[๒๘๔] กตมํ ตถาคตสฺส ยมกปาฏิหิเร ญาณํ ฯ อิธ
ตถาคโต ยมกปาฏิหิรํ กโรติ อสาธารณํ สาวเกหิ อุปริมกายโต
อคฺคิกฺขนฺโธ ปวตฺตติ เหฏฺฐิมกายโต อุทกธารา ปวตฺตติ
เหฏฺฐิมกายโต อคฺคิกฺขนฺโธ ปวตฺตติ อุปริมกายโต อุทกธารา
ปวตฺตติ ปุรตฺถิมกายโต อคฺคิกฺขนฺโธ ปวตฺตติ ปจฺฉิมกายโต
อุทกธารา ปวตฺตติ ปจฺฉิมกายโต อคฺคิกฺขนฺโธ ปวตฺตติ
ปุรตฺถิมกายโต อุทกธารา ปวตฺตติ ทกฺขิณอกฺขิโต อคฺคิกฺขนฺโธ
ปวตฺตติ วามอกฺขิโต อุทกธารา ปวตฺตติ วามอกฺขิโต
อคฺคิกฺขนฺโธ ปวตฺตติ ทกฺขิณอกฺขิโต อุทกธารา ปวตฺตติ
ทกฺขิณกณฺณโสตโต อคฺคิกฺขนฺโธ ปวตฺตติ วามกณฺณโสตโต
อุทกธารา ปวตฺตติ วามกณฺณโสตโต อคฺคิกฺขนฺโธ ปวตฺตติ
ทกฺขิณกณฺณโสตโต อุทกธารา ปวตฺตติ ทกฺขิณนาสิกาโสตโต
อคฺคิกฺขนฺโธ ปวตฺตติ
{๒๘๔.๑} วามนาสิกาโสตโต อุทกธารา ปวตฺตติ
วามนาสิกาโสตโต อคฺคิกฺขนฺโธ ปวตฺตติ ทกฺขิณนาสิกาโสตโต
อุทกธารา ปวตฺตติ ทกฺขิณอํสกูฏโต อคฺคิกฺขนฺโธ ปวตฺตติ
วามอํสกูฏโต อุทกธารา ปวตฺตติ วามอํสกูฏโต อคฺคิกฺขนฺโธ
ปวตฺตติ ทกฺขิณอํสกูฏโต อุทกธารา ปวตฺตติ ทกฺขิณหตฺถโต
อคฺคิกฺขนฺโธ ปวตฺตติ วามหตฺถโต อุทกธารา ปวตฺตติ วามหตฺถโต
อคฺคิกฺขนฺโธ ปวตฺตติ ทกฺขิณหตฺถโต อุทกธารา ปวตฺตติ
ทกฺขิณปสฺสโต อคฺคิกฺขนฺโธ ปวตฺตติ วามปสฺสโต อุทกธารา
ปวตฺตติ วามปสฺสโต อคฺคิกฺขนฺโธ ปวตฺตติ ทกฺขิณปสฺสโต
อุทกธารา ปวตฺตติ ทกฺขิณปาทโต อคฺคิกฺขนฺโธ ปวตฺตติ
{๒๘๔.๒} วามปาทโต อุทกธารา ปวตฺตติ วามปาทโต อคฺคิกฺขนฺโธ
ปวตฺตติ ทกฺขิณปาทโต อุทกธารา ปวตฺตติ องฺคุลงฺคุเลหิ อคฺคิกฺขนฺโธ
ปวตฺตติ องฺคุลนฺตริกาหิ อุทกธารา ปวตฺตติ องฺคุลนฺตริกาหิ
อคฺคิกฺขนฺโธ ปวตฺตติ องฺคุลงฺคุเลหิ อุทกธารา ปวตฺตติ เอเกกโลมโต
อคฺคิกฺขนฺโธ ปวตฺตติ เอเกกโลมโต อุทกธารา ปวตฺตติ โลมกูปโต
โลมกูปโต อคฺคิกฺขนฺโธ ปวตฺตติ โลมกูปโต โลมกูปโต อุทกธารา
ปวตฺตติ ฉนฺนํ วณฺณานํ นีลานํ ปีตกานํ โลหิตกานํ โอทาตานํ
มญฺเชฏฺฐานํ ๑- ปภสฺสรานํ
{๒๘๔.๓} ภควา จงฺกมติ นิมฺมิโต ติฏฺฐติ วา นิสีทติ วา เสยฺยํ วา
กปฺเปติ ภควา ติฏฺฐติ นิมฺมิโต จงฺกมติ วา นิสีทติ วา เสยฺยํ วา กปฺเปติ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. มญฺชิฏฺฐานํ ฯ
{๒๘๔.๔} ภควา นิสีทติ นิมฺมิโต จงฺกมติ วา ติฏฺฐติ วา เสยฺยํ
วา กปฺเปติ ภควา เสยฺยํ กปฺเปติ นิมฺมิโต จงฺกมติ วา ติฏฺฐติ
วา นิสีทติ วา ๑- ภควา จงฺกมติ วา นิสีทติ วา เสยฺยํ วา
กปฺเปติ นิมฺมิโต ติฏฺฐติ ภควา จงฺกมติ วา ติฏฺฐติ วา
เสยฺยํ วา กปฺเปติ นิมฺมิโต นิสีทติ ภควา ติฏฺฐติ วา นิสีทติ
