ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
อรรถกถาเล่มที่ ๓ ภาษาบาลีอักษรไทย วินย.อ. (สมนฺต.๓)

     {๑๓๘} ปฐมํ นิมิตฺตา กิตฺเตตพฺพาติ วินยธเรน ปุจฺฉิตพฺพํ ปุรตฺถิมาย
ทิสาย กึ นิมิตฺตนฺติ ปพฺพโต ภนฺเตติ ปุน วินยธเรน เอโส
ปพฺพโต นิมิตฺตนฺติ เอวํ ปฐมํ นิมิตฺตํ กิตฺเตตพฺพํ ฯ เอตํ
ปพฺพตํ นิมิตฺตํ กโรม กริสฺสาม นิมิตฺตํ กโต นิมิตฺตํ โหตุ
โหหิติ ภวิสฺสตีติ เอวมฺปน กิตฺเตตุํ น วฏฺฏติ ฯ ปาสาณาทีสุปิ
เอเสว นโย ฯ ปุรตฺถิมาย อนุทิสาย ทกฺขิณาย ทิสาย ทกฺขิณาย
อนุทิสาย ปจฺฉิมาย ทิสาย ปจฺฉิมาย อนุทิสาย อุตฺตราย ทิสาย

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๑๖.

อุตฺตราย อนุทิสาย กึ นิมิตฺตนฺติ อุทกํ ภนฺเตติ เอตํ อุทกํ นิมิตฺตนฺติ เอตฺถ ปน อฐตฺวา ปุน ปุรตฺถิมาย ทิสาย กึ นิมิตฺตนฺติ ปพฺพโต ภนฺเตติ เอโส ปพฺพโต นิมิตฺตนฺติ เอวํ ปฐมํ กิตฺติตํ นิมิตฺตํ กิตฺเตตฺวา ว ฐเปตพฺพํ ฯ เอวญฺหิ นิมิตฺเตน นิมิตฺตํ ฆฏิตํ นาม โหติ เอวํ นิมิตฺตานิ กิตฺเตตฺวา อถานนฺตรํ วุตฺตาย กมฺมวาจาย สีมา สมฺมนฺนิตพฺพา ฯ กมฺมวาจาปริโยสาเน นิมิตฺตานํ อนฺโต สีมา โหติ นิมิตฺตานิ สีมโต พหิ โหนฺติ ฯ ตตฺถ นิมิตฺตานิ สกึ กิตฺติตานิปิ สุกิตฺติตาเนว โหนฺติ ฯ อนฺธกฏฺฐ- กถายมฺปน ติกฺขตฺตุํ สีมามณฺฑลํ สมฺพนฺธนฺเตน นิมิตฺตํ กิตฺเตตพฺพนฺติ วุตฺตํ ฯ ปพฺพโต ภนฺเตติ ฯเปฯ อุทกํ ภนฺเตติ เอวมฺปน อุปสมฺปนฺโน วา อาจิกฺขตุ อนุปสมฺปนฺโน วา วฏฺฏติเยว ฯ อิทานิ ปพฺพตนิมิตฺตาทีสุ เอวํ วินิจฺฉโย เวทิตพฺโพ ฯ ติวิโธ ปพฺพโต สุทฺธปํสุปพฺพโต สุทฺธปาสาณปพฺพโต อุภยมิสฺสโกติ ฯ โส ติวิโธปิ วฏฺฏติ ฯ วาลิกราสิ ปน น วฏฺฏติ ฯ หตฺถิปฺปมาณโต ปน ปฏฺฐาย สิเนรุปฺปมาโณปิ วฏฺฏติ ฯ สเจ จตูสุ ทิสาสุ จตฺตาโร ตีสุ วา ตโย ปพฺพตา โหนฺติ จตูหิ วา ตีหิ วา ปพฺพตนิมิตฺเตเหว สมฺมนฺนิตุมฺปิ วฏฺฏติ ฯ ทฺวีหิ ปน นิมิตฺเตหิ เอเกน วา สมฺมนฺนิตุํ น วฏฺฏติ ฯ อิโต ปเรสุ ปาสาณ- นิมิตฺตาทีสุ เอเสว นโย ฯ ตสฺมา ปพฺพตํ นิมิตฺตํ กโรนฺเตน ปุจฺฉิตพฺพํ เอกาพทฺโธ น เอกาพทฺโธติ ฯ สเจ เอกาพทฺโธ โหติ น กาตพฺโพ ฯ ตํ หิ จตูสุ วา อฏฺฐสุ วา ทิสาสุ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๑๗.

กิตฺเตนฺเตนาปิ เอกเมว นิมิตฺตํ กิตฺติตํ โหติ ฯ ตสฺมา โย เอวํ จกฺกสณฺฐาเนน วิหารํ ปริกฺขิปิตฺวา ฐิโต ปพฺพโต ตํ เอกาย ทิสาย กิตฺเตตฺวา อญฺญาสุ ทิสาสุ ตํ พหิทฺธา กตฺวา อนฺโต อญฺญานิ นิมิตฺตานิ กิตฺเตตพฺพานิ ฯ สเจ ปพฺพตสฺส ตติยภาคํ วา อุปฑฺฒภาคํ วา อนฺโตสีมาย กตฺตุกามา โหนฺติ ปพฺพตํ อกิตฺเตตฺวา ยตฺตกํ ปเทสํ อนฺโต กตฺตุกามา ตสฺส ปรโต ตสฺมึเยว ปพฺพเต ชาตรุกฺขวมฺมิกาทีสุ อญฺญตรํ นิมิตฺตํ กิตฺเตตพฺพํ ฯ สเจ เอกโยชนทฺวิโยชนปฺปมาณํ สพฺพํ ปพฺพตํ อนฺโต กตฺตุกามา โหนฺติ ปพฺพตสฺส ปรโต ภูมิยํ ชาตรุกฺขวมฺมิกาทีนิ นิมิตฺตานิ กิตฺเตตพฺพานิ ฯ ปาสาณนิมิตฺเต อยคุฬมฺปิ ปาสาณ- สงฺขฺยเมว คจฺฉติ ฯ ตสฺมา โยโกจิ ปาสาโณ วฏฺฏติ ฯ ปมาณโต ปน หตฺถิปฺปมาโณ ปพฺพตสงฺขํ คโต ตสฺมา โส น วฏฺฏติ ฯ มหาโคณมหามหีสปฺปมาโณ ปน วฏฺฏติ ฯ เหฏฺฐิมปริจฺเฉเทน ทฺวตฺตึสปลคุฬปิณฺฑปริมาโณ วฏฺฏติ ฯ ตโต ขุทฺทกตโร อิฏฺฐกา วา มหนฺตาปิ น วฏฺฏติ ฯ อนิมิตฺตุปคปาสาณานํ ราสิปิ น วฏฺฏติ ปเคว ปํสุวาลิกราสิ ฯ ภูมิสโม ขลมณฺฑลสทิโส ปิฏฺฐิ- ปาสาโณ วา ภูมิโต ขาณุโก วิย อุฏฺฐิตปาสาโณ วา โหติ ฯ โสปิ ปมาณุปโค เจ วฏฺฏติ ปิฏฺฐิปาสาโณ อติมหนฺโตปี ปาสาณสงฺขํเยว คจฺฉติ ฯ ตสฺมา สเจ มหโต ปิฏฺฐิปาสาณสฺส เอกปฺปเทสํ อนฺโตสีมาย กตฺตุกามา โหนฺติ ตํ อกิตฺเตตฺวา ตสฺสุปริ อญฺโญ ปาสาโณ กตฺเตตพฺโพ ฯ สเจ ปิฏฺฐิปาสาณุปริ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๑๘.

วิหารํ กโรนฺติ วิหารมชฺเฌน วา ปิฏฺฐิปาสาโณ วินิวิชฺฌิตฺวา คจฺฉติ เอวรูโป ปิฏฺฐิปาสาโณ น วฏฺฏติ ฯ สเจ หิ ตํ กิตฺเตนฺติ นิมิตฺตสฺส อุปริ วิหาโร โหติ นิมิตฺตญฺจ นาม พหิสีมาย โหติ วิหาโรปิ พหิสีมายํ อาปชฺชติ ฯ วิหารํ ปริกฺขิปิตฺวา ฐิตปิฏฺฐิปาสาโณ เอกตฺถ กิตฺเตตฺวา อญฺญตฺถ น กิตฺเตตพฺพํ ฯ วนนิมิตฺเต ติณวนํ วา ตจสารตาลนาฬิเกราทิรุกฺขวนํ วา น วฏฺฏติ อนฺโตสารานํ ปน สากสาลาทีนํ อนฺโตสารมิสฺสกานํ วา รุกฺขานํ วนํ วฏฺฏติ ฯ ตญฺจ โข เหฏฺฐิมปริจฺเฉเทน จตุปญฺจรุกฺขมตฺตํปิ ตโต โอรํ น วฏฺฏติ ตโต ปรํ โยชนสติกมฺปิ วฏฺฏติ ฯ สเจ วนมชฺเฌ วิหารํ กโรนฺติ วนํ น กิตฺเตตพฺพํ ฯ เอกเทสํ อนฺโตสีมาย กาตุกาเมหิปิ วนํ อกิตฺเตตฺวา ตตฺถ รุกฺขปาสาณาทโย กิตฺเตตพฺพา ฯ วิหารํ ปริกฺขิปิตฺวา ฐิตวนํ เอกตฺถ กิตฺเตตฺวา อญฺญตฺถ น กิตฺเตตพฺพํ ฯ รุกฺขนิมิตฺเต ตจสาโร ตาลนาฬิเกราทิรุกฺโข น วฏฺฏติ ฯ อนฺโตสาโร ชีวมานโก อนฺตมโส อุพฺเพธโต อฏฺฐงฺคุโล ปริมาณโต สูจิทณฺฑกปฺปมาโณปิ วฏฺฏติ ตโต โอรํ น วฏฺฏติ ตโต ปรํ ทฺวาทสโยชโน สุปฺปติฏฺฐิต- นิโคฺรโธปิ วฏฺฏติ ฯ วํสนฬกสราวาทีสุ พีชํ โรเปตฺวา วฑฺฒาปิโต ปมาณุปโคปิ น วฏฺฏติ ฯ ตโต อปเนตฺวา ปน ตํ ขณมฺปิ ภูมิยํ โรเปตฺวา โกฏฺฐกํ กตฺวา อุทกํ อาสิญฺจิตฺวา กิตฺเตตุํ วฏฺฏติ ฯ นวมูลสาขานิคฺคมนํ อการณํ ฯ ขนฺธํ ฉินฺทิตฺวา โรปิเต ปน เอตํ ยุชฺชติ ฯ กิตฺเตนฺเตน จ รุกฺโขติปิ วตฺตุํ วฏฺฏติ สากรุกฺโข

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๑๙.

