ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
   ThaiVersion   PaliThai   PaliRoman 
แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ROMAN letter
TIPITAKA Volume 11 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 3 : Sutta. Tī. Pā.
                   Suttantapitake dighanikayassa
                       tatiyo bhago
                        -------
                       patikavaggo
           namo tassa bhagavato arahato sammasambuddhassa.
                        Patikasuttam
     [1]  Evamme  sutam  .  ekam  samayam bhagava mallesu viharati anuppiyam
nama   mallanam   nigamo   .   athakho  bhagava  pubbanhasamayam  nivasetva
pattacivaramadaya    anuppiyam    pindaya   pavisi   .   athakho   bhagavato
etadahosi    atippago    kho    tava    anuppiyayam   pindaya   caritum
yannunaham      yena     bhaggavagottassa     paribbajakassa     aramo
yena bhaggavagotto paribbajako tenupasankameyyanti.
     {1.1}   Athakho   bhagava   yena   bhaggavagottassa   paribbajakassa
aramo   yena   bhaggavagotto   paribbajako   tenupasankami  .  athakho
bhaggavagotto  paribbajako  bhagavantam  etadavoca  etu  kho  bhante bhagava
svagatam  bhante  bhagavato  cirassam  kho  bhante  bhagava  imam  pariyayamakasi
yadidam   idhagamanaya   nisidatu   bhante   bhagava  idamasanam  pannattanti .
Nisidi   bhagava   pannatte  asane  .  bhaggavagottopi  kho  paribbajako
Annataram   nicam  asanam  gahetva  ekamantam  nisidi  .  ekamantam  nisinno
kho    bhaggavagotto    paribbajako    bhagavantam    etadavoca   purimani
bhante    divasani    purimatarani    sunakkhatto    licchaviputto   yenaham
tenupasankami    upasankamitva   mam   etadavoca   paccakkhatodani   maya
bhaggava   bhagava   nadanaham   bhaggava   1-   bhagavantam  uddissa  viharamiti
kaccetam   bhante   tatheva   yatha   sunakkhatto  licchaviputto  avacati .
Tatheva  kho  etam  bhaggava  yatha  sunakkhatto  licchaviputto  avaca  purimani
bhaggava    divasani    purimatarani    sunakkhatto    licchaviputto   yenaham
tenupasankami upasankamitva mam abhivadetva ekamantam nisidi.
     {1.2}  Ekamantam  nisinno  kho  bhaggava  sunakkhatto licchaviputto mam
etadavoca    paccakkhamidanaham    bhante   bhagavantam   nadanaham   bhante
bhagavantam   uddissa  viharissamiti  .  evam  vutte  aham  bhaggava  sunakkhattam
licchaviputtam   etadavocam   api   nu   taham   sunakkhatta  evamavocam  ehi
tvam   sunakkhatta   mamam   uddissa   viharahiti   .  no  hetam  bhante .
Tvam  va  pana  mam  evam  avaca  aham bhante bhagavantam uddissa viharissamiti.
No   hetam   bhante   .  iti  kira  sunakkhatta  nevahantam  vadami  ehi
tvam   sunakkhatta   mamam   uddissa   viharahiti   napi  kira  mam  tvam  vadesi
aham    bhante    bhagavantam    uddissa    viharissamiti    evam    sante
moghapurisa    ko    santo   kam   paccacikkhati   2-   passa   moghapurisa
@Footnote: 1 Po. Ma. ayam patho natthi .  2 paccakkhasi.
Yavanca te idam aparaddhanti.
     [2]  Na  hi  pana  me bhante bhagava uttarimanussadhamma iddhipatihariyam
karotiti  .  api  nu  taham  sunakkhatta  evam  avacam ehi tvam sunakkhatta mamam
uddissa     viharahi     ahante    uttarimanussadhamma    iddhipatihariyam
karissamiti  .  no  hetam  bhante  .  tvam  va 1- pana mam evam avaca aham
bhante   bhagavantam   uddissa   viharissami   bhagava  me  uttarimanussadhamma
iddhipatihariyam  karissatiti  .  no  hetam  bhante  .  iti  kira  sunakkhatta
nevahantam  vadami  ehi  tvam  sunakkhatta  mamam  uddissa  viharahi  ahante
uttarimanussadhamma   iddhipatihariyam  karissamiti  napi  kira  mam  tvam  vadesi
aham  bhante  bhagavantam  uddissa  viharissami  bhagava  me  uttarimanussadhamma
iddhipatihariyam   karissatiti   evam   sante   moghapurisa   ko  santo  kam
paccacikkhasi   .  tam  kim  mannasi  sunakkhatta  kate  va  uttarimanussadhamma
iddhipatihariye    akate    va    uttarimanussadhamma   iddhipatihariye
yassatthaya maya dhammo desito so niyyati takkarassa sammadukkhakkhayayati.