วา จงฺกมติ วา นิมฺมิโต เสยฺยํ กปฺเปติ ๑- อิทํ ตถาคตสฺส
ยมกปาฏิหิเร ญาณํ ฯ
--------
[๒๘๕] กตมํ ตถาคตสฺส มหากรุณาสมาปตฺติยา ญาณํ ฯ
พหุเกหิ อากาเรหิ ปสฺสนฺตานํ พุทฺธานํ ภควนฺตานํ สตฺเตสุ
มหากรุณา โอกฺกมติ อาทิตฺโต โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ
พุทฺธานํ ภควนฺตานํ สตฺเตสุ มหากรุณา โอกฺกมติ อุยฺยุตฺโต
โลกสนฺนิวาโสติ ฯเปฯ โอกฺกมติ ปยาโต โลกสนฺนิวาโสติ ฯเปฯ
โอกฺกมติ กุมฺมคฺคํ ปฏิปนฺโน โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. นิมฺมิโต จงฺกมติ ภควา ติฏฺฐติ วา นิสีทติ วา เสยฺยํ วา กปฺเปติ
@นิมฺมิโต ติฏฺฐติ ภควา จงฺกมติ วา นิสีทติ วา เสยฺยํ วา กปฺเปติ นิมฺมิโต
@นิสีทติ ภควา จงฺกมติ วา ติฏฺฐติ วา เสยฺยํ วา กปฺเปติ นิมฺมิโต เสยฺยํ กปฺเปติ
@ภควา จงฺกมติ วา ติฏฺฐติ วา นิสีทติ วาติ ฯ
พุทฺธานํ ภควนฺตานํ สตฺเตสุ มหากรุณา โอกฺกมติ อุปนียติ โลโก
อทฺธุโวติ ปสฺสนฺตานํ พุทฺธานํ ภควนฺตานํ สตฺเตสุ มหากรุณา
โอกฺกมติ อตฺตาโณ ๑- โลโก อนภิสฺสโรติ ปสฺสนฺตานํ พุทฺธานํ
ภควนฺตานํ สตฺเตสุ มหากรุณา โอกฺกมติ อสฺสโก โลโก สพฺพํ
ปหาย คมนียนฺติ ปสฺสนฺตานํ พุทฺธานํ ภควนฺตานํ สตฺเตสุ มหากรุณา
โอกฺกมติ อูโน โลโก อติตฺโต ตณฺหาทาโสติ ปสฺสนฺตานํ
พุทฺธานํ ภควนฺตานํ สตฺเตสุ มหากรุณา โอกฺกมติ อตฺตาโณ ๒-
โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ พุทฺธานํ ฯเปฯ อเลโณ โลกสนฺนิวาโสติ
ปสฺสนฺตานํ ฯเปฯ อสรโณ โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ ฯเปฯ
{๒๘๕.๑} อสรณีภูโต โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ ฯเปฯ อุทฺธโต
โลโก อวูปสนฺโตติ ปสฺสนฺตานํ ฯเปฯ สสลฺโล โลกสนฺนิวาโส
วิทฺโธ ปุถุสลฺเลหิ ตสฺส นตฺถญฺโญ โกจิ สลฺลานํ อุทฺธโต อญฺญตฺร
มยาติ ปสฺสนฺตานํ อวิชฺชนฺธการาวรโณ โลกสนฺนิวาโส [๓]-
กิเลสปญฺชรํ ปกฺขิตฺโต ๔- ตสฺส นตฺถญฺโญ โกจิ อาโลกํ
ทสฺเสตา อญฺญตฺร มยาติ ปสฺสนฺตานํ อวิชฺชาคโต โลกสนฺนิวาโส
อนฺธภูโต ปริโยนทฺโธ ๕- ตนฺตากุลชาโต ๖- คุฬาคุณฺฐิกชาโต ๗-
มุญฺชปพฺพชภูโต อปายทุคฺคติวินิปาตํ สํสารํ นาติวตฺตตีติ
ปสฺสนฺตานํ อวิชฺชาวิสโทสสลฺลิโต โลกสนฺนิวาโส กิเลสกลิภูโตติ
ปสฺสนฺตานํ ราคโทสโมหชฏิโต โลกสนฺนิวาโส ตสฺส
นตฺถญฺโญ โกจิ ชฏํ วิชฏิตา อญฺญตฺร มยาติ ปสฺสนฺตานํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. อตาโณ ฯ ๒ ม. อตายโน ฯ ยุ. อตาโณ ฯ ๓ ม. อนฺธภูโต ฯ
