ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
อรรถกถาเล่มที่ ๒๙ ภาษาบาลีอักษรไทย สุตฺต.อ.๒ (ปรมตฺถ.๒)

                      ๑๓. มหาพฺยูหสุตฺตวณฺณนา ๕-
      [๙๐๒] เย เกจิเมติ มหาพฺยูหสุตฺตํ. กา อุปฺปตฺติ? อิทมฺปิ ตสฺมึเยว
มหาสมเย "กินฺนุ โข อิเม ทิฏฺฐิปริพฺพสานา วิญฺญูนํ สนฺติกา นินฺทเมว
ลภนฺติ, อุทาหุ ปสํสมฺปี"ติ อุปฺปนฺนจิตฺตานํ เอกจฺจานํ เทวตานํ ตมตฺถํ อาวิกาตุํ
ปุริมนเยเนว ๖- นิมฺมิตพุทฺเธน อตฺตานํ ปุจฺฉาเปตฺวา วุตฺตํ. ตตฺถ อนฺวานยนฺตีติ
อนุ อานยนฺติ, ปุนปฺปุนํ อาหรนฺติ.
@เชิงอรรถ:  ก. เมธคํ อาวเหยฺย   ก. พาลํ อสุทฺธิธมฺมํ, สี. พาลํ อสุทฺธธมฺมํ  ก. โส
@ ฉ.ม. กุพฺพติ   ก. มหาวิยูห...   ฉ.ม. ปุริมนเยน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๐๐.

[๙๐๓] อิทานิ ยสฺมา เต "อิมเมว สจฺจนฺ"ติ วทนฺตา ทิฏฺฐิคติกวาทิโน กทาจิ กตฺถจิ กตฺถจิ ปสํสมฺปิ ลภนฺติ, ยํ เอตํ ปสํสาสงฺขาตํ วาทผลํ, ตํ อปฺปํ ราคาทีนํ สมาย สมตฺถํ น โหติ, โก ปน วาโท ทุติเย นินฺทาผเล, ตสฺมา เอตมตฺถํ ทสฺเสนฺโต อิมํ ตาว วิสฺสชฺชนคาถมาห "อปฺปํ หิ เอตํ น อลํ สมาย, ทุเว วิวาทสฺส ผลานิ พฺรูมี"ติอาทิ. ตตฺถ ทุเว วิวาทสฺส ผลานีติ นินฺทา ปสํสา จ, ชยปราชยาทีนิ วา ตํสภาคภูตานิ. ๑- เอตมฺปิ ทิสฺวาติ "นินฺทา อนิฏฺฐา เอว, ปสํสา นาลํ สมายา"ติ เตวมฺปิ ๒- วิวาทผเล อาทีนวํ ทิสฺวา. เขมาภิปสฺสํ อวิวาทภูมินฺติ อวิวาทภูมึ นิพฺพานํ "เขมนฺ"ติ ปสฺสมาโน. [๙๐๔] เอวํ หิ อวิวทมาโน:- ยา กาจิมาติ คาถา. ตตฺถ สมฺมุติโยติ ทิฏฺฐิโย. ปุถุชฺชาติ ปุถุชฺชนสมฺภวา. ๓- โส อุปยํ กิเมยฺยาติ โส อุปคนฺตพฺพฏฺเฐน อุปยํ รูปาทีสุ เอกมฺปิ ธมฺมํ กึ อุเปยฺย, เกน วา การเณน อุเปยฺย. ทิฏฺเฐ สุเต ขนฺติมกุพฺพมาโนติ ทิฏฺฐสุตสุทฺธีสุ เปมํ อกโรนฺโต. [๙๐๕] อิโต พาหิรา ปน:- สีลุตฺตมาติ คาถา. ตสฺสตฺโถ:- สีลํเยว "อุตฺตมนฺ"ติ มญฺญมานา สีลุตฺตมา เอเก โภนฺโต สํยมมตฺเตน สุทฺธึ วทนฺติ, หตฺถิวตาทิญฺจ วตํ สมาทาย อุปฏฺฐิตา, อิเธว ทิฏฺฐิยํ อสฺส สตฺถุโน สุทฺธินฺติ ภวูปนีตา ภวชฺโฌสิตา สมานา วทนฺติ, อปิจ เต กุสลา วทานา "กุสลา มยนฺ"ติ เอวํวาทา. [๙๐๖] เอวํ สีลุตฺตเมสุ จ เตสุ ตถา ปฏิปนฺโน โย โกจิ:- สเจ จุโตติ คาถา. ตสฺสตฺโถ:- สเจ ตโต สีลวตโต ปรวิจฺฉนฺทเนน วา อนสมฺภุณนฺโต วา จุโต โหติ, โส ตํ สีลพฺพตาทิกมฺมํ ปุญฺญาภิสงฺขาราทิกมฺมํ @เชิงอรรถ: ฉ.ม.,อิ. ตํสภาคานิ ก. เอวมฺปิ ก. ปุถุสภาวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๐๑.