สาลรุกฺโขติปิ ฯ เอกาพทฺธํ ปน สุปฺปติฏฺฐิตนิโคฺรธสทิสํ เอกตฺถ กิตฺเตตฺวา อญฺญตฺถ กิตฺเตตุํ น วฏฺฏติ ฯ มคฺคนิมิตฺเต อรญฺญ- เขตฺตนทีตฬากมคฺคาทโย น วฏฺฏนฺติ ฯ ชงฺฆมคฺโค วา สกฏมคฺโค วา วฏฺฏติ โย วินิพฺพิชฺฌิตฺวา เทฺว ตีณิ คามนฺตรานิ คจฺฉติ ฯ โย ปน ชงฺฆมคฺโค สกฏมคฺคโต อุกฺกมิตฺวา ปุน สกฏมคฺคเมว โอตรติ เย วา ชงฺฆมคฺคสกฏมคฺคา อวลญฺชา เต น วฏฺฏนฺติ ฯ ชงฺฆสตฺถสกฏสตฺเถหิ วลญฺชิยมานาเยว วฏฺฏนฺติ ฯ สเจ เทฺว มคฺคา นิกฺขมิตฺวา ปจฺฉา สกฏธุรมิว เอกี ภวนฺติ ทฺวิธา ภินฺนฏฺฐาเน วา สมฺพนฺธฏฺฐาเน วา สกึ กิตฺเตตฺวา ปุน น กิตฺเตตพฺโพ ฯ เอกาพทฺธํ นิมิตฺตํ เหตํ โหติ ฯ สเจ วิหารํ ปริกฺขิปิตฺวา จตฺตาโร มคฺคา จตูสุ ทิสาสุ คจฺฉนฺติ มชฺเฌ เอกํ กิตฺเตตฺวา อปรํ กิตฺเตตุํ น วฏฺฏติ ฯ เอกาพทฺธํ นิมิตฺตํ เหตํ ฯ โกณํ วินิพฺพิชฺฌิตฺวา คตมฺปน ปรภาเค กิตฺเตตุํ วฏฺฏติ ฯ วิหารมชฺเฌน วินิพฺพิชฺฌิตฺวา คตมคฺโค ปน น กิตฺเตตพฺโพ ฯ กิตฺติเต นิมิตฺตสฺส อุปริ วิหาโร โหติ ฯ สเจ สกฏมคฺคสฺส อนฺติมจกฺกมคฺคํ นิมิตฺตํ กโรนฺติ มคฺโค พหิสีมาย โหติ ฯ สเจ พาหิรจกฺกมคฺคํ กโรนฺติ พาหิรจกฺกมคฺโค พหิสีมาย โหติ เสสํ อนฺโตสีมํ ภชติ ฯ มคฺคํ กิตฺเตนฺเตน มคฺโค ปนฺโถ ปโถ ปชฺโชติอาทีสุ เยนเกนจิ นาเมน กิตฺเตตุํ วฏฺฏติ ฯ ปริกฺขาสณฺฐาเนน วิหารํ ปริกฺขิปิตฺวา คตมคฺโค เอกตฺถ กิตฺเตตฺวา อญฺญตฺถ กิตฺเตตุํ น วฏฺฏติ ฯ วมฺมิกนิมิตฺเต เหฏฺฐิมปริจฺเฉเทน ตํทิวสํ ชาโต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒๐.

อฏฺฐงฺคุลุพฺเพโธ โควิสาณปฺปมาโณปิ วมฺมิโก วฏฺฏติ ตโต โอรํ น วฏฺฏติ ตโต ปรํ หิมวนฺตปพฺพตสทิโสปิ วฏฺฏติ ฯ วิหารํ ปริกฺขิปิตฺวา ฐิตมฺปน เอกาพทฺธํ เอกตฺถ กิตฺเตตฺวา อญฺญตฺถ กิตฺเตตุํ น วฏฺฏติ ฯ นทีนิมิตฺเต ยสฺสา ธมฺมิกานํ ราชูนํ กาเล อนฺวฑฺฒมาสํ อนุทสาหํ อนุปญฺจาหนฺติ เอวํ อนติกฺกมิตฺวา เทเว วสฺสนฺเต วลาหเกสุ วิคตมตฺเตสุ โสตํ ปจฺฉิชฺชติ อยํ นทีสงฺขฺยํ น คจฺฉติ ฯ ยสฺสา ปน อีทิเสสุ วุฏฺฐิกาเลสุ วสฺสานสฺส จาตุมฺมาเส โสตํ น ปจฺฉิชฺชติ ติมณฺฑลํ ปฏิจฺฉาเทตฺวา ยตฺถ กตฺถจิ อุตฺตรนฺติยา ภิกฺขุนิยา อนฺตรวาสโก เตมียติ อยํ นทีสงฺขฺยํ คจฺฉติ นที สีมํ พนฺธนฺตานํ นิมิตฺตํ โหติ ฯ ภิกฺขุนิยา นทีปารคมเนปิ อุโปสถาทิสงฺฆกมฺมกรเณปิ นทีปารสีมสมฺมนฺนเนปิ อยเมว นที ฯ ยา ปน มคฺโค วิย สกฏธุรสณฺฐาเนน วา ปริกฺขาสณฺฐาเนน วา วิหารํ ปริกฺขิปิตฺวา คตา ตํ เอกตฺถ กิตฺเตตฺวา อญฺญตฺถ กิตฺเตตุํ น วฏฺฏติ ฯ วิหารสฺส จตูสุ ทิสาสุ อญฺญมญฺญํ วินิพฺพิชฺฌิตฺวา คเต นทีจตุกฺเกปิ เอเสว นโย ฯ อสมฺมิสฺสนทิโย ปน จตสฺโสปิ กิตฺเตตุํ วฏฺฏติ ฯ สเจ วตึ กโรนฺตา วิย รุกฺขปาเท นิกฺขณิตฺวา วลฺลิปลาสาทีหิ นทีโสตํ รุมฺภนฺติ อุทกญฺจ อชฺโฌตฺถริตฺวา อาวรณํ ปวตฺตติเยว นิมิตฺตํ กาตุํ วฏฺฏติ ฯ ยถา อุทกํ นปฺปวตฺตติ เอวํ เสตุมฺหิ กเต อปฺปวตฺตมานา นที นิมิตฺตํ กาตุํ น วฏฺฏติ ฯ ปวตฺตนฏฺฐาเน นทีนิมิตฺตํ อปฺปวตฺตนฏฺฐาเน อุทกนิมิตฺตํ กาตุํ วฏฺฏติ ฯ ยา ปน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒๑.

ทุวุฏฺฐิกาเล วา คิมฺเห วา นิรุทกภาเวน นปฺปวตฺตติ สา วฏฺฏติ ฯ มหานทิโต อุทกมาติกํ นีหรนฺติ สา กุนฺนทีสทิสา หุตฺวา ตีณิ สสฺสาน สมฺปาเทนฺตี นิจฺจํ ปวตฺตติ กิญฺจาปิ ปวตฺตติ นิมิตฺตํ กาตุํ น วฏฺฏติ ฯ ยา ปน มูเล มหานทิโต นีหตาปิ กาลนฺตเร เตเนว นีหตมคฺเคน นทึ ภินฺทิตฺวา สยํ ว คจฺฉนฺตี ปรโต สุํสุมาราทิ- สมากิณฺณา นาวาทีหิ สญฺจริตพฺพา นที โหติ ตํ นิมิตฺตํ กาตุํ วฏฺฏติ ฯ อุทกนิมิตฺเต นิรุทเก ฐาเน นาวาย วา กุมฺภิยํ วา ปาติอาทีสุ วา อุทกํ ปูเรตฺวา อุทกนิมิตฺตํ กิตฺเตตุํ น วฏฺฏติ ฯ ภูมิคตเมว วฏฺฏติ ฯ ตญฺจ โข อปฺปวตฺตนอุทกํ อาวาฏโปกฺขรณิ- ตฬากชาตสฺสรโลณิสมุทฺทาทีสุ ฐิตํ ฯ อฏฺฐิตํ ปน โอฆนทีอุทก- วาหกมาติกาทีสุ อุทกํ น วฏฺฏติ ฯ อนฺธกฏฺฐกถายมฺปน คมฺภีเรสุ อาวาฏาทีสุ อุกฺเขปิมํ อุทกํ นิมิตฺตํ น กาตพฺพนฺติ วุตฺตํ ฯ ตํ ทุวุตฺตํ อตฺตโน มติมตฺตเมว ฯ ฐิตมฺปน อนฺตมโส สูกรขตายปิ คามทารกานํ กีฬนวาปิยมฺปิ ตํ ขณญฺเญว ปฐวิยํ อาวาฏํ กตฺวา กูเฏหิ อาหริตฺวา ปูริตอุทกมฺปิ สเจ ยาว กมฺมวาจา- ปริโยสานํ ติฏฺฐติ อปฺปํ วา โหตุ พหุํ วา วฏฺฏติ ฯ ตสฺมึ ปน ฐาเน นิมิตฺตสญฺญากรณตฺถํ ปาสาณวาลิกาปํสุอาทิราสิ วา ปาสาณตฺถมฺโภ วา ทารุตฺถมฺโภ วา กาตพฺโพ ฯ ตํ กาตุญฺจ กาเรตุญฺจ ภิกฺขุสฺส วฏฺฏติ ฯ ลาภสีมายมฺปน น วฏฺฏติ ฯ สมานสํวาสกสีมา ปน กสฺสจิ ปีฬนํ น กโรติ เกวลํ ภิกฺขูนํ วินยกมฺมเมว สาเธติ ตสฺมา เอตฺถ วฏฺฏติ ฯ อิเมหิ จ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒๒.