Kate   va   bhante   uttarimanussadhamma   iddhipatihariye   akate  va
uttarimanussadhamma   iddhipatihariye  yassatthaya  bhagavata  dhammo  desito
so  niyyati  takkarassa  sammadukkhakkhayayati  .  iti  kira sunakkhatta kate
va   uttarimanussadhamma   iddhipatihariye  akate  va  uttarimanussadhamma
iddhipatihariye   yassatthaya   maya   dhammo   desito   so   niyyati
@Footnote: 1 Po. Ma. tavanca.
Takkarassa     sammadukkhakkhayayati     .     tatra     sunakkhatta    kim
uttarimanussadhamma      iddhipatihariyam      katam      karissati     passa
moghapurisa yavanca te idam aparaddhanti.
     [3]  Na  hi  pana  me  bhante  bhagava  aggannam  pannapetiti  1-.
Api   nu   taham   sunakkhatta   evam   avacam   ehi  tvam  sunakkhatta  mamam
uddissa   viharahi   ahante   aggannam   pannapessamiti   .  no  hetam
bhante  .  tvam  va  pana  mam  evam  avaca  aham  bhante  bhagavantam uddissa
viharissami    bhagava   me   aggannam   pannapessatiti   .   no   hetam
bhante  .  iti  kira  sunakkhatta  nevahantam  vadami  ehi  tvam  sunakkhatta
mamam    uddissa    viharahi    ahante   aggannam   pannapessamiti   napi
kira   mam   tvam   vadesi   aham   bhante   bhagavantam   uddissa  viharissami
bhagava    me    aggannam    pannapessatiti    evam   sante   moghapurisa
ko   santo   kam   paccacikkhasi  .  tam  kim  mannasi  sunakkhatta  pannatte
va   agganne   apannatte   va   agganne  yassatthaya  maya  dhammo
desito   so   niyyati   takkarassa   sammadukkhakkhayayati  .  pannatte
va   bhante   agganne  apannatte  va  agganne  yassatthaya  bhagavata
dhammo   desito   so   niyyati   takkarassa   sammadukkhakkhayayati  .
Iti    kira   sunakkhatta   pannatte   va   agganne   apannatte   va
agganne   yassatthaya   maya   dhammo  desito  so  niyyati  takkarassa
sammadukkhakkhayayati    .    tatra   sunakkhatta   kim   aggannam   pannattam
@Footnote: 1 Po. Yu. pannapetiti.
Karissati passa moghapurisa yavanca te idam aparaddhanti 1-.
     {3.1}  Anekapariyayena  kho  te  sunakkhatta  mama  vanno bhasito
vajjigame   itipi  so  bhagava  araham  sammasambuddho  vijjacaranasampanno
sugato    lokavidu    anuttaro   purisadammasarathi   sattha   devamanussanam
buddho   bhagavati  iti  kho  te  sunakkhatta  anekapariyayena  mama  vanno
bhasito   vajjigame   .  anekapariyayena  kho  te  sunakkhatta  dhammassa
vanno   bhasito   vajjigame   svakkhato  bhagavata  dhammo  sanditthiko
akaliko    ehipassiko    opanayiko   paccattam   veditabbo   vinnuhiti
iti   kho   te   sunakkhatta   anekapariyayena  dhammassa  vanno  bhasito
vajjigame.
     {3.2}   Anekapariyayena   kho   te  sunakkhatta  sanghassa  vanno
bhasito   vajjigame   supatipanno   bhagavato   savakasangho   ujupatipanno
bhagavato     savakasangho     nayapatipanno     bhagavato     savakasangho
samicipatipanno    bhagavato    savakasangho   yadidam   cattari   purisayugani
attha  purisapuggala  esa  bhagavato  savakasangho  ahuneyyo  pahuneyyo
dakkhineyyo    anjalikaraniyo   anuttaram   punnakkhettam   lokassati   iti
kho    te    sunakkhatta   anekapariyayena   sanghassa   vanno   bhasito
vajjigame   .  arocayami  kho  te  sunakkhatta  pativedayami  kho  te
sunakkhatta    bhavissanti   kho   te   sunakkhatta   vattaro   no   visahi
sunakkhatto    licchaviputto   samane   gotame   brahmacariyam   caritum   so
@Footnote: 1 Si. Ma. Yu. itisaddo na dissati.
Avisahanto   sikkham   paccakkhaya  hinayavattoti  iti  kho  te  sunakkhatta
bhavissanti   vattaroti   .  evampi  kho  bhaggava  sunakkhatto  licchaviputto
maya   vuccamano  apakkameva  imasma  dhammavinaya  yatha  tam  apayiko
nerayiko.
     [4]  Ekamidaham  bhaggava samayam thulusu 1- viharami uttaraka nama thulunam
nigamo   .  athakhvaham  bhaggava  pubbanhasamayam  nivasetva  pattacivaramadaya
sunakkhattena   licchaviputtena  pacchasamanena  uttarakam  pindaya  pavisim  .
Tena    kho    pana   samayena   acelo   korakkhattiyo   kukkuravattiko
catukkondiko   2-   chamanikinnam   bhakkhasam   mukheneva   khadati  mukheneva
bhunjati   .   addasa   kho   bhaggava   sunakkhatto   licchaviputto  acelam
korakkhattiyam     kukkuravattikam     catukkondikam     chamanikinnam     bhakkhasam
mukheneva   khadantam   mukheneva   bhunjantam   .   disvanassa   etadahosi
sadhurupo   vata   bho  araham  3-  samano  catukkondiko  2-  chamanikinnam
bhakkhasam mukheneva khadati mukheneva bhunjatiti.
     {4.1}   Athakhvaham   bhaggava   sunakkhattassa  licchaviputtassa  cetasa
cetoparivitakkamannaya     sunakkhattam    licchaviputtam    etadavocam    tvampi
nama   moghapurisa   [4]-   sakyaputtiyo   patijanissasiti  .  kim  pana  mam
bhante    bhagava    evamaha    tvampi   nama   moghapurisa   sakyaputtiyo
patijanissasiti   .   nanu   te   sunakkhatta   imam   acelam   korakkhattiyam
kukkuravattikam    catukkondikam    chamanikinnam   bhakkhasam   mukheneva   khadantam
@Footnote: 1 Si. Yu. bumusu. 2 Yu. catukkundiko. 3 Ma. ayam. 4 Po. Ma. samano.
Mukheneva   bhunjantam   disvanassa   1-   etadahosi  sadhurupo  vata  bho
araham   samano   catukkondiko   chamanikinnam   bhakkhasam   mukheneva   khadati
mukheneva  bhunjatiti  .  evam  sante  kim  pana  bhante  bhagava  arahattassa
maccharayatiti   .   na   kho   aham   moghapurisa   arahattassa  maccharayami
apica   tuyhevetam  papakam  ditthigatam  uppannam  tam  pajaha  ma  te  ahosi
digharattam    ahitaya    dukkhaya   yam   kho   panetam   sunakkhatta   mannasi
acelo   2-   korakkhattiyo   sadhurupo   araham   samanoti  so  sattamam
divasam   alasakena   kalam  karissati  kalakato  ca  kalakanjika  3-  nama
asura    sabbanihino    asurakayo    tatra    uppajjissati   kalakatanca
nam   viranatthambhake   susane   chaddessanti   .   akankhamano  ca  tvam
sunakkhatta   acelam   korakkhattiyam   upasankamitva   puccheyyasi   janasi
avuso   korakkhattiya   attano   gatinti   thanam  kho  panetam  sunakkhatta
vijjati   yante   acelo   korakkhattiyo  byakarissati  janami  avuso
sunakkhatta    attano    gatim   kalakanjika   nama   asura   sabbanihino
asurakayo tatramhi uppannoti.
     {4.2}   Athakho   bhaggava  sunakkhatto  licchaviputto  yena  acelo
korakkhattiyo     tenupasankami    upasankamitva    acelam    korakkhattiyam
etadavoca   byakato   khosi   avuso  korakkhattiya  samanena  gotamena
acelo    korakkhattiyo    sattamam   divasam   alasakena   kalam   karissati
kalakato      ca     kalakanjika     nama     asura     sabbanihino
@Footnote: 1 Ma. Yu. disvana. 2 Po. Ma. Yu. acelam korakkhattiyam .  3 Si. Yu. kalakanja.
Asurakayo    tatra    uppajjissati    kalakatanca    nam    viranatthambhake
susane    chaddessantiti    yena   tvam   avuso   korakkhattiya   mattam
mattam   ca   bhattam   bhunjeyyasi   mattam   mattam   ca  paniyam  piveyyasi
yatha samanassa gotamassa miccha assa vacananti.
     {4.3}   Athakho   bhaggava   sunakkhatto  licchaviputto  ekadvihikaya
satta   rattindivani   ganesi   yatha   tam   tathagatassa  asaddahamano .
Athakho    bhaggava    acelo   korakkhattiyo   sattamam   divasam   alasakena
kalamakasi    kalakato   ca   kalakanjika   nama   asura   sabbanihino
asurakayo   tatra   uppajji   kalakatanca   nam   viranatthambhake   susane
chaddesum.
