[๓๑๒] เสยฺยถาปิ ภิกฺขเว อลฺลํ กฏฺฐํ สเสฺนหํ ฯ อถ ปุริโส
อาคจฺเฉยฺย อุตฺตรารณึ อาทาย อคฺคึ อภินิพฺพตฺเตสฺสามิ เตโชธาตุํ
กริสฺสามีติ ฯ ตํ กึ มญฺญถ ภิกฺขเว อปิ นุ โส ปุริโส
อมุํ อลฺลํ กฏฺฐํ สเสฺนหํ อุตฺตรารณึ อาทาย อภิมตฺเถนฺโต อคฺคึ
อภินิพฺพตฺเตยฺย เตโชธาตุํ กเรยฺยาติ ฯ โน เหตํ ภนฺเต ฯ เอวเมว
โข ภิกฺขเว ยสฺสกสฺสจิ กายคตา สติ ภาวิตา พหุลีกตา น ตสฺส
ลภติ มาโร โอตารํ น ตสฺส ลภติ มาโร อารมฺมณํ ฯ
[๓๑๓] เสยฺยถาปิ ภิกฺขเว อุทกมณิโก ปูโร อุทกสฺส สมติตฺติโก
กากเปยฺโย อาธาเร ฐปิโต ฯ อถ ปุริโส อาคจฺเฉยฺย อุทกภารํ
อาทาย ฯ ตํ กึ มญฺญถ ภิกฺขเว อปิ นุ โส ปุริโส ลเภถ
อุทกสฺส นิกฺเขปนนฺติ ฯ โน เหตํ ภนฺเต ฯ เอวเมว โข ภิกฺขเว
ยสฺสกสฺสจิ กายคตา สติ ภาวิตา พหุลีกตา น ตสฺส ลภติ
มาโร โอตารํ น ตสฺส ลภติ มาโร อารมฺมณํ ฯ
[๓๑๔] ยสฺสกสฺสจิ ภิกฺขเว กายคตา สติ ภาวิตา พหุลีกตา
โส ยสฺส ยสฺส อภิญฺญาสจฺฉิกรณียสฺส ธมฺมสฺส จิตฺตํ อภินินฺนาเมติ
อภิญฺญาสจฺฉิกิริยาย ตตฺร ตเตฺรว สกฺขิพฺยตํ ๑- ปาปุณาติ
สติ สติอายตเน ฯ เสยฺยถาปิ ภิกฺขเว อุทกมณิโก ปูโร อุทกสฺส
@เชิงอรรถ: ๑ โป. สกฺขิตพฺพตํ ฯ ม. สกฺขิภพฺพตํ ฯ
สมติตฺติโก กากเปยฺโย อาธาเร ฐปิโต ฯ ตเมนํ พลวา ปุริโส
ยโต ยโต อาปชฺเชยฺย ๑- อาคจฺเฉยฺย อุทกนฺติ ฯ เอวํ ภนฺเต ฯ
เอวเมว โข ภิกฺขเว ยสฺสกสฺสจิ กายคตา สติ ภาวิตา พหุลีกตา
โส ยสฺส ยสฺส อภิญฺญาสจฺฉิกรณียสฺส ธมฺมสฺส จิตฺตํ
อภินินฺนาเมติ อภิญฺญาสจฺฉิกิริยาย ตตฺร ตเตฺรว สกฺขิพฺยตํ
ปาปุณาติ สติ สติอายตเน ฯ
[๓๑๕] เสยฺยถาปิ ภิกฺขเว สเม ภูมิภาเค จตุรสฺสา โปกฺขรณี [๒]-
อาฬิพทฺธา ปูรา อุทกสฺส สมติตฺติกา กากเปยฺยา ฯ ตเมนํ พลวา
ปุริโส ยโต ยโต อาฬึ ปจฺเฉยฺย ๓- อาคจฺเฉยฺย อุทกนฺติ ฯ เอวํ
ภนฺเต ฯ เอวเมว โข ภิกฺขเว ยสฺสกสฺสจิ กายคตา สติ ภาวิตา
พหุลีกตา โส ยสฺส ยสฺส อภิญฺญาสจฺฉิกรณียสฺส ธมฺมสฺส
จิตฺตํ อภินินฺนาเมติ อภิญฺญาสจฺฉิกิริยาย ตตฺร ตเตฺรว สกฺขิพฺยตํ
ปาปุณาติ สติ สติอายตเน ฯ
[๓๑๖] เสยฺยถาปิ ภิกฺขเว สุภูมิยํ จาตุมฺมหาปเถ อาชญฺญรโถ
ยุตฺโต อสฺส ฐิโต อุภนฺตรปโฏโท ๔- ฯ ตเมนํ ทกฺโข โยคฺคาจริโย
อสฺสทมฺมสารถิ อภิรูหิตฺวา วาเมน หตฺเถน รสฺมิโย คเหตฺวา
ทกฺขิเณน หตฺเกน ปโฏทํ คเหตฺวา ยทิจฺฉกํ ๕- ยทิจฺฉกํ สาเรยฺย ๖-
เอวเมว โข ภิกฺขเว ยสฺสกสฺสจิ กายคตา สติ ภาวิตา พหุลีกตา
โส ยสฺส ยสฺส อภิญฺญาสจฺฉิกรณียสฺส ธมฺมสฺส จิตฺตํ อภินินฺนาเมติ
@เชิงอรรถ: ๑ โป. อาลิมฺปจฺเฉยฺย ฯ ม. อาวิญฺเฉยฺย ฯ ยุ. อาวชฺเชยฺย ฯ ๒ ม. เอตฺถนฺตเร
@อสฺสาติ ทิสฺสติ ฯ ๓ สี. มุญฺเจยฺย ฯ ๔ สี. โอธสฺตปโฏโท ฯ
@๕ โป. ม. เยนิจฺฉกํ ฯ ๖ โป. สาเรยฺยาติ ฯ ม. ลาเรยฺยาปิ ปจฺจาสาเรยฺยาปิ ฯ
อภิญฺญาสจฺฉิกิริยาย ตตฺร ตเตฺรว สกฺขิพฺยตํ ปาปุณาติ สติ
สติอายตเน ฯ
[๓๑๗] กายคตาย ภิกฺขเว สติยา อาเสวิตาย ภาวิตาย พหุลีกตาย
ยานีกตาย วตฺถุกตาย อนุฏฺฐิตาย ปริจิตาย สุสมารทฺธาย
อิเม ทสานิสํสา ปาฏิกงฺขา [๑]- อรติรติสโห โหติ น จ ตํ อรติ
สหติ อุปฺปนฺนํ อรตึ อภิภุยฺย วิหรติ ฯ ภยเภรวสโห โหติ น
จ ตํ ภยเภรวํ สหติ อุปฺปนฺนํ ภยเภรวํ อภิภุยฺย วิหรติ ฯ
ขโม โหติ สีตสฺส อุณฺหสฺส ชิฆจฺฉาย ปิปาสาย ฑํสมกสวาตาตปสิรึสปสมฺผสฺสานํ
ทุรุตฺตานํ ทุราคตานํ วจนปถานํ อุปฺปนฺนานํ
สารีริกานํ เวทนานํ ทุกฺขานํ ติปฺปานํ ขรานํ กฏุกานํ อสาตานํ