อฏฺฐหิ นิมิตฺเตหิ อสมฺมิสฺเสหิปิ อญฺญมญฺญสมฺมิสฺเสหิปิ สีมา สมฺมนฺนิตุํ วฏฺฏติเยว ฯ สา เอวํ สมฺมนฺนิตฺวา พชฺฌมานา เอเกน ทฺวีหิ วา นิมิตฺเตหิ อพทฺธา โหติ ฯ ตีณิ ปน อาทึ กตฺวา วุตฺตปฺปการานํ นิมิตฺตานํ สเตนาปิ พทฺธา โหติ ฯ สา ตีหิ สิงฺฆาฏกสณฺฐานา โหติ จตูหิ จตุรสฺสา วา สิงฺฆาฏก- อฑฺฒจนฺทมุทิงฺคาทิสณฺฐานา วา ตโต อธิเกหิ นานาสณฺฐานา วา ฯ ตํ พนฺธิตุกาเมหิ สามนฺตวิหาเรสุ ภิกฺขู ตสฺส ตสฺส วิหารสฺส สีมาปริจฺเฉทํ ปุจฺฉตฺวา พทฺธสีมวิหารานํ สีมาย สีมนฺตริกํ อพทฺธสีมวิหารานํ สีมาย อุปจารํ ฐเปตฺวา ทิสาจาริกภิกฺขูนํ นิสฺสญฺจารสมเย สเจ เอกสฺมึ คามกฺเขตฺเต สีมํ พนฺธิตุกามา เย ตตฺถ พทฺธสีมา วิหารา เตสุ ภิกฺขูนํ มยํ อชฺช สีมํ พนฺธิสฺสาม ตุมฺเห สกสกสีมาปริจฺเฉทโต มา นิกฺขมิตฺถาติ เปเสตพฺพํ ฯ เย อพทฺธสีมา วิหารา เตสุ ภิกฺขู เอกชฺฌํ สนฺนิปาเตตพฺพา ฉนฺทารหานํ ฉนฺโท อาหราเปตพฺโพ ฯ สเจ อญฺญานิปิ คามกฺเขตฺตานิ อนฺโต กาตุกามา เตสุ คาเมสุ เย ภิกฺขู สนฺติ เตหิปิ อาคนฺตพฺพํ อนาคจฺฉนฺตานํ ฉนฺโท อาหริตพฺโพติ มหาสุมตฺเถโร อาห ฯ มหาปทุมตฺเถโร ปน นานาคามกฺเขตฺตานิ นาม ปาเฏกฺกํ พทฺธสีมาสทิสานิ น ตโต ฉนฺทปาริสุทฺธิ อาคจฺฉติ อนฺโตนิมิตฺตคเตหิ ปน ภิกฺขูหิ อาคนฺตพฺพนฺติ วตฺวา ปุน อาห สมาน- สํวาสกสีมาย สมฺมนฺนนกาเล เตสํ อาคมนมฺปิ อนาคมนมฺปิ วฏฺฏติ อวิปฺปวาสสีมาย สมฺมนฺนนกาเล ปน อนฺโตนิมิตฺตคเตหิ อาคนฺตพฺพํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒๓.

อนาคจฺฉนฺตานํ ฉนฺโท อาหริตพฺโพติ ฯ เอวํ สนฺนิปติเตสุ ปน ภิกฺขูสุ ฉนฺทารหานํ ฉนฺเทสุ อาหเฏสุ เตสุ มคฺเคสุ นทีติตฺถ- คามทฺวาราทีสุ จ อาคนฺตุกภิกฺขูนํ สีฆํ สีฆํ หตฺถปาสานยนตฺถญฺจ พหิสีมกรณตฺถญฺจ อารามิเก เจว สมณุทฺเทเส จ ฐเปตฺวา เภรีสญฺญํ วา สงฺขสญฺญํ วา กตฺวา นิมิตฺตกิตฺตนานนฺตรํ วุตฺตาย สุณาตุ เม ภนฺเต สงฺโฆติอาทิกาย กมฺมวาจาย สีมา พนฺธิตพฺพา ฯ กมฺมวาจาปริโยสาเนเยว นิมิตฺตานิ พหิ กตฺวา เหฏฺฐา ปฐวีสนฺธารก- อุทกํ ปริยนฺตํ กตฺวา สีมา คตา โหติ ฯ อิมมฺปน สํวาสกสีมํ สมฺมนฺนนฺเตหิ ปพฺพชฺชูปสมฺปทาทีนํ สงฺฆกมฺมานํ สุขกรณตฺถํ ปฐมํ ขณฺฑสีมา พนฺธิตพฺพา ฯ ตมฺปน พนฺธนฺเตหิ วตฺตํ ชานิตพฺพํ ฯ สเจ หิ โพธิเจติยภตฺตสาลาทีนิ สพฺพวตฺถูนิ ปติฏฺฐาเปตฺวา กตวิหาเร พนฺธนฺติ วิหารมชฺเฌ พหูนํ สโมสรณฏฺฐาเน อพนฺธิตฺวา วิหารปจฺจนฺเต วิวิตฺโตกาเส พนฺธิตพฺพา ฯ อกตวิหาเร พนฺธนฺเตหิ โพธิเจติยาทีนํ สพฺพวตฺถูนํ ฐานํ สลฺลกฺเขตฺวา ยถา ปติฏฺฐิเตสุ วตฺถูสุ วิหารปจฺจนฺเต วิวิตฺโตกาเส โหติ เอวํ พนฺธิตพฺพา ฯ สา เหฏฺฐิมปริจฺเฉเทน สเจ เอกวีสติ ภิกฺขู คณฺหาติ วฏฺฏติ ตโต โอรํ น วฏฺฏติ ปรํ ภิกฺขุสหสฺสํ คณฺหนฺตีปิ วฏฺฏติ ฯ ตํ พนฺธนฺเตหิ สีมมาลกสฺส สมนฺตา นิมิตฺตุปคา ปาสาณา ฐเปตพฺพา ฯ น ขณฺฑสีมายํ ฐิเตหิ มหาสีมา พนฺธิตพฺพา น มหาสีมายํ ฐิเตหิ ขณฺฑสีมา พนฺธิตพฺพา ฯ ขณฺฑสีมายเมว ปน ฐตฺวา ขณฺฑสีมา พนฺธิตพฺพา มหาสีมายเมว ฐิเตหิ มหาสีมา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒๔.

พนฺธิตพฺพา ตตฺรายํ พนฺธนวิธิ สมนฺตา เอโส ปาสาโณ นิมิตฺตนฺติ เอวํ นิมิตฺตานิ กิตฺเตตฺวา กมฺมวาจาย สีมา สมฺมนฺนิตพฺพา ฯ อถ ตสฺสาเอว ทฬฺหีกมฺมตฺถํ อวิปฺปวาสกมฺมวาจา กาตพฺพา ฯ เอวญฺหิ สีมํ สมูหนิสฺสามาติ อาคตา สมูหนิตุํ น สกฺขิสฺสนฺติ ฯ สีมํ สมฺมนฺนิตฺวา พหิ สีมนฺตริกปาสาณา ฐเปตพฺพา ฯ สีมนฺตริกา ปจฺฉิมโกฏิยา เอกรตนปฺปมาณา วฏฺฏติ ฯ วิทตฺถิปฺปมาณาปิ วฏฺฏตีติ กุรุนฺทิยํ จตุรงฺคุลปฺปมาณาปิ วฏฺฏตีติ มหาปจฺจริยํ วุตฺตํ ฯ สเจ ปน วิหาโร มหา โหติ เทฺวปิ ติสฺโสปิ ตทุตฺตรีปิ ขณฺฑสีมาโย พนฺธิตพฺพา ฯ เอวํ ขณฺฑสีมํ สมฺมนฺนิตฺวา มหาสีมา- สมฺมติกาเล ขณฺฑสีมโต นิกฺขมิตฺวา มหาสีมาย ฐตฺวา สมนฺตา อนุปริยายนฺเตหิ สีมนฺตริกปาสาณา กิตฺเตตพฺพา ตโต อวเสส- นิมิตฺตานิ กิตฺเตตฺวา หตฺถปาสํ อวิชหนฺเตหิ กมฺมวาจาย สมาน- สํวาสกสีมํ สมฺมนฺนิตฺวา ตสฺสา ทฬฺหีกมฺมตฺถํ อวิปฺปวาสกมฺมวาจาปิ กาตพฺพา ฯ เอวํ หิ สีมํ สมูหนิสฺสามาติ อาคตา สมูหนิตุํ น สกฺขิสฺสนฺติ ฯ สเจ ปน ขณฺฑสีมาย นิมิตฺตานิ กิตฺเตตฺวา ตโต สีมนฺตริกาย นิมิตฺตานิ กิตฺเตตฺวา มหาสีมาย นิมิตฺตานิ กิตฺเตนฺติ เอวํ ตีสุ ฐาเนสุ นิมิตฺตานิ กิตฺเตตฺวา ยํ สีมํ อิจฺฉนฺติ ตํ ปฐมํ พนฺธิตุํ วฏฺฏติ ฯ เอวํ สนฺเตปิ ยถาวุตฺเตน นเยน ขณฺฑสีมโต ปฏฺฐาย พนฺธิตพฺพา ฯ เอวํ พทฺธาสุ ปน สีมาสุ ขณฺฑสีมาย ฐิตา ภิกฺขู มหาสีมาย กมฺมํ กโรนฺตานํ น โกเปนฺติ มหาสีมาย วา ฐิตา ขณฺฑสีมาย กโรนฺตานํ สีมนฺตริกาย ปน ฐิตา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒๕.

อุภินฺนมฺปิ น โกเปนฺติ คามกฺเขตฺเต ฐตฺวา กมฺมํ กโรนฺตานมฺปน สีมนฺตริกาย ฐิตา โกเปนฺติ สีมนฺตริกา หิ คามกฺเขตฺตํ ภชติ ฯ สีมา จ นาเมสา น เกวลํ ปฐวีตเลเยว พทฺธา พทฺธา นาม โหติ ฯ อถโข ปิฏฺฐิปาสาเณปิ กุฏิเคเหปิ เลเนปิ ปาสาเทปิ ปพฺพตมตฺถเกปิ พทฺธา พทฺธาเยว โหติ ฯ ตตฺถ ปิฏฺฐิปาสาเณ พนฺธนฺเตหิ ปาสาณปิฏฺฐิยํ ราชี วา โกเฏตฺวา อุทุกฺขลํ วา ขณิตฺวา นิมิตฺตํ น กาตพฺพํ ฯ นิมิตฺตุปเค ปาสาเณ ฐเปตฺวา นิมิตฺตานิ กิตฺเตตพฺพานิ กมฺมวาจาย สมฺมนฺนิตพฺพา ฯ กมฺมวาจา- ปริโยสาเน สีมา ปฐวีสนฺธารกอุทกํ ปริยนฺตํ กตฺวา โอตรติ ฯ นิมิตฺตปาสาณา ยถาฐาเน น ติฏฺฐนฺติ ตสฺมา สมนฺตโต ราชิ วา อุปฏฺฐาเปตพฺพา จตูสุ วา โกเณสุ ปาสาณา วิชฺฌิตพฺพา อยํ สีมาปริจฺเฉโทติ วตฺวา อกฺขรานิ วา ฉินฺทิตพฺพานิ ฯ เกจิ อุสุยฺยกา สีมํ ฌาเปสฺสามาติ อคฺคึ เทนฺติ ปาสาณาว ฌายนฺติ น สีมา ฯ กุฏิเคเหปิ ภิตฺตึ อกิตฺเตตฺวา เอกวีสติยา ภิกฺขูนํ โอกาสฏฺฐานํ อนฺโต กริตฺวา ปาสาณนิมิตฺตานิ ฐเปตฺวา สีมา สมฺมนฺนิตพฺพา ฯ อนฺโตกุฑฺฑเมว สีมา โหติ ฯ สเจ อนฺโตกุฑฺเฑ เอกวีสติยา ภิกฺขูนํ โอกาโส นตฺถิ ปมุเขปิ นิมิตฺตปาสาเณ ฐเปตฺวา สีมา สมฺมนฺนิตพฺพา ฯ สเจ เอตมฺปิ นปฺปโหติ พหินิมฺโพทกปตนฏฺฐาเนปิ นิมิตฺตานิ ฐเปตฺวา สมฺมนฺนิตพฺพา ฯ เอวํ สมฺมตาย ปน สพฺพํ กุฏิเคหํ สีมฏฺฐเมว โหติ ฯ จตุภิตฺติยเลเนปิ กุฑฺฑํ อกิตฺเตตฺวา ปาสาณาว กิตฺเตตพฺพา ฯ อนฺโต โอกาเส

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒๖.