@๔ ม. ยุ. กิเลสปญฺชรปกฺขิตฺตํ ฯ ๕ ยุ. ปริโยนนฺโธ ฯ ๖ ม. ตนฺตากุลกชาโต ฯ
@๗ ม. คุฬาคุณฺฑิกชาโต ฯ
ตณฺหาสงฺฆาฏปฏิมุกฺโก โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ ตณฺหาชาเลน
โอตฺถโต ๑- โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ ตณฺหาโสเตน วุยฺหติ
โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ ตณฺหาสญฺโญชเนน สญฺญุตฺโต
โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ ตณฺหานุสเยน อนุสโฏ ๒-
โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ ตณฺหาสนฺตาเปน สนฺตปฺปติ
โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ ตณฺหาปริฬาเหน ปริฑยฺหติ
โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ ทิฏฺฐิสงฺฆาฏปฏิมุกฺโก โลกสนฺนิวาโสติ
ปสฺสนฺตานํ ทิฏฺฐิชาเลน โอตฺถโต โลกสนฺนิวาโสติ ปสสนฺตานํ
ทิฏฺฐิโสเตน วุยฺหติ โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ ทิฏฺฐิสญฺโญชเนน
สญฺญุตฺโต โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ ทิฏฺฐานุสเยน อนุสโฏ
โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ ทิฏฺฐิสนฺตาเปน สนฺตปฺปติ
{๒๘๕.๒} โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ ทิฏฺฐิปริฬาเหน ปริฑยฺหติ
โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ ชาติยา อนุคโต โลกสนฺนิวาโสติ
ปสฺสนฺตานํ ฯเปฯ ชราย อนุสโฏ ๓- โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ
ฯเปฯ พฺยาธีหิ อภิภูโต โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ ฯเปฯ
มรเณน อภิหโต โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ ฯเปฯ ทุกฺขปติโต
โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ ตณฺหาย อุฑฺฑิโต โลกสนฺนิวาโสติ
ปสฺสนฺตานํ ชราปาการปริกฺขิตฺโต โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ
มจฺจุปาเสน ปริกฺขิตฺโต โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ
มหาพนฺธนพนฺโธ โลกสนฺนิวาโส ราคพนฺธเนน
@เชิงอรรถ: ๑ สี. โอตฺตโต ฯ ๒-๓ อนุสหคโต ฯ
โทสพนฺธเนน โมหพนฺธเนน มานพนฺธเนน ทิฏฺฐิพนฺธเนน
กิเลสพนฺธเนน ทุจฺจริตพนฺธเนน ตสฺส นตฺถญฺโญ โกจิ พนฺธํ ๑-
โมเจตา อญฺญตฺร มยาติ ปสฺสนฺตานํ มหาสมฺพาธปฏิปนฺโน
โลกสนฺนิวาโส ตสฺส นตฺถญฺโญ โกจิ โอภาส ๒- ทสฺเสตา
อญฺญตฺร มยาติ ปสฺสนฺตานํ มหาปลิโพเธน ปลิพุทฺโธ
โลกสนฺนิวาโส ตสฺส นตฺถญฺโญ โกจิ ปลิโพธํ เฉเทตา ๓-
อญฺญตฺร มยาติ ปสฺสนฺตานํ ฯเปฯ มหาปปาเตว ปติโต