อมนาปานํ ปาณหรานํ อธิวาสิกชาติโก โหติ ฯ จตุนฺนํ ฌานานํ
อาภิเจตสิกานํ ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหารานํ นิกามลาภี โหติ อกิจฺฉลาภี โหติ
อกสิรลาภี โหติ ฯ
{๓๑๗.๑} โส อเนกวิหิตํ อิทฺธิวิธํ ปจฺจนุโภติ เอโกปิ หุตฺวา
พหุธา โหติ พหุธาปิ หุตฺวา เอโก โหติ อาวิภาวํ ฯเปฯ ยาว
พฺรหฺมโลกาปิ กาเยน [๒]- สํวตฺเตติ ฯ ทิพฺพาย โสตธาตุยา
วิสุทฺธาย อติกฺกนฺตมานุสิกาย อุโภ สทฺเท สุณาติ ทิพฺเพ
จ มานุเส จ เย ทูเร สนฺติเก ฯ ปรสตฺตานํ ปรปุคฺคลานํ เจตสา
เจโต ปริจฺจ ปชานาติ สราคํ วา จิตฺตํ สราคํ จิตฺตนฺติ
ปชานาติ วีตราคํ วา จิตฺตํ ฯปฯ สโทสํ วา จิตฺตํ ... วีตโทสํ
วา จิตฺตํ ... สโมหํ วา จิตฺตํ ... วีตโมหํ วา จิตฺตํ ... สงฺขิตฺตํ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. เอตฺถนฺตเร กตเม ทสาติ ทิสฺสนฺติ ฯ ๒ ม. วสํ วตฺเตติ ฯ
วา จิตฺตํ ... วิกฺขิตฺตํ วา จิตฺตํ ... มหคฺคตํ วา จิตฺตํ ... อมหคฺคตํ
วา จิตฺตํ ... สอุตฺตรํ วา จิตฺตํ ... อนุตฺตรํ วา จิตฺตํ ... สมาหิตํ
วา จิตฺตํ ... อสมาหิตํ วา จิตฺตํ ... วิมุตฺตํ วา จิตฺตํ ... อวิมุตฺตํ
วา จิตฺตํ อวิมุตฺตํ จิตฺตนฺติ ปชานาติ ฯ
{๓๑๗.๒} โส อเนกวิหิตํ ปุพฺเพนิวาสํ อนุสฺสรติ เสยฺยถีทํ
เอกมฺปิ ชาตึ เทฺวปิ ชาติโย ฯเปฯ อิติ สาการํ สอุทฺเทสํ อเนกวิหิตํ
ปุพฺเพนิวาสํ อนุสฺสรติ ฯ ทิพฺเพน จกฺขุนา วิสุทฺเธน อติกฺกนฺตมานุสเกน
สตฺเต ปสฺสติ จวมาเน อุปปชฺชมาเน หีเน ปณีเต สุวณฺเณ ทุพฺพณฺเณ
สุคเต ทุคฺคเต ฯเปฯ ยถากมฺมูปเค สตฺเต ปชานาติ ฯ อาสวานํ ขยา
อนาสวํ เจโตวิมุตฺตึ ปญฺญาวิมุตฺตึ ทิฏฺเฐว ธมฺเม สยํ อภิญฺญา
สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรตีติ ฯ กายคตาย ภิกฺขเว สติยา อาเสวิตาย
ภาวิตาย พหุลีกตาย ยานีกตาย วตฺถุกตาย อนุฏฺฐิตาย ปริจิตาย
สุสมารทฺธาย อิเม ทสานิสํสา ปาฏิกงฺขาติ ฯ
อิทมโวจ ภควา อตฺตมนา เต ภิกฺขู ภควโต ภาสิตํ
อภินนฺทุนฺติ ฯ
กายคตาสติสุตฺตํ นิฏฺฐิตํ นวมํ ฯ
----------
สงฺขารูปปตฺติสุตฺตํ
[๓๑๘] เอวมฺเม สุตํ เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ
เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม ฯ ตตฺร โข ภควา ภิกฺขู
อามนฺเตสิ ภิกฺขโวติ ฯ ภทนฺเตติ เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํ ฯ
ภควา เอตทโวจ สงฺขารูปปตฺตึ โว ภิกฺขเว เทสิสฺสามิ ๑- ตํ สุณาถ
สาธุกํ มนสิกโรถ ภาสิสฺสามีติ ฯ เอวํ ภนฺเตติ โข เต ภิกฺขู
ภควโต ปจฺจสฺโสสุํ ฯ
[๓๑๙] ภควา เอตทโวจ อิธ ภิกฺขเว ภิกฺขุ สทฺธาย
สมนฺนาคโต โหติ สีเลน สมนฺนาคโต โหติ สุเตน สมนฺนาคโต โหติ
จาเคน สมนฺนาคโต โหติ ปญฺญาย สมนฺนาคโต โหติ ฯ ตสฺส
เอวํ โหติ อโห วตาหํ กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา ขตฺติยมหาสาลานํ
วา ๒- สหพฺยตํ อุปปชฺเชยฺยนฺติ ฯ โส ตํ จิตฺตํ ปทหติ ๓- ตํ
จิตฺตํ อธิฏฺฐาติ ตํ จิตฺตํ ภาเวติ ฯ ตสฺส เต สงฺขารา จ วิหารา
จ เอวํ ภาวิตา เอวํ พหุลีกตา ตตฺรูปปตฺติยา สํวตฺตนฺติ ฯ อยํ
ภิกฺขเว มคฺโค อยํ ปฏิปทา ตตฺรูปปตฺติยา สํวตฺตติ ฯ
[๓๒๐] ปุน จปรํ ภิกฺขเว ภิกฺขุ สทฺธาย สมนฺนาคโต โหติ
สีเลน สมนฺนาคโต โหติ สุเตน สมนฺนาคโต โหติ จาเคน
สมนฺนาคโต โหติ ปญฺญาย สมนฺนาคโต โหติ ฯ ตสฺส เอวํ โหติ
อโห วตาหํ กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา พฺราหฺมณมหาสาลานํ วา ๔- ...