อสติ ปมุเขปิ นิมิตฺตานิ ฐเปตพฺพานิ ฯ สเจ นปฺปโหติ พหินิมฺโพทกปตนฏฺฐาเน นิมิตฺตปาสาเณ ฐเปตฺวา นิมิตฺตานิ กิตฺเตตฺวา สีมา สมฺมนฺนิตพฺพา ฯ เอวํ เลนสฺส อนฺโต จ พหิ จ สีมา โหติ ฯ อุปริปาสาเทปิ ภิตฺตึ อกิตฺเตตฺวา อนฺโต ปาสาเณ ฐเปตฺวา สีมา สมฺมนฺนิตพฺพา ฯ สเจ นปฺปโหติ ปมุเขปิ ปาสาเณ ฐเปตฺวา สมฺมนฺนิตพฺพา ฯ เอวํ สมฺมตา อุปริปาสาเทเยว โหติ เหฏฺฐา น โอตรติ ฯ สเจ ปน พหูสุ ถมฺเภสุ ตุลานํ อุปริ กตปาสาทสฺส เหฏฺฐิมตเล กุฑฺโฑ ยถา นิมิตฺตานํ อนฺโต โหติ เอวํ อุฏฺฐหิตฺวา ตุลารุกฺเขหิ เอกสมฺพทฺโธ ฐิโต เหฏฺฐาปิ โอตรติ ฯ เอกตฺถมฺภปาสาทสฺส ปน อุปริมตเล พทฺธา สีมา สเจ ถมฺภมตฺถเก เอกวีสติยา ภิกฺขูนํ โอกาโส โหติ เหฏฺฐา โอตรติ ฯ สเจ ปาสาทสฺส ภิตฺติโต นิคฺคเตสุ นิยฺยุหกาทีสุ ปาสาเณ ฐเปตฺวา สีมํ พนฺธนฺติ ปาสาทภิตฺติ อนฺโตสีมาย โหติ เหฏฺฐา ปนสฺสา โอตรณาโนตรณํ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํ ฯ เหฏฺฐาปาสาเท กิตฺเตนฺเตหิปิ ภิตฺติ จ รุกฺขตฺถมฺภา จ น กิตฺเตตพฺพา ฯ ภิตฺติลคฺเค ปน ปาสาณตฺถมฺเภ กิตฺเตตุํ วฏฺฏติ ฯ เอวํ กิตฺติตา สีมา เหฏฺฐาปาสาทสฺส ปริยนฺตตฺถมฺภานํ อนฺโตเยว โหติ ฯ สเจ ปน เหฏฺฐาปาสาทสฺส กุฑฺโฑ อุปริมตเล สมฺพทฺโธ โหติ อุปริปาสาทมฺปิ อภิรูหติ ฯ สเจ ปาสาทสฺส พหินิมฺโพทก- ปตนฏฺฐาเน นิมิตฺตานิ กโรนฺติ สพฺโพ ปาสาโท สีมฏฺโฐ โหติ ฯ สเจ ปพฺพตมตฺถเก ตลํ โหติ เอกวีสติยา ภิกฺขูนํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒๗.

โอกาสารหํ ตตฺถ ปิฏฺฐิปาสาเณ วิย สีมํ พนฺธนฺติ เหฏฺฐา- ปพฺพเตปิ เตเนว ปริจฺเฉเทน สีมา โอตรติ ฯ ตาลมูลกปพฺพเตปิ อุปริ สีมา พทฺธา เหฏฺฐา โอตรเตว ฯ โย ปน วิตานสณฺฐาโน โหติ อุปริ เอกวีสติยา ภิกฺขูนํ โอกาโส อตฺถิ เหฏฺฐา นตฺถิ ตสฺส อุปริ พทฺธา สีมา เหฏฺฐา น โอตรติ ฯ เอวํ มุทิงฺค- สณฺฐาโน วา โหตุ ปณวสณฺฐาโน วา ยสฺส เหฏฺฐา วา มชฺเฌ วา สีมปฺปมาณํ นตฺถิ ตสฺส อุปริ พทฺธา สีมา เหฏฺฐา น โอตรติ ฯ ยสฺส ปน เทฺว กูฏานิ อาสนฺเน ฐิตานิ เอกสฺสปิ อุปริ สีมปฺปมาณํ นปฺปโหติ ตสฺส กูฏนฺตรํ จินิตฺวา วา ปูเรตฺวา วา เอกาพทฺธํ กตฺวา อุปริ สีมา สมฺมนฺนิตพฺพา ฯ เอโก สปฺปผณสทิโส ปพฺพโต ตสฺส อุปริ สีมปฺปมาณสฺส อตฺถิตาย สีมํ พนฺธนฺติ ตสฺส เจ เหฏฺฐา อากาสปพฺภารํ โหติ สีมา น โอตรติ ฯ สเจ ปนสฺส เวมชฺเฌ สีมปฺปมาโณ สุสิรปาสาโณ โหติ โอตรติ ฯ โส จ ปาสาโณ สีมฏฺโฐเยว โหติ ฯ อถาปิสฺส เหฏฺฐา เลนสฺส กุฑฺโฑ อคฺคโกฏึ อาหจฺจ ติฏฺฐติ โอตรติ เหฏฺฐา จ อุปริ จ สีมาเยว โหติ ฯ สเจ ปน เหฏฺฐา อุปริมสฺส สีมาปริจฺเฉทสฺส ปารโต อนฺโตเลนํ โหติ พหิ สีมา น โอตรติ ฯ อถาปิสฺส อุปริมสฺส สีมาปริจฺเฉทสฺส โอรโต พหิเลนํ โหติ อนฺโต สีมา น โอตรติ ฯ อถาปิสฺส อุปริ สีมาปริจฺเฉโท ขุทฺทโก เหฏฺฐา เลนํ มหนฺตํ สีมาปริจฺเฉท- มติกฺกมิตฺวา ฐิตํ สีมา อุปริเยว โหติ เหฏฺฐา น โอตรติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒๘.

ยทิ ปน เลนํ ขุทฺทกํ สพฺพปจฺฉิมสีมาปริมาณํ อุปริ สีมา มหตี ฯ ตํ อชฺโฌตฺถริตฺวา ฐิตา สีมา โอตรติ ฯ อถ เลนํ อติขุทฺทกํ สีมปฺปมาณํ น โหติ สีมา อุปริเยว โหติ เหฏฺฐา น โอตรติ ฯ สเจ ตโต อุปฑฺฒํ ภิชฺชิตฺวา สามํ ปตติ สีมปฺปมาณํ สเจ โหติ พหิ ปติตํ อสีมา ฯ อปติตมฺปน ยทิ สีมปฺปมาณํ สีมา โหติเยว ฯ ขณฺฑสีมา นีจวตฺถุกา โหติ ตํ ปูเรตฺวา อุจฺจวตฺถุกํ กโรนฺติ สีมาเยว ฯ สีมาย เคหํ กโรนฺติ สีมฏฺฐกเมว โหติ ฯ สีมาย โปกฺขรณึ ขณนฺติ สีมาเยว ฯ โอโฆ สีมมณฺฑลํ โอตฺถริตฺวา คจฺฉติ สีมมาลเก อฏฺฏํ พนฺธิตฺวา กมฺมํ กาตุํ วฏฺฏติ ฯ สีมาย เหฏฺฐา อุมฺมงฺคนที โหติ อิทฺธิมา ภิกฺขุ ตตฺถ นิสีทติ ฯ สเจ สา นที ปฐมํ คตา สีมา ปจฺฉา พทฺธา กมฺมํ น โกเปติ ฯ อถ ปฐมํ สีมา พทฺธา ปจฺฉา นที คตา กมฺมํ โกเปติ ฯ เหฏฺฐาปฐวีตเล ฐิโต ปน โกเปติเยว ฯ สีมมาลเก ปน วฏฺฏรุกฺโข โหติ ตสฺส สาขา วา ตโต นิคฺคตปาโรโห วา มหาสีมาย ปฐวีตลํ วา ตตฺถ ชาตรุกฺขาทีนิ วา อาหจฺจ ติฏฺฐติ มหาสีมํ โสเธตฺวา วา กมฺมํ กาตพฺพํ เต วา สาขาปาโรหา ฉินฺทิตฺวา พหิฏฺฐกา กาตพฺพา ฯ อนาหจฺจฐิตสาขาทีสุ อารุฬฺหภิกฺขุ หตฺถปาสํ อาเนตพฺโพ ฯ เอวํ มหาสีมาย ชาตรุกฺขสฺส สาขา วา ปาโรหา วา วุตฺตนเยเนว สีมมาลเก ปติฏฺฐาติ ฯ วุตฺตนเยเนว สีมํ โสเธตฺวา กมฺมํ กาตพฺพํ ฯ เต วา สาขาปาโรหา ฉินฺทิตฺวา พหิฏฺฐกา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒๙.

