ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ ภาษาบาลีอักษรไทย ปญฺจ.อ. (ปรมตฺถที.)

    [๔๒๓] อุปนิสฺสยปจฺจเย ๘- สทฺธํ อุปนิสฺสายาติ กมฺมกมฺมผลอิธโลก-
ปรโลกาทีสุ สทฺธํ อุปนิสฺสยํ กตฺวา. ยถา หิ ปุริโส เหฏฺฐา ปฐวิยํ อุทกํ
อตฺถีติ สทฺทหิตฺวา ปฐวึ ขนติ, เอวํ สทฺโธ กุลปุตฺโต ทานาทีนํ ผลญฺจ
อานิสํสญฺจ สทฺทหิตฺวา ทานาทีนิ ปวตฺเตติ. ตสฺมา "สทฺธํ อุปนิสฺสายา"ติ วุตฺตํ.
     สีลํ อุปนิสฺสายาติอาทีสุปิ อิเม สีลาทโย ธมฺเม อุปนิสฺสยํ กตฺวาติ
อตฺโถ. สีลวา หิ สีลานุภาเวสุ สีลานิสํเสสุ จ กุสโล สีลํ อุปนิสฺสาย สีลวนฺตานํ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ปวตฺตานํ    ฉ.ม. เอเกกํ    ฉ.ม. ปฐมํ          ฉ.ม. ทุติยํ
@ ฉ.ม. ตติยํ       ฉ.ม. จตุตฺถํ     ฉ.ม. เตสุ เอเกกํ    ฉ.ม. อุปนิสฺสเย

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๐๙.

ทานํ เทติ, อุปรูปริ สีลํ สมาทิยติ ปริสุทฺธํ อกฺขณฺฑํ, จาตุทฺทสีอาทีสุ ปกฺข- ทิวเสสุ อุโปสถกมฺมํ กโรติ, สีลสมฺปทํ นิสฺสาย ฌานาทีนิ อุปฺปาเทติ. พหุสฺสุโตปิ ทานาทิปุญฺญกิริยายตฺตา สพฺพสมฺปตฺติโย ทานาทีนญฺจ สงฺกิเลสโวทานาทิเภทํ สุตมยาย ปญฺญาย ปฏิวิชฺฌิตฺวา ฐิโต สุตํ อุปนิสฺสาย ทานาทีนิ ปวตฺเตติ. จาควาปิ จาคาธิมุตฺโต อตฺตโน จาคสมฺปทํ อุปนิสฺสาย ทานํ เทติ, สีลวตา ๑- หุตฺวา ทินฺนํ มหปฺผลนฺติ สีลํ สมาทิยติ, อุโปสถกมฺมํ กโรติ, ตาย ปฏิปตฺติยา ปริสุทฺธจิตฺโต ฌานาทีนิ อุปฺปาเทติ. ปญฺญวาปิ อิธโลกปรโลกหิตญฺเจว โลกสมติกฺกมนุปายญฺจ อุปปริกฺขนฺโต "สกฺกา อิมาย ปฏิปตฺติยา อิธโลกหิตมฺปิ ปรโลกหิตมฺปิ โลกสมติกฺกมนุปายมฺปิ สมฺปาเทตุนฺ"ติ ปญฺญํ อุปนิสฺสาย ทานาทีนิ ปวตฺเตติ. ยสฺมา ปน น เกวลํ สทฺธาทโย ทานาทีนญฺเญว อุปนิสฺสยา, อตฺตโน อปรภาเค อุปฺปชฺชมานานํ สทฺธาทีนมฺปิ อุปนิสฺสยาเยว, ตสฺมา สทฺธา สีลํ สุตํ จาโค ปญฺญา สทฺธาย สีลสฺส จาคสฺส ปญฺญายาติ วุตฺตํ. ปริกมฺมนฺติ อนนฺตรํ อคฺคเหตฺวา ปุพฺพภาคปริกมฺมํ คเหตพฺพํ. ยถากมฺมูปคญาณสฺส อนาคตํสญาณสฺสาติ อิเมสํ ทฺวินฺนํ ทิพฺพจกฺขุปริกมฺมเมว, ปริกมฺมํ วิสุํ นตฺถิ. ทิพฺพจกฺขุสฺเสว ปริภณฺฑญาณานิ เอตานิ, ตสฺมึ อิชฺฌมาเน อิชฺฌนฺติ. เอวํ สนฺเตปิ ตทธิมุตฺตตาย สหิตํ ทิพฺพจกฺขุปริกมฺมํ เตสํ ปริกมฺมนฺติ เวทิตพฺพํ. น หิ เอตานิ สพฺเพสํ ทิพฺพจกฺขุกานํ สมคติกานิ โหนฺติ. ตสฺมา ภวิตพฺพเมตฺถ ปริกมฺมวิเสเสนาติ. ทิพฺพจกฺขุ ทิพฺพาย โสตธาตุยาติ ทูเร รูปานิ ทิสฺวา เตสํ สทฺทํ โสตุกามสฺส ทิพฺพจกฺขุ โสตธาตุวิสุทฺธิยา อุปนิสฺสโย โหติ. เตสํ ปน สทฺทํ สุตฺวา ตตฺถ คนฺตุกามตาทิวเสน ทิพฺพโสตธาตุ อิทฺธิวิธญาณสฺส อุปนิสฺสโย โหติ. เอวํ สพฺพตฺถ ตสฺส ตสฺส อุปการกภาววเสน อุปนิสฺสยปจฺจยตา เวทิตพฺพา. @เชิงอรรถ: ฉ.ม. สีลวนฺโต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๑๐.

มคฺคํ อุปนิสฺสาย อนุปฺปนฺนํ สมาปตฺตินฺติ เตน เตน มคฺเคน สิถิลีกตปาริปนฺถกตฺตา ๑- ปหีนปาริปนฺถกตฺตา จ ตํ ตํ สมาปตฺตึ อุปฺปาเทนฺตีติ เตสํ มคฺโค สมาปตฺติยา อุปนิสฺสโย โหติ. วิปสฺสนฺตีติ อุปรูปริมคฺคตฺถาย วิปสฺสนฺติ. อตฺถปฏิสมฺภิทายาติอาทิ ปฏิสมฺภิทานํ มคฺคปฏิลาเภเนว อิชฺฌนโต วุตฺตํ. เอวํอิทฺธานญฺจ ปเนตาสํ ปจฺฉา เตสุ เตสุ อารมฺมเณสุ ปวตฺติยา มคฺโคว อุปนิสฺสโย นาม โหติ. สทฺธํ อุปนิสฺสาย มานํ ชปฺเปตีติ อหมสฺมิ สทฺโธ ปสนฺโนติ มานํ ปวตฺเตติ. ทิฏฺฐึ คณฺหาตีติ ตสฺมึ ตสฺมึ วจเน สทฺธาวเสเนว คนฺตฺวา ปญฺญาย อตฺถํ อนุปปริกฺขนฺโต "อตฺถิ ปุคฺคโล"ติอาทิวเสน ทิฏฺฐึ คณฺหาติ. สีลํ สุตํ จาคํ ปญฺญนฺติ อหมสฺมิ สีลวา สุตวา จาคี ปญฺญาสมฺปนฺโนติ มานํ ชปฺเปติ. สีลสุตจาคปญฺญาสุ ปน มานมญฺญนํ วิย ทิฏฺฐิมญฺญนํ อุปฺปาเทนฺโต ทิฏฺฐึ คณฺหาติ. ราคสฺสาติอาทีสุ สทฺธาทิสมฺปทํ อุปนิสฺสาย อตฺตุกฺกํสนกาเล เตสุ เอเกโก ธมฺโม ราคสฺส, ปรวมฺภนกาเล โทสสฺส, อุภเยน สมฺปยุตฺตสฺส โมหสฺส, วุตฺตปฺปการานํ มานทิฏฺฐีนํ, สทฺธาทิสมฺปทํ อุปนิสฺสาย ภวโภคสมฺปตฺติปตฺถนาย อุปนิสฺสโย โหติ. เอวเมตฺถ โลกิยกุสลญฺเญว ทสฺสิตํ, โลกุตฺตรมฺปน