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ม. เทเสสฺสามิ ฯ ๒ ม. ยุ. วาสทฺโท นตฺถิ ฯ ๓ โป. ม. ยุ. ทหติ ฯ
@๔ ม. วาสทฺโท นตฺถิ ฯ
คหปติมหาสาลานํ วา ๑- สหพฺยตํ อุปปชฺเชยฺยนฺติ ฯ โส ตํ
จิตฺตํ ปทหติ ตํ จิตฺตํ อธิฏฺฐาติ ตํ จิตฺตํ ภาเวติ ฯ ตสฺส
เต สงฺขารา จ วิหารา จ เอวํ ภาวิตา เอวํ พหุลีกตา
ตตฺรูปปตฺติยา สํวตฺตนฺติ ฯ อยํ ภิกฺขเว มคฺโค อยํ ปฏิปทา
ตตฺรูปปตฺติยา สํวตฺตติ ฯ
[๓๒๑] ปุน จปรํ ภิกฺขเว ภิกฺขุ สทฺธาย สมนฺนาคโต โหติ
สีเลน สมนฺนาคโต โหติ สุเตน สมนฺนาคโต โหติ จาเคน
สมนฺนาคโต โหติ ปญฺญาย สมนฺนาคโต โหติ ฯ ตสฺส สุตํ โหติ
จาตุมฺมหาราชิกา เทวา ทีฆายุกา วณฺณวนฺโต สุขพหุลาติ ฯ ตสฺส
เอวํ โหติ อโห วตาหํ กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา จาตุมฺมหาราชิกานํ
เทวานํ สหพฺยตํ อุปปชฺเชยฺยนฺติ โส ตํ จิตฺตํ ปทหติ ตํ จิตฺตํ
อธิฏฺฐาติ ตํ จิตฺตํ ภาเวติ ฯ ตสฺส เต สงฺขารา จ วิหารา จ
เอวํ ภาวิตา เอวํ พหุลีกตา ตตฺรูปปตฺติยา สํวตฺตนฺติ ฯ อยํ ภิกฺขเว
มคฺโค อยํ ปฏิปทา ตตฺรูปปตฺติยา สํวตฺตติ ฯ ปุน จปรํ ภิกฺขเว
ภิกฺขุ สทฺธาย สมนฺนาคโต โหติ สีเลน สมนฺนาคโต โหติ สุเตน
สมนฺนาคโต โหติ จาเคน สมนฺนาคโต โหติ ปญฺญาย สมนฺนาคโต
โหติ ตสฺส สุตํ โหติ ตาวตึสา เทวา ฯเปฯ ยามา เทวา ...
ตุสิตา เทวา ... นิมฺมานรตี เทวา ... ปรนิมฺมิตวสวตฺตี เทวา
ทีฆายุกา วณฺณวนฺโต สุขพหุลาติ ฯ ตสฺส เอวํ โหติ อโห วตาหํ
กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา ปรนิมฺมิตวสวตฺตีนํ เทวานํ สหพฺยตํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. วาสทฺโท นตฺถิ ฯ
อุปปชฺเชยฺยนฺติ ฯ โส ตํ จิตฺตํ ปทหติ ตํ จิตฺตํ อธิฏฺฐาติ ตํ
จิตฺตํ ภาเวติ ฯ ตสฺส เต สงฺขารา จ วิหารา จ เอวํ ภาวิตา
เอวํ พหุลีกตา ตตฺรูปปตฺติยา สํวตฺตนฺติ ฯ อยํ ภิกฺขเว มคฺโค
อยํ ปฏิปทา ตตฺรูปปตฺติยา สํวตฺตติ ฯ
[๓๒๒] ปุน จปรํ ภิกฺขเว ภิกฺขุ สทฺธาย สมนฺนาคโต โหติ
สีเลน สมนฺนาคโต โหติ สุเตน สมนฺนาคโต โหติ จาเคน สมนฺนาคโต
โหติ ปญฺญาย สมนฺนาคโต โหติ ฯ ตสฺส สุตํ โหติ สหสฺโส
พฺรหฺมา ทีฆายุโก วณฺณวา สุขพหุโลติ ฯ สหสฺโส ภิกฺขเว พฺรหฺมา
สหสฺสีโลกธาตุํ ผริตฺวา อธิมุจฺจิตฺวา วิหรติ ฯ เยปิ ตตฺถ สตฺตา
อุปฺปนฺนา ๑- เตปิ ผริตฺวา อธิมุจฺจิตฺวา วิหรติ ฯ เสยฺยถาปิ ภิกฺขเว
จกฺขุมา ปุริโส เอกํ อามณฺฑํ หตฺเถ กริตฺวา ปจฺจเวกฺเขยฺย
เอวเมว โข ภิกฺขเว สหสฺโส พฺรหฺมา สหสฺสีโลกธาตุํ ผริตฺวา
อธิมุจฺจิตฺวา วิหรติ ฯ เยปิ ตตฺถ สตฺตา อุปฺปนฺนา เตปิ ผริตฺวา
อธิมุจฺจิตฺวา วิหรติ ฯ ตสฺส เอวํ โหติ อโห วตาหํ กายสฺส
เภทา ปรมฺมรณา สหสฺสพฺรหฺมุโน สหพฺยตํ อุปปชฺเชยฺยนฺติ ฯ
โส ตํ จิตฺตํ ปทหติ ตํ จิตฺตํ อธิฏฺฐาติ ตํ จิตฺตํ ภาเวติ ฯ
ตสฺส เต สงฺขารา จ วิหารา จ เอวํ ภาวิตา เอวํ พหุลีกตา
ตตฺรูปปตฺติยา สํวตฺตนฺติ ฯ อยํ ภิกฺขเว มคฺโค อยํ ปฏิปทา
ตตฺรูปปตฺติยา สํวตฺตติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ม. ยุ. อุปปนฺนา ฯ
[๓๒๓] ปุน จปรํ ภิกฺขเว ภิกฺขุ สทฺธาย สมนฺนาคโต โหติ
สีเลน สมนฺนาคโต โหติ สุเตน สมนฺนาคโต โหติ จาเคน สมนฺนาคโต
โหติ ปญฺญาย สมนฺนาคโต โหติ ฯ ตสฺส สุตํ โหติ
ทฺวิสหสฺโส พฺรหฺมา ฯเปฯ ติสหสฺโส พฺรหฺมา ... จตุสหสฺโส
พฺรหฺมา ... ปญฺจสหสฺโส พฺรหฺมา ทีฆายุโก วณฺณวา สุขพหุโลติ ฯ
ปญฺจสหสฺโส ภิกฺขเว พฺรหฺมา ปญฺจสหสฺสีโลกธาตุํ
ผริตฺวา อธิมุจฺจิตฺวา วิหรติ ฯ เยปิ ตตฺถ สตฺตา อุปฺปนฺนา
เตปิ ผริตฺวา อธิมุจฺจิตฺวา วิหรติ ฯ เสยฺยถาปิ ภิกฺขเว จกฺขุมา
ปุริโส ปญฺจ อามณฺฑานิ หตฺเถ กริตฺวา ปจฺจเวกฺเขยฺย เอวเมว
โข ภิกฺขเว ปญฺจสหสฺโส พฺรหฺมา ปญฺจสหสฺสีโลกธาตุํ ผริตฺวา
อธิมุจฺจิตฺวา วิหรติ ฯ เยปิ ตตฺถ สตฺตา อุปฺปนฺนา เตปิ