กาตพฺพา ฯ สเจ สีมมาลเก กมฺเม กยิรมาเน โกจิ ภิกฺขุ มาลกสฺส อนฺโต ปวิสิตฺวา เวหาสณฺฐิตสาขาย นิสีทติ ปาทา วาสฺส ภูมิคตา โหนฺติ นิวาสนปารุปนํ วา ภูมึ ผุสติ กมฺมํ กาตุํ น วฏฺฏติ ฯ ปาเท ปน นิวาสนปารุปนญฺจ อุกฺขิปาเปตฺวา กาตุํ วฏฺฏติ ฯ อิทญฺจ ลกฺขณํ ปุริมนเยนปิ เวทิตพฺพํ ฯ อยมฺปน วิเสโส ตตฺร อุกฺขิปาเปตฺวา กาตุํ น วฏฺฏติ หตฺถปาสํเยว อาเนตพฺโพ ฯ สเจ อนฺโต สีมฏฺโฐ ปพฺพโต อพฺภุคฺคจฺฉติ ตตฺรฏฺโฐ ภิกฺขุ หตฺถปาสํ อาเนตพฺโพ ฯ อิทฺธิยา อนฺโตปพฺพตํ ปวิฏฺเฐปิ เอเสว นโย ฯ พชฺฌมานาเอว หิ สีมา ปมาณรหิตํ ปเทสํ น โอตรติ ฯ พทฺธสีมาย ชาตํ ยงฺกิญฺจิ ยตฺถกตฺถจิ เอกสมฺพนฺเธน คตํ สีมาสงฺขเมว คจฺฉติ ฯ {๑๔๐} ติโยชนปรมนฺติ เอตฺถ ติโยชนํ ปรมํ ปมาณเมติสฺสาติ ติโยชนปรมา ตํ ติโยชนปรมํ ฯ สมฺมนฺนนฺเตน มชฺเฌ ฐตฺวา ยถา จตูสุ ทิสาสุ ทิยฑฺฒทิยฑฺฒโยชนํ โหติ เอวํ สมฺมนฺนิตพฺพา ฯ สเจ ปน มชฺเฌ ฐตฺวา เอเกกทิสโต ติโยชนํ กโรนฺติ ฉโยชนา โหนฺตีติ น วฏฺฏติ ฯ จตุรสฺสํ วา ติโกณํ วา สมฺมนฺนนฺเตน ยถา โกณโต โกณํ ติโยชนํ โหติ เอวํ สมฺมนฺนิตพฺพา ฯ สเจ หิ เยน เกนจิ ปริยนฺเตน เกสคฺคมตฺตมฺปิ ติโยชนํ อติกฺกาเมติ อาปตฺติญฺจ อาปชฺชติ สีมา จ อสีมาว โหติ ฯ นทีปารนฺติ เอตฺถ ปารยตีติ ปารา กึ ปารยติ นทึ นทิยา ปารา นทีปารา ตํ นทีปารํ อชฺโฌตฺถรมานนฺติ อตฺโถ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๓๐.

เอตฺถ ปน นทิยา ลกฺขณํ นทีนิมิตฺเตสุ วุตฺตนยเมว ฯ ยตฺถสฺส ธุวนาวา วาติ ยตฺถ นทิยา สีมพนฺธนฏฺฐานคเตสุ ติตฺเถสุ นิจฺจสญฺจรณนาวา อสฺส ยา สพฺพนฺติเมน ปริจฺเฉเทน ปาชนปุริเสน สทฺธึ ตโย ชเน วหติ ฯ สเจ ปน สา นาวา อุทฺธํ วา อโธ วา เกนจิเทว กรณีเยน ปน อาคมนตฺถาย นีตา วา เถเนหิ วา หตา อวสฺสํ ลพฺภเนยฺยา ยา ปน วาเตน วา ฉินฺนพนฺธนา วีจีหิ นทีมชฺฌํ นีตา อวสฺสํ อาหริตพฺพา ปุน ธุวนาวาว โหติ อุทเก โอคเต ถลํ อุสฺสาทิตาปิ สุธากสฏาทีหิ ปูเรตฺวา ฐปิตาปิ ธุวนาวาว ฯ สเจ ภินฺนนาวา วิสงฺขตปทรา วา น วฏฺฏติ ฯ มหาปทุมตฺเถโร ปนาห สเจปิ ตาวกาลิกํ นาวํ อาเนตฺวา สีมพนฺธนฏฺฐาเน ฐเปตฺวา นิมิตฺตานิ กิตฺเตนฺติ ธุวนาวาเยว โหตีติ ฯ ตตฺร มหาสุมตฺเถโร อาห นิมิตฺตํ วา สีมา วา กมฺมวาจาย คจฺฉติ น นาวาย ภควตา จ ธุวนาวา อนุญฺญาตา ตสฺมา นิพทฺธนาวาเยว วฏฺฏตีติ ฯ ธุวเสตุ วาติ ยตฺถ รุกฺขสงฺฆาฏมโย วา ปทรพทฺโธ วา ชงฺฆสตฺถเสตุ วา หตฺถิอสฺสาทีนํ สญฺจรณโยคฺโค มหาเสตุ วา อตฺถิ อนฺตมโส ตํขณญฺเญว รุกฺขํ ฉินฺทิตฺวา มนุสฺสานํ สญฺจรณโยคฺโค เอกปทิกเสตุปิ ธุวเสตุเตฺวว สงฺขํ คจฺฉติ ฯ สเจ ปน อุปริพทฺธานิ เวตฺตลตาทีนิ หตฺเถน คเหตฺวาปิ น สกฺกา โหติ เตน สญฺจริตุํ น วฏฺฏติ ฯ เอวรูปํ นทีปารสีมํ สมฺมนฺนิตุนฺติ ยตฺถายํ วุตฺตปฺปการา ธุวนาวา วา ธุวเสตุ วา อภิมุขติตฺเถเยว อตฺถิ เอวรูปํ นทีปารสีมํ สมฺมนฺนิตุํ อนุชานามีติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๓๑.

อตฺโถ ฯ สเจ ธุวนาวา วา ธุวเสตุ วา อภิมุขติตฺเถ นตฺถิ อีสกํ อุทฺธํ อภิรูหิตฺวา อโธ วา โอโรหิตฺวา อตฺถิ เอวมฺปิ วฏฺฏติ ฯ กรวิกติสฺสตฺเถโร ปน คาวุตมตฺตพฺภนฺตเรปิ วฏฺฏตีติ อาห ฯ อิมญฺจ ปน นทีปารสีมํ สมฺมนฺนนฺเตน เอกสฺมึ ตีเร ฐตฺวา อุปริโสเต นทีตีเร นิมิตฺตํ กิตฺเตตฺวา ตโต ปฏฺฐาย อตฺตานํ ปริกฺขิปนฺเตน ยตฺตกํ ปริจฺเฉทํ อิจฺฉติ ตสฺส ปริโยสาเน อโธโสเตปิ นทีตีเร นิมิตฺตํ กิตฺเตตฺวา ปรตีเร สมฺมุขฏฺฐาเน นทีตีเร นิมิตฺตํ กิตฺเตตพฺพํ ตโต ปฏฺฐาย ยตฺตกํ ปริจฺเฉทํ อิจฺฉติ ตสฺส วเสน ยาว อุปริโสเต ปฐมกิตฺติตนิมิตฺตสฺส สมฺมุขา นทีตีเร นิมิตฺตํ ตาว กิตฺเตตฺวา ปจฺจาหริตฺวา ปฐมกิตฺติตนิมิตฺเตน สทฺธึ ฆเฏตพฺพํ ฯ อถ สพฺพนิมิตฺตานํ อนฺโต ฐิเต ภิกฺขู หตฺถปาสคเต กตฺวา กมฺมวาจาย สีมา สมฺมนฺนิตพฺพา ฯ นทิยํ ฐิตา อนาคตาปิ กมฺมํ น โกเปนฺติ ฯ สมฺมติปริโยสาเน ฐเปตฺวา นทึ นิมิตฺตานํ อนฺโต ปรตีเร จ โอริมตีเร จ เอกา สีมา โหติ ฯ นที ปน พทฺธสีมสงฺขํ น คจฺฉติ วิสุํ นทีสีมาเอว หิ สา ฯ สเจ อนฺโตนทิยํ ทีปโก โหติ ตํ อนฺโตสีมายํ กาตุกาเมน ปุริมนเยเนว อตฺตนา ฐิตตีเร นิมิตฺตานิ กิตฺเตตฺวา ทีปกสฺส โอริมนฺเต จ ปาริมนฺเต จ นิมิตฺตํ กิตฺเตตพฺพํ อถ ปรตีเร นทิยา โอริมตีเร นิมิตฺตสฺส สมฺมุขฏฺฐาเน นิมิตฺตํ กิตฺเตตฺวา ตโต ปฏฺฐาย ปุริมนเยเนว ยาว อุปริโสเต ปฐมกิตฺติตนิมิตฺตสฺส สมฺมุขา นิมิตฺตํ ตาว กิตฺเตตพฺพํ อถ ทีปกสฺส ปาริมนฺเต จ โอริมนฺเต จ นิมิตฺตํ กิตฺเตตฺวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๓๒.

ปจฺจาหริตฺวา ปฐมกิตฺติตนิมิตฺเตน สทฺธึ ฆเฏตพฺพํ อถ ทฺวีสุ ตีเรสุ ทีปเก จ ภิกฺขู สพฺเพว หตฺถปาสคเต กตฺวา กมฺมวาจาย สีมา สมฺมนฺนิตพฺพา ฯ นทิยํ ฐิตา อนาคจฺฉนฺตาปิ กมฺมํ น โกเปนฺติ ฯ สมฺมติปริโยสาเน ฐเปตฺวา นทึ นิมิตฺตานํ อนฺโต ตีรทฺวยญฺจ ทีปโก จ เอกสีมา โหติ ฯ นที ปน นทีสีมาเยว ฯ สเจ ปน ทีปโก วิหารสีมปริจฺเฉทโต อุทฺธํ วา อโธ วา อธิกตโร โหติ อถ วิหารสีมปริจฺเฉทนิมิตฺตสฺส อุชุกเมว สมฺมุขีภูเต ทีปกสฺส โอริมนฺเต นิมิตฺตํ กิตฺเตตฺวา ตโต ปฏฺฐาย ทีปกสิขรํ ปริกฺขิปนฺเตน ปุน ทีปกสฺส โอริมนฺเต นิมิตฺตสฺส สมฺมุเข ปาริมนฺเต นิมิตฺตํ กิตฺเตตพฺพํ ฯ ตโต ปรํ ปุริมนเยเนว ปรตีเร สมฺมุขนิมิตฺตมาทึ กตฺวา ปรตีเร นิมิตฺตานิ จ ทีปกสฺส ปาริมนฺตโอริมนฺเต นิมิตฺตานิ จ กิตฺเตตฺวา ปฐมกิตฺติตนิมิตฺเตน สทฺธึ ฆฏนา กาตพฺพา ฯ เอวํ กิตฺเตตฺวา สมฺมตา สีมา ปพฺพตสณฺฐานา โหติ ฯ สเจ ปน ทีปโก วิหารสีมปริจฺเฉทโต อุทฺธํปิ อโธปิ อธิกตโร โหติ ปุริมนเยเนว ทีปกสฺส อุโภปิ สิขรานิ ปริกฺขิปิตฺวา นิมิตฺตานิ กิตฺเตนฺเตน นิมิตฺตฆฏนา กาตพฺพา ฯ เอวํ กิตฺเตตฺวา สมฺมตา สีมา มุทิงฺคสณฺฐานา โหติ ฯ สเจ ทีปโก วิหารสีมปริจฺเฉทสฺส อนฺโต ขุทฺทโก โหติ สพฺพปฐเมน นเยน นิมิตฺตานิ กิตฺเตตพฺพานิ ฯ เอวํ กิตฺเตตฺวา สมฺมตา สีมา ปณวสณฺฐานา โหติ ฯ {๑๔๑} อนุปริเวณิยนฺติ เอกสฺมึ วิหาเร ตสฺมึ ตสฺมึ ปริเวเณ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๓๓.

