ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
อรรถกถาเล่มที่ ๓๔ ภาษาบาลีอักษรไทย เถรี.อ. (ปรมตฺถที.)

                    ๔๕๓. ๓. เขมาเถรีคาถาวณฺณนา
      ทหรา ตฺวํ รูปวตีติอาทิกา เขมาย เถริยา คาถา.
      อยํ กิร ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล หํสวตีนคเร ปราธีนวุตฺติกา ปเรสํ
ทาสี อโหสิ. สา ปเรสํ เวยฺยาวจฺจกรเณน ชีวิตํ กปฺเปนฺตี เอกทิวสํ ปทุมุตฺตร-
สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส อคฺคสาวกํ สุชาตตฺเถรํ ปิณฺฑาย จรนฺตํ ทิสฺวา ตโย โมทเก
ทตฺวา ตํ ทิวสเมว อตฺตโน เกเส วิสฺสชฺเชตฺวา เถรสฺส ทานํ ทตฺวา "อนาคเต
มหาปญฺญา พุทฺธสาวิกา ภเวยฺยนฺ"ติ ปตฺถนํ กตฺวา ยาวชีวํ กุสลธมฺเม อปฺปมตฺตา
หุตฺวา เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺตี อนุกฺกเมน ฉกามาวจรานํ สกฺกาทีนํ ๑- เตสํ เตสํ
เทวราชูนํ มเหสิภาเวน อุปปนฺนา มนุสฺสโลเกปิ อเนกวารํ จกฺกวตฺตีนํ มณฺฑล-
ราชูนญฺจ มเหสิภาวํ อุปคตา มหาสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา วิปสฺสิสฺส ภควโต กาเล
มนุสฺสโลเก อุปฺปชฺชิตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺวา สตฺถุ สนฺติเก ธมฺมํ สุตฺวา
ปฏิลทฺธสํเวคา ปพฺพชิตฺวา ทสวสฺสสหสฺสานิ พฺรหฺมจริยํ จรนฺตี พหุสฺสุตา ธมฺมกถิกา
หุตฺวา พหุชนสฺส ธมฺมกถนาทินา ปญฺญาสํวตฺตนิยกมฺมํ กตฺวา ตโต จุตา ๒- สุคตีสุเยว
สํสรนฺตี อิมสฺมึ กปฺเป ภควโต จ กกุสนฺธสฺส ภควโต จ โกนาคมนสฺส กาเล
วิภวสมฺปนฺเน กุเล นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺวา มหนฺตํ สํฆารามํ กาเรตฺวา
พุทฺธปฺปมุขสฺส ภิกฺขุสํฆสฺส นิยฺยาเทสิ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ฉกามสคฺเค   ฉ.ม. จวิตฺวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๑.

