ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
อรรถกถาเล่มที่ ๕๓ ภาษาบาลีอักษรไทย สงฺคณี.อ. (อฏฺฐสาลินี)

                         โกฏฺฐาสวารวณฺณนา
     [๕๘-๑๒๐] อิทานิ ตสฺมึ โข ปน สมเย จตฺตาโร ขนฺธา โหนฺตีติ
สงฺคหวาโร อารทฺโธ, โส จ ๒- อุทฺเทสนิทฺเทสปฏินิทฺเทสานํ วเสน ติวิโธ โหติ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. โน        ฉ.ม. จ-สทฺโท น ทิสฺสติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๐๓.

ตตฺถ "ตสฺมึ โข ปน สมเย จตฺตาโร ขนฺธา"ติ เอวมาทิโก อุทฺเทโส, "กตเม ตสฺมึ สมเย จตฺตาโร ขนฺธา"ติอาทิโก นิทฺเทโส, "กตโม ตสฺมึ สมเย เวทนากฺขนฺโธ"ติอาทิโก ปฏินิทฺเทโสติ เวทิตพฺโพ. ตตฺถ อุทฺเทสวาเร "จตฺตาโร ขนฺธา"ติอาทโย เตวีสติ โกฏฺฐาสา โหนฺติ. เตสํ เอวมตฺโถ เวทิตพฺโพ:- ยสฺมึ สมเย กามาวจรํ ปฐมํ มหากุสลจิตฺตํ อุปฺปชฺชติ, เย ตสฺมึ สมเย จิตฺตงฺควเสน อุปฺปนฺนา ฐเปตฺวา เยวาปนเก ปาลึ อารุฬฺหา อติเรกปณฺณาสธมฺมา, เต สพฺเพปิ สงฺคยฺหมานา ราสฏฺเฐน จตฺตาโรว ขนฺธา โหนฺติ, เหฏฺฐา วุตฺเตน อายตนฏฺเฐน เทฺวว อายตนานิ โหนฺติ, สภาวฏฺเฐน สุญฺญตฏฺเฐน นิสฺสตฺตฏฺเฐน เทฺวว ธาตุโย โหนฺติ, ปจฺจยสงฺขาเตน อาหรณฏฺเฐน ตโยเวตฺถ ธมฺมา อาหารา โหนฺติ, อวเสสา โน อาหารา. กึ ปเนเต อญฺญมญฺญํ วา ๑- ตํสมุฏฺฐานรูปสฺส วา ปจฺจยา น โหนฺตีติ? โน น โหนฺติ, อิเม ปน ตถา จ โหนฺติ อญฺญถา จาติ สมาเนปิ ปจฺจยตฺเต อติเรกปจฺจยา โหนฺติ, ตสฺมา "อาหารา"ติ วุตฺตา. กถํ? เอเตสุ หิ ผสฺสาหาโร เยสํ ธมฺมานํ อวเสสา จิตฺตเจตสิกา ปจฺจยา โหนฺติ, เตสํ จ ปจฺจโย โหติ, ติสฺโส จ เวทนา อาหรติ. มโนสญฺเจตนาหาโร เตสญฺจ ปจฺจโย โหติ, ตโย จ ภเว อาหรติ. วิญฺญาณาหาโร เตสญฺจ ปจฺจโย โหติ, ปฏิสนฺธินามรูปญฺจ อาหรตีติ. นนุ จ โส วิปาโกว, อิทํ ปน กุสลวิญฺญาณนฺติ? กิญฺจาปิ กุสลวิญฺญาณํ, ตํสริกฺขตาย ปน "วิญฺญาณาหาโร"เตฺวว วุตฺตํ, อุปตฺถมฺภกฏฺเฐน วา อิเม "ตโย อาหารา"ติ วุตฺตา. อิเม หิ สมฺปยุตฺตธมฺมานํ กพฬิงฺการาหาโร วิย รูปกายสฺส อุปตฺถมฺภกปจฺจยา โหนฺติ. เตเนว วุตฺตํ "อรูปิโน อาหารา สมฺปยุตฺตกานํ ธมฺมานํ ตํสมุฏฺฐานานญฺจ รูปานํ อาหารปจฺจเยน ปจฺจโย"ติ. ๒- อปโร นโย:- อชฺฌตฺติกสนฺตติยา วิเสสปจฺจยตฺตา กพฬิงฺการาหาโร จ อิเม จ ตโย ธมฺมา "อาหารา"ติ วุตฺตา. วิเสสปจฺจโย หิ กพฬิงฺการาหารภกฺขานํ @เชิงอรรถ: สี. อญฺญมญฺญสฺส วา อภิ. ๔๐/๑๕/๗

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๐๔.