สนฺตํ ปณีตํ อุตฺตมํ อกุสลวิทฺธํสนํ. ตสฺมา จนฺโท วิย อนฺธการตมานํ น อกุสลสฺส อุปนิสฺสโย โหตีติ น คหิตํ. อาตาเปตีติอาทิ กายิกทุกฺขวเสน อพฺยากตธมฺมทสฺสนตฺถํ วุตฺตํ. สทฺโธ หิ สทฺธํ อุปนิสฺสาย อติสีตํ อติอุณฺหนฺติ อโนสกฺกิตฺวา นานปฺปการานิ นวกมฺมเวยฺยาวจฺจาทีนิ กโรนฺโต อตฺตานํ อาตาเปติ ปริตาเปติ, โภคํ อุปฺปาเทตฺวา ปุญฺญานิ กริสฺสามีติ ปริเยฏฺฐิมูลกํ ทุกฺขํ ปจฺจนุโภติ. สีลวาปิ สีลานุรกฺขนตฺถํ อพฺโภกาสิกตฺตาทิวเสน อตฺตานํ อาตาเปติ ปริตาเปติ, ปิณฺฑจาริกตฺตาทิวเสน ปริเยฏฺฐิมูลกํ @เชิงอรรถ: สี......ปาริปนฺถิกตฺตา, ม......ปาริพนฺธกตฺตา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๑๑.

ทุกฺขํ ปจฺจนุโภติ. สุตวาปิ พาหุสจฺจานุรูปํ ปฏิปตฺตึ ปฏิปชฺชิสฺสามีติ วุตฺตนเยเนว ปฏิปชฺชนฺโต อตฺตานํ อาตาเปติ ปริตาเปติ, ปริเยฏฺฐิมูลกํ ทุกฺขํ ปจฺจนุโภติ. จาควาปิ จาคาธิมุตฺตตาย อตฺตโน ยาปนมตฺเตปิ ปจฺจเย อนวเสเสตฺวา ปริจฺจชนฺโต องฺคาทิปริจฺจาคํ วา ปน กโรนฺโต อตฺตานํ อาตาเปติ ปริตาเปติ, ปริจฺจชิตพฺพสฺส วตฺถุสฺส ๑- อุปฺปาทนตฺถํ ปริเยฏฺฐิมูลกํ ทุกฺขํ ปจฺจนุโภติ. ปญฺญวาปิ อุปรูปริ ปญฺญํ วฑฺเฒสฺสามีติ สปฺปญฺญตํ นิสฺสาย สีตุณฺหาทีนิ อคเณตฺวา สชฺฌายมนสิกาเรสุ โยคํ กโรนฺโต อตฺตานํ อาตาเปติ ปริตาเปติ, มิจฺฉาชีเว อาทีนวํ สมฺมาชีเว จ อานิสํสํ ทิสฺวา มิจฺฉาชีวํ ปหาย ปริสุทฺเธน อาชีเวน ชีวิตวุตฺตึ ปริเยสนฺโต ปริเยฏฺฐิมูลกํ ทุกฺขํ ปจฺจนุโภติ. กายิกสฺส สุขสฺสาติ สทฺธาทิสมฺปตฺตึ อุปนิสฺสาย อุปฺปนฺนานิ สุโขปกรณานิ ปริภุญฺชนกาเล สทฺธาทิสมุฏฺฐานปณีตรูปผุฏฺฐกายสฺส จ เตสํ วเสน อวิปฺปฏิสาร- มูลกปาโมชฺชปีติสมุฏฺฐานรูปผุฏฺฐกายสฺส จ สุขุปฺปตฺติกาเล เตสํ กตตฺตา ๒- อุปฺปนฺนวิปากสุขกาเล จ กายิกสฺส สุขสฺส, วุตฺตนเยเนว ทุกฺขุปฺปตฺติกาเล สทฺธาทิคุณสมฺปตฺตึ อสหมาเนหิ ปยุตฺตวธพนฺธาทิกาเล จ กายิกสฺส ทุกฺขสฺส, สทฺธาทโย อุปนิสฺสาย ปวตฺติตผลสมาปตฺติกาเล ปน ผลสมาปตฺติยา เอเตสุ เอเกโก อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย โหตีติ เวทิตพฺโพ. กุสลํ กมฺมนฺติ กุสลเจตนา อตฺตโน วิปากสฺส อุปนิสฺสยปจฺจโย, สา ปน พลวเจตนาว ลพฺภติ, น ทุพฺพลา. ตตฺริทํ วตฺถุ:- เอกา กิร อิตฺถี อุพฺพนฺธิตุกามา รุกฺเข รชฺชุํ ลคฺเคตฺวา สํวิธาตพฺพํ สํวิทหติ. อเถโก โจโร รตฺติภาเค ตํ เคหํ อุปสงฺกมิตฺวา "อิมาย รชฺชุยา กิญฺจิเทว พนฺธิตฺวา หริสฺสามี"ติ สตฺเถน ฉินฺทิตุํ อุปคโต. อถ สา รชฺชุ อาสีวิโส หุตฺวา สุสูติ อกาสิ. โจโร ภีโต อปสกฺกิ. อิตฺถี @เชิงอรรถ: ฉ.ม. วตฺถุโน ฉ.ม. กฏตฺตา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๑๒.

อนฺโต ๑- นิเวสนา นิกฺขมิตฺวา รชฺชุปาเส คีวํ ปฏิมุญฺจิตฺวา อุพฺพนฺธา กาลมกาสิ. เอวํ พลวเจตนา อนฺตราเย นิวาเรตฺวา อตฺตโน วิปากสฺส อุปนิสฺสโย โหติ. น ปเนตํ เอกนฺตโต คเหตพฺพํ. กโตกาสญฺหิ กมฺมํ เอวํ ๒- วิปากสฺส อนฺตรายํ ปฏิพาหิตฺวา วิปจฺจติ, วิปากชนกมฺปน กมฺมํ วิปากสฺส อุปนิสฺสโย น โหตีติ น วตฺตพฺพํ. กมฺมนฺติ เอตฺถ จตุภูมิกมฺปิ เวทิตพฺพํ. ยํ ปน ปรโต "มคฺโค ผลสมาปตฺติยา"ติ วุตฺตํ, ตํ อเจตนาวเสน. เตเนตํ ทีเปติ:- โย โกจิ วิปากชนโก ธมฺโม, โส อตฺตโน วิปากสฺส อุปนิสฺสยปจฺจโย โหตีติ. ราคํ อุปนิสฺสาย ปาณํ หนตีติ ตสฺมึ วตฺถุสฺมึ สารตฺโต โหติ, ตสฺมึ วา วิรุทฺธํ ตสฺส วา อตฺถาย ปาณํ หนติ. อทินฺนาทานาทีสุปิ เอเตเนวุปาเยน อตฺโถ เวทิตพฺโพ. สนฺธึ ฉินฺทตีติอาทิ อทินฺนาทานวเสน วุตฺตํ. ตตฺถ สนฺธินฺติ เคหสนฺธึ. นิลฺโลปํ หรตีติ นิลียิตฺวา หรติ. เอกาคาริกํ กโรตีติ พหูหิ สทฺธึ เอกเมว เคหํ ปริวาเรตฺวา วิลุมฺปติ. ปริปนฺเถ ติฏฺฐตีติ ปนฺถทูหนกมฺมํ กโรติ. โทสํ อุปนิสฺสายาติอาทีสุ "อนตฺถํ เม อจรี"ติอาทิวเสน อุปฺปนฺนํ โทสํ อุปนิสฺสยํ กตฺวา. โมหํ อุปนิสฺสายาติ ปาณาติปาตาทีสุ อาทีนวปฏิจฺฉาทกโมหํ อุปนิสฺสยํ กตฺวา. มานํ อุปนิสฺสายาติ อหํ กึ หนิตุํ น สกฺโกมิ, อาทาตุํ น สกฺโกมีติ มานํ อุปนิสฺสยํ กตฺวา. เกนจิ วา ปน อวญฺญาโต โหติ ปริภูโต หีฬิโต, ตํ โอมานํ อุปนิสฺสยํ กตฺวาติปิ อตฺโถ. ทิฏฺฐึ อุปนิสฺสายาติ ยญฺญาทีสุ พฺราหฺมณาทโย วิย ปาทสิกมิลกฺขาทโย วิย จ ทิฏฺฐึ อุปนิสฺสยํ กตฺวา. ปตฺถนํ อุปนิสฺสายาติ "สเจ เม อิทนฺนาม อิชฺฌิสฺสติ, เอวรูปํ เต พลิกมฺมํ กริสฺสามีติ เอวํ เทวตายาจนสงฺขาตํ วา อสุกนฺนาม เม อาเนตฺวา ๓- เทหิ, อสุกสฺส นาม สนฺตกํ หร, ๔- เอหิ วา เม เอตานิ กมฺมานิ กโรนฺตสฺส สหาโย โหหี"ติ เอวมาทึ วา ปตฺถนํ อุปนิสฺสยํ กตฺวา. ราโค โทโส โมโห @เชิงอรรถ: ฉ.ม. อตฺตโน ฉ.ม. กมฺมํ เอว @ ฉ.ม. ฆาเตตฺวา ฉ.ม. อาหร

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๑๓.

มาโน ทิฏฺฐิ ปตฺถนา ราคสฺสาติ เอตฺถ ราโค ราคสฺสาปิ อุปนิสฺสโย โหติ โทสาทีนมฺปิ. โทสาทีสุปิ เอเสว นโย. ปาณาติปาโต ปาณาติปาตสฺสาติ ปาณาติปาตี อสํวเร ฐิตตฺตา อญฺญมฺปิ ปาณํ หนติ. โย วา เอเตน หโต, ตสฺส ญาติมิตฺเตหิ อุปทฺทุโต เตสุ อญฺญมฺปิ หนติ. เอวํ ปาณาติปาโต ปาณาติปาตสฺส อุปนิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย. ภณฺฑสามิกํ ปน โคปกํ วา ฆาเตตฺวา ปรภณฺฑหรเณ, สามิกํ ฆาเตตฺวา ตสฺส ทาราติกฺกเม, นาหํ หนามีติ มุสาภณเน, กตสฺส ปฏิจฺฉาทนตฺถาย อกตสฺส วา กรณตฺถาย เปสุญฺญูปสํหาเร, เตเนว นเยน ผรุสวาจานิจฺฉารเณ, สมฺผปฺปลาปภณเน, ปรํ หนิตฺวา อภิชฺฌายิตพฺพปรวิตฺตูปกรณาภิชฺฌายเน, โย เตน ฆาติโต โหติ, ตสฺส มิตฺตามจฺจา อุจฺฉิชฺชนฺตูติอาทิจินฺตเน "เอวํ เม ปาณาติปาโต นิตฺถิณฺโณ ๑- ภวิสฺสตี"ติ ทุกฺกรการิกาทิวเสน ทิฏฺฐิคหณกาเล จ ปาณาติปาโต อทินฺนาทานาทีนมฺปิ อุปนิสฺสโย โหติ. อิมินา อุปาเยน อทินฺนาทานาทิมูลเกสุปิ จตุกฺเกสุ อตฺโถ เวทิตพฺโพ. มาตุฆาติกมฺมํ มาตุฆาติกมฺมสฺสาติ อญฺญํ มาตรํ หนนฺตํ ทิสฺวา "วฏฺฏติ เอวํ กาตุนฺ"ติ อตฺตโน มาตรํ หนนฺตสฺส วา เอกสฺมึ ภเว หนฺตฺวา อปรสฺมิมฺปิ หนนวเสน วา เอกสฺมิญฺเญว ภเว "คจฺฉ เม มาตรํ หนาหี"ติ ปุนปฺปุนํ อาณาปนวเสน วา ทฺวีหิ ปหาเรหิ นิยตมรณาย ทุติยปหารทานวเสน วา มาตุฆาติกมฺมํ มาตุฆาติกมฺมสฺส อุปนิสฺสโย