ผริตฺวา อธิมุจฺจิตฺวา วิหรติ ฯ ตสฺส เอวํ โหติ อโห วตาหํ
กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา ปญฺจสหสฺสพฺรหฺมุโน สหพฺยตํ
อุปปชฺเชยฺยนฺติ ฯ โส ตํ จิตฺตํ ปทหติ ตํ จิตฺตํ อธิฏฺฐาติ ตํ จิตฺตํ
ภาเวติ ฯ ตสฺส เต สงฺขารา จ วิหารา จ เอวํ ภาวิตา เอวํ
พหุลีกตา ตตฺรูปปตฺติยา สํวตฺตนฺติ ฯ อยํ ภิกฺขเว มคฺโค
อยํ ปฏิปทา ตตฺรูปปตฺติยา สํวตฺตติ ฯ
[๓๒๔] ปุน จปรํ ภิกฺขเว ภิกฺขุ สทฺธาย สมนฺนาคโต โหติ
สีเลน สมนฺนาคโต โหติ สุเตน สมนฺนาคโต โหติ จาเคน สมนฺนาคโต
โหติ ปญฺญาย สมนฺนาคโต โหติ ฯ ตสฺส สุตํ โหติ
ทสสหสฺโส พฺรหฺมา ทีฆายุโก วณฺณวา สุขพหุโลติ ฯ ทสสหสฺโส
ภิกฺขเว พฺรหฺมา ทสสหสฺสีโลกธาตุํ ผริตฺวา อธิมุจฺจิตฺวา วิหรติ ฯ
เยปิ ตตฺถ สตฺตา อุปฺปนฺนา เตปิ ผริตฺวา อธิมุจฺจิตฺวา วิหรติ ฯ
เสยฺยถาปิ ภิกฺขเว มณิ เวฬุริโย สุโภ โชติมา ๑- อฏฺฐํโส
สุปริกมฺมกโต ปณฺฑุกมฺพเล นิกฺขิตฺโต ภาสติ ๒- จ ตปติ จ วิโรจติ
จ เอวเมว โข ภิกฺขเว ทสสหสฺโส พฺรหฺมา ทสสหสฺสีโลกธาตุํ
ผริตฺวา อธิมุจฺจิตฺวา วิหรติ ฯ เยปิ ตตฺถ สตฺตา อุปฺปนฺนา
เตปิ ผริตฺวา อธิมุจฺจิตฺวา วิหรติ ๓- ฯ ตสฺส เอวํ โหติ อโห
วตาหํ กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา ทสสหสฺสพฺรหฺมุโน สหพฺยตํ
อุปปชฺเชยฺยนฺติ ฯ โส ตํ จิตฺตํ ปทหติ ตํ จิตฺตํ อธิฏฺฐาติ ตํ
จิตฺตํ ภาเวติ ฯ ตสฺส เต สงฺขารา จ วิหารา จ เอวํ ภาวิตา
เอวํ พหุลีกตา ตตฺรูปปตฺติยา สํวตฺตนฺติ ฯ อยํ ภิกฺขเว มคฺโค
อยํ ปฏิปทา ตตฺรูปปตฺติยา สํวตฺตติ ฯ
[๓๒๕] ปุน จปรํ ภิกฺขเว ภิกฺขุ สทฺธาย สมนฺนาคโต โหติ
สีเลน สมนฺนาคโต โหติ สุเตน สมนฺนาคโต โหติ จาเคน
สมนฺนาคโต โหติ ปญฺญาย สมนฺนาคโต โหติ ฯ ตสฺส สุตํ โหติ
สตสหสฺโส พฺรหฺมา ทีฆายุโก วณฺณวา สุขพหุโลติ ฯ สตสหสฺโส
ภิกฺขเว พฺรหฺมา สตสหสฺสีโลกธาตุํ ผริตฺวา อธิมุจฺจิตฺวา วิหรติ ฯ
เยปิ ตตฺถ สตฺตา อุปฺปนฺนา เตปิ ผริตฺวา อธิมุจฺจิตฺวา วิหรติ ฯ
เสยฺยถาปิ ภิกฺขเว เนกฺขํ ๔- ชมฺโพนทํ ทกฺขกมฺมารปุตฺตอุกฺกามุเข
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ม. ยุ. ชาติมา ฯ ๒ โป. ภาสเต จ ปภสฺสเต จ ฯ ม. ภาสเต ตปเต
@๓ โป. วิหรนฺติ ฯ ๔ ม. นิกฺขํ ฯ
สุกุสลสฺมฺปหฏฺฐํ ปณฺฑุกมฺพเล นิกฺขิตฺตํ ภาสติ จ ตปติ จ วิโรจติ
จ เอวเมว โข ภิกฺขเว สตสหสฺโส พฺรหฺมา สตสหสฺสีโลกธาตุํ
ผริตฺวา อธิมุจฺจิตฺวา วิหรติ ฯ เยปิ ตตฺถ สตฺตา อุปฺปนฺนา เตปิ
ผริตฺวา อธิมุจฺจิตฺวา วิหรติ ฯ ตสฺส เอวํ โหติ อโห วตาหํ
กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา สตสหสฺสพฺรหฺมุโน สหพฺยตํ
อุปปชฺเชยฺยนฺติ ฯ โส ตํ จิตฺตํ ปทหติ ตํ จิตฺตํ อธิฏฺฐาติ ตํ
จิตฺตํ ภาเวติ ฯ ตสฺส เต สงฺขารา จ วิหารา จ เอวํ ภาวิตา
เอวํ พหุลีกตา ตตฺรูปปตฺติยา สํวตฺตนฺติ ฯ อยํ ภิกฺขเว มคฺโค
อยํ ปฏิปทา ตตฺรูปปตฺติยา สํวตฺตติ ฯ
[๓๒๖] ปุน จปรํ ภิกฺขเว ภิกฺขุ สทฺธาย สมนฺนาคโต โหติ
สีเลน สมนฺนาคโต โหติ สุเตน สมนฺนาคโต โหติ จาเคน
สมนฺนาคโต โหติ ปญฺญาย สมนฺนาคโต โหติ ฯ ตสฺส สุตํ โหติ
อาภา เทวา ฯเปฯ ปริตฺตาภา เทวา ... อปฺปมาณาภา เทวา ...
อาภสฺสรา เทวา ทีฆายุกา วณฺณวนฺโต สุขพหุลาติ ฯ ตสฺส เอวํ
โหติ อโห วตาหํ กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา อาภสฺสรานํ
เทวานํ สหพฺยตํ อุปปชฺเชยฺยนฺติ ฯ โส ตํ จิตฺตํ ปทหติ ตํ จิตฺตํ
อธิฏฺฐาติ ตํ จิตฺตํ ภาเวติ ฯ ตสฺส เต สงฺขารา จ วิหารา จ
เอวํ ภาวิตา เอวํ พหุลีกตา ตตฺรูปปตฺติยา สํวตฺตนฺติ ฯ อยํ
ภิกฺขเว มคฺโค อยํ ปฏิปทา ตตฺรูปปตฺติยา สํวตฺตติ ฯ
[๓๒๗] ปุน จปรํ ภิกฺขเว ภิกฺขุ สทฺธาย สมนฺนาคโต โหติ
สีเลน สมนฺนาคโต โหติ สุเตน สมนฺนาคโต โหติ จาเคน สมนฺนาคโต
โหติ ปญฺญาย สมนฺนาคโต โหติ ฯ ตสฺส สุตํ โหติ สุภา
เทวา ฯเปฯ ปริตฺตสุภา เทวา ... อปฺปมาณสุภา เทวา ...
