ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
อรรถกถาเล่มที่ ๙ ภาษาบาลีอักษรไทย ม.อ. (ปปญฺจ.๓)

หน้าที่ ๑๕๐.

๔. ทีฆนขสุตฺตวณฺณนา [๒๐๑] เอวมฺเม สุตนฺติ ทีฆนขสุตฺตํ. ตตฺถ สูกรขตายนฺติ สูกรขตาติ เอวํนามเก เลเณ. กสฺสปพุทฺธกาเล กิร ตํ เลณํ เอกสฺมึ พุทฺธนฺตเร ปฐวิยา วฑฺฒมานาย อนฺโตภูมิคตํ ชาตํ. อเถกทิวสํ เอโก สูกโร ตสฺส ฉทนปริยนฺตสมีเป ปํสุํ ขนิ, เทเว วุฏฺเฐ ปํสุโธตฉทนปริยนฺโต ปากโฏ อโหสิ. เอโก วนจรโก ทิสฺวา "ปุพฺเพ สีลวนฺเตหิ ปริภุตฺตเลเณน ภวิตพฺพํ, ปฏิชคฺคิสฺสามิ นนฺ"ติ สมนฺตโต ปํสุํ อปเนตฺวา เลณํ โสเธตฺวา กุฑฺฑปริกฺเขปํ กตฺวา ทฺวารวาตปานํ โยเชตฺวา สุปรินิฏฺฐิตสุธากมฺมจิตฺตกมฺมํ รชตปฏฺฏสทิสาย วาลุกาย สนฺถริตปริเวณํ เลณํ กตฺวา มญฺจปีฐํ ปญฺญเปตฺวา ภควโต วสนตฺถาย อทาสิ. เลณํ คมฺภีรํ อโหสิ โอตริตฺวา อารุหิตพฺพํ. ๑- ตํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํ. ทีฆนโขติ ตสฺส ปริพฺพาชกสฺส นามํ. อุปสงฺกมีติ กสฺมา อุปสงฺกมิ? โส กิร เถเร อฑฺฒมาสปพฺพชิเต จินฺเตสิ "มยฺหํ มาตุโล อญฺญํ ปาสณฺฑํ คนฺตฺวาน น จิรํ ติฏฺฐติ, อิทานิ ปนสฺส สมณสฺส โคตมสฺส สนฺติกํ คตสฺส อฑฺฒมาโส ชาโต. ปวุตฺตึปิสฺส น สุณามิ, โอชวนฺตํ นุ โข สาสนํ ชานิสฺสามิ นนฺ"ติ คนฺตุกาโม ชาโต. ตสฺมา อุปสงฺกมิ. เอกมนฺตํ ฐิโตติ ตสฺมึ กิร สมเย เถโร ภควนฺตํ วีชยมาโน ฐิโต โหติ, ปริพฺพาชโก มาตุเล หิโรตฺตปฺเปน ฐิตโกว ปญฺหํ ปุจฺฉิ. เตน วุตฺตํ "เอกมนฺตํ ฐิโต"ติ. สพฺพํ เม นกฺขมตีติ สพฺพา เม อุปปตฺติโย นกฺขมนฺติ, ปฏิสนฺธิโย นกฺขมนฺตีติ อธิปฺปาเยน วทติ. เอตฺตาวตาเนน "อุจฺเฉทวาโทหมสฺมี"ติ ทีปิตํ โหติ. ภควา ปนสฺส อธิปฺปายํ มุญฺจิตฺวา อกฺขเร ตาว โทสํ ทสฺเสนฺโต ยาปิ โข เตติอาทิมาห. ตตฺถ เอสาปิ เต ทิฏฺฐิ นกฺขมตีติ เอสาปิ เต ปฐมํ รุจฺจิตฺวา ขมาเปตฺวา คหิตทิฏฺฐิ นกฺขมตีติ. เอสา เจ เม โภ โคตม ทิฏฺฐิ ขเมยฺยาติ มยฺหํ หิ สพฺพํ นกฺขมตีติ ทิฏฺฐิ, ตสฺส เม ยา เอสา สพฺพํ เม @เชิงอรรถ: ฉ.ม. อภิรุหิตพฺพํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๑.