โหติ. เสสานิปิ ยถาโยคํ อิมินาว นเยเนว เวทิตพฺพานิ. ยสฺมา ปน พลวํ อกุสลํ ทุพฺพลากุสลสฺส อุปนิสฺสโย น โหติ, ตสฺมา กมฺมปถานนฺตริยกมฺมวเสเนว เทสนา กตาติ วทนฺติ. ตํ น เอกนฺตโต คเหตพฺพํ. ปาณาติปาตาทีนิ หิ กตฺวา "กสฺมา เอวมกาสี"ติ โจทิยมาโน โกปมตฺตกมฺปิ กโรติ. วิปฺปฏิสารีปิ โหติ. อปฺปมตฺตเกปิ จ กิเลเส อุปฺปนฺเน @เชิงอรรถ: ฉ.ม. นิชฺชิณฺโณ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๑๔.

ตํ วฑฺเฒตฺวา วีติกฺกมํ กโรติ. ตสฺมา พลวํ ทุพฺพลสฺส ทุพฺพลญฺจ พลวสฺสาปิ อุปนิสฺสโย โหติเยว. ยมฺปน ปจฺจยวิภงฺคสฺส อุทฺเทสวณฺณนายํ วุตฺตํ "พลวการณฏฺเฐน อุปนิสฺสโย โหตี"ติ, ตํ การณภาวสฺเสว พลวตาย วุตฺตํ, น อุปนิสฺสยปจฺจยธมฺมานํ. กมฺมกิเลสา หิ พลวนฺโตปิ ทุพฺพลาปิ พลวการณํ โหนฺติเยว. ราคํ อุปนิสฺสาย ทานํ เทตีติอาทีสุ อโห วตาหํ จาตุมฺมหาราชิกานํ เทวานํ สหพฺยตํ อุปปชฺเชยฺยนฺติ อุปปตฺติภเว วา โภเคสุ วา ราคํ อุปนิสฺสาย ทานํ เทติ. สีลสมาทานุโปสถกมฺเมสุปิ เอเสว นโย. ฌานมฺปน ราควิกฺขมฺภนตฺถาย, วิปสฺสนํ ราคสฺส ปหานตฺถาย, มคฺคํ สมุจฺเฉทนตฺถาย อุปฺปาเทนฺโต ราคํ อุปนิสฺสาย อุปฺปาเทติ นาม. วีตราคภาวตฺถาย ปน อภิญฺญํ สมาปตฺติญฺจ อุปฺปาเทนฺโต ราคํ อุปนิสฺสาย อุปฺปาเทติ นาม. เอตฺตาวตา หิ วีตราโค นาม โหติ. สทฺธายาติ ทานาทิวเสน ปวตฺตสทฺธาย. สีลาทีสุปิ เอเสว นโย. ยเถว หิ ทานาทิวเสน สทฺธาทโย อุปฺปาเทนฺโต ราคํ อุปนิสฺสาย อุปฺปาเทติ นาม, เอวํ ราคาทโยปิ สทฺธาทีนํ อุปนิสฺสยปจฺจยา นาม โหนฺตีติ เวทิตพฺพา. ตสฺส ปฏิฆาตตฺถายาติ ตสฺส ปฏิพาหนตฺถาย, วิปาโกกาสสฺส อนุปฺปทานตฺถายาติ อตฺโถ. สปฺปฏิฆาเตสุ ตาว เอวํ โหตุ, ยานิ ปน อปฺปฏิฆาตานิ อนนฺตริยกมฺมานิ, เตสุ "ตสฺส ปฏิฆาตตฺถายา"ติ กสฺมา วุตฺตนฺติ? ตสฺส อชฺฌาสยวเสน. ตปฺปฏิฆาตตฺถาย ปวตฺตามีติ หิสฺส อชฺฌาสโย, ตํ คเหตฺวา เอวํ วุตฺตํ. ราคํ อุปนิสฺสาย อตฺตานํ อาตาเปตีติ ยตฺถ รตฺโต, ตสฺส ทุกฺกเรน ปตฺตึ สมฺปสฺสนฺโต เอวํ กโรตีติ สพฺพํ ปุริมนเยเนว เวทิตพฺพํ. กายิกสฺส สุขสฺสาติ ราคาทิสมติกฺกมวเสน กุสลํ กตฺวา ปฏิลทฺธสุขสฺส วา ราคาทิวเสน อนาทีนวทสฺสาวิโน กาเม ปริภุญฺชนวเสน อุปฺปนฺนสุขสฺส วา. ทุกฺขสฺสาติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๑๕.