อสงฺเกเตนาติ สงฺเกตํ อกตฺวา ฯ เอกํ สมูหนิตฺวาติ กมฺมวาจาย สมูหนิตฺวา ฯ {๑๔๒} ยโต ปาฏิโมกฺขํ สุณาตีติ ยตฺถ กตฺถจิ ภิกฺขูนํ หตฺถปาเส นิสินฺโน ยสฺมา ปาฏิโมกฺขํ สุณาติ กโตวสฺส อุโปสโถติ อตฺโถ ฯ อิทญฺจ วตฺถุวเสน วุตฺตํ ฯ หตฺถปาเส นิสินฺนสฺส ปน อสุณนฺตสฺสาปิ กโตว โหติ อุโปสโถ ฯ นิมิตฺตา กิตฺเตตพฺพาติ อุโปสถปฺปมุขสฺส ขุทฺทกานิ วา มหนฺตานิ วา ปาสาณอิฏฺฐกทารุขณฺฑทณฺฑกาทีนิ ยานิ กานิจิ นิมิตฺตานิ อพฺโภกาเส วา มาลกาทีสุ วา ยตฺถ กตฺถจิ สญฺญํ กตฺวา กิตฺเตตุํ วฏฺฏติ ฯ อถวา นิมิตฺตา กิตฺเตตพฺพาติ นิมิตฺตุปคานิ วา อนิมิตฺตุปคานิ วา ปริจฺเฉทชานนตฺถํ นิมิตฺตานิ กิตฺเตตพฺพานิ ฯ เถเรหิ ภิกฺขูหิ ปฐมตรํ สนฺนิปติตุนฺติ เอตฺถ สเจ มหาเถโร ปฐมตรํ น อาคจฺฉติ ทุกฺกฏํ ฯ สพฺเพเหว เอกชฺฌํ สนฺนิปติตฺวา อุโปสโถ กาตพฺโพติ เอตฺถ สเจ โปราณโก อาวาโส มชฺเฌ วิหารสฺส โหติ ปโหติ เจตฺถ ภิกฺขูนํ นิสชฺชฏฺฐานํ ตตฺถ สนฺนิปติตฺวา อุโปสโถ กาตพฺโพ ฯ สเจ โปราณโก ปริทุพฺพโล เจว สมฺพาโธ จ อญฺโญ ปจฺฉา อุฏฺฐิโต อาวาโส อสมฺพาโธ ตตฺถ อุโปสโถ กาตพฺโพ ฯ ยตฺถ วา ปน เถโร ภิกฺขุ วิหรตีติ เอตฺถาปิ สเจ เถรสฺส วิหาโร สพฺเพสํ ปโหติ ผาสุโก โหติ ตตฺถ อุโปสโถ กาตพฺโพ ฯ สเจ ปน โส ปจฺจนฺเต วิสมปฺปเทเส โหติ เถรสฺส วตฺตพฺพํ ภนฺเต ตุมฺหากํ วิหาโร อผาสุกเทโส นตฺถิ เอตฺถ สพฺเพสํ โอกาโส อสุกสฺมึ นาม อาวาเส โอกาโส อตฺถิ ตตฺถ คนฺตุํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๓๔.

วฏฺฏตีติ ฯ สเจ เถโร นาคจฺฉติ ตสฺส ฉนฺทปาริสุทฺธึ อาเนตฺวา สพฺเพสํ ปโหนเก ผาสุกฏฺฐาเน อุโปสโถ กาตพฺโพ ฯ {๑๔๓} อนฺธกวินฺทาติ ราชคหโต คาวุตมตฺตเมว อนฺธกวินฺทํ นาม ตํ อุปนิสฺสาย เถโร วสติ ตโต ราชคหํ อุโปสถํ อาคจฺฉนฺโต ฯ ราชคหํ หิ ปริกฺขิปิตฺวา อฏฺฐารส มหาวิหารา สพฺเพ เอกสีมา ธมฺมเสนาปตินา เนสํ สีมา พทฺธา ตสฺมา เวฬุวเน สงฺฆสฺส สามคฺคีทานตฺถํ อาคจฺฉนฺโตติ อตฺโถ ฯ นทึ ตรนฺโตติ สิปฺปินิยํ นาม น อติกฺกมนฺโต ฯ มนํ วุฬฺโห อโหสีติ อีสกํ อปฺปตฺตวุฬฺหภาโว อโหสิ ฯ สา กิร นที คิชฺฌกูฏโต โอตริตฺวา จณฺเฑน โสเตน วหติ ตตฺถ เวเคน อาคจฺฉนฺตํ อุทกํ อมนสิกโรนฺโต เถโร มนํ วุฬฺโห อโหสิ น ปน วุฬฺโห อุทกพฺภาหตานิสฺส จีวรานิ อลฺลานิ ชาตานิ ฯ {๑๔๔} สมฺมตา สีมา สงฺเฆน ติจีวเรน อวิปฺปวาโส ฐเปตฺวา คามญฺจ คามูปจารญฺจาติ อิมิสฺสา กมฺมวาจาย อุปฺปนฺนกาลโต ปฏฺฐาย ภิกฺขูนํ ปุริมกมฺมวาจา น วฏฺฏติ ฯ อยเมว ถาวรา โหติ ภิกฺขุนีนมฺปน อยํ น วฏฺฏติ ปุริมาเยว วฏฺฏติ ฯ กสฺมา ฯ ภิกฺขุนีสงฺโฆ หิ อนฺโตคาเม วสติ ฯ ยทิ เอวํ สิยา โส เอตาย กมฺมวาจาย ติจีวรปริหารํ น ลเภยฺย อตฺถิ จสฺส ปริหาโร ตสฺมา ปุริมาเยว วฏฺฏติ ฯ ภิกฺขุนีสงฺฆสฺส หิ เทฺวปิ สีมาโย ลพฺภนฺติ ฯ ตตฺถ ภิกฺขูนํ สีมํ อชฺโฌตฺถริตฺวาปิ ตสฺสา อนฺโตปิ ภิกฺขุนีนํ สีมํ สมฺมนฺนิตุํ วฏฺฏติ ฯ ภิกฺขูนมฺปิ ภิกฺขุนีสีมาย เอเสว นโย ฯ น หิ เต อญฺญมญฺญสฺส

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๓๕.

กมฺเม คณปูรกา โหนฺติ น กมฺมวาจาวคฺคํ กโรนฺติ ฯ เอตฺถ จ นิคมนครานมฺปิ คาเมเนว สงฺคโห เวทิตพฺโพ ฯ คามูปจาโรติ ปริกฺขิตฺตสฺส ปริกฺเขโป อปริกฺขิตฺตสฺส ปริกฺเขโปกาโส ฯ เตสุ อธิฏฺฐิตเตจีวริโก ภิกฺขุ ปริหารํ น ลภติ ฯ อิติ ภิกฺขูนํ อวิปฺปวาสสีมา คามญฺจ คามูปจารญฺจ น โอตฺถรติ สมานสํวาสกสีมาว โอตฺถรติ ฯ สมานสํวาสกสีมา เจตฺถ อตฺตโน ธมฺมตาย คจฺฉติ ฯ อวิปฺปวาสา ปน ยตฺถ สมานสํวาสกสีมา ตตฺเถว คจฺฉติ น หิ ตสฺสา วิสุํ นิมิตฺตกิตฺตนํ อตฺถิ ฯ ตตฺถ สเจ อวิปฺปวาสาย สมฺมติกาเล คาโม อตฺถิ ตํ สา น โอตฺถรติ ฯ สเจ ปน สมฺมตาย สีมาย ปจฺฉา คาโม นิวิสติ โสปิ สีมาสงฺขํเยว คจฺฉติ ฯ ยถา จ ปจฺฉา นิวิฏฺโฐ เอวํ ปฐมํ นิวิฏฺฐสฺส ปจฺฉา วฑฺฒิตปฺปเทโสปิ สีมาสงฺขเมว คจฺฉติ ฯ สเจปิ สีมาย สมฺมติกาเล เคหานิ กตานิ ปวิสิสฺสามาติ อาลโยปิ อตฺถิ มนุสฺสา ปน อปฺปวิฏฺฐา โปราณกคามํ วา สเคหเมว ฉฑฺเฑตฺวา อญฺญตฺถ คตา อคาโมเยว เอส สีมา โอตฺถรติ ฯ สเจ ปน เอกมฺปิ กุลํ ปวิฏฺฐํ วา อาคตํ วา อตฺถิ คาโมเยว สีมา น โอตฺถรติ ฯ เอวญฺจ ปน ภิกฺขเว ติจีวเรน อวิปฺปวาโส สมูหนฺตพฺโพติ เอตฺถ สมูหนฺเตน ภิกฺขุนา วตฺตํ ชานิตพฺพํ ฯ ตตฺรีทํ วตฺตํ ขณฺฑสีมาย ฐตฺวา อวิปฺปวาสสีมา น สมูหนฺตพฺพา ตถา อวิปฺปวาสสีมาย ฐตฺวา ขณฺฑสีมาปิ ฯ ขณฺฑสีมาย ปน ฐิเตน ขณฺฑสีมาว สมูหนิตพฺพา ตถา อิตราย ฐิเตน อิตรา ฯ สีมํ นาม

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๓๖.

ทฺวีหิ การเณหิ สมูหนนฺติ ปกติยา ขุทฺทกํ ปุน อาวาสวฑฺฒนตฺถาย มหตึ วา กาตุํ ปกติยา มหตึ ปุน อญฺเญสํ วิหาโรกาส- ทานตฺถาย ขุทฺทกํ วา กาตุํ ฯ ตตฺถ สเจ ขณฺฑสีมญฺจ อวิปฺปวาสสีมญฺจ ชานนฺติ สมูหนิตุญฺเจว พนฺธิตุญฺจ สกฺขิสฺสนฺติ ฯ ขณฺฑสีมมฺปน ชานนฺตา อวิปฺปวาสํ อชานนฺตาปิ สมูหนิตุญฺเจว พนฺธิตุญฺจ สกฺขิสฺสนฺติ ฯ ขณฺฑสีมํ อชานนฺตา อวิปฺปวาสํเยว ชานนฺตา เจติยงฺคณโพธิยงฺคณอุโปสถาคาราทีสุ นิราสงฺกฏฺฐาเนสุ ฐตฺวา อปฺเปวนาม สมูหนิตุํ สกฺขิสฺสนฺติ ฯ ปฏิพนฺธิตุมฺปน น สกฺขิสฺสนฺเตว ฯ สเจ พนฺเธยฺยุํ สีมาสมฺเภทํ กตฺวา วิหารํ อวิหารํ กเรยฺยุํ ตสฺมา น สมูหนิตพฺพา ฯ เย ปน อุโภปิ น ชานนฺติ เต เนว สมูหนิตุํ น พนฺธิตุํ สกฺขิสฺสนฺติ ฯ อยญฺหิ สีมา นาม กมฺมวาจาย วา อสีมา โหติ สาสนนฺตรธาเนน วา ฯ น จ สกฺกา สีมํ อชานนฺเตหิ กมฺมวาจํ กาตุํ ตสฺมา น สมูหนิตพฺพา ฯ สาธุกมฺปน ญตฺวาเยว สมูหนิตพฺพา จ พนฺธิตพฺพา จาติ ฯ {๑๔๗} เอวํ พทฺธสีมาวเสน สมานสํวาสญฺจ เอกุโปสถภาวญฺจ ทสฺเสตฺวา อิทานิ อพทฺธสีเมสุปิ โอกาเสสุ ตํ ทสฺเสนฺโต อสมฺมตาย ภิกฺขเว สีมาย อฏฺฐปิตายาติอาทิมาห ฯ ตตฺถ อฏฺฐปิตายาติ อปริจฺฉินฺนาย ฯ คามคหเณน เจตฺถ นครมฺปิ คหิตเมว โหติ ฯ ตตฺถ ยตฺตเก ปเทเส ตสฺส คามสฺส โภชกา พลึ ลภนฺติ โส ปเทโส อปฺโป วา โหตุ มหนฺโต วา คามสีมาเตฺวว สงฺขํ คจฺฉติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๓๗.