สุภกิณฺหา เทวา ทีฆายุกา วณฺณวนฺโต ฯเปฯ ตตฺรูปปตฺติยา
สํวตฺตติ ฯ
[๓๒๘] ปุน จปรํ ภิกฺขเว ภิกฺขุ สทฺธาย สมนฺนาคโต โหติ
สีเลน สมนฺนาคโต โหติ สุเตน สมนฺนาคโต โหติ จาเคน
สมนฺนาคโต โหติ ปญฺญาย สมนฺนาคโต โหติ ฯ ตสฺส สุตํ
โหติ เวหปฺผลา เทวา ... อวิหา เทวา ... อตปฺปา เทวา ...
สุทสฺสา เทวา ... สุทสฺสี เทวา ... อกนิฏฺฐา เทวา ทีฆายุกา
วณฺณวนฺโต สุขพหุลาติ ฯ ตสฺส เอวํ โหติ อโห วตาหํ
กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา อกนิฏฺฐานํ เทวานํ สหพฺยตํ
อุปปชฺเชยฺยนฺติ ฯ โส ตํ จิตฺตํ ปทหติ ตํ จิตฺตํ อธิฏฺฐาติ ตํ
จิตฺตํ ภาเวติ ฯ ตสฺส เต สงฺขารา จ วิหารา จ เอวํ ภาวิตา เอวํ
พหุลีกตา ตตฺรูปปตฺติยา สํวตฺตนฺติ ฯ อยํ ภิกฺขเว มคฺโค อยํ
ปฏิปทา ตตฺรูปปตฺติยา สํวตฺตติ ฯ
[๓๒๙] ปุน จปรํ ภิกฺขเว ภิกฺขุ สทฺธาย สมนฺนาคโต โหติ
สีเลน สมนฺนาคโต โหติ สุเตน สมนฺนาคโต โหติ จาเคน
สมนฺนาคโต โหติ ปญฺญาย สมนฺนาคโต โหติ ฯ ตสฺส สุตํ
โหติ อากาสานญฺจายตนูปคา เทวา ทีฆายุกา จิรฏฺฐิติกา
สุขพหุลาติ ฯ ตสฺส เอวํ โหติ อโห วตาหํ กายสฺส
เภทา ปรมฺมรณา อากาสานญฺจายตนูปคานํ เทวานํ สหพฺยตํ
อุปปชฺเชยฺยนฺติ ฯเปฯ อยํ ภิกฺขเว มคฺโค อยํ ปฏิปทา
ตตฺรูปปตฺติยา สํวตฺตติ ฯ
[๓๓๐] ปุน จปรํ ภิกฺขเว ภิกฺขุ สทฺธาย สมนฺนาคโต โหติ
สีเลน สมนฺนาคโต โหติ สุเตน สมนฺนาคโต โหติ จาเคน
สมนฺนาคโต โหติ ปญฺญาย สมนฺนาคโต โหติ ฯ ตสฺส สุตํ
โหติ วิญฺญาณญฺจายตนูปคา เทวา ทีฆายุกา จิรฏฺฐิติกา
สุขพหุลาติ ตสฺส เอวํ โหติ อโห วตาหํ กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา
วิญฺญาณญฺจายตนูปคานํ เทวานํ สหพฺยตํ อุปปชฺเชยฺยนฺติ ฯเปฯ
อยํ ภิกฺขเว มคฺโค อยํ ปฏิปทา ตตฺรูปปตฺติยา สํวตฺตติ ฯ
[๓๓๑] ปุน จปรํ ภิกฺขเว ภิกฺขุ สทฺธาย สมนฺนาคโต โหติ
สีเลน สมนฺนาคโต โหติ สุเตน สมนฺนาคโต โหติ จาเคน
สมนฺนาคโต โหติ ปญฺญาย สมนฺนาคโต โหติ ฯ ตสฺส สุตํ โหติ
อากิญฺจญฺญายตนูปคา เทวา ... เนวสญฺญานาสญฺญายตนูปคา เทวา
ทีฆายุกา จิรฏฺฐิติกา สุขพหุลาติ ฯ ตสฺส เอวํ โหติ อโห วตาหํ
กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา เนวสญฺญานาสญฺญายตนูปคานํ เทวานํ
สหพฺยตํ อุปปชฺเชยฺยนฺติ ฯ โส ตํ จิตฺตํ ปทหติ ตํ จิตฺตํ อธิฏฺฐาติ
ตํ จิตฺตํ ภาเวติ ฯ ตสฺส เต สงฺขารา จ วิหารา จ เอวํ ภาวิตา เอวํ
พหุลีกตา ตตฺรูปปตฺติยา สํวตฺตนฺติ ฯ อยํ ภิกฺขเว มคฺโค อยํ
ปฏิปทา ตตฺรูปปตฺติยา สํวตฺตติ ฯ
[๓๓๒] ปุน จปรํ ภิกฺขเว ภิกฺขุ สทฺธาย สมนฺนาคโต โหติ
สีเลน สมนฺนาคโต โหติ สุเตน สมนฺนาคโต โหติ จาเคน
สมนฺนาคโต โหติ ปญฺญาย สมนฺนาคโต โหติ ฯ ตสฺส เอวํ โหติ
อโห วตาหํ อาสวานํ ขยา อนาสวํ เจโตวิมุตฺตึ ปญฺญาวิมุตฺตึ
ทิฏฺเฐว ธมฺเม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหเรยฺยนฺติ ฯ
โส อาสวานํ ขยา อนาสวํ เจโตวิมุตฺตึ ปญฺญาวิมุตฺตึ ทิฏฺเฐว
ธมฺเม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรติ ฯ อยํ ภิกฺขเว
ภิกฺขุ น กตฺถจิ อุปฺปชฺชตีติ ๑- ฯ
อิทมโวจ ภควา อตฺตมนา เต ภิกฺขู ภควโต ภาสิตํ
อภินนฺทุนฺติ ฯ
สงฺขารูปปตฺติสุตฺตํ นิฏฺฐิตํ ทสมํ ฯ
อนุปทวคฺโค ทุติโย ฯ
--------
ตสฺสุทฺทานํ
อนุปทโสธนโปริสธมฺโม เสวิตพฺพพหุธาตุวิภตฺติ
พุทฺธสฺส กิตฺติ นาม จตฺตารีเสน อานาปาโน
กายคโต จ ตโตปปตฺติ จนฺทเก วิมเล ปริสุทฺเธ
ปุณฺณสํปุณฺณสมุทนี นิรสมตฺตโน รทฺธา
พหุชนเสวิตธมฺมวรํ ยํ อนุปทํ วคฺควรํ ทุติยํ ฯ
--------