วา วิราธยิตฺวา ปเวธตี. น เกวลญฺจ เวธติ, อปิจ โข ตํ สีลพฺพตสุทฺธึ ปชปฺปตี จ วิปฺปลปติ ปตฺถยตี จ. กิมิว? สตฺถาว หีโน ปวสํ ฆรมฺหาติ, ฆรมฺหา ปวสนฺโต สตฺถโต หีโน ยถา ตํ ฆรํ วา สตฺถํ วา ปตฺเถยฺยาติ. [๙๐๗] เอวํ ปน สีลุตฺตมานํ เวธการณํ อริยสาวโก:- สีลพฺพตํ วาปิ ปหาย สพฺพนฺติ คาถา. ตตฺถ สาวชฺชนวชฺชนฺติ สพฺพากุสลํ โลกิยกุสลญฺจ. เอตํ สุทฺธึ อสุทฺธินฺติ อปตฺถยาโนติ ปญฺจกามคุณาทิเภทํ เอตํ สุทฺธึ อกุสลาทิเภทํ อสุทฺธิญฺจ อปตฺถยมาโน. วิรโต จเรติ สุทฺธิยา อสุทฺธิยา จ ๑- วิรโต จเรยฺย. สนฺติมนุคฺคหายาติ ทิฏฺฐึ อคเหตฺวา. [๙๐๘] เอวํ อิโต พาหิรเก สีลุตฺตเม สํยเมน วิสุทฺธิวาเท เตสํ วิฆาตํ สีลพฺพตปฺปหายิโน อรหโต จ ปฏิปตฺตึ ทสฺเสตฺวา อิทานิ อญฺญถาปิ สุทฺธิวาเท พาหิรเก ทสฺเสนฺโต "ตมูปนิสฺสายา"ติ คาถมาห. ตสฺสตฺโถ:- สนฺตญฺเญปิ สมณพฺราหฺมณา, เต ชิคุจฺฉิตํ อมรนฺตปํ วา ทิฏฺฐสุทฺธิอาทีสุ วา อญฺญตรญฺญตรํ อุปนิสฺสาย อกิริยทิฏฺฐิยา วา อุทฺธํสรา หุตฺวา ภวาภเวสุ อวีตตณฺหาเส สุทฺธิมนุตฺถุนนฺติ วทนฺติ กเถนฺตีติ. [๙๐๙] เอวํ เตสํ อวีตตณฺหานํ สุทฺธึ อนุตฺถุนนฺตานํ โยปิ สุทฺธิปฺปตฺตเมว อตฺตานํ มญฺเญยฺย, ตสฺสปิ อวีตตณฺหตฺตา ภวาภเวสุ ตํ ตํ วตฺถุํ ปตฺถยมานสฺส หิ ชปฺปิตานิ ปุนปฺปุนํ โหนฺติเยวาติ อธิปฺปาโย. ตณฺหา หิ อาเสวิตา ตณฺหํ วฑฺฒยเตว. น เกวลญฺจ ชปฺปิตานิ, ปเวธิตํ วาปิ ปกปฺปิเตสุ, ตณฺหาทิฏฺฐีหิ จสฺส ปกปฺปิเตสุ วตฺถูสุ ปเวธิตมฺปิ โหตีติ วุตฺตํ โหติ. ภวาภเวสุ ปน วีตตณฺหตฺตา อายตึ จุตูปปาโต อิธ ยสฺส นตฺถิ, ส เกน เวเธยฺย กุหิญฺจิ ๒- ชปฺเปติ อยเมติสฺสา คาถาย สมฺพนฺโธ. เสสํ นิทฺเทเส วุตฺตนยเมว. @เชิงอรรถ: ก. สุทฺธาสุทฺธิยา จ ฉ.ม. กุหึว

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๐๒.

