ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
อรรถกถาเล่มที่ ๙ ภาษาบาลีอักษรไทย ม.อ. (ปปญฺจ.๓)

หน้าที่ ๑๙๗.

๙. จูฬสกุลุทายิสุตฺตวณฺณนา [๒๗๐] เอวมฺเม สุตนฺติ จูฬสกุลุทายิสุตฺตํ. ตตฺถ ยทา ปน ภนฺเต ภควาติ อิทํ ปริพฺพาชโก ธมฺมกถํ โสตุกาโม ภควโต ธมฺมเทสนาย สาลยภาวํ ทสฺเสนฺโต อาห. [๒๗๑] ตญฺเญเวตฺถ ปฏิภาตูติ สเจ ธมฺมํ โสตุกาโม, ตุยฺหํ เจตฺถ ๑- เอโก ปโญฺห เอกํ การณํ อุปฏฺฐาตุ. ยถา มํ ปฏิภาเสยฺยาติ เยน การเณน มม ธมฺมเทสนา อุปฏฺฐเหยฺย, เอเตน หิ การเณน กถาย สมุฏฺฐิตาย สุขํ ธมฺมํ เทเสตุนฺติ ทีเปติ. ตสฺส มยฺหํ ภนฺเตติ โส กิร ตํ ทิสฺวา "สเจ ภควา อิธ อภวิสฺส, อยเมตสฺส ภาสิตสฺส อตฺโถติ ทีปสหสฺสํ วิย อุชฺชาลาเปตฺวา อชฺช เม ปากฏํ อกริสฺสา"ติ ทสพลํเยว อนุสฺสริ. ตสฺมา ตสฺส มยฺหํ ภนฺเตติอาทิมาห. ตตฺถ อโห นูนาติ อนุสฺสรณตฺเถ นิปาตทฺวยํ. เตนสฺส ภควนฺตํ อนุสฺสรนฺตสฺส เอตทโหสิ "อโห นูน ภควา อโห นูน สุคโต"ติ. โย อิเมสนฺติ โย อิเมสํ ธมฺมานํ. สุกุสโลติ สุฏฺฐุ กุสโล นิปุโณ เฉโก. โส ภควา อโห นูน กเถยฺย, โส สุคโต อโห นูน กเถยฺย, ตสฺส หิ ภควโต ปุพฺเพนิวาสญาณสฺส อเนกานิ กปฺปโกฏิสตสหสฺสานิ ๒- เอกงฺคณานิ ปากฏานีติ อยเมตฺถ อธิปฺปาโย. ตสฺส วาหํ ปุพฺพนฺตํ อารพฺภาติ โย หิ ลาภี โหติ, โส "ปุพฺเพ ตฺวํ ขตฺติโย อโหสิ, พฺราหฺมโณ อโหสี"ติ วุตฺเต ชานนฺโต สกฺกจฺจํ สุสฺสูสติ. อลาภี ปน "เอวํ ภวิสฺสติ เอวํ ภวิสฺสตี"ติปิ สีลกมฺปมตฺตเมว ๓- ทสฺเสติ. ตสฺมา เอวมาห "ตสฺส วา อหํ ปุพฺพนฺตํ อารพฺภ ปญฺหสฺส เวยฺยากรเณน จิตฺตํ อาราเธยฺยนฺ"ติ. โส วา มํ อปรนฺตนฺติ ทิพฺพจกฺขุลาภิโน หิ อนาคตํสญาณํ อิชฺฌติ, ตสฺมา เอวมาห. อิตรํ ปุพฺเพ วุตฺตนยเมว. ธมฺมํ เต เทเสสฺสามีติ อยํ กิร อตีเต เทสิยมาเนปิ น พุชฺฌิสฺสติ, อนาคเต เทสิยมาเนปิ น พุชฺฌิสฺสติ. อถสฺส ภควา สณฺหสุขุมํ ปจฺจยาการํ @เชิงอรรถ: ฉ.ม. ตุยฺเหเวตฺถ ฉ.ม. กปฺปโกฏิสหสฺสานิ สี. กมฺปมตฺตเมว

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๙๘.