ภควโต ปน กสฺสปทสพลสฺส กาเล กิกิสฺส กาสิรญฺโญ สพฺพเชฏฺฐิกา สมณี นาม ธีตา หุตฺวา สตฺถุ สนฺติเก ธมฺมํ สุตฺวา ปฏิลทฺธสํเวคา อคาเรเยว ฐิตา วีสติวสฺสสหสฺสานิ โกมาริพฺรหฺมจริยํ จรนฺตี สมณคุตฺตาทีหิ อตฺตโน ภคินีหิ สทฺธึ รมณียํ ปริเวณํ กาเรตฺวา พุทฺธปฺปมุขสฺส ภิกฺขุสํฆสฺส นิยฺยาเทสิ. เอวเมว สา ๑- ตตฺถ ตตฺถ ภเว อายตนคตํ อุฬารํ ปุญฺญกมฺมํ กตฺวา สุคตีสุเยว สํสริตฺวา อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท มทฺทรฏฺเฐ ๒- สาคลนคเร ราชกุเล นิพฺพตฺติ, เขมาติสฺสา นามํ อโหสิ. สุวณฺณวณฺณา กญฺจนสนฺนิภตฺตจา. สา วยปฺปตฺตา พิมฺพิสารรญฺโญ เคหํ คตา สตฺถริ เวฬุวเน วิหรนฺเต รูปมตฺตา หุตฺวา "รูเป โทสํ ทสฺเสตี"ติ สตฺถุ ทสฺสนาย น คจฺฉติ. ราชา มนุสฺเสหิ เวฬุวนสฺส วณฺเณ ปกาสาเปตฺวา เทวิยา วิหารทสฺสนาย จิตฺตํ อุปฺปาเทสิ. อถ เทวี "วิหารํ ปสฺสิสฺสามี"ติ ราชานํ ปฏิปุจฺฉิ. ราชา "วิหารํ คนฺตฺวา สตฺถารํ อทิสฺวา อาคนฺตุํ น ลภิสฺสสี"ติ วตฺวา ปุริสานํ สญฺญํ อทาสิ "พลกฺกาเรนปิ เทวึ ทสพลํ ทสฺเสถา"ติ. เทวี วิหารํ คนฺตฺวา ทิวสภาคํ เขเปตฺวา นิวตฺเตนฺตี สตฺถารํ อทิสฺวาว คนฺตุํ อารทฺธา. อถ นํ ราชปุริสา อนิจฺฉนฺติมฺปิ สตฺถุ สนฺติกํ นยึสุ. สตฺถา ตํ อาคจฺฉนฺตึ ทิสฺวา อิทฺธิยา เทวจฺฉราสทิสํ อิตฺถึ นิมฺมินิตฺวา ตาลปณฺณํ คเหตฺวา พีชยมานํ อกาสิ. เขมาเทวี ตํ ทิสฺวา จินฺเตสิ "เอวรูปา นาม เทวจฺฉรปฏิภาคา อิตฺถี ๓- ภควโต อวิทูเร ติฏฺฐติ, อหํ เอตาสํ ปริจาริกตายปิ นปฺปโหมิ, มนมฺปิ นิกฺการณา ปาปจิตฺตสฺส วเสน นฏฺฐา"ติ นิมิตฺตํ คเหตฺวา ตเมว อิตฺถึ โอโลกยมานา อฏฺฐาสิ. อถสฺสา ปสฺสนฺติยาว สตฺถุ อธิฏฺฐานพเลน สา อิตฺถี ปฐมวยํ อติกฺกมฺม มชฺฌิมวยมฺปิ อติกฺกมฺม ปจฺฉิมวยํ ปตฺวา ขณฺฑทนฺตา ปลิตเกสา วลิตฺตจา หุตฺวา สทฺธึ ตาลปณฺเณน ปริวตฺติตฺวา ปติ. ตโต ตํ ทิสฺวา ๔- เขมา กตาธิการตฺตา เอวํ จินฺเตสิ @เชิงอรรถ: สี. เอวเมสา, ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ สี. มคธรฏฺเฐ ฉ.ม. อิตฺถิโย @ ฉ.ม. อิเม ปาฐา น ทิสฺสนฺติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๒.