อาตาปนาทิวเสน อุปฺปนฺนทุกฺขสฺส ๑- วา ราคาทิเหตุ ปวตฺตวธพนฺธนาทิวเสน อุปฺปนฺนทุกฺขสฺส วา. ผลสมาปตฺติยาติ ราคาทโย สมุจฺฉินฺทิตฺวา วา อุปฺปาทิตาย เตหิ วา อฏฺฏิยมาเนน สมาปนฺนาย. กายิกํ สุขนฺติอาทีสุ สุเข อุปฺปนฺเน ตํ อสฺสาเทตฺวา ปุนปฺปุนํ ตถารูเปเหว ปจฺจเยหิ ตํ อุปฺปาเทนฺตสฺส ปุริมํ ปจฺฉิมสฺส อุปนิสฺสโย โหติ. สีตาทีสุ ปน อคฺคิสนฺตาปนาทีนิ อติเสวนฺตสฺส ปุพฺพภาเค สุขํ อปรภาเค ทุกฺขสฺส, "สุโข วต อิมิสฺสา ปริพฺพาชิกาย ตรุณาย โลมสาย ๒- พาหาย สมฺผสฺโส"ติ วา กาเมสุ ปาตพฺยตํ อาปชฺชนฺตสฺส อิธ กายิกํ สุขํ เนรยิกสฺส กายิกทุกฺขสฺส, อโรคภาเวน ปน สุขิโน ผลสมาปตฺตึ สมาปชฺชนฺตสฺส กายิกํ สุขํ ผลสมาปตฺติยา อุปนิสฺสโย โหติ. ทุกฺขปฏิฆาตาย ปน สุขํ เสวนฺตสฺส ทุกฺขปฏิฆาตาย จ ภควโต วิย อาพาธํ วิกฺขมฺเภตฺวา ผลสมาปตฺตึ สมาปชฺชนฺตสฺส กายิกํ ทุกฺขํ กายิกสุขสฺส เจว ผลสมาปตฺติยา จ อุปนิสฺสยปจฺจโย โหติ. อุตุสปฺปาโย สุขสฺส เจว ผลสมาปตฺติยา จ, อสปฺปาโย ทุกฺขสฺส. อุตุอสปฺปายํ วา อภิภวิตฺวา สมาปตฺติสมุฏฺฐิตรูปวเสน อุปฺปนฺนํ สุขํ อนุภวิตุกามสฺส อสปฺปาโยปิ อุตุ ผลสมาปตฺติยา ปจฺจโยว. โภชนเสนาสเนสุปิ เอเสว นโย. ปุน กายิกํ สุขนฺติอาทีนิ เกวลํ เอกโต ทสฺสิตานิ. เหฏฺฐา วุตฺตนเยเนว ปน เตสํ ๓- ปจฺจยภาโว เวทิตพฺโพ. ผลสมาปตฺติ กายิกสฺส สุขสฺสาติ สมาปตฺติสมุฏฺฐานรูปวเสน อุปฺปนฺนสุขสฺส. ตญฺเหส สมาปตฺติโต วุฏฺฐาย อนุภวติ. กายิกํ สุขํ อุปนิสฺสาย ทานนฺติอาทีสุ "อโห วต เม อิทํ สุขํ น ปริหาเยยฺยา"ติ ปตฺตสฺส วา อปริหายนวเสน "อโห วตาหํ อายตึ เอวรูปํ สุขํ ปาปุเณยฺยนฺ"ติ อปฺปตฺตสฺส วา ปตฺติวเสน ทุกฺเขปิ "อโห วต เม ทุกฺขํ ปริหาเยยฺยา"ติ ปตฺตสฺส ปริหายนวเสน วา "อายตึ เอวรูปํ นุปฺปชฺเชยฺยา"ติ @เชิงอรรถ: ฉ.ม. อุปฺปนฺนสุขสฺส โลมํ อิมิสฺสํ อตฺถีติ โลมสาติ โยชนา ฉ.ม. ปเนสํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๑๖.

