ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
   ฉบับหลวง   บาลีอักษรไทย   PaliRoman 
แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหัวข้อถัดไปอ่านหัวข้อสุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๐ ภาษาบาลี อักษรไทย พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑๒ สุตฺต. องฺ. (๑): เอก-ทุก-ติกนิปาตา
                 สุตฺตนฺตปิฏเก องฺคุตฺตรนิกายสฺส
                       ปฐโม ภาโค
                         -----
                       เอกนิปาโต
            นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส
                      เอกธมฺมาทิปาลิ
     [๑]   เอวมฺเม  สุตํ  ฯ เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน
อนาถปิณฺฑิกสฺส  อาราเม  ฯ  ตตฺร โข ภควา ภิกฺขู อามนฺเตสิ ภิกฺขโวติ ฯ
ภทนฺเตติ เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํ ฯ ภควา เอตทโวจ ฯ
     [๒]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกรูปํปิ  สมนุปสฺสามิ  ยํ  เอวํ
ปุริสสฺส   จิตฺตํ   ปริยาทาย   ติฏฺฐติ  ยถยิทํ  ภิกฺขเว  อิตฺถิรูปํ  อิตฺถิรูปํ
ภิกฺขเว ปุริสสฺส จิตฺตํ ปริยาทาย ติฏฺฐตีติ ฯ
     [๓]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ  เอกสทฺทํปิ  สมนุปสฺสามิ  ยํ  เอวํ
ปุริสสฺส    จิตฺตํ    ปริยาทาย   ติฏฺฐติ   ยถยิทํ   ภิกฺขเว   อิตฺถิสทฺโท
อิตฺถิสทฺโท ภิกฺขเว ปุริสสฺส จิตฺตํ ปริยาทาย ติฏฺฐตีติ ฯ
     [๔]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ  เอกคนฺธํปิ  สมนุปสฺสามิ  ยํ  เอวํ
ปุริสสฺส    จิตฺตํ    ปริยาทาย   ติฏฺฐติ   ยถยิทํ   ภิกฺขเว   อิตฺถิคนฺโธ
อิตฺถิคนฺโธ ภิกฺขเว ปุริสสฺส จิตฺตํ ปริยาทาย ติฏฺฐตีติ ฯ
     [๕]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกรสํปิ  สมนุปสฺสามิ  ยํ  เอวํ
ปุริสสฺส   จิตฺตํ  ปริยาทาย  ติฏฺฐติ  ยถยิทํ  ภิกฺขเว  อิตฺถิรโส  อิตฺถิรโส
ภิกฺขเว ปุริสสฺส จิตฺตํ ปริยาทาย ติฏฺฐตีติ ฯ
     [๖]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกโผฏฺฐพฺพํปิ   สมนุปสฺสามิ  ยํ
เอวํ    ปุริสสฺส    จิตฺตํ    ปริยาทาย    ติฏฺฐติ    ยถยิทํ    ภิกฺขเว
อิตฺถิโผฏฺฐพฺโพ   อิตฺถิโผฏฺฐพฺโพ   ภิกฺขเว   ปุริสสฺส   จิตฺตํ   ปริยาทาย
ติฏฺฐตีติ ฯ
     [๗]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกรูปํปิ  สมนุปสฺสามิ  ยํ  เอวํ
อิตฺถิยา   จิตฺตํ   ปริยาทาย   ติฏฺฐติ  ยถยิทํ  ภิกฺขเว  ปุริสรูปํ  ปุริสรูปํ
ภิกฺขเว อิตฺถิยา จิตฺตํ ปริยาทาย ติฏฺฐตีติ ฯ
     [๘]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ  เอกสทฺทํปิ  สมนุปสฺสามิ  ยํ  เอวํ
อิตฺถิยา    จิตฺตํ    ปริยาทาย   ติฏฺฐติ   ยถยิทํ   ภิกฺขเว   ปุริสสทฺโท
ปุริสสทฺโท ภิกฺขเว อิตฺถิยา จิตฺตํ ปริยาทาย ติฏฺฐตีติ ฯ
     [๙]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ  เอกคนฺธํปิ  สมนุปสฺสามิ  ยํ  เอวํ
อิตฺถิยา    จิตฺตํ    ปริยาทาย   ติฏฺฐติ   ยถยิทํ   ภิกฺขเว   ปุริสคนฺโธ
ปุริสคนฺโธ ภิกฺขเว อิตฺถิยา จิตฺตํ ปริยาทาย ติฏฺฐตีติ ฯ
     [๑๐]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ  เอกรสํปิ  สมนุปสฺสามิ  ยํ  เอวํ
อิตฺถิยา   จิตฺตํ  ปริยาทาย  ติฏฺฐติ  ยถยิทํ  ภิกฺขเว  ปุริสรโส  ปุริสรโส
ภิกฺขเว อิตฺถิยา จิตฺตํ ปริยาทาย ติฏฺฐตีติ ฯ
     [๑๑]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกโผฏฺฐพฺพํปิ  สมนุปสฺสามิ  ยํ
เอวํ    อิตฺถิยา    จิตฺตํ    ปริยาทาย    ติฏฺฐติ    ยถยิทํ    ภิกฺขเว
ปุริสโผฏฺฐพฺโพ     ๑-    ปุริสโผฏฺฐพฺโพ    ๒-    ภิกฺขเว    อิตฺถิยา
จิตฺตํ ปริยาทาย ติฏฺฐตีติ ฯ
                    วคฺโค ๓- ปฐโม ฯ
     [๑๒]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ  เยน
อนุปฺปนฺโน   วา   กามจฺฉนฺโท   อุปฺปชฺชติ   อุปฺปนฺโน  วา  กามจฺฉนฺโท
ภิยฺโยภาวาย    เวปุลฺลาย    สํวตฺตติ    ยถยิทํ    ภิกฺขเว   สุภนิมิตฺตํ
สุภนิมิตฺตํ    ภิกฺขเว    อโยนิโส    มนสิกโรโต    อนุปฺปนฺโน    เจว
กามจฺฉนฺโท    อุปฺปชฺชติ    อุปฺปนฺโน   จ   กามจฺฉนฺโท   ภิยฺโยภาวาย
เวปุลฺลาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๓]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ  เยน
อนุปฺปนฺโน   วา   พฺยาปาโท   อุปฺปชฺชติ   อุปฺปนฺโน   วา   พฺยาปาโท
ภิยฺโยภาวาย    เวปุลฺลาย    สํวตฺตติ    ยถยิทํ   ภิกฺขเว   ปฏิฆนิมิตฺตํ
ปฏิฆนิมิตฺตํ    ภิกฺขเว    อโยนิโส    มนสิกโรโต    อนุปฺปนฺโน   เจว
พฺยาปาโท    อุปฺปชฺชติ    อุปฺปนฺโน    จ    พฺยาปาโท   ภิยฺโยภาวาย
เวปุลฺลาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๔]   นาหํ  ภิกฺขเว  อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ สมนุปสฺสามิ เยน อนุปฺปนฺนํ
วา  ถีนมิทฺธํ  อุปฺปชฺชติ  อุปฺปนฺนํ  วา  ถีนมิทฺธํ  ภิยฺโยภาวาย  เวปุลฺลาย
สํวตฺตติ    ยถยิทํ    ภิกฺขเว    อรติ   ตนฺทิ   วิชมฺภิกา   ภตฺตสมฺมโท
เจตโส     จ     ลีนตฺตํ     ลีนจิตฺตสฺส    ภิกฺขเว    อนุปฺปนฺนญฺเจว
@เชิงอรรถ: ๑-๒ ยุ. ปุริสโผฏฺฐพฺพํ ฯ   ม. ยุ. รูปาทิวคฺโค ฯ
ถีนมิทฺธํ    อุปฺปชฺชติ   อุปฺปนฺนญฺจ   ถีนมิทฺธํ   ภิยฺโยภาวาย   เวปุลฺลาย
สํวตฺตตีติ
     [๑๕]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ  เยน
อนุปฺปนฺนํ     วา     อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจํ     อุปฺปชฺชติ     อุปฺปนฺนํ    วา
อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจํ     ภิยฺโยภาวาย     เวปุลฺลาย     สํวตฺตติ     ยถยิทํ
ภิกฺขเว      เจตโส      อวูปสโม      อวูปสนฺตจิตฺตสฺส     ภิกฺขเว
อนุปฺปนฺนญฺเจว        อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจํ       อุปฺปชฺชติ       อุปฺปนฺนญฺจ
อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจํ ภิยฺโยภาวาย เวปุลฺลาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๖]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ  เยน
อนุปฺปนฺนา    วา    วิจิกิจฺฉา   อุปฺปชฺชติ   อุปฺปนฺนา   วา   วิจิกิจฺฉา
ภิยฺโยภาวาย    เวปุลฺลาย    สํวตฺตติ    ยถยิทํ    ภิกฺขเว   อโยนิโส
มนสิกาโร    อโยนิโส    ภิกฺขเว    มนสิกโรโต    อนุปฺปนฺนา   เจว
วิจิกิจฺฉา   อุปฺปชฺชติ   อุปฺปนฺนา  จ  วิจิกิจฺฉา  ภิยฺโยภาวาย  เวปุลฺลาย
สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๗]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ  เยน
อนุปฺปนฺโน   วา   กามจฺฉนฺโท   นุปฺปชฺชติ   อุปฺปนฺโน  วา  กามจฺฉนฺโท
ปหียติ   ยถยิทํ   ภิกฺขเว   อสุภนิมิตฺตํ   อสุภนิมิตฺตํ   ภิกฺขเว   โยนิโส
มนสิกโรโต   อนุปฺปนฺโน   เจว   กามจฺฉนฺโท   นุปฺปชฺชติ  อุปฺปนฺโน  จ
กามจฺฉนฺโท ปหียตีติ ฯ
     [๑๘]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ  เยน
อนุปฺปนฺโน   วา   พฺยาปาโท   นุปฺปชฺชติ   อุปฺปนฺโน   วา   พฺยาปาโท
ปหียติ    ยถยิทํ    ภิกฺขเว   เมตฺตา   เจโตวิมุตฺติ   เมตฺตํ   ภิกฺขเว
เจโตวิมุตฺตึ    โยนิโส    มนสิกโรโต   อนุปฺปนฺโน   เจว   พฺยาปาโท
นุปฺปชฺชติ อุปฺปนฺโน จ พฺยาปาโท ปหียตีติ ฯ
     [๑๙]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ  เยน
อนุปฺปนฺนํ   วา   ถีนมิทฺธํ   นุปฺปชฺชติ   อุปฺปนฺนํ   วา   ถีนมิทฺธํ  ปหียติ
ยถยิทํ   ภิกฺขเว   อารมฺภธาตุ   นิกฺกมธาตุ  ปรกฺกมธาตุ  อารทฺธวิริยสฺส
ภิกฺขเว    อนุปฺปนฺนญฺเจว    ถีนมิทฺธํ   นุปฺปชฺชติ   อุปฺปนฺนญฺจ   ถีนมิทฺธํ
ปหียตีติ ฯ
     [๒๐]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ  เยน
อนุปฺปนฺนํ     วา     อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจํ     นุปฺปชฺชติ     อุปฺปนฺนํ    วา
อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจํ     ปหียติ     ยถยิทํ    ภิกฺขเว    เจตโส    วูปสโม
วูปสนฺตจิตฺตสฺส       ภิกฺขเว       อนุปฺปนฺนญฺเจว      อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจํ
นุปฺปชฺชติ อุปฺปนฺนญฺจ อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจํ ปหียตีติ ฯ
     [๒๑]   นาหํ   ภิกฺขเว    อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  เยน
อนุปฺปนฺนา   วา   วิจิกิจฺฉา  นุปฺปชฺชติ  อุปฺปนฺนา  วา  วิจิกิจฺฉา  ปหียติ
ยถยิทํ   ภิกฺขเว   โยนิโส   มนสิกาโร   โยนิโส  ภิกฺขเว  มนสิกโรโต
อนุปฺปนฺนา    เจว    วิจิกิจฺฉา   นุปฺปชฺชติ   อุปฺปนฺนา   จ   วิจิกิจฺฉา
ปหียตีติ ฯ
                    วคฺโค ๑- ทุติโย ฯ
     [๒๒]   นาหํ   ภิกฺขเว  อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  ยํ  เอวํ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. นีวรณปฺปหานวคฺโค ฯ
อภาวิตํ   อกมฺมนิยํ   โหติ   ยถยิทํ   ภิกฺขเว   จิตฺตํ   จิตฺตํ   ภิกฺขเว
อภาวิตํ อกมฺมนิยํ โหตีติ ฯ
     [๒๓]   นาหํ   ภิกฺขเว  อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  ยํ  เอวํ
ภาวิตํ    กมฺมนิยํ    โหติ   ยถยิทํ   ภิกฺขเว   จิตฺตํ   จิตฺตํ   ภิกฺขเว
ภาวิตํ กมฺมนิยํ โหตีติ ฯ
     [๒๔]   นาหํ  ภิกฺขเว   อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  ยํ  เอวํ
อภาวิตํ   มหโต   อนตฺถาย   สํวตฺตติ   ยถยิทํ   ภิกฺขเว   จิตฺตํ  จิตฺตํ
ภิกฺขเว อภาวิตํ มหโต อนตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๒๕]   นาหํ   ภิกฺขเว  อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  ยํ  เอวํ
ภาวิตํ    มหโต   อตฺถาย   สํวตฺตติ   ยถยิทํ   ภิกฺขเว   จิตฺตํ   จิตฺตํ
ภิกฺขเว ภาวิตํ มหโต อตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๒๖]   นาหํ   ภิกฺขเว  อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  ยํ  เอวํ
อภาวิตํ   อปาตุภูตํ   มหโต   อนตฺถาย  สํวตฺตติ  ยถยิทํ  ภิกฺขเว  จิตฺตํ
จิตฺตํ ภิกฺขเว อภาวิตํ อปาตุภูตํ มหโต อนตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๒๗]   นาหํ   ภิกฺขเว  อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  ยํ  เอวํ
ภาวิตํ   ปาตุภูตํ   มหโต   อตฺถาย   สํวตฺตติ   ยถยิทํ   ภิกฺขเว  จิตฺตํ
จิตฺตํ ภิกฺขเว ภาวิตํ ปาตุภูตํ มหโต อตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๒๘]   นาหํ   ภิกฺขเว  อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  ยํ  เอวํ
อภาวิตํ   อพหุลีกตํ   มหโต   อนตฺถาย  สํวตฺตติ  ยถยิทํ  ภิกฺขเว  จิตฺตํ
จิตฺตํ ภิกฺขเว อภาวิตํ อพหุลีกตํ มหโต อนตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๒๙]   นาหํ   ภิกฺขเว  อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  ยํ  เอวํ
ภาวิตํ   พหุลีกตํ   มหโต   อตฺถาย   สํวตฺตติ   ยถยิทํ   ภิกฺขเว  จิตฺตํ
จิตฺตํ ภิกฺขเว ภาวิตํ พหุลีกตํ มหโต อตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๓๐]   นาหํ   ภิกฺขเว  อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  ยํ  เอวํ
อภาวิตํ   อพหุลีกตํ   ทุกฺขาธิวาหํ   โหติ   ยถยิทํ  ภิกฺขเว  จิตฺตํ  จิตฺตํ
ภิกฺขเว อภาวิตํ อพหุลีกตํ ทุกฺขาธิวาหํ โหตีติ ฯ
     [๓๑]   นาหํ   ภิกฺขเว  อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  ยํ  เอวํ
ภาวิตํ   พหุลีกตํ   สุขาธิวาหํ   โหติ   ยถยิทํ   ภิกฺขเว   จิตฺตํ   จิตฺตํ
ภิกฺขเว ภาวิตํ พหุลีกตํ สุขาธิวาหํ โหตีติ ฯ
                    วคฺโค ๑- ตติโย ฯ
     [๓๒]   นาหํ   ภิกฺขเว  อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  ยํ  เอวํ
อทนฺตํ   มหโต   อนตฺถาย   สํวตฺตติ   ยถยิทํ   ภิกฺขเว   จิตฺตํ   จิตฺตํ
ภิกฺขเว อทนฺตํ มหโต อนตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๓๓]   นาหํ   ภิกฺขเว  อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  ยํ  เอวํ
ทนฺตํ   มหโต   อตฺถาย  สํวตฺตติ  ยถยิทํ  ภิกฺขเว  จิตฺตํ  จิตฺตํ  ภิกฺขเว
ทนฺตํ มหโต อตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๓๔]   นาหํ   ภิกฺขเว  อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  ยํ  เอวํ
อคุตฺตํ   มหโต   อนตฺถาย   สํวตฺตติ   ยถยิทํ   ภิกฺขเว   จิตฺตํ   จิตฺตํ
ภิกฺขเว อคุตฺตํ มหโต อนตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๓๕]   นาหํ   ภิกฺขเว  อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  ยํ  เอวํ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. อกมฺมนียวคฺโค ... ฯ
คุตฺตํ    มหโต    อตฺถาย   สํวตฺตติ   ยถยิทํ   ภิกฺขเว   จิตฺตํ   จิตฺตํ
ภิกฺขเว คุตฺตํ มหโต อตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๓๖]   นาหํ   ภิกฺขเว  อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  ยํ  เอวํ
อรกฺขิตํ   มหโต   อนตฺถาย   สํวตฺตติ   ยถยิทํ   ภิกฺขเว   จิตฺตํ  จิตฺตํ
ภิกฺขเว อรกฺขิตํ มหโต อนตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๓๗]   นาหํ   ภิกฺขเว  อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  ยํ  เอวํ
รกฺขิตํ    มหโต   อตฺถาย   สํวตฺตติ   ยถยิทํ   ภิกฺขเว   จิตฺตํ   จิตฺตํ
ภิกฺขเว รกฺขิตํ มหโต อตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๓๘]   นาหํ   ภิกฺขเว  อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  ยํ  เอวํ
อสํวุตํ   มหโต   อนตฺถาย   สํวตฺตติ   ยถยิทํ   ภิกฺขเว   จิตฺตํ   จิตฺตํ
ภิกฺขเว อสํวุตํ มหโต อนตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๓๙]   นาหํ   ภิกฺขเว  อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  ยํ  เอวํ
สํวุตํ   มหโต   อตฺถาย  สํวตฺตติ  ยถยิทํ  ภิกฺขเว  จิตฺตํ  จิตฺตํ  ภิกฺขเว
สํวุตํ มหโต อตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๔๐]   นาหํ   ภิกฺขเว  อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  ยํ  เอวํ
อทนฺตํ   อคุตฺตํ   อรกฺขิตํ   อสํวุตํ   มหโต   อนตฺถาย  สํวตฺตติ  ยถยิทํ
ภิกฺขเว   จิตฺตํ   จิตฺตํ  ภิกฺขเว  อทนฺตํ  อคุตฺตํ  อรกฺขิตํ  อสํวุตํ  มหโต
อนตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๔๑]   นาหํ   ภิกฺขเว  อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  ยํ  เอวํ
ทนฺตํ   คุตฺตํ   รกฺขิตํ   สํวุตํ  มหโต  อตฺถาย  สํวตฺตติ  ยถยิทํ  ภิกฺขเว
จิตฺตํ   จิตฺตํ   ภิกฺขเว   ทนฺตํ   คุตฺตํ   รกฺขิตํ   สํวุตํ  มหโต  อตฺถาย
สํวตฺตตีติ ฯ
                    วคฺโค ๑- จตุตฺโถ ฯ
     [๔๒]   เสยฺยถาปิ  ภิกฺขเว  สาลิสูกํ  วา  ยวสูกํ  วา มิจฺฉาปณิหิตํ
หตฺเถน  วา  ปาเทน  วา  อกฺกนฺตํ  หตฺถํ  วา  ปาทํ  วา ภิชฺชิสฺสติ ๒-
โลหิตํ   วา   อุปฺปาเทสฺสตีติ   เนตํ   ฐานํ   วิชฺชติ   ตํ  กิสฺส  เหตุ
มิจฺฉาปณิหิตตฺตา   ภิกฺขเว  สาลิสูกสฺส  เอวเมว  โข  ภิกฺขเว  โส  วต
ภิกฺขุ   มิจฺฉาปณิหิเตน   จิตฺเตน   อวิชฺชํ  ภิชฺชิสฺสติ  วิชฺชํ  อุปฺปาเทสฺสติ
นิพฺพานํ    สจฺฉิกริสฺสตีติ    เนตํ    ฐานํ   วิชฺชติ   ตํ   กิสฺส   เหตุ
มิจฺฉาปณิหิตตฺตา ภิกฺขเว จิตฺตสฺสาติ ฯ
     [๔๓]   เสยฺยถาปิ  ภิกฺขเว  สาลิสูกํ  วา  ยวสูกํ  วา สมฺมาปณิหิตํ
หตฺเถน   วา  ปาเทน  วา  อกฺกนฺตํ  หตฺถํ  วา  ปาทํ  วา  ภิชฺชิสฺสติ
โลหิตํ   วา   อุปฺปาเทสฺสตีติ   ฐานเมตํ   วิชฺชติ   ตํ   กิสฺส   เหตุ
สมฺมาปณิหิตตฺตา  ภิกฺขเว  สาลิสูกสฺส  เอวเมว  โข  ภิกฺขเว  โส  วต
ภิกฺขุ   สมฺมาปณิหิเตน   จิตฺเตน  อวิชฺชํ  ภิชฺชิสฺสติ  วิชฺชํ  อุปฺปาเทสฺสติ
นิพฺพานํ    สจฺฉิกริสฺสตีติ    ฐานเมตํ    วิชฺชติ    ตํ    กิสฺส   เหตุ
สมฺมาปณิหิตตฺตา ภิกฺขเว จิตฺตสฺสาติ ฯ
     [๔๔]   อิธาหํ  ภิกฺขเว  เอกจฺจํ  ปุคฺคลํ  ปทุฏฺฐจิตฺตํ  เอวํ เจตสา
เจโต   ปริจฺจ   ปชานามิ   อิมมฺหิ   เจ   อยํ  สมเย  ปุคฺคโล  กาลํ
กเรยฺย   ยถาภตํ   นิกฺขิตฺโต   เอวํ   นิรเย   ตํ   กิสฺส  เหตุ  จิตฺตํ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. อทนฺตวคฺโค ฯ  ม. ยุ. เภจฺฉติ, อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ
หิสฺส  ภิกฺขเว  ปทุฏฺฐํ  เจโตปโทสเหตุ  จ  ปน  ภิกฺขเว  เอวมิเธกจฺเจ
สตฺตา   กายสฺส   เภทา   ปรมฺมรณา   อปายํ   ทุคฺคตึ  วินิปาตํ  นิรยํ
อุปปชฺชนฺตีติ ฯ
     [๔๕]   อิธาหํ  ภิกฺขเว  เอกจฺจํ  ปุคฺคลํ  ปสนฺนจิตฺตํ  เอวํ เจตสา
เจโต   ปริจฺจ   ปชานามิ   อิมมฺหิ   เจ   อยํ  สมเย  ปุคฺคโล  กาลํ
กเรยฺย   ยถาภตํ   นิกฺขิตฺโต   เอวํ   สคฺเค   ตํ   กิสฺส  เหตุ  จิตฺตํ
หิสฺส  ภิกฺขเว  ปสนฺนํ  เจโตปสาทเหตุ  จ  ปน  ภิกฺขเว  เอวมิเธกจฺเจ
สตฺตา กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา สุคตึ สคฺคํ โลกํ อุปปชฺชนฺตีติ ฯ
     [๔๖]   เสยฺยถาปิ  ภิกฺขเว  อุทกรหโท  อาวิโล  ลุลิโต  กลลีภูโต
ตตฺถ   จกฺขุมา   ปุริโส   ตีเร   ฐิโต   น   ปสฺเสยฺย   สิปฺปิสมฺพุกมฺปิ
สกฺขรกถลมฺปิ   มจฺฉคุมฺพมฺปิ   จรนฺตมฺปิ   ติฏฺฐนฺตมฺปิ   ตํ   กิสฺส   เหตุ
อาวิลตฺตา   ภิกฺขเว   อุทกสฺส  เอวเมว  โข  ภิกฺขเว  โส  วต  ภิกฺขุ
อาวิเลน    จิตฺเตน    อตฺตตฺถํ   วา   ญสฺสติ   ปรตฺถํ   วา   ญสฺสติ
อุภยตฺถํ   วา   ญสฺสติ  อุตฺตรึ  วา  มนุสฺสธมฺมา  อลมริยญาณทสฺสนวิเสสํ
สจฺฉิกริสฺสตีติ    เนตํ   ฐานํ   วิชฺชติ   ตํ   กิสฺส   เหตุ   อาวิลตฺตา
ภิกฺขเว จิตฺตสฺสาติ ฯ
     [๔๗]   เสยฺยถาปิ   ภิกฺขเว   อุทกรหโท   อจฺโฉ   วิปฺปสนฺโน
อนาวิโล   ตตฺถ   จกฺขุมา  ปุริโส  ตีเร  ฐิโต  ปสฺเสยฺย  สิปฺปิสมฺพุกมฺปิ
สกฺขรกถลมฺปิ   มจฺฉคุมฺพมฺปิ   จรนฺตมฺปิ   ติฏฺฐนฺตมฺปิ   ตํ   กิสฺส   เหตุ
อนาวิลตฺตา   ภิกฺขเว  อุทกสฺส  เอวเมว  โข  ภิกฺขเว  โส  วต  ภิกฺขุ
อนาวิเลน     จิตฺเตน     อตฺตตฺถํ    วา    ญสฺสติ    ปรตฺถํ    วา
ญสฺสติ     อุภยตฺถํ     วา    ญสฺสติ    อุตฺตรึ    วา    มนุสฺสธมฺมา
อลมริยญาณทสฺสนวิเสสํ       สจฺฉิกริสฺสตีติ       ฐานเมตํ      วิชฺชติ
ตํ กิสฺส เหตุ อนาวิลตฺตา ภิกฺขเว จิตฺตสฺสาติ ฯ
     [๔๘]   เสยฺยถาปิ  ภิกฺขเว  ยานิกานิจิ  รุกฺขชาตานิ  ๑-  จนฺทโน
เตสํ   อคฺคมกฺขายติ   ยทิทํ   มุทุตาย  เจว  กมฺมญฺญตาย  จ  เอวเมว
โข   อหํ   ภิกฺขเว   นาญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  ยํ  เอวํ  ภาวิตํ
พหุลีกตํ   มุทุญฺจ   โหติ   กมฺมนิยญฺจ  ๒-  ยถยิทํ  ภิกฺขเว  จิตฺตํ  จิตฺตํ
ภิกฺขเว ภาวิตํ พหุลีกตํ มุทุญฺจ โหติ กมฺมนิยญฺจาติ ฯ
     [๔๙]   นาหํ   ภิกฺขเว  อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  ยํ  เอวํ
ลหุปริวตฺตํ   ยถยิทํ   ภิกฺขเว   จิตฺตํ   ยาวญฺจิทํ   ภิกฺขเว  อุปมาปิ  น
สุกรา ยาว ลหุปริวตฺตํ จิตฺตนฺติ ฯ
     [๕๐]   ปภสฺสรมิทํ   ภิกฺขเว   จิตฺตํ   ตญฺจ   โข   อาคนฺตุเกหิ
อุปกฺกิเลเสหิ อุปกฺกิลิฏฺฐนฺติ ฯ
     [๕๑]   ปภสฺสรมิทํ   ภิกฺขเว   จิตฺตํ   ตญฺจ   โข   อาคนฺตุเกหิ
อุปกฺกิเลเสหิ วิปฺปมุตฺตนฺติ ฯ
                   วคฺโค ๓- ปญฺจโม ฯ
     [๕๒]   ปภสฺสรมิทํ   ภิกฺขเว   จิตฺตํ   ตญฺจ   โข   อาคนฺตุเกหิ
อุปกฺกิเลเสหิ   อุปกฺกิลิฏฺฐํ  ตํ  อสฺสุตวา  ปุถุชฺชโน  ยถาภูตํ  นปฺปชานาติ
ตสฺมา อสฺสุตวโต ปุถุชฺชนสฺส จิตฺตภาวนา นตฺถีติ วทามีติ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. รุกฺขชาตานํ ฯ   ม. กมฺมญฺญญฺจ โหตีติ ฯ   ม. ปณิหิตอจฺฉวคฺโค
@ยุ. ปณิหิตอจฺฉนฺนวคฺโค ฯ
     [๕๓]   ปภสฺสรมิทํ   ภิกฺขเว   จิตฺตํ   ตญฺจ   โข   อาคนฺตุเกหิ
อุปกฺกิเลเสหิ   วิปฺปมุตฺตํ   ตํ   สุตวา   อริยสาวโก  ยถาภูตํ  ปชานาติ
ตสฺมา สุตวโต อริยสาวกสฺส จิตฺตภาวนา อตฺถีติ วทามีติ ฯ
     [๕๔]   อจฺฉราสงฺฆาตมตฺตํปิ  เจ  ภิกฺขเว ภิกฺขุ เมตฺตจิตฺตํ อาเสวติ
อยํ   วุจฺจติ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   อริตฺตชฺฌาโน   วิหรติ   สตฺถุสาสนกโร
โอวาทปฏิกโร   อโมฆํ   รฏฺฐปิณฺฑํ   ภุญฺชติ   โก   ปน   วาโท   เย
นํ พหุลีกโรนฺตีติ ฯ
     [๕๕]   อจฺฉราสงฺฆาตมตฺตํปิ  เจ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ เมตฺตจิตฺตํ ภาเวติ
อยํ   วุจฺจติ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   อริตฺตชฺฌาโน   วิหรติ   สตฺถุสาสนกโร
โอวาทปฏิกโร   อโมฆํ   รฏฺฐปิณฺฑํ   ภุญฺชติ   โก  ปน  วาโท  เย  นํ
พหุลีกโรนฺตีติ ฯ
     [๕๖]   อจฺฉราสงฺฆาตมตฺตํปิ   เจ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   เมตฺตจิตฺตํ
มนสิกโรติ    อยํ    วุจฺจติ    ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   อริตฺตชฺฌาโน   วิหรติ
สตฺถุสาสนกโร   โอวาทปฏิกโร   อโมฆํ   รฏฺฐปิณฺฑํ   ภุญฺชติ   โก  ปน
วาโท เย นํ พหุลีกโรนฺตีติ ฯ
     [๕๗]   เยเกจิ    ภิกฺขเว    ธมฺมา   อกุสลา   อกุสลภาคิยา
อกุสลปกฺขิกา   สพฺเพ   เต  มโนปุพฺพงฺคมา  มโน  เตสํ  ธมฺมานํ  ปฐมํ
อุปฺปชฺชติ อนฺวเทว กุสลา ธมฺมาติ ฯ
     [๕๘]   เยเกจิ  ภิกฺขเว  ธมฺมา  กุสลา  กุสลภาคิยา  กุสลปกฺขิกา
สพฺเพ   เต   มโนปุพฺพงฺคมา   มโน   เตสํ   ธมฺมานํ  ปฐมํ  อุปฺปชฺชติ
อนฺวเทว กุสลา ธมฺมาติ ฯ
     [๕๙]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ  เยน
อนุปฺปนฺนา   วา   อกุสลา   ธมฺมา   อุปฺปชฺชนฺติ  อุปฺปนฺนา  วา  กุสลา
ธมฺมา    ปริหายนฺติ   ยถยิทํ   ภิกฺขเว   ปมาโท   ปมตฺตสฺส   ภิกฺขเว
อนุปฺปนฺนา   เจว   อกุสลา   ธมฺมา   อุปฺปชฺชนฺติ  อุปฺปนฺนา  จ  กุสลา
ธมฺมา ปริหายนฺตีติ ฯ
     [๖๐]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ  เยน
อนุปฺปนฺนา   วา   กุสลา   ธมฺมา   อุปฺปชฺชนฺติ  อุปฺปนฺนา  วา  อกุสลา
ธมฺมา    ปริหายนฺติ    ยถยิทํ    ภิกฺขเว    อปฺปมาโท    อปฺปมตฺตสฺส
ภิกฺขเว   อนุปฺปนฺนา   เจว   กุสลา   ธมฺมา  อุปฺปชฺชนฺติ  อุปฺปนฺนา  จ
อกุสลา ธมฺมา ปริหายนฺตีติ ฯ
     [๖๑]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ  เยน
อนุปฺปนฺนา  วา  อกุสลา  ธมฺมา  อุปฺปชฺชนฺติ  อุปฺปนฺนา  วา กุสลา ธมฺมา
ปริหายนฺติ  ยถยิทํ  ภิกฺขเว  โกสชฺชํ  กุสีตสฺส  ภิกฺขเว  อนุปฺปนฺนา  เจว
อกุสลา ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ อุปฺปนฺนา จ กุสลา ธมฺมา ปริหายนฺตีติ ฯ
                    วคฺโค ๑- ฉฏฺโฐ ฯ
     [๖๒]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ  เยน
อนุปฺปนฺนา   วา   กุสลา   ธมฺมา   อุปฺปชฺชนฺติ  อุปฺปนฺนา  วา  อกุสลา
ธมฺมา    ปริหายนฺติ    ยถยิทํ   ภิกฺขเว   วิริยารมฺโภ   อารทฺธวิริยสฺส
ภิกฺขเว   อนุปฺปนฺนา   เจว   กุสลา   ธมฺมา  อุปฺปชฺชนฺติ  อุปฺปนฺนา  จ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. อจฺฉราสงฺฆาฏวคฺโค... ฯ
อกุสลา ธมฺมา ปริหายนฺตีติ ฯ
     [๖๓]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ  เยน
อนุปฺปนฺนา   วา   อกุสลา   ธมฺมา   อุปฺปชฺชนฺติ  อุปฺปนฺนา  วา  กุสลา
ธมฺมา   ปริหายนฺติ   ยถยิทํ   ภิกฺขเว   มหิจฺฉตา   มหิจฺฉสฺส   ภิกฺขเว
อนุปฺปนฺนา   เจว   อกุสลา   ธมฺมา   อุปฺปชฺชนฺติ  อุปฺปนฺนา  จ  กุสลา
ธมฺมา ปริหายนฺตีติ ฯ
     [๖๔]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ  เยน
อนุปฺปนฺนา   วา   กุสลา   ธมฺมา   อุปฺปชฺชนฺติ  อุปฺปนฺนา  วา  อกุสลา
ธมฺมา   ปริหายนฺติ   ยถยิทํ   ภิกฺขเว   อปฺปิจฺฉตา  อปฺปิจฺฉสฺส  ภิกฺขเว
อนุปฺปนฺนา   เจว   กุสลา   ธมฺมา   อุปฺปชฺชนฺติ  อุปฺปนฺนา  จ  อกุสลา
ธมฺมา ปริหายนฺตีติ ฯ
     [๖๕]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ  เยน
อนุปฺปนฺนา   วา   อกุสลา   ธมฺมา   อุปฺปชฺชนฺติ  อุปฺปนฺนา  วา  กุสลา
ธมฺมา    ปริหายนฺติ    ยถยิทํ    ภิกฺขเว    อสนฺตุฏฺฐิตา   อสนฺตุฏฺฐสฺส
ภิกฺขเว   อนุปฺปนฺนา   เจว   อกุสลา  ธมฺมา  อุปฺปชฺชนฺติ  อุปฺปนฺนา  จ
กุสลา ธมฺมา ปริหายนฺตีติ ฯ
     [๖๖]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ  เยน
อนุปฺปนฺนา   วา   กุสลา   ธมฺมา   อุปฺปชฺชนฺติ  อุปฺปนฺนา  วา  อกุสลา
ธมฺมา   ปริหายนฺติ   ยถยิทํ   ภิกฺขเว   สนฺตุฏฺฐิตา  สนฺตุฏฺฐสฺส  ภิกฺขเว
อนุปฺปนฺนา   เจว   กุสลา   ธมฺมา   อุปฺปชฺชนฺติ  อุปฺปนฺนา  จ  อกุสลา
ธมฺมา ปริหายนฺตีติ ฯ
     [๖๗]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ  เยน
อนุปฺปนฺนา   วา   อกุสลา   ธมฺมา   อุปฺปชฺชนฺติ  อุปฺปนฺนา  วา  กุสลา
ธมฺมา   ปริหายนฺติ   ยถยิทํ   ภิกฺขเว   อโยนิโส  มนสิกาโร  อโยนิโส
ภิกฺขเว   มนสิกโรโต   อนุปฺปนฺนา   เจว   อกุสลา  ธมฺมา  อุปฺปชฺชนฺติ
อุปฺปนฺนา จ กุสลา ธมฺมา ปริหายนฺตีติ ฯ
     [๖๘]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ  เยน
อนุปฺปนฺนา   วา   กุสลา   ธมฺมา   อุปฺปชฺชนฺติ  อุปฺปนฺนา  วา  อกุสลา
ธมฺมา   ปริหายนฺติ   ยถยิทํ   ภิกฺขเว   โยนิโส   มนสิกาโร   โยนิโส
ภิกฺขเว   มนสิกโรโต   อนุปฺปนฺนา   เจว   กุสลา   ธมฺมา  อุปฺปชฺชนฺติ
อุปฺปนฺนา จ อกุสลา ธมฺมา ปริหายนฺตีติ ฯ
     [๖๙]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ  เยน
อนุปฺปนฺนา   วา   อกุสลา   ธมฺมา   อุปฺปชฺชนฺติ  อุปฺปนฺนา  วา  กุสลา
ธมฺมา    ปริหายนฺติ    ยถยิทํ    ภิกฺขเว    อสมฺปชญฺญํ   อสมฺปชานสฺส
ภิกฺขเว   อนุปฺปนฺนา   เจว   อกุสลา  ธมฺมา  อุปฺปชฺชนฺติ  อุปฺปนฺนา  จ
กุสลา ธมฺมา ปริหายนฺตีติ ฯ
     [๗๐]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ  เยน
อนุปฺปนฺนา   วา   กุสลา   ธมฺมา   อุปฺปชฺชนฺติ  อุปฺปนฺนา  วา  อกุสลา
ธมฺมา     ปริหายนฺติ    ยถยิทํ    ภิกฺขเว    สมฺปชญฺญํ    สมฺปชานสฺส
ภิกฺขเว   อนุปฺปนฺนา   เจว   กุสลา   ธมฺมา  อุปฺปชฺชนฺติ  อุปฺปนฺนา  จ
อกุสลา ธมฺมา ปริหายนฺตีติ ฯ
     [๗๑]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ  เยน
อนุปฺปนฺนา   วา   อกุสลา   ธมฺมา   อุปฺปชฺชนฺติ  อุปฺปนฺนา  วา  กุสลา
ธมฺมา   ปริหายนฺติ   ยถยิทํ  ภิกฺขเว  ปาปมิตฺตตา  ปาปมิตฺตสฺส  ภิกฺขเว
อนุปฺปนฺนา   เจว   อกุสลา   ธมฺมา   อุปฺปชฺชนฺติ  อุปฺปนฺนา  จ  กุสลา
ธมฺมา ปริหายนฺตีติ ฯ
                    วคฺโค ๑- สตฺตโม ฯ
     [๗๒]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ  เยน
อนุปฺปนฺนา   วา   กุสลา   ธมฺมา   อุปฺปชฺชนฺติ  อุปฺปนฺนา  วา  อกุสลา
ธมฺมา   ปริหายนฺติ   ยถยิทํ   ภิกฺขเว   กลฺยาณมิตฺตตา   กลฺยาณมิตฺตสฺส
ภิกฺขเว   อนุปฺปนฺนา   เจว   กุสลา   ธมฺมา  อุปฺปชฺชนฺติ  อุปฺปนฺนา  จ
อกุสลา ธมฺมา ปริหายนฺตีติ ฯ
     [๗๓]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ  เยน
อนุปฺปนฺนา   วา   อกุสลา   ธมฺมา   อุปฺปชฺชนฺติ  อุปฺปนฺนา  วา  กุสลา
ธมฺมา   ปริหายนฺติ   ยถยิทํ   ภิกฺขเว   อนุโยโค   อกุสลานํ   ธมฺมานํ
อนนุโยโค   กุสลานํ   ธมฺมานํ   อนุโยคา   ภิกฺขเว  อกุสลานํ  ธมฺมานํ
อนนุโยคา    กุสลานํ   ธมฺมานํ   อนุปฺปนฺนา   เจว   อกุสลา   ธมฺมา
อุปฺปชฺชนฺติ อุปฺปนฺนา จ กุสลา ธมฺมา ปริหายนฺตีติ ฯ
     [๗๔]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ  เยน
อนุปฺปนฺนา   วา   กุสลา   ธมฺมา   อุปฺปชฺชนฺติ  อุปฺปนฺนา  วา  อกุสลา
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. วิริยารมฺภาทิวคฺโค ... ฯ
ธมฺมา    ปริหายนฺติ   ยถยิทํ   ภิกฺขเว   อนุโยโค   กุสลานํ   ธมฺมานํ
อนนุโยโค   อกุสลานํ   ธมฺมานํ   อนุโยคา   ภิกฺขเว  กุสลานํ  ธมฺมานํ
อนนุโยคา  อกุสลานํ  ธมฺมานํ  อนุปฺปนฺนา  เจว  กุสลา ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ
อุปฺปนฺนา จ อกุสลา ธมฺมา ปริหายนฺตีติ ฯ
     [๗๕]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ  เยน
อนุปฺปนฺนา   วา   โพชฺฌงฺคา   นุปฺปชฺชนฺติ   อุปฺปนฺนา   วา  โพชฺฌงฺคา
น   ภาวนาปาริปูรึ   คจฺฉนฺติ   ยถยิทํ   ภิกฺขเว   อโยนิโส  มนสิกาโร
อโยนิโส  ภิกฺขเว  มนสิกโรโต  อนุปฺปนฺนา  เจว  โพชฺฌงฺคา  นุปฺปชฺชนฺติ
อุปฺปนฺนา จ โพชฺฌงฺคา น ภาวนาปาริปูรึ คจฺฉนฺตีติ ฯ
     [๗๖]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ  เยน
อนุปฺปนฺนา   วา   โพชฺฌงฺคา   อุปฺปชฺชนฺติ   อุปฺปนฺนา   วา  โพชฺฌงฺคา
ภาวนาปาริปูรึ   คจฺฉนฺติ   ยถยิทํ  ภิกฺขเว  โยนิโส  มนสิกาโร  โยนิโส
ภิกฺขเว  มนสิกโรโต  อนุปฺปนฺนา  เจว  โพชฺฌงฺคา  อุปฺปชฺชนฺติ  อุปฺปนฺนา
จ โพชฺฌงฺคา ภาวนาปาริปูรึ คจฺฉนฺตีติ ฯ
     [๗๗]   อปฺปมตฺติกา   เอสา   ภิกฺขเว   ปริหานิ   ยทิทํ   ญาติ
ปริหานิ เอตํ ปฏิกิฏฺฐํ ภิกฺขเว  ปริหานีนํ ยทิทํ ปญฺญาปริหานีติ ฯ
     [๗๘]   อปฺปมตฺติกา   เอสา   ภิกฺขเว   วุฑฺฒิ   ยทิทํ  ญาติวุฑฺฒิ
เอตทคฺคํ   ภิกฺขเว   วุฑฺฒีนํ   ยทิทํ   ปญฺญาวุฑฺฒิ   ตสฺมา  ติห  ภิกฺขเว
เอวํ    สิกฺขิตพฺพํ    ปญฺญาวุฑฺฒิยา    วฑฺฒิสฺสามาติ    เอวํ   หิ   โว
ภิกฺขเว สิกฺขิตพฺพนฺติ ฯ
     [๗๙]   อปฺปมตฺติกา  เอสา  ภิกฺขเว  ปริหานิ  ยทิทํ  โภคปริหานิ
เอตํ ปฏิกิฏฺฐํ ภิกฺขเว ปริหานีนํ ยทิทํ ปญฺญาปริหานีติ ฯ
     [๘๐]   อปฺปมตฺติกา   เอสา   ภิกฺขเว   วุฑฺฒิ   ยทิทํ  โภควุฑฺฒิ
เอตทคฺคํ    ภิกฺขเว    วุฑฺฒีนํ     ยทิทํ    ปญฺญาวุฑฺฒิ    ตสฺมา   ติห
ภิกฺขเว    เอวํ   สิกฺขิตพฺพํ   ปญฺญาวุฑฺฒิยา   วฑฺฒิสฺสามาติ   เอวํ   หิ
โว ภิกฺขเว สิกฺขิตพฺพนฺติ ฯ
     [๘๑]   อปฺปมตฺติกา  เอสา  ภิกฺขเว  ปริหานิ  ยทิทํ  ยโสปริหานิ
เอตํ ปฏิกิฏฺฐํ ภิกฺขเว ปริหานีนํ ยทิทํ ปญฺญาปริหานีติ ฯ
                    วคฺโค ๑- อฏฺฐโม ฯ
     [๘๒]   อปฺปมตฺติกา   เอสา   ภิกฺขเว   วุฑฺฒิ   ยทิทํ  ยโสวุฑฺฒิ
เอตทคฺคํ   ภิกฺขเว   วุฑฺฒีนํ   ยทิทํ   ปญฺญาวุฑฺฒิ   ตสฺมา  ติห  ภิกฺขเว
เอวํ    สิกฺขิตพฺพํ    ปญฺญาวุฑฺฒิยา    วฑฺฒิสฺสามาติ    เอวํ   หิ   โว
ภิกฺขเว สิกฺขิตพฺพนฺติ ฯ
     [๘๓]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ   โย
เอวํ   มหโต   อนตฺถาย   สํวตฺตติ   ยถยิทํ  ภิกฺขเว  ปมาโท  ปมาโท
ภิกฺขเว มหโต อนตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๘๔]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ   โย
เอวํ   มหโต  อตฺถาย  สํวตฺตติ  ยถยิทํ  ภิกฺขเว  อปฺปมาโท  อปฺปมาโท
ภิกฺขเว มหโต อตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. กลฺยาณมิตฺตาทิวคฺโค ฯ
     [๘๕]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ   โย
เอวํ   มหโต   อนตฺถาย   สํวตฺตติ   ยถยิทํ  ภิกฺขเว  โกสชฺชํ  โกสชฺชํ
ภิกฺขเว มหโต อนตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๘๖]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ   โย
เอวํ  มหโต  อตฺถาย  สํวตฺตติ  ยถยิทํ  ภิกฺขเว  วิริยารมฺโภ วิริยารมฺโภ
ภิกฺขเว มหโต อตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๘๗]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ   โย
เอวํ   มหโต   อนตฺถาย  สํวตฺตติ  ยถยิทํ  ภิกฺขเว  มหิจฺฉตา  มหิจฺฉตา
ภิกฺขเว มหโต อนตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๘๘]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ   โย
เอวํ   มหโต  อตฺถาย  สํวตฺตติ  ยถยิทํ  ภิกฺขเว  อปฺปิจฺฉตา  อปฺปิจฺฉตา
ภิกฺขเว มหโต อตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๘๙]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ   โย
เอวํ  มหโต  อนตฺถาย  สํวตฺตติ  ยถยิทํ  ภิกฺขเว อสนฺตุฏฺฐิตา อสนฺตุฏฺฐิตา
ภิกฺขเว มหโต อนตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๙๐]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ   โย
เอวํ   มหโต  อตฺถาย  สํวตฺตติ  ยถยิทํ  ภิกฺขเว  สนฺตุฏฺฐิตา  สนฺตุฏฺฐิตา
ภิกฺขเว มหโต อตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๙๑]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ   โย
เอวํ   มหโต  อนตฺถาย  สํวตฺตติ  ยถยิทํ  ภิกฺขเว  อโยนิโส  มนสิกาโร
อโยนิโส มนสิกาโร ภิกฺขเว มหโต อนตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๙๒]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ   โย
เอวํ   มหโต   อตฺถาย   สํวตฺตติ  ยถยิทํ  ภิกฺขเว  โยนิโส  มนสิกาโร
โยนิโส มนสิกาโร ภิกฺขเว มหโต อตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๙๓]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ   โย
เอวํ  มหโต  อนตฺถาย  สํวตฺตติ  ยถยิทํ  ภิกฺขเว  อสมฺปชญฺญํ  อสมฺปชญฺญํ
ภิกฺขเว มหโต อนตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๙๔]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ   โย
เอวํ   มหโต   อตฺถาย   สํวตฺตติ  ยถยิทํ  ภิกฺขเว  สมฺปชญฺญํ  สมฺปชญฺญํ
ภิกฺขเว มหโต อตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๙๕]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ   โย
เอวํ  มหโต  อนตฺถาย  สํวตฺตติ  ยถยิทํ  ภิกฺขเว ปาปมิตฺตตา ปาปมิตฺตตา
ภิกฺขเว มหโต อนตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๙๖]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ   โย
เอวํ    มหโต   อตฺถาย   สํวตฺตติ   ยถยิทํ   ภิกฺขเว   กลฺยาณมิตฺตตา
กลฺยาณมิตฺตตา ภิกฺขเว มหโต อตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๙๗]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ   โย
เอวํ   มหโต   อนตฺถาย  สํวตฺตติ  ยถยิทํ  ภิกฺขเว  อนุโยโค  อกุสลานํ
ธมฺมานํ   อนนุโยโค   กุสลานํ   ธมฺมานํ   อนุโยโค  ภิกฺขเว  อกุสลานํ
ธมฺมานํ อนนุโยโค กุสลานํ ธมฺมานํ มหโต อนตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๙๘]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ   โย
เอวํ   มหโต   อตฺถาย   สํวตฺตติ   ยถยิทํ  ภิกฺขเว  อนุโยโค  กุสลานํ
ธมฺมานํ   อนนุโยโค   อกุสลานํ   ธมฺมานํ   อนุโยโค  ภิกฺขเว  กุสลานํ
ธมฺมานํ อนนุโยโค อกุสลานํ ธมฺมานํ มหโต อตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
                    วคฺโค ๑- นวโม ฯ
     [๙๙]   อชฺฌตฺติกํ   ภิกฺขเว   องฺคนฺติ  กริตฺวา  นาญฺญํ  เอกงฺคํปิ
สมนุปสฺสามิ   ยํ   เอวํ   มหโต   อนตฺถาย   สํวตฺตติ  ยถยิทํ  ภิกฺขเว
ปมาโท ปมาโท ภิกฺขเว มหโต อนตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๐๐]   อชฺฌตฺติกํ   ภิกฺขเว  องฺคนฺติ  กริตฺวา  นาญฺญํ  เอกงฺคํปิ
สมนุปสฺสามิ   ยํ   เอวํ   มหโต   อตฺถาย   สํวตฺตติ   ยถยิทํ  ภิกฺขเว
อปฺปมาโท อปฺปมาโท ภิกฺขเว มหโต อตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๐๑]   อชฺฌตฺติกํ   ภิกฺขเว  องฺคนฺติ  กริตฺวา  นาญฺญํ  เอกงฺคํปิ
สมนุปสฺสามิ   ยํ   เอวํ   มหโต   อนตฺถาย   สํวตฺตติ  ยถยิทํ  ภิกฺขเว
โกสชฺชํ โกสชฺชํ ภิกฺขเว มหโต อนตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๐๒]   อชฺฌตฺติกํ   ภิกฺขเว  องฺคนฺติ  กริตฺวา  นาญฺญํ  เอกงฺคํปิ
สมนุปสฺสามิ   ยํ   เอวํ   มหโต   อตฺถาย   สํวตฺตติ   ยถยิทํ  ภิกฺขเว
วิริยารมฺโภ วิริยารมฺโภ ภิกฺขเว มหโต อตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๐๓]   อชฺฌตฺติกํ   ภิกฺขเว  องฺคนฺติ  กริตฺวา  นาญฺญํ  เอกงฺคํปิ
สมนุปสฺสามิ ฯเปฯ มหิจฺฉตา ภิกฺขเว มหโต อนตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๐๔]   อชฺฌตฺติกํ   ภิกฺขเว  องฺคนฺติ  กริตฺวา  นาญฺญํ  เอกงฺคํปิ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. ปมาทาทิวคฺโค ฯ
สมนุปสฺสามิ ฯเปฯ อปฺปิจฺฉตา ภิกฺขเว มหโต อตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๐๕]   อชฺฌตฺติกํ   ภิกฺขเว  องฺคนฺติ  กริตฺวา  นาญฺญํ  เอกงฺคํปิ
สมนุปสฺสามิ ฯเปฯ อสนฺตุฏฺฐิตา ภิกฺขเว มหโต อนตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๐๖]   อชฺฌตฺติกํ   ภิกฺขเว  องฺคนฺติ  กริตฺวา  นาญฺญํ  เอกงฺคํปิ
สมนุปสฺสามิ ฯเปฯ สนฺตุฏฺฐิตา ภิกฺขเว มหโต อตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๐๗]   อชฺฌตฺติกํ   ภิกฺขเว  องฺคนฺติ  กริตฺวา  นาญฺญํ  เอกงฺคํปิ
สมนุปสฺสามิ   ฯเปฯ   อโยนิโส   มนสิกาโร  ภิกฺขเว  มหโต  อนตฺถาย
สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๐๘]   อชฺฌตฺติกํ   ภิกฺขเว  องฺคนฺติ  กริตฺวา  นาญฺญํ  เอกงฺคํปิ
สมนุปสฺสามิ ฯเปฯ โยนิโส มนสิกาโร ภิกฺขเว มหโต อตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๐๙]   อชฺฌตฺติกํ   ภิกฺขเว  องฺคนฺติ  กริตฺวา  นาญฺญํ  เอกงฺคํปิ
สมนุปสฺสามิ ฯเปฯ อสมฺปชญฺญํ ภิกฺขเว มหโต อนตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๑๐]   อชฺฌตฺติกํ   ภิกฺขเว  องฺคนฺติ  กริตฺวา  นาญฺญํ  เอกงฺคํปิ
สมนุปสฺสามิ ฯเปฯ สมฺปชญฺญํ ภิกฺขเว มหโต อตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๑๑]   พาหิรํ   ภิกฺขเว   องฺคนฺติ   กริตฺวา  นาญฺญํ  เอกงฺคํปิ
สมนุปสฺสามิ   ยํ   เอวํ   มหโต   อนตฺถาย   สํวตฺตติ  ยถยิทํ  ภิกฺขเว
ปาปมิตฺตตา ปาปมิตฺตตา ภิกฺขเว มหโต อนตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๑๒]   พาหิรํ   ภิกฺขเว   องฺคนฺติ   กริตฺวา  นาญฺญํ  เอกงฺคํปิ
สมนุปสฺสามิ   ยํ   เอวํ   มหโต   อตฺถาย   สํวตฺตติ   ยถยิทํ  ภิกฺขเว
กลฺยาณมิตฺตตา กลฺยาณมิตฺตตา ภิกฺขเว มหโต อตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๑๓]   อชฺฌตฺติกํ   ภิกฺขเว  องฺคนฺติ  กริตฺวา  นาญฺญํ  เอกงฺคํปิ
สมนุปสฺสามิ   ยํ   เอวํ   มหโต   อนตฺถาย   สํวตฺตติ  ยถยิทํ  ภิกฺขเว
อนุโยโค   อกุสลานํ   ธมฺมานํ   อนนุโยโค  กุสลานํ  ธมฺมานํ  อนุโยโค
ภิกฺขเว   อกุสลานํ   ธมฺมานํ   อนนุโยโค   กุสลานํ   ธมฺมานํ   มหโต
อนตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๑๔]   อชฺฌตฺติกํ   ภิกฺขเว  องฺคนฺติ  กริตฺวา  นาญฺญํ  เอกงฺคํปิ
สมนุปสฺสามิ  ยํ  เอวํ  มหโต  อตฺถาย  สํวตฺตติ  ยถยิทํ ภิกฺขเว อนุโยโค
กุสลานํ  ธมฺมานํ  อนนุโยโค  อกุสลานํ  ธมฺมานํ อนุโยโค ภิกฺขเว กุสลานํ
ธมฺมานํ อนนุโยโค อกุสลานํ ธมฺมานํ มหโต อตฺถาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๑๕]   นาหํ  ภิกฺขเว  อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  โย  เอวํ
สทฺธมฺมสฺส   สมฺโมสาย  อนฺตรธานาย  สํวตฺตติ  ยถยิทํ  ภิกฺขเว  ปมาโท
ปมาโท ภิกฺขเว สทฺธมฺมสฺส สมฺโมสาย อนฺตรธานาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๑๖]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ  โย
เอวํ   สทฺธมฺมสฺส   ฐิติยา  อสมฺโมสาย  อนนฺตรธานาย  สํวตฺตติ  ยถยิทํ
ภิกฺขเว  อปฺปมาโท  อปฺปมาโท  ภิกฺขเว  สทฺธมฺมสฺส  ฐิติยา  อสมฺโมสาย
อนนฺตรธานาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๑๗]   นาหํ  ภิกฺขเว  อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  โย  เอวํ
สทฺธมฺมสฺส   สมฺโมสาย  อนฺตรธานาย  สํวตฺตติ  ยถยิทํ  ภิกฺขเว  โกสชฺชํ
โกสชฺชํ ภิกฺขเว สทฺธมฺมสฺส สมฺโมสาย อนฺตรธานาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๑๘]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ  โย
เอวํ   สทฺธมฺมสฺส   ฐิติยา  อสมฺโมสาย  อนนฺตรธานาย  สํวตฺตติ  ยถยิทํ
ภิกฺขเว    วิริยารมฺโภ    วิริยารมฺโภ    ภิกฺขเว   สทฺธมฺมสฺส   ฐิติยา
อสมฺโมสาย อนนฺตรธานาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๑๙]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  ฯเปฯ
มหิจฺฉตา ภิกฺขเว สทฺธมฺมสฺส สมฺโมสาย อนฺตรธานาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๒๐]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  ฯเปฯ
อปฺปิจฺฉตา   ภิกฺขเว   สทฺธมฺมสฺส   ฐิติยา   อสมฺโมสาย  อนนฺตรธานาย
สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๒๑]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  ฯเปฯ
อสนฺตุฏฺฐิตา ภิกฺขเว สทฺธมฺมสฺส สมฺโมสาย อนฺตรธานาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๒๒]   นาหํ ภิกฺขเว อญฺญํ เอกธมฺมํปิ สมนุปสฺสามิ ฯเปฯ สนฺตุฏฺฐิตา
ภิกฺขเว สทฺธมฺมสฺส ฐิติยา อสมฺโมสาย อนนฺตรธานาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๒๓]   นาหํ  ภิกฺขเว อญฺญํ เอกธมฺมํปิ สมนุปสฺสามิ ฯเปฯ อโยนิโส
มนสิกาโร ภิกฺขเว สทฺธมฺมสฺส สมฺโมสาย อนฺตรธานาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๒๔]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  ฯเปฯ
โยนิโส  มนสิกาโร  ภิกฺขเว  สทฺธมฺมสฺส ฐิติยา อสมฺโมสาย อนนฺตรธานาย
สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๒๕]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  ฯเปฯ
อสมฺปชญฺญํ ภิกฺขเว สทฺธมฺมสฺส สมฺโมสาย อนฺตรธานาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๒๖]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  ฯเปฯ
สมฺปชญฺญํ   ภิกฺขเว   สทฺธมฺมสฺส   ฐิติยา   อสมฺโมสาย   อนนฺตรธานาย
สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๒๗]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  ฯเปฯ
ปาปมิตฺตตา ภิกฺขเว สทฺธมฺมสฺส สมฺโมสาย อนฺตรธานาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๒๘]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  ฯเปฯ
กลฺยาณมิตฺตตา   ภิกฺขเว  สทฺธมฺมสฺส  ฐิติยา  อสมฺโมสาย  อนนฺตรธานาย
สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๒๙]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  ฯเปฯ
อนุโยโค   ภิกฺขเว   อกุสลานํ   ธมฺมานํ   อนนุโยโค  กุสลานํ  ธมฺมานํ
สทฺธมฺมสฺส สมฺโมสาย อนฺตรธานาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๓๐]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ   สมนุปสฺสามิ  โย
เอวํ   สทฺธมฺมสฺส   ฐิติยา  อสมฺโมสาย  อนนฺตรธานาย  สํวตฺตติ  ยถยิทํ
ภิกฺขเว   อนุโยโค   กุสลานํ   ธมฺมานํ   อนนุโยโค  อกุสลานํ  ธมฺมานํ
อนุโยโค   ภิกฺขเว   กุสลานํ   ธมฺมานํ   อนนุโยโค  อกุสลานํ  ธมฺมานํ
สทฺธมฺมสฺส ฐิติยา อสมฺโมสาย อนนฺตรธานาย สํวตฺตตีติ ฯ ๑-
                      วคฺโค ทสโม ฯ
     [๑๓๑]   เยปิ  ๒-  เต  ภิกฺขเว  ภิกฺขู อธมฺมํ ธมฺโมติ ทีเปนฺติ เต
ภิกฺขเว   ภิกฺขู   พหุชนาหิตาย   ปฏิปนฺนา  พหุชนาสุขาย  พหุโน  ชนสฺส
อนตฺถาย   อหิตาย   ทุกฺขาย  เทวมนุสฺสานํ  พหุญฺจ  เต  ภิกฺขเว  ภิกฺขู
อปุญฺญํ ปสวนฺติ เตจิมํ สทฺธมฺมํ อนฺตรธาเปนฺตีติ ฯ
     [๑๓๒]   เยปิ  เต  ภิกฺขเว  ภิกฺขู  ธมฺมํ  อธมฺโมติ ทีเปนฺติ ฯเปฯ
@เชิงอรรถ:  ม. พาตฺตึสติมํ จตุกฺโกฏฺฐิกํ นิฏฺฐิตํ ฯ ยุ. จตุกฺโกฏฺฐิกํ นิฏฺฐิตํ ฯ
@ ม. ยุ. สพฺพตฺถ เย เต ฯ
อวินยํ   วินโยติ   ทีเปนฺติ   ฯเปฯ   วินยํ   อวินโยติ  ทีเปนฺติ  ฯเปฯ
อภาสิตํ   อลปิตํ   ตถาคเตน   ภาสิตํ   ลปิตํ   ตถาคเตนาติ   ทีเปนฺติ
ฯเปฯ    ภาสิตํ   ลปิตํ   ตถาคเตน   อภาสิตํ   อลปิตํ   ตถาคเตนาติ
ทีเปนฺติ    ฯเปฯ    อนาจิณฺณํ    ตถาคเตน    อาจิณฺณํ   ตถาคเตนาติ
ทีเปนฺติ    ฯเปฯ    อาจิณฺณํ    ตถาคเตน    อนาจิณฺณํ   ตถาคเตนาติ
ทีเปนฺติ    ฯเปฯ    อปฺปญฺญตฺตํ    ตถาคเตน   ปญฺญตฺตํ   ตถาคเตนาติ
ทีเปนฺติ    ฯเปฯ    ปญฺญตฺตํ    ตถาคเตน   อปฺปญฺญตฺตํ   ตถาคเตนาติ
ทีเปนฺติ   เต   ภิกฺขเว   ภิกฺขู   พหุชนาหิตาย  ปฏิปนฺนา  พหุชนาสุขาย
พหุโน   ชนสฺส   อนตฺถาย  อหิตาย  ทุกฺขาย  เทวมนุสฺสานํ  พหุญฺจ  เต
ภิกฺขเว ภิกฺขู อปุญฺญํ ปสวนฺติ เตจิมํ สทฺธมฺมํ อนฺตรธาเปนฺตีติ ฯ
                    [๑]-
     [๑๓๓]   เยปิ  เต  ภิกฺขเว  ภิกฺขู  อธมฺมํ  อธมฺโมติ  ทีเปนฺติ เต
ภิกฺขเว   ภิกฺขู   พหุชนหิตาย   ปฏิปนฺนา   พหุชนสุขาย   พหุโน  ชนสฺส
อตฺถาย   หิตาย   สุขาย   เทวมนุสฺสานํ   พหุญฺจ   เต  ภิกฺขเว  ภิกฺขู
ปุญฺญํ ปสวนฺติ เตจิมํ สทฺธมฺมํ ฐเปนฺตีติ ฯ
     [๑๓๔]   เยปิ  เต  ภิกฺขเว  ภิกฺขู  ธมฺมํ  ธมฺโมติ  ทีเปนฺติ ฯเปฯ
อวินยํ   อวินโยติ   ทีเปนฺติ   ฯเปฯ   วินยํ   วินโยติ  ทีเปนฺติ  ฯเปฯ
อภาสิตํ   อลปิตํ   ตถาคเตน   อภาสิตํ   อลปิตํ  ตถาคเตนาติ  ทีเปนฺติ