โลกสนฺนิวาโส ตสฺส นตฺถญฺโญ โกจิ ปปาตา อุทฺธตฺตา อญฺญตฺร
มยาติ ปสฺสนฺตานํ มหากนฺตารํ ปฏิปนฺโน โลกสนฺนิวาโส ตสฺส
นตฺถญฺโญ โกจิ กนฺตารํ ตาเรตา อญฺญตฺร มยาติ ปสฺสนฺตานํ
มหาสํสาเร ปฏิปนฺโน โลกสนฺนิวาโส
{๒๘๕.๓} ตสฺส นตฺถญฺโญ โกจิ สํสารา โมเจตา อญฺญตฺร
มยาติ ปสฺสนฺตานํ มหาวิทุคฺเค สมฺปริวตฺตติ โลกสนฺนิวาโส ตสฺส
นตฺถญฺโญ โกจิ วิทุคฺคา อุทฺธตฺตา อญฺญตฺร มยาติ ปสฺสนฺตานํ
มหาปลฺเลเป ๔- ปลิปนฺโน โลกสนฺนิวาโส [๕]- ราคคฺคินา โทสคฺคินา
โมหคฺคินา ชาติยา ชรามรเณน โสเกหิ ปริเทเวหิ ทุกฺเขหิ โทมนสฺเสหิ
อุปายาเสหิ อพฺภาหโต ตสฺส นตฺถญฺโญ โกจิ นิพฺพาเปตา
อญฺญตฺร มยาติ ปสฺสนฺตานํ อุนฺนิตโก โลกสนฺนิวาโส
หญฺญติ นิจฺจมตฺตาโณ ปตฺตทณฺโฑ ตกฺกาโรติ ปสฺสนฺตานํ
วฏฺฏพนฺธนพนฺโธ โลกสนฺนิวาโส อาฆาตนปจฺจุปฏฺฐิโต ตสฺส
นตฺถญฺโญ โกจิ โมเจตา อญฺญตฺร มยาติ ปสฺสนฺตานํ
@เชิงอรรถ: ๑-๖ โป. พนฺธนา ฯ ม. พนฺธนํ ฯ ๒ ม. ยุ. โอกาสํ ฯ ๓ โป. เฉโท ฯ
@ม. เฉตา ฯ ๔ โป. มหาปลาเป ฯ ม. ยุ. มหาปลิเป ฯ ๕ โป. ม. ยุ. ตสฺส นตฺถญฺโญ
@โกจิ ปลิปา อุทฺธตา อญฺญตร มยาติ ปสฺสนฺตานํ ฯเปฯ อพฺภาหโต โลกสนฺนิวาโสติ
@ปสฺสนฺตานํ ฯเปฯ อาทิตฺโต โลกสนฺนิวาโส ... ฯ
อนาโถ โลกสนฺนิวาโส ปรมการุญฺญปฺปตฺโต ตสฺส นตฺถญฺโญ
โกจิ ตาเยตา อญฺญตฺร มยาติ ปสฺสนฺตานํ ฯเปฯ ทุกฺขาภิตุนฺโน
โลกสนฺนิวาโส จิรรตฺตปีฬิโตติ ปสฺสนฺตานํ นิจฺจคธิโต ๑- โลกสนฺนิวาโส
นิจฺจปิปาสิโตติ ปสฺสนฺตานํ ฯเปฯ อนฺโธ โลกสนฺนิวาโส
อจกฺขุโกติ ปสฺสนฺตานํ หตเนตฺโต โลกสนฺนิวาโส อปริณายโกติ
ปสฺสนฺตานํ วิปถํ ปกฺขนฺโต ๒- โลกสนฺนิวาโส อญฺชสาปรทฺโธ
ตสฺส นตฺถญฺโญ โกจิ อริยปถํ อาเนตา อญฺญตฺร มยาติ ปสฺสนฺตานํ
มโหฆปกฺขนฺโน โลกสนฺนิวาโส ตสฺส นตฺถญฺโญ โกจิ โอฆา
อุทฺธตฺตา อญฺญตฺร มยาติ ปสฺสนฺตานํ ทฺวีหิ ทิฏฺฐิคเตหิ
ปริยุฏฺฐิโต โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ ตีหิ ทุจฺจริเตหิ
วิปฺปฏิปนฺโน โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ [๓]- โยเคหิ ปูริโต ๔-
โลกสนฺนิวาโส
{๒๘๕.๔} จตุโยคโยชิโตติ ปสฺสนฺตานํ จตูหิ คณฺเฐหิ
คณฺฐิโต โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ จตูหิ อุปาทาเนหิ
อุปาทิยติ โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ ปญฺจคติสมารุโฬฺห
โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ ปญฺจหิ กามคุเณหิ รชฺชติ
โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ ปญฺจหิ นีวรเณหิ โอตฺถโต
โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ ฉหิ วิวาทมูเลหิ วิวทติ โลกสนฺนิวาโสติ
ปสฺสนฺตานํ ฉหิ ตณฺหากาเยหิ รชฺชติ โลกสนฺนิวาโสติ
ปสฺสนฺตานํ ฉหิ ทิฏฺฐิคเตหิ ปริยุฏฺฐิโต โลกสนฺนิวาโสติ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. คธิโต ฯ ๒ โป. ปกฺขนฺโน ฯ ม. ปกฺขนฺโท ฯ ๓ ม. ยุ. จตูหิ ฯ
@๔ สี. โป. ม. ยุ. ยุตฺโต ฯ
ปสฺสนฺตานํ สตฺตหิ อนุสเยหิ อนุสโฏ โลกสนฺนิวาโสติ
ปสฺสนฺตานํ สตฺตหิ สญฺโญชเนหิ สญฺญุตฺโต โลกสนฺนิวาโสติ
ปสฺสนฺตานํ สตฺตหิ มาเนหิ อุณฺณโต โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ
อฏฺฐหิ โลกธมฺเมหิ สมฺปริวตฺตติ โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ อฏฺฐหิ
มิจฺฉตฺเตหิ นิยโต โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ อฏฺฐหิ ปุริสโทเสหิ
ทุสฺสติ โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ นวหิ อาฆาตวตฺถูหิ อาฆาโต ๑-
โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ นววิธมาเนหิ อุณฺณโต โลกสนฺนิวาโสติ
ปสฺสนฺตานํ นวหิ ตณฺหามูลเกหิ ธมฺเมหิ รชฺชติ โลกสนฺนิวาโสติ
ปสฺสนฺตานํ ทสหิ กิเลสวตฺถูหิ กิลิสฺสติ โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ
ทสหิ อาฆาตวตฺถูหิ อาฆาโต
{๒๘๕.๕} โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ ทสหิ อกุสเลหิ
กมฺมปเถหิ สมนฺนาคโต โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ ทสหิ
สญฺโญชเนหิ สญฺญุตฺโต โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ ทสหิ
มิจฺฉตฺเตหิ นิยโต ๒- โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ ทสวตฺถุกาย
มิจฺฉาทิฏฺฐิยา ๓- สมนฺนาคโต โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ ทสวตฺถุกาย
สกฺกายทิฏฺฐิยา สมนฺนาคโต โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ
อฏฺฐสตตณฺหาปปญฺเจหิ ๔- ปปญฺจิโต โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ
พุทฺธานํ ภควนฺตานํ สตฺเตสุ มหากรุณา โอกฺกมติ ทฺวาสฏฺฐิยา
ทิฏฺฐิคเตหิ ปริยุฏฺฐิโต โลกสนฺนิวาโสติ ปสฺสนฺตานํ พุทฺธานํ
@เชิงอรรถ: ๑ โป. สี. ม. ยุ. อาฆาติโต ฯ เอวมุปริปิ ฯ ๒ ม. นิยฺยาโต ฯ
@๓ ม. ยุ. อนฺตคฺคาหิกาย ฯ ๔ โป. ม. ยุ. อฏฺฐสตตณฺหาปปญฺจสเตหิ ฯ
ภควนฺตานํ สตฺเตสุ มหากรุณา โอกฺกมติ อหญฺจมฺหิ ติณฺโณ
โลโก จ อติณฺโณ อหญฺจมฺหิ มุตฺโต โลโก จ อมุตฺโต อหญฺจมฺหิ
ทนฺโต โลโก จ อทนฺโต อหญฺจมฺหิ สนฺโต โลโก จ อสนฺโต