"เอวํวิธมฺปิ สรีรํ อีทิสํ วิปตฺตึ ปาปุณิ, มยฺหมฺปิ สรีรํ เอวํคติกเมว ภวิสฺสตี"ติ. อถสฺส จิตฺตวารํ ญตฺวา สตฺถา:- "เย ราครตฺตานุปตนฺติ โสตํ สยํ กตํ มกฺกฏโกว ชาลํ เอตมฺปิ เฉตฺวาน ปริพฺพชนฺติ ๑- อนเปกฺขิโต กามสุขํ ๒- ปหายา"ติ คาถมาห. สา คาถาปริโยสาเน สห ปฏิสมฺภิทาหิ อรหตฺตํ ปาปุณีติ อฏฺฐกถาสุ อาคตํ. อปทาเน ปน "อิมํ คาถํ สุตฺวา โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐิตา ราชานํ อนุชานาเปตฺวา ปพฺพชิตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณี"ติ อาคตํ. ตตฺถายํ อปทานปาฬิ ๓-:- "ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน สพฺพธมฺเมสุ จกฺขุมา อิโต สตสหสฺสมฺหิ กปฺเป อุปฺปชฺชิ นายโก. ตทาหํ หํสวติยํ ชาตา เสฏฺฐิกุเล อหุํ นานารตนปชฺโชเต มหาสุขสมปฺปิตา. อุเปตฺวา ตํ มหาวีรํ อสฺโสสึ ธมฺมเทสนํ ตโต ชาตปฺปสาทาหํ อุเปมิ สรณํ ชินํ. มาตรํ ปิตรญฺจาหํ อายาจิตฺวา วินายกํ นิมนฺตยิตฺวา สตฺตาหํ โภชยึ สหสาวกํ. อติกฺกนฺเต จ สตฺตาเห มหาปญฺญานมุตฺตมํ ภิกฺขุนึ เอตทคฺคมฺหิ ฐเปสิ นรสารถิ. @เชิงอรรถ: สี. วชนฺติ ธีรา, ขุ.ธ. ๒๕/๓๔๗/๗๗ สี. สพฺพทุกฺขํ, @ขุ.ธ. ๒๕/๓๔๗/๗๗ ขุ.อป. ๓๓/๒๘๙/๓๒๙

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๓.

ตํ สุตฺวา มุทิตา หุตฺวา ปุน ตสฺส มเหสิโน การํ กตฺวาน ตํ ฐานํ ปณิปจฺจ ปณีทหึ. ตโต มํ ส ๑- ชิโน อาห สิชฺฌตํ ปณิธี ตว สสํเฆ เม กตํ การํ อปฺปเมยฺยผลํ ตยา. สตสหสฺสิโต กปฺเป โอกฺกากกุลสมฺภโว โคตโม นาม โคตฺเตน สตฺถา โลเก ภวิสฺสติ. ตสฺส ธมฺเมสุ ทายาทา โอรสา ธมฺมนิมฺมิตา เอตทคฺคมนุปฺปตฺตา เขมา นาม ภวิสฺสติ. เตน กมฺเมน สุกเตน เจตนาปณิธีหิ จ ชหิตฺวา มานุสํ เทหํ ตาวตึสูปคา อหํ. ตโต จุตา ยามมคํ ตโตหํ ตุสิตํ คตา ตโต จ นิมฺมานรตึ วสวตฺติปุรํ ตโต. ยตฺถ ยตฺถูปปชฺชามิ ตสฺส กมฺมสฺส วาหสา ตตฺถ ตตฺเถว ราชูนํ มเหสิตฺตมการยึ. ตโต จุตา มนุสฺสตฺเต ราชูนํ จกฺกวตฺตินํ มณฺฑลีนญฺจ ราชูนํ มเหสิตฺตมการยึ. สมฺปตฺตึ อนุโภตฺวาน เทเวสุ มานุเสสุ ๒- จ สพฺพตฺถ สุขิตา หุตฺวา เนกกปฺเปสุ สํสรึ. เอกนวุติโต กปฺเป วิปสฺสี โลกนายโก อุปฺปชฺชิ จารุทสฺสโน สพฺพธมฺมวิปสฺสโก. @เชิงอรรถ: ฉ.ม. ตโต มม ฉ.ม. มนุเชสุ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๔.