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ม. ยุ. อุปปชฺชตีติ ฯ
สุญฺญตวคฺโค
----
จูฬสุญฺญตสุตฺตํ
[๓๓๓] เอวมฺเม สุตํ เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ
ปุพฺพาราเม มิคารมาตุ ปาสาเท ฯ อถ โข อายสฺมา อานนฺโท
สายณฺหสมยํ ปฏิสลฺลานา วุฏฺฐิโต เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ
อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ เอกมนฺตํ
นิสินฺโน โข อายสฺมา อานนฺโท ภควนฺตํ เอตทโวจ เอกมิทํ
ภนฺเต สมยํ ภควา สกฺเกสุ วิหรติ นครกํ นาม สกฺยานํ นิคโม
ตตฺถ เม ภนฺเต ภควโต สมฺมุขา สุตํ สมฺมุขา ปฏิคฺคหิตํ สุญฺญตา
วิหาเรนาหํ อานนฺท เอตรหิ พหุลํ วิหรามีติ กจฺจิ เมตํ ภนฺเต
สุสฺสุตํ สุคหิตํ สุมนสิกตํ สุปธาริตนฺติ ฯ
[๓๓๔] ตคฺฆ เต เอตํ อานนฺท สุสฺสุตํ สุคหิตํ สุมนสิกตํ
สุปธาริตํ ๑- ฯ ปุพฺเพ จาหํ ๒- อานนฺท เอตรหิ จ สุญฺญตาวิหาเรน
พหุลํ วิหรามิ ฯ เสยฺยถาปิ อานนฺท อยํ มิคารมาตุ ปาสาโท
สุญฺโญ หตฺถิ ควาสฺสวลเวน สุญฺโญ ชาตรูปรชเตน สุญฺโญ
อิตฺถีปุริสสนฺนิปาเตน ฯ อตฺถิ เจวิทํ อสุญฺญตํ ยทิทํ ภิกฺขุสงฺฆํ ปฏิจฺจ
เอกตฺตํ เอวเมว โข อานนฺท ภิกฺขุ อมนสิกริตฺวา คามสญฺญํ
อมนสิกริตฺวา มนุสฺสสญฺญํ อรญฺญสญฺญํ ปฏิจฺจ มนสิกโรติ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. สูปธาริตํ ฯ ๒ ม. ปาหํ ฯ
เอกตฺตํ ฯ ตสฺส อรญฺญสญฺญาย จิตฺตํ ปกฺขนฺทติ ปสีทติ สนฺติฏฺฐติ
อธิมุจฺจติ ๑- ฯ โส เอวํ ปชานาติ เย อสฺสุ ทรถา คามสญฺญํ
ปฏิจฺจ เตธ น สนฺติ เย อสฺสุ ทรถา มนุสฺสสญฺญํ ปฏิจฺจ เตธ
น สนฺติ อตฺถิ เจวายํ ทรถมตฺตา ยทิทํ อรญฺญสญฺญํ ปฏิจฺจ
เอกตฺตนฺติ ฯ โส สุญฺญมิทํ สญฺญาคตํ คามสญฺญายาติ ปชานาติ
สุญฺญมิทํ สญฺญาคตํ มนุสฺสสญฺญายาติ ปชานาติ ฯ อตฺถิ เจวิทํ
อสุญฺญตํ ยทิทํ อรญฺญสญฺญํ ปฏิจฺจ เอกตฺตนฺติ ฯ อิติ ยํ หิ
โข ตตฺถ น โหติ เตน ตํ สุญฺญํ สมนุปสฺสติ ยํ ปน ตตฺถ
อวสิฏฺฐํ โหติ ตํ สนฺตํ อิทมตฺถีติ ปชานาติ ฯ เอวมฺปิสฺส เอสา
อานนฺท ยถาภุจฺจา อวิปลฺลตฺถา ปริสุทฺธา สุญฺญตาวกฺกนฺติ ภวติ ฯ
[๓๓๕] ปุน จปรํ อานนฺท ภิกฺขุ อมนสิกริตฺวา มนุสฺสสญฺญํ
อมนสิกริตฺวา อรญฺญสญฺญํ ปฐวีสญฺญํ ปฏิจฺจ มนสิกโรติ เอกตฺตํ ฯ
ตสฺส ปฐวีสญฺญาย จิตฺตํ ปกฺขนฺทติ ปสีทติ สนฺติฏฺฐติ อธิมุจฺจติ ฯ
เสยฺยถาปิ อานนฺท อาสภจมฺมํ ๒- สงฺกุสเตน สุวิหตํ วิคตวลิกํ
เอวเมว โข อานนฺท ภิกฺขุ ยํ อิมิสฺสา ปฐวิยา อุกฺกุลวิกุลํ นทีวิทุคฺคํ
ขาณุกณฺฏกธานํ ๓- ปพฺพตวิสมํ ตํ สพฺพํ อมนสิกริตฺวา ปฐวีสญฺญํ
ปฏิจฺจ มนสิกโรติ เอกตฺตํ ฯ ตสฺส ปฐวีสญฺญา จิตฺตํ ปกฺขนฺทติ
ปสีทติ สนฺติฏฺฐติ อธิมุจฺจติ ฯ โส เอวํ ปชานาติ เย อสฺสุ
ทรถา มนุสฺสสญฺญํ ปฏิจฺจ เตธ น สนฺติ เย อสฺสุ ทรถา
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. วิมุจฺจติ ฯ ๒ ยุ. อุสภจมฺมํ ฯ ๓ ยุ. ขาณุกณฺฏกาธารนฺติ ทิสฺสติ ฯ
@สี. ขาณุกนฺตกธรนฺติ ทิสฺสติ ฯ
อรญฺญสญฺญํ ปฏิจฺจ เตธ น สนฺติ อตฺถิ เจวายํ ทรถมตฺตา ยทิทํ
ปฐวีสญฺญํ ปฏิจฺจ เอกตฺตนฺติ ฯ โส สุญฺญมิทํ สญฺญาคตํ
มนุสฺสสญฺญายาติ ปชานาติ สุญฺญมิทํ สญฺญาคตํ อรญฺญสญฺญายาติ
ปชานาติ ฯ อตฺถิ เจวิทํ อสุญฺญตํ ยทิทํ ปฐวีสญฺญํ
ปฏิจฺจ เอกตฺตนฺติ ฯ อิติ ยํ หิ โข ตตฺถ น โหติ เตน
ตํ สุญฺญํ สมนุปสฺสติ ยํ ปน ตตฺถ อวสิฏฺฐํ โหติ ตํ สนฺตํ
อิทมตฺถีติ ปชานาติ ฯ เอวมฺปิสฺส เอสา อานนฺท ยถาภุจฺจา
อวิปลฺลตฺถา ปริสุทฺธา สุญฺญตาวกฺกนฺติ ภวติ ฯ