ฯเปฯ   ภาสิตํ   ลปิตํ  ตถาคเตน  ภาสิตํ  ลปิตํ  ตถาคเตนาติ  ทีเปนฺติ
ฯเปฯ    อนาจิณฺณํ    ตถาคเตน    อนาจิณฺณํ   ตถาคเตนาติ   ทีเปนฺติ
ฯเปฯ    อาจิณฺณํ    ตถาคเตน    อาจิณฺณํ    ตถาคเตนาติ    ทีเปนฺติ
@เชิงอรรถ:  ม. ทุติยปมาทาทิวคฺโค ทสโม ฯ ยุ. อธมฺมาทิวคฺโค ทสโม ฯ
ฯเปฯ    อปฺปญฺญตฺตํ   ตถาคเตน   อปฺปญฺญตฺตํ   ตถาคเตนาติ   ทีเปนฺติ
ฯเปฯ   ปญฺญตฺตํ   ตถาคเตน   ปญฺญตฺตํ   ตถาคเตนาติ   ทีเปนฺติ   เต
ภิกฺขเว   ภิกฺขู   พหุชนหิตาย   ปฏิปนฺนา   พหุชนสุขาย   พหุโน  ชนสฺส
อตฺถาย   หิตาย   สุขาย   เทวมนุสฺสานํ   พหุญฺจ   เต  ภิกฺขเว  ภิกฺขู
ปุญฺญํ ปสวนฺติ เตจิมํ สทฺธมฺมํ ฐเปนฺตีติ ฯ
                  วคฺโค ๑- เอกาทสโม ฯ
     [๑๓๕]   เยปิ  เต  ภิกฺขเว  ภิกฺขู  อนาปตฺตึ  อาปตฺตีติ  ทีเปนฺติ
ฯเปฯ    อาปตฺตึ    อนาปตฺตีติ    ทีเปนฺติ    ฯเปฯ   ลหุกํ   อาปตฺตึ
ครุกา   อาปตฺตีติ   ทีเปนฺติ   ฯเปฯ   ครุกํ  อาปตฺตึ  ลหุกา  อาปตฺตีติ
ทีเปนฺติ   ฯเปฯ   ทุฏฺฐุลฺลํ   อาปตฺตึ   อทุฏฺฐุลฺลา   อาปตฺตีติ   ทีเปนฺติ
ฯเปฯ    อทุฏฺฐุลฺลํ   อาปตฺตึ   ทุฏฺฐุลฺลา   อาปตฺตีติ   ทีเปนฺติ   ฯเปฯ
สาวเสสํ   อาปตฺตึ   อนวเสสา   อาปตฺตีติ   ทีเปนฺติ  ฯเปฯ  อนวเสสํ
อาปตฺตึ   สาวเสสา   อาปตฺตีติ   ทีเปนฺติ   ฯเปฯ  สปฺปฏิกมฺมํ  อาปตฺตึ
อปฺปฏิกมฺมา    อาปตฺตีติ    ทีเปนฺติ    ฯเปฯ    อปฺปฏิกมฺมํ    อาปตฺตึ
สปฺปฏิกมฺมา   อาปตฺตีติ   ทีเปนฺติ   เต   ภิกฺขเว   ภิกฺขู  พหุชนาหิตาย
ปฏิปนฺนา   พหุชนาสุขาย   พหุโน   ชนสฺส   อนตฺถาย  อหิตาย  ทุกฺขาย
เทวมนุสฺสานํ   พหุญฺจ   เต   ภิกฺขเว   ภิกฺขู   อปุญฺญํ  ปสวนฺติ  เตจิมํ
สทฺธมฺมํ อนฺตรธาเปนฺตีติ ฯ
     [๑๓๖]   เยปิ  เต  ภิกฺขเว  ภิกฺขู อนาปตฺตึ อนาปตฺตีติ ทีเปนฺติ เต
ภิกฺขเว   ภิกฺขู   พหุชนหิตาย   ปฏิปนฺนา   พหุชนสุขาย   พหุโน  ชนสฺส
@เชิงอรรถ:  ม. อธมฺมวคฺโค ฯ
อตฺถาย   หิตาย   สุขาย   เทวมนุสฺสานํ   พหุญฺจ   เต  ภิกฺขเว  ภิกฺขู
ปุญฺญํ ปสวนฺติ เตจิมํ สทฺธมฺมํ ฐเปนฺตีติ ฯ
     [๑๓๗]   เยปิ   เต  ภิกฺขเว  ภิกฺขู  อาปตฺตึ  อาปตฺตีติ  ทีเปนฺติ
เต   ภิกฺขเว  ภิกฺขู  พหุชนหิตาย  ปฏิปนฺนา  พหุชนสุขาย  พหุโน  ชนสฺส
อตฺถาย   หิตาย   สุขาย   เทวมนุสฺสานํ   พหุญฺจ   เต  ภิกฺขเว  ภิกฺขู
ปุญฺญํ ปสวนฺติ เตจิมํ สทฺธมฺมํ ฐเปนฺตีติ ฯ
     [๑๓๘]   เยปิ  เต  ภิกฺขเว  ภิกฺขู  ลหุกํ  อาปตฺตึ ลหุกา อาปตฺตีติ
ทีเปนฺติ   ฯเปฯ   ครุกํ   อาปตฺตึ   ครุกา   อาปตฺตีติ  ทีเปนฺติ  ฯเปฯ
ทุฏฺฐุลฺลํ    อาปตฺตึ   ทุฏฺฐุลฺลา   อาปตฺตีติ   ทีเปนฺติ   ฯปฯ   อทุฏฺฐุลฺลํ
อาปตฺตึ   อทุฏฺฐุลฺลา   อาปตฺตีติ   ทีเปนฺติ   ฯเปฯ   สาวเสสํ  อาปตฺตึ
สาวเสสา   อาปตฺตีติ   ทีเปนฺติ   ฯเปฯ  อนวเสสํ  อาปตฺตึ  อนวเสสา
อาปตฺตีติ    ทีเปนฺติ    ฯเปฯ    สปฺปฏิกมฺมํ    อาปตฺตึ    สปฺปฏิกมฺมา
อาปตฺตีติ    ทีเปนฺติ    ฯเปฯ    อปฺปฏิกมฺมํ    อาปตฺตึ    อปฺปฏิกมฺมา
อาปตฺตีติ    ทีเปนฺติ    เต   ภิกฺขเว   ภิกฺขู   พหุชนหิตาย   ปฏิปนฺนา
พหุชนสุขาย   พหุโน   ชนสฺส   อตฺถาย   หิตาย   สุขาย  เทวมนุสฺสานํ
พหุญฺจ เต ภิกฺขเว ภิกฺขู ปุญฺญํ ปสวนฺติ เตจิมํ สทฺธมฺมํ ฐเปนฺตีติ ฯ
                   วคฺโค ๑- ทฺวาทสโม ฯ
                      เอกปุคฺคลปาลิ
     [๑๓๙]   เอกปุคฺคโล   ภิกฺขเว   โลเก  อุปฺปชฺชมาโน  อุปฺปชฺชติ
พหุชนหิตาย    พหุชนสุขาย   โลกานุกมฺปาย   อตฺถาย   หิตาย   สุขาย
@เชิงอรรถ:  อนาปตฺติวคฺโค ฯ
เทวมนุสฺสานํ   กตโม  เอกปุคฺคโล  ตถาคโต  อรหํ  สมฺมาสมฺพุทฺโธ  อยํ
โข   ภิกฺขเว  เอกปุคฺคโล  โลเก  อุปฺปชฺชมาโน  อุปฺปชฺชติ  พหุชนหิตาย
พหุชนสุขาย โลกานุกมฺปาย อตฺถาย หิตาย สุขาย เทวมนุสฺสานนฺติ ฯ
     [๑๔๐]   เอกปุคฺคลสฺส   ภิกฺขเว   ปาตุภาโว   ทุลฺลโภ  โลกสฺมึ
กตมสฺส   เอกปุคฺคลสฺส   ตถาคตสฺส   อรหโต   สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส  อิมสฺส
โข ภิกฺขเว เอกปุคฺคลสฺส ปาตุภาโว ทุลฺลโภ โสกสฺมินฺติ ฯ
     [๑๔๑]   เอกปุคฺคโล   ภิกฺขเว   โลเก  อุปฺปชฺชมาโน  อุปฺปชฺชติ
อจฺฉริยมนุสฺโส   กตโม   เอกปุคฺคโล   ตถาคโต   อรหํ  สมฺมาสมฺพุทฺโธ
อยํ    โข   ภิกฺขเว   เอกปุคฺคโล   โลเก   อุปฺปชฺชมาโน   อุปฺปชฺชติ
อจฺฉริยมนุสฺโสติ ฯ
     [๑๔๒]   เอกปุคฺคลสฺส   ภิกฺขเว   กาลกิริยา   พหุโน   ชนสฺส
อนุตปฺปา    โหติ    กตมสฺส    เอกปุคฺคลสฺส    ตถาคตสฺส    อรหโต
สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส   อิมสฺส  โข  ภิกฺขเว  เอกปุคฺคลสฺส  กาลกิริยา  พหุโน
ชนสฺส อนุตปฺปา โหตีติ ฯ
     [๑๔๓]   เอกปุคฺคโล   ภิกฺขเว   โลเก  อุปฺปชฺชมาโน  อุปฺปชฺชติ
อทุติโย  อสหาโย  อปฺปฏิโม  อปฺปฏิสโม  อปฺปฏิภาโค  ๑-  อปฺปฏิปุคฺคโล
อสโม   อสมสโม   ทิปทานํ   อคฺโค   กตโม   เอกปุคฺคโล   ตถาคโต
อรหํ    สมฺมาสมฺพุทฺโธ    อยํ    โข   ภิกฺขเว   เอกปุคฺคโล   โลเก
อุปฺปชฺชมาโน    อุปฺปชฺชติ   อทุติโย   อสหาโย   อปฺปฏิโม   อปฺปฏิสโม
อปฺปฏิภาโค อปฺปฏิปุคฺคโล อสโม อสมสโม ทิปทานํ อคฺโคติ ฯ
@เชิงอรรถ:  ยุ. อยํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ
     [๑๔๔]   เอกปุคฺคลสฺส  ภิกฺขเว  ปาตุภาโว  ๑-  มหโต  จกฺขุสฺส
ปาตุภาโว    โหติ    มหโต   อาโลกสฺส   ปาตุภาโว   โหติ   มหโต
โอภาสสฺส    ปาตุภาโว    โหติ    ฉนฺนํ    อนุตฺตริยานํ    ปาตุภาโว
โหติ    จตุนฺนํ    ปฏิสมฺภิทานํ   สจฺฉิกิริยา   โหติ   อเนกธาตุปฏิเวโธ
โหติ       นานาธาตุปฏิเวโธ      โหติ      วิชฺชาวิมุตฺติผลสจฺฉิกิริยา
โหติ      โสตาปตฺติผลสจฺฉิกิริยา      โหติ     สกทาคามิผลสจฺฉิกิริยา
โหติ     อนาคามิผลสจฺฉิกิริยา    โหติ    อรหตฺตผลสจฺฉิกิริยา    โหติ
กตมสฺส     เอกปุคฺคลสฺส     ตถาคตสฺส    อรหโต    สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส
อิมสฺส   โข   ภิกฺขเว   เอกปุคฺคลสฺส  ปาตุภาโว  ๒-  มหโต  จกฺขุสฺส
ปาตุภาโว    โหติ    มหโต   อาโลกสฺส   ปาตุภาโว   โหติ   มหโต
โอภาสสฺส   ปาตุภาโว   โหติ   ฉนฺนํ   อนุตฺตริยานํ   ปาตุภาโว  โหติ
จตุนฺนํ    ปฏิสมฺภิทานํ    สจฺฉิกิริยา   โหติ   อเนกธาตุปฏิเวโธ   โหติ
นานาธาตุปฏิเวโธ       โหติ      วิชฺชาวิมุตฺติผลสจฺฉิกิริยา      โหติ
โสตาปตฺติผลสจฺฉิกิริยา      โหติ      สกทาคามิผลสจฺฉิกิริยา     โหติ
อนาคามิผลสจฺฉิกิริยา โหติ อรหตฺตผลสจฺฉิกิริยา โหตีติ ฯ
     [๑๔๕]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   อกปุคฺคลมฺปิ  สมนุปสฺสามิ  โย
เอวํ   ตถาคเตน   อนุตฺตรํ  ธมฺมจกฺกํ  ปวตฺติตํ  สมฺมเทว  อนุปฺปวตฺเตติ
ยถยิทํ    ภิกฺขเว    สารีปุตฺโต    สารีปุตฺโต    ภิกฺขเว    ตถาคเตน
อนุตฺตรํ ธมฺมจกฺกํ ปวตฺติตํ สมฺมเทว อนุปฺปวตฺเตตีติ ฯ
                     ปุคฺคลวคฺโค ๓-@เชิงอรรถ: ๑-๒ ม. ยุ. ปาตุภาวา ฯ  ม. ยุ. เอกปุคฺคลวคฺโค เตรสโม ฯ
                       เอตทคฺคปาลิ
     [๑๔๖]   เอตทคฺคํ  ภิกฺขเว  มม  สาวกานํ  ภิกฺขูนํ  รตฺตญฺญูนํ ยทิทํ
อญฺญาโกณฺฑญฺโญ  ๑-  ฯ  มหาปญฺญานํ  ยทิทํ  สารีปุตฺโต  ฯ  อิทฺธิมนฺตานํ
ยทิทํ   มหาโมคฺคลฺลาโน   ฯ   ธูตวาทานํ   ๒-  ยทิทํ  มหากสฺสโป  ฯ
ทิพฺพจกฺขุกานํ    ยทิทํ   อนุรุทฺโธ   ฯ   อุจฺจากุลิกานํ   ยทิทํ   ภทฺทิโย
กาฬิโคธายปุตฺโต    ฯ    มญฺชุสฺสรานํ    ยทิทํ    ลกุณฺฏกภทฺทิโย    ฯ
สีหนาทิกานํ    ยทิทํ    ปิณฺโฑลภารทฺวาโช    ฯ    ธมฺมกถิกานํ   ยทิทํ
ปุณฺโณ   มนฺตานิปุตฺโต   ฯ   สงฺขิตฺเตน   ภาสิตสฺส   วิตฺถาเรน   อตฺถํ
วิภชนฺตานํ ยทิทํ มหากจฺจาโนติ ฯ
                      วคฺโค ปฐโม ฯ
     [๑๔๗]   เอตทคฺคํ  ภิกฺขเว  มม  สาวกานํ  ภิกฺขูนํ  มโนมยํ  กายํ
อภินิมฺมินนฺตานํ   ยทิทํ   จุลฺลปนฺถโก   ฯ  เจโตวิวฏฺฏกุสลานํ  ๓-  ยทิทํ
จุลฺลปนฺถโก  ฯ  ปญฺญาวิวฏฺฏกุสลานํ  ๔-  ยทิทํ มหาปนฺถโก ฯ อรณวิหารีนํ
ยทิทํ   สุภูติ   ฯ   ทกฺขิเณยฺยานํ   ยทิทํ   สุภูติ  ฯ  อารญฺญกานํ  ยทิทํ
เรวโต   ขทิรวนิโย  ฯ  ฌายีนํ  ยทิทํ  กงฺขาเรวโต  ฯ  อารทฺธวิริยานํ
ยทิทํ    โสโณ    โกลิวิโส    ฯ   กลฺยาณวากฺกรณานํ   ยทิทํ   โสโณ
กุฏิกณฺโณ    ฯ    ลาภีนํ    ยทิทํ   สีวลี   ฯ   สทฺธาธิมุตฺตานํ   ยทิทํ
วกฺกลีติ ฯ
                      วคฺโค ทุติโย ฯ
     [๑๔๘]   เอตทคฺคํ  ภิกฺขเว  มม  สาวกานํ  ภิกฺขูนํ  สิกฺขากามานํ
@เชิงอรรถ:  ม. อญฺญาสิโกณฺฑญฺโญ ฯ   ม. ยุ. ธุตวาทานํ ฯ  ยุ. เจโตวิวทฺธกุสลานํ ฯ
@ ม. สญฺญาวิวฏฺฏกุสลานํ ฯ ยุ. สญฺญาวิวทฺธกุสลานํ ฯ
ยทิทํ   ราหุโล  ฯ  สทฺธาปพฺพชิตานํ  ยทิทํ  รฏฺฐปาโล  ฯ  ปฐมํ  สลากํ
คณฺหนฺตานํ   ยทิทํ   กุณฺฑธาโน   ฯ   ปฏิภาณวนฺตานํ  ยทิทํ  วงฺคีโส  ฯ
สมนฺตปาสาทิกานํ      ยทิทํ      อุปเสโน      วงฺคนฺตปุตฺโต      ฯ
เสนาสนปญฺญาปกานํ    ยทิทํ    ทพฺโพ    มลฺลปุตฺโต    ฯ    เทวตานํ
ปิยมนาปานํ   ยทิทํ   ปิลินฺทวจฺโฉ   ฯ   ขิปฺปาภิญฺญานํ   ยทิทํ   พาหิโย
ทารุจีริโย   ฯ   จิตฺตกถิกานํ  ยทิทํ  กุมารกสฺสโป  ฯ  ปฏิสมฺภิทปฺปตฺตานํ
ยทิทํ มหาโกฏฺฐิโตติ ฯ
                      วคฺโค ตติโย ฯ
     [๑๔๙]   เอตทคฺคํ   ภิกฺขเว   มม  สาวกานํ  ภิกฺขูนํ  พหุสฺสุตานํ
ยทิทํ   อานนฺโท   ฯ  สติมนฺตานํ  ยทิทํ  อานนฺโท  ฯ  คติมนฺตานํ  ยทิทํ
อานนฺโท   ฯ   ธิติมนฺตานํ   ยทิทํ   อานนฺโท   ฯ   อุปฏฺฐากานํ  ยทิทํ
อานนฺโท   ฯ   มหาปริสานํ   ยทิทํ   อุรุเวลกสฺสโป  ฯ  กุลปฺปสาทกานํ
ยทิทํ   กาฬุทายิ  ฯ  อปฺปาพาธานํ  ยทิทํ  พกฺกุโล  ๑-  ฯ  ปุพฺเพนิวาสํ
อนุสฺสรนฺตานํ    ยทิทํ   โสภิโต   ฯ   วินยธรานํ   ยทิทํ   อุปาลิ   ฯ
ภิกฺขุโนวาทกานํ   ยทิทํ   นนฺทโก   ฯ   อินฺทฺริเยสุ  คุตฺตทฺวารานํ  ยทิทํ
นนฺโท   ฯ   ภิกฺขุโอวาทกานํ   ยทิทํ  มหากปฺปิโน  ฯ  เตโชธาตุกุสลานํ
ยทิทํ   สาคโต   ฯ   ปฏิภาเณยฺยกานํ   ยทิทํ  ราโธ  ฯ  ลูขจีวรธรานํ
ยทิทํ โมฆราชาติ ฯ
                     วคฺโค จตุตฺโถ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. พากุโล ฯ
     [๑๕๐]   เอตทคฺคํ   ภิกฺขเว   มม  สาวิกานํ  ภิกฺขุนีนํ  รตฺตญฺญูนํ
ยทิทํ    มหาปชาปตี    โคตมี   ฯ   มหาปญฺญานํ   ยทิทํ   เขมา   ฯ
อิทฺธิมนฺตานํ   ยทิทํ   อุปฺปลวณฺณา   ฯ  วินยธรานํ  ยทิทํ  ปฏาจารา  ฯ
ธมฺมกถิกานํ  ยทิทํ  ธมฺมทินฺนา  ฯ  ฌายีนํ  ยทิทํ  นนฺทา ฯ อารทฺธวิริยานํ
ยทิทํ  โสณา  ฯ  ทิพฺพจกฺขุกานํ  ยทิทํ  สกุลา  ๑-  ฯ ขิปฺปาภิญฺญานํ ยทิทํ
ภทฺทา  กุณฺฑลเกสา  ฯ ปุพฺเพนิวาสํ อนุสฺสรนฺตีนํ ยทิทํ ภทฺทา กปิลานี ๒- ฯ
มหาภิญฺญปฺปตฺตานํ   ยทิทํ  ภทฺทา  กจฺจานา  ๓-  ฯ  ลูขจีวรธรานํ  ยทิทํ
กิสาโคตมี ฯ สทฺธาธิมุตฺตานํ ยทิทํ สิคาลมาตาติ ๔- ฯ
                     วคฺโค ปญฺจโม ฯ
     [๑๕๑]   เอตทคฺคํ   ภิกฺขเว   มม   สาวกานํ  อุปาสกานํ  ปฐมํ
สรณํ   คจฺฉนฺตานํ   ยทิทํ   ตปุสฺสภลฺลิกา   วาณิชา  ฯ  ทายกานํ  ยทิทํ
สุทตฺโต   คหปติ   อนาถปิณฺฑิโก   ฯ  ธมฺมกถิกานํ  ยทิทํ  จิตฺโต  คหปติ
มจฺฉิกสณฺฑิโก   ๕-   ฯ   จตูหิ   สงฺคหวตฺถูหิ  ปริสํ  สํคณฺหนฺตานํ  ยทิทํ
หตฺถโก   อาฬวโก   ฯ   ปณีตทายกานํ   ยทิทํ   มหานาโม  สกฺโก  ฯ
มนาปทายกานํ   ยทิทํ   อุคฺโค   คหปติ   เวสาลิโก  ฯ  สงฺฆุปฏฺฐากานํ
ยทิทํ  ๖-  อุคฺคโต  คหปติ ฯ อเวจฺจปฺปสนฺนานํ ยทิทํ สูโร อมฺพฏฺโฐ ๗- ฯ
ปุคฺคลปฺปสนฺนานํ   ยทิทํ   ชีวโก   โกมารภจฺโจ   ฯ  วิสฺสาสกานํ  ยทิทํ
นกุลปิตา คหปตีติ ฯ
                      วคฺโค ฉฏฺโฐ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. พกุลา ฯ  ม. กาปิลานี ฯ  ม. ภทฺทกจฺจานา ฯ  สิงฺคาลกมาตา ฯ
@ มจฺฉิกาสณฺทิโก ฯ   ม. หตฺถิคามโก ฯ  ม. สุรพนฺโธ ฯ
     [๑๕๒]   เอตทคฺคํ  ภิกฺขเว  มม  สาวิกานํ  อุปาสิกานํ  ปฐมํ สรณํ
คจฺฉนฺตีนํ  ยทิทํ  สุชาตา  เสนานิธีตา  ๑-  ฯ  ทายิกานํ  ยทิทํ  วิสาขา
มิคารมาตา   ฯ  พหุสฺสุตานํ  ยทิทํ  ขุชฺชุตฺตรา  ฯ  เมตฺตาวิหารีนํ  ยทิทํ
สามาวตี   ฯ   ฌายีนํ   ยทิทํ   อุตฺตรา   นนฺทมาตา  ฯ  ปณีตทายิกานํ
ยทิทํ    สุปฺปวาสา   โกลิยธีตา   ฯ   คิลานุปฏฺฐากีนํ   ยทิทํ   สุปฺปิยา
อุปาสิกา   ฯ  อเวจฺจปฺปสนฺนานํ  ยทิทํ  กาติยานี  ฯ  วิสฺสาสิกานํ  ยทิทํ
นกุลมาตา   คหปตานี   ฯ   อนุสฺสวปฺปนฺนานํ   ยทิทํ   กาลี   อุปาสิกา
กุรรฆริกาติ ๒- ฯ
                    วคฺโค สตฺตโม ฯ ๓-
                       อฏฺฐานปาลิ
     [๑๕๓]   อฏฺฐานเมตํ   ภิกฺขเว   อนวกาโส   ยํ   ทิฏฺฐิสมฺปนฺโน
ปุคฺคโล   กญฺจิ   สงฺขารํ   นิจฺจโต   อุปคจฺเฉยฺย   เนตํ  ฐานํ  วิชฺชติ
ฐานญฺจ  โข  เอตํ  ภิกฺขเว  วิชฺชติ  ยํ  ปุถุชฺชโน  กญฺจิ สงฺขารํ นิจฺจโต
อุปคจฺเฉยฺย ฐานเมตํ วิชฺชตีติ ฯ
     [๑๕๔]   อฏฺฐานเมตํ   ภิกฺขเว   อนวกาโส   ยํ   ทิฏฺฐิสมฺปนฺโน
ปุคฺคโล   กญฺจิ   สงฺขารํ   สุขโต   อุปคจฺเฉยฺย   เนตํ   ฐานํ  วิชฺชติ
ฐานญฺจ  โข  เอตํ  ภิกฺขเว  วิชฺชติ  ยํ  ปุถุชฺชโน  กญฺจิ  สงฺขารํ สุขโต
อุปคจฺเฉยฺย ฐานเมตํ วิชฺชตีติ ฯ
     [๑๕๕]   อฏฺฐานเมตํ   ภิกฺขเว   อนวกาโส   ยํ   ทิฏฺฐิสมฺปนฺโน
@เชิงอรรถ:  ม. เสนิยธีตา ฯ  ม. กุลฆริกา ฯ  ม. เอตทคฺควคฺโค นิฏฺฐิโต ฯ
ปุคฺคโล   กญฺจิ   ธมฺมํ   อตฺตโต   อุปคจฺเฉยฺย   เนตํ   ฐานํ   วิชฺชติ
ฐานญฺจ   โข   เอตํ   ภิกฺขเว   วิชฺชติ   ยํ   ปุถุชฺชโน   กญฺจิ  ธมฺมํ
อตฺตโต อุปคจฺเฉยฺย ฐานเมตํ วิชฺชตีติ ฯ
     [๑๕๖]   อฏฺฐานเมตํ   ภิกฺขเว   อนวกาโส   ยํ   ทิฏฺฐิสมฺปนฺโน
ปุคฺคโล   มาตรํ   ชีวิตา   โวโรเปยฺย   เนตํ   ฐานํ  วิชฺชติ  ฐานญฺจ
โข   เอตํ   ภิกฺขเว  วิชฺชติ  ยํ  ปุถุชฺชโน  มาตรํ  ชีวิตา  โวโรเปยฺย
ฐานเมตํ วิชฺชตีติ ฯ
     [๑๕๗]   อฏฺฐานเมตํ   ภิกฺขเว   อนวกาโส   ยํ   ทิฏฺฐิสมฺปนฺโน
ปุคฺคโล   ปิตรํ   ชีวิตา   โวโรเปยฺย   เนตํ   ฐานํ   วิชฺชติ  ฐานญฺจ
โข   เอตํ   ภิกฺขเว   วิชฺชติ  ยํ  ปุถุชฺชโน  ปิตรํ  ชีวิตา  โวโรเปยฺย
ฐานเมตํ วิชฺชตีติ ฯ
     [๑๕๘]   อฏฺฐานเมตํ   ภิกฺขเว   อนวกาโส   ยํ   ทิฏฺฐิสมฺปนฺโน
ปุคฺคโล   อรหนฺตํ   ชีวิตา   โวโรเปยฺย   เนตํ  ฐานํ  วิชฺชติ  ฐานญฺจ
โข   เอตํ  ภิกฺขเว  วิชฺชติ  ยํ  ปุถุชฺชโน  อรหนฺตํ  ชีวิตา  โวโรเปยฺย
ฐานเมตํ วิชฺชตีติ ฯ
     [๑๕๙]   อฏฺฐานเมตํ   ภิกฺขเว   อนวกาโส   ยํ   ทิฏฺฐิสมฺปนฺโน
ปุคฺคโล  ตถาคตสฺส  ทุฏฺเฐน  จิตฺเตน  ๑- โลหิตํ อุปฺปาเทยฺย เนตํ  ฐานํ
วิชฺชติ   ฐานญฺจ   โข  เอตํ  ภิกฺขเว  วิชฺชติ  ยํ  ปุถุชฺชโน  ตถาคตสฺส
ทุฏฺเฐน จิตฺเตน ๒- โลหิตํ อุปฺปาเทยฺย ฐานเมตํ วิชฺชตีติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑-๒ ม. ปทุฏฺฐจิตฺโต ฯ
     [๑๖๐]   อฏฺฐานเมตํ   ภิกฺขเว   อนวกาโส   ยํ   ทิฏฺฐิสมฺปนฺโน
ปุคฺคโล   สงฺฆํ   ภินฺเทยฺย   เนตํ   ฐานํ   วิชฺชติ  ฐานญฺจ  โข  เอตํ
ภิกฺขเว วิชฺชติ ยํ ปุถุชฺชโน สงฺฆํ ภินฺเทยฺย ฐานเมตํ วิชฺชตีติ ฯ
     [๑๖๑]   อฏฺฐานเมตํ   ภิกฺขเว   อนวกาโส   ยํ   ทิฏฺฐิสมฺปนฺโน
ปุคฺคโล   อญฺญํ   สตฺถารํ   อุทฺทิเสยฺย   เนตํ   ฐานํ   วิชฺชติ  ฐานญฺจ
โข   เอตํ   ภิกฺขเว   วิชฺชติ  ยํ  ปุถุชฺชโน  อญฺญํ  สตฺถารํ  อุทฺทิเสยฺย
ฐานเมตํ วิชฺชตีติ ฯ
     [๑๖๒]   อฏฺฐานเมตํ  ภิกฺขเว  อนวกาโส  ยํ เอกิสฺสา โลกธาตุยา
เทฺว   อรหนฺโต   สมฺมาสมฺพุทฺธา   อปุพฺพํ   อจริมํ   อุปฺปชฺเชยฺยุํ  เนตํ
ฐานํ   วิชฺชติ   ฐานญฺจ   โข   เอตํ   ภิกฺขเว   วิชฺชติ  ยํ  เอกิสฺสา
โลกธาตุยา   เอโก  ๑-   อรหํ  สมฺมาสมฺพุทฺโธ  อุปฺปชฺเชยฺย  ฐานเมตํ
วิชฺชตีติ ฯ
                      วคฺโค ปฐโม ฯ
     [๑๖๓]   อฏฺฐานเมตํ  ภิกฺขเว  อนวกาโส  ยํ เอกิสฺสา โลกธาตุยา
เทฺว    ราชาโน    จกฺกวตฺตี    อปุพฺพํ   อจริมํ   อุปฺปชฺเชยฺยุํ   เนตํ
ฐานํ   วิชฺชติ   ฐานญฺจ   โข   เอตํ   ภิกฺขเว   วิชฺชติ  ยํ  เอกิสฺสา
โลกธาตุยา เอโก ราชา จกฺกวตฺติ อุปฺปชฺเชยฺย ฐานเมตํ วิชฺชตีติ ฯ
     [๑๖๔]   อฏฺฐานเมตํ  ภิกฺขเว  อนวกาโส  ยํ  อิตฺถี  อรหํ  อสฺส
สมฺมาสมฺพุทฺโธ   เนตํ   ฐานํ   วิชฺชติ   ฐานญฺจ   โข   เอตํ  ภิกฺขเว
วิชฺชติ ยํ ปุริโส อรหํ อสฺส สมฺมาสมฺพุทฺโธ ฐานเมตํ วิชฺชตีติ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. เอโกว ฯ
     [๑๖๕]   อฏฺฐานเมตํ  ภิกฺขเว  อนวกาโส  ยํ  อิตฺถี  ราชา  อสฺส
จกฺกวตฺติ    เนตํ    ฐานํ    วิชฺชติ   ฐานญฺจ   โข   เอตํ   ภิกฺขเว
วิชฺชติ ยํ ปุริโส ราชา อสฺส จกฺกวตฺติ ฐานเมตํ วิชฺชตีติ ฯ
     [๑๖๖]   อฏฺฐานเมตํ   ภิกฺขเว   อนวกาโส   ยํ  อิตฺถี  สกฺกตฺตํ
กาเรยฺย   ฯเปฯ   มารตฺตํ   กาเรยฺย   ฯเปฯ   พฺรหฺมตฺตํ   กาเรยฺย
เนตํ   ฐานํ   วิชฺชติ   ฐานญฺจ  โข  เอตํ  ภิกฺขเว  วิชฺชติ  ยํ  ปุริโส
สกฺกตฺตํ    กาเรยฺย   ฯเปฯ   มารตฺตํ   กาเรยฺย   ฯเปฯ   พฺรหฺมตฺตํ
กาเรยฺย ฐานเมตํ วิชฺชตีติ ฯ
     [๑๖๗]   อฏฺฐานเมตํ   ภิกฺขเว   อนวกาโส   ยํ  กายทุจฺจริตสฺส
อิฏฺโฐ   กนฺโต   มนาโป   วิปาโก   นิพฺพตฺเตยฺย   เนตํ  ฐานํ  วิชฺชติ
ฐานญฺจ   โข   เอตํ   ภิกฺขเว   วิชฺชติ   ยํ   กายทุจฺจริตสฺส  อนิฏฺโฐ
อกนฺโต อมนาโป วิปาโก นิพฺพตฺเตยฺย ฐานเมตํ วิชฺชตีติ ฯ
     [๑๖๘]   อฏฺฐานเมตํ ภิกฺขเว อนวกาโส ยํ วจีทุจฺจริตสฺส ฯเปฯ
     [๑๖๙]   อฏฺฐานเมตํ   ภิกฺขเว   อนวกาโส   ยํ  มโนทุจฺจริตสฺส
อิฏฺโฐ   กนฺโต   มนาโป   วิปาโก   นิพฺพตฺเตยฺย   เนตํ  ฐานํ  วิชฺชติ
ฐานญฺจ   โข   เอตํ   ภิกฺขเว   วิชฺชติ   ยํ   มโนทุจฺจริตสฺส  อนิฏฺโฐ
อกนฺโต อมนาโป วิปาโก นิพฺพตฺเตยฺย ฐานเมตํ วิชฺชตีติ ฯ
                      วคฺโค ทุติโย ฯ
     [๑๗๐]   อฏฺฐานเมตํ    ภิกฺขเว   อนวกาโส   ยํ  กายสุจริตสฺส
อนิฏฺโฐ   อกนฺโต   อมนาโป  วิปาโก  นิพฺพตฺเตยฺย  เนตํ  ฐานํ  วิชฺชติ
ฐานญฺจ   โข   เอตํ  ภิกฺขเว  วิชฺชติ  ยํ  กายสุจริตสฺส  อิฏฺโฐ  กนฺโต
มนาโป วิปาโก นิพฺพตฺเตยฺย ฐานเมตํ วิชฺชตีติ ฯ
     [๑๗๑]   อฏฺฐานเมตํ ภิกฺขเว อนวกาโส ยํ วจีสุจริตสฺส ฯเปฯ
     [๑๗๒]   อฏฺฐานเมตํ   ภิกฺขเว   อนวกาโส   ยํ   มโนสุจริตสฺส
อนิฏฺโฐ   อกนฺโต   อมนาโป  วิปาโก  นิพฺพตฺเตยฺย  เนตํ  ฐานํ  วิชฺชติ
ฐานญฺจ   โข   เอตํ  ภิกฺขเว  วิชฺชติ  ยํ  มโนสุจริตสฺส  อิฏฺโฐ  กนฺโต
มนาโป วิปาโก นิพฺพตฺเตยฺย ฐานเมตํ วิชฺชตีติ ฯ
     [๑๗๓]   อฏฺฐานเมตํ   ภิกฺขเว  อนวกาโส  ยํ  กายทุจฺจริตสมงฺคี
ตนฺนิทานา   ตปฺปจฺจยา   กายสฺส  เภทา  ปรมฺมรณา  สุคตึ  สคฺคํ  โลกํ
อุปปชฺเชยฺย    เนตํ   ฐานํ   วิชฺชติ   ฐานญฺจ   โข   เอตํ   ภิกฺขเว
วิชฺชติ   ยํ   กายทุจฺจริตสมงฺคี   ตนฺนิทานา  ตปฺปจฺจยา  กายสฺส  เภทา
ปรมฺมรณา   อปายํ   ทุคฺคตึ   วินิปาตํ   นิรยํ   อุปปชฺเชยฺย   ฐานเมตํ
วิชฺชตีติ ฯ
     [๑๗๔]   อฏฺฐานเมตํ   ภิกฺขเว   อนวกาโส  ยํ  วจีทุจฺจริตสมงฺคี
ฯเปฯ
     [๑๗๕]   อฏฺฐานเมตํ   ภิกฺขเว  อนวกาโส  ยํ  มโนทุจฺจริตสมงฺคี
ตนฺนิทานา   ตปฺปจฺจยา   กายสฺส  เภทา  ปรมฺมรณา  สุคตึ  สคฺคํ  โลกํ
อุปปชฺเชยฺย    เนตํ   ฐานํ   วิชฺชติ   ฐานญฺจ   โข   เอตํ   ภิกฺขเว
วิชฺชติ   ยํ   มโนทุจฺจริตสมงฺคี   ตนฺนิทานา  ตปฺปจฺจยา  กายสฺส  เภทา
ปรมฺมรณา   อปายํ   ทุคฺคตึ   วินิปาตํ   นิรยํ   อุปปชฺเชยฺย   ฐานเมตํ
วิชฺชตีติ ฯ
     [๑๗๖]   อฏฺฐานเมตํ   ภิกฺขเว   อนวกาโส  ยํ  กายสุจริตสมงฺคี
ตนฺนิทานา   ตปฺปจฺจยา   กายสฺส   เภทา   ปรมฺมรณา   อปายํ  ทุคฺคตึ
วินิปาตํ   นิรยํ   อุปปชฺเชยฺย   เนตํ  ฐานํ  วิชฺชติ  ฐานญฺจ  โข  เอตํ
ภิกฺขเว   วิชฺชติ   ยํ   กายสุจริตสมงฺคี  ตนฺนิทานา  ตปฺปจฺจยา  กายสฺส
เภทา ปรมฺมรณา สุคตึ สคฺคํ โลกํ อุปปชฺเชยฺย ฐานเมตํ วิชฺชตีติ ฯ
     [๑๗๗]   อฏฺฐานเมตํ   ภิกฺขเว   อนวกาโส   ยํ  วจีสุจริตสมงฺคี
ฯเปฯ
     [๑๗๘]   อฏฺฐานเมตํ   ภิกฺขเว   อนวกาโส  ยํ  มโนสุจริตสมงฺคี
ตนฺนิทานา   ตปฺปจฺจยา   กายสฺส   เภทา   ปรมฺมรณา   อปายํ  ทุคฺคตึ
วินิปาตํ   นิรยํ   อุปปชฺเชยฺย   เนตํ  ฐานํ  วิชฺชติ  ฐานญฺจ  โข  เอตํ
ภิกฺขเว   วิชฺชติ   ยํ   มโนสุจริตสมงฺคี  ตนฺนิทานา  ตปฺปจฺจยา  กายสฺส
เภทา    ปรมฺมรณา    สุคตึ    สคฺคํ   โลกํ   อุปปชฺเชยฺย   ฐานเมตํ
วิชฺชตีติ ฯ
                    วคฺโค ตติโย ฯ ๑-
                   อปรา เอกธมฺมาทิปาลิ
     [๑๗๙]   เอกธมฺโม  ภิกฺขเว  ภาวิโต  พหุลีกโต  เอกนฺตนิพฺพิทาย
วิราคาย  นิโรธาย  อุปสมาย  อภิญฺญาย  สมฺโพธาย  นิพฺพานาย  สํวตฺตติ
กตโม   เอกธมฺโม  พุทฺธานุสฺสติ  อยํ  โข  ภิกฺขเว  เอกธมฺโม  ภาวิโต
พหุลีกโต   เอกนฺตนิพฺพิทาย   วิราคาย   นิโรธาย   อุปสมาย  อภิญฺญาย
@เชิงอรรถ:  ม. อฏฺฐานปาลิ นิฏฺฐิตา ฯ
สมฺโพธาย นิพฺพานาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๑๘๐]   เอกธมฺโม  ภิกฺขเว  ภาวิโต  พหุลีกโต  เอกนฺตนิพฺพิทาย
วิราคาย  นิโรธาย  อุปสมาย  อภิญฺญาย  สมฺโพธาย  นิพฺพานาย  สํวตฺตติ
กตโม  เอกธมฺโม  ธมฺมานุสฺสติ  ...  สงฺฆานุสฺสติ  ... สีลานุสฺสติ ...
จาคานุสฺสติ  ...  เทวตานุสฺสติ  ... อานาปานสติ ๑- ... มรณสติ ๒-
กายคตาสติ  ...  อุปสมานุสฺสติ  อยํ  โข  ภิกฺขเว  เอกธมฺโม  ภาวิโต
พหุลีกโต     เอกนฺตนิพฺพิทาย     วิราคาย     นิโรธาย     อุปสมาย
อภิญฺญาย สมฺโพธาย นิพฺพานาย สํวตฺตตีติ ฯ
                      วคฺโค ปฐโม ฯ
     [๑๘๑]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  เยน
อนุปฺปนฺนา   วา   อกุสลา   ธมฺมา  อุปฺปชฺชนฺติ  อุปฺปนฺนา  วา  อกุสลา
ธมฺมา   ภิยฺโยภาวาย  เวปุลฺลาย  สํวตฺตนฺติ  ยถยิทํ  ภิกฺขเว  มิจฺฉาทิฏฺฐิ
มิจฺฉาทิฏฺฐิกสฺส   ภิกฺขเว   อนุปฺปนฺนา  เจว  อกุสลา  ธมฺมา  อุปฺปชฺชนฺติ
อุปฺปนฺนา จ อกุสลา ธมฺมา ภิยฺโยภาวาย เวปุลฺลาย สํวตฺตนฺตีติ ฯ
     [๑๘๒]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  เยน
อนุปฺปนฺนา   วา   กุสลา   ธมฺมา   อุปฺปชฺชนฺติ   อุปฺปนฺนา  วา  กุสลา
ธมฺมา    ภิยฺโยภาวาย    เวปุลฺลาย    สํวตฺตนฺติ    ยถยิทํ    ภิกฺขเว
สมฺมาทิฏฺฐิ    สมฺมาทิฏฺฐิกสฺส    ภิกฺขเว    อนุปฺปนฺนา    เจว   กุสลา
ธมฺมา    อุปฺปชฺชนฺติ    อุปฺปนฺนา   จ   กุสลา   ธมฺมา   ภิยฺโยภาวาย
เวปุลฺลาย สํวตฺตนฺตีติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑-๒ ม. อานาปานสฺสติ ... มรณสฺสติ ...