[๙๑๐-๑๑] ยมาหูติ ปุจฺฉาคาถา. อิทานิ ยสฺมา เอโกปิ เอตฺถ วาโท สจฺโจ นตฺถิ, เกวลํ ทิฏฺฐิมตฺตเกน หิ เต วทนฺติ, ตสฺมา ตมตฺถํ ทสฺเสนฺโต "สกญฺหี"ติ อิทํ ตาว วิสฺสชฺชนคาถมาห. ตตฺถ สมฺมุตินฺติ ทิฏฺฐึ. ๑- [๙๑๒] เอวเมเตสุ สกธมฺมํ ปริปุณฺณํ พฺรุวนฺเตสุ อญฺญสฺส ปน ธมฺมํ "หีนนฺ"ติ วทนฺเตสุ ยสฺส กสฺสจิ:- ปรสฺส เจ วมฺภยิเตน หีโนติ คาถา. ตสฺสตฺโถ:- ยทิ ปรสฺส นินฺทิตการณา หีโน ภเวยฺย, น โกจิ ธมฺเมสุ วิเสสิ อคฺโค ภเวยฺย. กึการณํ? ปุถู หิ อญฺญสฺส วทนฺติ ธมฺมํ, นิหีนโต สพฺเพว เต สมฺหิ ทฬฺหํ วทานา สกธมฺเม ทฬฺหวาทา เอว. [๙๑๓] กิญฺจ ภิยฺโย:- สทฺธมฺมปูชาติ คาถา. ตสฺสตฺโถ:- เต จ ติตฺถิยา ยถา ปสํสนฺติ สกายนานิ, ๒- สทฺธมฺมปูชาปิ เนสํ ตเถว วตฺตติ. เต หิ อติวิย สตฺถาราทีนิ สกฺกโรนฺติ. ตตฺถ ยทิ เต ปมาณา สิยุํ, เอวํ สนฺเต สพฺเพว วาทา ตถิยา ๓- ภเวยฺยุํ. กึการณํ? สุทฺธี หิ เนสํ ปจฺจตฺตเมว, น สา อญฺญตฺร สิชฺฌติ, นาปิ ปรมตฺถโต, อตฺตนิ ทิฏฺฐิคฺคาหมตฺตเมว หิ ตํ เตสํ ปรปฺปจฺจยเนยฺยพุทฺธีนํ. [๙๑๔] โย ปน ๔- วิปรีโต พาหิตปาปตฺตา พฺราหฺมโณ, ตสฺส:- น พฺราหฺมณสฺส ปรเนยฺยมตฺถีติ คาถา. ตสฺสตฺโถ:- พฺราหฺมณสฺส หิ "สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจา"ติอาทินา ๕- นเยน สุทิฏฺฐตฺตา ปเรน เนตพฺพํ ญาณํ นตฺถิ, ทิฏฺฐิธมฺเมสุ "อิทเมว สจฺจนฺ"ติ วินิจฺฉินิตฺวา สมุคฺคหีตมฺปิ นตฺถิ. กึการณา ๖- @เชิงอรรถ: ก. สกนฺติ สกทิฏฺฐึ ก. สกานิ อายตนานิ @ ก. อถิกา ฉ.ม. วา ปน @ ขุ.ธ. ๒๕/๒๗๗/๖๔ ฉ.ม. ตํการณํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๐๓.

