ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
อรรถกถาเล่มที่ ๓๓ ภาษาบาลีอักษรไทย เถร.อ.๒ (ปรมตฺถที.๒)

หน้าที่ ๙๕.

๓๔๘. ๒. เตกิจฺฉกานิตฺเถรคาถาวณฺณนา อติหิตา วีหีติอาทิกา อายสฺมโต เตกิจฺฉกานิตฺเถรสฺส ๑- คาถา. กา อุปฺปตฺติ? อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต อิโต เอกนวุเต กปฺเป วิปสฺสิสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห ๒- นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺวา เวชฺชสตฺเถ นิปฺผตฺตึ คโต วิปสฺสิสฺส ภควโต อุปฏฺฐากํ อโสกํ นาม เถรํ พฺยาธิตํ อโรคมกาสิ. อญฺเญสญฺจ สตฺตานํ โรคาภิภูตานํ อนุกมฺปาย เภสชฺชํ สํวิทหิ. โส เตน ปุญฺญกมฺเมน เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท สุพุทฺธสฺส ๓- นาม พฺราหฺมณสฺส ปุตฺโต หุตฺวา นิพฺพตฺติ, ตสฺส ติกิจฺฉเกหิ คพฺภ- กาเล ปริสฺสยํ อปหริตฺวา ปริปาลิตตาย เตกิจฺฉกานีติ นามํ อกํสุ. โส อตฺตโน กุลานุรูปานิ วิชฺชาฏฺฐานานิ สิปฺปานิ จ สิกฺขนฺโต วฑฺฒติ, ตทา จาณกฺโก ๔- สุพุทฺธสฺส ปญฺญาเวยฺยตฺติยํ กิริยาสุ อุปายโกสลฺลญฺจ ทิสฺวา "อยํ อิมสฺมึ ราชกุเล ปติฏฺฐํ ลภนฺโต มํ อภิภเวยฺยา"ติ อิสฺสาปกโต รญฺญา จนฺทคุตฺเตน ตํ พนฺธนาคาเร ขิปาเปสิ. เตกิจฺฉกานี ปิตุ พนฺธนาคารปฺปเวสนํ สุตฺวา ภีโต ปลายิตฺวา สาณวาสิตฺเถรสฺส ๕- สนฺติกํ คนฺตฺวา อตฺตโน สํเวคการณํ เถรสฺส กเถตฺวา ปพฺพชิตฺวา กมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวา อพฺโภกาสิโก เนสชฺชิโก จ หุตฺวา วิหรติ, สีตุณฺหํ ๖- อคเณนฺโต สมณธมฺมเมว กโรติ, วิเสสโต พฺรหฺมวิหารภาวนมนุยุญฺชติ. ตํ ทิสฺวา มาโร ปาปิมา "น อิมสฺส มม วิสยํ อติกฺกมิตุํ ทสฺสามี"ติ วิกฺเขปํ กาตุกาโม สสฺสานํ นิปฺผตฺติกาเล เขตฺตโคปกวณฺเณน เถรสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา ตํ นิปฺปณฺเฑนฺโต ๗-:- @เชิงอรรถ: ฉ.ม. เตกิจฺฉการิตฺเถรสฺส สี.,อิ. เวชฺชกุเล สี.,อิ. สุพนฺธรสฺส @ ม. ราชา พารณโสฺย สี. วนวาสิตฺเถรสฺส, ม. สาลวาสิตฺเถรสฺส @ สี.,อิ. สีตุเณฺห สี.,อิ. อุตฺตชฺเชนฺโต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๖.

[๓๘๑] "อติหิตา วีหิ ขลคตา สาลี น จ ลเภ ปิณฺฑํ กถมหํ กสฺสนฺ"ติ อาห. ตํ สุตฺวา เถโร:- [๓๘๒] "พุทฺธมปฺปเมยฺยํ อนุสฺสร ปสนฺโน ปีติยา ผุฏฺฐสรีโร ๑- โหหิสิ สตตมุทคฺโค. [๓๘๓] ธมฺมมปฺปเมยฺยํ ฯเปฯ สตตมุทคฺโค. [๓๘๔] สํฆมปฺปเมยฺยํ ฯเปฯ สตตมุทคฺโค"ติ อาห. ตํ สุตฺวา มาโร:- [๓๘๕] "อพฺโภกาเส วิหรสิ สีตา เหมนฺติกา อิมา รโตฺย มา สีเตน ปเรโต วิหญฺญิตฺโถ ปวิส ตฺวํ วิหารํ ผุสิตคฺคฬนฺ"ติ อาห. อถ เถโร:- [๓๘๖] "ผุสิสฺสํ จตสฺโส อปฺปมญฺญาโย ตาหิ จ สุขิโต วิหริสฺสํ นาหํ สีเตน วิหญฺญิสฺสํ อนิญฺชิโต วิหรนฺโต"ติ อาห. ตตฺถ อติหิตา วีหีติ วีหโย โกฏฺฐาคารํ อติเนตฺวา ๒- ฐปิตา, ตตฺถ ปฏิสามิตา ขลโต วา ฆรํ อุปนีตาติ อตฺโถ. วีหิคฺคหเณน เจตฺถ อิตรมฺปิ ธญฺญํ สงฺคณฺหาติ. สาลี ปน เยภุยฺเยน วีหิโต ปจฺฉา ปจฺจนฺตีติ อาห ขลคตา สาลีติ ขลํ @เชิงอรรถ: ฉ.ม. ผุฏสรีโร สี.,อิ. อุปเนตฺวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๗.

