บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ | |
|
[349] อินทรีย์ 22 (สิ่งที่เป็นใหญ่ในการทำกิจของตน คือ ทำให้ธรรมอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องเป็นไปตามตน ในกิจนั้นๆ ในขณะที่เป็นไปอยู่นั้น faculties) หมวดที่ 1 1. จักขุนทรีย์ (อินทรีย์ คือ จักขุปสาท eye-faculty) 2. โสตินทรีย์ (อินทรีย์ คือ โสตปสาท ear-faculty) 3. ฆานินทรีย์ (อินทรีย์ คือ ฆานปสาท nose-faculty) 4. ชิวหินทรีย์ (อินทรีย์ คือ ชิวหาปสาท tongue-faculty) 5. กายินทรีย์ (อินทรีย์ คือ กายปสาท body-faculty) 6. มนินทรีย์ (อินทรีย์ คือ ใจ ได้แก่ จิต ที่จำแนกเป็น 89 หรือ 121 ก็ตาม mind-faculty) หมวดที่ 2 7. อิตถินทรีย์ (อินทรีย์ คือ อิตถีภาวะ femininity faculty) 8. ปุริสินทรีย์ (อินทรีย์ คือ ปุริสภาวะ masculinity faculty; virility) 9. ชีวิตินทรีย์ (อินทรีย์ คือ ชีวิต life faculty; vitality) หมวดที่ 3 10. สุขินทรีย์ (อินทรีย์ คือ สุขเวทนา bodily-pleasure faculty) 11. ทุกขินทรีย์ (อินทรีย์ คือ ทุกขเวทนา bodily-pain faculty) 12. โสมนัสสินทรีย์ (อินทรีย์ คือ โสมนัสสเวทนา joy faculty) 13. โทมนัสสินทรีย์ (อินทรีย์ คือ โทมนัสสเวทนา grief faculty) 14. อุเปกขินทรีย์ (อินทรีย์ คือ อุเบกขาเวทนา indifference faculty) หมวดที่ 4 15. สัทธินทรีย์ (อินทรีย์ คือ ศรัทธา faith faculty) 16. วิริยินทรีย์ (อินทรีย์ คือ วิริยะ energy faculty) 17. สตินทรีย์ (อินทรีย์ คือ สติ mindfulness faculty) 18. สมาธินทรีย์ (อินทรีย์ คือ สมาธิ ได้แก่ เอกัคคตา concentration faculty) 19. ปัญญินทรีย์ (อินทรีย์ คือ ปัญญา wisdom faculty) หมวดที่ 5 20. อนัญญาตัญญัตญัสสามีตินทรีย์ (อินทรีย์แห่งผู้ปฏิบัติด้วยมุ่งว่าเราจักรู้สัจจธรรม ที่ยังมิได้รู้ ได้แก่ โสตาปัตติมัคคญาณ I shall come to know the unknown faculty, i.e. knowledge of the stream-entry path.) 21. อัญญินทรีย์ (อินทรีย์ คือ อัญญา หรือปัญญาอันรู้ทั่วถึง ได้แก่ ญาณ 6 ในท่ามกลาง คือ โสตาปัตติผลญาณ ถึงอรหัตตมัคคญาณ perfect-knowledge faculty, i.e. knowledge of the six intermediate Paths and Fruitions) 22. อัญญาตาวินทรีย์ (อินทรีย์แห่งท่านผู้รู้ทั่วถึงแล้ว กล่าวคือ ปัญญา อินทรีย์ 22 นี้ ที่มาในพระสูตร มีกระจายอยู่เป็นหมวดๆ ในที่หลายแห่งไม่ครบทั้ง 22 ในที่เดียวกัน เฉพาะที่มาสำคัญได้แก่ อินทรียสังยุต (สํ.ม. 19/843-1089/256-318; S.V.193-243) ส่วนที่มาในพระอภิธรรม และปกรณ์พิเศษภายหลังมีวิสุทธิมรรค และอภิธัมมัตถสังคหะ เป็นต้น มีคำอธิบายโดยพิสดาร
|
พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม พิมพ์ครั้งที่ ๑๒ พ.ศ. ๒๕๔๖
http://84000.org/tipitaka/dic/d_seek.php?text=อินทรีย์_22
http://84000.org/tipitaka/dic/d_seek.php?text=%CD%D4%B9%B7%C3%D5%C2%EC_22
บันทึก ๙ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๔๗, ๔ มกราคม พ.ศ. ๒๕๔๘ การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจาก พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม พิมพ์ครั้งที่ ๗ พ.ศ. ๒๕๓๕, พิมพ์ครั้งที่ ๑๒ พ.ศ. ๒๕๔๖ หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]