ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
อรรถกถาเล่มที่ ๕๐ ภาษาบาลีอักษรไทย อป.อ.๒ (วิสุทฺธ.๒)

                  ๕๔๕/๑๓๓. ๓. สีวลิตฺเถราปทานวณฺณนา
     ตติยาปทาเน ปทุมุตฺตโร นาม ชิโนติอาทิกํ อายสฺมโต สีวลิตฺเถรสฺส
อปทานํ. อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ
ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห นิพฺพตฺโต เหฏฺฐา
วุตฺตนเยน วิหารํ คนฺตฺวา ปริสาย ปริยนฺเต ฐิโต ธมฺมํ สุณนฺโต สตฺถารํ
เอกํ ภิกฺขุํ ลาภีนํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปนฺตํ ทิสฺวา "มยาปิ อนาคเต เอวรูเปน
ภวิตุํ วฏฺฏตี"ติ ทสพลํ นิมนฺเตตฺวา สตฺตาหํ พุทฺธปฺปมุขสฺส ภิกฺขุสํฆสฺส
มหาทานํ ทตฺวา "ภนฺเต อิมินา อธิการกมฺเมน น อญฺญํ สมฺปตฺตึ ปตฺเถมิ,
อนาคเต ปน เอกสฺส พุทฺธสฺส สาสเน อหมฺปิ ตุเมฺหหิ โส เอตทคฺเค
ฐปิตภิกฺขุ วิย ลาภีนํ อคฺโค ภเวยฺยนฺ"ติ ปตฺถนํ อกาสิ. สตฺถา ตสฺส
อนนฺตรายตํ ทิสฺวา "อยํ เต ปตฺถนา อนาคเต โคตมสฺส พุทฺธสฺส สนฺติเก
สมิชฺฌิสฺสตี"ติ พฺยากริตฺวา ปกฺกามิ. โส กุลปุตฺโต ยาวชีวํ กุสลํ กตฺวา
เทวมนุสฺเสสุ อุภยสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา วิปสฺสิสฺส ภควโต กาเล พนฺธุมตีนครโต
อวิทูเร เอกสฺมึ คามเก นิพฺพตฺติ, ตสฺมึ สมเย พนฺธุมตีนครวาสิโน รญฺญา สทฺธึ
สากจฺฉิตฺวา ๑- ทสพลสฺส ทานํ อทํสุ.
@เชิงอรรถ:  สี. มนฺเตตฺวา.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๐๓.

เอกทิวสํ สพฺเพ เอกโต หุตฺวา ทานํ เทนฺตา "กึ นุ โข อมฺหากํ ทานคฺเค นตฺถี"ติ ๑- โอโลเกนฺตา มธุญฺจ คุฬทธิญฺจ นาทฺทสํสุ. เต "ยโต กุโตจิ อาหริสฺสามา"ติ ชนปทโต นครปวิสนมคฺเคสุ ปุริเส ฐเปสุํ. ตทา เอส กุลปุตฺโต อตฺตโน คามโต คุฬทธิวารกํ คเหตฺวา "กิญฺจิเทว อาหริสฺสามี"ติ นครํ คจฺฉนฺโต "มุขํ โธวิตฺวา โธตหตฺถปาโท ปวิสิสฺสามี"ติ ผาสุกฏฺฐานํ โอโลเกนฺโต นงฺคลสีสปฺปมาณํ นิมฺมกฺขิกทณฺฑกมธุํ ทิสฺวา "ปุญฺเญน เม อิทํ อุปฺปนฺนนฺ"ติ คเหตฺวา นครํ ปาวิสิ. นาคเรหิ ฐปิตปุริโส ตํ ทิสฺวา "มาริส กสฺส อิมํ หรสี"ติ ปุจฺฉิ. "น กสฺสจิ สามิ, วิกฺกายิกํ เม อิทนฺ"ติ. เตน หิ อิมํ กหาปณํ คเหตฺวา เอตํ มธุญฺจ คุฬทธิญฺจ เทหีติ. โส จินฺเตสิ "อิทํ เม น พหุํ อคฺฆติ, อยญฺจ เอกปฺปหาเรเนว พหุํ เทติ, วีมํสิสฺสามี"ติ. ตโต นํ อาห "นาหํ เอกกหาปเณน เทมี"ติ. ยทิ เอวํ เทฺว กหาปเณ คเหตฺวา เทหีติ. ทฺวีหิปิ น เทมีติ. เอเตนุปาเยน วฑฺเฒตฺวา ยาว สหสฺสํ ปาปุณิ, โส จินฺเตสิ "อติอญฺฉิตุํ น วฏฺฏติ, โหตุ ตาว อิมินา กตฺตพฺพกมฺมํ ปุจฺฉิสฺสามี"ติ. อถ นํ อาห "น อิทํ พหุอคฺฆนกํ, ตฺวํ ปน พหุํ เทสิ, เกน กมฺเมน อิทํ คณฺหสี"ติ. อิธ โภ นครวาสิโน รญฺญา สทฺธึ ปฏิวิรุชฺฌิตฺวา วิปสฺสิสมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ทานํ เทนฺตา อิทํ ทฺวยํ ทานคฺเค อปสฺสนฺตา มํ ปริเยสาเปนฺติ. สเจ อิทํ ทฺวยํ น ลภิสฺสนฺติ, นาครานํ ปราชโย ภวิสฺสติ. ตสฺมา สหสฺสํ ทตฺวา คณฺหามีติ. กึ ปเนตํ นาครานํ เอว วฏฺฏติ, อุทาหุ อญฺเญสมฺปิ ทาตุํ วฏฺฏตีติ. ยสฺส กสฺสจิ ทาตุํ อวาริตเมตนฺติ. อตฺถิ ปน โกจิ นาครานํ ทาเน เอกทิวสํ สหสฺสํ ทาตาติ. นตฺถิ สมฺมาติ. อิเมสํ เม ทฺวินฺนํ ๒- สหสฺสคฺฆนกภาวํ ชานาสีติ. อาม ชานามีติ. เตน หิ คจฺฉ, นาครานํ อาโรเจหิ "เอโก ปุริโส อิมานิ เทฺว มูเลน น เทติ, @เชิงอรรถ: มโน.ปู. ๑/๒๑๘, เถร.อ. ๑/๒๑๐. ก. ทินฺนํ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๐๔.

ตุเมฺหหิ สทฺธึ สหตฺเถเนว ทาตุกาโม, ตุเมฺห อิเมสํ ทฺวินฺนํ การณา นิพฺพิตกฺกา ๑- โหถา"ติ. "ตฺวํ อิมสฺมึ ทาเน เชฏฺฐกภาคสฺส ๒- กายสกฺขี โหหี"ติ วตฺวา คโต. โส ปน กุลปุตฺโต คามโต ปริพฺพยตฺถํ คหิตกหาปเณน ปญฺจกฏุกํ คเหตฺวา จุณฺณํ กตฺวา ทธิโต กญฺจิยํ วาเหตฺวา ตตฺถ มธุปฏลํ ปีเฬตฺวา ปญฺจกฏุกจุณฺเณน โยเชตฺวา ปทุมินิปตฺเต ปกฺขิปิตฺวา ตํ สํวิทหิตฺวา อาทาย ทสพลสฺส อวิทูเร นิสีทิ. มหาชเนหิ อาหริยมานสฺส สกฺการสฺส อนฺตเร อตฺตโน ปตฺตวารํ โอโลเกนฺโต โอกาสํ ญตฺวา สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา "ภนฺเต อยํ เม ทุคฺคตสกฺกาโร, อิมํ เม อนุกมฺปํ ปฏิจฺจ ปฏิคฺคณฺหถา"ติ. สตฺถา ตสฺสานุกมฺปํ ปฏิจฺจ จตุมหาราเชหิ ทตฺติเยน เสลมยปตฺเตน ตํ ปฏิคฺคเหตฺวา ยถา อฏฺฐสฏฺฐิยา ภิกฺขุสตสหสฺสสฺส ทิยฺยมานํ น ขียติ, เอวํ อธิฏฺฐาสิ. โส กุลปุตฺโต นิฏฺฐิตภตฺตกิจฺจํ ภควนฺตํ วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสินฺโน อาห "ทิฏฺโฐ เม ภนฺเต ภควา อชฺช พนฺธุมตีนครวาสีหิ ตุมฺหากํ สกฺกาโร อาหริยมาโน, อหมฺปิ อิมสฺส นิสฺสนฺเทน นิพฺพตฺตนิพฺพตฺตภเว ลาภคฺคยสคฺคปฺปตฺโต ภเวยฺยนฺ"ติ. สตฺถา "เอวํ โหตุ กุลปุตฺตา"ติ วตฺวา ตสฺส จ นครวาสีนญฺจ ภตฺตานุโมทนํ กตฺวา ปกฺกามิ. โส กุลปุตฺโต ยาวชีวํ กุสลํ กตฺวา เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท สุปฺปวาสาย ราชธีตุยา กุจฺฉิมฺหิ ปฏิสนฺธึ คณฺหิ. ตสฺส ปฏิสนฺธิคฺคหณกาลโต ปฏฺฐาย สายํ ปาตญฺจ ๓- ปญฺจปณฺณาการสตานิ สุปฺปวาสาย อุปนียนฺติ. อถสฺส สา ปุญฺญวีมํสนตฺถํ ๔- หตฺเถน พีชปจฺฉึ ผุสาเปนฺตี อฏฺฐาสิ. เอเกกพีชโต สลากสตํ สลากสหสฺสมฺปิ นิคฺคจฺฉติ, เอเกกกรีสเขตฺตโต ปณฺณาสมฺปิ สฏฺฐิปิ สกฏปมาณานิ อุปฺปชฺชนฺติ. ๕- โกฏฺฐปูรณกาเลปิสฺสา โกฏฺฐทฺวารํ หตฺเถน ผุสนฺติยา ราชธีตาย ปุญฺเญน @เชิงอรรถ: สี. นิรุสฺสุกกา. สี. เชฏฺฐกภาวสฺส. สี.,ม. สตตํ. @ สี. อถสฺสา ตํ ปุญฺญวีมํสนตฺถํ. สี. นิปฺผชฺชนฺติ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๐๕.