[๓๓๖] ปุน จปรํ อานนฺท ภิกฺขุ อมนสิกริตฺวา อรญฺญสญฺญํ
อมนสิกริตฺวา ปฐวีสญฺญํ อากาสานญฺจายตนสญฺญํ ปฏิจฺจ
มนสิกโรติ เอกตฺตํ ฯ ตสฺส อากาสานญฺจายตนสญฺญาย จิตฺตํ
ปกฺขนฺทติ ปสีทติ สนฺติฏฺฐติ อธิมุจฺจติ ฯ โส เอวํ ปชานาติ
เย อสฺสุ ทรถา อรญฺญสญฺญํ ปฏิจฺจ เตธ น สนฺติ เย อสฺสุ
ทรถา ปฐวีสญฺญํ ปฏิจฺจ เตธ น สนฺติ อตฺถิ เจวายํ ทรถมตฺตา
ยทิทํ อากาสานญฺจายตนสญฺญํ ปฏิจฺจ เอกตฺตนฺติ ฯ โส
สุญฺญมิทํ สญฺญาคตํ อรญฺญสญฺญายาติ ปชานาติ สุญฺญมิทํ
สญฺญาคตํ ปฐวีสญฺญายาติ ปชานาติ ฯ อตฺถิ เจวิทํ อสุญฺญตํ
ยทิทํ อากาสานญฺจายตนสญฺญํ ปฏิจฺจ เอกตฺตนฺติ ฯ อิติ ยํ หิ
โข ตตฺถ น โหติ เตน ตํ สุญฺญํ สมนุปสฺสติ ยํ ปน ตตฺถ
อวสิฏฺฐํ โหติ ตํ สนฺตํ อิทมตฺถีติ ปชานาติ ฯ เอวมฺปิสฺส เอสา
อานนฺท ยถาภุจฺจา อวิปลฺลตฺถา ปริสุทฺธา สุญฺญตาวกฺกนฺติ ภวติ ฯ
[๓๓๗] ปุน จปรํ อานนฺท ภิกฺขุ อมนสิกริตฺวา ปฐวีสญฺญํ
อมนสิกริตฺวา อากาสานญฺจายตนสญฺญํ วิญฺญาณญฺจายตนสญฺญํ
ปฏิจฺจ มนสิกโรติ เอกตฺตํ ฯ ตสฺส วิญฺญาณญฺจายตนสญฺญาย
จิตฺตํ ปกฺขนฺทติ ปสีทติ สนฺติฏฺฐติ อธิมุจฺจติ ฯ โส เอวํ ปชานาติ
เย อสฺสุ ทรถา ปฐวีสญฺญํ ปฏิจฺจ เตธ น สนฺติ เย อสฺสุ ทรถา
อากาสานญฺจายตนสญฺญํ ปฏิจฺจ เตธ น สนฺติ อตฺถิ เจวายํ
ทรถมตฺตา ยทิทํ วิญฺญาณญฺจายตนสญฺญํ ปฏิจฺจ เอกตฺตนฺติ ฯ
โส สุญฺญมิทํ สญฺญาคตํ ปฐวีสญฺญายาติ ปชานาติ สุญฺญมิทํ
สญฺญาคตํ อากาสานญฺจายตนสญฺญายาติ ปชานาติ ฯ อตฺถิ เจวิทํ
อสุญฺญตํ ยทิทํ วิญฺญาณญฺจายตนสญฺญํ ปฏิจฺจ เอกตฺตนฺติ ฯ
อิติ ยํ หิ โข ตตฺถ น โหติ เตน ตํ สุญฺญํ สมนุปสฺสติ
ยํ ปน ตตฺถ อวสิฏฺฐํ โหติ ตํ สนฺตํ อิทมตฺถีติ ปชานาติ ฯ
เอวมฺปิสฺส เอสา อานนฺท ยถาภุจฺจา อวิปลฺลตฺถา ปริสุทฺธา
สุญฺญตาวกฺกนฺติ ภวติ ฯ
[๓๓๘] ปุน จปรํ อานนฺท ภิกฺขุ อมนสิกริตฺวา อากาสานญฺจายตนสญฺญํ
อมนสิกริตฺวา วิญฺญาณญฺจายตนสญฺญํ อากิญฺจญฺญายตนสญฺญํ
ปฏิจฺจ มนสิกโรติ เอกตฺตํ ฯ ตสฺส อากิญฺจญฺญายตนสญฺญาย
จิตฺตํ ปกฺขนฺทติ ปสีทติ สนฺติฏฺฐติ อธิมุจฺจติ ฯ โส เอวํ
ปชานาติ เย อสฺสุ ทรถา อากาสานญฺจายตนสญฺญํ ปฏิจฺจ เตธ
น สนฺติ เย อสฺสุ ทรถา วิญฺญาณญฺจายตนสญฺญํ ปฏิจฺจ เตธ
น สนฺติ อตฺถิ เจวายํ ทรถมตฺตา ยทิทํ อากิญฺจญฺญายตนสญฺญํ
ปฏิจฺจ เอกตฺตนฺติ ฯ โส สุญฺญมิทํ สญฺญาคตํ อากาสานญฺจายตนสญฺญายาติ
ปชานาติ สุญฺญมิทํ สญฺญาคตํ วิญฺญาณญฺจายตนสญฺญายาติ
ปชานาติ ฯ อตฺถิ เจวิทํ อสุญฺญตํ ยทิทํ
อากิญฺจญฺญายตนสญฺญํ ปฏิจฺจ เอกตฺตนฺติ ฯ อิติ ยํ หิ โข
ตตฺถ น โหติ เตน ตํ สุญฺญํ สมนุปสฺสติ ยํ ปน ตตฺถ
อวสิฏฺฐํ โหติ ตํ สนฺตํ อิทมตฺถีติ ปชานาติ ฯ เอวมฺปิสฺส เอสา
อานนฺท ยถาภุจฺจา อวิปลฺลตฺถา ปริสุทฺธา สุญฺญตาวกฺกนฺติ ภวติ ฯ
[๓๓๙] ปุน จปรํ อานนฺท ภิกฺขุ อมนสิกริตฺวา วิญฺญาณญฺจายตนสญฺญํ
อมนสิกริตฺวา อากิญฺจญฺญายตนสญฺญํ เนวสญฺญานาสญฺญายตนสญฺญํ
ปฏิจฺจ มนสิกโรติ เอกตฺตํ ฯ ตสฺส เนวสญฺญานาสญฺญายตนสญฺญาย
จิตฺตํ ปกฺขนฺทติ ปสีทติ สนฺติฏฺฐติ อธิมุจฺจติ ฯ โส เอวํ ปชานาติ
เย อสฺสุ ทรถา วิญฺญาณญฺจายตนสญฺญํ ปฏิจฺจ เตธ น สนฺติ เย
อสฺสุ ทรถา อากิญฺจญฺญายตนสญฺญํ ปฏิจฺจ เตธ น สนฺติ อตฺถิ
เจวายํ ทรถมตฺตา ยทิทํ เนวสญฺญานาสญฺญายตนสญฺญํ ปฏิจฺจ
เอกตฺตนฺติ ฯ โส สุญฺญมิทํ สญฺญาคตํ วิญฺญาณญฺจายตนสญฺญายาติ
ปชานาติ สุญฺญมิทํ สญฺญาคตํ อากิญฺจญฺญายตนสญฺญายาติ ปชานาติ ฯ
อตฺถิ เจวิทํ อสุญฺญตํ ยทิทํ เนวสญฺญานาสญฺญายตนสญฺญํ ปฏิจฺจ
เอกตฺตนฺติ ฯ อิติ ยํ หิ โข ตตฺถ น โหติ เตน ตํ สุญฺญํ
