรณนฺติ วุตฺตํ โหติ. นิคฺคยฺหาติ สุฏฺฐุ ยาจิตฺวา นิพนฺธิตฺวา. โธนนฺติ ธุตสพฺพปาปํ. วเทสฺสามีติ กถาเปสฺสามิ ธมฺมํ. น กามกาโร หิ ปุถุชฺชนานนฺติ ปุถุชฺชนานเมว หิ กามกาโร นตฺถิ, ยํ ปตฺเถนฺติ ญาตุํ วา วตฺตุํ วา, ตํ น สกฺโกนฺติ. สงฺเขฺยยฺยกาโร จ ตถาคตานนฺติ ตถาคตานํ ปน วีมํสกาโร ปญฺญาปุพฺพงฺคมา กิริยา. เต ยํ ปตฺเถนฺติ ญาตุํ วา วตฺตุํ วา, ตํ สกฺโกนฺตีติ อธิปฺปาโย. @เชิงอรรถ: สี.,ก. เอวํ ก. นิกฺกุชฺเชติ ก. นิกฺกุชฺช

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๘.

[๓๕๕] อิทานิ ตํ สงฺเขฺยยฺยการํ ปกาเสนฺโต "สมฺปนฺนเวยฺยากรณนฺ"ติ คาถมาห. ตสฺสตฺโถ:- ตถา หิ ตว ภควา อิทํ สมุชฺชปญฺญสฺส ๑- ตตฺถ ตตฺถ สมุคฺคหิตํ วุตฺตํ ปวตฺติตํ สมฺปนฺนเวยฺยากรณํ, "สนฺตติมหามตฺโต สตฺตตาลมตฺตํ อพฺภุคฺคนฺตฺวา ปรินิพฺพายิสฺสติ, สุปฺปพุทฺโธ สกฺโก สตฺตเม ทิวเส ปฐวึ ปวิสิสฺสตี"ติ เอวมาทีสุ อวิปรีตํ ทิฏฺฐํ, ตโต ปน สุฏฺฐุตรํ อญฺชลึ ปณาเมตฺวา อาห:- อยมญฺชลี ปจฺฉิโม สุปฺปณามิโต, อยมปโรปิ อญฺชลี สุฏฺฐุตรํ ปณามิโต. มา โมหยีติ มา โน อกถเนน โมหยิ ชานํ ชานนฺโต กปฺปสฺส คตึ. อโนมปญฺญาติ ภควนฺตํ อาลปติ. [๓๕๖] ปโรวรนฺติ ๒- อิมํ ปน คาถํ อปเรนปิ ปริยาเยน อโมหนเมว ยาจนฺโต อาห. ตตฺถ ปโรวรนฺติ โลกิยโลกุตฺตรวเสน สุนฺทราสุนฺทรํ ทูเรสนฺติกํ วา. อริยธมฺมนฺติ จตุสจฺจธมฺมํ. วิทิตฺวาติ ปฏิวิชฺฌิตฺวา. ชานนฺติ สพฺพํ เญยฺยธมฺมํ ชานนฺโต. วาจาภิกงฺขามีติ ยถา ฆมฺมนิ ฆมฺมตตฺโต ปุริโส กิลนฺโต ตสิโต วารึ, เอวํ เต วาจํ อภิกงฺขามิ. สุตมฺปวสฺสาติ สุตสงฺขาตํ สทฺทายตนํ ปวสฺส ปคฺฆร มุญฺจ ปวตฺเตหิ. "สุตสฺสํ วสฺสา"ติปิ ปาโฐ, วุตฺตปฺปการสฺส สทฺทายตนสฺส ๓- วุฏฺฐึ วสฺสาติ อตฺโถ. [๓๕๗] อิทานิ ยาทิสํ วาจํ อภิกงฺขติ, ตํ ปกาเสนฺโต:- "ยทตฺถิกํ พฺรหฺมจริยํ อจารี กปฺปายโน กจฺจิสฺส ตํ อโมฆํ นิพฺพายิ โส อาทุ สอุปาทิเสโส ยถา วิมุตฺโต อหุ ตํ สุโณมา"ติ คาถมาห. ตตฺถ กปฺปายโนติ กปฺปเมว ปูชาวเสน ภณติ. ยถา วิมุตฺโตติ "กึ อนุปาทิเสสาย นิพฺพานธาตุยา ยถา อเสกฺขา, อุทาหุ อุปาทิเสสาย ยถา เสกฺขา"ติ ปุจฺฉติ. เสสเมตฺถ ปากฏเมว. @เชิงอรรถ: ฉ.ม.,อิ. สมุชฺชุปญฺญสฺส ม. วราวรนฺติ ก. สฬายตนสฺส

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๙.