ธญฺญกรณฏฺฐานํ คตา, ตตฺถ ราสิวเสน มทฺทนจาวนาทิวเสน ๑- ฐิตาติ อตฺโถ. ปธาน- ธญฺญภาวทสฺสนตฺถญฺเจตฺถ สาลีนํ วิสุํ คหณํ, อุภเยนปิ คาเม คามโต พหิ จ ธญฺญํ ปริปุณฺณํ ฐิตนฺติ ทสฺเสติ. น จ ลเภ ปิณฺฑนฺติ เอวํ สุลภธญฺเญ สุภิกฺขกาเล อหํ ปิณฺฑมตฺตมฺปิ น ลภามิ, อิทานิ กถมหํ กสฺสนฺติ อหํ กถํ กริสฺสามิ, ๒- กถํ ชีวิสฺสามีติ ปริหาสเกฬึ อกาสิ. ตํ สุตฺวา เถโร "อยํ วราโก ๓- อตฺตนา อตฺตโน ปวตฺตึ มยฺหํ ปกาเสสิ, มยา ปน อตฺตนาว อตฺตา โอวทิตพฺโพ, น มยา กิญฺจิ กเถตพฺพนฺ"ติ วตฺถุตฺตยา- นุสฺสติยํ อตฺตานํ นิโยเชนฺโต "พุทฺธมปฺปเมยฺยนฺ"ติอาทินา ติสฺโส คาถา อภาสิ. ตตฺถ พุทฺธมปฺปเมยฺยํ อนุสฺสร ปสนฺโนติ สวาสนาย อวิชฺชานิทฺทาย อจฺจนฺต- วิคเมน พุทฺธิยา จ วิกสิตภาเวน พุทฺธํ ภควนฺตํ ปมาณกรานํ ราคาทิกิเลสานํ อภาวา อปริมาณคุณสมงฺคิตาย อปฺปเมยฺยปุญฺญกฺเขตฺตตาย จ อปฺปเมยฺยํ. โอกปฺปน- ลกฺขเณน อภิปฺปสาเทน ปสนฺโน, ปสนฺนมานโส "อิติปิ โส ภควา อรหํ สมฺมา- สมฺพุทฺโธ"ติอาทินา ๔- อนุสฺสร อนุอนุพุทฺธารมฺมณํ สตึ ปวตฺเตหิ, ปีติยา ผุฏฺฐ- สรีโร โหหิสิ. สตตมุทคฺโคติ อนุสฺสรนฺโตว ผรณลกฺขณาย ปีติยา สตตํ สพฺพทา ผุฏฺฐ- สรีโร ปีติสมุฏฺฐานปณีตรูเปหิ อชฺโฌตฺถฏสรีโร อุพฺเพคปีติยา อุทคฺโค กายํ อุทคฺคํ กตฺวา อากาสํ ลงฺฆิตุํ สมตฺโถ จ ภเวยฺยาสิ, พุทฺธานุสฺสติยา พุทฺธารมฺมณํ อุฬารํ ปีติโสมนสฺสํ ปฏิสํเวเทยฺยาสิ, ยโต สีตุเณฺหหิ วิย ชิฆจฺฉาปิปาสาหิปิ อนภิภูโต โหหิสีติ อตฺโถ. ธมฺมนฺติ อริยํ โลกุตฺตรธมฺมํ สํฆนฺติ อริยํ ปรมตฺถสํฆํ. เสสํ วุตฺตนยเมว. อนุสฺสราติ ปเนตฺถ "สฺวากฺขาโต ภควตา ธมฺโม"ติอาทินา ๕- ธมฺมํ, "สุปฏิปนฺโน ภควโต สาวกสํโฆ"ติอาทินา ๕- สํฆํ อนุสฺสราติ โยเชตพฺพํ. @เชิงอรรถ: สี. มทฺทนฉวนาทิวเสน สี.,อิ. กสิสฺสามิ ม. จรโก ม.มู. ๑๒/๗๔/๕๐ @วตฺถูปมสุตฺต, สํ.มหา. ๑๙/๙๙๗/๒๙๖ จกฺกวตฺติราชสุตฺต, องฺ.ติก. ๒๐/๗๑/๒๐๑ @อุโปสถสุตฺต ม.มู. ๑๒/๗๔/๕๐ วตฺถูปมสุตฺต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๘.