โส ทิฏฺฐิกลหานิ อตีโต, น จ โส เสฏฺฐโต ปสฺสติ ธมฺมมญฺญํ อญฺญตฺร สติปฏฺฐานาทีหิ. [๙๑๕] ชานามีติ คาถาย สมฺพนฺโธ อตฺโถ จ:- เอวํ ๑- ตาว ปรมตฺถพฺราหฺมโณ น หิ เสฏฺฐโต ปสฺสติ ธมฺมมญฺญํ, อญฺเญ ปน ติตฺถิยา ปรจิตฺตญาณาทีหิ ชานนฺตา ปสฺสนฺตาปิ "ชานามิ ปสฺสามิ ตเถว เอตนฺ"ติ เอวํ วทนฺตาปิ จ ทิฏฺฐิยา สุทฺธึ ปจฺเจนฺติ. กสฺมา? ยสฺมา เอเตสุ เอโกปิ อทฺทกฺขิ เจ อทฺทส เจปิ เตน ปรจิตฺตญาณาทินา ยถาภูตมตฺถํ, กิญฺหิ ตุมสฺส เตน ตสฺส ๒- เตน ทสฺสเนน กึ กตํ, กึ ทุกฺขปริญฺญา สาธิตา, อุทาหุ สมุทยปฺปหานาทีนํ อญฺญตรํ, ยโต สพฺพถาปิ อติกฺกมิตฺวา อริยมคฺคํ เต ติตฺถิยา อญฺเญเนว วทนฺติ สุทฺธึ, อติกฺกมิตฺวา วา เต ติตฺถิเย พุทฺธาทโย อญฺเญเนว วทนฺติ สุทฺธินฺติ. [๙๑๖] ปสฺสํ นโรติ คาถาย สมฺพนฺโธ อตฺโถ จ:- กิญฺจ ภิยฺโย? ยฺวายํ ปรจิตฺตญาณาทีหิ อทฺทกฺขิ, โส ปสฺสํ นโร ทกฺขติ ๓- นามรูปํ, น ตโต ปรํ, ทิสฺวาน วา ญสฺสติ ตานิเมว นามรูปานิ นิจฺจโต สุขโต วา, นาญฺญถา, โส เอวํ ปสฺสนฺโต กามํ พหุํ ปสฺสตุ อปฺปกํ วา นามรูปํ นิจฺจโต สุขโต จ, อถสฺส จ เอวรูเปน ทสฺสเนน น หิ เตน สุทฺธึ กุสลา วทนฺตีติ. [๙๑๗] นิวิสฺสวาทีติ คาถาย สมฺพนฺโธ อตฺโถ จ:- เตน จ ทสฺสเนน สุทฺธิยา อสติยาปิ โย "ชานามิ ปสฺสามิ ตเถว เอตนฺ"ติ เอวํ นิวิสฺสวาที, เอตํ วา ทสฺสนํ ปฏิจฺจ ทิฏฺฐิยา สุทฺธึ ปจฺเจนฺโต "อิทเมว สจฺจนฺ"ติ เอวํ นิวิสฺสวาที, โส สุพฺพินโย น โหติ ตํ ตถา ปกปฺปิตํ อภิสงฺขตํ ทิฏฺฐิ @เชิงอรรถ: สี.,อิ.,ม. เอตฺตาวตา จ ก. ภวํ สี.,อิ..ม. ทกฺขิติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๐๔.

