ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
อรรถกถาเล่มที่ ๓๐ ภาษาบาลีอักษรไทย วิมาน.อ. (ปรมตฺถที.)

                       ๓๒. ๔. ลตาวิมานวณฺณนา
     ลตา จ สชฺชา ปวรา จ เทวตาติ ลตาวิมานํ. ตสฺส กา อุปฺปตฺติ?
ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม. เตน จ สมเยน
สาวตฺถิวาสิโน อญฺญตรสฺส อุปาสกสฺส ธีตา ลตา นาม ปณฺฑิตา พฺยตฺตา เมธาวินี
ปติกุลํ คตา ภตฺตุ สสฺสุสสุรานญฺจ มนาปจารินี ปิยวาทินี ปริชนสฺส สงฺคหกุสลา
เคเห กุฏุมฺพภารสฺส นิตฺถรณสมตฺถา อกฺโกธนา สีลาจารสมฺปนฺนา ทานสํวิภาครตา
อขณฺฑปญฺจสีลา อุโปสถรกฺขเณ จ อปฺปมตฺตา อโหสิ. สา อปรภาเค
กาลํ กตฺวา เวสฺสวณสฺส มหาราชสฺส ธีตา หุตฺวา นิพฺพตฺติ ลตาเตฺวว นาเมน,
อญฺญาปิ ตสฺสา สชฺชา ปวรา อจฺจิมตี สุตาติ จตสฺโส ภคินิโย อเหสุํ. ตา
ปญฺจปิ สกฺเกน เทวราเชน อาเนตฺวา นาฏกิตฺถิภาเวน ปริจาริกฏฺฐาเน ฐปิตา,
ลตา ปนสฺส นจฺจคีตาทีสุ เฉกตาย อิฏฺฐตรา อโหสิ.
@เชิงอรรถ:  ก. รมนฺตีติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๙.

ตาสํ เอกโต สมาคนฺตฺวา สุขนิสชฺชาย นิสินฺนานํ สงฺคีตเนปญฺญํ ปฏิจฺจ วิวาโท อุปฺปนฺโน. ตา สพฺพาปิ เวสฺสวณสฺส มหาราชสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา ปุจฺฉึสุ "ตาต กตมา อมฺหากํ นจฺจาทีสุ กุสลา"ติ. โส เอวมาห "คจฺฉถ ธีตโร อโนตตฺตทหตีเร เทวสมาคเม สงฺคีตํ ปวตฺเตถ, ตตฺถ โว วิเสโส ปากโฏ ภวิสฺสตี"ติ. ตา ตถา อกํสุ. ตตฺถ เทวปุตฺตา ลตาย นจฺจมานาย อตฺตโน สภาเวน ฐาตุํ นาสกฺขึสุ, สญฺชาตปหาสา อจฺฉริยพฺภุตจิตฺตชาตา นิรนฺตรํ สาธุการํ เทนฺตา อุกฺกุฏฺฐิสทฺเท เจลุกฺเขเป จ ปวตฺเตนฺตา หิมวนฺตํ กมฺปยมานา วิย มหนฺตํ โกลาหลมกํสุ. อิตราสุ ปน นจฺจนฺตีสุ สิสิรกาเล โกกิลา วิย ตุณฺหีภูตา นิสีทึสุ. เอวํ ตตฺถ สงฺคีเต ลตาย วิเสโส ปากโฏ อโหสิ. อถ ตาสํ เทวธีตานํ สุตาย เทวธีตาย เอตทโหสิ "กึ นุ โข กมฺมํ กตฺวา อยํ ลตา อเมฺห อภิภุยฺย ติฏฺฐติ วณฺเณน เจว ยสสา จ. ยนฺนูนาหํ ลตาย กตกมฺมํ ปุจฺเฉยฺยนฺ"ติ. สา ตํ ปุจฺฉิ, อิตราปิ ตสฺสา เอตมตฺถํ วิสฺสชฺเชสิ. ตยิทํ สพฺพํ เวสฺสวณมหาราชา เทวจาริกวเสน อุปคตสฺส อายสฺมโต มหาโมคฺคลฺลานสฺส อาจิกฺขิ. เถโร ตมตฺถํ ปุจฺฉาย มูลการณโต ปฏฺฐาย ภควโต อาโรเจนฺโต:- [๓๑๖] "ลตา จ สชฺชา ปวรา จ เทวตา อจฺจิมตี ราชวรสฺส สิรีมโต สุตา จ รญฺโญ เวสฺสวณสฺส ธีตา ราชีมตี ธมฺมคุเณหิ โสภถ. ๑- [๓๑๗] ปญฺเจตฺถ นาริโย อาคมํสุ นฺหายิตุํ สีโตทกํ อุปฺปลินึ สิวํ นทึ @เชิงอรรถ: ก. โสภิตา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๐.