อหญฺจมฺหิ อสฺสตฺโถ โลโก จ อนสฺสตฺโถ อหญฺจมฺหิ ปรินิพฺพุโต
โลโก จ อปรินิพฺพุโต อหญฺจมฺหิ ๑- ติณฺโณ ตาเรตุํ มุตฺโต โมเจตุํ
ทนฺโต ทเมตุํ สนฺโต สเมตุํ อสฺสตฺโถ อสฺสาเสตุํ ปรินิพฺพุโต [๒]-
ปรินิพฺพาเปตุนฺติ ปสฺสนฺตานํ พุทฺธานํ ภควนฺตานํ สตฺเตสุ
มหากรุณา โอกฺกมติ อิทํ ตถาคตสฺส มหากรุณาสมาปตฺติยา ญาณํ ฯ
---------
[๒๘๖] กตมํ ตถาคตสฺส สพฺพญฺญุตญาณํ ฯ สพฺพสงฺขตมสงฺขตํ
อนวเสสํ ชานาตีติ สพฺพญฺญุตญาณํ ตตฺถ อาวรณํ
นตฺถีติ อนาวรณํ ญาณํ อนาคตํ สพฺพํ ชานาตีติ สพฺพญฺญุตญาณํ
ตตฺถ อาวรณํ นตฺถีติ อนาวรณํ ญาณํ อตีตํ สพฺพํ
ชานาตีติ สพฺพญฺญุตญาณํ ตตฺถ อาวรณํ นตฺถีติ อนาวรณํ
ญาณํ ปจฺจุปฺปนฺนํ สพฺพํ ชานาตีติ สพฺพญฺญุตญาณํ ตตฺถ
อาวรณํ นตฺถีติ อนาวรณํ ญาณํ จกฺขุญฺเจว รูปา จ เอวํ
ตํ สพฺพํ ชานาตีติ สพฺพญฺญุตญาณํ ตตฺถ อาวรณํ นตฺถีติ
อนาวรณํ ญาณํ โสตญฺเจว สทฺทา จ ฯเปฯ ฆานญฺเจว
คนฺธา จ ชิวฺหา เจว รสา จ กาโย เจว โผฏฺฐพฺพา จ มโน
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. ปโหมิ ขฺวาหํ ... ฯ ๒ โป. ปเร ฯ ม. ปเร จ ฯ
เจว ธมฺมา จ เอวํ ตํ สพฺพํ ชานาตีติ สพฺพญฺญุตญาณํ ตตฺถ
อาวรณํ นตฺถีติ อนาวรณํ ญาณํ ฯ
[๒๘๗] ยาวตา อนิจฺจฏฺฐํ ทุกฺขฏฺฐํ อนตฺตฏฺฐํ [๑]- สพฺพํ
ชานาตีติ สพฺพญฺญุตญาณํ ตตฺถ อาวรณํ นตฺถีติ อนาวรณํ
ญาณํ ยาวตา รูปสฺส อนิจฺจฏฺฐํ ทุกฺขฏฺฐํ อนตฺตฏฺฐํ สพฺพํ
ชานาตีติ สพฺพญฺญุตญาณํ ตตฺถ อาวรณํ นตฺถีติ อนาวรณํ
ญาณํ ยาวตา เวทนาย ยาวตา สญฺญาย ยาวตา สงฺขารานํ
ยาวตา วิญฺญาณสฺส ยาวตา จกฺขุสฺส ฯเปฯ ชรามรณสฺส
อนิจฺจฏฺฐํ ทุกฺขฏฺฐํ อนตฺตฏฺฐํ สพฺพํ ชานาตีติ สพฺพญฺญุตญาณํ
ตตฺถ อาวรณํ นตฺถีติ อนาวรณํ ญาณํ ฯ
[๒๘๘] ยาวตา อภิญฺญาย อภิญฺญฏฺฐํ สพฺพํ ชานาตีติ
สพฺพญฺญุตญาณํ ตตฺถ อาวรณํ นตฺถีติ อนาวรณํ ญาณํ
ยาวตา ปริญฺญาย ปริญฺญฏฺฐํ ยาวตา ปหานาย ๒- ปหานฏฺฐํ
ยาวตา ภาวนาย ภาวนฏฺฐํ ยาวตา สจฺฉิกิริยาย สจฺฉิกิริยฏฺฐํ
สพฺพํ ชานาตีติ สพฺพญฺญุตญาณํ ตตฺถ อาวรณํ นตฺถีติ
อนาวรณํ ญาณํ ยาวตา ขนฺธานํ ขนฺธฏฺฐํ สพฺพํ ชานาตีติ
สพฺพญฺญุตญาณํ ตตฺถ อาวรณํ นตฺถีติ อนาวรณํ ญาณํ
ยาวตา ธาตูนํ ธาตฏฺฐํ ยาวตา อายตนานํ อายตนฏฺฐํ ยาวตา
สงฺขตานํ สงฺขตฏฺฐํ ยาวตา อสงฺขตสฺส อสงฺขตฏฺฐํ สพฺพํ ชานาตีติ
สพฺพญฺญุตญาณํ ตตฺถ อาวรณํ นตฺถีติ อนาวรณํ ญาณํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. ตํ ฯ เอวมุปริปิ ฯ ๒ ม. ยุ. ปหานสฺส ฯ
[๒๘๙] ยาวตา กุสเล ธมฺเม สพฺพํ ชานาตีติ สพฺพญฺญุตญาณํ
ตตฺถ อาวรณํ นตฺถีติ อนาวรณํ ญาณํ ยาวตา อกุสเล
