บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๓๐

หน้าที่ ๑๔๔.

๓๑. ๓. ปลฺลงฺกวิมานวณฺณนา ปลฺลงฺกเสฏฺเฐ มณิโสวณฺณจิตฺเตติ ปลฺลงฺกวิมานํ. ตสฺส กา อุปฺปตฺติ? ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม. ^๑- เตน จ สมเยน สาวตฺถิยํ อญฺญตรสฺส อุปาสกสฺส ธีตา กุลปเทสาทินา สทิสสฺส ตตฺเถว อญฺญตรสฺส กุลปุตฺตสฺส ทินฺนา. สา จ โหติ อกฺโกธนา สีลาจารสมฺปนฺนา ปติเทวตา สมาทินฺนปญฺจสีลา, อุโปสเถ สกฺกจฺจํ อุโปสถสีลานิ จ รกฺขติ. สา อปรภาเค กาลํ กตฺวา ตาวตึเสสุ อุปฺปชฺชิ. ตํ อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลานตฺเถโร เหฏฺฐา วุตฺตนเยเนว คนฺตฺวา:- [๓๐๗] "ปลฺลงฺกเสฏฺเฐ มณิโสณฺณจิตฺเต ปุปฺผาภิกิณฺเณ สยเน อุฬาเร ตตฺถจฺฉสิ เทวิ มหานุภาเว อุจฺจาวจา อิทฺธิ วิกุพฺพมานา. [๓๐๘] อิมา จ เต อจฺฉราโย สมนฺตโต นจฺจนฺติ คายนฺติ ปโมทยนฺติ เทวิทฺธิปตฺตาสิ มหานุภาเว มนุสฺสภูตา กิมกาสิ ปุญฺญํ เกนาสิ เอวญฺชลิตานุภาวา วณฺโณ จ เต สพฺพทิสา ปภาสตี"ติ คาถาหิ ปุจฺฉิ. ^๒- สาปิสฺส อิมาหิ คาถาหิ พฺยากาสิ:- @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมติ ปาฐา น ทิสฺสนฺติ. เอวมุปริปิ ^๒ สี. ปฏิปุจฺฉิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๕.

[๓๐๙] "อหํ มนุสฺเสสุ มนุสฺสภูตา อฑฺเฒ กุเล สุณิสา อโหสึ อกฺโกธนา ภตฺตุ วสานุวตฺตินี อุโปสเถ อปฺปมตฺตา อโหสึ. [๓๑๐] มนุสฺสภูตา ทหรา อปาปิกา ^๑- ปสนฺนจิตฺตา ปติมาภิราธยึ ทิวา จ รตฺโต จ มนาปจารินี อหํ ปุเร สีลวตี อโหสึ. [๓๑๑] ปาณาติปาตา วิรตา อโจริกา สํสุทฺธกายา สุจิพฺรหฺมจารินี อมชฺชปา โน จ มุสา อภาณึ สิกฺขาปเทสุ ปริปูรการินี. [๓๑๒] จาตุทฺทสึ ปญฺจทสึ ยา จ ปกฺขสฺส อฏฺฐมี ปาฏิหาริยปกฺขญฺจ ปสนฺนมานสา อหํ. [๓๑๓] อฏฺฐงฺคุเปตํ อนุธมฺมจารินี อุโปสถํ ปีติมนา อุปาวสึ อิมญฺจ อริยํ อฏฺฐงฺควเรหุเปตํ สมาทิยิตฺวา กุสลํ สุขุทฺรยํ. ปติมฺหิ กลฺยาณี วสานุวตฺตินี ^๒- อโหสึ ปุพฺเพ สุคตสฺส สาวิกา. @เชิงอรรถ: ^๑ สี. ทหราสปาปิกา ^๒ ก. กลฺยาณวสานุวตฺตินี

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๖.

[๓๑๔] เอตาทิสํ กุสลํ ชีวโลเก กมฺมํ กริตฺวาน วิเสสภาคินี กายสฺส เภทา อภิสมฺปรายํ เทวิทฺธิปตฺตา สุคติมฺหิ อาคตา. [๓๑๕] วิมานปาสาทวเร มโนรเม ปริวาริตา อจฺฉราสงฺคเณน สยํปภา เทวคณา รเมนฺติ มํ ^๑- ทีฆายุกึ เทววิมานมาคตนฺ"ติ. #[๓๐๗] ตตฺถ ปลฺลงฺกเสฏฺเฐติ ปลฺลงฺกวเร อุตฺตมปลฺลงฺเก. ตํเยวสฺส เสฏฺฐตํ ทสฺเสตุํ "มณิโสณฺณจิตฺเต"ติ วุตฺตํ, วิวิธรตนรํสิชาลสมุชฺชเลหิ มณีหิ เจว สุวณฺเณน จ วิจิตฺเต "ตตฺถา"ติ "สยเน"ติ จ วุตฺเต สยิตพฺพฏฺฐานภูเต ปลฺลงฺกเสฏฺเฐ. #[๓๐๘] เตติ ตุยฺหํ สมนฺตโต. "ปโมทยนฺตี"ติ ปทํ ปน ^๒- อเปกฺขิตฺวา "ตนฺ"ติ วิภตฺติ วิปริณาเมตพฺพา. ปโมทยนฺตีติ วา ปโมทนํ กโรนฺติ, ปโมทนํ ตุยฺหํ อุปฺปาเทนฺตีติ อตฺโถ. #[๓๑๐] ทหรา อปาปิกาติ ทหราปิ ^๓- อปาปิกา. "ทหราสุ ปาปิกา"ติ วา ปาโฐ, โสเยวตฺโถ. "ทหรสฺสาปาปิกา"ติปิ ปฐนฺติ, ทหรสฺส สามิกสฺส อปาปิกา, สกฺกจฺจํ อุปฏฺฐาเนน อนติจริยาย จ ภทฺทิกาติ อตฺโถ. เตน วุตฺตํ "ปสนฺนจิตฺตา"ติอาทิ. อภิราธยินฺติ อาราเธสึ. รตฺโตติ รตฺติยํ. @เชิงอรรถ: ^๑ ก. รมนฺติ มํ ^๒ ม. ปรปทํ @^๓ สี. ทหราสปาปิกาติ ทหรา อาสึ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๗.