คณฺหนฺตานํ คหิตคหิตํ ปุน ปูรติ. ปริปุณฺณภตฺตกุมฺภิโตปิ "ราชธีตาย ปุญฺญนฺ"ติ วตฺวา ยสฺส กสฺสจิ เทนฺตา นํ ยาว น อุกฺกฑฺฒนฺติ, ๑- น ตาว ภตฺตํ ขียติ. ทารเก กุจฺฉิคเตเยว สตฺต วสฺสานิ อติกฺกมึสุ. คพฺเภ ปน ปริปกฺเก สตฺตาหํ มหาทุกฺขํ อนุโภสิ. สา สามิกํ อามนฺเตตฺวา "ปุเร มรณา ชีวมานา ทานํ ทสฺสามี"ติ สตฺถุ สนฺติกํ เปเสสิ "คจฺฉ สามิ อิมํ ปวตฺตึ สตฺถุ อาโรเจตฺวา สตฺถารํ นิมนฺเตหิ, ยญฺจ สตฺถา วทติ, ตํ สาธุกํ อุปลกฺเขตฺวา อาคนฺตฺวา มยฺหํ กเถหี"ติ. โส คนฺตฺวา ตสฺสา สาสนํ สตฺถุ อาโรเจสิ "สตฺถุ ภนฺเต โกฬิยธีตา ปาเท วนฺทตี"ติ. สตฺถา ตสฺสา อนุกมฺปํ ปฏิจฺจ "สุขินี โหตุ สุปฺปวาสา โกฬิยธีตา อโรคา, อโรคํ ปุตฺตํ วิชายตู"ติ อาห. โส ตํ สุตฺวา ภควนฺตํ วนฺทิตฺวา อตฺตโน คามาภิมุโข ปายาสิ. ตสฺส ปุเร อาคมนาเยว สุปฺปวาสาย กุจฺฉิโต ธมฺมกรกโต ๒- อุทกํ วิย คพฺโภ นิกฺขมิ, ปริวาเรตฺวา นิสินฺนชโน ๓- อสฺสุมุโข โรทิตุํ อารทฺโธ หฏฺฐตุฏฺโฐว ๓- ตสฺสา สามิกสฺส ตุฏฺฐิสาสนํ อาโรเจตุํ อคมาสิ. โส เตสํ อิงฺคิตํ ทิสฺวา "ทสพเลน กถิตกถา นิปฺผนฺนา ภวิสฺสติ มญฺเญ"ติ จินฺเตสิ. โส อาคนฺตฺวา สตฺถุ กถํ ราชธีตาย กเถสิ. ราชธีตา ตยา นิมนฺติตํ ชีวภตฺตเมว มงฺคลภตฺตํ ภวิสฺสติ, คจฺฉ สตฺตาหํ ทสพลํ นิมนฺเตหีติ. โส ตถา อกาสิ. สตฺตาหํ พุทฺธปฺปมุขสฺส ภิกฺขุสํฆสฺส มหาทานํ ปวตฺตยึสุ. โส ทารโก ญาตีนํ สนฺตตฺตจิตฺตํ นิพฺพาเปนฺโต สีตลภาวํ กุรุมาโน ชาโตติ สีวลิเตฺวว นามํ กรึสุ. โส สตฺต วสฺสานิ คพฺเภ วสิตตฺตา ชาตกาลโต ปฏฺฐาย สพฺพกมฺมกฺขโม อโหสิ. ธมฺมเสนาปติ สาริปุตฺตตฺเถโร สตฺตเม ทิวเส เตน สทฺธึ กถาสลฺลาปํ อกาสิ. สตฺถาปิ อิมํ คาถํ อภาสิ:- @เชิงอรรถ: สี. เทนฺตานํ ยาว น สกฺโกนฺติ, ม. เทนฺตา ยาว น อุฏฺฐหนฺติ. ฉ.ม. @ธมฺมกรณโต. ๓-๓ อสฺสุมุโขว หสิตุํ อารทฺโธ, หฏฺฐตุฏฺโฐ (มโน.ปู. ๑/๒๒๐).