ธมฺเม ยาวตา อพฺยากเต ธมฺเม ยาวตา กามาวจเร ธมฺเม
ยาวตา รูปาวจเร ธมฺเม ยาวตา อรูปาวจเร ธมฺเม ยาวตา
อปริยาปนฺเน ธมฺเม สพฺพํ ชานาตีติ สพฺพญฺญุตญาณํ ตตฺถ
อาวรณํ นตฺถีติ อนาวรณํ ญาณํ ยาวตา ทุกฺขสฺส ทุกฺขฏฺฐํ
สพฺพํ ชานาตีติ สพฺพญฺญุตญาณํ ตตฺถ อาวรณํ นตฺถีติ อนาวรณํ
ญาณํ ยาวตา สมุทยสฺส สมุทยฏฺฐํ ยาวตา นิโรธสฺส นิโรธฏฺฐํ
ยาวตา มคฺคสฺส มคฺคฏฺฐํ สพฺพํ ชานาตีติ สพฺพญฺญุตญาณํ
ตตฺถ อาวรณํ นตฺถีติ อนาวรณํ ญาณํ ฯ
[๒๙๐] ยาวตา อตฺถปฏิสมฺภิทาย อตฺถปฏิสมฺภิทฏฺฐํ สพฺพํ
ชานาตีติ สพฺพญฺญุตญาณํ ตตฺถ ฯเปฯ ยาวตา ธมฺมปฏิสมฺภิทาย
ธมฺมปฏิสมฺภิทฏฺฐํ ยาวตา นิรุตฺติปฏิสมฺภิทาย นิรุตฺติปฏิสมฺภิทฏฺฐํ
ยาวตา ปฏิภาณปฏิสมฺภิทาย ปฏิภาณปฏิสมฺภิทฏฺฐํ สพฺพํ ชานาตีติ
สพฺพญฺญุตญาณํ ตตฺถ อาวรณํ นตฺถีติ อนาวรณํ ญาณํ
ยาวตา อินฺทฺริยปโรปริยตฺเต ญาณํ สพฺพํ ชานาตีติ สพฺพญฺญุตญาณํ
ตตฺถ อาวรณํ นตฺถีติ อนาวรณํ ญาณํ ยาวตา สตฺตานํ
อาสยานุสเย ญาณํ ยาวตา ยมกปาฏิหิเร ญาณํ ยาวตา
มหากรุณาสมาปตฺติยา ญาณํ สพฺพํ ชานาตีติ สพฺพญฺญุตญาณํ
ตตฺถ อาวรณํ นตฺถีติ อนาวรณํ ญาณํ ฯ
[๒๙๑] ยาวตา สเทวกสฺส โลกสฺส สมารกสฺส สพฺรหฺมกสฺส
สสฺสมณพฺราหฺมณิยา ปชาย สเทวมนุสฺสาย ทิฏฺฐํ สุตํ มุตํ
วิญฺญาตํ ปตฺตํ ปริเยสิตํ อนุวิจริตํ มนสา สพฺพํ ชานาตีติ
สพฺพญฺญุตญาณํ ตตฺถ อาวรณํ นตฺถีติ อนาวรณํ ญาณํ ฯ
น ตสฺส อทิฏฺฐมิธตฺถิ กิญฺจิ อโถ อวิญฺญาตมชานิตพฺพํ
สพฺพํ อภิญฺญาสิ ยทตฺถิ เนยฺยํ ๑- ตถาคโต เตน ( สมเยน ๒- )
สมนฺตจกฺขูติ ฯ
[๒๙๒] สมนฺตจกฺขูติ เกนตฺเถน สมนฺตจกฺขุ ฯ จุทฺทส
พุทฺธญาณานิ ทุกฺเข ญาณํ พุทฺธญาณํ ทุกฺขสมุทเย ญาณํ
พุทฺธญาณํ ทุกฺขนิโรเธ ญาณํ พุทฺธญาณํ ทุกฺขนิโรธคามินิยา
ปฏิปทาย ญาณํ พุทฺธญาณํ อตฺถปฏิสมฺภิเท ญาณํ พุทฺธญาณํ
ธมฺมปฏิสมฺภิเท ญาณํ พุทฺธญาณํ นิรุตฺติปฏิสมฺภิเท ญาณํ
พุทฺธญาณํ ปฏิภาณปฏิสมฺภิเท ญาณํ พุทฺธญาณํ
อินฺทฺริยปโรปริยตฺเต ญาณํ พุทฺธญาณํ สตฺตานํ อาสยานุสเย
ญาณํ พุทฺธญาณํ ยมกปาฏิหิเร ญาณํ พุทฺธญาณํ
มหากรุณาสมาปตฺติยา ญาณํ พุทฺธญาณํ สพฺพญฺญุตญาณํ
พุทฺธญาณํ อนาวรณญาณํ พุทฺธญาณํ อิมานิ จุทฺทส
พุทฺธญาณานิ อิเมสํ จุทฺทสนฺนํ พุทฺธญาณานํ อาทิโต อฏฺฐ
ญาณานิ สาวกสาธารณานิ ฉ ญาณานิ อสาธารณานิ สาวเกหิ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ เญยฺยนฺติปิ ปาโฐ ฯ ๒ สี. อยํ น ทิสสติ ฯ
[๒๙๓] ยาวตา ทุกฺขสฺส ทุกฺขฏฺโฐ สพฺโพ ญาโต
อญฺญาโต ทุกฺขฏฺโฐ นตฺถีติ สพฺพญฺญุตญาณํ ตตฺถ อาวรณํ