เอวํ เถเรน รตนตฺตยคุณานุสฺสรเณ นิโยชนวเสน อตฺตนิ โอวทิเต ปุน มาโร วิเวกวาสโต นํ วิเวเจตุกาโม หิเตสีภาวํ วิย ทสฺเสนฺโต "อพฺโภกาเส วิหรสี"ติ ปญฺจมํ คาถมาห. ตสฺสตฺโถ:- ตฺวํ ภิกฺขุ อพฺโภกาเส เกนจิ อปฏิจฺฉนฺเน วิวฏงฺคเณ วิหรสิ อิริยาปเถ กปฺเปสิ. เหมนฺติกา หิมปาตสมเย ปริยาปนฺนา อิมา สีตา รตฺติโย วตฺตนฺติ. ตสฺมา สีเตน ปเรโต อภิภูโต หุตฺวา มา วิหญฺญิตฺโถ วิฆาตํ มา อาปชฺชิ มา กิลมิ. ผุสิตคฺคฬํ ปิหิตกวาฏํ เสนาสนํ ปวิส, เอวํ เต สุขวิหาโร ภวิสฺสตีติ. ตํ สุตฺวา เถโร "น มยฺหํ เสนาสนปริเยสนาย ปโยชนํ, ๑- เอตฺเถวาหํ สุข- วิหารี"ติ ทสฺเสนฺโต "ผุสิสฺสนฺ"ติอาทินา ฉฏฺฐํ คาถมาห. ตตฺถ ผุสิสฺสํ จตสฺโส อปฺปมญฺญาโยติ อปฺปมาณโคจรตาย "อปฺปมญฺญา"ติ ลทฺธโวหาเร จตฺตาโร พฺรหฺมวิหาเร ผุสิสฺสํ ผุสิสฺสามิ, กาเลน กาลํ สมาปชฺชิสฺสามิ. ตาหิ จ สุขิโต วิหริสฺสนฺติ ตาหิ อปฺปมญฺญาหิ สุขิโต สญฺชาตสุโข หุตฺวา วิหริสฺสํ จตฺตาโรปิ อิริยาปเถ กปฺเปสฺสามีติ. เตน มยฺหํ สพฺพกาเล สุขเมว, น ทุกฺขํ. ยโต นาหํ สีเตน วิหญฺญิสฺสํ อนฺตรฏฺฐเกปิ หิมปาตสมเย อหํ สีเตน น กิลมิสฺสามิ, ตสฺมา อนิญฺชิโต วิหรนฺโต จิตฺตสฺส อิญฺชิตการณานํ ๒- พฺยาปาทาทีนํ สุปฺปหีนตฺตา ปจฺจยุปฺปนฺ- นิญฺชนาย จ ๓- อภาวโต สมาปตฺติสุเขเนว สุขิโต วิหริสฺสามีติ. เอวํ เถโร อิมํ คาถํ วทนฺโตเยว วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ สจฺฉากาสิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ๔-:- "นคเร พนฺธุมติยา เวชฺโช อาสึ สุสิกฺขิโต อาตุรานํ สุทุกขีนํ ๕- มหาชนสุขาวโห. พฺยาธิตํ สมณํ ทิสฺวา สีลวนฺตํ มหาชุตึ ปสนฺนจิตฺโต สุมโน เภสชฺชมททึ ตทา. @เชิงอรรถ: ม. เสนาสนปริเยสเน สญฺโญชนํ ม. อิญฺชิตกรานํ สี. ปจฺจายูปาทานิญฺชนาย จ, @อิ. ปญฺจุปาทานิญฺชนาย จ ขุ.อป. ๓๒/๓๙/๒๖๐ ติกิจฺฉกตฺเถราปทาน @ ฉ.ม. สทุกฺขานํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙๙.

อโรโค อาสิ เตเนว สมโณ สํวุตินฺทฺริโย อโสโก นาม นาเมน อุปฏฺฐาโก วิปสฺสิโน. เอกนวุเต อิโต ๑- กปฺเป ยํ โอสถมทาสหํ ๒- ทุคฺคตึ นาภิชานามิ เภสชฺชสฺส อิทํ ผลํ. อิโต จ อฏฺฐเม กปฺเป สพฺโพสธสนามโก สตฺตรตนสมฺปนฺโน จกฺกวตฺตี มหปฺผโล. กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ. เอตฺถ จ พินฺทุสารรญฺโญ กาเล อิมสฺส เถรสฺส อุปฺปนฺนตฺตา ตติยสงฺคีติยํ อิมา คาถา สงฺคีตาติ เวทิตพฺพา. เตกิจฺฉกานิตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ---------------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๓ หน้า ๙๕-๙๙. http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=33&A=2159&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=2159&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=348              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=6506              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=6640              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=6640              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]