บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ | |
|
[329] สังโยชน์ 10๑ (กิเลสอันผูกใจสัตว์, ธรรมที่มัดสัตว์ไว้กับทุกข์ หรือผูกกรรมไว้กับผล fetters; bondage) ก. โอรัมภาคิยสังโยชน์ 5 (สังโยชน์เบื้องต่ำ เป็นอย่างหยาบ เป็นไปในภพอันต่ำ lower fetters) 1. สักกายทิฏฐิ (ความเห็นว่าเป็นตัวของตน เช่น เห็นรูป เห็นเวทนา เห็นวิญญาณ เป็นตน เป็นต้น personality-view of individuality) 2. วิจิกิจฉา (ความสงสัย, ความลังเล ไม่แน่ใจ doubt; uncertainty) 3. สีลัพพตปรามาส (ความถือมั่นศีลพรต โดยสักว่าทำตามๆ กันไปอย่างงมงาย เห็นว่าจะบริสุทธิ์หลุดพ้นได้เพียงด้วยศีลและวัตร adherence to rules and rituals) 4. กามราคะ (ความกำหนัดในกาม, ความติดใจในกามคุณ sensual lust) 5. ปฏิฆะ (ความกระทบกระทั่งในใจ, ความหงุดหงิดขัดเคือง repulsion; irritation) ข. อุทธัมภาคิยสังโยชน์ 5 (สังโยชน์เบื้องสูง เป็นอย่างละเอียด เป็นไปแม้ในภพอันสูง higher fetters) 6. รูปราคะ (ความติดใจในอารมณ์แห่งรูปฌาน หรือในรูปธรรมอันประณีต, ความปรารถนาในรูปภพ greed for fine-material existence; attachment to realms of form) 7. อรูปราคะ (ความติดใจในอารมณ์แห่งอรูปฌาน หรือในอรูปธรรม, ความปรารถนาในอรูปภพ greed for immaterial existence; attachment to formless realms) 8. มานะ (ความสำคัญตน คือ ถือตนว่าเป็นนั่นเป็นนี่ conceit; pride) 9. อุทธัจจะ (ความฟุ้งซ่าน restlessness; distraction) 10. อวิชชา (ความไม่รู้จริง, ความหลง ignorance) สังโยชน์ 10 ในหมวดนี้ เป็นแนวพระสูตร หรือ สุตตันตนัย แต่ในบาลีแห่งพระสูตรนั้นๆ มีแปลกจากที่นี้เล็กน้อย คือ ข้อ 4 เป็น กามฉันท์ (ความพอใจในกาม desire) ข้อ 5 เป็น พยาบาท (ความขัดเคือง, ความคิดร้าย illwill) ใจความเหมือนกัน ลำดับการละสังโยชน์ 10 นี้ ให้ดู [164] มรรค 4.
|
พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม พิมพ์ครั้งที่ ๑๒ พ.ศ. ๒๕๔๖
http://84000.org/tipitaka/dic/d_seek.php?text=อุทธัมภาคิยสังโยชน์&detail=on
http://84000.org/tipitaka/dic/d_seek.php?text=%CD%D8%B7%B8%D1%C1%C0%D2%A4%D4%C2%CA%D1%A7%E2%C2%AA%B9%EC&detail=on
บันทึก ๙ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๔๗, ๔ มกราคม พ.ศ. ๒๕๔๘ การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจาก พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม พิมพ์ครั้งที่ ๗ พ.ศ. ๒๕๓๕, พิมพ์ครั้งที่ ๑๒ พ.ศ. ๒๕๔๖ หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]