นตฺถีติ อนาวรณํ ญาณํ ยาวตา ทุกฺขสฺส ทุกฺขฏฺโฐ [๑]- สพฺโพ
ทิฏฺโฐ สพฺโพ วิทิโต สพฺโพ สจฺฉิกโต สพฺโพ ผสฺสิโต ๒- ปญฺญาย
อผสฺสิโต ปญฺญาย ทุกฺขฏฺโฐ นตฺถีติ สพฺพญฺญุตญาณํ ตตฺถ
อาวรณํ นตฺถีติ อนาวรณํ ญาณํ ยาวตา สมุทยสฺส สมุทยฏฺโฐ
ยาวตา นิโรธสฺส นิโรธฏฺโฐ ยาวตา มคฺคสฺส มคฺคฏฺโฐ ยาวตา
อตฺถปฏิสมฺภิทาย อตฺถปฏิสมฺภิทฏฺโฐ ยาวตา ธมฺมปฏิสมฺภิทาย
ธมฺมปฏิสมฺภิทฏฺโฐ ยาวตา นิรุตฺติปฏิสมฺภิทาย นิรุตฺติปฏิสมฺภิทฏฺโฐ
{๒๙๓.๑} ยาวตา ปฏิภาณปฏิสมฺภิทาย ปฏิภาณปฏิสมฺภิทฏฺโฐ
สพฺโพ ญาโต สพฺโพ ทิฏฺโฐ สพฺโพ วิทิโต สพฺโพ สจฺฉิกโต สพฺโพ
ผสฺสิโต ปญฺญาย อผสฺสิโต ปญฺญาย ปฏิภาณปฏิสมฺภิทฏฺโฐ
นตฺถีติ สพฺพญฺญุตญาณํ ตตฺถ อาวรณํ นตฺถีติ อนาวรณํ ญาณํ
ยาวตา อินฺทฺริยปโรปริยตฺเต ญาณํ ยาวตา สตฺตานํ อาสยานุสเย
ญาณํ ยาวตา ยมกปาฏิหิเร ญาณํ ยาวตา มหากรุณาสมาปตฺติยา
ญาณํ สพฺพํ ญาตํ สพฺพํ ทิฏฺฐํ สพฺพํ วิทิตํ สพฺพํ สจฺฉิกตํ สพฺพํ ผสฺสิตํ ๒-
ปญฺญาย อผสฺสิตํ ปญฺญาย มหากรุณาสมาปตฺติยา ญาณํ นตฺถีติ
สพฺพญฺญุตญาณํ ตตฺถ อาวรณํ นตฺถีติ อนาวรณํ ญาณํ ยาวตา
สเทวกสฺส โลกสฺส สมารกสฺส สพฺรหฺมกสฺส สสฺสมณพฺราหฺมณิยา ปชาย
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. สพฺโพ ญาโต ฯ ๒ โป. สพฺพตฺถ ผุสฺสิโต ผุสฺสิตํ ฯ
สเทวมนุสฺสาย ทิฏฺฐํ สุตํ มุตํ วิญฺญาตํ ปตฺตํ ปริเยสิตํ
อนุวิจริตํ มนสา สพฺพํ ญาตํ สพฺพํ ทิฏฺฐํ สพฺพํ วิทิตํ สพฺพํ
สจฺฉิกตํ สพฺพํ ผสฺสิตํ ปญฺญาย อผสฺสิตํ ปญฺญาย นตฺถีติ
สพฺพญฺญุตญาณํ ตตฺถ อาวรณํ นตฺถีติ อนาวรณํ ญาณํ ฯ
น ตสฺส อทิฏฺฐมิธตฺถิ กิญฺจิ อโถ อวิญฺญาตมชานิตพฺพํ
สพฺพํ อภิญฺญาสิ ยทตฺถิ เนยฺยํ ๑- ตถาคโต เตน ( สมเยน ๒- )
สมนฺตจกฺขูติ ฯ
ญาณกถา นิฏฺฐิตา ฯ
--------
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๑ หน้าที่ ๑๘๒-๑๙๕.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=31&item=284&items=10
อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=31&item=284&items=10&mode=bracket
อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=31&item=284&items=10
อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=31&item=284&items=10
ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=31&i=284
สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๑
https://84000.org/tipitaka/read/?index_31
https://84000.org/tipitaka/english/?index_31
บันทึก ๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]