ตา ตตฺถ นฺหายิตฺวา รเมตฺวา เทวตา นจฺจิตฺวา คายิตฺวา สุตา ลตํ พฺรวิ. [๓๑๘] ปุจฺฉามิ ตํ อุปฺปลมาลธารินิ อาเวฬินิ กญฺจนสนฺนิภตฺตเจ ติมิรตมฺพกฺขิ นเภว โสภเน ทีฆายุกี เกน กโต ยโส ตว. [๓๑๙] เกนาสิ ภทฺเท ปติโน ปิยตรา วิสิฏฺฐกลฺยาณิตร'สฺสุ รูปโต ปทกฺขิณา นจฺจนคีตวาทิเต อาจิกฺข โน ตฺวํ นรนาริปุจฺฉิตา"ติ สุตาย ปุจฺฉา. [๓๒๐] "อหํ มนุสฺเสสุ มนุสฺสภูตา อุฬารโภเค กุเล สุณิสา อโหสึ อกฺโกธนา ภตฺตุ วสานุวตฺตินี อุโปสเถ อปฺปมตฺตา อโหสึ. [๓๒๑] มนุสฺสภูตา ทหรา อปาปิกา ปสนฺนจิตฺตา ปติมาภิราธยึ สเทวรํ สสฺสสุรํ สทาสกํ อภิราธยึ ตมฺหิ กโต ยโส มม. [๓๒๒] สาหํ เตน กุสเลน กมฺมุนา จตุพฺภิ ฐาเนหิ วิเสสมชฺฌคา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๑.

อายุญฺจ วณฺณญฺจ สุขํ พลญฺจ ขิฑฺฑารตึ ปจฺจนุโภมนปฺปกํ. [๓๒๓] สุตํ นุ ตํ ภาสติ ยํ อยํ ลตา ยํ โน อปุจฺฉิมฺห อกิตฺตยี โน ปติโน กิรมฺหากํ วิสิฏฺฐ นารีนํ คตี จ ตาสํ ปวรา จ เทวตา. [๓๒๔] ปตีสุ ธมฺมํ ปจราม สพฺพา ปติพฺพตา ยตฺถ ภวนฺติ อิตฺถิโย ปตีสุ ธมฺมํ ปจริตฺว สพฺพา ลจฺฉามเส ภาสติ ยํ อยํ ลตา. [๓๒๕] สีโห ยถา ปพฺพตสานุโคจโร มหินฺธรํ ปพฺพตมาวสิตฺวา ปสยฺห หนฺตฺวา อิตเร จตุปฺปเท ขุทฺเท มิเค ขาทติ มํสโภชโน. [๓๒๖] ตเถว สทฺธา อิธ อริยสาวิกา ภตฺตารํ นิสฺสาย ปตึ อนุพฺพตา โกธํ วธิตฺวา อภิภุยฺย มจฺฉรํ สคฺคมฺหิ สา โมทติ ธมฺมจารินี"ติ ลตาย วิสฺสชฺชนนฺติ อาห. #[๓๑๖] ตตฺถ ลตา จ สชฺชา ปวรา อจฺจิมตี สุตาติ ตาสํ นามํ. จสทฺโท สมุจฺจยตฺโถ. ราชวรสฺสาติ จตุนฺนํ มหาราชานํ วรสฺส เสฏฺฐสฺส

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๒.