นกฺขมตีติ ทิฏฺฐิ, เอสา เม ขเมยฺย. ยนฺตํ "สพฺพํ เม นกฺขมตี"ติ วุตฺตํ, ตํปิสฺส ตาทิสเมว. ยถา สพฺพคฺคหเณน คหิตาปิ อยํ ทิฏฺฐิ ขมติ, เอวเมตํปิ ขเมยฺย. เอวํ อตฺตโน วาเท อาโรปิตํ โทสํ ญตฺวา ตํ ปริหรามีติ สญฺญาย วทติ, อตฺถโต ปนสฺส "เอสา ทิฏฺฐิ น เม ขมตี"ติ อาปชฺชติ. ยสฺส ปเนสา น ขมติ น รุจฺจติ, ตสฺสายํ ตาย ทิฏฺฐิยา สพฺพํ เม นกฺขมตีติ ทิฏฺฐิ รุจิตํ. เตนหิ ทิฏฺฐิอกฺขเมน อรุจิเตน ภวิตพฺพนฺติ สพฺพํ ขมตีติ รุจฺจตีติ อาปชฺชติ. น ปเนส ตํ สมฺปฏิจฺฉติ, เกวลํ ตสฺสาปิ อุจฺเฉททิฏฺฐิยา อุจฺเฉทเมว คณฺหติ. เตนาห ภควา อิโต โข เต อคฺคิเวสฺสน ฯเปฯ อญฺญญฺจ ทิฏฺฐึ อุปาทิยนฺตีติ. ตตฺถ อิโตติ ปชหนเกสุ นิสฺสกฺกํ. เย ปชหนฺติ, เต หิ เย นปฺปชหนฺตีติ ปุจฺฉิสฺสนฺติ, ๑- เต จ ๒- พหุตราติ อตฺโถ. พหู หิ พหุตราติ เอตฺถ หิกาโร นิปาตมตฺตํ, พหุตราติ อตฺโถ. ปรโต ตนู หิ ตนุตราติ ปเทปิ เอเสว นโย. เย เอวมาหํสูติ เย เอวํ วทนฺติ. ตํ เจว ทิฏฺฐึ นปฺปชหนฺติ, อญฺญญฺจ ทิฏฺฐึ อุปาทิยนฺตีติ มูลทสฺสนํ นปฺปชหนฺติ, อปรทสฺสนํ อุปาทิยนฺติ. เอตฺถ จ สสฺสตํ คเหตฺวา ตํปิ อปฺปหาย อุจฺเฉทํ วา เอกจฺจสสฺสตํ วา คเหตุํ น สกฺกา, อุจฺเฉทํปิ คเหตฺวา ตํ อปฺปหาย สสฺสตํ วา เอกจฺจสสฺสตํ วา น สกฺกา คเหตุํ, เอกจฺจสสฺสตํปิ คเหตฺวา ตํ อปฺปหาย สสฺสตํ วา อุจฺเฉทํ วา น สกฺกา คเหตุํ. มูลสสฺสตํ ปน อปฺปหาย อญฺญํ สสฺสตเมว สกฺกา คเหตุํ. กถํ? เอกสฺมึ หิ สมเย "รูปํ สสฺสตนฺ"ติ คเหตฺวา อปรสฺมึ สมเย "น สุทฺธรูปเมว สสฺสตํ, เวทนาปิ สสฺสตา, วิญฺญาณํปิ สสฺสตนฺ"ติ คณฺหนฺติ. ๓- อุจฺเฉเทปิ เอกจฺจสสฺสเตปิ เอเสว นโย. ยถา จ ขนฺเธสุ, เอวํ อายตเนสุปิ โยเชตพฺพํ, อิทํ สนฺธาย วุตฺตํ "ตํ เจว ทิฏฺฐึ นปฺปชหนฺติ, อญฺญญฺจ ทิฏฺฐึ อุปาทิยนฺตี"ติ. ทุติยวาเร อิโตติ อปฺปชหนเกสุ นิสฺสกฺกํ, เย นปฺปชหนฺติ, เต หิ, เย ปชหนฺตีติ ปุจฺฉิสฺสนฺติ, เตว ตนุตรา อปฺปตราติ อตฺโถ. ตํ เจว ทิฏฺฐึ @เชิงอรรถ: ฉ.ม. วุจฺจิยนฺติ, เอวมุปริปิ ฉ.ม. เตว ฉ.ม. คณฺหาติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๒.