สมนุปสฺสติ ยํ ปน ตตฺถ อวสิฏฺฐํ โหติ ตํ สนฺตํ อิทมตฺถีติ
ปชานาติ ฯ เอวมฺปิสฺส เอสา อานนฺท ยถาภุจฺจา อวิปลฺลตฺถา
ปริสุทฺธา สุญฺญตาวกฺกนฺติ ภวติ ฯ
[๓๔๐] ปุน จปรํ อานนฺท ภิกฺขุ อมนสิกริตฺวา อากิญฺจญฺญายตน-
สญฺญํ อมนสิกริตฺวา เนวสญฺญานาสญฺญายตนสญฺญํ อนิมิตฺตํ
เจโตสมาธึ ปฏิจฺจ มนสิกโรติ เอกตฺตํ ฯ ตสฺส อนิมิตฺเต
เจโตสมาธิมฺหิ จิตฺตํ ปกฺขนฺทติ ปสีทติ สนฺติฏฺฐติ อธิมุจฺจติ ฯ
โส เอวํ ปชานาติ เย อสฺสุ ทรถา อากิญฺจญฺญายตนสญฺญํ ปฏิจฺจ
เตธ น สนฺติ เย อสฺสุ ทรถา เนวสญฺญานาสญฺญายตนสญฺญํ
ปฏิจฺจ เตธ น สนฺติ อตฺถิ เจวายํ ทรถมตฺตา ยทิทํ อิมเมว กายํ
ปฏิจฺจ สฬายตนิกํ ชีวิตปจฺจยาติ ฯ โส สุญฺญมิทํ สญฺญาคตํ
อากิญฺจญฺญายตนสญฺญายาติ ปชานาติ สุญฺญมิทํ สญฺญาคตํ
เนวสญฺญานาสญฺญายตนสญฺญายาติ ปชานาติ ฯ อตฺถิ เจวิทํ
อสุญฺญตํ ยทิทํ อิมเมว กายํ ปฏิจฺจ สฬายตนิกํ ชีวิตปจฺจยาติ ฯ
อิติ ยํ หิ โข ตตฺถ น โหติ เตน ตํ สุญฺญํ สมนุปสฺสติ ยํ ปน ตตฺถ
อวสิฏฺฐํ โหติ ตํ สนฺตํ อิทมตฺถีติ ปชานาติ ฯ เอวมฺปิสฺส เอสา
อานนฺท ยถาภุจฺจา อวิปลฺลตฺถา ปริสุทฺธา สุญฺญตาวกฺกนฺติ ภวติ ฯ
[๓๔๑] ปุน จปรํ อานนฺท ภิกฺขุ อมนสิกริตฺวา อากิญฺจญฺญายตน-
สญฺญํ อมนสิกริตฺวา เนวสญฺญานาสญฺญายตนสญฺญํ อนิมิตฺตํ
เจโตสมาธึ ปฏิจฺจ มนสิกโรติ เอกตฺตํ ฯ ตสฺส อนิมิตฺเต
เจโตสมาธิมฺหิ จิตฺตํ ปกฺขนฺทติ ปสีทติ สนฺติฏฺฐติ อธิมุจฺจติ ฯ
โส เอวํ ปชานาติ อยํ หิ โข อนิมิตฺโต เจโตสมาธิ อภิสงฺขโต
อภิสญฺเจตยิโต ฯ ยํ โข ปน กิญฺจิ อภิสงฺขตํ อภิสญฺเจตยิตํ
ตทนิจฺจํ นิโรธธมฺมนฺติ ปชานาติ ฯ ตสฺส เอวํ ชานโต เอวํ
ปสฺสโต กามาสวาปิ จิตฺตํ วิมุจฺจติ ภวาสวาปิ จิตฺตํ วิมุจฺจติ
อวิชฺชาสวาปิ จิตฺตํ วิมุจฺจติ วิมุตฺตสฺมึ วิมุตฺตมิติ ญาณํ โหติ
ขีณา ชาติ วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ กตํ กรณียํ นาปรํ อิตฺถตฺตายาติ
ปชานาติ ฯ โส เอวํ ปชานาติ เย อสฺสุ ทรถา กามาสวํ
ปฏิจฺจ เตธ น สนฺติ เย อสฺสุ ทรถา ภวาสวํ ปฏิจฺจ เตธ น
สนฺติ เย อสฺสุ ทรถา อวิชฺชาสวํ ปฏิจฺจ เตธ น สนฺติ อตฺถิ
เจวายํ ทรถมตฺตา ยทิทํ อิมเมว กายํ ปฏิจฺจ สฬายตนิกํ
ชีวิตปจฺจยาติ ฯ โส สุญฺญมิทํ สญฺญาคตํ กามาสเวนาติ ปชานาติ
สุญฺญมิทํ สญฺญาคตํ ภวาสเวนาติ ปชานาติ สุญฺญมิทํ สญฺญาคตํ
อวิชฺชาสเวนาติ ปชานาติ ฯ อตฺถิ เจวิทํ อสุญฺญตํ ยทิทํ อิมเมว
กายํ ปฏิจฺจ สฬายตนิกํ ชีวิตปจฺจยาติ ฯ อิติ ยํ หิ โข ตตฺถ น
โหติ เตน ตํ สุญฺญํ สมนุปสฺสติ ยํ ปน ตตฺถ อวสิฏฺฐํ โหติ ตํ
สนฺตํ อิทมตฺถีติ ปชานาติ ฯ เอวมฺปิสฺส เอสา อานนฺท ยถาภุจฺจา
อวิปลฺลตฺถา ปริสุทฺธา ปรมานุตฺตรา สุญฺญตาวกฺกนฺติ ภวติ ฯ
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๔ หน้าที่ ๒๑๓-๒๓๒.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=14&item=312&items=30
อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=14&item=312&items=30&mode=bracket
อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=14&item=312&items=30
อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=14&item=312&items=30
ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=14&i=312
สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๔
https://84000.org/tipitaka/read/?index_14
https://84000.org/tipitaka/english/?index_14
บันทึก ๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]