     [๑๘๓]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  เยน
อนุปฺปนฺนา   วา   กุสลา   ธมฺมา   นุปฺปชฺชนฺติ   อุปฺปนฺนา  วา  กุสลา
ธมฺมา    ปริหายนฺติ    ยถยิทํ    ภิกฺขเว   มิจฺฉาทิฏฺฐิ   มิจฺฉาทิฏฺฐิกสฺส
ภิกฺขเว   อนุปฺปนฺนา   เจว   กุสลา   ธมฺมา  นุปฺปชฺชนฺติ  อุปฺปนฺนา  จ
กุสลา ธมฺมา ปริหายนฺตีติ ฯ
     [๑๘๔]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  เยน
อนุปฺปนฺนา   วา   อกุสลา   ธมฺมา  นุปฺปชฺชนฺติ  อุปฺปนฺนา  วา  อกุสลา
ธมฺมา    ปริหายนฺติ    ยถยิทํ    ภิกฺขเว   สมฺมาทิฏฺฐิ   สมฺมาทิฏฺฐิกสฺส
ภิกฺขเว   อนุปฺปนฺนา   เจว   อกุสลา  ธมฺมา  นุปฺปชฺชนฺติ  อุปฺปนฺนา  จ
อกุสลา ธมฺมา ปริหายนฺตีติ ฯ
     [๑๘๕]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  เยน
อนุปฺปนฺนา   วา   มิจฺฉาทิฏฺฐิ   อุปฺปชฺชติ   อุปฺปนฺนา   วา   มิจฺฉาทิฏฺฐิ
ปวฑฺฒติ   ยถยิทํ   ภิกฺขเว   อโยนิโส   มนสิกาโร   อโยนิโส  ภิกฺขเว
มนสิกโรโต   อนุปฺปนฺนา   เจว   มิจฺฉาทิฏฺฐิ   อุปฺปชฺชติ   อุปฺปนฺนา  จ
มิจฺฉาทิฏฺฐิ ปวฑฺฒตีติ ฯ
     [๑๘๖]   นาหํ   ภิกฺขเว   อญฺญํ   เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  เยน
อนุปฺปนฺนา   วา   สมฺมาทิฏฺฐิ   อุปฺปชฺชติ   อุปฺปนฺนา   วา   สมฺมาทิฏฺฐิ
ปวฑฺฒติ    ยถยิทํ   ภิกฺขเว   โยนิโส   มนสิกาโร   โยนิโส   ภิกฺขเว
มนสิกโรโต   อนุปฺปนฺนา   เจว   สมฺมาทิฏฺฐิ   อุปฺปชฺชติ   อุปฺปนฺนา  จ
สมฺมาทิฏฺฐิ ปวฑฺฒตีติ ฯ
     [๑๘๗]   นาหํ  ภิกฺขเว  อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ เยเนวํ ๑-
สตฺตา   กายสฺส   เภทา   ปรมฺมรณา   อปายํ   ทุคฺคตึ  วินิปาตํ  นิรยํ
อุปปชฺชนฺติ    ยถยิทํ    ภิกฺขเว    มิจฺฉาทิฏฺฐิ   มิจฺฉาทิฏฺฐิยา   ภิกฺขเว
สมนฺนาคตา  สตฺตา  กายสฺส  เภทา  ปรมฺมรณา  อปายํ  ทุคฺคตึ  วินิปาตํ
นิรยํ อุปปชฺชนฺตีติ ฯ
     [๑๘๘]   นาหํ  ภิกฺขเว  อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ เยเนวํ ๒-
สตฺตา   กายสฺส   เภทา   ปรมฺมรณา   สุคตึ   สคฺคํ  โลกํ  อุปปชฺชนฺติ
ยถยิทํ   ภิกฺขเว  สมฺมาทิฏฺฐิ  สมฺมาทิฏฺฐิยา  ภิกฺขเว  สมนฺนาคตา  สตฺตา
กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา สุคตึ สคฺคํ โลกํ อุปปชฺชนฺตีติ ๓- ฯ
     [๑๘๙]   มิจฺฉาทิฏฺฐิกสฺส  ภิกฺขเว  ปุริสปุคฺคลสฺส  ยญฺเจว  กายกมฺมํ
ยถาทิฏฺฐิสมตฺตํ   สมาทินฺนํ   ยญฺจ   วจีกมฺมํ   ยถาทิฏฺฐิสมตฺตํ   สมาทินฺนํ
ยญฺจ   มโนกมฺมํ   ยถาทิฏฺฐิสมตฺตํ   สมาทินฺนํ  ยา  จ  เจตนา  ยา  จ
ปตฺถนา  โย  จ  ปณิธิ  เย  จ  สงฺขารา  สพฺเพ  เต  ธมฺมา อนิฏฺฐาย
อกนฺตาย   อมนาปาย   อหิตาย   ทุกฺขาย   สํวตฺตนฺติ   ตํ  กิสฺส  เหตุ
ทิฏฺฐิ   หิ  ๔-  ภิกฺขเว  ปาปิกา  ฯ  เสยฺยถาปิ  ภิกฺขเว  นิมฺพพีชํ  วา
โกสาตกีพีชํ  วา  ติตฺตกลาพุพีชํ  วา  อลฺลาย  ปฐวิยา  นิกฺขิตฺตํ  ยญฺเจว
ปฐวีรสํ   อุปาทิยติ   ยญฺจ   อาโปรสํ   อุปาทิยติ  สพฺพนฺตํ  ติตฺตกตฺตาย
กฏุกตฺตาย  อสาตตฺตาย  สํวตฺตติ  ตํ  กิสฺส  เหตุ  พีชํ  หิ  ๕-  ภิกฺขเว
ปาปกํ   เอวเมว   โข  ภิกฺขเว  มิจฺฉาทิฏฺฐิกสฺส  ปุริสปุคฺคลสฺส  ยญฺเจว
กายกมฺมํ   ยถาทิฏฺฐิสมตฺตํ   สมาทินฺนํ   ยญฺจ   วจีกมฺมํ   ยถาทิฏฺฐิสมตฺตํ
@เชิงอรรถ: ๑,๒ ม. เอวํสทฺโท นตฺถิ ฯ  ม. สพฺพตฺถ อุปฺปชฺชนฺตีติ ฯ ๔-๕ ม. หิสฺส ฯ
@อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ
สมาทินฺนํ    ยญฺจ    มโนกมฺมํ    ยถาทิฏฺฐิสมตฺตํ   สมาทินฺนํ   ยา   จ
เจตนา  ยา  จ  ปตฺถนา  โย  จ  ปณิธิ  เย  จ  สงฺขารา  สพฺเพ เต
ธมฺมา   อนิฏฺฐาย   อกนฺตาย   อมนาปาย   อหิตาย  ทุกฺขาย  สํวตฺตนฺติ
ตํ กิสฺส เหตุ ทิฏฺฐิ หิ ภิกฺขเว ปาปิกาติ ฯ
     [๑๙๐]   สมฺมาทิฏฺฐิกสฺส  ภิกฺขเว  ปุริสปุคฺคลสฺส  ยญฺเจว  กายกมฺมํ
ยถาทิฏฺฐิสมตฺตํ   สมาทินฺนํ   ยญฺจ   วจีกมฺมํ   ยถาทิฏฺฐิสมตฺตํ   สมาทินฺนํ
ยญฺจ   มโนกมฺมํ   ยถาทิฏฺฐิสมตฺตํ   สมาทินฺนํ  ยา  จ  เจตนา  ยา  จ
ปตฺถนา  โย  จ  ปณิธิ  เย  จ  สงฺขารา  สพฺเพ  เต  ธมฺมา  อิฏฺฐาย
กนฺตาย   มนาปาย   หิตาย   สุขาย   สํวตฺตนฺติ  ตํ  กิสฺส  เหตุ  ทิฏฺฐิ
หิ  ภิกฺขเว  ภทฺทิกา  ฯ  เสยฺยถาปิ  ภิกฺขเว  อุจฺฉุพีชํ  วา  สาลิพีชํ วา
มทฺทิกาพีชํ   วา  อลฺลาย  ปฐวิยา  นิกฺขิตฺตํ  ยญฺเจว  ปฐวีรสํ  อุปาทิยติ
ยญฺจ     อาโปรสํ    อุปาทิยติ    สพฺพนฺตํ    มธุรตฺตาย    สาตตฺตาย
อเสจนกตฺตาย   สํวตฺตติ   ตํ   กิสฺส   เหตุ   พีชํ  หิ  ภิกฺขเว  ภทฺทกํ
เอวเมว    โข    ภิกฺขเว    สมฺมาทิฏฺฐิกสฺส   ปุริสปุคฺคลสฺส   ยญฺเจว
กายกมฺมํ       ยถาทิฏฺฐิสมตฺตํ      สมาทินฺนํ      ยญฺจ      วจีกมฺมํ
ยถาทิฏฺฐิสมตฺตํ     สมาทินฺนํ     ยญฺจ     มโนกมฺมํ     ยถาทิฏฺฐิสมตฺตํ
สมาทินฺนํ   ยา   จ   เจตนา   ยา   จ  ปตฺถนา  โย  จ  ปณิธิ  เย
จ    สงฺขารา   สพฺเพ   เต   ธมฺมา   อิฏฺฐาย   กนฺตาย   มนาปาย
หิตาย    สุขาย   สํวตฺตนฺติ   ตํ   กิสฺส   เหตุ   ทิฏฺฐิ   หิ   ภิกฺขเว
ภทฺทิกาติ ฯ
                      วคฺโค ทุติโย ฯ
     [๑๙๑]   เอกปุคฺคโล   ภิกฺขเว   โลเก  อุปฺปชฺชมาโน  อุปฺปชฺชติ
พหุชนาหิตาย    พหุชนาสุขาย    พหุโน    ชนสฺส   อนตฺถาย   อหิตาย
ทุกฺขาย    เทวมนุสฺสานํ    กตโม   เอกปุคฺคโล   มิจฺฉาทิฏฺฐิโก   โหติ
วิปรีตทสฺสโน    โส    พหุชนํ    สทฺธมฺมา   วุฏฺฐาเปตฺวา   อสทฺธมฺเม
ปติฏฺฐาเปติ   อยํ   โข   ภิกฺขเว   เอกปุคฺคโล   โลเก  อุปฺปชฺชมาโน
อุปฺปชฺชติ      พหุชนาหิตาย      พหุชนาสุขาย      พหุโน     ชนสฺส
อนตฺถาย อหิตาย ทุกฺขาย เทวมนุสฺสานนฺติ ฯ
     [๑๙๒]   เอกปุคฺคโล   ภิกฺขเว   โลเก  อุปฺปชฺชมาโน  อุปฺปชฺชติ
พหุชนหิตาย     พหุชนสุขาย     พหุโน    ชนสฺส    อตฺถาย    หิตาย
สุขาย      เทวมนุสฺสานํ     กตโม     เอกปุคฺคโล     สมฺมาทิฏฺฐิโก
โหติ    อวิปรีตทสฺสโน    โส    พหุชนํ    อสทฺธมฺมา    วุฏฺฐาเปตฺวา
สทฺธมฺเม    ปติฏฺฐาเปติ    อยํ   โข   ภิกฺขเว   เอกปุคฺคโล   โลเก
อุปฺปชฺชมาโน     อุปฺปชฺชติ     พหุชนหิตาย     พหุชนสุขาย     พหุโน
ชนสฺส อตฺถาย หิตาย สุขาย เทวมนุสฺสานนฺติ ฯ
     [๑๙๓]   นาหํ  ภิกฺขเว  อญฺญํ  เอกธมฺมํปิ  สมนุปสฺสามิ  ยํ  เอวํ
มหาสาวชฺชํ     ยถยิทํ     ภิกฺขเว     มิจฺฉาทิฏฺฐิ    มิจฺฉาทิฏฺฐิปรมานิ
ภิกฺขเว วชฺชานีติ ๑- ฯ
     [๑๙๔]   นาหํ    ภิกฺขเว    อญฺญํ   เอกปุคฺคลํปิ   สมนุปสฺสามิ
โย     เอวํ     พหุชนาหิตาย    ปฏิปนฺโน    พหุชนาสุขาย    พหุโน
ชนสฺส       อนตฺถาย       อหิตาย      ทุกฺขาย      เทวมนุสฺสานํ
ยถยิทํ    ภิกฺขเว    มกฺขลิ    โมฆปุริโส    ฯ   เสยฺยถาปิ   ภิกฺขเว
นทีมุเข    ขิปํ    อุฑฺเฑยฺย    พหุนฺนํ    มจฺฉานํ    อหิตาย   ทุกฺขาย
อนยาย    พฺยสนาย    เอวเมว   โข   ภิกฺขเว   มกฺขลิ   โมฆปุริโส
@เชิงอรรถ:  ม. มหาสาวชฺชานีติ ฯ
มนุสฺสขิปมฺมญฺเญ       โลเก      อุปฺปนฺโน      พหุนฺนํ      สตฺตานํ
อหิตาย ทุกฺขาย อนยาย พฺยสนายาติ ฯ
     [๑๙๕]   ทุรกฺขาเต  ภิกฺขเว  ธมฺมวินเย  โย  จ  สมาทเปติ ยญฺจ
สมาทเปติ   โย   จ   สมาทปิโต   ตถตฺตาย   ปฏิปชฺชติ   สพฺเพ  เต
พหุํ    อปุญฺญํ    ปสวนฺติ   ตํ   กิสฺส   เหตุ   ทุรกฺขาตตฺตา   ภิกฺขเว
ธมฺมสฺสาติ ฯ
     [๑๙๖]   สฺวากฺขาเต  ภิกฺขเว  ธมฺมวินเย  โย  จ สมาทเปติ ยญฺจ
สมาทเปติ   โย   จ   สมาทปิโต    ตถตฺตาย   ปฏิปชฺชติ  สพฺเพ  เต
พหุํ    ปุญฺญํ    ปสวนฺติ   ตํ   กิสฺส   เหตุ   สฺวากฺขาตตฺตา   ภิกฺขเว
ธมฺมสฺสาติ ฯ
     [๑๙๗]   ทุรกฺขาเต  ภิกฺขเว  ธมฺมวินเย ทายเกน มตฺตา ชานิตพฺพา
โน ปฏิคฺคาหเกน ตํ กิสฺส เหตุ ทุรกฺขาตตฺตา ภิกฺขเว ธมฺมสฺสาติ ฯ
     [๑๙๘]   สฺวากฺขาเต   ภิกฺขเว  ธมฺมวินเย  ปฏิคฺคาหเกน  มตฺตา
ชานิตพฺพา   โน   ทายเกน   ตํ   กิสฺส  เหตุ  สฺวากฺขาตตฺตา  ภิกฺขเว
ธมฺมสฺสาติ ฯ
     [๑๙๙]   ทุรกฺขาเต  ภิกฺขเว  ธมฺมวินเย  โย  อารทฺธวิริโย  โส
ทุกฺขํ วิหรติ ตํ กิสฺส เหตุ ทุรกฺขาตตฺตา ภิกฺขเว ธมฺมสฺสาติ ฯ
     [๒๐๐]   สฺวากฺขาเต  ภิกฺขเว  ธมฺมวินเย  โย  กุสีโต  โส  ทุกฺขํ
วิหรติ ตํ กิสฺส เหตุ สฺวากฺขาตตฺตา ภิกฺขเว ธมฺมสฺสาติ ฯ
     [๒๐๑]   ทุรกฺขาเต   ภิกฺขเว  ธมฺมวินเย  โย  กุสีโต  โส  สุขํ
วิหรติ ตํ กิสฺส เหตุ ทุรกฺขาตตฺตา ภิกฺขเว ธมฺมสฺสาติ ฯ
     [๒๐๒]   สฺวากฺขาเต  ภิกฺขเว  ธมฺมวินเย  โย  อารทฺธวิวิโย  โส
สุขํ วิหรติ ตํ กิสฺส เหตุ สฺวากฺขาตตฺตา ภิกฺขเว ธมฺมสฺสาติ ฯ
     [๒๐๓]   เสยฺยถาปิ  ภิกฺขเว  อปฺปมตฺตโกปิ  คูโถ  ทุคฺคนฺโธ  โหติ
เอวเมว   โข   อหํ  ภิกฺขเว  อปฺปมตฺตกํปิ  ภวํ  น  วณฺเณมิ  อนฺตมโส
อจฺฉราสํฆาตมตฺตํปีติ ฯ
     [๒๐๔]   เสยฺยถาปิ   ภิกฺขเว  อปฺปมตฺตกํปิ  มุตฺตํ  ทุคฺคนฺธํ  โหติ
...  อปฺปมตฺตโกปิ  เขโฬ  ทุคฺคนฺโธ  โหติ  ...  อปฺปมตฺตโกปิ  ปุพฺโพ
ทุคฺคนฺโธ   โหติ   ...   อปฺปมตฺตกํปิ  โลหิตํ  ทุคฺคนฺธํ  โหติ  เอวเมว
โข    อหํ    ภิกฺขเว    อปฺปมตฺตกํปิ   ภวํ   น   วณฺเณมิ   อนฺตมโส
อจฺฉราสํฆาตมตฺตํปีติ ฯ
                      วคฺโค ตติโย ฯ
     [๒๐๕]   เสยฺยถาปิ   ภิกฺขเว   อปฺปมตฺตกํ   อิมสฺมึ   ชมฺพูทีเป
อารามรามเณยฺยกํ   วนรามเณยฺยกํ   ภูมิรามเณยฺยกํ  โปกฺขรณีรามเณยฺยกํ
อถโข   เอตเทว   พหุตรํ  ยทิทํ  อุกฺกูลวิกูลํ  นทีวิทุคฺคํ  ขาณุกณฺฏกฏฺฐานํ
ปพฺพตวิสมํ   เอวเมว   โข  ภิกฺขเว  อปฺปกา  เต  สตฺตา  เย  ถลชา
อถโข  เอเตว  สตฺตา  พหุตรา  เย  โอทกา  ฯ  เอวเมว โข ภิกฺขเว
อปฺปกา   เต   สตฺตา   เย   มนุสฺเสสุ  ปจฺจาชายนฺติ  อถโข  เอเตว
สตฺตา   พหุตรา   เย   อญฺญตฺร  มนุสฺเสหิ  ปจฺจาชายนฺติ  ฯ  เอวเมว
โข  ภิกฺขเว  อปฺปกา  เต  สตฺตา  เย  มชฺฌิเมสุ ชนปเทสุ ปจฺจาชายนฺติ
อถโข  เอเตว  สตฺตา  พหุตรา  เย  ปจฺจนฺติเมสุ ชนปเทสุ ปจฺจาชายนฺติ
อวิญฺญาตาเรสุ  มิลกฺเขสุ  ฯ  เอวเมว  โข  ภิกฺขเว  อปฺปกา เต สตฺตา
เย  ปญฺญวนฺโต  อชฬา  อเนฬมูคา ปฏิพลา สุภาสิตทุพฺภาสิตสฺส อตฺถมญฺญาตุํ
อถโข     เอเตว     สตฺตา    พหุตรา    เย    ทุปฺปญฺญา    ชฬา
เอฬมูคา   น   ปฏิพลา   สุภาสิตทุพฺภาสิตสฺส  อตฺถมญฺญาตุํ  ฯ  เอวเมว
โข  ภิกฺขเว  อปฺปกา  เต  สตฺตา  เย อริเยน ปญฺญาจกฺขุนา สมนฺนาคตา
อถโข  เอเตว  สตฺตา  พหุตรา  เย  อวิชฺชาคตา  สมฺมูฬฺหา ฯ เอวเมว
โข   ภิกฺขเว    อปฺปกา   เต  สตฺตา  เย  ลภนฺติ  ตถาคตํ  ทสฺสนาย
อถโข   เอเตว   สตฺตา   พหุตรา  เย  น  ลภนฺติ  ตถาคตํ  ทสฺสนาย
เอวเมว  โข  ภิกฺขเว  อปฺปกา  เต  สตฺตา  เย ลภนฺติ ตถาคตปฺปเวทิตํ
ธมฺมวินยํ   สวนาย   อถโข   เอเตว  สตฺตา  พหุตรา  เย  น  ลภนฺติ
ตถาคตปฺปเวทิตํ  ธมฺมวินยํ  สวนาย  ฯ  เอวเมว  โข  ภิกฺขเว  อปฺปกา
เต  สตฺตา  เย  สุตฺวา  ธมฺมํ  ธาเรนฺติ  อถโข  เอเตว สตฺตา พหุตรา
เย สุตฺวา ธมฺมํ น ธาเรนฺติ ฯ
     {๒๐๕.๑}   เอวเมว  โข  ภิกฺขเว  อปฺปกา  เต สตฺตา เย ธตานํ
ธมฺมานํ   อตฺถํ   อุปปริกฺขนฺติ    อถโข   เอเตว  สตฺตา  พหุตรา  เย
ธตานํ   ธมฺมานํ   อตฺถํ   น   อุปปริกฺขนฺติ  ฯ  เอวเมว  โข  ภิกฺขเว
อปฺปกา   เต   สตฺตา   เย   อตฺถมญฺญาย   ธมฺมมญฺญาย   ธมฺมานุธมฺมํ
ปฏิปชฺชนฺติ    อถโข    เอเตว   สตฺตา   พหุตรา   เย   อตฺถมญฺญาย
ธมฺมมญฺญาย   ธมฺมานุธมฺมํ   น   ปฏิปชฺชนฺติ  ฯ  เอวเมว  โข  ภิกฺขเว
อปฺปกา  เต  สตฺตา  เย  สํเวชนีเยสุ  ฐาเนสุ  สํวิชนฺติ  อถโข เอเตว
สตฺตา  พหุตรา  เย  สํเวชนีเยสุ  ฐาเนสุ  น  สํวิชนฺติ  ฯ เอวเมว โข
ภิกฺขเว   อปฺปกา   เต  สตฺตา  เย  สํวิคฺคา  โยนิโส  ปทหนฺติ  อถโข
เอเตว  สตฺตา  พหุตรา  เย  สํวิคฺคา  โยนิโส  น  ปทหนฺติ ฯ เอวเมว
โข  ภิกฺขเว  อปฺปกา  เต  สตฺตา  เย  ววสฺสคฺคารมฺมณํ  กริตฺวา ลภนฺติ
สมาธึ   ลภนฺติ   จิตฺตสฺเสกคฺคตํ   อถโข  เอเตว  สตฺตา  พหุตรา  เย
ววสฺสคฺคารมฺมณํ กริตฺวา น ลภนฺติ สมาธึ น ลภนฺติ จิตฺตสฺเสกคฺคตํ ฯ
     {๒๐๕.๒}   เอวเมว   โข   ภิกฺขเว  อปฺปกา  เต  สตฺตา  เย
อนฺนคฺครสคฺคานํ    ลาภิโน   อถโข   เอเตว   สตฺตา   พหุตรา   เย
อนฺนคฺครสคฺคานํ   น   ลาภิโน   อุญฺเฉน   กปาลภตฺเตน   ยาเปนฺติ  ฯ
เอวเมว  โข  ภิกฺขเว  อปฺปกา  เต  สตฺตา  เย  อตฺถรสสฺส ธมฺมรสสฺส
วิมุตฺติรสสฺส   ลาภิโน  อถโข  เอเตว  สตฺตา  พหุตรา  เย  อตฺถรสสฺส
ธมฺมรสสฺส   วิมุตฺติรสสฺส   น   ลาภิโน  ฯ  ตสฺมา  ติห  ภิกฺขเว  เอวํ
สิกฺขิตพฺพํ   อตฺถรสสฺส   ธมฺมรสสฺส   วิมุตฺติรสสฺส   ลาภิโน  ภวิสฺสามาติ
เอวํ หิ โว ภิกฺขเว สิกฺขิตพฺพนฺติ ฯ
     [๒๐๖]   เสยฺยถาปิ   ภิกฺขเว   อปฺปมตฺตกํ   อิมสฺมึ   ชมฺพูทีเป
อารามรามเณยฺยกํ   วนรามเณยฺยกํ   ภูมิรามเณยฺยกํ  โปกฺขรณีรามเณยฺยกํ
อถโข   เอตเทว   พหุตรํ  ยทิทํ  อุกฺกูลวิกูลํ  นทีวิทุคฺคํ  ขาณุกณฺฏกฏฺฐานํ
ปพฺพตวิสมํ   เอวเมว  โข  ภิกฺขเว  อปฺปกา  เต  สตฺตา  เย  มนุสฺสา
จุตา   มนุสฺเสสุ   ปจฺจาชายนฺติ   อถโข  เอเตว  สตฺตา  พหุตรา  เย
มนุสฺสา   จุตา   นิรเย   ปจฺจาชายนฺติ   ติรจฺฉานโยนิยา  ปจฺจาชายนฺติ
ปิตฺติวิสเย  ๑-  ปจฺจาชายนฺติ  ฯ เอวเมว โข ภิกฺขเว อปฺปกา เต สตฺตา
@เชิงอรรถ:  ม. เปตฺติวิสเย ฯ สพฺพตฺถ อีทิสเมว ฯ
เย   มนุสฺสา   จุตา   เทเวสุ   ปจฺจาชายนฺติ  อถโข  เอเตว  สตฺตา
พหุตรา   เย   มนุสฺสา   จุตา   นิรเย  ปจฺจาชายนฺติ  ติรจฺฉานโยนิยา
ปจฺจาชายนฺติ   ปิตฺติวิสเย   ปจฺจาชายนฺติ   ฯ   เอวเมว  โข  ภิกฺขเว
อปฺปกา  เต  สตฺตา  เย เทวา จุตา เทเวสุ ปจฺจาชายนฺติ อถโข เอเตว
สตฺตา  พหุตรา  เย  เทวา  จุตา  นิรเย  ปจฺจาชายนฺติ ติรจฺฉานโยนิยา
ปจฺจาชายนฺติ   ปิตฺติวิสเย   ปจฺจาชายนฺติ   ฯ   เอวเมว  โข  ภิกฺขเว
อปฺปกา   เต   สตฺตา   เย   เทวา   จุตา   มนุสฺเสสุ  ปจฺจาชายนฺติ
อถโข  เอเตว  สตฺตา  พหุตรา  เย  เทวา  จุตา  นิรเย ปจฺจาชายนฺติ
ติรจฺฉานโยนิยา     ปจฺจาชายนฺติ     ปิตฺติวิสเย    ปจฺจาชายนฺติ    ฯ
เอวเมว  โข  ภิกฺขเว  อปฺปกา  เต  สตฺตา  เย  นิรยา จุตา มนุสฺเสสุ
ปจฺจาชายนฺติ   อถโข   เอเตว   สตฺตา   พหุตรา   เย  นิรยา  จุตา
นิรเย        ปจฺจาชายนฺติ       ติรจฺฉานโยนิยา       ปจฺจาชายนฺติ
ปิตฺติวิสเย ปจฺจาชายนฺติ ฯ
     {๒๐๖.๑}   เอวเมว  โข  ภิกฺขเว  อปฺปกา  เต สตฺตา เย นิรยา
จุตา   เทเวสุ   ปจฺจาชายนฺติ   อถโข   เอเตว  สตฺตา  พหุตรา  เย
นิรยา   จุตา   นิรเย   ปจฺจาชายนฺติ   ติรจฺฉานโยนิยา   ปจฺจาชายนฺติ
ปิตฺติวิสเย    ปจฺจาชายนฺติ    ฯ   เอวเมว   โข   ภิกฺขเว   อปฺปกา
เต   สตฺตา   เย   ติรจฺฉานโยนิยา   จุตา   มนุสฺเสสุ   ปจฺจาชายนฺติ
อถโข     เอเตว     สตฺตา     พหุตรา     เย    ติรจฺฉานโยนิยา
จุตา     นิรเย     ปจฺจาชายนฺติ     ติรจฺฉานโยนิยา    ปจฺจาชายนฺติ
ปิตฺติวิสเย     ปจฺจาชายนฺติ     ฯ     เอวเมว     โข     ภิกฺขเว
อปฺปกา    เต    สตฺตา    เย    ติรจฺฉานโยนิยา    จุตา   เทเวสุ
ปจฺจาชายนฺติ   อถโข   เอเตว   สตฺตา  พหุตรา  เย  ติรจฺฉานโยนิยา
จุตา   นิรเย   ปจฺจาชายนฺติ   ติรจฺฉานโยนิยา   ปจฺจายนฺติ  ปิตฺติวิสเย
ปจฺจาชายนฺติ   ฯ   เอวเมว   โข  ภิกฺขเว  อปฺปกา  เต  สตฺตา  เย
ปิตฺติวิสยา   จุตา   มนุสฺเสสุ   ปจฺจาชายนฺติ   อถโข   เอเตว  สตฺตา
พหุตรา   เย   ปิตฺติวิสยา  จุตา  นิรเย  ปจฺจาชายนฺติ  ติรจฺฉานโยนิยา
ปจฺจาชายนฺติ     ปิตฺติวิสเย    ปจฺจาชายนฺติ    ฯ    เอวเมว    โข
ภิกฺขเว    อปฺปกา   เต   สตฺตา   เย   ปิตฺติวิสยา   จุตา   เทเวสุ
ปจฺจาชายนฺติ    อถโข   เอเตว   สตฺตา   พหุตรา   เย   ปิตฺติวิสยา
จุตา     นิรเย     ปจฺจาชายนฺติ     ติรจฺฉานโยนิยา    ปจฺจาชายนฺติ
ปิตฺติวิสเย ปจฺจาชายนฺติ ฯ
                   วคฺโค จตุตฺโถ ฯ [๑]-
                    ปสาทกรธมฺมาทิปาลิ
     [๒๐๗]   อทฺธมิทํ   ภิกฺขเว   ลาภานํ   ยทิทํ   อารญฺญกตฺตํ  ๒-
ปิณฺฑปาติกตฺตํ        ปํสุกูลิกตฺตํ        เตจีวริกตฺตํ       ธมฺมกถิกตฺตํ
วินยธรกตฺตํ    พาหุสจฺจํ    ถาวเรยฺยํ   อากปฺปสมฺปทา   ปริวารสมฺปทา
มหาปริวารตา    กุลปุตฺติ    ๓-    วณฺณโปกฺขรตา   กลฺยาณวากฺกรณตา
อปฺปิจฺฉตา อปฺปาพาธตาติ ฯ
     [๒๐๘]   อจฺฉราสงฺฆาตมตฺตํปิ    เจ    ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   ปฐมํ
ฌานํ   ภาเวติ   อยํ   วุจฺจติ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   อริตฺตชฺฌาโน  วิหรติ
สตฺถุสาสนกโร      โอวาทปฏิกโร     อโมฆํ     รฏฺฐปิณฺฑํ     ภุญฺชติ
โก ปน วาโท เย นํ พหุลีกโรนฺตีติ ฯ
     [๒๐๙]   อจฺฉราสงฺฆาตมตฺตํปิ  เจ  ภิกฺขเว ภิกฺขุ ทุติยํ ฌานํ ภาเวติ
@เชิงอรรถ:  ม. ชมฺพุทีปเปยฺยาโล นิฏฺฐิโต ฯ  ม. อรญฺญิกตฺตํ ฯ  ม. ยุ. โกลปุตฺติ ฯ
...   ตติยํ  ฌานํ  ภาเวติ  ...  จตุตฺถํ  ฌานํ  ภาเวติ  ...  เมตฺตํ
เจโตวิมุตฺตึ   ภาเวติ   ...   กรุณํ  เจโตวิมุตฺตึ  ภาเวติ  ...  มุทิตํ
เจโตวิมุตฺตึ  ภาเวติ  ...  อุเปกฺขํ  เจโตวิมุตฺตึ  ภาเวติ  ...  กาเย
กายานุปสฺสี   วิหรติ   อาตาปี   สมฺปชาโน   สติมา   วิเนยฺย   โลเก
อภิชฺฌาโทมนสฺสํ   ...   เวทนาสุ  เวทนานุปสฺสี  วิหรติ  ฯเปฯ  จิตฺเต
จิตฺตานุปสฺสี   วิหรติ   ฯเปฯ   ธมฺเมสุ   ธมฺมานุปสฺสี   วิหรติ  อาตาปี
สมฺปชาโน   สติมา  วิเนยฺย  โลเก  อภิชฺฌาโทมนสฺสํ  ...  อนุปฺปนฺนานํ
ปาปกานํ   อกุสลานํ  ธมฺมานํ  อนุปฺปาทาย  ฉนฺทํ  ชเนติ  วายมติ  วิริยํ
อารภติ  จิตฺตํ  ปคฺคณฺหาติ  ปทหติ  ...  อุปฺปนฺนานํ  ปาปกานํ  อกุสลานํ
ธมฺมานํ  ปหานาย  ฉนฺทํ  ชเนติ  วายมติ  วิริยํ  อารภติ จิตฺตํ ปคฺคณฺหาติ
ปทหติ   ...   อนุปฺปนฺนานํ  กุสลานํ  ธมฺมานํ  อุปฺปาทาย  ฉนฺทํ  ชเนติ
วายมติ   วิริยํ   อารภติ   จิตฺตํ   ปคฺคณฺหาติ  ปทหติ  ...  อุปฺปนฺนานํ
กุสลานํ  ธมฺมานํ  ฐิติยา  อสมฺโมสาย  ภิยฺโยภาวาย  เวปุลฺลาย ภาวนาย
ปาริปูริยา   ฉนฺทํ   ชเนติ   วายมติ   วิริยํ  อารภติ  จิตฺตํ  ปคฺคณฺหาติ
ปทหติ
     {๒๐๙.๑}   ...    ฉนฺทสมาธิปธานสงฺขารสมนฺนาคตํ   อิทฺธิปาทํ
ภาเวติ  ...  วิริยสมาธิปธานสงฺขารสมนฺนาคตํ  อิทฺธิปาทํ  ภาเวติ  ...
จิตฺตสมาธิปธานสงฺขารสมนฺนาคตํ      อิทฺธิปาทํ      ภาเวติ      ...
วีมํสาสมาธิปธานสงฺขารสมนฺนาคตํ   อิทฺธิปาทํ   ภาเวติ  ...  สทฺธินฺทฺริยํ
ภาเวติ  ...  วิริยินฺทฺริยํ ภาเวติ ... สตินฺทฺริยํ ภาเวติ ... สมาธินฺทฺริยํ
ภาเวติ ... ปญฺญินฺทฺริยํ ภาเวติ ... สทฺธาพลํ ภาเวติ ... วิริยพลํ ภาเวติ ...
สติพลํ   ภาเวติ   ...   สมาธิพลํ   ภาเวติ  ...  ปญฺญาพลํ  ภาเวติ
...  สติสมฺโพชฺฌงฺคํ  ภาเวติ  ...  ธมฺมวิจยสมฺโพชฺฌงฺคํ  ภาเวติ  ...