ปชหนฺติ, อญฺญญฺจ ทิฏฺฐึ น อุปาทิยนฺตีติ ตญฺจ มูลทสฺสนํ ปชหนฺติ, อญฺญญฺจ ทสฺสนํ น คณฺหนฺติ. กถํ? เอกสฺมิญฺหิ สมเย "รูปํ สสฺสตนฺ"ติ คเหตฺวา อปรสฺมึ สมเย ตตฺถ อาทีนวํ ทิสฺวา "โอฬาริกเมตํ มยฺหํ ทสฺสนนฺ"ติ ปชหนฺติ. "น เกวลํ จ รูปํ สสฺสตนฺติ ทสฺสนเมว โอฬาริกํ, เวทนาปิ สสฺสตา ฯเปฯ วิญฺญาณํปิ สสฺสตนฺติ ทสฺสนํ โอฬาริกเมวา"ติ วิสฺสชฺเชนฺติ. อุจฺเฉเทปิ เอกจฺจสสฺสเตปิ เอเสว นโย. ยถา จ ขนฺเธสุ, เอวํ อายตเนสุปิ โยเชตพฺพํ. เอวํ ตญฺจ มูลทสฺสนํ ปชหนฺติ, อญฺญญฺจ ทสฺสนํ น คณฺหนฺติ. สนฺติ อคฺคิเวสฺสนาติ ๑- กสฺมา อารภิ? อยํ อุจฺเฉทลทฺธิโก อตฺตโน ลทฺธึ นิคูหติ, ตสฺสา ปน ลทฺธิโย วณฺเณ วุจฺจมาเน อตฺตโน ลทฺธึ ปาตุกริสฺสตีติ เสสา ๒- ลทฺธิโย เอกโต ทสฺเสตฺวา วิภชิตุํ อิมํ เทสนํ อารภิ. สราคาย ๓- สนฺติเกติอาทีสุ ราควเสน วฏฺเฏ รญฺชนสฺส ๔- อาสนฺนา ตณฺหาทิฏฺฐิสญฺโญชเนน วฏฺฏสญฺโญชนสฺส สนฺติเก. อภินนฺทนายาติ ๕- ตณฺหาทิฏฺฐิวเสเนว คิลิตฺวา ปริยาทิยนสฺส คหณสฺส จ อาสนฺนาติ อตฺโถ. อสาราคาย สนฺติเกติอาทีสุ วิวฏฺเฏ รญฺชนสฺส ๖- อาสนฺนาติอาทินา นเยน อตฺโถ เวทิตพฺโพ. เอตฺถ จ สสฺสตทสฺสนํ อปฺปสาวชฺชํ ทนฺธวิราคํ, อุจฺเฉททสฺสนํ มหาสาวชฺชํ ขิปฺปวิราคํ. กถํ? สสฺสตวาที หิ อิธโลกํ ปรโลกญฺจ อตฺถีติ น ๗- ชานาติ, สุกฏทุกฺกฏานํ ผลํ อตฺถีติ ชานาติ, กุสลํ กโรติ, อกุสลํ กโรนฺโต ภายติ, วฏฺฏํ อสฺสาเทติ, อภินนฺทติ. พุทฺธานํ วา พุทฺธสาวกานํ วา สมฺมุขีภูโต สีฆํ ลทฺธึ ชหิตุํ น สกฺโกติ. ตสฺมา ตํ สสฺสตทสฺสนํ อปฺปสาวชฺชํ ทนฺธวิราคนฺติ วุจฺจติ. อุจฺเฉทวาที ปน อิธโลกปรโลกํ อตฺถีติ น ชานาติ, สุกฏทุกฺกฏานํ ปน ๘- ผลํ อตฺถีติ ชานาติ, กุสลํ น กโรติ, อกุสลํ กโรนฺโต น ภายติ, วฏฺฏํ น อสฺสาเทติ, นาภินนฺทติ, พุทฺธานํ วา พุทฺธสาวกานํ วา สมฺมุขีภูโต ๙- @เชิงอรรถ: ฉ.ม. สนตฺคคฺิเวสฺสนาติ ฉ.ม. ติสฺโส ฉ.ม. สาราคาย @ ฉ.ม. รชฺชนสฺส ก. ตณฺหาทิฏฺฐิอภินนฺทนาหิ ฉ.ม. วฏฺเฏ อรชฺชนสฺส @ ฉ.ม. อยํ สทฺโท น ทิสฺสติ ฉ.ม. อยํ สทฺโท น ทิสฺสติ ฉ.ม. สมฺมุขีภาเว

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๓.