เทเสตุกาโม เอวมาห. กึ ปน ตํ พุชฺฌิสฺสตีติ. เอตํ ปเคว น พุชฺฌิสฺสติ, อนาคเต ปนสฺส วาสนาย ปจฺจโย ภวิสฺสตีติ ทิสฺวา ภควา เอวมาห. ปํสุปิสาจกนฺติ อสุจิฏฺฐาเน นิพฺพตฺตปิสาจํ. โส หิ เอกํ มูลํ คเหตฺวา อทิสฺสมานกาโย โหติ. ตตฺริทํ วตฺถุ:- เอกา กิร ยกฺขินี เทฺว ทารเก ถูปารามทฺวาเร นิสีทาเปตฺวา อาหารปริเยสนตฺถํ นครํ คตา. ทารกา เอกํ ปิณฺฑปาติกตฺเถรํ ทิสฺวา อาหํสุ "ภนฺเต อมฺหากํ มาตา อนฺโตนครํ ปวิฏฺฐา, ตสฺสา วเทยฺยาถ `ยํ วา ตํ วา ลทฺธํ ตํ คเหตฺวา สีฆํ คจฺฉ, ทารกา เต ชิฆจฺฉตาย สณฺฐาเรตุํ ๑- น สกฺโกนฺตี"ติ. ตมหํ กถํ ปสฺสิสฺสามีติ. อิทํ ภนฺเต คณฺหถาติ เอกํ มูลกฺขณฺฑํ อทํสุ. เถรสฺส อเนกานิ ยกฺขสหสฺสานิ ปญฺญายึสุ, โส ทารเกหิ ทินฺนสญฺญาเณน ตํ ยกฺขินึ อทฺทส วิรูปํ พีภจฺฉํ เกวลํ วีถิยํ ๒- คพฺภมลํ ปจฺจาสึสมานํ. ทิสฺวา ตมตฺถํ กเถสิ. กถํ มํ ตฺวํ ปสฺสสีติ วุตฺเต มูลกฺขณฺฑํ ทสฺเสสิ, สา อจฺฉินฺทิตฺวา คณฺหิ. เอวํ ปํสุปิสาจกา เอกํ มูลํ คเหตฺวา อทิสฺสมานกายา โหนฺติ. ตํ สนฺธาเยส "ปํสุปิสาจกํปิ น ปสฺสามี"ติ อาห. น ปกฺขายตีติ น ทิสฺสติ น อุปฏฺฐาติ. [๒๗๒] ทีฆาปิ โข เต เอสาติ อุทายิ เอสา ตว วาจา ทีฆาปิ ภเวยฺย, เอวํ วทนฺตสฺส ๓- วสฺสสตํปิ วสฺสสหสฺสํปิ ปวตฺเตยฺย, น จ อตฺถํ ทีเปยฺยาติ อธิปฺปาโย. อปฺปาฏิหีรกตนฺติ อนิยฺยานิกํ อมูลกํ นิรตฺถกํ สมฺปชฺชตีติ อตฺโถ. อิทานิ ตํ วณฺณํ ทสฺเสนฺโต เสยฺยถาปิ ภนฺเตติอาทิมาห. ตตฺถ ปณฺฑุกมฺพเล นิกฺขิตฺโตติ วิสภาควณฺเณ รตฺตกมฺพเล ฐปิโต. เอวํวณฺโณ อตฺตา โหตีติ อิทํ โส สุภกิณฺหเทวโลเก นิพฺพตฺตกฺขนฺเธ สนฺธาย "อมฺหากํ มตกาเล อตฺตา สุภกิณฺหเทวโลเก ขนฺธา วิย โชเตตี"ติ วทติ. [๒๗๓] อยํ อิเมสํ อุภินฺนนฺติ โส กิร ยสฺมา มณิสฺส พหิ อาภา น นิจฺฉรติ, ขชฺโชปนกสฺส องฺคุลทฺวงฺคุลจตุรงฺคุลมตฺตํ นิจฺฉรติ, มหาขชฺโชปนกสฺส ปน ขลมณฺฑลมตฺตํปิ นิจฺฉรติเยว, ตสฺมา เอวมาห. @เชิงอรรถ: ฉ.ม. ชิคจฺฉิตํ สนฺธาเรตุํ สี. เกวฏฺฏวีถิยํ ม. วทนฺตสฺส จ ปรสฺส ตสฺมึ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๙๙.