เทวราชสฺส. สกฺกสฺส ปริจาริกาติ อธิปฺปาโย. รญฺโญติ มหาราชสฺส. เตนาห "เวสฺสวณสฺส ธีตา"ติ, อิทํ ปจฺเจกํ โยเชตพฺพํ, วจนวิปลฺลาโส วา, ธีตโรติ อตฺโถ. ราชติ วิชฺโชตตีติ ราชี, ราชีติ มตา ปญฺญาตา ราชีมตี, อิทํ ตาสํ สพฺพาสํ วิเสสนํ. นามเมว เอตํ เอติสฺสา เทวตายาติ เกจิ, เตสํ มเตน "ปวรา"ติ สพฺพาสํ วิเสสนเมว. ธมฺมคุเณหีติ ธมฺมิเยหิ ธมฺมโต อนเปเตหิ คุเณหิ, ยถาภุจฺจคุเณหีติ อตฺโถ. โสภถาติ วิโรจถ. #[๓๑๗] ปญฺเจตฺถ นาริโยติ ปญฺจ ยถาวุตฺตนามา เทวธีตโร เอตฺถ อิมสฺมึ หิมวนฺตปเทเส. สีโตทกํ อุปฺปลินึ สิวํ นทินฺติ อโนตตฺตทหโต นิกฺขนฺตนทิมุขํ สนฺธาย วทติ. นจฺจิตฺวา คายิตฺวาติ ปิตุ เวสฺสวณสฺส อาณาย เทวสมาคเม ตาหิ กตสฺส นจฺจคีตสฺส วเสน วุตฺตํ. สุตา ลตํ พฺรวีติ สุตา เทวธีตา ลตํ อตฺตโน ภคินึ กเถสิ. "สุตา ลตํ พฺรวุนฺ"ติปิ ๑- ปฐนฺติ, สุตา ธีตโร เวสฺสวณสฺส มหาราชสฺส ลตํ กเถสุนฺติ อตฺโถ. #[๓๑๘] ติมิรตมฺพกฺขีติ นิจุลเกสรภาสสทิเสหิ ตมฺพราชีหิ สมนฺนาคตกฺขิ. นเภว โสภเนติ นภํ วิย โสภมาเน, สรทสมเย อพฺภมหิกาทิอุปกฺกิเลสวิมุตฺตํ นภํ วิย สุวิสุทฺธงฺคปจฺจงฺคตาย วิราชมาเนติ อตฺโถ. อถ วา นเภวาติ นเภ เอว, สมุจฺจยตฺโถ เอวสทฺโท, อากาสฏฺฐวิมาเนสุ หิมวนฺตยุคนฺธราทิภูมิปฏิพทฺธฏฺฐาเนสุ จาติ สพฺพตฺเถว โสภมาเนติ อตฺโถ. เกน กโตติ เกน กีทิเสน ปุญฺเญน นิพฺพตฺติโต. ยโสติ ปริวารสมฺปตฺติ กิตฺติสทฺโท จ. กิตฺติสทฺทคฺคหเณน จ กิตฺติสทฺทเหตุภูตา คุณา คยฺหนฺติ. #[๓๑๙] ปติโน ปิยตราติ สามิโน ปิยตรา สามิวลฺลภา. เตนสฺสา สุภคตํ ทสฺเสติ. วิสิฏฺฐกลฺยาณิตร'สฺสุ รูปโตติ รูปสมฺปตฺติยา วิสิฏฺฐา อุตฺตมา กลฺยาณิตรา @เชิงอรรถ: สี. พฺรุวุนฺติ จ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๓.