สีฆํ ทสฺสนํ ชหติ, ๑- ปารมิโย ปูเรตุํ สกฺโกนฺโต พุทฺโธ หุตฺวา, อสกฺโกนฺโต อภินีหารํ กตฺวา สาวโก หุตฺวา ปรินิพฺพายติ. ตสฺมา อุจฺเฉททสฺสนํ มหาสาวชฺชํ ขิปฺปวิราคนฺติ วุจฺจติ. [๒๐๒] โส ปน ปริพฺพาชโก เอตมตฺถํ อสลฺลกฺเขตฺวา "มยฺหํ ทสฺสนํ สํวณฺเณติ ปสํสติ, อทฺธา เม สุนฺทรํ ทสฺสนนฺ"ติ สลฺลกฺเขตฺวา อุกฺกํเสติ เม ภวนฺติอาทิมาห. อิทานิ ยสฺมา อยํ ปริพฺพาชโก กญฺชิเยเนว ติตฺติกา ๒- ลาพุ, อุจฺเฉททสฺสเนเนว ปูริโต, โส ยถา กญฺชิย อปฺปหาย น สกฺกา ลาพุมฺหิ เตลผาณิตาทีนิ ปกฺขิปิตุํ, ปกฺขิตฺตานิปิ น คณฺหนฺติ ๓- เอวเมว ตํ ลทฺธึ อปฺปหาย อภพฺโพ มคฺคผลานํ ลาภาย, ตสฺมา ลทฺธึ ชหาปนตฺถํ ตตฺร อคฺคิเวสฺสนาติอาทิ อารทฺธํ. วิคฺคโหติ กลโห. เอวเมตาสํ ทิฏฺฐีนํ ปหานํ โหตีติ เอวํ วิคฺคหาทิอาทีนวํ ทิสฺวา ตาสํ ทิฏฺฐีนํ ปหานํ โหติ. โส หิ ปริพฺพาชโก "กึ เม อิมินา วิคฺคหาทินา"ติ ตํ อุจฺเฉททสฺสนํ ปชหติ. [๒๐๕] อถสฺส ภควา วมิตกญฺชิเย ลาพุมฺหิ สปฺปิผาณิตาทีนิ ปกฺขิปนฺโต วิย หทเย อมโตสธํ ปูเรสฺสามีติ วิปสฺสนํ อาจิกฺขนฺโต อยํ โข ปน อคฺคิเวสฺสน กาโยติอาทิมาห. ตสฺสตฺโถ วมฺมิกสุตฺเต วุตฺโต. อนิจฺจโตติอาทีนิปิ เหฏฺฐา วิตฺถาริตาเนว. โย กายสฺมึ กายจฺฉนฺโทติ ยา กายสฺมึ ตณฺหา. เสนฺโหติ ตณฺหาเสนฺโหว, กายนฺวยตาติ กายานุคมนภาโว, กายํ อนุคจฺฉนกกิเลโสติ อตฺโถ. เอวํ รูปกมฺมฏฺฐานํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ อรูปกมฺมฏฺฐานํ ทสฺเสนฺโต ติสฺโส โขติอาทิมาห. ปุน ตาสํเยว เวทนานํ อสมฺมิสฺสภาวํ ทสฺเสนฺโต ยสฺมึ อคฺคิเวสฺสน สมเยติอาทิมาห. ตตฺรายํ สงฺเขปตฺโถ:- ยสฺมึ สมเย สุขาทีสุ เอกํ เวทนํ เวทยติ, ตสฺมึ สมเย อญฺญา เวทนา อตฺตโน วารํ วา โอกาสํ วา โอโลกยมานา นิสินฺนา นาม นตฺถิ, อถโข อนุปฺปนฺนาว โหนฺติ ภินฺนอุทกพุพฺพุลา วิย จ อนฺตรหิตา วา. สุขาปิ โขติอาทิ ตาสํ เวทนานํ จุณฺณวิจุณฺณภาวทสฺสนตฺถํ วุตฺตํ. @เชิงอรรถ: ฉ.ม. ปชหติ ฉ.ม. ติตฺตกา ฉ.ม. คณฺหาติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๔.