วิริยสมฺโพชฺฌงฺคํ  ภาเวติ  ...  ปีติสมฺโพชฺฌงฺคํ  ภาเวติ  ...  ปสฺสทฺธิ-
สมฺโพชฺฌงฺคํ  ภาเวติ  ...  สมาธิสมฺโพชฺฌงฺคํ  ภาเวติ  ... อุเปกฺขา-
สมฺโพชฺฌงฺคํ   ภาเวติ   ...  สมฺมาทิฏฺฐึ  ภาเวติ  ...  สมฺมาสงฺกปฺปํ
ภาเวติ   ...  สมฺมาวาจํ  ภาเวติ  ...  สมฺมากมฺมนฺตํ  ภาเวติ  ...
สมฺมาอาชีวํ  ภาเวติ  ...  สมฺมาวายามํ  ภาเวติ ... สมฺมาสตึ ภาเวติ
... สมฺมาสมาธึ ภาเวติ ...
     [๒๑๐]   อชฺฌตฺตํ   รูปสญฺญี   พหิทฺธา   รูปานิ  ปสฺสติ  ปริตฺตานิ
สุวณฺณทุพฺพณฺณานิ    ตานิ   อภิภุยฺย   ชานามิ   ปสฺสามีติ   เอวํ   สญฺญี
โหติ ...
     [๒๑๑]   อชฺฌตฺตํ  รูปสญฺญี  พหิทฺธา  รูปานิ  ปสฺสติ  อปฺปมาณานิ
สุวณฺณทุพฺพณฺณานิ    ตานิ   อภิภุยฺย   ชานามิ   ปสฺสามีติ   เอวํ   สญฺญี
โหติ ...
     [๒๑๒]   อชฺฌตฺตํ   อรูปสญฺญี   พหิทฺธา  รูปานิ  ปสฺสติ  ปริตฺตานิ
สุวณฺณทุพฺพณฺณานิ    ตานิ   อภิภุยฺย   ชานามิ   ปสฺสามีติ   เอวํ   สญฺญี
โหติ ...
     [๒๑๓]   อชฺฌตฺตํ    อรูปสญฺญี    พหิทฺธา    รูปานิ    ปสฺสติ
อปฺปมาณานิ      สุวณฺณทุพฺพณฺณานิ      ตานิ      อภิภุยฺย     ชานามิ
ปสฺสามีติ เอวํ สญฺญี โหติ ...
     [๒๑๔]   อชฺฌตฺตํ   อรูปสญฺญี   พหิทฺธา   รูปานิ   ปสฺสติ  นีลานิ
นีลวณฺณานิ    นีลนิทสฺสนานิ    นีลนิภาสานิ    ตานิ   อภิภุยฺย   ชานามิ
ปสฺสามีติ เอวํ สญฺญี โหติ ...
     [๒๑๕]   อชฺฌตฺตํ   อรูปสญฺญี   พหิทฺธา   รูปานิ   ปสฺสติ  ปีตานิ
ปีตวณฺณานิ    ปีตนิทสฺสนานิ    ปีตนิภาสานิ    ตานิ   อภิภุยฺย   ชานามิ
ปสฺสามีติ เอวํ สญฺญี โหติ ...
     [๒๑๖]   อชฺฌตฺตํ   อรูปสญฺญี  พหิทฺธา  รูปานิ  ปสฺสติ  โลหิตกานิ
โลหิตกวณฺณานิ    โลหิตกนิทสฺสนานิ    โลหิตกนิภาสานิ   ตานิ   อภิภุยฺย
ชานามิ ปสฺสามีติ เอวํ สญฺญี โหติ ...
     [๒๑๗]   อชฺฌตฺตํ   อรูปสญฺญี  พหิทฺธา  รูปานิ  ปสฺสติ  โอทาตานิ
โอทาตวณฺณานิ    โอทาตนิทสฺสนานิ    โอทาตนิภาสานิ   ตานิ   อภิภุยฺย
ชานามิ ปสฺสามีติ เอวํ สญฺญี โหติ ... รูปี รูปานิ ปสฺสติ ...
     [๒๑๘]   อชฺฌตฺตํ   อรูปสญฺญี   พหิทฺธา   รูปานิ   ปสฺสติ   ...
สุภนฺเตว อธิมุตฺโต โหติ ...
     [๒๑๙]   สพฺพโส  รูปสญฺญานํ  สมติกฺกมา  ปฏิฆสญฺญานํ  อตฺถงฺคมา
นานตฺตสญฺญานํ   อมนสิการา   อนนฺโต   อากาโสติ   อากาสานญฺจายตนํ
อุปสมฺปชฺช วิหรติ ...
     [๒๒๐]   สพฺพโส    อากาสานญฺจายตนํ    สมติกฺกมฺม    อนนฺตํ
วิญฺญาณนฺติ วิญฺญาณญฺจายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ...
     [๒๒๑]   สพฺพโส   วิญฺญาณญฺจายตนํ   สมติกฺกมฺม   นตฺถิ   กิญฺจีติ
อากิญฺจญฺญายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ...
     [๒๒๒]   สพฺพโส    อากิญฺจญฺญายตนํ   สมติกฺกมฺม   เนวสญฺญา-
นาสญฺญายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ...
     [๒๒๓]   สพฺพโส      เนวสญฺญานาสญฺญายตนํ     สมติกฺกมฺม
สญฺญาเวทยิตนิโรธํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ...
     [๒๒๔]   ปฐวีกสิณํ   ภาเวติ   ...   อาโปกสิณํ  ภาเวติ  ...
เตโชกสิณํ   ภาเวติ  ...  วาโยกสิณํ  ภาเวติ  ...  นีลกสิณํ  ภาเวติ
...   ปีตกสิณํ   ภาเวติ  ...  โลหิตกสิณํ  ภาเวติ  ...  โอทาตกสิณํ
ภาเวติ   ...   อากาสกสิณํ   ภาเวติ   ...   วิญฺญาณกสิณํ   ภาเวติ
...   อสุภสญฺญํ   ภาเวติ   ...   มรณสญฺญํ  ภาเวติ  ...  อาหาเร
ปฏิกฺกูลสญฺญํ   ภาเวติ   ...   สพฺพโลเก   อนภิรตสญฺญํ  ภาเวติ  ...
อนิจฺจสญฺญํ   ภาเวติ   ...   อนิจฺเจ  ทุกฺขสญฺญํ  ภาเวติ  ...  ทุกฺเข
อนตฺตสญฺญํ   ภาเวติ   ...   ปหานสญฺญํ   ภาเวติ   ...   วิราคสญฺญํ
ภาเวติ   ...   นิโรธสญฺญํ   ภาเวติ  ...  อนิจฺจสญฺญํ  ภาเวติ  ...
อนตฺตสญฺญํ  ภาเวติ  ...  มรณสญฺญํ  ภาเวติ  ... อาหาเร ปฏิกฺกูลสญฺญํ
ภาเวติ   ...   สพฺพโลเก   อนภิรตสญฺญํ   ภาเวติ   ...  อฏฺฐิกสญฺญํ
ภาเวติ    ...    ปุฬวกสญฺญํ   ภาเวติ   ...   วินีลกสญฺญํ   ภาเวติ
... วิจฺฉิทฺทกสญฺญํ ภาเวติ ... อุทฺธุมาตกสญฺญํ ภาเวติ ...
     {๒๒๔.๑}   พุทฺธานุสฺสตึ  ภาเวติ  ...  ธมฺมานุสฺสตึ  ภาเวติ ...
สงฺฆานุสฺสตึ ภาเวติ ... สีลานุสฺสตึ ภาเวติ ... จาคานุสฺสตึ ภาเวติ ...
เทวตานุสฺสตึ   ภาเวติ   ...   อานาปานสติ   ภาเวติ  ...  มรณสตึ
ภาเวติ  ...  กายคตาสตึ  ภาเวติ  ...  อุปสมานุสฺสตึ  ภาเวติ  ...
ปฐมชฺฌานสหคตํ   สทฺธินฺทฺริยํ   ภาเวติ  ...  วิริยินฺทฺริยํ  ภาเวติ  ...
สตินฺทฺริยํ  ภาเวติ  ...  สมาธินฺทฺริยํ  ภาเวติ  ...  ปญฺญินฺทฺริยํ ภาเวติ
...  สทฺธาพลํ  ภาเวติ  ...  วิริยพลํ  ภาเวติ  ...  สติพลํ  ภาเวติ
...  สมาธิพลํ ภาเวติ ... ปญฺญาพลํ ภาเวติ ... ทุติยชฺฌานสหคตํ ฯเปฯ
ตติยชฺฌานสหคตํ    ฯเปฯ    จตุตฺถชฺฌานสหคตํ    ฯเปฯ   เมตฺตาสหคตํ
ฯเปฯ    กรุณาสหคตํ    ฯเปฯ   มุทิตาสหคตํ   ฯเปฯ   อุเปกฺขาสหคตํ
สทฺธินฺทฺริยํ    ภาเวติ   ...   วิริยินฺทฺริยํ   ภาเวติ   ...   สตินฺทฺริยํ
ภาเวติ   ...   สมาธินฺทฺริยํ  ภาเวติ  ...  ปญฺญินฺทฺริยํ  ภาเวติ  ...
สทฺธาพลํ  ภาเวติ  ...  วิริยพลํ  ภาเวติ  ...  สติพลํ  ภาเวติ  ...
สมาธิพลํ   ภาเวติ   ...   ปญฺญาพลํ   ภาเวติ   อยํ  วุจฺจติ  ภิกฺขเว
ภิกฺขุ   อริตฺตชฺฌาโน   วิหรติ   สตฺถุสาสนกโร   โอวาทปฏิกโร   อโมฆํ
รฏฺฐปิณฺฑํ ภุญฺชติ โก ปน วาโท เย นํ พหุลีกโรนฺตีติ ฯ
     [๒๒๕]   ยสฺส  กสฺสจิ  ภิกฺขเว มหาสมุทฺโท เจตสา ผุโฏ อนฺโตคธา
ตสฺส  กุนฺนทิโย  ยากาจิ สมุทฺทงฺคมา เอวเมว โข ๑- ภิกฺขเว ยสฺส กสฺสจิ
กายคตาสติ  ภาวิตา  พหุลีกตา  อนฺโตคธา  ตสฺส  กุสลา  ธมฺมา เยเกจิ
วิชฺชาภาคิยาติ ฯ
     [๒๒๖]   เอกธมฺโม  ภิกฺขเว  ภาวิโต  พหุลีกโต  มหโต  สํเวคาย
สํวตฺตติ   มหโต   อตฺถาย   สํวตฺตติ   มหโต   โยคกฺเขมาย   สํวตฺตติ
@เชิงอรรถ:  ม. อยํ สทฺโท นตฺถิ ฯ
สติสมฺปชญฺญาย       สํวตฺตติ       ญาณทสฺสนปฏิลาภาย       สํวตฺตติ
ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหาราย         สํวตฺตติ         วิชฺชาวิมุตฺติผลสจฺฉิกิริยาย
สํวตฺตติ   กตโม  เอกธมฺโม  กายคตาสติ  อยํ  โข  ภิกฺขเว  เอกธมฺโม
ภาวิโต   พหุลีกโต  มหโต  สํเวคาย  สํวตฺตติ  มหโต  อตฺถาย  สํวตฺตติ
มหโต      โยคกฺเขมาย      สํวตฺตติ     สติสมฺปชญฺญาย     สํวตฺตติ
ญาณทสฺสนปฏิลาภาย      สํวตฺตติ      ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหาราย     สํวตฺตติ
วิชฺชาวิมุตฺติผลสจฺฉิกิริยาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๒๒๗]   เอกธมฺเม  ภิกฺขเว  ภาวิเต  พหุลีกเต  กาโยปิ ปสฺสมฺภติ
จิตฺตํปิ   ปสฺสมฺภติ   วิตกฺกวิจาราปิ   วูปสมฺมนฺติ  เกวลาปิ  วิชฺชาภาคิยา
ธมฺมา  ภาวนาปาริปูรึ  คจฺฉนฺติ  กตมสฺมึ  เอกธมฺเม  กายคตาสติยา  ๑-
อิมสฺมึ   โข  ภิกฺขเว  เอกธมฺเม  ภาวิเต  พหุลีกเต  กาโยปิ  ปสฺสมฺภติ
จิตฺตํปิ      ปสฺสมฺภติ      วิตกฺกวิจาราปิ     วูปสมฺมนฺติ     เกวลาปิ
วิชฺชาภาคิยา ธมฺมา ภาวนาปาริปูรึ คจฺฉนฺตีติ ฯ
     [๒๒๘]   เอกธมฺเม  ภิกฺขเว  ภาวิเต  พหุลีกเต  อนุปฺปนฺนา  เจว
อกุสลา   ธมฺมา   นุปฺปชฺชนฺติ   อุปฺปนฺนา   จ  อกุสลา  ธมฺมา  ปหียนฺติ
กตมสฺมึ  เอกธมฺเม  กายคตาสติยา  ๒-  อิมสฺมึ  โข  ภิกฺขเว เอกธมฺเม
ภาวิเต   พหุลีกเต   อนุปฺปนฺนา   เจว   อกุสลา   ธมฺมา   นุปฺปชฺชนฺติ
อุปฺปนฺนา จ อกุสลา ธมฺมา ปหียนฺตีติ ฯ
     [๒๒๙]   เอกธมฺเม  ภิกฺขเว  ภาวิเต  พหุลีกเต  อนุปฺปนฺนา  เจว
กุสลา   ธมฺมา   อุปฺปชฺชนฺติ  อุปฺปนฺนา  จ  กุสลา  ธมฺมา  ภิยฺโยภาวาย
@เชิงอรรถ: ๑-๒ ม. กายคตาย สติยา ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ
เวปุลฺลาย    สํวตฺตติ    กตมสฺมึ   เอกธมฺเม   กายคตาสติยา   อิมสฺมึ
โข   ภิกฺขเว   เอกธมฺเม  ภาวิเต  พหุลีกเต  อนุปฺปนฺนา  เจว  กุสลา
ธมฺมา    อุปฺปชฺชนฺติ    อุปฺปนฺนา   จ   กุสลา   ธมฺมา   ภิยฺโยภาวาย
เวปุลฺลาย สํวตฺตนฺตีติ ฯ
     [๒๓๐]   เอกธมฺม   ภิกฺขเว  ภาวิเต  พหุลีกเต  อวิชฺชา  ปหียติ
วิชฺชา   อุปฺปชฺชติ   อสฺมิมาโน   ปหียติ   อนุสยา   สมุคฺฆาตํ   คจฺฉนฺติ
สญฺโญชนา    ปหียนฺติ    กตมสฺมึ   เอกธมฺเม   กายคตาสติยา   อิมสฺมึ
โข   ภิกฺขเว   เอกธมฺเม   ภาวิเต  พหุลีกเต  อวิชฺชา  ปหียติ  วิชฺชา
อุปฺปชฺชติ     อสฺมิมาโน     ปหียติ    อนุสยา    สมุคฺฆาตํ    คจฺฉนฺติ
สญฺโญชนา ปหียนฺตีติ ฯ
     [๒๓๑]   เอกธมฺโม  ภิกฺขเว  ภาวิโต  พหุลีกโต  ปญฺญาปฺปเภทาย
สํวตฺตติ   อนุปาทาปรินิพฺพานาย  สํวตฺตติ  กตโม  เอกธมฺโม  กายคตาสติ
อยํ   โข   ภิกฺขเว   เอกธมฺโม   ภาวิโต   พหุลีกโต  ปญฺญาปฺปเภทาย
สํวตฺตติ อนุปาทาปรินิพฺพานาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๒๓๒]   เอกธมฺเม  ภิกฺขเว  ภาวิเต  พหุลีกเต อเนกธาตุปฏิเวโธ
โหติ   นานาธาตุปฏิเวโธ   โหติ   อเนกธาตุปฏิสมฺภิทา   โหติ  กตมสฺมึ
เอกธมฺเม   กายคตาสติยา   อิมสฺมึ   โข  ภิกฺขเว  เอกธมฺเม  ภาวิเต
พหุลีกเต     อเนกธาตุปฏิเวโธ    โหติ    นานาธาตุปฏิเวโธ    โหติ
อเนกธาตุปฏิสมฺภิทา โหตีติ ฯ
     [๒๓๓]   เอกธมฺโม ภิกฺขเว ภาวิโต พหุลีกโต โสตาปตฺติผลสจฺฉิกิริยาย
สํวตฺตติ    สกทาคามิผลสจฺฉิกิริยาย    สํวตฺตติ    อนาคามิผลสจฺฉิกิริยาย
สํวตฺตติ   อรหตฺตผลสจฺฉิกิริยาย  สํวตฺตติ  กตโม  เอกธมฺโม  กายคตาสติ
อยํ  โข  ภิกฺขเว  เอกธมฺโม  ภาวิโต  พหุลีกโต โสตาปตฺติผลสจฺฉิกิริยาย
สํวตฺตติ    สกทาคามิผลสจฺฉิกิริยาย    สํวตฺตติ    อนาคามิผลสจฺฉิกิริยาย
สํวตฺตติ อรหตฺตผลสจฺฉิกิริยาย สํวตฺตตีติ ฯ
     [๒๓๔]   เอกธมฺโม  ภิกฺขเว  ภาวิโต  พหุลีกโต  ปญฺญาปฏิลาภาย
สํวตฺตติ     ปญฺญาวุฑฺฒิยา     สํวตฺตติ     ปญฺญาเวปุลฺลาย     สํวตฺตติ
มหาปญฺญตาย     สํวตฺตติ     ปุถุปญฺญตาย     สํวตฺตติ    วิปุลปญฺญตาย
สํวตฺตติ    คมฺภีรปญฺญตาย    สํวตฺตติ   อสมตฺถปญฺญตาย   ๑-   สํวตฺตติ
ภูริปญฺญตาย     สํวตฺตติ     ปญฺญาพาหุลฺลาย    สํวตฺตติ    สีฆปญฺญตาย
สํวตฺตติ      ลหุปญฺญตาย      สํวตฺตติ      หาสปญฺญตาย     สํวตฺตติ
ชวนปญฺญตาย    สํวตฺตติ    ติกฺขปญฺญตาย    สํวตฺตติ   นิพฺเพธิกปญฺญตาย
สํวตฺตติ   กตโม  เอกธมฺโม  กายคตาสติ  อยํ  โข  ภิกฺขเว  เอกธมฺโม
ภาวิโต     พหุลีกโต     ปญฺญาปฏิลาภาย     สํวตฺตติ    ปญฺญาวุฑฺฒิยา
สํวตฺตติ     ปญฺญาเวปุลฺลาย     สํวตฺตติ     มหาปญฺญตาย     สํวตฺตติ
ปุถุปญฺญตาย     สํวตฺตติ     วิปุลปญฺญตาย    สํวตฺตติ    คมฺภีรปญฺญตาย
สํวตฺตติ    อสมตฺถปญฺญตาย    ๒-    สํวตฺตติ    ภูริปญฺญตาย   สํวตฺตติ
ปญฺญาพาหุลฺลาย     สํวตฺตติ     สีฆปญฺญตาย    สํวตฺตติ    ลหุปญฺญตาย
สํวตฺตติ      หาสปญฺญตาย      สํวตฺตติ     ชวนปญฺญตาย     สํวตฺตติ
ติกฺขปญฺญตาย สํวตฺตติ นิพฺเพธิกปญฺญตาย สํวตฺตตีติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑-๒ ม. อสมนฺตปญฺญตาย ฯ ยุ. อสามนุต ..... ฯ
     [๒๓๕]   อมตนฺเต  ภิกฺขเว  น  ปริภุญฺชนฺติ  เย  กายคตาสตึ  น
ปริภุญฺชนฺติ    ฯ   อมตนฺเต   ภิกฺขเว   ปริภุญฺชนฺติ   เย   กายคตาสตึ
ปริภุญฺชนฺตีติ ฯ
     [๒๓๖]   อมตนฺเตสํ   ภิกฺขเว   อปริภุตฺตํ   เยสํ   กายคตาสติ
อปริภุตฺตา    ฯ   อมตนฺเตสํ   ภิกฺขเว   ปริภุตฺตํ   เยสํ   กายคตาสติ
ปริภุตฺตาติ ฯ
     [๒๓๗]   อมตนฺเตสํ  ภิกฺขเว  ปริหีนํ  เยสํ  กายคตาสติ ปริหีนา ฯ
อมตนฺเตสํ ภิกฺขเว อปริหีนํ เยสํ กายคตาสติ อปริหีนาติ ฯ
     [๒๓๘]   อมตนฺเตสํ  ภิกฺขเว  วิรทฺธํ  เยสํ  กายคตาสติ วิรทฺธา ฯ
อมตนฺเตสํ ภิกฺขเว อารทฺธํ เยสํ กายคตาสติ อารทฺธาติ ฯ
     [๒๓๙]   อมตนฺเต  ภิกฺขเว  ปมาทึสุ  เย  กายคตาสตึ  ปมาทึสุ ฯ
อมตนฺเต ภิกฺขเว น ปมาทึสุ เย กายคตาสตึ น ปมาทึสูติ ฯ
     [๒๔๐]   อมตนฺเตสํ  ภิกฺขเว  ปมุฏฺฐํ  เยสํ  กายคตาสติ ปมุฏฺฐา ฯ
อมตนฺเตสํ ภิกฺขเว อปฺปมุฏฺฐํ เยสํ กายคตาสติ อปฺปมุฏฺฐาติ ฯ
     [๒๔๑]   อมตนฺเตสํ   ภิกฺขเว   อนาเสวิตํ   เยสํ   กายคตาสติ
อนาเสวิตา   ฯ   อมตนฺเตสํ   ภิกฺขเว   อาเสวิตํ   เยสํ  กายคตาสติ
อาเสวิตาติ ฯ
     [๒๔๒]   อมตนฺเตสํ    ภิกฺขเว   อภาวิตํ   เยสํ   กายคตาสติ
อภาวิตา ฯ อมตนฺเตสํ ภิกฺขเว ภาวิตํ เยสํ กายคตาสติ ภาวิตาติ ฯ
     [๒๔๓]   อมตนฺเตสํ   ภิกฺขเว   อพหุลีกตํ   เยสํ   กายคตาสติ
อพหุลีกตา    ฯ   อมตนฺเตสํ   ภิกฺขเว   พหุลีกตํ   เยสํ   กายคตาสติ
พหุลีกตาติ ฯ
     [๒๔๔]   อมตนฺเตสํ   ภิกฺขเว   อนภิญฺญาตํ   เยสํ   กายคตาสติ
อนภิญฺญาตา   ฯ   อมตนฺเตสํ   ภิกฺขเว   อภิญฺญาตํ   เยสํ  กายคตาสติ
อภิญฺญาตาติ ฯ
     [๒๔๕]   อมตนฺเตสํ   ภิกฺขเว   อปริญฺญาตํ   เยสํ   กายคตาสติ
อปริญฺญาตา   ฯ   อมตนฺเตสํ   ภิกฺขเว   ปริญฺญาตํ   เยสํ  กายคตาสติ
ปริญฺญาตาติ ฯ
     [๒๔๖]   อมตนฺเตสํ   ภิกฺขเว   อสจฺฉิกตํ   เยสํ   กายคตาสติ
อสจฺฉิกตา    ฯ   อมตนฺเตสํ   ภิกฺขเว   สจฺฉิกตํ   เยสํ   กายคตาสติ
สจฺฉิกตาติ ฯ [๑]- [๒]-
                    --------------
              เอกนิปาตสฺส สุตฺตสหสฺสํ สมตฺตํ ๓-@เชิงอรรถ:  ม. อิทมโว จ ภควา อตฺตมนา เต ภิกฺขู ภควโต ภาสิตํ อภินนฺทุนฺติ ฯ
@ ม. อมตวคฺโค ฯ  ม. เอกกนิปาตปาลิ นิฏฺฐิตา ฯ
                สุตฺตนฺตปิฏเก องฺคุตฺตรนิกายสฺส
                        ทุกนิปาโต
                         -----
           นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ฯ
                      ปฐมปณฺณาสโก
     [๒๔๗]   ๑  เอวมฺเม  สุตํ  ฯ  เอกํ  สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ
เชตวเน  อนาถปิณฺฑิกสฺส  อาราเม  ฯ  ตตฺร  โข ภควา ภิกฺขู อามนฺเตสิ
ภิกฺขโวติ   ฯ   ภทนฺเตติ   เต   ภิกฺขู  ภควโต  ปจฺจสฺโสสุํ  ฯ  ภควา
เอตทโวจ   เทฺวมานิ   ภิกฺขเว   วชฺชานิ  กตมานิ  เทฺว  ทิฏฺฐธมฺมิกญฺจ
วชฺชํ สมฺปรายิกญฺจ วชฺชํ ฯ
     {๒๔๗.๑}   กตมญฺจ  ภิกฺขเว  ทิฏฺฐธมฺมิกํ วชฺชํ อิธ ภิกฺขเว เอกจฺโจ
ปสฺสติ  โจรํ  อาคุจารึ  ราชาโน คเหตฺวา วิวิธา กมฺมกรณา ๑- กโรนฺเต
กสาหิปิ   ตาเฬนฺเต   เวตฺเตหิปิ  ตาเฬนฺเต  อฑฺฒทณฺฑเกหิปิ  ตาเฬนฺเต
หตฺถํปิ   ฉินฺทนฺเต   ปาทํปิ   ฉินฺทนฺเต   หตฺถปาทํปิ   ฉินฺทนฺเต   กณฺณํปิ
ฉินฺทนฺเต    นาสํปิ    ฉินฺทนฺเต   กณฺณนาสํปิ   ฉินฺทนฺเต   พิลงฺคถาลิกํปิ
กโรนฺเต   สงฺขมุณฺฑิกํปิ   กโรนฺเต   ราหุมุขํปิ   กโรนฺเต   โชติมาลิกํปิ
กโรนฺเต     หตฺถปฺปชฺโชติกํปิ    กโรนฺเต    เอรกวฏฺฏิกํปิ    กโรนฺเต
จีรกวาสิกํปิ   กโรนฺเต   เอเณยฺยกํปิ   กโรนฺเต   พฬิสมํสิกํปิ  กโรนฺเต
กหาปณกํปิ  ๒-  กโรนฺเต  ขาราปฏิจฺฉกํปิ ๓- กโรนฺเต ปลิฆปริวตฺตกํปิ ๔-
กโรนฺเต  ปลาลปีฐกํปิ  กโรนฺเต  ตตฺเตนปิ  เตเลน โอสิญฺจนฺเต สุนเขหิปิ
ขาทาเปนฺเต  ชีวนฺตํปิ  สูเล  อุตฺตาเสนฺเต  อสินาปิ  สีสํ  ฉินฺทนฺเต ตสฺส
@เชิงอรรถ:  ม. กมฺมการณา ฯ โป. วิวิธานิ กมฺมกรณานิ ฯ  ม. กหาปณิกมฺปิ ฯ  ม. ยุ.