ตมหํ โลกนายกํ อุเปตฺวา นรสารถึ ธมฺมํ ภณิตํ สุณิตฺวา ปพฺพชึ อนคาริยํ. ทสวสฺสสหสฺสานิ ตสฺส วีรสฺส สาสเน พฺรหฺมจริยํ จริตฺวาน ยุตฺตโยคา พหุสฺสุตา. ปจฺจยาการกุสลา จตุสจฺจวิสารทา นิปุณา จิตฺตกถิกา สตฺถุสาสนการิกา. ตโต จุตาหํ ตุสิตํ อุปปนฺนา ยสสฺสินี อภิโภสึ ๑- ตหึ อญฺเญ พฺรหฺมจารีผเลนหํ. ยตฺถ ยตฺถูปปนฺนาหํ มหาโภคา มหทฺธนา เมธาวินี รูปวตี ๒- วินีตปริสาปิ จ. ภวามิ เตน กมฺเมน โยเคน ชินสาสเน สพฺพา สมฺปตฺติโย มยฺหํ สุลภา มนโส ปิยา. โยปิ เม ภวเต ภตฺตา ยตฺถ ยตฺถ คตายปิ วิมาเนติ น มํ โกจิ ปฏิปตฺติพเลน เม. อิมมฺหิ ภทฺทเก กปฺเป พฺรหฺมพนฺธุ มหายโส นาเมน โกนาคมโน อุปฺปชฺชิ วทตํ วโร. ตทา หิ พาราณสิยํ สุสมิทฺธกุลปฺปชา ธนญฺชานี สุเมธา จ อหมฺปิ จ ตโย ชนา. สํฆารามํ อทาสิมฺห เนเก สหสฺสิเก มุเน ๓- สํฆสฺส จ วิหารมฺปิ อุทฺทิสฺส การิกา มยํ. @เชิงอรรถ: ฉ.ม. อภิโภมิ ฉ.ม. สีลวตี ฉ.ม. ทานสหายิกา ปุเร

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๕.

ตโต จุตา มยํ สพฺพา ตาวตึสูปคา อหุํ ยสสา อคฺคตํ ปตฺตา มนุสฺเสสุ ตเถว จ. อิมสฺมึเยว กปฺปมฺหิ พฺรหฺมพนฺธุ มหายโส กสฺสโป นาม โคตฺเตน อุปฺปชฺชิ วทตํ วโร. อุปฏฺฐาโก มเหสิสฺส ตทา อาสิ นริสฺสโร กาสิราชา กิกี นาม พาราณสิปุรุตฺตเม. ตสฺสาสึ เชฏฺฐิกา ธีตา สมณี อิติ วิสฺสุตา ธมฺมํ สุตฺวา ชินคฺคสฺส ปพฺพชฺชํ สมโรจยึ. อนุชานิ น โน ตาโต อคาเรว ตทา มยํ วีสวสฺสสหสฺสานิ วิจริมฺห อตนฺทิตา. โกมาริพฺรหฺมจริยํ ราชกญฺญา สุเขธิตา พุทฺโธปฏฺฐานนิรตา มุทิตา สตฺต ธีตโร. สมณี สมณคุตฺตา จ ภิกฺขุนี ภิกฺขุทาสิกา ธมฺมา เจว สุธมฺมา จ สตฺตมี สงฺฆทาสิกา. อหํ อุปฺปลวณฺณา จ ปฏาจารา จ กุณฺฑลา กิสาโคตมี ธมฺมทินฺนา วิสาขา โหติ สตฺตมี. กทาจิ โส นราทิจฺโจ ธมฺมํ เทเสสิ อพฺภุตํ มหานิทานสุตฺตนฺตํ สุตฺวา ตํ ปริยาปุณึ. เตหิ กมฺเมหิ สุกเตหิ เจตนาปณิธีหิ จ ชหิตฺวา มานุสํ เทหํ ตาวตึสํ อคญฺฉหํ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๖.