วิทฺเธติ อุพฺพิทฺเธ, เมฆวิคเมน ทูรีภูเตติ อตฺโถ. วิคตวลาหเกติ อปคตเมเฆ. เทเวติ วสฺเส. ๑- โอสธิตารกาติ สุกฺกตารกา. สา หิ ยสฺมา ตสฺสา อุทยโต ปฏฺฐาย เตน สญฺญาเณน โอสธานิ ๒- คณฺหนฺตีติ วทนฺติ, ๒- ตสฺมา "โอสธิตารกา"ติ วุจฺจติ. อภิโท ๓- อฑฺฒรตฺตสมยนฺติ อภินฺเน อฑฺฒรตฺตสมเย. อิมินา คคนมชฺเฌ ฐิตํ จนฺทํ ทสฺเสติ. อภิโท มชฺฌนฺติเกปิ เอเสว นโย. ตโต ๔- โขติ เย อนุโภนฺติ, เตหิ พหุตรา, พหู เจว พหุตรา จาติ อตฺโถ. อาภา นานุโภนฺตีติ โอภาสํ น วลญฺชนฺติ, อตฺตโน สรีโรภาเสเนว อาโลกํ ผริตฺวา วิหรนฺติ. [๒๗๔] อิทานิ ยสฺมา โส "เอกนฺตสุขํ โลกํ ปุจฺฉิสฺสามี"ติ นิสินฺโน, ปุจฺฉามุโฬฺห ปน ชาโต, ตสฺมา นํ ภควา ตํ ปุจฺฉํ สราเปนฺโต กึ ปน อุทายิ อตฺถิ เอกนฺตสุโข โลโกติอาทิมาห. ตตฺถ อาการวตีติ การณวตี. อญฺญตรํ วา ปน ตโปคุณนฺติ อเจลกลทฺธึ ๕- สนฺธายาห, สุราปานวิรตีติ อตฺโถ. [๒๗๕] กตมา ปน สา ภนฺเต อาการวตี ปฏิปทา เอกนฺตสุขสฺสาติ กสฺมา ปุจฺฉติ? เอวํ กิรสฺส อโหสิ "มยํปิ ๖- อตฺตานํ เอกนฺตสุขํ วทาม, ปฏิปทํ ปน กาเลน สุขํ กาเลน ทุกฺขํ วทาม. เอกนฺตสุขสฺส โข ปน อตฺตโน ปฏิปทายปิ เอกนฺตสุขาย ภวิตพฺพํ. อมฺหากํ กถา อนิยฺยานิกา สตฺถุกถาว นิยฺยานิกา"ติ. อิทานิ สตฺถารํเยว ปุจฺฉิตฺวา ชานิสฺสามีติ ตสฺมา ปุจฺฉติ. เอตฺถ มยํ ปนสฺสามาติ เอตสฺมึ การเณ มยํ อนสฺสาม. กสฺมา ปน เอวมาหํสุ? เต กิร ปุพฺเพ ปญฺจสุ ธมฺเมสุ ปติฏฺฐาย กสิณปริกมฺมํ กตฺวา ตติยชฺฌานํ นิพฺพตฺเตตฺวา อปริหีนชฺฌานา กาลํ กตฺวา สุภกิเณฺหสุ นิพฺพตฺตนฺตีติ ชานนฺติ, คจฺฉนฺเต คจฺฉนฺเต ปน กาเล กสิณปริกมฺมํปิ น ชานึสุ, ตติยชฺฌานํปิ นิพฺพตฺเตตุํ นาสกฺขึสุ. ปญฺจปุพฺพภาคธมฺเม ปน "อาการวตี ปฏิปทา"ติ อุคฺคเหตฺวา ตติยชฺฌนํ "เอกนฺตสุโข โลโก"ติ อุคฺคณฺหึสุ. ตสฺมา เอวมาหํสุ. อุตฺตริตรนฺติ @เชิงอรรถ: ฉ.ม. อากาเส ๒-๒ ฉ.ม. คณฺหนฺติปิ ปิวนฺติ ม. อภิโทสํ @ ฉ.ม. อโต ฉ.ม. อเจลกปาฬึ ฉ.ม. ปิ-สทฺโท น ทิสฺสติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๐๐.

