บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๓๒

๑๖๒. ๕. นนฺทิยตฺเถรคาถาวณฺณนา โอภาสชาตนฺติ อายสฺมโต นนฺทิยตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ? โส กิร ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล สตฺถริ ปรินิพฺพุเต เจติเย จนฺทนสาเรน เวทิกํ กาเรตฺวา อุฬารํ ปูชาสกฺการํ ปวตฺเตสิ. ตโต ปฏฺฐาย อชฺฌาสยสมฺปนฺโน หุตฺวา ตตฺถ ตตฺถ วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ พหุํ ปุญฺญกมฺมํ อาจินิตฺวา เทเวสุ จ มนุสฺเสสุ จ สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท กปิลวตฺถุสฺมึ สกฺยราชกุเล นิพฺพตฺติ. ตสฺส มาตาปิตโร นนฺทึ ชเนนฺโต ชาโตติ นนฺทิโยติ นามํ อกํสุ. โส วยปฺปตฺโต อนุรุทฺธาทีสุ สตฺถุ สนฺติเก ปพฺพชนฺเตสุ สยมฺปิ ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนาย กมฺมํ @เชิงอรรถ: ^๑ สี. อุปคตวสฺโส ^๒ สี. อนุปจฺฉโตคตํ วสฺสํ, ม. อนุคตํ วสฺสํ @^๓-๓ สี. ยตฺถ อนุวสฺสิเกเนวํ ปพฺพชฺชาโต ปุพฺเพนิวาสญาณํ ^๔ สี. กปิลวตฺถุนคเร

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒๕.

กโรนฺโต กตาธิการตาย น จิรสฺเสว อรหตฺตํ ปาปุณิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ๑-:- "ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน โลกเชฏฺโฐ นราสโภ ชลิตฺวา อคฺคิกฺขนฺโธว สมฺพุทฺโธ ปรินิพฺพุโต. นิพฺพุเต จ มหาวีเร ถูโป วิตฺถาริโก อหุ ถูปทตฺตํ ^๒- อุปฏฺเฐนฺติ ธาตุเคหวรุตฺตเม. ปสนฺนจิตฺโต สุมโน อกํ จนฺทนเวทิกํ ทียติ ธูปคนฺโธ จ ^๓- ถูปานุจฺฉวิกํ ^๔- ตทา. ภเว นิพฺพตฺตมานมฺหิ เทวตฺเต อถ มานุเส โอมตฺตํ ^๕- เม น ปสฺสามิ ปุพฺพกมฺมสฺสิทํ ผลํ. ปญฺจทสกปฺปสเต อิโต อฏฺฐ ชนา อหุํ สพฺเพ สมตฺตนามา เต จกฺกวตฺตี มหพฺพลา. กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ. อรหตฺตํ ปน ปตฺวา อนุรุทฺธตฺเถราทีหิ สทฺธึ ปาจีนวํสมิคทาเย วิหรนฺเต อิมสฺมึ เถเร เอกทิวสํ มาโร ปาปิมา ภึสาเปตุกาโม ^๖- ตสฺส เภรวรูปํ ทสฺเสติ. เถโร ตํ "มาโร อยนฺ"ติ ญตฺวา "ปาปิม เย มารเธยฺยํ วีติวตฺตา, เตสํ ตว กิริยา กึ กริสฺสติ, ตโตนิทานํ ปน ตฺวํเอว วิฆาตํ อนตฺถํ ปาปุณิสฺสสี"ติ ทสฺเสนฺโต:- ^๗- "โอภาสชาตํ ผลคํ จิตฺตํ ยสฺส อภิณฺหโส ตาทิสํ ภิกฺขุมาสชฺช กณฺห ทุกฺขํ นิคจฺฉสี"ติ คาถํ อภาสิ. ^๗- @เชิงอรรถ: ^๑ ขุ.อป. ๓๒/๑๕/๒๓๕ สปริวาริยตฺเถราปทาน ^๒ ฉ.ม. ทูรโตว, สี. อโหรตฺตํ @^๓ ฉ.ม. ทิสฺสติ ถูปขนฺโธ จ, สี. ทียติ ธุมกฺขนฺโธ จ ^๔ ฉ.ม. ถูปานุจฺฉวิโก @^๕ สี. อูนตํ ^๖ สี. ภยาเปตุกาโม ^๗-๗ ฉ.ม. "โอภาสชาตํ ผลคนฺ"ติ คาถํ อภาสิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒๖.

[๒๕] ตตฺถ โอภาสชาตนฺติ ญาโณภาเสน ชาโตภาสํ อคฺคมคฺคญาณสฺส อธิคตตฺตา. เตน อนวเสสโต กิเลสนฺธการสฺส วิหตวิทฺธํสิตภาวโต อติวิย ปภสฺสรนฺติ อตฺโถ. ผลคนฺติ ผลํ คตํ อุปคตํ ๑-, อคฺคผลญาณสหิตนฺติ อธิปฺปาโย. จิตฺตนฺติ ขีณาสวสฺส จิตฺตํ สามญฺเญน วทติ. เตนาห "อภิณฺหโส"ติ. ตญฺหิ นิโรธนินฺนตาย ^๒- ขีณาสวานํ นิจฺจกปฺปํ อรหตฺตผลสมาปตฺติสมาปชฺชนโต "ผเลน สหิตนฺ"ติ วตฺตพฺพตํ อรหติ. ตาทิสนฺติ ตถารูปํ, อรหนฺตนฺติ อตฺโถ. อาสชฺชาติ วิโสเธตฺวา ^๓- ปริภุยฺย. กณฺหาติ มารํ อาลปติ, โส หิ กณฺหกมฺมตฺตา กณฺหาภิชาติตาย ^๔- จ "กโณฺห"ติ วุจฺจติ. ทุกฺขํ นิคจฺฉสีติ อิธ กุจฺฉิอนุปฺปเวสาทินา นิรตฺถกํ กายปริสฺสมํ ทุกฺขํ, สมฺปราเย จ อปฺปติการํ อปายทุกฺขํ อุปคมิสฺสสิ ปาปุณิสฺสสิ. ตํ สุตฺวา มาโร "ชานาติ มํ สมโณ"ติ ตตฺเถวนฺตรธายีติ. นนฺทิยตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา. -------------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๑๒๔-๑๒๖. http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=32&A=2814&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=2814&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=162 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5126 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5413 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5413 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26