ปจฺฉิเม จ ภเว ทานิ สากลายํ ปุรุตฺตเม รญฺโญ มทฺทสฺส ธีตามฺหิ มนาปา ทยิตา ปิยา. สห เม ชาตมตฺตมฺหิ เขมํ ตมฺหิ ปุเร อหุ ตโต เขมาติ นามํ เม คุณโต อุปปชฺชถ. ยทาหํ โยพฺพนํ ปตฺตา รูปวณฺณวิภูสิตา ๑- ตทา อทาสิ มํ ตาโต พิมฺพิสารสฺส ราชิโน. ตสฺสาหํ สุปฺปิยา อาสึ รูปเก ลายเน รตา รูปานํ โทสวาทีติ น อุเปมิ ๒- มหาทยํ. พิมฺพิสาโร ตทา ราชา มมานุคฺคหพุทฺธิยา วณฺณยิตฺวา เวฬุวนํ คายเก คาปยี มมํ. รมฺมํ เวฬุวนํ เยน น ทิฏฺฐํ สุคตาลยํ น เตน นนฺทนํ ทิฏฺฐํ อิติ มญฺญามฺหเส ๓- มยํ. เยน เวฬุวนํ ทิฏฺฐํ นรนนฺทนนนฺทนํ สุทิฏฺฐํ นนฺทนํ เตน อมรินฺทสุนนฺทนํ. วิหาย นนฺทนํ เทวา โอตริตฺวา มหีตลํ รมฺมํ เวฬุวนํ ทิสฺวา น ตปฺปนฺติ สุวิมฺหิตา. ราชปุญฺเญน นิพฺพตฺตํ พุทฺธปุญฺเญน ภูสิตํ โก วตฺตา ตสฺส นิสฺเสสํ วนสฺส คุณสญฺจยํ. ตํ สุตฺวา วนสมิทฺธึ ๔- มม โสตมโนหรํ ทฏฺฐุกามา ตมุยฺยานํ รญฺโญ อาโรจยึ ตทา. @เชิงอรรถ: ฉ.ม. รูปลาวญฺญภูสิตา ฉ.ม. อุเปสึ ฉ.ม. มญฺญามเส ฉ.ม. วนสมิทฺธํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๗.

มหตา ปริวาเรน ตทา จ โส มหีปติ มํ เปเสสิ ตมุยฺยานํ ทสฺสนาย สมุสฺสุกํ. คจฺฉ ปสฺส มหาโภเค วนํ เนตฺตรสายนํ ยํ สทา ภาติ สิริยา สุคตาภานุรญฺชิตํ. ยทา จ ปิณฺฑาย มุนิ คิริพฺพชปุรุตฺตมํ ปวิฏฺโฐหํ ตทาเยว วนํ ทฏฺฐุมุปาคมึ. ตทา ตํ สมฺผุลฺลวนํ ๑- นานาภมรกุชฺชิตํ ๒- โกกิลาคีตสหิตํ มยูรคณนจฺจิตํ. อปฺปสทฺทมนากิณฺณํ นานาจงฺกมภูสิตํ กุฏิมณฺฑปสงฺกิณฺณํ โยคีวรวิราชิตํ. วิจรนฺตี อมญฺญิสฺสํ สผลํ นยนํ มมํ ตตฺถาปิ ตรุณํ ภิกฺขุํ ยุตฺตํ ทิสฺวา วิจินฺตยึ. อีทิเส วิปิเน รมฺเม ฐิโตยํ นวโยพฺพเน วสนฺตมิว กนฺเตน รูเปน สุสมนฺวิโต. นิสินฺโน รุกฺขมูลมฺปิ มุณฺโฑ สงฺฆาฏิปารุโต ฌายเต วตยํ ภิกฺขุ หิตฺวา วิสยชํ รตึ. นนุนาม คหฏฺเฐน กามํ ภุตฺวา ยถาสุขํ ปจฺฉา ชิณฺเณน ธมฺโมยํ จริตพฺโพ สุภทฺทโก. สุญฺญกนฺติ วิทิตฺวาน คนฺธเคหํ ชินาลยํ อุเปตฺวา ชินมทฺทกฺขํ อุทยนฺตํว ภากรํ. @เชิงอรรถ: ฉ.ม. ผุลฺลวิปินํ ฉ.ม. นานาภมรกูชิตํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๘.