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๐๖.

"โยมํ ปลิปถํ ทุคฺคํ สํสารํ โมหมจฺจคา ติณฺโณ ปารงฺคโต ฌายี อเนโช อกถํกถี อนุปาทาย นิพฺพุโต ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณนฺ"ติ. ๑- อถ นํ เถโร เอวมาห "กึ ปน ตยา เอวรูปํ ทุกฺขํ อนุภวิตฺวา ปพฺพชิตุํ น วฏฺฏตี"ติ. ลภนฺโต ปพฺพาเชยฺยํ ภนฺเตติ. สุปฺปวาสา ตํ เถเรน สทฺธึ กเถนฺตํ ทิสฺวา "กึ นุ โข เม ปุตฺโต ธมฺมเสนาปตินา กเถตี"ติ เถรํ อุปสงฺกมิตฺวา ปุจฺฉิ "มยฺหํ ปุตฺโต ตุเมฺหหิ สทฺธึ กึ กเถติ ภนฺเต"ติ. อตฺตนา อนุภุตฺตคพฺภวาสทุกฺขํ กเถตฺวา "ตุเมฺหหิ อนุญฺญาโต ปพฺพชิสฺสามี"ติ วทตีติ. สาธุ ภนฺเต ปพฺพาเชถ นนฺติ. เถโร ตํ วิหารํ เนตฺวา ตจปญฺจกกมฺมฏฺฐานํ ทตฺวา ปพฺพาเชนฺโต "สีวลิ ตุยฺหํ อญฺเญน โอวาเทน กมฺมํ นตฺถิ, ตยา สตฺต วสฺสานิ อนุภุตฺตทุกฺขเมว ปจฺจเวกฺขาหี"ติ. ภนฺเต ปพฺพชฺชาเยว ตุมฺหากํ ภาโร, ยํ ปน มยา สกฺกา กาตุํ, ตมหํ ชานิสฺสามีติ. โส ปน ปฐมเกสวฏฺฏิยา โอโรปิตกฺขเณเยว โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐาสิ, ทุติยาย โอโรปิตกฺขเณ สกทาคามิ- ผเล, ตติยาย อนาคามิผเล ปติฏฺฐาสิ. สพฺเพสํเยว เกสานํ โอโรปนญฺจ อรหตฺตผลสจฺฉิกิริยา จ อปุเร อปจฺฉา อโหสิ. อถ ภิกฺขุสํเฆ กถา อุทปาทิ "อโห เอวํ ปุญฺญวาปิ เถโร สตฺต มาสาธิกานิ สตฺต สํวจฺฉรานิ มาตุคพฺเภ วสิตฺวา สตฺต ทิวสานิ มูฬฺหคพฺเภ วสี"ติ. สตฺถา อาคนฺตฺวา "กาย นุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนา"ติ ปุจฺฉิตฺวา "อิมาย นามา"ติ วุตฺเต "น ภิกฺขเว อิมินา กุลปุตฺเตน อิมาย ชาติยา กตกมฺมนฺ"ติ วตฺวา อตีตํ อาหริตฺวา อตีเต ภิกฺขเว พุทฺธุปฺปาทโต ปุเรตรเมว เอส กุลปุตฺโต พาราณสิยํ ราชกุเล นิพฺพตฺโต, ปิตุ อจฺจเยน @เชิงอรรถ: ขุ.ธ. ๒๕/๔๑๔/๘๙.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๐๗.

