บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๓๒

๑๔๙. ๒. มหาวจฺฉตฺเถรคาถาวณฺณนา ปญฺญาพลีติ อายสฺมโต มหาวจฺฉตฺเถรสฺส ^๖- คาถา. ตสฺส กา อุปฺปตฺติ? อยํ กิร ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต ภิกฺขุสํฆสฺส จ ปานียทานมทาสิ. ปุน สิขิสฺส ภควโต กาเล อุปาสโก หุตฺวา วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ พหุปุญฺญกมฺมํ อกาสิ, โส เตหิ ปุญฺญกมฺเมหิ ตตฺถ ตตฺถ สุคตีสุเยว สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท มคธรฏฺเฐ นาลคาเม ^๗- สมิทฺธิสฺส นาม พฺราหฺมณสฺส ปุตฺโต หุตฺวา นิพฺพตฺติ. @เชิงอรรถ: ^๑ สี. สมฺปตฺติโย ^๒ องฺ. ทสก. ๒๔/๑/๑ กิมตฺถิยสุตฺต ^๓ ฉ.ม. ตตฺถ @^๔ สี. สทฺธาย สมฺปนฺนสฺสหิ ^๕ ม.ม. ๑๓/๑๘๓/๑๕๘ กีฏาคิริสุตฺต @^๖ สี. มหาควจฺฉตฺเถรสฺส ^๗ ฉ.ม. นาฬกคาเม

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๘๕.

ตสฺส มหาวจฺโฉติ นามํ อโหสิ. โส วยปฺปตฺโต อายสฺมโต สาริปุตฺตสฺส ภควโต สาวกภาวํ สุตฺวา "โสปิ นาม มหาปญฺโญ ยสฺส สาวกตฺตํ อุปคโต, โสเอว มญฺเญ อิมสฺมึ โลเก อคฺคปุคฺคโล"ติ ภควติ สทฺธํ อุปฺปาเทตฺวา สตฺถุ สนฺติเก ปพฺพชิตฺวา กมฺมฏฺฐานํ อนุยุญฺชนฺโต น จิรสฺเสว อรหตฺตํ ปาปุณิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ๑-:- "ปทุมุตฺตรพุทฺธสฺส ภิกฺขุสํเฆ อนุตฺตเร ปสนฺนจิตฺโต สุมโน ปานิฆฏํ อปูรยึ. ^๒- ปพฺพตคฺเค ทุมคฺเค วา อากาเส วาถ ภูมิยํ ยทา ปานียมิจฺฉามิ ขิปฺปํ นิพฺพตฺตเต มมํ. ^๓- สตสหสฺเส อิโต กปฺเป ^๔- ยํ ทานมททึ ตทา ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ทกทานสฺสิทํ ผลํ. กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ภวา สพฺเพ สมูหตา ฯเปฯ ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ. เอวํ ปน อรหตฺตํ ปตฺวา วิมุตฺติสุขํ อนุภวนฺโต สาสนสฺส นิยฺยานิกภาว- วิภาวเนน สพฺรหฺมจารีนํ อุสฺสาหชนนตฺถํ:- ^๕- "ปญฺญาพลี สีลวตูปปนฺโน สมาหิโต ฌานรโต สตีมา ยทตฺถิยํ โภชนํ ภุญฺชมาโน กงฺขถ กาลํ อิธ วีตราโค"ติ คาถํ อภาสิ. ^๕- @เชิงอรรถ: ^๑ ขุ.อป. ๓๓/๘๗/๑๓๑ อุทกทายกตฺเถราปทาน (สฺยา) ^๒ ฉ.ม. ปานียฆฏมปูรยึ @^๓ ฉ.ม. มม ^๔ ฉ.ม. สตสหสฺสิโต กปฺเป ^๕-๕ ฉ.ม. ปญฺญาพลีติ คาถํ อภาสิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๘๖.

[๑๒] ตตฺถ ปญฺญาพลีติ ปาริหาริยปญฺญาย วิปสฺสนาปญฺญาย จ วเสน อภิณฺหโส สาติสเยน ปญฺญาพเลน สมนฺนาคโต. สีลวตูปปนฺโนติ อุกฺกํสคเตน จตุปาริสุทฺธิสีเลน, ธุตธมฺมสงฺขาเตหิ วตฺเตหิ ^๑- จ อุปปนฺโน สมนฺนาคโต. สมาหิโตติ อุปจารปฺปนาเภเทน สมาธินา สมาหิโต. ฌานรโตติ ตโตเอว อารมฺมณูปนิชฺฌาเน ลกฺขณูปนิชฺฌาเน จ รโต สตตาภิยุตฺโต. สพฺพกาลํ สติยา อวิปฺปวาสวเสน สติมา. ยทตฺถิยนฺติ อตฺถโต อนเปตํ อตฺถิยํ, เยน อตฺถิยํ ยทตฺถิยํ. ยถา ปจฺจเย ปริภุญฺชนฺตสฺส ปริภุญฺชนํ อตฺถิยํ ^๒- โหติ, ตถา โภชนํ ภุญฺชมาโน. สามิปริ- โภเคน หิ ตํ ^๓- อิตฺถิยํ ^๒- โหติ ทายชฺชปริโภเคน วา, น อญฺญถา โภชนนฺติ จ นิทสฺสนมตฺตํ ^๔- ทฏฺฐพฺพํ. ภุญฺชิสฺสติ ปริภุญฺชิสฺสตีติ ^๕- วา โภชนํ, จตฺตาโร ปจฺจยา. "ยทตฺถิกนฺ"ติ วา ปาโฐ. ยทตฺถํ ยสฺสตฺถาย สตฺถารา ปจฺจยา อนุญฺญาตา, ตทตฺถํ กายสฺส ฐิติอาทิอตฺถํ, ^๖- ตญฺจ อนุปาทิเสสนิพฺพานตฺถํ. ตสฺมา อนุปาทาปริ- นิพฺพานตฺถํ โภชนปจฺจเย ภุญฺชมาโน ตโตเอว กงฺเขถ กาลํ อตฺตโน อนุปาทาปรินิพฺพานกาลํ อาคเมยฺย. อิธ อิมสฺมึ สาสเน ^๗- วีตราโค. พาหิรกสฺส ปน กาเมสุ วีตราคสฺสปิ ^๘- อิทํ นตฺถีติ อธิปฺปาโย. มหาวจฺฉตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา. --------------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๘๔-๘๖. http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=32&A=1908&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=1908&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=149 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5053 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5355 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5355 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26