#[๓๑๑] อโจริกาติ โจริยรหิตา, อทินฺนาทานา ปฏิวิรตาติ อตฺโถ. "วิรตา จ โจริยา"ติปิ ปาโฐ, เถยฺยโต จ วิรตาติ อตฺโถ. สํสุทฺธกายาติ ปริสุทฺธกายกมฺมนฺตตาย สมฺมเทว สุทฺธกายา, ตโต เอว สุจิพฺรหฺมจารินี สามิกโต อญฺญตฺถ อพฺรหฺมจริยาสมฺภวโต. ตถา หิ วุตฺตํ:- "มยญฺจ ภริยา นาติกฺกมาม อเมฺหปิ ภริยา นาติกฺกมนฺติ อญฺญตฺร ตาหิ พฺรหฺมจริยํ จราม ตสฺมา หิ อมฺหํ ทหรา น มิยฺยเร"ติ. ^๑- อถ วา สุจิพฺรหฺมจารินีติ สุจิโน สุทฺธสฺส พฺรหฺมสฺส เสฏฺฐสฺส อุโปสถสีลสฺส, มคฺคพฺรหฺมจริยสฺส วา อนุรูปสฺส ปุพฺพภาคพฺรหฺมจริยสฺส วเสน สุจิพฺรหฺมจารินี. #[๓๑๓] อนุธมฺมจารินีติ อริยานํ ธมฺมสฺส อนุธมฺมํ จรณสีลา. อิมญฺจ อนนฺตรํ วุตฺตํ นิทฺโทสตาย อริยํ, อฏฺฐงฺควเรหิ ^๒- อฏฺฐหิ อุตฺตมงฺเคหิ อริยตฺตา เอว วา อริยฏฺฐงฺควเรหิ อุเปตํ อาโรคฺยฏฺเฐน อนวชฺชฏฺเฐน จ กุสลํ สุขวิปากตาย สุขานิสํสตาย จ สุขุทฺรยํ อุปาวสินฺติ โยชนา. #[๓๑๔] วิเสสภาคินีติ วิเสสสฺส ทิพฺพสฺส สมฺปตฺติภวสฺส ภาคินี. สุคติมฺหิ อาคตาติ สุคตึ อาคตา อุปคตา, สุคติมฺหิ วา สุคติยํ ทิพฺพสมฺปตฺติยํ อาคตา. "สุคตึ หิ อาคตา"ติปิ ปาโฐ ตตฺถ หีติ นิปาตมตฺตํ, เหตุอตฺโถ วา, ยสฺมา สุคตึ อาคตา, ตสฺมา วิเสสภาคินีติ โยชนา. @เชิงอรรถ: ^๑ ขุ.ชา.ทสก. ๒๗/๑๔๑๕/๒๘๙ (สฺยา) ^๒ สี.,อิ. อฏฺฐงฺควเรหีติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๘.

#[๓๑๕] วิมานปาสาทวเรติ วิมาเนสุ อุตฺตมปาสาเท, วิมานสงฺขาเต วา อคฺคปาสาเท, วิมาเน วา วิคตมาเน อปฺปมาเณ มหนฺเต วรปาสาเท ปริวาริตา อจฺฉราสงฺคเณน สยํปภา ปโมทามิ, "อมฺหี"ติ วา ปทํ อาเนตฺวา โยเชตพฺพํ. ทีฆายุกินฺติ เหฏฺฐิเมหิ เทเวหิ ทีฆตรายุกตาย ตตฺรูปปนฺเนหิ อนปฺปายุกตาย จ ทีฆายุกึ มํ ยถาวุตฺตํ เทววิมานมาคตํ อุปคตํ เทวคณา รเมนฺตีติ ^๑- โยชนา. เสสํ วุตฺตนยเมว. ปลฺลงฺกวิมานวณฺณนา นิฏฺฐิตา. --------------------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๐ หน้า ๑๔๔-๑๔๘. http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=30&A=3067&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=30&A=3067&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=31 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=878 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=873 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=873 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26