รชฺเช ปติฏฺฐาย วิภวสมฺปนฺโน ปากโฏ อโหสิ. ตทา เอโก ปจฺจนฺตราชา "รชฺชํ คณฺหิสฺสามี"ติ อาคนฺตวา นครํ อุปรุนฺธิตฺวา ขนฺธาวารํ กาเรตฺวา วิหาสิ. อถ ราชา มาตุยา สทฺธึ สมานจฺฉนฺโท หุตฺวา สตฺตาหํ ขนฺธาวารนคเร จตูสุ ทิสาสุ ทฺวารํ ปิธาเปสิ, นิกฺขมนฺตานํ ปวิสนฺตานญฺจ ทฺวารมูฬฺหํ อโหสิ. อถ มิคทายวิหาเร ปจฺเจกพุทฺธา อุคฺโฆเสสุํ. ราชา สุตฺวา ทฺวารํ วิวราเปสีติ. ปจฺจนฺตราชาปิ ปลายิ. โส เตน กมฺมวิปาเกน นรกาทีสุ ทุกฺขมนุภวิตฺวา อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท ราชกุเล นิพฺพตฺโตปิ มาตุยา สทฺธึ อิมํ เอวรูปํ ทุกฺขมนุภวิ. ตสฺส ปน ปพฺพชิตกาลโต ปฏฺฐาย ภิกฺขุสํฆสฺส จตฺตาโร ปจฺจยา ยทิจฺฉกํ อุปฺปชฺชนฺติ. เอวํ เอตฺถ วตฺถุ สมุฏฺฐิตํ. อปรภาเค สตฺถา สาวตฺถึ อคมาสิ. เถโร ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา "ภนฺเต มยฺหํ ปุญฺญพลํ วีมํสิสฺสามิ, ปญฺจภิกฺขุสตานิ เทถา"ติ. คณฺห สีวลีติ. โส ปญฺจสเต ภิกฺขู คเหตฺวา หิมวนฺตาภิมุขํ คจฺฉนฺโต อฏวิมคฺคํ คจฺฉติ. ตสฺส ปฐมํ ทิฏฺฐนิโคฺรเธ อธิวตฺถา เทวตา สตฺต ทิวสานิ ทานํ อทาสิ, อิติ โส:- นิโคฺรธํ ปฐมํ ปสฺสิ ทุติยํ ปณฺฑวปพฺพตํ ตติยํ อจิรวติยํ จตุตฺถํ วรสาครํ. ปญฺจมํ หิมวนฺตํ โส ฉฏฺฐํ ฉทฺทนฺตุปาคมิ สตฺตมํ คนฺธมาทนํ อฏฺฐมํ อถ เรวตนฺติ ๑- สพฺพฏฺฐาเนสุ สตฺต สตฺต ทิวสาเนว ทานํ อทํสุ. คนฺธมาทนปพฺพเต ปน นาคทตฺตเทวราชา สตฺตสุ ทิวเสสุ เอกทิวสํ ขีรปิณฺฑปาตํ อทาสิ, เอกทิวสํ สปฺปิปิณฺฑปาตํ อทาสิ. อถ นํ ภิกฺขุสํโฆ อาห "อาวุโส อิมสฺส เทวรญฺโญ @เชิงอรรถ: มโน.ปู. ๑/๒๒๒, เถร.อ. ๑/๒๑๔.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๐๘.

เนว เธนุโย ทุยฺหมานา ปญฺญายนฺติ, น ทธินิมฺมถนํ, กุโต เต เทวราช อิทํ อุปฺปชฺชตี"ติ. "ภนฺเต กสฺสปทสพลสฺส กาเล ขีรสลากภตฺตทานสฺเสตํ ผลนฺ"ติ เทวราชา อาห. อปรภาเค สตฺถา ขทิรวนิยเรวตตฺเถรสฺส ปจฺจุคฺคมนํ อกาสิ. กถํ? อถายสฺมา สาริปุตฺโต สตฺถารํ อาห "ภนฺเต มยฺหํ กิร กนิฏฺฐภาตา เรวโต ปพฺพชิโต, โส อภิรเมยฺย วา, น วา, คนฺตฺวา นํ ปสฺสิสฺสามี"ติ. ภควา เรวตสฺส อารทฺธวิปสฺสกภาวํ ญตฺวา เทฺว วาเร ปฏิกฺขิปิตฺวา ตติยวาเร ยาจิโต อรหตฺตปฺปตฺตภาวํ ญตฺวา สาริปุตฺต อหมฺปิ คมิสฺสามิ ภิกฺขูนํ อาโรเจหีติ. เถโร ภิกฺขู สนฺนิปาตาเปตฺวา "อาวุโส สตฺถา จาริกํ จริตุกาโม, คนฺตุกามา อาคจฺฉนฺตู"ติ สพฺเพสํเยว อาโรเจสิ. ทสพลสฺส จาริกตฺถาย คมนกาเล โอหิยฺยมานกภิกฺขู นาม อปฺปกา โหนฺติ, "สตฺถุ สุวณฺณวณฺณํ สรีรํ ปสฺสิสฺสาม, มธุรธมฺมกถํ วา สุณิสฺสามา"ติ เยภุยฺเยน คนฺตุกามา พหุตราว