นครนิคมสีมาสุปิ เอเสว นโย ฯ ยมฺปิ เอกสฺมึเยว คามกฺเขตฺเต เอกํ ปเทสํ อยํ วิสุํคาโม โหตูติ ปริจฺฉินฺทิตฺวา ราชา กสฺสจิ เทติ โสปิ วิสุํคามสีมา โหติเยว ฯ ตสฺมา สา จ อิตรา จ ปกติคามนิคมนครสีมา พทฺธสีมาสทิสาเยว โหนฺติ ฯ เกวลมฺปน ติจีวรวิปฺปวาสปริหารํ น ลภนฺติ ฯ เอวํ คามนฺตวาสีนํ สีมาปริจฺเฉทํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ อรญฺญกานํ ทสฺเสนฺโต อคามเก เจติอาทิมาห ฯ ตตฺถ อคามเก เจติ คามนิคมนครสีมาหิ อปริจฺฉินฺเน อฏวิปฺปเทเส ฯ อถวา อคามเก เจติ วิชฺฌาฏวีสทิเส อรญฺเญ ภิกฺขุ วสติ อถสฺส ฐิโตกาสโต สมนฺตา สตฺตพฺภนฺตรา สมาน- สํวาสกสีมาติ อตฺโถ ฯ อยํ สีมา ติจีวรวิปฺปวาสปริหารมฺปิ ลภติ ฯ ตตฺถ เอกํ อพฺภนฺตรํ อฏฺฐวีสติหตฺถปฺปมาณํ โหติ ฯ มชฺเฌ ฐิตสฺส สมนฺตา สตฺตพฺภนฺตรา วินิเวเธน จุทฺทส โหนฺติ ฯ สเจ เทฺว สงฺฆา วิสุํ วินยกมฺมานิ กโรนฺติ ทฺวินฺนํ สตฺตพฺภนฺตรานํ อนฺตเร อญฺญเมกํ สตฺตพฺภนฺตรํ อุปจารตฺถาย ฐเปตพฺพํ ฯ เสสา สตฺตพฺภนฺตรสีมกถา มหาวิภงฺเค อุทฺโทสิตสิกฺขาปทวณฺณนายํ วุตฺตนเยน คเหตพฺพา ฯ สพฺพา ภิกฺขเว นที อสีมาติ ยากาจิ นทีลกฺขณปฺปตฺตา นที นิมิตฺตานิ กิตฺเตตฺวา เอตํ พทฺธสีมํ กโรมาติ กตาปิ อสีมาว โหติ ฯ สา ปน อตฺตโน สภาเวเนว พทฺธสีมา- สทิสา สพฺพเมตฺถ สงฺฆกมฺมํ กาตุํ วฏฺฏติ ฯ สมุทฺทชาตสฺสเรสุปิ เอเสว นโย ฯ เอตฺถ จ ชาตสฺสโร นาม เยน เกนจิ ขณิตฺวา อกโต สยญฺชาตโสพฺโภ สมนฺตโต อาคเตน อุทเกน ปูริโต ติฏฺฐติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๓๘.

เอวํ นทีสมุทฺทชาตสฺสรานํ พทฺธสีมภาวํ ปฏิกฺขิปิตฺวา ปุน ตตฺถ อพทฺธสีมปริจฺเฉทํ ทสฺเสนฺโต นทิยา วา ภิกฺขเวติอาทิมาห ฯ ตตฺถ ยํ มชฺฌิมสฺส ปุริสสฺส สมนฺตา อุทกุกฺเขปาติ ยํ ฐานํ มชฺฌิมสฺส ปุริสสฺส สมนฺตโต อุทกุกฺเขเปน ปริจฺฉินฺนํ ฯ กถํ ปน อุทกํ อุกฺขิปิตพฺพํ ฯ ยถา อกฺขธุตฺตา ทารุคุฬํ ขิปนฺติ เอวํ อุทกํ วา วาลิกํ วา หตฺเถน คเหตฺวา ถามมชฺฌิเมน ปุริเสน สพฺพถาเมน ขิปิตพฺพํ ฯ ยตฺถ เอวํ ขิตฺตํ อุทกํ วา วาลิกา วา ปตติ อยเมโก อุทกุกฺเขโป ฯ ตสฺส อนฺโต หตฺถปาสํ วิชหิตฺวา ฐิโต กมฺมํ โกเปติ ฯ ยาว ปริสา วฑฺฒติ ตาว สีมาปิ วฑฺฒติ ฯ ปริสปริยนฺตโต อุทกุกฺเขโปเยว ปมาณํ ฯ ชาตสฺสร- สมุทฺเทสุปิ เอเสว นโย ฯ เอตฺถ จ สเจ นที นาติทีฆา โหติ ปภวโต ปฏฺฐาย ยาว มุขทฺวารา สพฺพตฺถ สงฺโฆ นิสีทติ อุทกุกฺเขปสีมากมฺมํ นาม นตฺถิ สกลาปิ นที เอเตสํเยว ภิกฺขูนํ ปโหติ ฯ ยมฺปน มหาสุมตฺเถเรน วุตฺตํ โยชนํ ปวตฺตมานาเยว นที ตตฺราปิ อุปริ อฑฺฒโยชนํ ปหาย เหฏฺฐา อฑฺฒโยชเน กมฺมํ กาตุํ วฏฺฏตีติ ตํ มหาปทุมตฺเถเรเนว ปฏิกฺขิตฺตํ ฯ ภควตา หิ ติมณฺฑลํ ปฏิจฺฉาเทตฺวา ยตฺถ กตฺถจิ อุตฺตรนฺติยา ภิกฺขุนิยา อนฺตรวาสโก เตมียตีติ อิทํ นทิยา ปมาณํ วุตฺตํ น จ โยชนํ วา อฑฺฒโยชนํ วา ตสฺมา ยา อิมสฺส สุตฺตสฺส วเสน ปุพฺเพ วุตฺตลกฺขณา นที ตสฺสา ปภวโต ปฏฺฐาย สงฺฆกมฺมํ กาตุํ วฏฺฏติ ฯ สเจ ปเนตฺถ พหู ภิกฺขู วิสุํ วิสุํ กมฺมํ กโรนฺติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๓๙.

สพฺเพหิ อตฺตโน จ อญฺเญสญฺจ อุทกุกฺเขปปริจฺเฉทสฺส อนฺตรา อญฺโญ อุทกุกฺเขโป สีมนฺตริกตฺถาย ฐเปตพฺโพ ฯ ตโต อธิกํ วฏฺฏติเยว ฯ อูนกมฺปน น วฏฺฏตีติ วุตฺตํ ฯ ชาตสฺสรสมุทฺเทสุ เอเสว นโย ฯ นทิยา ปน สงฺฆกมฺมํ กริสฺสามาติ คเตหิ สเจ นที ปริปุณฺณา โหติ สมติตฺติกา อุทกสาฏิกํ นิวาเสตฺวาปิ อนฺโตนทิยํเยว กมฺมํ กาตพฺพํ ฯ สเจ น สกฺโกนฺติ นาวายปิ ฐตฺวา กาตพฺพํ ฯ คจฺฉนฺติยา ปน นาวาย กาตุํ น วฏฺฏติ ฯ กสฺมา ฯ อุทกุกฺเขปมตฺตเมว หิ สีมาปมาณํ ตํ นาวา สีฆเมว อติกฺกเมติ เอวํ สติ อญฺญิสฺสา สีมาย ญตฺติ อญฺญิสฺสา อนุสฺสาวนา โหติ ตสฺมา นาวํ อริตฺเตน วา ฐเปตฺวา ปาสาเณ วา ลมฺพิตฺวา อนฺโตนทิยํ ชาตรุกฺเข วา พนฺธิตฺวา กมฺมํ กาตพฺพํ ฯ อนฺโตนทิยํ พทฺเธ อฏฺฏเกปิ อนฺโตนทิยํ ชาตรุกฺเขปิ ฐิเตหิ กาตุํ วฏฺฏติ ฯ สเจ ปน รุกฺขสฺส สาขา วา ตโต นิกฺขนฺตปาโรโห วา พหินทีตีเร วิหารสีมาย วา คามสีมาย วา ปติฏฺฐิโต สีมํ วา โสเธตฺวา สาขํ วา ฉินฺทิตฺวา กมฺมํ กาตพฺพํ ฯ พหินทีตีเร ชาตรุกฺขสฺส อนฺโตนทิยํ ปวิฏฺฐสาขาย วา ปาโรเห วา นาวํ พนฺธิตฺวา กมฺมํ กาตุํ น วฏฺฏติ ฯ กโรนฺเตหิ สีมา วา โสเธตพฺพา ฉินฺทิตฺวา วาสฺส พหิปติฏฺฐิตภาโว นาเสตพฺโพ ฯ นทีตีเร ปน ขาณุกํ โกเฏตฺวา ตตฺถ พทฺธนาวาย น วฏฺฏติเยว ฯ นทิยํ เสตุํ กโรนฺติ สเจ อนฺโตนทิยํเยว เสตุ วา เสตุปาทา วา เสตุมฺหิ ฐิเตหิ กมฺมํ กาตุํ วฏฺฏติ ฯ สเจ ปน เสตุ วา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๐.