เอกกํ สุขมาสีนํ วีชมานํ วริตฺถิยา ทิสฺวา เนวํ วิจินฺเตสึ นายํ ลูโข นราสโภ. สา กญฺญา กนกาภาสา ปทุมานนโลจนา พิมฺโพฏฺฐี กุนฺททสนา มโนเนตฺตรสายนา. เหมโทลา สุวทนา ๑- กมลาการสุตฺถนี ๒- เวทิมชฺฌาว สุสฺโสณี รมฺโภรุ จารุภูสนา. รตฺตํสกุปสมฺพฺยานา นีลมฏฺฐนิวาสนา อตปฺปเนยฺยรูเปน สพฺพาภรณมณฺฑิตา ๓-. ทิสฺวา ตเมวํ จินฺเตสึ อโหยมภิรูปินี น มยาเนน เนตฺเตน ทิฏฺฐปุพฺพา กุทาจนํ. ตโต ชราภิภูตา สา วิวณฺณา วิกตานนา ฉินฺนทนฺตา ๔- เสตสิรา สลาลา วทนาสุจิ. สงฺขิตฺตกณฺณา เสตกฺขี ลมฺพาสุภปโยธรา วลิวิตตสพฺพงฺคี สิราวิตตเทหินี. นตงฺคา ทณฺฑทุติยา อุปฺผาสุลิกตา กิสา ปเวธมานา ปติตา นิสฺสสนฺตี มุหุํ มุหุํ. ตโต เม อาสิ สํเวโค อพฺภุโต โลมหํสโน ธิรตฺถุ รูปํ อสุจึ รมนฺเต ยตฺถ พาลิสา. ตทา มหาการุณิโก ทิสฺวา สํวิคฺคมานสํ อุทคฺคจิตฺโต สุมโน ๕- อิมา คาถา อภาสถ. @เชิงอรรถ: ฉ.ม. เหมโทลาภสวนา ฉ.ม. กลิกาการสุตฺถนี ฉ.ม. หาสภาวสมนฺวิตา @ ฉ.ม. ภินฺนทนฺตา ฉ.ม. สุคโต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๙.

อาตุรํ อสุจึ ปูตึ ปสฺส เขเม สมุสฺสยํ อุคฺฆรนฺตํ ปคฺฆรนฺตํ พาลานํ อภินนฺทิตํ. อสุภาย จิตฺตํ ภาเวหิ เอกคฺคํ สุสมาหิตํ สติ กายคตา ตฺยตฺถุ นิพฺพิทา พหุลา ภว. ยถา อิทํ ตถา เอตํ ยถา เอตํ ตถา อิทํ อชฺฌตฺตญฺจ พหิทฺธา จ กาเย ฉนฺทํ วิราชย. อนิมิตฺตญฺจ ภาเวหิ มานานุสยมุชฺชห ตโต มานาภิสมยา อุปสนฺตา จริสฺสสิ. เย ราครตฺตานุปตนฺติ โสตํ สยํ กตํ มกฺกฏโกว ชาลํ เอตมฺปิ เฉตฺวาน ปริพฺพชนฺติ อนเปกฺขิโน กามสุขํ ปหาย. ตโต กลฺลิตจิตฺตํ มํ ญตฺวาน นรสารถิ มหานิทานํ เทเสสิ สุตฺตนฺตํ ๑- วินยาย เม. สุตฺวา สุตฺตนฺตเสฏฺฐํ ตํ ปุพฺพสญฺญมนุสฺสรึ ตตฺถ ฐิตาวหํ สนฺตี ธมฺมจกฺขุํ วิโสธยึ. นิปติตฺวา มเหสิสฺส ปาทมูลมฺหิ ตาวเท อจฺจยํ เทสนตฺถาย อิทํ วจนมพฺรวึ. นโม เต สพฺพทสฺสาวิ นโม เต กรุณาลย ๒- นโม เต ติณฺณสํสาร นโม เต อมตํ ทท. @เชิงอรรถ: ม. กลฺลจิตฺตํ ฉ.ม. กรุณากร

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๐.