น เกนจิ วิวทตีติ ๑- สสฺสตํ คเหตฺวา "สสฺสตวาที อหนฺ"ติ สสฺสตวาทินา ๒- สทฺธึ น วิวทติ. ตเมว คเหตฺวา "สสฺสตวาที อหนฺ"ติ เอกจฺจสสฺสตวาทินา สทฺธึ น วิวทติ. เอวํ ตโยปิ วาทา ปริวตฺเตตฺวา โยเชตพฺพา. ยญฺจ โลเก วุตฺตนฺติ ยํ โลเก กถิตํ โวหริตํ, เตน โวหรติ. อปรามสนฺโต กญฺจิ ธมฺมํ ปรามาสคฺคาเหน อคฺคณฺหนฺโต. วุตฺตมฺปิ เจตํ:- "โย โหติ ภิกฺขุ อรหํ กตาวี ขีณาสโว อนฺติมเทหธารี อหํ วทามีติปิ โส วเทยฺย มมํ วทนฺตีติปิ โส วเทยฺย โลเก สมญฺญํ ๓- กุสโล วิทิตฺวา โวหารมตฺเตน โส โวหเรยฺยา"ติ. ๔- อปรมฺปิ วุตฺตํ "อิมา โข จิตฺต โลกสมญฺญา โลกนิรุตฺติโย โลกโวหารา โลกปญฺญตฺติโย, ยาหิ ตถาคโต โวหรติ อปรามสนฺ"ติ. ๕- [๒๐๖] อภิญฺญา ปหานมาหาติ สสฺสตาทีสุ เตสํ เตสํ ธมฺมานํ สสฺสตํ อภิญฺญาย ชานิตฺวา สสฺสตสฺส ปหานํ อาห, อุจฺเฉทํ, เอกจฺจสสฺสตํ อภิญฺญาย เอกจฺจสสฺสตสฺส ปหานํ วทติ. รูปํ อภิญฺญาย รูปสฺส ปหานํ วทตีติอาทินา นเยเนตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพ. ปฏิสญฺจิกฺขโตติ ปจฺจเวกฺขนฺตสฺส. อนุปาทาย อาสเวหิ จิตฺตํ วิมุจฺจีติ อนุปฺปาทนิโรเธน นิรุทฺเธหิ อาสเวหิ อคฺคเหตฺวาว จิตฺตํ วิมุจฺจิ. เอตฺตาวตา เจส ปรสฺส วฑฺฒิตํ ภตฺตํ ภุญฺชิตฺวา ขุทํ วิโนเทนฺโต วิย ปรสฺส อารทฺธาย ธมฺมเทสนาย ญาณํ เปเสตฺวา วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตญฺเจว ปตฺโต, สาวกปารมีญาณสฺส จ มตฺถกํ, โสฬส จ ปญฺญา ปฏิวิชฺฌิตฺวา ฐิโต. ทีฆนโข ปน โสตาปตฺติผลํ ปตฺวา สรเณสุ ปติฏฺฐิโต. ภควา ปน อิมํ เทสนํ สุริเย ธรมาเนเยว นิฏฺฐเปตฺวา คิชฺฌกูฏา โอรุยฺห เวฬุวนํ คนฺตฺวา สาวกสนฺนิปาตํ อกาสิ, จตุรงฺคสมนฺนาคโต สนฺนิปาโต @เชิงอรรถ: ฉ.ม. สํวทตีติ, เอวมุปริปิ ฉ.ม. อุจฺเฉทวาทินาปิ ม. สมญฺญา @ สํ ส. ๑๕/๒๕/๑๗ อรหนฺตสุตฺต ที.สี. ๙/๔๓๙/๑๙๕

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๕.

อโหสิ. ตตฺริมานิ องฺคานิ:- มาฆนกฺขตฺเตน ยุตฺโต ปุณฺณมีอุโปสถทิวโส, ๑- เกนจิ อนามนฺติตานิ หุตฺวา อตฺตโนเยว ธมฺมตาย สนฺนิปติตานิ อฑฺฒเตรสานิ ภิกฺขุสตานิ, เตสุ เอโกปิ ปุถุชฺชโน วา โสตาปนฺนสกทาคามิอนาคามิสุกฺขวิปสฺสกอรหนฺเตสุ วา อญฺญตโร นตฺถิ, สพฺเพ ฉฬภิญฺญาว, เอโกปิ เจตฺถ สตฺถเกน เกเส ฉินฺทิตฺวา ปพฺพชิโต นาม นตฺถิ, สพฺเพ เอหิภิกฺขูเยวาติ. ๒- ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย ทีฆนขสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. จตุตฺถํ ------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๙ หน้า ๑๕๐-๑๕๕. http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=9&A=3767&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=9&A=3767&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=269              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=13&A=4661              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=13&A=5398              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=13&A=5398              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๓ http://84000.org/tipitaka/read/?index_13

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]