มิลินทปัญหา

พุทธัสส อาจริยานาจริยปัญหา ที่ ๙ ราชา สมเด็จขัตติยนรินทร์มิลินท์เลิศกษัตริย์ มีพระบรมราชโองการตรัสถามอรรถ- ปัญหาอันอื่นสืบไปว่า ภนฺเต นาคเสน ข้าแต่พระนาคเสนผู้เป็นเจ้า ผู้ประกอบด้วยปัญญา ปรีชา ภาสิตํ เจตํ ภควตา พระพุทธฎีกานี้ สมเด็จพระมิ่งโมลีโลกนาถมีพระพุทธฎีกา ตรัสประภาษไว้ว่า ภิกฺขเว ดูรานะภิกษุทั้งหลาย ตถาคตนี้ไม่มีใครที่จะเป็นครูบาอาจารย์ สทิโส เม น วิชฺชติ หาผู้ใดที่จะรู้ปูนปานเปรียบไม่ได้ในมนุษยโลก เป็นเอกเป็นโสด ปุน จ มาอีก เล่าตรัสโปรดว่า ภิกฺขเว ดูรานะภิกษุทั้งหลาย อาฬาโร กาลาโม อาฬารดาบส กาลามาโคตร เป็นอาจารย์พระตถาคต ตั้งไว้ซึ่งพระตถาคตว่าดีเสมอตน แล้วกลับบูชาตถาคตโดยโอฬารบูชา นี่แหละสัททะว่า พระองค์ไม่มีครูบาจารย์ หาผู้ใดจะปูนปานมิได้มั่นคงกระนั้น ก็พระพุทธ- ฎีกาที่ตรัสว่าพระองค์เป็นศิษย์ของอาฬารดาบส กาลามโคตร คำนี้ก็ผิด แม้จะเชื่อว่าพระองค์ เป็นศิษย์อาฬารดาบส กาลามโคตรนั้น พระพุทธฎีกาที่ตรัสว่าพระองค์หาครูบาจารย์ไม่ได้ ก็ผิด อยํ ปญฺโห อันว่าปริศนานี้ อุภโต โกฏิโก เป็นอุภโตโกฏิ นิมนต์วิสัชนาในกาลบัดนี้ พระนาคเสนมีเถรวาจาว่า มหาราช ขอถวายพระพรบพระราชสมภาร สมเด็จ พระบรมโลกนาถศาสดาจารย์มีพระพุทธฎีกาโปรดประทานไว้ว่า ภิกฺขเว ดูรานะภิกษุทั้งหลาย ผู้ใดใครผู้หนึ่งจะได้เป็นครูบาจารย์หามิได้ ตถาคตนี้จะมีผู้ใดเสมอมิได้มี อปฺปฏิปุคฺคโล หาผู้ใดจะเปรียบมิได้ ครั้นมาใหม่ตรัสว่าอาฬารดาบส กาลามโคตรเป็นอาจารย์นั้น และคำนี้ พระองค์ตรัสหมายความที่อาฬารดาบส กาลามโคตรนั้น เป็นอาจารย์ของพระองค์แต่ก่อนยัง ไม่ได้ตรัสรู้แก่พระปรมาภิเษกสัมโพธิญาณ ยังเป็นโพธิสัตว์อยู่ มหาราช ขอถวายพระพรบพิตร พระราชสมภาร อาจารย์ขอสมเด็จพระบรมโลกนาถเมื่อยังไม่ได้ตรัส ยังเป็นโพธิสัตว์นั้นมี ๕ พระองค์เสด็จไปอาศัยอยู่ที่อาจารย์นั้น กตเม ปญฺจ อาจารย์มี ๕ นั้น คือใครเล่า ได้แก่ พราหมณ์เฒ่า ๘ คน มาถวายสวัสดีมงคลกระทำพิธีให้รักษาพระองค์เมื่อวันประสูตินั้น เรียกว่าอาจารย์เป็นประถม ปุน จ ปรํ ยังอีกเมื่อพระโพธิสัตว์ค่อยจำเริญพระชันษา สมควรที่ ว่าจะเรียนศิลปศาสตร สมเด็จพระเจ้าสิริสุทโธทนมหาราชทรงมอบให้พราหมณ์ผู้หนึ่งชื่อสรรพ- นิมิตร อันรู้เวทมนต์และมงคลโกฏฐาสะ อาจรู้คัมภีร์พยากรณ์มีชาติอันประเสริฐ แล้วเอา พระเต้าทองมาหลั่งหล่อน้ำลงเหนือมือแห่งพราหมณ์นั้นแล้ว ประทานโพธิสัตว์ให้พราหมณ์นั้น ฝึกสอน นี่แหละจัดเป็นอาจารย์คำรบสอง ปุน จ ปรํ อีกอาจารย์หนึ่งนั้น ขอถวายพระพร ได้ แก่เทพเจ้าอันแปลงเพศมาเป็นคนแก่คนเจ็บคนตาย เทวทูตทั้ง ๓ และเพศบรรพชิตเป็นที่ ๔ ให้พระโพธิสัตว์มีพระทัยสลด แล้วเสด็จสู่มหาภิเนษกรมณ์นั้น จัดเป็นอาจารย์คำรบสาม ปุน จ ปรํ มหาราช ขอถวายพระพรบพิตรพระราชสมการ อีกประการหนึ่ง เมื่อพระองค์ไปถึง สำนักอาฬารดาบส กาลามโคตร และขอเรียนทางปฏิบัตินั้น จัดเป็นอาจารย์คำรบสี่ ปุน จ ปรํ อีกอาจารย์หนึ่ง คืออุทกดาบส รามบุตร ซึ่งพระโพธิสัตว์เข้าไปถามถึงวัตรปฏิบัตินั้น จัดเป็น อาจารย์คำรบห้า มหาราช ขอถวายพระพร อาจารย์ทั้ง ๕ นี้เป็นอาจารย์สมเด็จพระมหา กรุณาเจ้า บอกโลกียธรรมให้แต่ยังไม่ได้ตรัสรู้ จัดเป็นอาจารย์บอกโลกียธรรมต่างหาก จะได้เป็น อาจารย์สมเด็จพระพุทธองค์ผู้ทรงสวัสดิภาคเมื่อได้ตรัสนี้หามิได้ ประการหนึ่ง จะได้เป็น อาจารย์สอนฝ่ายโลกุตรธรรมนี้แก่สมเด็จพระชินสีห์หามิได้ เหตุฉะนี้ สมเด็จพระบรมไตรโลก- นาถจึงมีพระพุทธฎีกาประภาษว่า ตถาคตจะมีครูบาอาจารย์สั่งสอนหามิได้ บุคคลผู้ใดจะ เปรียบเสมอสมานปูนปานกับพระองค์เจ้าหามิได้ ขอถวายพระพร สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ปิ่นประชานรากร ทรงพระสวนาการฟังก็สโมสรโสมนัส มีพระราช- โองการตรัสว่า สาธุ ข้าแต่พระนาคเสน ผู้ประกอบด้วยญาณอันปรีชา สมฺปฏิจฺฉามิ โยมจะ รับไว้เป็นข้อวัตรปฏิบัติสืบไป แก่กุลบุตรอันจะเกิดมาเมื่อภายหลัง ในกาลบัดนี้ พุทธัสส อาจริยานาจริยปัญหา คำรบ ๙ จบเพียงนี้

เนื้อความมิลินทปัญหา หน้าที่ ๒๙๘ - ๒๙๙. http://84000.org/tipitaka/milin/milin.php?i=123 สารบัญมิลินทปัญหา http://84000.org/tipitaka/milin/milin.php?i=0#item_123