ทิฏฺฐิคหนปกฺขนฺทา กามราควิโมหิตา ตยา สมฺมา อุปาเยน วินีตา วินเย รตา. อทสฺสเนน วิหิตา ๑- ตาทิสานํ มเหสินํ อนุโภนฺติ มหาทุกฺขํ สตฺตา สํสารสาคเร. ยทาหํ โลกสรณํ อรณํ มรณนฺตคุํ ๒- นาทฺทสามิ มธุรตฺถํ ๓- เทเสสฺสามิ ๔- ตมจฺจยํ. มหาหิตํ วรททํ อหิโตติ วิสงฺกิตา โนเปสึ รูปนิรตา เทเสสฺสามิ ตมจฺจยํ. ตทา มธุรนิคฺโฆโส มหาการุณิโก ชิโน อโวจ ติฏฺฐ เขเมติ สิญฺจนฺโต อมเตน มํ. ตทา ปณมฺย สิรสา กตฺวา จ นํ ปทกฺขิณํ คนฺตฺวา ทิสฺวา นรปตึ อิทํ วจนมพฺรวึ. อโห สมฺมา อุปาโย เต จินฺติโตยมรินฺทม วนทสฺสนกามาย ทิฏฺโฐ นิพฺพานโต มุนิ. ยทิ เต รุจฺจเต ราช สาสเน ตสฺส ตาทิโน ปพฺพชิสฺสามิ รูเปหํ นิพฺพินฺนา มุนิวาณินา. อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวาน ตทาห ส มหีปติ อนุชานามิ เต ภทฺเท ปพฺพชฺชา ตว สิชฺฌตุ. ปพฺพชิตฺวา ตทา จาหํ สตฺตมาเส ๕- อุปฏฺฐิเต ทีโปทยญฺจ เภทญฺจ ทิสฺวา สํวิคฺคมานสา. @เชิงอรรถ: ฉ.ม. วิโภคา ฉ.ม. อรณนฺตคุํ ฉ.ม. อทูรฏฺฐํ ฉ.ม. เทสยามิ @ ฉ.ม. อฑฺฒมาเส

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๑.

นิพฺพินฺนา สพฺพสงฺขาเร ปจฺจยาการโกวิทา จตุโรเฆ อติกฺกมฺม อรหตฺตํ อปาปุณึ. อิทฺธีสุ จ วสี อาสึ ทิพฺพาย โสตธาตุยา เจโตปริยญาณสฺส วสี จาปิ ภวามหํ. ปุพฺเพนิวาสํ ชานามิ ทิพฺพจกฺขุ วิโสธิตํ สพฺพาสวปริกฺขีณา นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว. อตฺถธมฺมนิรุตฺตีสุ ปฏิภาเน ตเถว จ ปริสุทฺธํ มม ญาณํ อุปฺปนฺนํ พุทฺธสาสเน. กุสลาหํ วิสุทฺธีสุ กถาวตฺถุวิสารทา อภิธมฺมนยญฺญู จ วสิปฺปตฺตามฺหิ สาสเน. ตโต โตรณวตฺถุสฺมึ รญฺญา โกสลสามินา ปุจฺฉิตา นิปุเณ ปเญฺห พฺยากโรนฺตี ยถาตถํ. ตทา ส ราชา สุคตํ อุปสงฺกมฺม ปุจฺฉถ ตเถว พุทฺโธ พฺยากาสิ ยถา เต พฺยากตา มยา. ชิโน ตสฺมึ คุเณ ตุฏฺโฐ เอตทคฺเค ฐเปสิ มํ มหาปญฺญานมคฺคาติ ภิกฺขุนีนํ นรุตฺตโม. กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ. อรหตฺตํ ปน ปตฺวา ผลสุเขน นิพฺพานสุเขน จ วิหรนฺติยา อิมิสฺสา เถริยา สติปิ อญฺญาสํ ขีณาสวตฺเถรีนํ ปญฺญาเวปุลฺลปฺปตฺติยํ ตตฺถ ปน กตาธิการตฺตาย มหาปญฺญาภาโว ปากโฏ อโหสิ. ตถา หิ นํ ภควา เชตวนมหาวิหาเร อริยคณ- มชฺเฌ นิสินฺโน ปฏิปาฏิยา ภิกฺขุนิโย ฐานนฺตเร ฐเปนฺโต "เอตทคฺคํ ภิกฺขเว