โหนฺติ. อิติ สตฺถา มหาภิกฺขุสํฆปริวาโร "เรวตํ ปสฺสิสฺสามา"ติ นิกฺขนฺโต. อเถกสฺมึ ปเทเส อานนฺทตฺเถโร เทฺวธาปถํ ปตฺวา ภควนฺตํ ปุจฺฉิ "ภนฺเต อิมสฺมึ ฐาเน เทฺวธาปโถ, กตรมคฺเคน ภิกฺขุสํโฆ คจฺฉตู"ติ. กตรมคฺโค อานนฺท อุชุโกติ. ภนฺเต อุชุมคฺโค ตึสโยชนิโก อมนุสฺสปโถ. ปริหารมคฺโค ปน สฏฺฐิโยชนิโก เขโม สุภิกฺโขติ. อานนฺท สีวลิ อเมฺหหิ สทฺธึ อาคโตติ. อาม ภนฺเต อาคโตติ. เตน หิ สํโฆ อุชุมคฺคเมว คจฺฉตุ. สีวลิสฺส ปุญฺญํ วีมํสิสฺสามาติ. สตฺถา ภิกฺขุสํฆปริวาโร สีวลิตฺเถรสฺส ปุญฺญวีมํสนตฺถํ ตึสโยชน- มคฺคํ ๑- อภิรุหิ. มคฺคํ อภิรุหนฏฺฐานโต ปฏฺฐาย เทวสํโฆ โยชเน โยชเน ฐาเน นครํ มาเปตฺวา พุทฺธปฺปมุขสฺส ภิกฺขุสํฆสฺส วสนตฺถาย วิหาเร ปฏิยาเทสิ. เทวปุตฺตา @เชิงอรรถ: อิ.,ม. อฏวิมคฺคํ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๐๙.

รญฺญา เปสิตกมฺมการา วิย หุตฺวา ยาคุขชฺชกาทีนิ คเหตฺวา "กหํ อยฺโย สีวลี"ติ ปุจฺฉนฺตา คจฺฉนฺติ. เถโร สกฺการสมฺมานํ คาหาเปตฺวา สตฺถุ สนฺติกํ คจฺฉติ. สตฺถา ภิกฺขุสํเฆน สทฺธึ ปริภุญฺชิ. อิมินาว นิยาเมน สตฺถา สกฺการํ อนุภวนฺโต เทวสิกํ โยชนปรมํ คนฺตวา ตึสโยชนิกํ กนฺตารํ อติกฺกมฺม ขทิรวนิยเรวตตฺเถรสฺส วสนฏฺฐานํ ปตฺโต, เถโร สตฺถุ อาคมนํ ญตฺวา อตฺตโน วสนฏฺฐาเน พุทฺธปฺปมุขสฺส ภิกฺขุสํฆสฺส ปโหนกวิหาเร ทสพลสฺส คนฺธกุฏึ รตฺติฏฺฐานทิวาฏฺฐานานิ จ อิทฺธิยา มาเปตฺวา ตถาคตสฺส ปจฺจุคฺคมนํ คโต. สตฺถา อลงฺกตปฏิยตฺเตน มคฺเคน วิหารํ ปาวิสิ. อถ ตถาคเต คนฺธกุฏึ ปวิฏฺเฐ ภิกฺขู วสฺสคฺเคน ปตฺตเสนาสนานิ ปวิสึสุ. เทวตา "อกาโล อาหารสฺสา"ติ อฏฺฐวิธํ ปานกํ อาหรึสุ. สตฺถา สํเฆน สทฺธึ ปานกํ ปิวิ. อิมินา นิยาเมเนว ตถาคตสฺส สกฺการสมฺมานํ อนุภวนฺตสฺเสว อทฺธมาโส อติกฺกนฺโต. อเถกจฺเจ อุกฺกณฺฐิตภิกฺขู ๑- เอกสฺมึ ฐาเน นิสีทิตฺวา กถํ อุปฺปาทยึสุ "ทสพโล `มยฺหํ อคฺคสาวกสฺส กนิฏฺฐภาตา'ติ วตฺวา เอวรูปํ นวกมฺมิกํ ภิกฺขุํ ปสฺสิตุํ อาคโต, อิมสฺส วิหารสฺส สนฺติเก เชตวนวิหาโร วา เวฬุวนวิหาราทโย วา กึ กริสฺสนฺติ. อยมฺปิ ภิกฺขุ เอวรูปสฺส นวกมฺมสฺส การโก, กึ นาม สมณธมฺมํ กริสฺสตี"ติ. อถ สตฺถา จินฺเตสิ "มยิ อิธ จิรํ วสนฺเต อิทํ ฐานํ อากิณฺณํ ภวิสฺสติ, อารญฺญกา นาม ภิกฺขู ปวิเวกตฺถิกา โหนฺติ, เรวตสฺส ผาสุวิหาโร น ภวิสฺสตี"ติ. ตโต เถรสฺส ทิวาฏฺฐานํ คโต. เถโรปิ เอกโกว จงฺกมนโกฏิยํ อาลมฺพนผลกํ นิสฺสาย ปาสาณผลเก นิสินฺโน สตฺถารํ ทูรโตว อาคจฺฉนฺตํ ทิสฺวา ปจฺจุคฺคนฺตฺวา วนฺทิ. @เชิงอรรถ: สี. อุทฺธตภิกฺขู.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๑๐.