[๓๕๘] เอวํ ทฺวาทสหิ คาถาหิ ยาจิโต ภควา ตํ วิยากโรนฺโต:- "อจฺเฉจฺฉิ ตณฺหํ อิธ นามรูเป (อิติ ภควา) กณฺหสฺส โสตํ ทีฆรตฺตานุสยิตํ อตาริ ชาตึ มรณํ อเสสํ อิจฺจพฺรวี ภควา ปญฺจเสฏฺโฐ"ติ คาถมาห. ตตฺถ ปุริมปทสฺส ตาว อตฺโถ:- ยาปิ อิมสฺมึ นามรูเป กามตณฺหาทิเภทา ตณฺหา ทีฆรตฺตํ อปฺปหีนฏฺเฐน อนุสยิตา กณฺหนามกสฺส มารสฺส "โสตนฺ"ติปิ วุจฺจติ, ตํ กณฺหสฺส โสตภูตํ ทีฆรตฺตานุสยิตํ อิธ นามรูเป ตณฺหํ กปฺปายโน ฉินฺทีติ. อิติ ภควาติ อิทํ ปเนตฺถ สงฺคีติการานํ วจนํ. อตาริ ชาตึ มรณํ อเสสนฺติ โส ตํ ตณฺหํ เฉตฺวา อเสสํ ชาติมรณํ อตาริ, อนุปาทิเสสาย นิพฺพานธาตุยา ปรินิพฺพายีติ ทสฺเสติ. อิจฺจพฺรวี ภควา ปญฺจเสฏฺโฐติ วงฺคีเสน ปุฏฺโฐ ภควา เอวํ อโวจ ๑- ปญฺจนฺนํ ปฐมสิสฺสานํ ปญฺจวคฺคิยานํ เสฏฺโฐ ปญฺจหิ วา สทฺธาทีหิ อินฺทฺริเยหิ, สีลาทีหิ วา ธมฺมกฺขนฺเธหิ อติวิย เสฏฺเฐหิ ๒- จกฺขูหิ จ เสฏฺโฐติ สงฺคีติการานเมวิทํ วจนํ. [๓๕๙] เอวํ วุตฺเต ภควโต ภาสิตมภินนฺทมานโส วงฺคีโส "เอส สุตฺวา"ติอาทิคาถาโย อาห. ตตฺถ ปฐมคาถาย อิสิสตฺตมาติ ภควา อิสิ จ สตฺตโม จ อุตฺตมฏฺเฐน, วิปสฺสีสิขีเวสฺสภูกกุสนฺธโกณาคมนกสฺสปนามเก ฉ อิสโย อตฺตนา สห สตฺต กโรนฺโต ปาตุภูโตติปิ อิสิสตฺตโม, ตํ อาลปนฺโต อาห. น มํ วญฺเจสีติ ยสฺมา ปรินิพฺพุโต, ตสฺมา ตสฺส ปรินิพฺพุตภาวํ อิจฺฉนฺตํ มํ น วญฺเจสิ, น วิสํวาเทสีติ อตฺโถ. เสสเมตฺถ ปากฏเมว. [๓๖๐] ทุติยคาถาย ยสฺมา มุตฺยเปกฺโข วิหาสิ, ตสฺมา ตํ สนฺธายาห "ยถาวาที ตถาการี, อหุ พุทฺธสฺส สาวโก"ติ. มจฺจุโน ชาลํ ตตนฺติ ตํ ๓- @เชิงอรรถ: ฉ.ม. เอตทโวจ ฉ.ม.,อิ. อติวิสิฏฺเฐหิ ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๐.

เตภูมกวฏฺเฏ วิตฺถตํ มารสฺส ตณฺหาชาลํ. มายาวิโนติ พหุมายสฺส. "ตถา มายาวิโน"ติปิ เกจิ วทนฺติ, ๑- เตสํ โย อเนกาหิ มายาหิ อเนกกฺขตฺตุมฺปิ ภควนฺตํ อุปสงฺกมิ, ตสฺส ตถา มายาวิโนติ อธิปฺปาโย. [๓๖๑] ตติยคาถาย อาทีติ การณํ. อุปาทานสฺสาติ วฏฺฏสฺส. วฏฺฏํ หิ อุปาทาตพฺพฏฺเฐน อิธ "อุปาทานนฺ"ติ วุตฺตํ, ตสฺเสว อุปาทานสฺส อาทึ อวิชฺชาตณฺหาทิเภทํ การณํ อทฺทส กปฺโปติ เอวํ วตฺตุํ วฏฺฏติ ภควาติ อธิปฺปาเยน วทติ. อจฺจคา วตาติ อติกฺกนฺโต วต. มจฺจุเธยฺยนฺติ มจฺจุ เอตฺถ ธียตีติ มจฺจุเธยฺยํ, เตภูมกวฏฺฏสฺเสตํ อธิวจนํ. ตํ สุทุตฺตรํ มจฺจุเธยฺยํ อจฺจคา วตาติ เวทชาโต ภณติ. เสสเมตฺถ ปากฏเมวาติ. ปรมตฺถโชติกาย ขุทฺทกฏฺฐกถาย สุตฺตนิปาตฏฺฐกถาย นิโคฺรธกปฺปสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. --------------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๙ หน้า ๑๖๒-๑๗๐. http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=29&A=3635&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=29&A=3635&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=329              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=8135              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=8110              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=8110              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]