@ขาราปฏิจฺฉิกมฺปิ ฯ  ม. ยุ. ปลิฆปริวตฺติกมฺปิ ฯ
เอวํ   โหติ  ยถารูปานํ  โข  ปาปกานํ  กมฺมานํ  เหตุ  โจรํ  อาคุจารึ
ราชาโน  คเหตฺวา  วิวิธา  กมฺมกรณา  กโรนฺติ  กสาหิปิ ตาเฬนฺติ ฯเปฯ
อสินาปิ   สีสํ  ฉินฺทนฺติ  อหญฺเจว  โข  ปน  เอวรูปํ  ปาปกมฺมํ  กเรยฺยํ
มํปี  ราชาโน  คเหตฺวา  เอวรูปา  วิวิธา  กมฺมกรณา  กเรยฺยุํ  กสาหิปิ
ตาเฬยฺยุํ  ฯเปฯ  อสินาปิ  สีสํ  ฉินฺเทยฺยุนฺติ  โส  ทิฏฺฐธมฺมิกสฺส  วชฺชสฺส
ภีโต   น   ปเรสํ   ปาภตํ   ปลุมฺปนฺโต    จรติ  อิทํ  วุจฺจติ  ภิกฺขเว
ทิฏฺฐธมฺมิกํ วชฺชํ ฯ
     {๒๔๗.๒}   กตมญฺจ   ภิกฺขเว   สมฺปรายิกํ   วชฺชํ  อิธ  ภิกฺขเว
เอกจฺโจ   อิติ   ปฏิสญฺจิกฺขติ   กายทุจฺจริตสฺส   โข   ปาปโก  วิปาโก
อภิสมฺปรายํ    วจีทุจฺจริตสฺส    โข    ปาปโก   วิปาโก   อภิสมฺปรายํ
มโนทุจฺจริตสฺส   โข  ปาปโก  วิปาโก  อภิสมฺปรายํ  อหญฺเจว  โข  ปน
กาเยน   ทุจฺจริตํ   จเรยฺยํ  วาจาย  ทุจฺจริตํ  จเรยฺยํ  มนสา  ทุจฺจริตํ
จเรยฺยํ   กิญฺจ   ตํ   เยนาหํ   กายสฺส   เภทา   ปรมฺมรณา   อปายํ
ทุคฺคตึ   วินิปาตํ   นิรยํ   อุปปชฺเชยฺยนฺติ   โส   สมฺปรายิกสฺส  วชฺชสฺส
ภีโต   กายทุจฺจริตํ   ปหาย   กายสุจริตํ   ภาเวติ   วจีทุจฺจริตํ  ปหาย
วจีสุจริตํ   ภาเวติ   มโนทุจฺจริตํ   ปหาย   มโนสุจริตํ   ภาเวติ  สุทฺธํ
อตฺตานํ   ปริหรติ   อิทํ   วุจฺจติ  ภิกฺขเว  สมฺปรายิกํ  วชฺชํ  ฯ  อิมานิ
โข   ภิกฺขเว  เทฺว  วชฺชานิ  ฯ  ตสฺมา  ติห  ภิกฺขเว  เอวํ  สิกฺขิตพฺพํ
ทิฏฺฐธมฺมิกสฺส   วชฺชสฺส   ภายิสฺสาม   สมฺปรายิกสฺส  วชฺชสฺส  ภายิสฺสาม
วชฺชภีรุโน   ภวิสฺสาม   วชฺชภยทสฺสาวิโนติ   เอวํ   หิ   โว   ภิกฺขเว
สิกฺขิตพฺพํ   วชฺชภีรุโน   ภิกฺขเว   วชฺชภยทสฺสาวิโน  เอตํ  ปาฏิกงฺขํ  ยํ
ปริมุจฺจิสฺสติ สพฺพวชฺเชหีติ ฯ
     [๒๔๘]   ๒  เทฺวมานิ  ภิกฺขเว  ปธานานิ  ทุรภิสมฺภวานิ  โลกสฺมึ
กตมานิ   เทฺว   ยญฺจ  คิหีนํ  อคารํ  อชฺฌาวสตํ  จีวรปิณฺฑปาตเสนาสน-
คิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารานุปฺปาทนตฺถํ    ปธานํ    ยญฺจ    อคารสฺมา
อนคาริยํ    ปพฺพชิตานํ    สพฺพูปธิปฏินิสฺสคฺคตฺถํ    ปธานํ   อิมานิ   โข
ภิกฺขเว   เทฺว   ปธานานิ   ทุรภิสมฺภวานิ   โลกสฺมึ  เอตทคฺคํ  ภิกฺขเว
อิเมสํ    ทฺวินฺนํ   ปธานานํ   ยทิทํ   สพฺพูปธิปฏินิสฺสคฺคตฺถํ   ปธานํ   ฯ
ตสฺมา   ติห   ภิกฺขว   เอวํ   สิกฺขิตพฺพํ   สพฺพูปธิปฏินิสฺสคฺคตฺถํ   ปธานํ
ปทหิสฺสามาติ เอวํ หิ โว ภิกฺขเว สิกฺขิตพฺพนฺติ ฯ
     [๒๔๙]   ๓  เทฺวเม  ภิกฺขเว  ธมฺมา  ตปนียา  กตเม  เทฺว  อิธ
ภิกฺขเว   เอกจฺจสฺส   กายทุจฺจริตํ   กตํ  โหติ  อกตํ  โหติ  กายสุจริตํ
วจีทุจฺจริตํ   กตํ   โหติ  อกตํ  โหติ  วจีสุจริตํ  มโนทุจฺจริตํ  กตํ  โหติ
อกตํ   โหติ   มโนสุจริตํ   โส  กายทุจฺจริตํ  เม  กตนฺติ  ตปฺปติ  อกตํ
เม   กายสุจริตนฺติ   ตปฺปติ   วจีทุจฺจริตํ   เม   กตนฺติ   ตปฺปติ  อกตํ
เม   วจีสุจริตนฺติ   ตปฺปติ   มโนทุจฺจริตํ   เม   กตนฺติ   ตปฺปติ  อกตํ
เม มโนสุจริตนฺติ ตปฺปติ อิเม โข ภิกฺขเว เทฺว ธมฺมา ตปนียาติ ฯ
     [๒๕๐]   ๔  เทฺวเม  ภิกฺขเว  ธมฺมา  อตปนียา  กตเม  เทฺว  อิธ
ภิกฺขเว   เอกจฺจสฺส   กายสุจริตํ   กตํ  โหติ  อกตํ  โหติ  กายทุจฺจริตํ
วจีสุจริตํ   กตํ   โหติ   อกตํ  โหติ  วจีทุจฺจริตํ  มโนสุจริตํ  กตํ  โหติ
อกตํ   โหติ   มโนทุจฺจริตํ   โส   กายสุจริตํ   เม  กตนฺติ  น  ตปฺปติ
อกตํ   เม   กายทุจฺจริตนฺติ   น   ตปฺปติ   วจีสุจริตํ   เม  กตนฺติ  น
ตปฺปติ    อกตํ    เม   วจีทุจฺจริตนฺติ   น   ตปฺปติ   มโนสุจริตํ   เม
กตนฺติ   น   ตปฺปติ   อกตํ   เม   มโนทุจฺจริตนฺติ   น   ตปฺปติ  อิเม
โข ภิกฺขเว เทฺว ธมฺมา อตปนียาติ ฯ
     [๒๕๑]   ๕   ทฺวินฺนาหํ   ภิกฺขเว   ธมฺมานํ   อุปญฺญาสึ   ยา  จ
อสนฺตุฏฺฐิตา  กุสเลสุ  ธมฺเมสุ  ยา จ อปฺปฏิวาณิตา ปธานสฺมึ ฯ อปฺปฏิวาณํ
สุทาหํ   ภิกฺขเว   ปทหามิ   กามํ   ตโจ  [๑]-  นหารุ  จ  อฏฺฐิ  จ
อวสิสฺสตุ   สรีเร  อุปสุสฺสตุ  มํสโลหิตํ  ยนฺตํ  ปุริสตฺถาเมน  ปุริสวิริเยน
ปุริสปรกฺกเมน     ปตฺตพฺพํ     น     ตํ     อปาปุณิตฺวา     วิริยสฺส
สณฺฐานํ  ภวิสฺสตีติ ตสฺส มยฺหํ ภิกฺขเว อปฺปมาทาธิคตา โพธิ อปฺปมาทาธิคโต
อนุตฺตโร โยคกฺเขโม ฯ
     {๒๕๑.๑}   ตุเมฺห เจปิ ภิกฺขเว อปฺปฏิวาณํ ปทเหยฺยาถ กามํ ตโจ [๒]-
นหารุ  จ  อฏฺฐิ  จ อวสิสฺสตุ สรีเร อุปสุสฺสตุ มํสโลหิตํ ยนฺตํ ปุริสตฺถาเมน
ปุริสวิริเยน  ปุริสปรกฺกเมน  ปตฺตพฺพํ  น  ตํ  อปาปุณิตฺวา วิริยสฺส สณฺฐานํ
ภวิสฺสตีติ  ตุเมฺหปิ  ภิกฺขเว  น  จิรสฺเสว  ยสฺสตฺถาย  กุลปุตฺตา สมฺมเทว
อคารสฺมา   อนคาริยํ  ปพฺพชนฺติ  ตทนุตฺตรํ  พฺรหฺมจริยปริโยสานํ  ทิฏฺเฐว
ธมฺเม  สยํ  อภิญฺญา  สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหริสฺสถ ฯ ตสฺมา ติห ภิกฺขเว
เอวํ   สิกฺขิตพฺพํ  อปฺปฏิวาณํ  ปทหิสฺสาม  กามํ  ตโจ  [๓]-  นหารุ  จ
อฏฺฐิ   จ   อวสิสฺสตุ   สรีเร  อุปสุสฺสตุ  มํสโลหิตํ  ยนฺตํ  ปุริสตฺถาเมน
ปุริสวิริเยน   ปุริสปรกฺกเมน   ปตฺตพฺพํ   น   ตํ   อปาปุณิตฺวา  วิริยสฺส
@เชิงอรรถ: ๑-๒-๓ ม. ยุ. จสทฺโท ทิสฺสติ ฯ
สณฺฐานํ ภวิสฺสตีติ เอวํ หิ โว ภิกฺขเว สิกฺขิตพฺพนฺติ ฯ
     [๒๕๒]   ๖   เทฺวเม   ภิกฺขเว   ธมฺมา  กตเม  เทฺว  ยา  จ
สญฺโญชนิเยสุ  ธมฺเมสุ  อสฺสาทานุปสฺสิตา  ยา  จ  สญฺโญชนิเยสุ  ธมฺเมสุ
นิพฺพิทานุปสฺสิตา   ฯ   สญฺโญชนิเยสุ   ภิกฺขเว   ธมฺเมสุ  อสฺสาทานุปสฺสี
วิหรนฺโต   ราคํ   นปฺปชหติ   โทสํ   นปฺปชหติ   โมหํ  นปฺปชหติ  ราคํ
อปฺปหาย   โทสํ   อปฺปหาย   โมหํ   อปฺปหาย   น  ปริมุจฺจติ  ชาติยา
ชรามรเณน   โสเกหิ  ปริเทเวหิ  ทุกฺเขหิ  โทมนสฺเสหิ  อุปายาเสหิ  น
ปริมุจฺจติ   ทุกฺขสฺมาติ   วทามิ   ฯ   สญฺโญชนิเยสุ   ภิกฺขเว   ธมฺเมสุ
นิพฺพิทานุปสฺสี  วิหรนฺโต  ราคํ  ปชหติ  โทสํ  ปชหติ  โมหํ  ปชหติ  ราคํ
ปหาย   โทสํ   ปหาย   โมหํ   ปหาย  ปริมุจฺจติ  ชาติยา  ชรามรเณน
โสเกหิ    ปริเทเวหิ   ทุกฺเขหิ   โทมนสฺเสหิ   อุปายาเสหิ   ปริมุจฺจติ
ทุกฺขสฺมาติ วทามิ ฯ อิเม โข ภิกฺขเว เทฺว ธมฺมาติ ฯ
     [๒๕๓]   ๗   เทฺวเม   ภิกฺขเว   ธมฺมา   กณฺหา  กตเม  เทฺว
อหิริกญฺจ อโนตฺตปฺปญฺจ อิเม โข ภิกฺขเว เทฺว ธมฺมา กณฺหาติ ฯ
     [๒๕๔]   ๘  เทฺวเม  ภิกฺขเว  ธมฺมา  สุกฺกา  กตเม  เทฺว  หิรี
จ โอตฺตปฺปญฺจ อิเม โข ภิกฺขเว เทฺว ธมฺมา สุกฺกาติ ฯ
     [๒๕๕]   ๙  เทฺวเม  ภิกฺขเว  สุกฺกา  ธมฺมา โลกํ ปาเลนฺติ กตเม
เทฺว   หิรี   จ  โอตฺตปฺปญฺจ  อิเม  โข  ภิกฺขเว  เทฺว  สุกฺกา  ธมฺมา
โลกํ   น   ปาเลยฺยุํ   นยิธ  ปญฺญาเยถ  มาตาติ  วา  มาตุจฺฉาติ  วา
มาตุลานีติ   วา   อาจริยภริยาติ   วา   ครูนํ   ทาราติ  วา  สมฺเภทํ
โลโก  อคมิสฺส  ยถา  อเชฬกา  กุกฺกุฏสูกรา  โสณสิคาลา  ๑- ฯ ยสฺมา
จ   โข   ภิกฺขเว  อิเม  เทฺว  สุกฺกา  ธมฺมา  โลกํ  ปาเลนฺติ  ตสฺมา
ปญฺญายติ    มาตาติ    วา    มาตุจฺฉาติ    วา    มาตุลานีติ    วา
อาจริยภริยาติ วา ครูนํ ทาราติ วาติ ฯ
     [๒๕๖]   ๑๐  เทฺวมา  ภิกฺขเว  วสฺสูปนายิกา  กตมา เทฺว ปุริมิกา
จ ปจฺฉิมิกา จ อิมา โข ภิกฺขเว เทฺว วสฺสูปนายิกาติ ฯ
                   กมฺมกรณวคฺโค ปฐโม ฯ
     [๒๕๗]   ๑๑  เทฺวมานิ ภิกฺขเว พลานิ กตมานิ เทฺว ปฏิสงฺขานพลญฺจ
ภาวนาพลญฺจ     ฯ     กตมญฺจ     ภิกฺขเว     ปฏิสงฺขานพลํ    อิธ
ภิกฺขเว   เอกจฺโจ   อิติ   ปฏิสญฺจิกฺขติ   กายทุจฺจริตสฺส   โข  ปาปโก
วิปาโก   ทิฏฺเฐ   เจว   ธมฺเม  อภิสมฺปรายญฺจ  วจีทุจฺจริตสฺส  ปาปโก
วิปาโก   ทิฏฺเฐ   เจว  ธมฺเม  อภิสมฺปรายญฺจ  มโนทุจฺจริตสฺส  ปาปโก
วิปาโก   ทิฏฺเฐ   เจว  ธมฺเม  อภิสมฺปรายญฺจาติ  โส  อิติ  ปฏิสงฺขาย
กายทุจฺจริตํ  *-  ปหาย  กายสุจริตํ  ภาเวติ  วจีทุจฺจริตํ ปหาย วจีสุจริตํ
ภาเวติ   มโนทุจฺจริตํ   ปหาย   มโนสุจริตํ   ภาเวติ   สุทฺธํ   อตฺตานํ
ปริหรติ   อิทํ   วุจฺจติ   ภิกฺขเว   ปฏิสงฺขานพลํ   ฯ  กตมญฺจ  ภิกฺขเว
ภาวนาพลํ  ตตฺร  ภิกฺขเว  ยทิทํ  ๒-  ภาวนาพลํ  เสขเมตํ ๓- พลํ เสขํ
หิ  โส  ภิกฺขเว  พลํ  อาคมฺม  ราคํ  ปชหติ  โทสํ  ปชหติ  โมหํ ปชหติ
ราคํ  ปหาย  โทสํ  ปหาย  โมหํ  ปหาย  ยํ  อกุสลํ  น  ตํ  กโรติ  ยํ
@เชิงอรรถ:  ม. โสณสึคาลา ฯ   ม. ยมิทํ ฯ  ม. ยุ. เสขานเมตํ ฯ
@* มีการแก้ไขคำ กาทุจฺจริตํ เป็น กายทุจฺจริตํ
ปาปํ   น  ตํ  เสวติ  อิทํ  วุจฺจติ  ภิกฺขเว  ภาวนาพลํ  ฯ  อิมานิ  โข
ภิกฺขเว เทฺว พลานีติ ฯ
     [๒๕๘]   ๑๒  เทฺวมานิ ภิกฺขเว พลานิ กตมานิ เทฺว ปฏิสงฺขานพลญฺจ
ภาวนาพลญฺจ     ฯ     กตมญฺจ     ภิกฺขเว     ปฏิสงฺขานพลํ    อิธ
ภิกฺขเว   เอกจฺโจ   อิติ   ปฏิสญฺจิกฺขติ   กายทุจฺจริตสฺส   โข  ปาปโก
วิปาโก   ทิฏฺเฐ   เจว   ธมฺเม  อภิสมฺปรายญฺจ  วจีทุจฺจริตสฺส  ปาปโก
วิปาโก   ทิฏฺเฐ   เจว  ธมฺเม  อภิสมฺปรายญฺจ  มโนทุจฺจริตสฺส  ปาปโก
วิปาโก   ทิฏฺเฐ   เจว  ธมฺเม  อภิสมฺปรายญฺจาติ  โส  อิติ  ปฏิสงฺขาย
กายทุจฺจริตํ   ปหาย   กายสุจริตํ  ภาเวติ  วจีทุจฺจริตํ  ปหาย  วจีสุจริตํ
ภาเวติ   มโนทุจฺจริตํ   ปหาย   มโนสุจริตํ   ภาเวติ   สุทฺธํ   อตฺตานํ
ปริหรติ   อิทํ   วุจฺจติ   ภิกฺขเว   ปฏิสงฺขานพลํ   ฯ  กตมญฺจ  ภิกฺขเว
ภาวนาพลํ   อิธ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ  สติสมฺโพชฺฌงฺคํ  ภาเวติ  วิเวกนิสฺสิตํ
วิราคนิสฺสิตํ     นิโรธนิสฺสิตํ     โวสฺสคฺคปริณามึ    ธมฺมวิจยสมฺโพชฺฌงฺคํ
ภาเวติ  ...  วิริยสมฺโพชฺฌงฺคํ  ภาเวติ ... ปีติสมฺโพชฺฌงฺคํ ภาเวติ ...
ปสฺสทฺธิสมฺโพชฺฌงฺคํ   ภาเวติ   ...   สมาธิสมฺโพชฺฌงฺคํ   ภาเวติ  ...
อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺคํ   ภาเวติ   วิเวกนิสฺสิตํ   วิราคนิสฺสิตํ   นิโรธนิสฺสิตํ
โวสฺสคฺคปริณามึ   อิทํ   วุจฺจติ   ภิกฺขเว   ภาวนาพลํ   ฯ  อิมานิ  โข
ภิกฺขเว เทฺว พลานีติ ฯ
     [๒๕๙]   ๑๓  เทฺวมานิ ภิกฺขเว พลานิ กตมานิ เทฺว ปฏิสงฺขานพลญฺจ
ภาวนาพลญฺจ     ฯ     กตมญฺจ     ภิกฺขเว     ปฏิสงฺขานพลํ    อิธ
ภิกฺขเว   เอกจฺโจ   อิติ   ปฏิสญฺจิกฺขติ   กายทุจฺจริตสฺส   โข  ปาปโก
วิปาโก  ทิฏฺเฐ  เจว  ธมฺเม  อภิสมฺปรายญฺจ วจีทุจฺจริตสฺส [๑]- ปาปโก
วิปาโก  ทิฏฺเฐ  เจว  ธมฺเม อภิสมฺปรายญฺจ มโนทุจฺจริตสฺส [๒]- ปาปโก
วิปาโก   ทิฏฺเฐ   เจว  ธมฺเม  อภิสมฺปรายญฺจาติ  โส  อิติ  ปฏิสงฺขาย
กายทุจฺจริตํ   ปหาย   กายสุจริตํ  ภาเวติ  วจีทุจฺจริตํ  ปหาย  วจีสุจริตํ
ภาเวติ   มโนทุจฺจริตํ   ปหาย   มโนสุจริตํ   ภาเวติ   สุทฺธํ   อตฺตานํ
ปริหรติ อิทํ วุจฺจติ ภิกฺขเว ปฏิสงฺขานพลํ ฯ
     {๒๕๙.๑}   กตมญฺจ  ภิกฺขเว  ภาวนาพลํ อิธ ภิกฺขเว ภิกฺขุ วิวิจฺเจว
กาเมหิ  วิวิจฺจ  อกุสเลหิ  ธมฺเมหิ  สวิตกฺกํ  สวิจารํ วิเวกชํ ปีติสุขํ ปฐมํ
ฌานํ   อุปสมฺปชฺช   วิหรติ  วิตกฺกวิจารานํ  วูปสมา  อชฺฌตฺตํ  สมฺปสาทนํ
เจตโส   เอโกทิภาวํ   อวิตกฺกํ   อวิจารํ  สมาธิชํ  ปีติสุขํ  ทุติยํ  ฌานํ
อุปสมฺปชฺช  วิหรติ  ปีติยา  จ  วิราคา  อุเปกฺขโก  จ  วิหรติ  สโต  จ
สมฺปชาโน   สุขญฺจ   กาเยน   ปฏิสํเวเทติ   ยนฺตํ   อริยา  อาจิกฺขนฺติ
อุเปกฺขโก   สติมา   สุขวิหารีติ  ตติยํ  ฌานํ  อุปสมฺปชฺช  วิหรติ  สุขสฺส
จ  ปหานา  ทุกฺขสฺส  จ  ปหานา  ปุพฺเพว โสมนสฺสโทมนสฺสานํ อตฺถงฺคมา
อทุกฺขมสุขํ    อุเปกฺขาสติปาริสุทฺธึ   จตุตฺถํ   ฌานํ   อุปสมฺปชฺช   วิหรติ
อิทํ วุจฺจติ ภิกฺขเว ภาวนาพลํ ฯ อิมานิ โข ภิกฺขเว เทฺว พลานีติ ฯ
     [๒๖๐]   ๑๔  เทฺวมา  ภิกฺขเว  ตถาคตสฺส ธมฺมเทสนา กตมา เทฺว
สงฺขิตฺเตน   จ   วิตฺถาเรน   จ  อิมา  โข  ภิกฺขเว  เทฺว  ตถาคตสฺส
ธมฺมเทสนาติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑-๒ ม. โข ฯ
     [๒๖๑]   ๑๕  ยสฺมึ  ภิกฺขเว  อธิกรเณ  อาปนฺโน  จ ภิกฺขุ โจทโก
จ  ภิกฺขุ  น  สาธุกํ  อตฺตนาว  อตฺตานํ  ปจฺจเวกฺขนฺติ  ตเสฺมตํ  ภิกฺขเว
อธิกรเณ   ปาฏิกงฺขํ   ทีฆตฺตาย  ขรตฺตาย  วาฬตฺตาย  สํวตฺติสฺสติ  ภิกฺขู
จ  น  ผาสุํ  วิหริสฺสนฺติ  ฯ  ๑-  ยสฺมิญฺจ โข ภิกฺขเว อธิกรเณ อาปนฺโน
จ   ภิกฺขุ   โจทโก  จ  ภิกฺขุ  สาธุกํ  อตฺตนาว  อตฺตานํ  ปจฺจเวกฺขนฺติ
ตเสฺมตํ   ภิกฺขเว   อธิกรเณ  ปาฏิกงฺขํ  น  ทีฆตฺตาย  น  ขรตฺตาย  น
วาฬตฺตาย สํวตฺติสฺสติ ภิกฺขู จ ผาสุํ วิหริสฺสนฺติ ฯ ๒-
     {๒๖๑.๑}   กถญฺจ   ภิกฺขเว   อาปนฺโน  ภิกฺขุ  สาธุกํ  อตฺตนาว
อตฺตานํ   ปจฺจเวกฺขติ   อิธ  ภิกฺขเว  อาปนฺโน  ภิกฺขุ  อิติ  ปฏิสญฺจิกฺขติ
อหํ  โข  อกุสลํ  อาปนฺโน  กญฺจิเทว  ๓-  เทสํ  กาเยน  ตสฺมา ๔- มํ
โส   ภิกฺขุ   อทฺทส  อกุสลํ  อาปชฺชมานํ  กญฺจิเทว  เทสํ  กาเยน  โน
เจ  อหํ  อกุสลํ  อาปชฺเชยฺยํ  กญฺจิเทว  เทสํ  กาเยน  น  มํ โส ภิกฺขุ
ปสฺเสยฺย   อกุสลํ   อาปนฺโน  กญฺจิเทว  เทสํ  กาเยน  ยสฺมา  จ  โข
อหํ   อกุสลํ  อาปนฺโน  กญฺจิเทว  เทสํ  กาเยน  ตสฺมา  มํ  โส  ภิกฺขุ
อทฺทส   อกุสลํ   อาปชฺชมานํ  กญฺจิเทว  เทสํ  กาเยน  ทิสฺวา  จ  ปน
มํ  โส  ภิกฺขุ  อกุสลํ  อาปชฺชมานํ  กญฺจิเทว  เทสํ  กาเยน  อนตฺตมโน
อโหสิ   อนตฺตมโน   สมาโน   อนตฺตมนวจนํ   มํ   โส   ภิกฺขุ   อวจ
อนตฺตมนวจนาหํ   เตน   ภิกฺขุนา   วุตฺโต   สมาโน  อนตฺตมโน  อโหสึ
อนตฺตมฺโน   สมาโน   ปเรสํ   อาโรเจสึ   อิติ  มเมว  ตตฺถ  อจฺจโย
@เชิงอรรถ: ๑-๒ ม. ยุ. วิหริสฺสนฺตีติ ฯ   ม. กิญฺจิเทว ฯ  ม. ตสฺมาติ ปาโฐ นตฺถิ ฯ
อจฺจคมา   สุงฺกทายิกํว   ภณฺฑสฺมินฺติ   เอวํ   โข   ภิกฺขเว   อาปนฺโน
ภิกฺขุ สาธุกํ อตฺตนาว อตฺตานํ ปจฺจเวกฺขติ ฯ
     {๒๖๑.๒}   กถญฺจ   ภิกฺขเว   โจทโก   ภิกฺขุ  สาธุกํ  อตฺตนาว
อตฺตานํ   ปจฺจเวกฺขติ   อิธ   ภิกฺขเว  โจทโก  ภิกฺขุ  อิติ  ปฏิสญฺจิกฺขติ
อยํ  โข  ภิกฺขุ  อกุสลํ  อาปนฺโน  กญฺจิเทว  เทสํ  กาเยน  ตสฺมา  ๑-
อหํ   อิมํ   ภิกฺขุํ  อทฺทสํ  อกุสลํ  อาปชฺชมานํ  กญฺจิเทว  เทสํ  กาเยน
โน  เจ  อยํ  ภิกฺขุ  อกุสลํ  อาปชฺเชยฺย  กญฺจิเทว  เทสํ  กาเยน นาหํ
อิมํ   ภิกฺขุํ   ปสฺเสยฺยํ   อกุสลํ   อาปชฺชมานํ  กญฺจิเทว  เทสํ  กาเยน
ยสฺมา  จ  โข  อยํ  ภิกฺขุ  อกุสลํ อาปนฺโน กญฺจิเทว เทสํ กาเยน ตสฺมา
อหํ   อิมํ   ภิกฺขุํ  อทฺทสํ  อกุสลํ  อาปชฺชมานํ  กญฺจิเทว  เทสํ  กาเยน
ทิสฺวา  จ  ปนาหํ  อิมํ  ภิกฺขุํ  อกุสลํ  อาปชฺชมานํ กญฺจิเทว เทสํ กาเยน
อนตฺตมโน   อโหสึ   อนตฺตมโน   สมาโน   อนตฺตมนวจนาหํ  อิมํ  ภิกฺขุํ
อวจํ   อนตฺตมนวจนายํ  ภิกฺขุ  มยา  วุตฺโต  สมาโน  อนตฺตมโน  อโหสิ
อนตฺตมโน   สมาโน   ปเรสํ   อาโรเจสิ   อิติ  มเมว  ตตฺถ  อจฺจโย
อจฺจคมา  สุงฺกทายิกํว  ภณฺฑสฺมินฺติ  เอวํ  โข ภิกฺขเว โจทโก ภิกฺขุ สาธุกํ
อตฺตนาว อตฺตานํ ปจฺจเวกฺขติ ฯ
     {๒๖๑.๓}   ยสฺมึ  ภิกฺขเว  อธิกรเณ  อาปนฺโน  จ ภิกฺขุ โจทโก จ
ภิกฺขุ  น  สาธุกํ  อตฺตนาว  อตฺตานํ  ปจฺจเวกฺขนฺติ  ๒-  ตเสฺมตํ ภิกฺขเว
อธิกรเณ   ปาฏิกงฺขํ   ทีฆตฺตาย  ขรตฺตาย  วาฬตฺตาย  สํวตฺติสฺสติ  ภิกฺขู
จ   น   ผาสุํ  วิหริสฺสนฺติ  ฯ  ๓-   ยสฺมึ  จ  โข  ภิกฺขเว  อธิกรเณ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. ตสฺมาติ ปาโฐ นตฺถิ ฯ   ม. สพฺพตฺถ ปจฺจเวกฺขติ ฯ
@ ม. วิหริสฺสนฺตีติ ฯ
อาปนฺโน   จ   ภิกฺขุ   โจทโก   จ   ภิกฺขุ  สาธุกํ  อตฺตนาว  อตฺตานํ
ปจฺจเวกฺขนฺติ   ตเสฺมตํ   ภิกฺขเว   อธิกรเณ   ปาฏิกงฺขํ   น  ทีฆตฺตาย
ขรตฺตาย วาฬตฺตาย สํวตฺติสฺสติ ภิกฺขู จ ผาสุํ วิหริสฺสนฺตีติ ฯ
     [๒๖๒]   ๑๖   อถโข   อญฺญตโร   พฺราหฺมโณ   เยน  ภควา
เตนุปสงฺกมิ   อุปสงฺกมิตฺวา   ภควตา   สทฺธึ   สมฺโมทิ  สมฺโมทนียํ  กถํ
สาราณียํ   วีติสาเรตฺวา   เอกมนฺตํ  นิสีทิ  เอกมนฺตํ  นิสินฺโน  โข  โส
พฺราหฺมโณ   ภควนฺตํ   เอตทโวจ  โก  นุ  โข  โภ  โคตม  เหตุ  โก
ปจฺจโย   เยนมิเธกจฺเจ   สตฺตา   กายสฺส   เภทา  ปรมฺมรณา  อปายํ
ทุคฺคตึ   วินิปาตํ   นิรยํ   อุปปชฺชนฺตีติ  ฯ  อธมฺมจริยวิสมจริยาเหตุ  โข
พฺราหฺมณ   เอวมิเธกจฺเจ   สตฺตา   กายสฺส  เภทา  ปรมฺมรณา  อปายํ
ทุคฺคตึ วินิปาตํ นิรยํ อุปปชฺชนฺตีติ ฯ
     {๒๖๒.๑}   โก ปน โภ โคตม เหตุ โก ปจฺจโย เยนมิเธกจฺเจ สตฺตา
กายสฺส   เภทา   ปรมฺมรณา   สุคตึ   สคฺคํ   โลกํ   อุปปชฺชนฺตีติ   ฯ
ธมฺมจริยสมจริยาเหตุ   โข   พฺราหฺมณ   เอวมิเธกจฺเจ  สตฺตา  กายสฺส
เภทา   ปรมฺมรณา   สุคตึ  สคฺคํ  โลกํ  อุปปชฺชนฺตีติ  ฯ  อภิกฺกนฺตํ  โภ
โคตม   อภิกฺกนฺตํ   โภ  โคตม  เสยฺยถาปิ  โภ  โคตม  นิกฺกุชฺชิตํ  วา
อุกฺกุชฺเชยฺย   ปฏิจฺฉนฺนํ  วา  วิวเรยฺย  มูฬฺหสฺส  วา  มคฺคํ  อาจิกฺเขยฺย
อนฺธกาเร   วา   เตลปฺปชฺโชตํ  ธาเรยฺย  จกฺขุมนฺโต  รูปานิ  ทกฺขนฺตีติ
เอวเมวํ   โภตา  โคตเมน  อเนกปริยาเยน  ธมฺโม  ปกาสิโต  เอสาหํ
ภวนฺตํ         โคตมํ         สรณํ        คจฺฉามิ        ธมฺมญฺจ
ภิกฺขุสงฺฆญฺจ   อุปาสกํ   มํ  ภวํ  โคตโม  ธาเรตุ  อชฺชตคฺเค  ปาณุเปตํ
สรณํ คตนฺติ ฯ
     [๒๖๓]   ๑๗   อถโข  ชานุสฺโสณี  ๑-  พฺราหฺมโณ  เยน  ภควา
เตนุปสงฺกมิ   อุปสงฺกมิตฺวา   ภควตา   สทฺธึ   สมฺโมทิ  สมฺโมทนียํ  กถํ
สาราณียํ   วีติสาเรตฺวา   เอกมนฺตํ   นิสีทิ   เอกมนฺตํ   นิสินฺโน   โข
ชานุสฺโสณี   พฺราหฺมโณ   ภควนฺตํ  เอตทโวจ  โก  นุ  โข  โภ  โคตม
เหตุ   โก  ปจฺจโย  เยนมิเธกจฺเจ  สตฺตา  กายสฺส  เภทา  ปรมฺมรณา
อปายํ   ทุคฺคตึ   วินิปาตํ  นิรยํ  อุปปชฺชนฺตีติ  ฯ  กตตฺตา  จ  พฺราหฺมณ
อกตตฺตา  จ  เอวมิเธกจฺเจ  สตฺตา  กายสฺส  เภทา  ปรมฺมรณา  อปายํ
ทุคฺคตึ วินิปาตํ นิรยํ อุปปชฺชนฺตีติ ฯ
     {๒๖๓.๑}   โก ปน โภ โคตม เหตุ โก ปจฺจโย เยนมิเธกจฺเจ สตฺตา
กายสฺส  เภทา  ปรมฺมรณา  สุคตึ  สคฺคํ  โลกํ  อุปปชฺชนฺตีติ ฯ กตตฺตา จ
พฺราหฺมณ  อกตตฺตา  จ  เอวมิเธกจฺเจ  สตฺตา  กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา
สุคตึ  สคฺคํ  โลกํ  อุปปชฺชนฺตีติ  ฯ  น  โข  อหํ  อิมสฺส โภโต โคตมสฺส
สงฺขิตฺเตน  ภาสิตสฺส  วิตฺถาเรน  อตฺถํ  [๒]-  อาชานามิ  สาธุ เม ภวํ
โคตโม  ตถาธมฺมํ  เทเสตุ  ยถา  อหํ  อิมสฺส โภโต โคตมสฺส สงฺขิตฺเตน
ภาสิตสฺส  วิตฺถาเรน  อตฺถํ  [๓]-  อาชาเนยฺยนฺติ  ฯ  เตนหิ  พฺราหฺมณ
สุณาหิ  สาธุกํ  มนสิกโรหิ  ภาสิสฺสามีติ  ฯ  เอวํ  โภติ  โข  ชานุสฺโสณี
พฺราหฺมโณ   ภควโต   ปจฺจสฺโสสิ  ฯ  ภควา  เอตทโวจ  อิธ  พฺราหฺมณ
เอกจฺจสฺส   กายทุจฺจริตํ  กตํ  โหติ  อกตํ  โหติ  กายสุจริตํ  วจีทุจฺจริตํ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. ชาณุสฺโสณิ ฯ สพฺพตฺถ อีทิสเมว ฯ ๒-๓ ม. อวิภตฺตสฺส วิตฺถาเรน อตฺถํ ฯ
กตํ   โหติ   อกตํ   โหติ   วจีสุจริตํ   มโนทุจฺจริตํ   กตํ  โหติ  อกตํ
โหติ   มโนสุจริตํ   เอวํ   โข   พฺราหฺมณ   กตตฺตา  จ  อกตตฺตา  จ
เอวมิเธกจฺเจ   สตฺตา   กายสฺส   เภทา   ปรมฺมรณา   อปายํ  ทุคฺคตึ
วินิปาตํ   นิรยํ  อุปปชฺชนฺติ   อิธ  ปน  พฺราหฺมณ  เอกจฺจสฺส  กายสุจริตํ
กตํ   โหติ  อกตํ  โหติ  กายทุจฺจริตํ  วจีสุจริตํ  กตํ  โหติ  อกตํ  โหติ
วจีทุจฺจริตํ   มโนสุจริตํ   กตํ   โหติ   อกตํ   โหติ  มโนทุจฺจริตํ  เอวํ
โข  พฺราหฺมณ  กตตฺตา  จ  อกตตฺตา  จ  เอวมิเธกจฺเจ  สตฺตา กายสฺส
เภทา   ปรมฺมรณา   สุคตึ  สคฺคํ  โลกํ  อุปปชฺชนฺตีติ  ฯ  อภิกฺกนฺตํ  โภ
โคตม    ฯเปฯ   อุปาสกํ   มํ   ภวํ   โคตโม   ธาเรตุ   อชฺชตคฺเค
ปาณุเปตํ สรณํ คตนฺติ ฯ
     [๒๖๔]   ๑๘  อถโข  อายสฺมา  อานนฺโท  เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ
อุปสงฺกมิตฺวา    ภควนฺตํ    อภิวาเทตฺวา   เอกมนฺตํ   นิสีทิ   เอกมนฺตํ
นิสินฺนํ  โข  อายสฺมนฺตํ  อานนฺทํ  ภควา  เอตทโวจ  เอกํเสนาหํ อานนฺท
อกรณียํ   วทามิ   กายทุจฺจริตํ   วจีทุจฺจริตํ   มโนทุจฺจริตนฺติ   ฯ  ยมิทํ
ภนฺเต   ภควตา   เอกํเสน   อกรณียํ  อกฺขาตํ  กายทุจฺจริตํ  วจีทุจฺจริตํ
มโนทุจฺจริตํ  ตสฺมึ  อกรณีเย  กยิรมาเน  โก  อาทีนโว  ปาฏิกงฺโขติ  ฯ
ยมิทํ    อานนฺท    มยา   เอกํเสน   อกรณียํ   อกฺขาตํ   กายทุจฺจริตํ
วจีทุจฺจริตํ   มโนทุจฺจริตํ   ตสฺมึ   อกรณีเย   กยิรมาเน  อยํ  อาทีนโว
ปาฏิกงฺโข    อตฺตาปิ    อตฺตานํ   อุปวทติ   อนุวิจฺจ   วิญฺญู   ครหนฺติ
ปาปโก   กิตฺติสทฺโท   อพฺภุคฺคจฺฉติ   สมฺมูโฬฺห   กาลํ   กโรติ  กายสฺส
เภทา   ปรมฺมรณา   อปายํ   ทุคฺคตึ   วินิปาตํ   นิรยํ  อุปปชฺชติ  ยมิทํ
อานนฺท   มยา   เอกํเสน   อกรณียํ   อกฺขาตํ  กายทุจฺจริตํ  วจีทุจฺจริตํ