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๒.

มม สาวิกานํ ภิกฺขุนีนํ มหาปญฺญานํ ยทิทํ เขมา"ติ ๑- มหาปญฺญตาย อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสิ. ตํ เอกทิวสํ อญฺญตรสฺมึ รุกฺขมูเล ทิวาวิหารํ นิสินฺนํ มาโร ปาปิมา ตรุณรูเปน อุปสงฺกมิตฺวา กาเมหิ ปโลเภนฺโต:- [๑๓๙] "ทหรา ตฺวํ รูปวตี อหมฺปิ ทหโร ยุวา ปญฺจงฺคิเกน ตุริเยน เอหิ เขเม รมามฺหเส"ติ คาถมาห. ตสฺสตฺโถ:- เขเม ตฺวํ ตรุณปตฺตา, โยพฺพเน ฐิตา รูปสมฺปนฺนา, อหมฺปิ ตรุโณ ยุวา, ตสฺมา มยํ โยพฺพญฺญํ อเขเปตฺวา ปญฺจงฺคิเกน ตุริเยน วชฺชมาเนน เอหิ กามขิฑฺฑารติยา รมาม กีฬามาติ. ตํ สุตฺวา สา กาเมสุ สพฺพธมฺเมสุ จ อตฺตโน วิรตฺตภาวํ ตสฺส จ มารภาวํ อตฺตาภินิเวเสสุ สตฺเตสุ อตฺตโน ถามคตํ อปฺปสาทํ กตกิจฺจตญฺจ ปกาเสนฺตี:- [๑๔๐] "อิมินา ปูติกาเยน อาตุเรน ปภงฺคุนา อฏฺฏิยามิ หรายามิ กามตณฺหา สมูหตา. [๑๔๑] สตฺติสูลูปมา กามา ขนฺธาสํ อธิกุฏฺฏนา ยํ ตฺวํ กามรตึ พฺรูสิ อรตี ทานิ สา มม. [๑๔๒] สพฺพตฺถ วิหตา นนฺที ตโมกฺขนฺโธ ปทาลิโต เอวํ ชานาหิ ปาปิม นิหโต ตฺวมสิ อนฺตก. [๑๔๓] นกฺขตฺตานิ นมสฺสนฺตา อคฺคึ ปริจรํ วเน ยถาภุจฺจมชานนฺตา พาลา สุทฺธิมมญฺญถ. @เชิงอรรถ: องฺ.เอกก. ๒๐/๒๓๖/๒๖

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๓.

[๑๔๔] อหญฺจ โข นมสฺสนฺตี สมฺพุทฺธํ ปุริสุตฺตมํ ปมุตฺตา สพฺพทุกฺเขหิ สตฺถุสาสนการิกา"ติ อิมา คาถา อภาสิ. ตตฺถ อคฺคึ ปริจรํ วเนติ ตโปวเน อคฺคิหุตฺตํ ปริจรนฺโต. ยถาภุจฺจมชานนฺตาติ ปวตฺติโย ยถาภูตํ อปริชานนฺตา. เสสเมตฺถ เหฏฺฐา วุตฺตนยตฺตา อุตฺตานเมว. เขมาเถรีคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา. -----------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๔ หน้า ๑๖๐-๑๗๓. http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=34&A=3445&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=34&A=3445&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=453              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=9309              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=9362              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=9362              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]