ปุเรกฺขราโน. โส หิ ยํ สตฺถาราทึ ๑- นิสฺสิโต, ตตฺเถว สุภํ วทาโน สุทฺธึ วโท, "ปริสุทฺธวาโท ปริสุทฺธทสฺสโน วา อหนฺ"ติ อตฺตานํ มญฺญมาโน ตตฺถ ตถทฺทสา โส, ตตถ สกาย ทิฏฺฐิยา อวิปรีตเมว โส อทฺทส. ยถา สา ทิฏฺฐิ ปวตฺตติ, ตเถว นํ อทฺทส, น อญฺญถา ปสฺสิตุํ อิจฺฉตีติ อธิปฺปาโย. [๙๑๘] เอวํ ปกปฺปิตํ ทิฏฺฐึ ปุเรกฺขราเนสุ ติตฺถิเยสุ:- น พฺราหฺมโณ กปฺปมุเปติ สงฺขนฺติ ๒- คาถา. ตตฺถ สงฺขนฺติ ๒- สงฺขาย, ชานิตฺวาติ อตฺโถ. นปิ ญาณพนฺธูติ สมาปตฺติญาณาทินา อกตตณฺหาทิฏฺฐิพนฺธุ. ตตฺถ วิคฺคโห:- นาปิ อสฺส ญาเณน กโต พนฺธุ อตฺถีติ นปิ ญาณพนฺธุ. สมฺมุติโยติ ทิฏฺฐิสมฺมุติโย. ปุถุชฺชาติ ปุถุชฺชนสภาวา. อุคฺคหณนฺติ มญฺเญติ ๓- อุคฺคหณนฺติ อญฺเญ, อญฺเญ ตา สมฺมุติโย อุคฺคณฺหนฺตีติ วุตฺตํ โหติ. [๙๑๙] กิญฺจ ภิยฺโย:- วิสฺสชฺช คนฺถานีติ คาถา. ตตฺถ อนุคฺคโหติ อุคฺคหณวิรหิโต, โส หิ ๔- นาสฺส อุคฺคโหติ อนุคฺคโห, น วา อุคฺคณฺหาตีติ อนุคฺคโห. [๙๒๐] กิญฺจ ภิยฺโย:- โส เอวรูโป:- ปุพฺพาสเวติ คาถา. ตตฺถ ปุพฺพาสเวติ อตีตรูปาทีนิ อารพฺภ อุปฺปชฺชมานธมฺเม กิเลเส. นเวติ ปจฺจุปฺปนฺนรูปาทีนิ อารพฺภ อุปฺปชฺชมานธมฺเม. น ฉนฺทคูติ ฉนฺทาทิวเสน น คจฺฉติ. อนตฺตครหีติ กตากตวเสน อตฺตานํ อครหนฺโต. [๙๒๑] เอวํ อนตฺตครหี จ:- ส สพฺพธมฺเมสูติ คาถา. ตตฺถ ส สพฺพธมฺเมสูติ ทฺวาสฏฺฐิทิฏฺฐิธมฺเมสุ "ยํ กิญฺจิ ทิฏฺฐํ วา"ติ เอวมฺปเภเทสุ. ปนฺนภาโรติ ปติตภาโร. น กปฺเปตีติ น กปฺปิโย, ทุวิธมฺปิ กปฺปํ น กโรตีติ @เชิงอรรถ: ก. สตฺถารํ ฉ.ม. สงฺขาติ @ สี., อิ. อุคฺคณฺหนฺตมญฺเญติ ฉ.ม.,อิ. ปิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๐๕.

อตฺโถ. นูปรโตติ ปุถุชฺชนกลฺยาณเสกฺขา วิย อุปรติสมงฺคีปิ น โหติ. น ปตฺถิโยติ นิตฺตโณฺห. ตณฺหา หิ ปตฺถิยตีติ ปตฺถิยา, นาสฺส ปตฺถิยาติ น ปตฺถิโยติ. เสสํ ตตฺถ ตตฺถ ปากฏเมวาติ น วุตฺตํ. เอวํ อรหตฺตนิกูเฏน เทสนํ นิฏฺฐาเปสิ, เทสนาปริโยสาเน ปุราเภทสุตฺเต วุตฺตสทิโส เอวาภิสมโย อโหสีติ. ปรมตฺถโชติกาย ขุทฺทกฏฺฐกถาย สุตฺตนิปาตฏฺฐกถาย มหาพฺยูหสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ---------------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๙ หน้า ๓๙๙-๔๐๕. http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=29&A=8987&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=29&A=8987&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=420              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=10494              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=10575              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=10575              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]