อิโต ปญฺจหิ ธมฺเมหิ อุตฺตริตรํ ปฏิปทํ วา ตติยชฺฌานโต อุตฺตริตรํ เอกนฺตสุขํ โลกํ วา น ชานามาติ วุตฺตํ โหติ. อปฺปสทฺเท กตฺวาติ เอกปฺปหาเรเนว มหาสทฺทํ กาตุํ อารทฺเธ นิสฺสทฺเท กตฺวา. [๒๗๖] สจฺฉิกิริยาเหตูติ เอตฺถ เทฺว สจฺฉิกิริยา ปฏิลาภสจฺฉิกิริยา จ ปจฺจกฺขสจฺฉิกิริยา จ. ตตฺถ ตติยชฺฌานํ นิพฺพตฺเตตฺวา อปริหีนชฺฌาโน กาลํ กตฺวา สุภกิณฺหโลเก เตสํ เทวานํ สมานายุวณฺโณ หุตฺวา นิพฺพตฺตติ, อยํ ปฏิลาภสจฺฉิกิริยา นาม. จตุตฺถชฺฌานํ นิพฺพตฺเตตฺวา อิทฺธิวิกุพฺพเนน สุภกิณฺหโลกํ คนฺตฺวา เตหิ เทเวหิ สทฺธึ สนฺติฏฺฐติ สลฺลปติ สากจฺฉํ อาปชฺชติ, อยํ ปจฺจกฺขสจฺฉิกิริยา นาม. ตาสํ ทฺวินฺนํปิ ตติยชฺฌานํ อาการวตี ปฏิปทา นาม. ตญฺหิ อนุปฺปาเทตฺวา เนว สกฺกา สุภกิณฺหโลเก นิพฺพตฺติตุํ, น จตุตฺถชฺฌานํ อุปฺปาเทตุํ. อิติ ทุวิธมฺเปตํ สจฺฉิกิริยํ สนฺธาย "เอตสฺส นูน ภนฺเต เอกนฺตสุขสฺส โลกสฺส สจฺฉิกิริยา เหตู"ติ อาห. [๒๗๗] อุทกมณิโกติ ๑- อุทกวารโก. อนฺตรายมกาสีติ ยถา ปพฺพชฺชํ น ลภติ, เอวํ อุปทฺทุตํ อกาสิ ยถาตํ อุปนิสฺสยวิปนฺนํ. อยํ กิร กสฺสปพุทฺธกาเล ปพฺพชิตฺวา สมณธมฺมํ อกาสิ. อถสฺส เอโก สหายโก ภิกฺขุ สาสเน อนภิรโต "อาวุโส วิพฺภมิสฺสามี"ติ อาโรเจสิ. โส ตสฺส ปตฺตจีวเร โลภํ อุปฺปาเทตฺวา คิหิภาวาย วณฺณํ อภาสิ. อิตโร ตสฺส ปตฺตจีวรํ ทตฺวา วิพฺภมิ. เตนสฺส กมฺมุนา อิทานิ ภควโต สมฺมุขา ปพฺพชฺชาย อนฺตราโย ชาโต. ภควตา ปนสฺส ปุริมสุตฺตํ อติเรกภาณวารมตฺตํ, อิทํ ภาณวารมตฺตนฺติ เอตฺตกาย ตนฺติยา ธมฺโม กถิโต, เอกเทสนายปิ มคฺคผลปฺปฏิเวโธ น ชาโต, อนาคเต ปนสฺส ปจฺจโย ภวิสฺสตีติ ภควา ธมฺมํ เทเสติ. อนาคเต ปจฺจยภาวมสฺส ๒- ทิสฺวาว ๓- ภควา ธรมาโน เอกํ ภิกฺขุํปิ เมตฺตาวิหาริมฺหิ เอตทคฺเค น ฐเปสิ. ปสฺสติ หิ ภควา "อนาคเต อยํ มม สาสเน ปพฺพชิตฺวา เมตฺตาวิหารีนํ อคฺโค ภวิสฺสตี"ติ. โส ภควติ ปรินิพฺพุเต ธมฺมาโสกราชกาเล ปาตลิปุตฺเต นิพฺพตฺติตฺวา ปพฺพชิตฺวา อรหตฺตํ ปตฺโต อสฺสคุตฺตตฺเถโร นาม หุตฺวา เมตฺตาวิหารีนํ อคฺโค @เชิงอรรถ: ฉ.ม. อุทญฺจนิโกติ ฉ.ม. ปจฺจยภาวํ จสฺส ฉ.ม. ทิสฺวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๐๑.

อโหสิ. เถรสฺส เมตฺตานุภาเวน ติรจฺฉานคตาปิ เมตฺตจิตฺตํ ปฏิลภึสุ, เถโร สกลชมฺพูทีเป ภิกฺขุสํฆสฺส โอวาทาจริโย หุตฺวา วตฺตนิเสนาสเน ๑- อาวสิ, ตึสโยชนมตฺตา อฏวี เอกปธานฆรํ อโหสิ. เถโร อากาเส จมฺมกฺขณฺฑํ ปตฺถริตฺวา ตตฺถ นิสินฺโน กมฺมฏฺฐานํ กเถสิ. คจฺฉนฺเต คจฺฉนฺเต กาเล ภิกฺขาจารํปิ อคนฺตฺวา วิหาเร นิสินฺโน กมฺมฏฺฐานํ กเถสิ, มนุสฺสา วิหารเมว คนฺตฺวา ทานมทํสุ. ธมฺมาโสกราชา เถรสฺส คุณํ สุตฺวา ทฏฺฐุกาโม ติกฺขตฺตุํ ปหิณิ. เถโร ภิกฺขุสํฆสฺส โอวาทํ ทมฺมีติ เอกวารํปิ น คโตติ. ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย จูฬสกุลุทายิสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. -----------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๙ หน้า ๑๙๗-๒๐๑. http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=9&A=4966&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=9&A=4966&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=367              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=13&A=6175              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=13&A=7229              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=13&A=7229              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๓ http://84000.org/tipitaka/read/?index_13

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]