สตฺตานํ รูปกายสฺส กพฬิงฺกาโร อาหาโร. นามกาเย เวทนาย ผสฺโส, วิญฺญาณสฺส มโนสญฺเจตนา, นามรูปสฺส วิญฺญาณํ. ยถาห:- "เสยฺยถาปิ ภิกฺขเว อยํ กาโย อาหารฏฺฐิติโก อาหารํ ปฏิจฺจ ติฏฺฐติ, อนาหาโร โน ติฏฺฐตี"ติ. ๑- ตถา "ผสฺสปจฺจยา เวทนา, สงฺขารปจฺจยา วิญฺญาณํ, วิญฺญาณปจฺจยา นามรูปนฺ"ติ. ๒- อธิปติยฏฺเฐน ปน อฏฺเฐว ธมฺมา อินฺทฺริยานิ โหนฺติ, น อวเสสา. เตน วุตฺตํ "อฏฺฐินฺทฺริยานิ โหนฺตี"ติ. อุปนิชฺฌายนฏฺเฐน ปญฺเจว ธมฺมา ฌานงฺคานิ โหนฺติ. เตน วุตฺตํ "ปญฺจงฺคิกํ ฌานํ โหตี"ติ. นิยฺยานฏฺเฐน จ เหตฺวฏฺเฐน จ ปญฺเจว ธมฺมา มคฺคงฺคานิ โหนฺติ. เตน วุตฺตํ "ปญฺจงฺคิโก มคฺโค โหตี"ติ. กิญฺจาปิ หิ อฏฺฐงฺคิโก อริยมคฺโค, โลกิยจิตฺเต ปน เอกกฺขเณ ติสฺโส วิรติโย น ลพฺภนฺติ, ตสฺมา "ปญฺจงฺคิโก"ติ วุตฺโต. นนุ จ "ยถาคตมคฺโคติ โข ภิกฺขุ อริยสฺเสตํ อฏฺฐงฺคิกสฺส มคฺคสฺส อธิวจนนฺ"ติ ๓- อิมสฺมึ สุตฺเต ยเถว โลกุตฺตรมคฺโค อฏฺฐงฺคิโก, ปุพฺพภาควิปสฺสนามคฺโคปิ ตเถว "อฏฺฐงฺคิโก"ติ ยถาคตวจเนน อิมสฺสตฺถสฺส ทีปิตตฺตา โลกิยมคฺเคนาปิ อฏฺฐงฺคิเกน ภวิตพฺพนฺติ? น ภวิตพฺพํ. อยํ หิ สุตฺตนฺติกเทสนา นาม ปริยายเทสนา. เตเนวาห "ปุพฺเพว โข ปนสฺส กายกมฺมํ วจีกมฺมํ อาชีโว สุปริสุทฺโธ โหตี"ติ. ๔- อยํ ปน นิปฺปริยายเทสนา. โลกิยจิตฺตสฺมึ หิ ติสฺโส วิรติโย เอกกฺขเณ น ลพฺภนฺติ, ตสฺมา ปญฺจงฺคิโกว วุตฺโตติ. อกมฺปิยฏฺเฐน ปน สตฺเตว ธมฺมา พลานิ โหนฺติ, มูลฏฺเฐน ตโยว ธมฺมา เหตู, ผุสนฏฺเฐน เอโกว ธมฺโม ผสฺโส, เวทยิตฏฺเฐน เอโกว ธมฺโม เวทนา, สญฺชานนฏฺเฐน เอโกว ธมฺโม สญฺญา, สญฺเจตนฏฺเฐน ๕- เอโกว ธมฺโม เจตนา, @เชิงอรรถ: สํ. ม. ๑๙/๑๘๓/๕๙ สํ. นิ. ๑๖/๑-๒/๑-๒ สํ. สฬา. ๑๘/๒๔๕/๑๘๐ @ ม. อุ. ๑๔/๔๓๑/๓๗๑ ฉ.ม. เจตยนฏฺเฐน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๐๕.

จิตฺตวิจิตฺตฏฺเฐน เอโกว ธมฺโม จิตฺตํ, ราสฏฺเฐน เจว เวทยิตฏฺเฐน จ เอโกว ธมฺโม เวทนากฺขนฺโธ, ราสฏฺเฐน สญฺชานนฏฺเฐน จ เอโกว ธมฺโม สญฺญากฺขนฺโธ, ราสฏฺเฐน อภิสงฺขรณฏฺเฐน จ เอโกว ธมฺโม สงฺขารกฺขนฺโธ, ราสฏฺเฐน จิตฺตวิจิตฺตฏฺเฐน จ เอโกว ธมฺโม วิญฺญาณกฺขนฺโธ, วิชานนฏฺเฐน เจว เหฏฺฐา วุตฺตอายตนฏฺเฐน จ เอกเมว มนายตนํ, วิชานนฏฺเฐน อธิปติยฏฺเฐน จ เอกเมว มนินฺทฺริยํ, วิชานนฏฺเฐน สภาวสุญฺญตนิสฺสตฺตฏฺเฐน จ เอโกว ธมฺโม มโนวิญฺญาณธาตุ นาม โหติ, น อวเสสา ธมฺมา. ๑- ฐเปตฺวา ปน จิตฺตํ ยถาวุตฺเตน อตฺเถน อวเสสา สพฺเพปิ ธมฺมา เอกํ ธมฺมายตนเมว เอกา จ ธมฺมธาตุเยว โหตีติ. "เย วา ปน ตสฺมึ สมเย"ติ อิมินา ปน อปฺปนาวาเรน อิธาปิ เหฏฺฐา วุตฺตา เยวาปนกา สงฺคหิตาว. ยถา จ อิธ, เอวํ สพฺพตฺถ. อิโต ปรํ หิ เอตฺตกมฺปิ น วิจารยิสฺสาม, นิทฺเทสปฏินิทฺเทสวาเรสุ เหฏฺฐา วุตฺตนเยเนว อตฺโถ เวทิตพฺโพติ. สงฺคหวาโร นิฏฺฐิโต. โกฏฺฐาสวาโรติปิ เอตสฺเสว นามํ. ----------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๓ หน้า ๒๐๒-๒๐๕. http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=53&A=5084&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=53&A=5084&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=34&i=73              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=34&A=848              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=34&A=403              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=34&A=403              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๔ http://84000.org/tipitaka/read/?index_34

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]