อรรถกถาเล่มที่ ๓๘ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๔ ติก-ปญฺจกนิปาต

                     อารามทูสกชาตกํ
     โยเมสญฺจ สเมตานนฺติ อิทํ สตฺถา ทกฺขิณาคิริชนปเท วิหรนฺโต
อญฺญตรํ อุยฺยานปาลปุตฺตํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     สตฺถา กิร วุฏฺฐวสฺโส เชตวนา นิกฺขมิตฺวา ทกฺขิณาคิริชนปเท
จาริกํ จรติ ฯ อเถโก อุปาสโก พุทฺธปฺปมุขํ ภิกฺขุสงฺฆํ
นิมนฺเตตฺวา อุยฺยาเน นิสีทาเปตฺวา ยาคุขชฺชเกหิ สนฺตปฺเปตฺวา อยฺยา
อุยฺยาเน จริตุกามา อิมินา อุยฺยานปาเลน สทฺธึ จรนฺตูติ วตฺวา
อุยฺยาเน อยฺยานํ ผลาผลานิ ทเทยฺยาสีติ อุยฺยานปาลํ อาณาเปสิ ฯ
ภิกฺขู จรมานา เอกํ ฉิทฺทฏฺฐานํ ทิสฺวา อิมํ ฐานํ ฉิทฺทํ
อวิรุฬฺหรุกฺขํ กินฺนุโข การณนฺติ ปุจฺฉึสุ ฯ อถ เตสํ อุยฺยานปาโล
อาจิกฺขิ เอโก กิร อุยฺยานปาลปุตฺโต อุปโรปเกสุ อุทกํ
อาสิญฺจนฺโต มูลปฺปมาเณน อาสิญฺจิสฺสามีติ อุปฺปาเฏตฺวา มลปฺปมาเณน
อุทกํ อาสิญฺจิ เตน ตํ ฐานํ ฉิทฺทํ ชาตนฺติ ฯ ภิกฺขู สตฺถุ
สนฺติกํ อาคนฺตฺวา เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ ฯ สตฺถา น ภิกฺขเว
อิทาเนว ปุพฺเพปิ โส กุมาโร อารามทูสโกเยวาติ วตฺวา เตหิ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๙๐.
ยาจิโต อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ วิสฺสเสเน นาม (ราเช ๑-) รชฺชํ กาเรนฺเต
อุสฺสเว สงฺฆุฏฺเฐ อุยฺยานปาโล อุสฺสวํ กีฬิสฺสามีติ อุยฺยานวาสิโน
มกฺกเฏ อาห อิมํ อุยฺยานํ ตุมฺหากํ พหูปการํ อหํ สตฺตาหํ
อุสฺสวํ กีฬิสฺสามิ ตุมฺเห สตฺต ทิวเส อุปโรปเกสุ อุทกํ
อาสิญฺจถาติ อาห ฯ เต สาธูติ สมฺปฏิจฺฉึสุ ฯ โส เตสํ
จมฺมฆฏเก ทตฺวา ปกฺกามิ ฯ มกฺกฏา อุทกํ อาสิญฺจิตฺวา อุปโรป
เกสุ อาสิญฺจึสุ ฯ อถ เน มกฺกฏเชฏฺฐโก อาห อาคเมถ ตาว
อุทกํ นาม สพฺพกาลํ ทุลฺลภํ ตํ รกฺขิตพฺพํ อุปโรปเกสุ อุปฺปาเฏตฺวา
มูลปฺปมาณํ ญตฺวา ทีฆมูลเกสุ พหุํ รสฺสมูลเกสุ อปฺปํ
อุทกํ อภิสิญฺจิตุํ วฏฺฏตีติ ฯ เต สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา เอกจฺเจ
อุปโรปเกสุ อุปฺปาเฏตฺวา คจฺฉนฺติ เอกจฺเจ โรเปตฺวา อุทกํ
อาสิญฺจนฺติ ฯ ตสฺมึ กาเล โพธิสตฺโต พาราณสิยํ เอกสฺส กุลสฺส
ปุตฺโต อโหสิ ฯ โส เกนจิเทว กรณีเยน อุยฺยานํ คนฺตฺวา เต
มกฺกเฏ ตถา กโรนฺเต ทิสฺวา โก ตุมฺเห เอวํ กาเรตีติ
ปุจฺฉิตฺวา วานรเชฏฺฐโกติ วุตฺเต เชฏฺฐกสฺส ตาว โว อยํ ปญฺญา
ตุมฺหากํ ปน กีทิสา ภวิสฺสตีติ เอตมตฺถํ ปกาเสนฺโต ปฐมํ คาถมาห
          โยเมสญฺจ สเมตานํ      อหุวา เสฏฺฐสมฺมโต
          ตสฺสายํ เอทิสี ปญฺญา     กิเมว อิตรา ปชาติ ฯ
     ตตฺถ โยเมสญฺจ สเมตานนฺติ โย อิเมสํ สพฺเพสมฺปิ
@เชิงอรรถ: ๑ รญฺเญ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๙๑.
สมานชาตีนํ อหุวา เสฏฐสมฺมโต อโหสิ ฯ กิเมว อิตรา ปชาติ ยา
อิตรา เอเตสุ ลามกา ปชา กีทิสา นุโข ตสฺสา ปญฺญาติ ฯ
     ตสฺส กถํ สุตฺวา วานรา ทุติยํ คาถมาหํสุ
          เอวเมว ตุวํ พฺรหฺเม     อนญฺญาย วินินฺทสิ
          กถํ หิ มูลํ อทิสฺวา       รุกฺขํ ชญฺญา ปติฏฺฐิตนฺติ ฯ
     ตตฺถ พฺรหฺเมติ อาลปนมตฺตํ ฯ อยํ ปเนตฺถ สงฺเขปตฺโถ
ตฺวํ โภ ปุริส ยถา การณาการณํ อชานิตฺวา เอวเมว อมฺเห
วินินฺทสิ รุกฺโข นาม คมฺภีเร ปติฏฺฐิโต วา เอส น วาติ มูลํ
อนุปฺปาเฏตฺวา กถํ ญาตุํ สกฺกา เตน มยํ อุปฺปาเฏตฺวา
มูลปฺปมาเณน อุทกํ อาสิญฺจามาติ ฯ
     ตํ สุตฺวา โพธิสตฺโต ตติยํ คาถมาห
          นาหํ ตุมฺเห วินินฺทามิ     เย เจตฺถ วานรา วเน
          วิสฺสเสโน จ คารยฺโห    ยสฺสตฺถา รุกฺขโรปกาติ ฯ
     ตตฺถ วิสฺสเสโน จ คารยฺโหติ พาราณสีราชา วิสฺสเสโน
เจตฺถ ครหิตพฺโพ ฯ ยสฺสตฺถา รุกฺขโรปกาติ ยสฺสตฺถาย ตุมฺหาทิสา
รุกฺขโรปกา ชาตาติ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา
วานรเชฏฺฐโก อารามทูสกกุมาโร อโหสิ ปณฺฑิตปุริโส ปน
อหเมวาติ ฯ
                   อารามทูสกชาตกํ อฏฺฐมํ
                      ----------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๘ หน้า ๘๙-๙๑.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=38&A=1853&modeTY=2&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=1853&modeTY=2&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=403
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=2193
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=2173
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=2173
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27