มโนทุจฺจริตํ   ตสฺมึ  อกรณีเย  กยิรมาเน  อยํ  อาทีนโว  ปาฏิกงฺโข  ฯ
เอกํเสนาหํ  อานนฺท  กรณียํ  วทามิ  กายสุจริตํ วจีสุจริตํ มโนสุจริตนฺติ ฯ
ยมิทํ   ภนฺเต  ภควตา  เอกํเสน  กรณียํ  อกฺขาตํ  กายสุจริตํ  วจีสุจริตํ
มโนสุจริตํ ตสฺมึ กรณีเย กยิรมาเน โก อานิสํโส ปาฏิกงฺโขติ ฯ
     {๒๖๔.๑}   ยมิทํ  อานนฺท  มยา เอกํเสน กรณียํ อกฺขาตํ กายสุจริตํ
วจีสุจริตํ  มโนสุจริตํ  ตสฺมึ  กรณีเย  กยิรมาเน  อยํ อานิสํโส ปาฏิกงฺโข
อตฺตาปิ   อตฺตานํ   น   อุปวทติ   อนุวิจฺจ   วิญฺญู   ปสํสนฺติ  กลฺยาโณ
กิตฺติสทฺโท   อพฺภุคฺคจฺฉติ    อสมฺมูโฬฺห   กาลํ   กโรติ  กายสฺส  เภทา
ปรมฺมรณา    สุคตึ   สคฺคํ   โลกํ   อุปปชฺชติ   ยมิทํ   อานนฺท   มยา
เอกํเสน   กรณียํ   เอกฺขาตํ   กายสุจริตํ   วจีสุจริตํ  มโนสุจริตํ  ตสฺมึ
กรณีเย กยิรมาเน อยํ อานิสํโส ปาฏิกงฺโขติ ฯ
     [๒๖๕]   ๑๙   อกุสลํ   ภิกฺขเว  ปชหถ  สกฺกา  ภิกฺขเว  อกุสลํ
ปชหิตุํ  โน  เจ  ๑-  ตํ  ภิกฺขเว  สกฺกา  อภวิสฺส  อกุสลํ  ปชหิตุํ นาหํ
เอวํ   วเทยฺยํ   อกุสลํ   ภิกฺขเว   ปชหถาติ  ยสฺมา  จ  โข  ภิกฺขเว
สกฺกา    อกุสลํ   ปชหิตุํ   ตสฺมาหํ   เอวํ   วทามิ   อกุสลํ   ภิกฺขเว
ปชหถาติ   ฯ  อกุสลญฺจหิทํ  ภิกฺขเว  ปหีนํ  อหิตาย  ทุกฺขาย  สํวตฺเตยฺย
นาหํ   เอวํ   วเทยฺยํ   อกุสลํ   ภิกฺขเว   ปชหถาติ   ยสฺมา  จ  โข
ภิกฺขเว   อกุสลํ   ปหีนํ  หิตาย  สุขาย  สํวตฺตติ  ตสฺมาหํ  เอวํ  วทามิ
@เชิงอรรถ:  ม. โน เจทํ ฯ สพฺพตฺถ อีทิสเมว ฯ
อกุสลํ   ภิกฺขเว  ปชหถาติ  ฯ  กุสลํ  ภิกฺขเว  ภาเวถ  สกฺกา  ภิกฺขเว
กุสลํ  ภาเวตุํ  โน  เจตํ  ภิกฺขเว  สกฺกา  อภวิสฺส  กุสลํ  ภาเวตุํ นาหํ
เอวํ   วเทยฺยํ   กุสลํ   ภิกฺขเว   ภาเวถาติ  ยสฺมา  จ  โข  ภิกฺขเว
สกฺกา  กุสลํ  ภาเวตุํ  ตสฺมาหํ  เอวํ  วทามิ  กุสลํ ภิกฺขเว ภาเวถาติ ฯ
กุสลญฺจหิทํ    ภิกฺขเว   ภาวิตํ   อหิตาย   ทุกฺขาย   สํวตฺเตยฺย   นาหํ
เอวํ   วเทยฺยํ   กุสลํ   ภิกฺขเว   ภาเวถาติ  ยสฺมา  จ  โข  ภิกฺขเว
กุสลํ   ภาวิตํ   หิตาย   สุขาย   สํวตฺตติ  ตสฺมาหํ  เอวํ  วทามิ  กุสลํ
ภิกฺขเว ภาเวถาติ ฯ
     [๒๖๖]   ๒๐   เทฺวเม   ภิกฺขเว  ธมฺมา  สทฺธมฺมสฺส  สมฺโมสาย
อนฺตรธานาย    สํวตฺตนฺติ    กตเม   เทฺว   ทุนฺนิกฺขิตฺตญฺจ   ปทพฺยญฺชนํ
อตฺโถ   จ   ทุนฺนีโต   ทุนฺนิกฺขิตฺตสฺส   ภิกฺขเว   ปทพฺยญฺชนสฺส  อตฺโถปิ
ทุนฺนโย  โหติ  อิเม  โข  ภิกฺขเว  เทฺว  ธมฺมา  สทฺธมฺมสฺส  สมฺโมสาย
อนฺตรธานาย   สํวตฺตนฺติ   ฯ   เทฺวเม   ภิกฺขเว   ธมฺมา   สทฺธมฺมสฺส
ฐิติยา    อสมฺโมสาย    อนนฺตรธานาย    สํวตฺตนฺติ    กตเม    เทฺว
สุนิกฺขิตฺตญฺจ   ปทพฺยญฺชนํ   อตฺโถ   จ   สุนีโต   สุนิกฺขิตฺตสฺส   ภิกฺขเว
ปทพฺยญฺชนสฺส   อตฺโถปิ  สุนโย  โหติ  อิเม  โข  ภิกฺขเว  เทฺว  ธมฺมา
สทฺธมฺมสฺส ฐิติยา อสมฺโมสาย อนนฺตรธานาย สํวตฺตนฺตีติ ฯ
                 อธิกรณวคฺโค ทุติโย ฯ
     [๒๖๗]   ๒๑  เทฺวเม  ภิกฺขเว  พาลา  กตเม  เทฺว โย จ อจฺจยํ
อจฺจยโต   น   ปสฺสติ   โย   จ   อจฺจยํ   เทเสนฺตสฺส  ยถาธมฺมํ  น
ปฏิคฺคณฺหาติ   อิเม   โข   ภิกฺขเว  เทฺว  พาลา  ฯ  เทฺวเม  ภิกฺขเว
ปณฺฑิตา   กตเม   เทฺว   โย   จ   อจฺจยํ  อจฺจยโต  ปสฺสติ  โย  จ
อจฺจยํ   เทเสนฺตสฺส   ยถาธมฺมํ  ปฏิคฺคณฺหาติ  อิเม  โข  ภิกฺขเว  เทฺว
ปณฺฑิตาติ ฯ
     [๒๖๘]   ๒๒  เทฺวเม  ภิกฺขเว  ตถาคตํ  อพฺภาจิกฺขนฺติ กตเม เทฺว
ทุฏฺโฐ   วา   โทสนฺตโร   สทฺโธ  วา  ทุคฺคหิเตน  อิเม  โข  ภิกฺขเว
เทฺว ตถาคตํ อพฺภาจิกฺขนฺตีติ ฯ
     [๒๖๙]   ๒๓  เทฺวเม  ภิกฺขเว  ตถาคตํ  อพฺภาจิกฺขนฺติ กตเม เทฺว
โย   จ   อภาสิตํ   อลปิตํ   ตถาคเตน   ภาสิตํ   ลปิตํ  ตถาคเตนาติ
ทีเปติ    โย    จ    ภาสิตํ    ลปิตํ   ตถาคเตน   อภาสิตํ   อลปิตํ
ตถาคเตนาติ  ทีเปติ  อิเม  โข  ภิกฺขเว  เทฺว  ตถาคตํ อพฺภาจิกฺขนฺติ ฯ
เทฺวเม   ภิกฺขเว   ตถาคตํ   นาพฺภาจิกฺขนฺติ   กตเม   เทฺว   โย  จ
อภาสิตํ   อลปิตํ   ตถาคเตน   อภาสิตํ   อลปิตํ   ตถาคเตนาติ  ทีเปติ
โย   จ   ภาสิตํ  ลปิตํ  ตถาคเตน  ภาสิตํ  ลปิตํ  ตถาคเตนาติ  ทีเปติ
อิเม โข ภิกฺขเว เทฺว ตถาคตํ นาพฺภาจิกฺขนฺตีติ ฯ
     [๒๗๐]   ๒๔   เทฺวเม   ภิกฺขเว  ตถาคตํ  อพฺภาจิกฺขนฺติ  กตเม
เทฺว   โย  จ  เนยฺยตฺถํ  สุตฺตนฺตํ  นีตตฺโถ  สุตฺตนฺโตติ  ทีเปติ  โย  จ
นีตตฺถํ  สุตฺตนฺตํ  เนยฺยตฺโถ  สุตฺตนฺโตติ  ทีเปติ  อิเม  โข  ภิกฺขเว เทฺว
ตถาคตํ   อพฺภาจิกฺขนฺติ   ฯ   เทฺวเม  ภิกฺขเว  ตถาคตํ  นาพฺภาจิกฺขนฺติ
กตเม   เทฺว   โย   จ   เนยฺยตฺถํ   สุตฺตนฺตํ   เนยฺยตฺโถ  สุตฺตนฺโตติ
ทีเปติ    โย    จ   นีตตฺถํ   สุตฺตนฺตํ   นีตตฺโถ   สุตฺตนฺโตติ   ทีเปติ
อิเม โข ภิกฺขเว เทฺว ตถาคตํ นาพฺภาจิกฺขนฺตีติ ฯ
     [๒๗๑]   ๒๕    ปฏิจฺฉนฺนกมฺมนฺตสฺส    ภิกฺขเว   ทฺวินฺนํ   คตีนํ
อญฺญตรา   คติ   ปาฏิกงฺขา   นิรโย   วา  ติรจฺฉานโยนิ  วา  ๑-  ฯ
อปฺปฏิจฺฉนฺนกมฺมนฺตสฺส    ภิกฺขเว    ทฺวินฺนํ    คตีนํ    อญฺญตรา    คติ
ปาฏิกงฺขา เทวา วา มนุสฺสา วาติ ฯ
     [๒๗๒]   ๒๖   มิจฺฉาทิฏฺฐิกสฺส   ภิกฺขเว  ทฺวินฺนํ  คตีนํ  อญฺญตรา
คติ  ปาฏิกงฺขา  นิรโย  วา  ติรจฺฉานโยนิ  วา  ๑-  ฯ  สมฺมาทิฏฺฐิกสฺส
ภิกฺขเว   ทวินฺนํ  คตีนํ  อญฺญตรา  คติ  ปาฏิกงฺขา  เทวา  วา  มนุสฺสา
วาติ ฯ
     [๒๗๓]   ๒๗  ทุสฺสีลสฺส  ภิกฺขเว  เทฺว  ปฏิคฺคหา  ๒-  นิรโย วา
ติรจฺฉานโยนิ  วา  ๑-  ฯ  สีลวโต ภิกฺขเว เทฺว ปฏิคฺคหา ๓- เทวา วา
มนุสฺสา วาติ ฯ
     [๒๗๔]   ๒๘    ทฺวาหํ    ภิกฺขเว    อตฺถวเส   สมฺปสฺสมาโน
อรญฺญวนปตฺถานิ    ปนฺตานิ    เสนาสนานิ   ปฏิเสวามิ   กตเม   เทฺว
อตฺตโน    จ    ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหารํ    สมฺปสฺสมาโน    ปจฺฉิมญฺจ   ชนตํ
อนุกมฺปมาโน   อิเม   โข  อหํ  ภิกฺขเว  เทฺว  อตฺถวเส  สมฺปสฺสมาโน
อรญฺญวนปตฺถานิ ปนฺตานิ เสนาสนานิ ปฏิเสวามีติ ฯ
     [๒๗๕]   ๒๙  เทฺวเม  ภิกฺขเว  ธมฺมา  วิชฺชาภาคิยา  กตเม เทฺว
สมโถ  จ  วิปสฺสนา  จ  ฯ  สมโถ  ภิกฺขเว  ภาวิโต  กิมตฺถมนุโภติ ๔-
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. วา-ติ ฯ ๒-๓ ม. ปฏิคฺคาหา ฯ  ม. ยุ. กมตฺถมนุโภติ ฯ อิโต ปรํ
@อีทิสเมว ฯ
จิตฺตํ   ภาวิยติ   ๑-   จิตฺตํ   ภาวิตํ   กิมตฺถมนุโภติ  โย  ราโค  โส
ปหียติ   ฯ   วิปสฺสนา  ภิกฺขเว  ภาวิตา  กิมตฺถมนุโภติ  ปญฺญา  ภาวิยติ
ปญฺญา ภาวิตา กิมตฺถมนุโภติ ยา อวิชฺชา สา ปหียตีติ ๒- ฯ
     [๒๗๖]   ๓๐   ราคุปกฺกิลิฏฺฐํ   วา   ภิกฺขเว  จิตฺตํ  น  วิมุจฺจติ
อวิชฺชูปกฺกิลิฏฺฐา    วา    ปญฺญา   น   ภาวิยติ   อิติ   โข   ภิกฺขเว
ราควิราคา เจโตวิมุตฺติ อวิชฺชาวิราคา ปญฺญาวิมุตฺตีติ ฯ
                    พาลวคฺโค ตติโย ฯ
     [๒๗๗]   ๓๑    อสปฺปุริสภูมิญฺจ    โว   ภิกฺขเว   เทเสสฺสามิ
สปฺปุริสภูมิญฺจ    ตํ    สุณาถ    สาธุกํ   มนสิกโรถ   ภาสิสฺสามีติ   ฯ
เอวมฺภนฺเตติ  โข  เต  ภิกฺขู  ภควโต  ปจฺจสฺโสสุํ  ฯ  ภควา เอตทโวจ
กตมา   จ   ภิกฺขเว   อสปฺปุริสภูมิ  อสปฺปุริโส  ภิกฺขเว  อกตญฺญู  โหติ
อกตเวที     อสพฺภิเหตํ    ภิกฺขเว    อุปญฺญาตํ    ยทิทํ    อกตญฺญุตา
อกตเวทิตา   เกวลา   เอสา   ภิกฺขเว  อสปฺปุริสภูมิ  ยทิทํ  อกตญฺญุตา
อกตเวทิตา   สปฺปุริโส   จ   โข   ภิกฺขเว   กตญฺญู   โหติ   กตเวที
สพฺภิเหตํ   ภิกฺขเว   อุปญฺญาตํ   ยทิทํ   กตญฺญุตา   กตเวทิตา  เกวลา
เอสา ภิกฺขเว สปฺปุริสภูมิ ยทิทํ กตญฺญุตา กตเวทิตาติ ฯ
     [๒๗๘]   ๓๒  ทฺวินฺนาหํ  ภิกฺขเว  น  สุปฺปฏิการํ  วทามิ  กตเมสํ
ทฺวินฺนํ  มาตุ  จ  ปิตุ  จ  ฯ  เอเกน  ภิกฺขเว  อํเสน มาตรํ ปริหเรยฺย
เอเกน   อํเสน   ปิตรํ   ปริหเรยฺย  วสฺสสตายุโก  วสฺสสตชีวี  โส  จ
เนสํ      อุจฺฉาทนปริมทฺทนนฺหาปนสมฺพาหเนน     ปฏิชคฺเคยฺย     เตปิ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. ภาวียติ ฯ  ม. ยุ. ปหียติ ฯ
ตตฺเถว   มุตฺตกรีสํ  จเชยฺยุํ  น  เตฺวว  ภิกฺขเว  มาตาปิตุนฺนํ  กตํ  วา
โหติ  ปฏิกตํ  วา  อิมิสฺสา  จ  ภิกฺขเว  มหาปฐวิยา ปหูตสตฺตรตนาย ๑-
มาตาปิตโร   อิสฺสราธิปจฺเจ   รชฺเช  ปติฏฺฐาเปยฺย  น  เตฺวว  ภิกฺขเว
มาตาปิตุนฺนํ  กตํ  วา  โหติ  ปฏิกตํ  วา  ตํ  กิสฺส  เหตุ พหูปการา ๒-
ภิกฺขเว   มาตาปิตโร   ปุตฺตานํ   อาปาทกา   โปสกา  อิมสฺส  โลกสฺส
ทสฺเสตาโร  ฯ  โย  จ  โข ภิกฺขเว มาตาปิตโร อสฺสทฺเธ สทฺธาสมฺปทาย
สมาทเปติ   นิเวเสติ   ปติฏฺฐาเปติ   ทุสฺสีเล   สีลสมฺปทาย  สมาทเปติ
นิเวเสติ   ปติฏฺฐาเปติ   มจฺฉรี   จาคสมฺปทาย   สมาทเปติ   นิเวเสติ
ปติฏฺฐาเปติ     ทุปฺปญฺเญ     ปญฺญาสมฺปทาย    สมาทเปติ    นิเวเสติ
ปติฏฺฐาเปติ    เอตฺตาวตา    โข    ภิกฺขเว    มาตาปิตุนฺนํ    กตญฺจ
โหติ ปฏิกตญฺจาติ [๓]- ฯ
     [๒๗๙]   ๓๓   อถโข   อญฺญตโร   พฺราหฺมโณ   เยน   ภควา
เตนุปสงฺกมิ   อุปสงฺกมิตฺวา   ภควตา   สทฺธึ   สมฺโมทิ  สมฺโมทนียํ  กถํ
สาราณียํ   วีติสาเรตฺวา   เอกมนฺตํ  นิสีทิ  เอกมนฺตํ  นิสินฺโน  โข  โส
พฺราหฺมโณ   ภควนฺตํ   เอตทโวจ   กึวาที  ภวํ  โคตโม  กิมกฺขายีติ  ฯ
กิริยวาที   จาหํ   พฺราหฺมณ   อกิริยวาที   จาติ  ฯ  ยถากถํ  ปน  ภวํ
โคตโม  กิริยวาที  จ  อกิริยวาที  จาติ  ฯ  อกิริยํ  โข  อหํ  พฺราหฺมณ
วทามิ    กายทุจฺจริตสฺส   วจีทุจฺจริตสฺส   มโนทุจฺจริตสฺส   อเนกวิหิตานํ
ปาปกานํ   อกุสลานํ   ธมฺมานํ   อกิริยํ   วทามิ   กิริยญฺจ   โข   อหํ
พฺราหฺมณ     วทามิ     กายสุจริตสฺส     วจีสุจริตสฺส    มโนสุจริตสฺส
อเนกวิหิตานํ  กุสลานํ  ธมฺมานํ  กิริยํ  วทามิ  เอวํ  โข  อหํ  พฺราหฺมณ
@เชิงอรรถ:  ม. ปหูตรตนาย ฯ  ม. พหูการา ฯ  ยุ. อติกตญฺจาติ ฯ
กิริยวาที   จ   อกิริยวาที   จาติ   ฯ   อภิกฺกนฺตํ  โภ  โคตม  ฯเปฯ
อุปาสกํ มํ ภวํ โคตโม ธาเรตุ อชฺชตคฺเค ปาณุเปตํ สรณํ คตนฺติ ฯ
     [๒๘๐]   ๓๔   อถโข   อนาถปิณฺฑิโก   คหปติ   เยน   ภควา
เตนุปสงฺกมิ     อุปสงฺกมิตฺวา     ภควนฺตํ    อภิวาเทตฺวา    เอกมนฺตํ
นิสีทิ    เอกมนฺตํ    นิสินฺโน    โข   อนาถปิณฺฑิโก   คหปติ   ภควนฺตํ
เอตทโวจ   กติ   นุ  โข  ภนฺเต  โลเก  ทกฺขิเณยฺยา  กตฺถ  จ  ทานํ
ทาตพฺพนฺติ   ฯ   เทฺว   โข   คหปติ   โลเก  ทกฺขิเณยฺยา  เสโข  จ
อเสโข   จ   อิเม  โข  คหปติ  เทฺว  โลเก  ทกฺขิเณยฺยา  เอตฺถ  จ
ทานํ    ทาตพฺพนฺติ    ฯ   อิทมโวจ   ภควา   อิทํ   วตฺวาน   สุคโต
อถาปรํ เอตทโวจ สตฺถา
                เสโข จ อเสโข จ อิมสฺมึ โลเก
                อาหุเนยฺยา ยชมานานํ โหนฺติ
         เต อุชุภูตา กาเยน           วาจาย อุท เจตสา
         เขตฺตนฺตํ ยชมานานํ        เอตฺถ ทินฺนํ มลปฺผลนฺติ ฯ
     [๒๘๑]   ๓๕   เอกํ   สมยํ  ภควา  สาวตฺถิยํ  วิหรติ  เชตวเน
อนาถปิณฺฑิกสฺส  อาราเม  ฯ  เตน  โข  ปน สมเยน อายสฺมา สารีปุตฺโต
สาวตฺถิยํ  วิหรติ  ปุพฺพาราเม  มิคารมาตุปาสาเท  ฯ  ตตฺร โข อายสฺมา
สารีปุตฺโต  ภิกฺขู  อามนฺเตสิ  อาวุโส  ภิกฺขโวติ  ฯ  อาวุโสติ  โข  เต
ภิกฺขู   อายสฺมโต   สารีปุตฺตสฺส   ปจฺจสฺโสสุํ   ฯ  อายสฺมา  สารีปุตฺโต
เอตทโวจ     อชฺฌตฺตสญฺโญชนญฺจ     อาวุโส    ปุคฺคลํ    เทเสสฺสามิ
พหิทฺธาสญฺโญชนญฺจ  ตํ  สุณาถ  สาธุกํ  มนสิกโรถ  ภาสิสฺสามีติ  ฯ  เอวํ
อาวุโสติ  โข  เต  ภิกฺขู  อายสฺมโต  สารีปุตฺตสฺส ปจฺจสฺโสสุํ ฯ อายสฺมา
สารีปุตฺโต   เอตทโวจ   กตโม   จาวุโส   อชฺฌตฺตสญฺโญชโน   ปุคฺคโล
อิธาวุโส ภิกฺขุ สีลวา โหติ ปาติโมกฺขสํวรสํวุโต วิหรติ อาจารโคจรสมฺปนฺโน
อณุมตฺเตสุ    วชฺเชสุ    ภยทสฺสาวี    สมาทาย   สิกฺขติ   สิกฺขาปเทสุ
โส   กายสฺส   เภทา   ปรมฺมรณา  อญฺญตรํ  เทวนิกายํ  อุปปชฺชติ  โส
ตโต   จุโต   อาคามี   โหติ   อาคนฺตา   อิตฺถตฺตํ   อยํ  วุจฺจตาวุโส
อชฺฌตฺตสญฺโญชโน ปุคฺคโล อาคามี อาคนฺตา อิตฺถตฺตํ ฯ
     {๒๘๑.๑}   กตโม  จาวุโส  พหิทฺธาสญฺโญชโน  ปุคฺคโล  อิธาวุโส
ภิกฺขุ   สีลวา   โหติ  ปาติโมกฺขสํวรสํวุโต  วิหรติ  อาจารโคจรสมฺปนฺโน
อณุมตฺเตสุ   วชฺเชสุ   ภยทสฺสาวี   สมาทาย   สิกฺขติ  สิกฺขาปเทสุ  โส
อญฺญตรํ   สนฺตํ   เจโตวิมุตฺตึ   อุปสมฺปชฺช  วิหรติ  โส  กายสฺส  เภทา
ปรมฺมรณา  อญฺญตรํ  เทวนิกายํ  อุปปชฺชติ  โส  ตโต จุโต อนาคามี โหติ
อนาคนฺตา    อิตฺถตฺตํ   อยํ   วุจฺจตาวุโส   พหิทฺธาสญฺโญชโน   ปุคฺคโล
อนาคามี   อนาคนฺตา  อิตฺถตฺตํ  ฯ  ปุน  จ  ปรํ  อาวุโส  ภิกฺขุ  สีลวา
โหติ   ปาติโมกฺขสํวรสํวุโต   วิหรติ   อาจารโคจรสมฺปนฺโน   อณุมตฺเตสุ
วชฺเชสุ   ภยทสฺสาวี   สมาทาย   สิกฺขติ  สิกฺขาปเทสุ  โส  กามานํเยว
นิพฺพิทาย    วิราคาย   นิโรธาย   ปฏิปนฺโน   โหติ   โส   ภวานํเยว
นิพฺพิทาย   วิราคาย   นิโรธาย   ปฏิปนฺโน   โหติ   โส   ตณฺหกฺขยาย
ปฏิปนฺโน   โหติ   โส   โลภกฺขาย   ปฏิปนฺโน   โหติ   โส   กายสฺส
เภทา   ปรมฺมรณา   อญฺญตรํ   เทวนิกายํ   อุปปชฺชติ  โส  ตโต  จุโต
อนาคามี     โหติ     อนาคนฺตา     อิตฺถตฺตํ     อยํ    วุจฺจตาวุโส
พหิทฺธาสญฺโญชโน ปุคฺคโล อนาคามี อนาคนฺตา อิตฺถตฺตนฺติ ฯ
     อถโข   สมฺพหุลา  สมจิตฺตา  เทวตา  เยน  ภควา  เตนุปสงฺกมึสุ
อุปสงฺกมิตฺวา    ภควนฺตํ   อภิวาเทตฺวา   เอกมนฺตํ   อฏฺฐํสุ   เอกมนฺตํ
ฐิตา   โข  ตา  เทวตา  ภควนฺตํ  เอตทโวจุํ  เอโส  ภนฺเต  อายสฺมา
สารีปุตฺโต   ปุพฺพาราเม   มิคารมาตุปาสาเท  ภิกฺขูนํ  อชฺฌตฺตสญฺโญชนญฺจ
ปุคฺคลํ   เทเสติ   พหิทฺธาสญฺโญชนญฺจ   หฏฺฐา   ภนฺเต   ปริสา   สาธุ
ภนฺเต    ภควา    เยนายสฺมา    สารีปุตฺโต   เตนุปสงฺกมตุ   อนุกมฺปํ
อุปาทายาติ ฯ อธิวาเสสิ ภควา ตุณฺหีภาเวน ฯ
     {๒๘๑.๒}   อถโข  ภควา  เสยฺยถาปิ  นาม พลวา ปุริโส สมฺมิญฺชิตํ
วา  พาหํ  ปสาเรยฺย  ปสาริตํ  วา  พาหํ สมฺมิญฺเชยฺย เอวเมว เชตวเน
อนฺตรหิโต   ปุพฺพาราเม   มิคารมาตุปาสาเท   อายสฺมโต   สารีปุตฺตสฺส
ปมุเข ๑- ปาตุรโหสิ ฯ นิสีทิ ภควา ปญฺญตฺเต อาสเน ฯ
     {๒๘๑.๓}   อายสฺมาปิ   โข   สารีปุตฺโต  ภควนฺตํ  อภิวาเทตฺวา
เอกมนฺตํ   นิสีทิ   เอกมนฺตํ   นิสินฺนํ  โข  อายสฺมนฺตํ  สารีปุตฺตํ  ภควา
เอตทโวจ   อิธ   สารีปุตฺต   สมฺพหุลา   สมจิตฺตา   เทวตา   เยนาหํ
เตนุปสงฺกมึสุ      อุปสงฺกมิตฺวา     มํ     อภิวาเทตฺวา     เอกมนฺตํ
อฏฺฐํสุ    เอกมนฺตํ    ฐิตา    โข    สารีปุตฺโต   ตา   เทวตา   มํ
เอตทโวจุํ    เอโส    ภนฺเต    อายสฺมา    สารีปุตฺโต   ปุพฺพาราเม
@เชิงอรรถ:  ม. สมฺมุเข ฯ
มิคารมาตุปาสาเท    ภิกฺขูนํ    อชฺฌตฺตสญฺโญชนญฺจ    ปุคฺคลํ    เทเสติ
พหิทฺธาสญฺโญชนญฺจ    หฏฺฐา   ภนฺเต   ปริสา   สาธุ   ภนฺเต   ภควา
เยนายสฺมา    สารีปุตฺโต   เตนุปสงฺกมตุ   อนุกมฺปํ   อุปาทายาติ   ตา
โข   ปน   สารีปุตฺต   เทวตา   ทสปิ  หุตฺวา  วีสติมฺปิ  หุตฺวา  ตึสมฺปิ
หุตฺวา    จตฺตาฬีสมฺปิ   หุตฺวา   ปญฺญาสมฺปิ   หุตฺวา   สฏฺฐิมฺปิ   หุตฺวา
อารคฺคโกฏินิตุทนมตฺเตปิ ติฏฺฐนฺติ น จ อญฺญมญฺญํ พฺยาพาเธนฺติ
     {๒๘๑.๔}   สิยา  โข ปน เต ๑- สารีปุตฺต เอวมสฺส ตตฺถ นูน ตาสํ
เทวตานํ  ตถาจิตฺตํ  ภาวิตํ  เยน  ตา เทวตา ทสปิ หุตฺวา วีสติมฺปิ หุตฺวา
ตึสมฺปิ    หุตฺวา   จตฺตาฬีสมฺปิ   หุตฺวา   ปญฺญาสมฺปิ   หุตฺวา   สฏฺฐิมฺปิ
หุตฺวา     อารคฺคโกฏินิตุทนมตฺเตปิ    ติฏฺฐนฺติ    น    จ    อญฺญมญฺญํ
พฺยาพาเธนฺตีติ  น  โข  ปเนตํ  สารีปุตฺต  เอวํ  ทฏฺฐพฺพํ  อิเธว  [๒]-
สารีปุตฺต   ตาสํ  เทวตานํ  ตถาจิตฺตํ  ภาวิตํ  เยน  ตา  เทวตา  ทสปิ
หุตฺวา    ฯเปฯ    น    จ   อญฺญมญฺญํ   พฺยาพาเธนฺติ   ตสฺมา   ติห
สารีปุตฺต    เอวํ    สิกฺขิตพฺพํ   สนฺตินฺทฺริยา   ภวิสฺสาม   สนฺตมานสาติ
เอวญฺหิ  เต  ๓-  สารีปุตฺต  สิกฺขิตพฺพํ  สนฺตินฺทฺริยานญฺหิ เต ๔- สารีปุตฺต
สนฺตมานสานํ   สนฺตํเยว   กายกมฺมํ   ภวิสฺสติ   สนฺตํ   วจีกมฺมํ   สนฺตํ
มโนกมฺมํ    สนฺตํเยวุปหารํ    อุปหริสฺสาม    สพฺรหฺมจารีสูติ    เอวญฺหิ
เต   ๕-   สารีปุตฺต   สิกฺขิตพฺพํ   อนสฺสุํ   โข  สารีปุตฺต  อญฺญติตฺถิยา
ปริพฺพาชกา เย อิมํ ธมฺมปริยายํ นาสฺโสสุนฺติ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. อยํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ   ม. โข ๓-๔-๕ ม. ยุ. โว ฯ
     [๒๘๒]   ๓๖  เอกํ  สมยํ  อายสฺมา  มหากจฺจาโน  วรณาย วิหรติ
กทฺทมทหตีเร   ๑-   ฯ   อถโข  อารามทณฺโฑ  พฺราหฺมโณ  เยนายสฺมา
มหากจฺจาโน   เตนุปสงฺกมิ   อุปสงฺกมิตฺวา   อายสฺมตา   มหากจฺจาเนน
สทฺธึ   สมฺโมทิ   สมฺโมทนียํ   กถํ   สาราณียํ   วีติสาเรตฺวา  เอกมนฺตํ
นิสีทิ   เอกมนฺตํ   นิสินฺโน   โข   อารามทณฺโฑ  พฺราหฺมโณ  อายสฺมนฺตํ
มหากจฺจานํ  เอตทโวจ  โก  นุ  โข  โภ  กจฺจาน  เหตุ  โก  ปจฺจโย
เยน    ขตฺติยาปิ    ขตฺติเยหิ    วิวทนฺติ    พฺราหฺมณาปิ   พฺราหฺมเณหิ
วิวทนฺติ        คหปติกาปิ       คหปติเกหิ       วิวทนฺตีติ       ฯ
กามราควินิเวสวินิพนฺธปลิเคธปริยุฏฺฐานชฺโฌสานเหตุ ๒-
โข        พฺราหฺมณ        ขตฺติยาปิ       ขตฺติยาปิ       วิวทนฺติ
พฺราหฺมณาปิ พฺราหฺมเณหิ วิวทนฺติ คหปติกาปิ คหปติเกหิ วิวทนฺตีติ ฯ
     {๒๘๒.๑}   โก  ปน  โภ  กจฺจาน  เหตุ โก ปจฺจโย เยน สมณาปิ
สมเณหิ       วิวทนฺตีติ       ฯ       ทิฏฺฐิราควินิเวสวินิพนฺธปลิเคธ-
ปริยุฏฺฐานชฺโฌสานเหตุ    ๓-    โข    พฺราหฺมณ   สมณาปิ   สมเณหิ
วิวทนฺตีติ   ฯ   อตฺถิ  ปน  โภ  กจฺจาน  โกจิ  โลกสฺมึ  โย  อิมญฺเจว
กามราควินิเวสวินิพนฺธปลิเคธปริยุฏฺฐานชฺโฌสานํ      ๔-     สมติกฺกนฺโต
อิมญฺจ        ทิฏฺฐิราควินิเวสวินิพนฺธปลิเคธปริยุฏฺฐานชฺโฌสานํ       ๕-
สมติกฺกนฺโตติ    ฯ    อตฺถิ    พฺราหฺมณ    โลกสฺมึ    โย   อิมญฺเจว
กามราควินิเวสวินิพนฺธปลิเคธปริยุฏฺฐานชฺโฌสานํ      ๖-     สมติกฺกนฺโต
อิมญฺจ        ทิฏฺฐิราควินิเวสวินิพนฺธปลิเคธปริยุฏฺฐานชฺโฌสานํ       ๗-
สมติกฺกนฺโตติ   ฯ  โก  ปน  โส  โภ  กจฺจาน  โลกสฺมึ  โย  อิมญฺเจว
@เชิงอรรถ:  ม. ภทฺทสาริตีเร ฯ ๒-๓-๔-๕-๖-๗ ม. กามราคาภินิเวส ... ฯ
กามราควินิเวสวินิพนฺธปลิเคธปริยุฏฺฐานชฺโฌสานํ สมติกฺกนฺโต
อิมญฺจ ทิฏฺฐิราควินิเวสวินิพนฺธปลิเคธปริยุฏฺฐานชฺโฌสานํ
สมติกฺกนฺโตติ   ฯ   อตฺถิ   พฺราหฺมณ   ปุรตฺถิเมสุ   ชนปเทสุ   สาวตฺถี
นาม   นครํ   ตตฺถ  โส  ภควา  เอตรหิ  วิหรติ  อรหํ  สมฺมาสมฺพุทฺโธ
โส   หิ   พฺราหฺมณ   ภควา   อิมญฺเจว  กามราควินิเวสวินิพนฺธปลิเคธ-
ปริยุฏฺฐานชฺโฌสานํ      สมติกฺกนฺโต      อิมญฺจ     ทิฏฺฐิราควินิเวส-
วินิพนฺธปลิเคธปริยุฏฺฐานชฺโฌสานํ      สมติกฺกนฺโตติ      ฯ      เอวํ
วุตฺเต   อารามทณฺโฑ   พฺราหฺมโณ   อุฏฺฐายาสนา   เอกํสํ  อุตฺตราสงฺคํ
กริตฺวา     ทกฺขิณชานุมณฺฑลํ     ปฐวิยํ    นิหนฺตฺวา    เยน    ภควา
เตนญฺชลิมฺปณาเมตฺวา    ติกฺขตฺตุํ    อุทานํ    อุทาเนสิ    นโม   ตสฺส
ภควโต   อรหโต   สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส   นโม   ตสฺส   ภควโต   อรหโต
สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส  นโม  ตสฺส  ภควโต  อรหโต  สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส  โย  หิ
โส   ภควา   อิมญฺเจว   กามราควินิเวสวินิพนฺธปลิเคธปริยุฏฺฐานชฺโฌสานํ
สมติกฺกนฺโต     อิมญฺจ    ทิฏฺฐิราควินิเวสวินิพนฺธปลิเคธปริยุฏฺฐานชฺโฌสานํ
สมติกฺกนฺโตติ   ฯ   อภิกฺกนฺตํ   โภ   กจฺจาน   อภิกฺกนฺตํ  โภ  กจฺจาน
เสยฺยถาปิ   โภ   กจฺจาน   นิกฺกุชฺชิตํ  วา  อุกฺกุชฺเชยฺย  ปฏิจฺฉนฺนํ  วา
วิวเรยฺย  มูฬฺหสฺส  วา  มคฺคํ  อาจิกฺเขยฺย  อนฺธกาเร  วา เตลปฺปชฺโชตํ
ธาเรยฺย   จกฺขุมนฺโต   รูปานิ   ทกฺขนฺตีติ  เอวเมวํ  โภตา  กจฺจาเนน
อเนกปริยาเยน   ธมฺโม   ปกาสิโต   เอสาหํ  โภ  กจฺจาน  ตํ  ภวนฺตํ
โคตมํ    สรณํ   คจฺฉามิ   ธมฺมญฺจ   ภิกฺขุสงฺฆญฺจ   อุปาสกํ   มํ   ภวํ
กจฺจาโน ธาเรตุ อชฺชตคฺเค ปาณุเปตํ สรณํ คตนฺติ ฯ
     [๒๘๓]   ๓๗  เอกํ  สมยํ  อายสฺมา  มหากจฺจาโน  มธุรายํ วิหรติ
คุนฺทาวเน  ฯ  อถโข  กณฺฑรายโน  พฺราหฺมโณ  เยนายสฺมา มหากจฺจาโน
เตนุปสงฺกมิ     อุปสงฺกมิตฺวา     อายสฺมตา    มหากจฺจาเนน    สทฺธึ
สมฺโมทิ   ฯเปฯ   เอกมนฺตํ   นิสินฺโน   โข   กณฺฑรายโน   พฺราหฺมโณ
อายสฺมนฺตํ    มหากจฺจานํ   เอตทโวจ   สุตมฺเมตํ   โภ   กจฺจาน   น
สมโณ   กจฺจาโน   พฺราหฺมเณ   ชิณฺเณ   วุฑฺเฒ   มหลฺลเก   อทฺธคเต