อนุปฺปาทปตฺถนาวเสน วา สุขทุกฺขานํ อุปนิสฺสยตา เวทิตพฺพา. อุตุโภชน- เสนาสนานิ วุตฺตนยาเนว. ปุน กายิกํ สุขนฺติอาทีสุ ยสฺมา "สาธุ โข มาริส โมคฺคลฺลาน พุทฺธสรณคมนํ โหตี"ติ ๑- สุขปฺปตฺตานมฺปิ, "สมฺมาสมฺพุทฺโธ วต โส ภควา, โย เอวรูปสฺส ทุกฺขสฺส *- ปริญฺญาย ธมฺมํ เทเสตี"ติ ๒- ทุกฺขปฺปตฺตานมฺปิ สทฺธา อุปฺปชฺชติ. สุขทุกฺเขหิ จ สํโยควิโยคตฺถาย สีลาทิปริปูรณํ กเรยฺย, ตสฺมา สุขทุกฺขานิ สทฺธาทีนํ อุปนิสฺสยภาเวน ทสฺสิตานิ. อุตุอาทีนิปิ ยถาโยคํ โยเชตพฺพานิ. กายิกํ สุขํ อุปนิสฺสาย ปาณํ หนตีติอาทีสุปิ วุตฺตนยานุสาเรเนว สุขาทีนํ อุปนิสฺสยตา เวทิตพฺพา. อิมสฺมึ ปน อุปนิสฺสยภาชนีเย กุสโล กุสลสฺส ติวิเธนาปิ อุปนิสฺสย- ปจฺจเยน ปจฺจโย, ๓- อกุสลสฺส ทุพฺพิเธน, อพฺยากตสฺส ติวิเธน. อกุสโลปิ อกุสลสฺส ติวิเธน, กุสลสฺส เอกวิเธน, อพฺยากตสฺส ทุพฺพิเธน, อพฺยากโตปิ อพฺยากตสฺส ติวิเธน, ตถา กุสลสฺส, ตถา อกุสลสฺสาติ เอวํ กุสโล อฏฺฐวิเธน, อกุสโล ฉพฺพิเธน, อพฺยากโต นววิเธนาติ เตวีสติวิเธน อุปนิสฺสโย ภาชิโตติ เวทิตพฺโพ.


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้า ๕๐๘-๕๑๖. http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=55&A=11486&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=55&A=11486&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=40&i=544              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=40&A=6168              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=40&A=3428              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=40&A=3428              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_40

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]