อถ นํ สตฺถา ปุจฺฉิ "เรวต อิทํ วาฬมิคฏฺฐานํ, จณฺฑานํ หตฺถิอสฺสาทีนํ สทฺทํ สุตฺวา กึ กโรสี"ติ. เตสํ เม ภนฺเต สทฺทํ สุณโต อรญฺญปีติ ๑- นาม อุปฺปนฺนาติ. สตฺถา อิมสฺมึ ฐาเน เรวตตฺเถรสฺส ปญฺจหิ คาถาสเตหิ อรญฺญานิสํสํ นาม กเถตฺวา ปุนทิวเส อวิทูรฏฺฐาเน ปิณฺฑาย จริตฺวา เรวตตฺเถรํ อามนฺเตตฺวา ๒- เยหิ ภิกฺขูหิ เถรสฺส อวณฺโณ กถิโต, เตสํ กตฺตรยฏฺฐิอุปาหนเตลนาฬิฉตฺตานํ ปมุสฺสนภาวํ อกาสิ. เต อตฺตโน ปริกฺขารตฺถาย นิวตฺตา อาคตมคฺเคเนว คจฺฉนฺตาปิ ตํ ฐานํ สลฺลกฺเขตุํ น สกฺโกนฺติ. ปฐมํ หิ เต อลงฺกตปฏิยตฺเตน มคฺเคน คนฺตฺวา, ตํทิวสํ ปน วิสมมคฺเคน คจฺฉนฺตา ตสฺมึ ฐาเน อุกฺกุฏิกํ นิสีทนฺตา ชณฺณุเกหิ คจฺฉนฺติ. เต คุมฺเพ จ คจฺเฉ จ กณฺฏเก จ มทฺทนฺตา อตฺตนา วสิตสภาคฏฺฐานํ คนฺตฺวา ตสฺมึ ตสฺมึ ขทิรขาณุเก ลคฺคิตํ อตฺตโน ฉตฺตํ สญฺชานนฺติ, อุปาหนํ กตฺตรยฏฺฐึ เตลนาฬิญฺจ สญฺชานนฺติ. เต ตสฺมึ สมเย "อิทฺธิมา อยํ ภิกฺขู"ติ ญตฺวา อตฺตโน ปริกฺขารมาทาย "ทสพลสฺส ปฏิยตฺตสกฺกาโร นาม เอวรูโป โหตี"ติ วทนฺตา อคมํสุ. ปุรโต อาคเต ภิกฺขู วิสาขา อุปาสิกา อตฺตโน เคเห นิสินฺนกาเล ปุจฺฉิ "มนาปํ นุ โข ภนฺเต เรวตสฺส วสนฏฺฐานนฺ"ติ. มนาปํ อุปาสิเก นนฺทวนจิตฺตลตาวนปฏิภาคํ ตํ เสนาสนนฺติ. อถ เตสํ ปจฺฉโต อาคเต ภิกฺขู ปุจฺฉิ "มนาปํ อยฺยา เรวตสฺส วสนฏฺฐานนฺ"ติ. มา ปุจฺฉ อุปาสิเก, กเถตุํ อยุตฺตฏฺฐานํ, เอตํ อุชฺชงฺคลสกฺขรปาสาณวิสมขทิรวนํ เอว, ตตฺถ โส ภิกฺขุ วสตีติ. วิสาขา ปุริมานํ ปจฺฉิมานญฺจ ภิกฺขูนํ กถํ สุตฺวา "เกสํ นุ โข กถา สจฺจา"ติ ปจฺฉาภตฺตํ คนฺธมาลํ อาทาย ทสพลสฺส อุปฏฺฐานํ คนฺตฺวา วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ @เชิงอรรถ: ม. อรญฺญรติ. ม. นิวตฺเตตฺวา.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๑๑.