เสตุปาทา วา พหิตีเร ปติฏฺฐิตา ตตฺถ ฐิเตหิ กมฺมํ กาตุํ น วฏฺฏติ สีมํ โสเธตฺวา กมฺมํ กาตพฺพํ ฯ อถ เสตุปาทา อนฺโต เสตุ ปน อุภินฺนมฺปิ ตีรานํ อุปริ อากาเส ฐิโต วฏฺฏติ ฯ อนฺโตนทิยํ ปาสาโณ วา ทีปโก วา โหติ ตสฺส ยตฺตกํ ปเทสํ ปุพฺเพ วุตฺตปฺปกาเร ปกติวสฺสกาเล วสฺสานสฺส จตูสุ มาเสสุ อุทกํ โอตฺถรติ โส นทีสงฺขเมว คจฺฉติ ฯ อติวุฏฺฐิกาเล ปน โอเฆน โอตฺถโฏกาโส น คเหตพฺโพ โส หิ คามสีมสงฺขเมว คจฺฉติ ฯ นทิโต มาติกํ นีหรนฺตา นทิยํ อาวรณํ กโรนฺติ ตญฺจ โอตฺถริตฺวา วา วินิพฺพิชฺฌิตฺวา วา อุทกํ คจฺฉติ สพฺพตฺถ ปวตฺตนฏฺฐาเน กมฺมํ กาตุํ วฏฺฏติ ฯ สเจ ปน อาวรเณน วา โกฏฺฐกพนฺธเนน วา โสตํ ปจฺฉิชฺชติ อุทกํ นปฺปวตฺตติ อปฺปวตฺตนฏฺฐาเน กมฺมํ กาตุํ น วฏฺฏติ ฯ อาวรณมตฺถเกปิ กาตุํ น วฏฺฏติ ฯ สเจ โกจิ อาวรณปฺปเทโส ปุพฺเพ วุตฺตปาสาณ- ทีปกปฺปเทโส วิย อุทเกน อชฺโฌตฺถรียติ ตตฺถ วฏฺฏติ ฯ โส หิ นทีสงฺขเมว คจฺฉติ ฯ นทึ วินาเสตฺวา ตฬากํ กโรนฺติ เหฏฺฐา ปาลิ พทฺธา อุทกํ อาคนฺตฺวา ตฬากํ ปูเรตฺวา ติฏฺฐติ เอตฺถ กมฺมํ กาตุํ น วฏฺฏติ อุปริ ปวตฺตนฏฺฐาเน เหฏฺฐา จ ฉฑฺฑิตโมทกํ นทึ โอตฺถริตฺวา สนฺทนฏฺฐานโต ปฏฺฐาย วฏฺฏติ ฯ เทเว อวสฺสนฺเต เหมนฺตคิมฺเหสุ วา สุกฺขนทิยาปิ วฏฺฏติ ฯ นทิโต นีหฏมาติกาย น วฏฺฏติ ฯ สเจ สา กาลนฺตเรน ภิชฺชิตฺวา นที โหติ วฏฺฏติ ฯ กาจิ นที กาลนฺตเรน อุปฺปติตฺวา คามนิคมสีมํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๑.

โอตฺถริตฺวา ปวตฺตติ นทีเยว โหติ กมฺมํ กาตุํ วฏฺฏติ ฯ สเจ ปน วิหารสีมํ โอตฺถรติ วิหารสีมาเตฺวว สงฺขํ คจฺฉติ ฯ สมุทฺเทปิ กมฺมํ กโรนฺเตหิ ยํ ปเทสํ อุทฺธํ วฑฺฒนอุทกํ วา ปกติวีจิ วา วาตเวเคน อาคนฺตฺวา โอตฺถรติ ตตฺถ กาตุํ น วฏฺฏติ ฯ ยสฺมึ ปน ปเทเส ปกติวีจิโย โอสริตฺวา สณฺฐหนฺติ โส อุทกนฺตโต ปฏฺฐาย อนฺโตสมุทฺโท นาม ตตฺถ ฐิเตหิ กมฺมํ กาตพฺพํ ฯ สเจ อูมิเวโค พาธติ นาวาย วา อฏฺฏเก วา ฐตฺวา กาตพฺพํ ฯ เตสุ วินิจฺฉโย นทิยํ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพ ฯ สมุทฺเท ปิฏฺฐิปาสาโณ โหติ ตํ กทาจิ อูมิโย อาคนฺตฺวา โอตฺถรนฺติ กทาจิ น โอตฺถรนฺติ ตตฺถ กมฺมํ กาตุํ น วฏฺฏติ ฯ โส หิ คามสีมาสงฺขเมว คจฺฉติ ฯ สเจ ปน วีจีสุ อาคตาสุปิ อนาคตาสุปิ ปกติอุทเกเนว โอตฺถรียติ วฏฺฏติ ฯ ทีปโก วา ปพฺพโต วา โหติ โส เจ ทูเร โหติ มจฺฉพนฺธานํ อคมนปเถ อรญฺญสีมาสงฺขเมว คจฺฉติ ฯ เตสํ คมนปริยนฺตสฺส โอรโต ปน คามสีมาสงฺขํ คจฺฉติ ฯ ตตฺถ คามสีมํ อโสเธตฺวา กมฺมํ กาตุํ น วฏฺฏติ ฯ สมุทฺโท คามสีมํ วา นิคมสีมํ วา โอตฺถริตฺวา ติฏฺฐติ สมุทฺโทว โหติ ตตฺถ กมฺมํ กาตุํ วฏฺฏติ ฯ สเจ ปน วิหารสีมํ โอตฺถรติ วิหารสีมาเตฺวว สงฺขํ คจฺฉติ ฯ ชาตสฺสเร กมฺมํ กโรนฺเตหิปิ ยตฺถ ปุพฺเพ วุตฺตปฺปกาเร วสฺสกาเล วสฺเส ปจฺฉินฺนมตฺเต ปิวตุํ วา นหายิตุํ วา หตฺถปาเท วา โธวิตุํ อุทกํ น โหติ สุกฺขติ อยํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๒.

น ชาตสฺสโร คามกฺเขตฺตสงฺขเมว คจฺฉติ ตตฺถ กมฺมํ น กาตพฺพํ ฯ ยตฺถ ปน วุตฺตปฺปกาเร วสฺสกาเล อุทกํ สนฺติฏฺฐติ อยเมว ชาตสฺสโร ฯ ตสฺส ยตฺตเก ปเทเส วสฺสานํ จาตุมฺมาเส อุทกํ ติฏฺฐติ ตตฺถ กมฺมํ กาตุํ วฏฺฏติ ฯ สเจ คมฺภีรํ อุทกํ อฏฺฏกํ พนฺธิตฺวา ตตฺถ ฐิเตหิปิ ชาตสฺสรสฺส อนฺโต ชาตรุกฺขมฺหิ พทฺธอฏฺฏเกปิ กาตุํ วฏฺฏติ ฯ ปิฏฺฐิปาสาณทีปเกสุ ปเนตฺถ นทิยํ วุตฺตสทิโสว วินิจฺฉโย ฯ สมวสฺสเทวกาเล ปโหนกชาตสฺสโร ปน สเจปิ ทุวุฏฺฐิกาเล วา คิมฺหเหมนฺเตสุ วา สุกฺขติ นิรุทโก โหติ ตตฺถ สงฺฆกมฺมํ กาตุํ วฏฺฏติ ฯ ยํ อนฺธกฏฺฐกถายํ วุตฺตํ สพฺโพ ชาตสฺสโร สุกฺโข อโนทโก คามกฺเขตฺตํเยว ภชตีติ ตํ น คเหตพฺพํ ฯ สเจ ปเนตฺถ อุทกตฺถาย อาวาฏํ วา โปกฺขรณีอาทีนิ วา ขณนฺติ ตํ ฐานํ อชาตสฺสโร โหติ คามสีมาสงฺขํ คจฺฉติ ฯ ลาพุติปุสกาทิวปฺเป กเตปิ เอเสว นโย ฯ สเจ ปน ตํ ปูเรตฺวา ถลํ วา กโรนฺติ เอกสฺมึ ทิสาภาเค ปาลึ พนฺธิตฺวา สพฺพเมว ตํ มหาตฬากํ วา กโรนฺติ สพฺโพปิ ชาตสฺสโร น โหติ คามสีมาสงฺขเมว คจฺฉติ ฯ โลณิปิ ชาตสฺสรสงฺขเมว คจฺฉติ ฯ วสฺสิเก จตฺตาโร มาเส อุทกฏฺฐาโนกาเส กมฺมํ กาตุํ วฏฺฏตีติ ฯ {๑๔๘} สีมาย สีมํ สมฺภินฺทนฺตีติ อตฺตโน สีมาย ปเรสํ พทฺธสีมํ สมฺภินฺทนฺติ ฯ สเจ หิ โปราณกสฺส วิหารสฺส ปุรตฺถิมาย ทิสาย อมฺโพ เจว ชมฺพู จาติ เทฺว รุกฺขา อญฺญมญฺญํ สํสฏฺฐวิฏปา โหนฺติ เตสุ อมฺพสฺส ปจฺฉิมทิสาภาเค ชมฺพู ฯ วิหารสีมา จ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๓.

ชมฺพุํ อนฺโต กตฺวา อมฺพํ กิตฺเตตฺวา พทฺธา โหติ อถ ปจฺฉา ตสฺส วิหารสฺส ปุรตฺถิมาย ทิสาย วิหารํ กตฺวา สีมํ พนฺธนฺตา ภิกฺขู ตํ อมฺพํ อนฺโต กตฺวา ชมฺพุํ กิตฺเตตฺวา พนฺธนฺติ สีมาย สีมา สมฺภินฺนา โหติ ฯ เอวํ ฉพฺพคฺคิยา อกํสุ ฯ เตนาห สีมาย สีมํ สมฺภินฺทนฺตีติ ฯ สีมาย สีมํ อชฺโฌตฺถรนฺตีติ อตฺตโน สีมาย ปเรสํ พทฺธสีมํ อชฺโฌตฺถรนฺติ ปเรสํ พทฺธสีมํ สกลํ วา ตสฺสา ปเทสํ วา อนฺโต กตฺวา อตฺตโน สีมํ พนฺธนฺติ ฯ สีมนฺตริกํ ฐเปตฺวา สีมํ สมฺมนฺนิตุนฺติ เอตฺถ สเจ ปฐมตรํ กตสฺส วิหารสฺส สีมา อสมฺมตา โหติ สีมาย อุปจาโร ฐเปตพฺโพ ฯ สเจ สมฺมตา โหติ ปจฺฉิมโกฏิยา หตฺถมตฺตํ สีมนฺตริกา ฐเปตพฺพา ฯ กุรุนฺทิยํ วิทตฺถิมตฺตมฺปิ มหาปจฺจริยํ จตุรงฺคุลมตฺตมฺปิ วฏฺฏตีติ วุตฺตํ ฯ เอกรุกฺโขปิ จ ทฺวินฺนํ สีมานํ นิมิตฺตํ โหติ โส ปน วฑฺฒนฺโต สีมาสงฺกรํ กโรติ ตสฺมา น กาตพฺโพ ฯ สีมากถา นิฏฺฐิตา ฯ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓ หน้า ๑๑๕-๑๔๓. http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=3&A=2393&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=3&A=2393&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=4&i=154              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=4&A=4208              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=4&A=4302              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=4&A=4302              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔ http://84000.org/tipitaka/read/?index_4

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]