สุนฺทรตรา, อสฺสูติ นิปาตมตฺตํ. "วิสิฏฺฐกลฺยาณิตราสิ รูปโต"ติ จ ปฐนฺติ. ปทกฺขิณาติ ปกาเรหิ, วิเสเสน วา ทกฺขิณา กุสลา. นจฺจนคีตวาทิเตติ ๑- เอตฺถ นจฺจนาติ ๒- วิภตฺติโลโป กโต, นจฺเจ จ คีเต จ วาทิเต จาติ อตฺโถ. นรนาริปุจฺฉิ- ตาติ เทวปุตฺเตหิ เทวธีตาหิ จ "กหํ ลตา, กึ กโรติ ลตา"ติ รูปทสฺสนตฺถญฺเจว สิปฺปทสฺสนตฺถญฺจ ปุจฺฉิตา. #[๓๒๑] นิจฺจํ กาเยน อสํสฏฺฐตาย เทโว วิย รเมติ, ทุติโย วโรติ วา เทวโร, ภตฺตุ กนิฏฺฐภาตา, สห เทวเรนาติ สเทวรํ. สสฺสุ จ สสุโร จ สสุรา, สห สสุเรหีติ สสฺสสุรํ. สห ทาเสหิ ทาสีหิ จาติ สทาสกํ ปติมาภิราธยินฺติ สมฺพนฺโธ. ตมฺหิ กโตติ ตมฺหิ กุเล, กาเล วา สุณิสากาเล กโต ยโส ตนฺนิพฺพตฺตกปุญฺญสฺส นิพฺพตฺตเนนาติ อธิปฺปาโย. มมาติ อิทํ "กโต"ติ ปทํ อเปกฺขิตฺวา "มยา"ติ ปริณาเมตพฺพํ. #[๓๒๒] จตุพฺภิ ฐาเนหีติ จตูหิ การเณหิ, จตูสุ วา ฐาเนสุ นิมิตฺตภูเตสุ. วิเสสมชฺฌคาติ อญฺญาหิ อติสยํ อธิคตา. อายุญฺจ วณฺณญฺจ สุขํ พลญฺจาติ "จตูหิ ฐาเนหี"ติ วุตฺตานํ สรูปโต ทสฺสนํ. อายุอาทโย เอว หิสฺสา อญฺญาหิ วิสิฏฺฐสภาวตาย วิเสสา ตสฺสา ตถา สมฺภาวนาวเสน คเหตพฺพตาย เหตุภาวโต "ฐานนฺ"ติ จ วุตฺตํ. วิเสสมชฺฌคา. ๓- กีทิสํ? อายุญฺจ วณฺณญฺจ สุขญฺจ พลญฺจาติ โยชนา. #[๓๒๓] สุตํ นุ ตํ ภาสติ ยํ อยํ ลตาติ อยํ ลตา อมฺหากํ เชฏฺฐภคินี ยํ ภาสติ, ตํ ตุเมฺหหิ สุตํ นุ กึ อสุตนฺติ ๔- อิตรา ติสฺโส ภคินิโย ปุจฺฉติ. ยํ โนติ ยํ อมฺหากํ สํสยิตํ. โนติ นิปาตมตฺตํ, ปุน โนติ อมฺหากํ, อวธารเณ @เชิงอรรถ: ม. นจฺจคีตวาทิเตติ ม. นจฺจาติ @ สี.,อิ. วิเสสมชฺฌคาติ สี. ตํ กึ อสฺสุตฺถาติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๔.