วโยอนุปฺปตฺเต  อภิวาเทติ  วา  ปจฺจุฏฺเฐติ  วา  อาสเนน วา นิมนฺเตตีติ
ตยิทํ   โภ   กจฺจาน  ตเถว  น  หิ  ภวํ  กจฺจาโน  พฺราหฺมเณ  ชิณฺเณ
วุฑฺเฒ   มหลฺลเก  อทฺธคเต  วโยอนุปฺปตฺเต  อภิวาเทติ  วา  ปจฺจุฏฺเฐติ
วา อาสเนน วา นิมนฺเตติ ตยิทํ โภ กจฺจาน น สมฺปนฺนเมวาติ ฯ
     {๒๘๓.๑}   อตฺถิ   พฺราหฺมณ   เตน   ภควตา  ชานตา  ปสฺสตา
อรหตา   สมฺมาสมฺพุทฺเธน   วุฑฺฒิภูมิ   จ  อกฺขาตา  ทหรภูมิ  จ  วุฑฺโฒ
เจปิ  พฺราหฺมณ  โหติ  อสีติโก ๑- วา นวุติโก วา วสฺสสติโก วา ชาติยา
โส   จ   กาเม  ปริภุญฺชติ  กามมชฺเฌ  วสติ  กามปริฬาเหน  ปริฑยฺหติ
กามวิตกฺเกหิ  ขชฺชติ  กามปริเยสนาย  อุสฺสุกฺโก  อถโข  โส  พาโล  น
เถโรเตฺวว  สงฺขํ  คจฺฉติ  ทหโร  เจปิ พฺราหฺมณ โหติ ยุวา สุสูกาฬเกโส
ภเทฺรน  โยพฺพเนน  สมนฺนาคโต  ปฐเมน วยสา โส จ น กาเม ปริภุญฺชติ
น   กามมชฺเฌ   วสติ   น  กามปริฬาเหน  ปริฑยฺหติ  น  กามวิตกฺเกหิ
ขชฺชติ  น  กามปริเยสนาย  อุสฺสุกฺโก  อถโข  โส  ปณฺฑิโต  เถโรเตฺวว
สงฺขํ   คจฺฉตีติ  ฯ  เอวํ  วุตฺเต  กณฺฑรายโน  พฺราหฺมโณ  อุฏฺฐายาสนา
@เชิงอรรถ:  ม. อาสีติโก วา นาวุติโก วา ฯ
เอกํสํ   อุตฺตราสงฺคํ  กริตฺวา  ทหรานํ  สุทํ  ๑-  ภิกฺขูนํ  ปาเท  สิรสา
วนฺทติ   วุฑฺฒา   ภวนฺโต   วุฑฺฒภูมิยํ   ฐิตา   ทหรา   มยํ   ทหรภูมิยํ
ฐิตา   อภิกฺกนฺตํ   โภ   กจฺจาน   ฯเปฯ   อุปาสกํ  มํ  ภวํ  กจฺจาโน
ธาเรตุ อชฺชตคฺเค ปาณุเปตํ สรณํ คตนฺติ ฯ
     [๒๘๔]   ๓๘  ยสฺมึ  ภิกฺขเว สมเย โจรา พลวนฺโต โหนฺติ ราชาโน
ตสฺมึ   สมเย  ทุพฺพลา  โหนฺติ  ตสฺมึ  ภิกฺขเว  สมเย  รญฺโญ  น  ผาสุ
โหติ   อติยาตุํ  วา  นิยฺยาตุํ  วา  ปจฺจนฺติเม  วา  ชนปเท  อนุสญฺญาตุํ
พฺราหฺมณคหปติกานํปิ  ตสฺมึ  สมเย  น  ผาสุ  โหติ  อติยาตุํ  วา นิยฺยาตุํ
วา  พาหิรานิ  วา  กมฺมนฺตานิ  ปฏิเวกฺขิตุํ  ฯ เอวเมว โข ภิกฺขเว ยสฺมึ
สมเย   ปาปภิกฺขู   พลวนฺโต   โหนฺติ   เปสลา   ภิกฺขู   ตสฺมึ  สมเย
ทุพฺพลา   โหนฺติ   ตสฺมึ   ภิกฺขเว   สมเย   เปสลา   ภิกฺขู  ตุณฺหีภูตา
ตุณฺหีภูตาว  สงฺฆมชฺเฌ  สงฺกสายนฺติ  ปจฺจนฺติเม  วา  ชนปเท  ภชนฺติ ๒-
ตยิทํ   ภิกฺขเว   โหติ   พหุชนาหิตาย   พหุชนาสุขาย   พหุโน   ชนสฺส
อนตฺถาย อหิตาย ทุกฺขาย เทวมนุสฺสานํ ฯ
     {๒๘๔.๑}   ยสฺมึ  ภิกฺขเว  สมเย  ราชาโน พลวนฺโต โหนฺติ โจรา
ตสฺมึ  สมเย  ทุพฺพลา  โหนฺติ  ตสฺมึ  ภิกฺขเว  สมเย  รญฺโญ  ผาสุ โหติ
อติยาตุํ   วา   นิยฺยาตุํ   วา   ปจฺจนฺติเม   วา   ชนปเท  อนุสญฺญาตุํ
พฺราหฺมณคหปติกานํปิ    ตสฺมึ    สมเย    ผาสุ   โหติ   อติยาตุํ   วา
นิยฺยาตุํ   วา   พาหิรานิ   วา   กมฺมนฺตานิ   ปฏิเวกฺขิตุํ  ฯ  เอวเมว
โข   ภิกฺขเว   ยสฺมึ  สมเย  เปสลา  ภิกฺขู  พลวนฺโต  โหนฺติ  ปาปกา
ภิกฺขู    ตสฺมึ    สมเย    ทุพฺพลา   โหนฺติ   ตสฺมึ   ภิกฺขเว   สมเย
@เชิงอรรถ:  ม. สตํ ฯ   ม. อจฺฉนฺติ ฯ
ปาปภิกฺขู   ตุณฺหีภูตา   ตุณฺหีภูตาว   สงฺฆมชฺเฌ   สงฺกสายนฺติ  เยน  วา
[๑]-   เตน   วา   ปปตนฺติ   ๒-  ตยิทํ  ภิกฺขเว  โหติ  พหุชนหิตาย
พหุชนสุขาย พหุโน ชนสฺส อตฺถาย หิตาย สุขาย เทวมนุสฺสานนฺติ ฯ
     [๒๘๕]   ๓๙   ทฺวินฺนาหํ   ภิกฺขเว   มิจฺฉาปฏิปตฺตึ   น  วณฺเณมิ
คิหิสฺส   วา   ปพฺพชิตสฺส   วา   คิหี   วา   ภิกฺขเว   ปพฺพชิโต  วา
มิจฺฉาปฏิปนฺโน    มิจฺฉาปฏิปตฺตาธิกรณเหตุ    นาราธโก    โหติ   ญายํ
ธมฺมํ   กุสลํ   ฯ   ทฺวินฺนาหํ   ภิกฺขเว   สมฺมาปฏิปตฺตึ  วณฺเณมิ  คิหิสฺส
วา  ปพฺพชิตสฺส  วา  คิหี  วา  ภิกฺขเว   ปพฺพชิโต  วา  สมฺมาปฏิปนฺโน
สมฺมาปฏิปตฺตาธิกรณเหตุ อาราธโก โหติ ญายํ ธมฺมํ กุสลนฺติ ฯ
     [๒๘๖]   ๔๐   เย   เต  ภิกฺขเว  ภิกฺขู  ทุคฺคหิเตหิ  สุตฺตนฺเตหิ
พฺยญฺชนปฏิรูปเกหิ    อตฺถญฺจ    ธมฺมญฺจ    ปฏิพาหนฺติ    เต   ภิกฺขเว
ภิกฺขู    พหุชนาหิตาย    ปฏิปนฺนา    พหุชนาสุขาย    พหุโน    ชนสฺส
อนตฺถาย   อหิตาย   ทุกฺขาย  เทวมนุสฺสานํ  พหุญฺจ  เต  ภิกฺขเว  ภิกฺขู
อปุญฺญํ   ปสวนฺติ  เตจิมํ  สทฺธมฺมํ  อนฺตรธาเปนฺติ  ฯ  เย  เต  ภิกฺขเว
ภิกฺขู    สุคฺคหิเตหิ   สุตฺตนฺเตหิ   พฺยญฺชนปฏิรูปเกหิ   อตฺถญฺจ   ธมฺมญฺจ
อนุโลเมนฺติ   เต   ภิกฺขเว   ภิกฺขู  พหุชนหิตาย  ปฏิปนฺนา  พหุชนสุขาย
พหุโน   ชนสฺส   อตฺถาย   หิตาย   สุขาย   เทวมนุสฺสานํ  พหุญฺจ  เต
ภิกฺขเว ภิกฺขู ปุญฺญํ ปสวนฺติ เตจิมํ สทฺธมฺมํ ฐเปนฺตีติ ฯ
                   สมจิตฺตวคฺโค จตุตฺโถ ฯ
     [๒๘๗]   ๔๑  เทฺวมา  ภิกฺขเว  ปริสา  กตมา  เทฺว  อุตฺตานา จ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. ปน ฯ  ม. ปกฺกมนฺติ ฯ
ปริสา  คมฺภีรา  จ  ปริสา  ฯ  กตมา  จ  ภิกฺขเว  อุตฺตานา ปริสา อิธ
ภิกฺขเว   ยสฺสํ  ปริสายํ  ภิกฺขู  อุทฺธตา  โหนฺติ  อุนฺนฬา  จปลา  มุขรา
วิกิณฺณวาจา     มุฏฺฐสฺสตี    อสมฺปชานา    อสมาหิตา    วิพฺภนฺตจิตฺตา
ปากตินฺทฺริยา   อยํ   วุจฺจติ   ภิกฺขเว  อุตฺตานา  ปริสา  ฯ  กตมา  จ
ภิกฺขเว    คมฺภีรา   ปริสา   อิธ   ภิกฺขเว   ยสฺสํ    ปริสายํ   ภิกฺขู
อนุทฺธตา    โหนฺติ    อนุนฺนฬา    อจปลา    อมุขรา    อวิกิณฺณวาจา
อุปฏฺฐิตสฺสตี   สมฺปชานา   สมาหิตา   เอกคฺคจิตฺตา   สํวุตินฺทฺริยา   อยํ
วุจฺจติ   ภิกฺขเว  คมฺภีรา  ปริสา  ฯ  อิมา  โข  ภิกฺขเว  เทฺว  ปริสา
เอตทคฺคํ ภิกฺขเว อิมาสํ ทฺวินฺนํ ปริสานํ ยทิทํ คมฺภีรา ปริสาติ ฯ
     [๒๘๘]   ๔๒  เทฺวมา  ภิกฺขเว  ปริสา  กตมา  เทฺว  วคฺคา  จ
ปริสา  สมคฺคา  จ  ปริสา  ฯ  กตมา  จ  ภิกฺขเว  วคฺคา  ปริสา  อิธ
ภิกฺขเว   ยสฺสํ   ปริสายํ   ภิกฺขู  ภณฺฑนชาตา  กลหชาตา  วิวาทาปนฺนา
อญฺญมญฺญํ    มุขสตฺตีหิ    วิตุทนฺตา    วิหรนฺติ   อยํ   วุจฺจติ   ภิกฺขเว
วคฺคา   ปริสา   ฯ  กตมา  จ  ภิกฺขเว  สมคฺคา  ปริสา  อิธ  ภิกฺขเว
ยสฺสํ   ปริสายํ   ภิกฺขู  สมคฺคา  สมฺโมทมานา  อวิวทมานา  ขีโรทกีภูตา
อญฺญมญฺญํ    ปิยจกฺขูหิ   สมฺปสฺสนฺตา   วิหรนฺติ   อยํ   วุจฺจติ   ภิกฺขเว
สมคฺคา  ปริสา  ฯ  อิมา  โข  ภิกฺขเว  เทฺว  ปริสา  เอตทคฺคํ ภิกฺขเว
อิมาสํ ทฺวินฺนํ ปริสานํ ยทิทํ สมคฺคา ปริสาติ ฯ
     [๒๘๙]   ๔๓  เทฺวมา  ภิกฺขเว  ปริสา   กตมา  เทฺว อนคฺควตี จ
ปริสา   อคฺควตี   จ  ปริสา  ฯ  กตมา  จ  ภิกฺขเว  อนคฺควตี  ปริสา
อิธ  ภิกฺขเว  ยสฺสํ  ปริสายํ  เถรา  ภิกฺขู พาหุลฺลิกา ๑- โหนฺติ สาถลิกา
โวกฺกมเน   ปุพฺพงฺคมา   ปวิเวเก   นิกฺขิตฺตธุรา   น   วิริยํ  อารภนฺติ
อปฺปตฺตสฺส   ปตฺติยา   อนธิคตสฺส   อธิคมาย   อสจฺฉิกตสฺส  สจฺฉิกิริยาย
เตสํ   ปจฺฉิมา   ชนตา   ทิฏฺฐานุคตึ  อาปชฺชติ  สาปิ  โหติ  พาหุลฺลิกา
สาถลิกา   โวกฺกมเน   ปุพฺพงฺคมา   ปวิเวเก   นิกฺขิตฺตธุรา   น  วิริยํ
อารภติ    อปฺปตฺตสฺส    ปตฺติยา   อนธิคตสฺส   อธิคมาย   อสจฺฉิกตสฺส
สจฺฉิกิริยาย   อยํ   วุจฺจติ   ภิกฺขเว   อนคฺควตี  ปริสา  ฯ  กตมา  จ
ภิกฺขเว  อคฺควตี  ปริสา  อิธ  ภิกฺขเว  ยสฺสํ  ปริสายํ  เถรา  ภิกฺขู  น
พาหุลฺลิกา   โหนฺติ   น   สาถลิกา   โวกฺกมเน  นิกฺขิตฺตธุรา  ปวิเวเก
ปุพฺพงฺคมา    วิริยํ    อารภนฺติ    อปฺปตฺตสฺส    ปตฺติยา    อนธิคตสฺส
อธิคมาย   อสจฺฉิกตสฺส   สจฺฉิกิริยาย  เตสํ  ปจฺฉิมา  ชนตา  ทิฏฺฐานุคตึ
อาปชฺชติ   สาปิ  โหติ  น  พาหุลฺลิกา  น  สาถลิกา  โวกฺกมเน  [๒]-
นิกฺขิตฺตธุรา   ปวิเวเก   ปุพฺพงฺคมา  วิริยํ  อารภติ  อปฺปตฺตสฺส  ปตฺติยา
อนธิคตสฺส   อธิคมาย   อสจฺฉิกตสฺส   สจฺฉิกิริยาย  อยํ  วุจฺจติ  ภิกฺขเว
อคฺควตี   ปริสา   ฯ   อิมา   โข   ภิกฺขเว   เทฺว  ปริสา  เอตทคฺคํ
ภิกฺขเว อิมาสํ ทฺวินฺนํ ปริสานํ ยทิทํ อคฺควตี ปริสาติ ฯ
     [๒๙๐]   ๔๔  เทฺวมา  ภิกฺขเว  ปริสา  กตมา  เทฺว  อนริยา  จ
ปริสา  อริยา  จ  ปริสา  ฯ  กตมา  จ  ภิกฺขเว  อนริยา  ปริสา  อิธ
ภิกฺขเว   ยสฺสํ   ปริสายํ   ภิกฺขู   อิทํ   ทุกฺขนฺติ  ยถาภูตํ  นปฺปชานนฺติ
อยํ   ทุกฺขสมุทโยติ   ยถาภูตํ   นปฺปชานนฺติ  อยํ  ทุกฺขนิโรโธติ  ยถาภูตํ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. พาหุลิกา ฯ สพฺพตฺถ อีทิสเมว ฯ  ม. น ฯ
นปฺปชานนฺติ   อยํ   ทุกฺขนิโรธคามินี   ปฏิปทาติ   ยถาภูตํ   นปฺปชานนฺติ
อยํ  วุจฺจติ  ภิกฺขเว  อนริยา  ปริสา  ฯ  กตมา จ ภิกฺขเว อริยา ปริสา
อิธ   ภิกฺขเว   ยสฺสํ   ปริสายํ  ภิกฺขู  อิทํ  ทุกฺขนฺติ  ยถาภูตํ  ปชานนฺติ
อยํ   ทุกฺขสมุทโยติ   ยถาภูตํ   ปชานนฺติ   อยํ   ทุกฺขนิโรโธติ  ยถาภูตํ
ปชานนฺติ   อยํ   ทุกฺขนิโรธคามินี   ปฏิปทาติ   ยถาภูตํ   ปชานนฺติ  อยํ
วุจฺจติ   ภิกฺขเว   อริยา  ปริสา  ฯ  อิมา  โข  ภิกฺขเว  เทฺว  ปริสา
เอตทคฺคํ ภิกฺขเว อิมาสํ ทฺวินฺนํ ปริสานํ ยทิทํ อริยา ปริสาติ ฯ
     [๒๙๑]   ๔๕  เทฺวมา  ภิกฺขเว  ปริสา  กตมา เทฺว ปริสกสโฏ ๑-
จ   ปริสมณฺโฑ   จ   ฯ  กตโม  จ  ภิกฺขเว  ปริสกสโฏ  อิธ  ภิกฺขเว
ยสฺสํ   ปริสายํ   ภิกฺขู  ฉนฺทาคตึ  คจฺฉนฺติ  โทสาคตึ  คจฺฉนฺติ  โมหาคตึ
คจฺฉนฺติ   ภยาคตึ   คจฺฉนฺติ   อยํ   วุจฺจติ   ภิกฺขเว   ปริสกสโฏ   ฯ
กตโม   จ   ภิกฺขเว   ปริสมณฺโฑ   อิธ  ภิกฺขเว  ยสฺสํ  ปริสายํ  ภิกฺขู
น   ฉนฺทาคตึ   คจฺฉนฺติ   น  โทสาคตึ  คจฺฉนฺติ  น  โมหาคตึ  คจฺฉนฺติ
น   ภยาคตึ   คจฺฉนฺติ  อยํ  วุจฺจติ  ภิกฺขเว  ปริสมณฺโฑ  ฯ  อิมา  โข
ภิกฺขเว   เทฺว   ปริสา   เอตทคฺคํ   ภิกฺขเว   อิมาสํ  ทฺวินฺนํ  ปริสานํ
ยทิทํ ปริสมณฺโฑติ ฯ
     [๒๙๒]   ๔๖  เทฺวมา  ภิกฺขเว  ปริสา  กตมา เทฺว อุกฺกาจิตวินีตา
ปริสา  โน  ปฏิปุจฺฉาวินีตา  ปฏิปุจฺฉาวินีตา  ปริสา  โน อุกฺกาจิตวินีตา ฯ
กตมา   จ   ภิกฺขเว   อุกฺกาจิตวินีตา  ปริสา  โน  ปฏิปุจฺฉาวินีตา  อิธ
ภิกฺขเว  ยสฺสํ  ปริสายํ  ภิกฺขู  เย  เต  สุตฺตนฺตา ตถาคตภาสิตา คมฺภีรา
@เชิงอรรถ:  ม. ปริสากสโฏ จ ปริสามณฺโฑ จ ฯ
คมฺภีรตฺถา     โลกุตฺตรา     สุญฺญตปฏิสํยุตฺตา     เตสุ    ภญฺญมาเนสุ
น   สุสฺสูสนฺติ   น   โสตํ   โอทหนฺติ   น   อญฺญาจิตฺตํ   อุปฏฺฐาเปนฺติ
น   จ   เต   ธมฺเม   อุคฺคเหตพฺพํ   ปริยาปุณิตพฺพํ  มญฺญนฺติ  เย  ปน
เต   สุตฺตนฺตา   กวิกตา   ๑-   กาเวยฺยา   จิตฺตกฺขรา  จิตฺตพฺยญฺชนา
พาหิรกา   สาวกภาสิตา   เตสุ  ภญฺญมาเนสุ  สุสฺสูสนฺติ  โสตํ  โอทหนฺติ
อญฺญาจิตฺตํ   อุปฏฺฐาเปนฺติ   เต   จ  ธมฺเม  อุคฺคเหตพฺพํ  ปริยาปุณิตพฺพํ
มญฺญนฺติ   เต   [๒]-   ตํ   ธมฺมํ   ปริยาปุณิตฺวา  น  เจว  อญฺญมญฺญํ
ปฏิปุจฺฉนฺติ  น  ปฏิวิวรนฺติ  ๓-  อิทํ  กถมิมสฺส  กฺวตฺโถติ เต อวิวฏญฺเจว
น   วิวรนฺติ   อนุตฺตานีกตญฺจ   น   อุตฺตานีกโรนฺติ   อเนกวิหิเตสุ   จ
กงฺขาฐานิเยสุ   ธมฺเมสุ   กงฺขํ   นปฺปฏิวิโนเทนฺติ  อยํ  วุจฺจติ  ภิกฺขเว
อุกฺกาจิตวินีตา   ปริสา   โน   ปฏิปุจฺฉาวินีตา   ฯ  กตมา  จ  ภิกฺขเว
ปฏิปุจฺฉาวินีตา  ปริสา  โน  อุกฺกาจิตวินีตา  อิธ  ภิกฺขเว  ยสฺสํ  ปริสายํ
ภิกฺขู  เย  เต  สุตฺตนฺตา  กวิกตา  กาเวยฺยา  จิตฺตกฺขรา  จิตฺตพฺยญฺชนา
พาหิรกา   สาวกภาสิตา   เตสุ   ภญฺญมาเนสุ  น  สุสฺสูสนฺติ  น   โสตํ
โอทหนฺติ  น  อญฺญาจิตฺตํ  อุปฏฺฐาเปนฺติ  น  จ  เต  ธมฺเม  อุคฺคเหตพฺพํ
ปริยาปุณิตพฺพํ    มญฺญนฺติ   เย   ปน   เต   สุตฺตนฺตา   ตถาคตภาสิตา
คมฺภีรา   คมฺภีรตฺถา   โลกุตฺตรา   สุญฺญตปฏิสํยุตฺตา   เตสุ  ภญฺญมาเนสุ
สุสฺสูสนฺติ   โสตํ   โอทหนฺติ   อญฺญาจิตฺตํ  อุปฏฺฐาเปนฺติ  เต  จ  ธมฺเม
อุคฺคเหตพฺพํ   ปริยาปุณิตพฺพํ   มญฺญนฺติ   เต   ตํ   ธมฺมํ   ปริยาปุณิตฺวา
อญฺญมญฺญํ    ปฏิปุจฺฉนฺติ   ปฏิวิวรนฺติ   อิทํ   กถมิมสฺส   กฺวตฺโถติ   เต
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. กวิตา ฯ  ม. จ ฯ   ม. น จ ปฏิวิจรนฺติ ฯ
อวิวฏญฺเจว    วิวรนฺติ   อนุตฺตานีกตญฺจ   อุตฺตานีกโรนฺติ   อเนกวิหิเตสุ
จ   กงฺขาฐานิเยสุ   ธมฺเมสุ  กงฺขํ  ปฏิวิโนเทนฺติ  อยํ  วุจฺจติ  ภิกฺขเว
ปฏิปุจฺฉาวินีตา  ปริสา  โน  อุกฺกาจิตวินีตา  ฯ  อิมา  โข  ภิกฺขเว เทฺว
ปริสา  เอตทคฺคํ  ภิกฺขเว  อิมาสํ  ทฺวินฺนํ  ปริสานํ  ยทิทํ  ปฏิปุจฺฉาวินีตา
ปริสา โน อุกฺกาจิตวินีตาติ ฯ
     [๒๙๓]   ๔๗  เทฺวมา  ภิกฺขเว  ปริสา  กตมา  เทฺว อามิสครุ ๑-
ปริสา  โน  สทฺธมฺมครุ  ๒-  สทฺธมฺมครุ  ปริสา  โน  อามิสครุ ฯ กตมา
จ   ภิกฺขเว   อามิสครุ   ปริสา   โน  สทฺธมฺมครุ  อิธ  ภิกฺขเว  ยสฺสํ
ปริสายํ   ภิกฺขู   คิหีนํ   โอทาตวสนานํ   สมฺมุขา   อญฺญมญฺญสฺส   วณฺณํ
ภาสนฺติ    อสุโก    ภิกฺขุ    อุภโตภาควิมุตฺโต   อสุโก   ปญฺญาวิมุตฺโต
อสุโก   กายสกฺขี   อสุโก   ทิฏฺฐิปฺปตฺโต   อสุโก  สทฺธาวิมุตฺโต  อสุโก
ธมฺมานุสารี    อสุโก    สทฺธานุสารี    อสุโก   สีลวา   กลฺยาณธมฺโม
อสุโก   ทุสฺสีโล   ปาปธมฺโมติ  เต  เตน  ลาภํ  ลภนฺติ  เต  ตํ  ลาภํ
ลภิตฺวา    คธิตา    ๓-    มุจฺฉิตา   อชฺโฌปนฺนา   อนาทีนวทสฺสาวิโน
อนิสฺสรณปญฺญา   ปริภุญฺชนฺติ   อยํ   วุจฺจติ   ภิกฺขเว   อามิสครุ  ปริสา
โน สทฺธมฺมครุ ฯ
     {๒๙๓.๑}   กตมา  จ  ภิกฺขเว  สทฺธมฺมครุ  ปริสา  โน  อามิสครุ
อิธ   ภิกฺขเว   ยสฺสํ  ปริสายํ  ภิกฺขู  น  คิหีนํ  โอทาตวสนานํ  สมฺมุขา
อญฺญมญฺญสฺส    วณฺณํ    ภาสนฺติ    อสุโก    ภิกฺขุ    อุภโตภาควิมุตฺโต
อสุโก    ปญฺญาวิมุตฺโต    อสุโก    กายสกฺขี    อสุโก    ทิฏฺฐิปฺปตฺโต
อสุโก    สทฺธาวิมุตฺโต    อสุโก    ธมฺมานุสารี   อสุโก   สทฺธานุสารี
อสุโก     สีลวา    กลฺยาณธมฺโม    อสุโก    ทุสฺสีโล    ปาปธมฺโมติ
@เชิงอรรถ: ๑-๒ ยุ. อามิสครู สทฺธมฺมครู ฯ  ม. คถิตา ฯ
เต   เตน   ลาภํ   ลภนฺติ  เต  ตํ  ลาภํ  ลภิตฺวา  อคธิตา  อมุจฺฉิตา
อนชฺโฌปนฺนา      อาทีนวทสฺสาวิโน      นิสฺสรณปญฺญา      ปริภุญฺชนฺติ
อยํ   วุจฺจติ   ภิกฺขเว   สทฺธมฺมครุ   ปริสา   โน  อามิสครุ  ฯ  อิมา
โข    ภิกฺขเว   เทฺว   ปริสา   เอตทคฺคํ   ภิกฺขเว   อิมาสํ   ทฺวินฺนํ
ปริสานํ ยทิทํ สทฺธมฺมครุ ปริสา โน อามิสครูติ ฯ
     [๒๙๔]   ๔๘  เทฺวมา  ภิกฺขเว  ปริสา  กตมา  เทฺว  วิสมา  จ
ปริสา   สมา   จ  ปริสา  ฯ  กตมา  จ  ภิกฺขเว  วิสมา  ปริสา  อิธ
ภิกฺขเว    ยสฺสํ    ปริสายํ    อธมฺมกมฺมานิ    ปวตฺตนฺติ   ธมฺมกมฺมานิ
นปฺปวตฺตนฺติ    อวินยกมฺมานิ    ปวตฺตนฺติ    วินยกมฺมานิ    นปฺปวตฺตนฺติ
อธมฺมกมฺมานิ    ทิปฺปนฺติ    ธมฺมกมฺมานิ    น   ทิปฺปนฺติ   อวินยกมฺมานิ
ทิปฺปนฺติ   วินยกมฺมานิ   น   ทิปฺปนฺติ   อยํ   วุจฺจติ   ภิกฺขเว   วิสมา
ปริสา    ฯ   วิสมตฺตา   ภิกฺขเว   ปริสาย   อธมฺมกมฺมานิ   ปวตฺตนฺติ
ธมฺมกมฺมานิ    นปฺปวตฺตนฺติ    อวินยกมฺมานิ    ปวตฺตนฺติ    วินยกมฺมานิ
นปฺปวตฺตนฺติ      อธมฺมกมฺมานิ      ทิปฺปนฺติ      ธมฺมกมฺมานิ      น
ทิปฺปนฺติ อวินยกมฺมานิ ทิปฺปนฺติ วินยกมฺมานิ น ทิปฺปนฺติ ฯ
     {๒๙๔.๑}   กตมา  จ  ภิกฺขเว  สมา  ปริสา  อิธ  ภิกฺขเว  ยสฺสํ
ปริสายํ     ธมฺมกมฺมานิ     ปวตฺตนฺติ     อธมฺมกมฺมานิ    นปฺปวตฺตนฺติ
วินยกมฺมานิ        ปวตฺตนฺติ        อวินยกมฺมานิ        นปฺปวตฺตนฺติ
ธมฺมกมฺมานิ       ทิปฺปนฺติ       อธมฺมกมฺมานิ       น      ทิปฺปนฺติ
วินยกมฺมานิ    ทิปฺปนฺติ    อวินยกมฺมานิ    น   ทิปฺปนฺติ   อยํ   วุจฺจติ
ภิกฺขเว   สมา   ปริสา   ฯ   สมตฺตา   ภิกฺขเว  ปริสาย  ธมฺมกมฺมานิ
ปวตฺตนฺติ        อธมฺมกมฺมานิ        นปฺปวตฺตนฺติ        วินยกมฺมานิ
ปวตฺตนฺติ     อวินยกมฺมานิ     นปฺปวตฺตนฺติ     ธมฺมกมฺมานิ    ทิปฺปนฺติ
อธมฺมกมฺมานิ    น    ทิปฺปนฺติ    วินยกมฺมานิ   ทิปฺปนฺติ   อวินยกมฺมานิ
น   ทิปฺปนฺติ   ฯ  อิมา  โข  ภิกฺขเว  เทฺว  ปริสา  เอตทคฺคํ  ภิกฺขเว
อิมาสํ ทฺวินฺนํ ปริสานํ ยทิทํ สมา ปริสาติ ฯ
     [๒๙๕]   ๔๙   เทฺวมา  ภิกฺขเว  ปริสา  กตมา  เทฺว  อธมฺมิกา
จ  ปริสา  ธมฺมิกา  จ  ปริสา  ฯเปฯ  อิมา  โข  ภิกฺขเว  เทฺว ปริสา
เอตทคฺคํ ภิกฺขเว อิมาสํ ทฺวินฺนํ ปริสานํ ยทิทํ ธมฺมิกา ปริสาติ ฯ
     [๒๙๖]   ๕๐  เทฺวมา  ภิกฺขเว  ปริสา  กตมา  เทฺว  อธมฺมวาทินี
จ   ปริสา  ธมฺมวาทินี  จ  ปริสา  ฯ  กตมา  จ  ภิกฺขเว  อธมฺมวาทินี
ปริสา   อิธ   ภิกฺขเว  ยสฺสํ  ปริสายํ  ภิกฺขู  อธิกรณํ  อาทิยนฺติ  ธมฺมิกํ
วา   อธมฺมิกํ   วา   เต  ตํ  อธิกรณํ  อาทิยิตฺวา  น  เจว  อญฺญมญฺญํ
สญฺญาเปนฺติ    น    จ   สญฺญตฺตึ   อุปคจฺฉนฺติ   น   จ   นิชฺฌาเปนฺติ
น    จ    นิชฺฌตฺตึ    อุปคจฺฉนฺติ   เต   อสญฺญตฺติพลา   อนิชฺฌตฺติพลา
อปฺปฏินิสฺสคฺคมนฺติโน    ตเมว    อธิกรณํ    ถามสา    ปรามสฺส   ๑-
อภินิวิสฺส    โวหรนฺติ    อิทเมว    สจฺจํ   โมฆมญฺญนฺติ   อยํ   วุจฺจติ
ภิกฺขเว  อธมฺมวาทินี  ปริสา  ฯ  กตมา  จ  ภิกฺขเว  ธมฺมวาทินี  ปริสา
อิธ   ภิกฺขเว   ยสฺสํ   ปริสายํ   ภิกฺขู  อธิกรณํ  อาทิยนฺติ  ธมฺมิกํ  วา
อธมฺมิกํ  วา  เต  ตํ  อธิกรณํ  อาทิยิตฺวา  อญฺญมญฺญํ  สญฺญาเปนฺติ  เจว
@เชิงอรรถ:  ม. ปรามาสา ฯ
สญฺญตฺติญฺจ     อุปคจฺฉนฺติ     นิชฺฌาเปนฺติ     จ    ๑-    นิชฺฌตฺติญฺจ
อุปคจฺฉนฺติ     เต     สญฺญตฺติพลา    นิชฺฌตฺติพลา    ปฏินิสฺสคฺคมนฺติโน
น   ตเมว   อธิกรณํ   ถามสา   ปรามสฺส   ๒-   อภินิวิสฺส  โวหรนฺติ
อิทเมว  สจฺจํ  โมฆมญฺญนฺติ  อยํ  วุจฺจติ  ภิกฺขเว  ธมฺมวาทินี  ปริสา  ฯ
อิมา   โข   ภิกฺขเว   เทฺว  ปริสา  เอตทคฺคํ  ภิกฺขเว  อิมาสํ  ทฺวินฺนํ
ปริสานํ ยทิทํ ธมฺมวาทินี ปริสาติ ฯ
                    ปริสวคฺโค ปญฺจโม ฯ
                         [๓]-
                 ปฐโม ปณฺณาสโก สมตฺโต ฯ
                      ----------
                      ทุติยปณฺณาสโก
     [๒๙๗]   ๕๑   เทฺวเม   ภิกฺขเว  ปุคฺคลา  โลเก  อุปฺปชฺชมานา
อุปฺปชฺชนฺติ    พหุชนหิตาย    พหุชนสุขาย    พหุโน    ชนสฺส   อตฺถาย
หิตาย   สุขาย   เทวมนุสฺสานํ   กตเม   เทฺว   ตถาคโต   จ   อรหํ
สมฺมาสมฺพุทฺโธ   ราชา   จ   จกฺกวตฺตี   อิเม   โข   ภิกฺขเว   เทฺว
ปุคฺคลา      โลเก      อุปฺปชฺชมานา     อุปฺปชฺชนฺติ     พหุชนหิตาย
พหุชนสุขาย พหุโน ชนสฺส อตฺถาย หิตาย สุขาย เทวมนุสฺสานนฺติ ฯ
     [๒๙๘]   ๕๒ เทฺวเม ภิกฺขเว ปุคฺคลา โลเก อุปฺปชฺชมานา อุปฺปชฺชนฺติ
อจฺฉริยมนุสฺสา   กตเม   เทฺว   ตถาคโต   จ   อรหํ   สมฺมาสมฺพุทฺโธ
ราชา   จ   จกฺกวตฺตี   อิเม   โข   ภิกฺขเว   เทฺว  ปุคฺคลา  โลเก
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. เจว ฯ  ม. ปรามาสา ฯ
@ ม. ยุ.          ตสฺสุทฺทานํ
@            อุตฺตานา วคฺคา อคฺควตี
@            อริยา กสโฏ จ ปญฺจโม
@            อุกฺกาจิตอามิสญฺเจว
@            วิสมา อธมฺมา ธมฺมิเยน จาติ ฯ
อุปฺปชฺชมานา อุปฺปชฺชนฺติ อจฺฉริยมนุสฺสาติ ฯ
     [๒๙๙]   ๕๓  ทฺวินฺนํ  ภิกฺขเว  ปุคฺคลานํ  กาลกิริยา  พหุโน ชนสฺส
อนุตปฺปา  โหติ  กตเมสํ  ทฺวินฺนํ  ตถาคตสฺส  จ  อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส
รญฺโญ     จ     จกฺกวตฺติสฺส     อิเมสํ    โข    ภิกฺขเว    ทฺวินฺนํ
ปุคฺคลานํ กาลกิริยา พหุโน ชนสฺส อนุตปฺปา โหตีติ ฯ
     [๓๐๐]   ๕๔  เทฺวเม  ภิกฺขเว  ถูปารหา  กตเม  เทฺว  ตถาคโต
จ   อรหํ   สมฺมาสมฺพุทฺโธ   ราชา   จ  จกฺกวตฺตี  อิเม  โข  ภิกฺขเว
เทฺว ถูปารหาติ ฯ



             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๐ หน้าที่ ๑-๙๗. http://84000.org/tipitaka/pali/pali_item_s.php?book=20&item=1&items=599&modeTY=2              อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :- http://84000.org/tipitaka/pali/pali_item_s.php?book=20&item=1&items=599&modeTY=2&mode=bracket              อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_item_s.php?book=20&item=1&items=599&modeTY=2              อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=20&item=1&items=599&modeTY=2              ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=20&i=1              The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=14&A=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=14&A=1              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๐ http://84000.org/tipitaka/read/?index_20

แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหัวข้อถัดไปอ่านหัวข้อสุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๑๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

สีพื้นหลัง :