นิสินฺนา สตฺถารํ ปุจฺฉิ "ภนฺเต เรวตตฺเถรสฺส วสนฏฺฐานํ เอกจฺเจ อยฺยา วณฺเณนฺติ, เอกจฺเจ นินฺทนฺติ, กิเมตํ ภนฺเต"ติ. "วิสาเข รมณิยํ วา โหตุ มา วา, ยสฺมึ ฐาเน อริยานํ จิตฺตํ รมติ, ตเทว ฐานํ รมณิยํ นามา"ติ วตฺวา อิมํ คาถมาห:- "คาเม วา ยทิ วารญฺเญ นินฺเน วา ยทิ วา ถเล ยตฺถ อรหนฺโต วิหรนฺติ ตํ ภูมิรามเณยฺยกนฺ"ติ. ๑- อปรภาเค ภควา อริยคณมชฺเฌ นิสินฺโน เถรํ "เอตทคฺคํ ภิกฺขเว มม สาวกานํ ภิกฺขูนํ ลาภีนํ ยทิทํ สีวลี"ติ ๒- เอตทคฺเค ฐเปสิ. [๕๔] อถายสฺมา สีวลิตฺเถโร อรหตฺตํ ปตฺวา ปตฺตเอตทคฺคฏฺฐาโน อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต ปทุมุตฺตโร นาม ชิโนติอาทิมาห. อนุตฺตานตฺถปทวณฺณนเมว กริสฺสาม. [๕๕] สีลํ ตสฺส อสงฺเขฺยยฺยนฺติ ตสฺส ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต สีลํ อสงฺเขฺยยฺยํ. นว โกฏิสหสฺสานิ อสีติสตโกฏิโย ปญฺญาสสตสหสฺสานิ ฉตฺตึสา จ ปุนาปเร. เอเต สํวรวินยา สมฺพุทฺเธน ปกาสิตา เปยฺยาลมุเขน นิทฺทิฏฺฐา สิกฺขาวินยสํวเรติ ๓- เอวํ วุตฺตสิกฺขาปทานิ ภิกฺขูนํ สาวกปญฺญตฺติวเสน วุตฺตานิ. ภควโต ปน สีลํ อสงฺเขฺยยฺยเมว สงฺขาตุํ คเณตุํ อสกฺกุเณยฺยนฺติ อตฺโถ. สมาธิวชิรูปโม ยถา @เชิงอรรถ: ขุ.ธ. ๒๕/๙๘/๓๔, ขุ.เถร. ๒๖/๙๙๑/๓๙๖, สํ.ส. ๑๕/๒๖๑/๒๘๐. @ องฺ.เอกก. ๒๐/๒๐๗/๒๔. วิสุทฺธิ. ๑/๕๗ (สฺยา), ปฏิสํ.อ. ๑/๒๑๘.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๑๒.

วชิรํ อินฺทนีลมณิเวฬุริยมณิผลิกมสารคลฺลาทีนิ รตนานิ วิชฺชติ ฉิทฺทาวฉิทฺทํ กโรติ, เอวเมว ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต โลกุตฺตรมคฺคสมาธิ ปฏิปกฺขปจฺจนีกธมฺเม วิชฺฌติ ภินฺทติ สมุจฺฉินฺทตีติ อตฺโถ. อสงฺเขฺยยฺยํ ญาณวรํ ตสฺส พุทฺธสฺส จตฺตาริ สจฺจานิ สตฺตตึสโพธิปกฺขิยธมฺเม สงฺขตาสงฺขตธมฺเม จ ชานิตุํ ปฏิวิชฺฌิตุํ สมตฺถํ สยมฺภุญาณสพฺพญฺญุตญฺญาณาทิญาณสมูหํ อสงฺเขฺยยฺยํ, อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนาทิเภเทน สงฺขาวิรหิตนฺติ อตฺโถ. วิมุตฺติ จ อโนปมาติ สงฺกิเลเสหิ วิมุตฺตตฺตา โสตาปตฺติผลาทิกา จตสฺโส วิมุตฺติโย อนุปมา อุปมารหิตา "อิมา วิย ภูตา"ติ อุปเมตุํ น สกฺกาติ อตฺโถ. เสสํ อุตฺตานตฺถเมวาติ. สีวลิตฺเถราปทานวณฺณนา นิฏฺฐิตา. -------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๐ หน้า ๓๐๒-๓๑๒. http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=50&A=6476&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=50&A=6476&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=133              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=3540              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=4488              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=4488              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๒ http://84000.org/tipitaka/read/?index_33

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]