วา "น โน สมํ อตฺถี"ติอาทีสุ ๑- วิย, เตน อกิตฺตยิเยว, อวิปรีตํ พฺยากาสิเยวาติ อตฺโถ. ปติโน กิรมฺหากํ วิสิฏฺฐ นารีนํ, คตี จ ตาสํ ปวรา จ เทวตาติ อนตฺถโต ปาลนโต ปติโน สามิกา นาม อมฺหากํ นารีนํ อิตฺถีนํ วิสิฏฺฐา คติ จ ตาสํ ปฏิสรณญฺจ, ตาสํ มาตุคามานํ สรณโต ๒- ปวรา อุตฺตมา เทวตา จ สมฺมเทว อาราธิตา สมฺปติ อายติญฺจ หิตสุขาวหาติ อตฺโถ. #[๓๒๔] ปตีสุ ธมฺมํ ปจราม สพฺพาติ สพฺพาว มยํ ปตีสุ อตฺตโน สามิเกสุ ปุพฺพุฏฺฐานาทิกํ จริตพฺพธมฺมํ ปจราม ยตฺถาติ ยํ นิมิตฺตํ, เยสุ วา ปตีสุ จริตพฺพธมฺเม จริยมาเน อิตฺถิโย ปติพฺพตา นาม ภวนฺติ. ลจฺฉามเส ภาสติ ยํ อยํ ลตาติ อยํ ลตา ยํ สมฺปตฺตึ เอตรหิ ลภตีติ ภาสติ, ตํ สมฺปตฺตึ ปตีสุ ธมฺมํ ปจริตฺวา ลภิสฺสาม. #[๓๒๕] ปพฺพตสานุโคจโรติ ปพฺพตวนสณฺฑจารี. มหินฺธรํ ปพฺพตมาวสิตฺวาติ มหึ ธาเรตีติ มหินฺธรนามกํ ๓- ปพฺพตํ อจลํ อาวสิตฺวา อธิวสิตฺวา, ตตฺถ วสนฺโตติ อตฺโถ. "อาวสิตฺวา"ติ หิ ปทํ อเปกฺขิตฺวา ภุมฺมตฺเถ เจตํ อุปโยควจนํ. ปสยฺหาติ อภิภวิตฺวา. ขุทฺเทติ พลวเสน นิหีเน ปมาณโต ปน มหนฺเต หตฺถิอาทิเกปิ มิเค โส หนฺติเยว. #[๓๒๖] ตเถวาติ คาถาย อยํ อุปมาสํสนฺทเนน สทฺธึ อตฺถโยชนา:- ยถา สีโห อตฺตโน นิวาสโคจรฏฺฐานภูตํ ปพฺพตํ นิสฺสาย วสนฺโต อตฺตโน ยถิจฺฉิตมตฺถํ สาเธติ, เอวเมว สา สทฺธา ปสนฺนา อริยสาวิกา ฆาสจฺฉาทนาทีหิ ภรณโต โปสนโต ภตฺตารํ ปตึ สามิกํ นิสฺสาย วสนฺตี สพฺพตฺถาปิ ปติอนุกูลตาสงฺขาเตน วเตน ตํ อนุพฺพตา ปริชนาทีสุ อุปฺปชฺชนกํ โกธํ วธิตฺวา ปชหิตฺวา @เชิงอรรถ: ขุ.ขุ. ๒๕/๓/๕, ขุ.สุ. ๒๕/๒๒๖/๓๗๗ ม. ภรณโต สี. มหินฺธราปรนามกํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๕.

ปริคฺคหวตฺถูสุ อุปฺปชฺชนกํ มจฺเฉรํ อภิภุยฺย อภิภวิตฺวา อนุปฺปาเทตฺวา ปติพฺพตาธมฺมสฺส จ อุปาสิกาธมฺมสฺส จ สมฺมเทว จรณโต ธมฺมจารินี สา สคฺคมฺหิ เทวโลเก โมทติ, ปโมทํ อาปชฺชตีติ. เสสํ วุตฺตนยเมว. ลตาวิมานวณฺณนา นิฏฺฐิตา. --------------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๐ หน้า ๑๔๘-๑๕๕. http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=30&A=3158&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=30&A=3158&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=32              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=910              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=912              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=912              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]