     {4.4}  Assosi  kho bhaggava sunakkhatto licchaviputto acelo kira 1-
korakkhattiyo   alasakena  kalakato  viranatthambhake  susane  chadditoti .
Athakho  bhaggava  sunakkhatto  licchaviputto  tena  viranatthambhakam  susanam  yena
acelo   korakkhattiyo   tenupasankami  upasankamitva  acelam  korakkhattiyam
tikkhattum   panina   akotesi   janasi  avuso  korakkhattiya  attano
gatinti   .   athakho   bhaggava   acelo   korakkhattiyo   panina  pitthim
paripunchanto    vutthasi   janami   avuso   sunakkhatta   attano   gatim
kalakanjika     nama    asura    sabbanihino    asurakayo    tatramhi
uppannoti vatva tattheva uttano paripati 2-.
     {4.5}  Athakho  bhaggava  sunakkhatto licchaviputto yenaham tenupasankami
upasankamitva  mam  abhivadetva  ekamantam nisidi. Ekamantam nisinnam kho aham
@Footnote: 1 Yu. kirasaddo natthi. 2 Ma. Yu. papati.
Bhaggava   sunakkhattam   licchaviputtam   etadavocam   tam   kim  mannasi  sunakkhatta
yatheva  te  aham  acelam  korakkhattiyam  arabbha  byakasim tatheva tam vipakam
no  1-  annatha  vati  .  yatheva  me bhante bhagava acelam korakkhattiyam
arabbha  byakasi  tatheva  tam  vipakam  no  annathati  .  tam  kim  mannasi
sunakkhatta   yadi   evam   sante   katam   va   hoti   uttarimanussadhamma
iddhipatihariyam   akatam  vati  .  addha  kho  bhante  evam  sante  katam
hoti   uttarimanussadhamma   iddhipatihariyam  no  akatanti  .  evampi  kho
mam   tvam   moghapurisa   uttarimanussadhamma   iddhipatihariyam  karontam  evam
vadesi  na  hi  pana  me  bhante  bhagava  uttarimanussadhamma iddhipatihariyam
karotiti  passa  moghapurisa  yavanca  te  idam  aparaddhanti  .  evampi  kho
bhaggava   sunakkhatto   licchaviputto  maya  vuccamano  apakkameva  imasma
dhammavinaya yatha tam apayiko nerayiko.
     [5]   Ekamidaham   bhaggava   samayam  vesaliyam  viharami  mahavane
kutagarasalayam  .  tena  kho  pana  samayena  acelo  kalaramajjako 2-
vesaliyam  pativasati  labhaggappatto  ceva  yasaggappatto  ca  vajjigame.
Tassa    satta    vattapadani   samattani   samadinnani   honti  yavajivam
acelo   assam   na   vattham   paridaheyyam  yavajivam  brahmacari  assam  na
methunam   dhammam   patiseveyyam    yavajivam   suramamseneva   yapeyyam   na
@Footnote: 1 Ma. Yu. nosaddo natthi. 2 Si. Ma. kalaramattako. Si. Yu. kandaramasuko.
Odanakummasam    bhunjeyyam   puratthimena   vesalim   1-   udenam   nama
cetiyam   tam  natikkameyyam  dakkhinena  vesalim  gotamakam  nama  cetiyam  tam
natikkameyyam  pacchimena  vesalim  sattambam  nama  cetiyam  tam natikkameyyam
uttarena   vesalim   bahuputtakannama   cetiyam   tam  natikkameyyanti  so
imesam    sattannam    vattapadanam   samadanahetu   labhaggappatto   ceva
yasaggappatto ca vajjigame.
     {5.1}   Athakho   bhaggava  sunakkhatto  licchaviputto  yena  acelo
kalaramajjako     tenupasankami    upasankamitva    acelam    kalaramajjakam
panham   apucchi   .   tassa   acelo   kalaramajjako   panham  puttho  na
sampayasi      asampayanto      kopanca      dosanca     appaccayanca
patvakasi     .    athakho    bhaggava    sunakkhattassa    licchaviputtassa
etadahosi   sadhurupam   vata   bho   arahantam   samanam  asadiyimhase  2-
ma vata no bho ahosi digharattam ahitaya dukkhayati.
     {5.2}    Athakho    bhaggava   sunakkhatto   licchaviputto   yenaham
tenupasankami   upasankamitva   mam   abhivadetva   ekamantam   nisidi  .
Ekamantam   nisinnam   kho   aham  bhaggava  sunakkhattam  licchaviputtam  etadavocam
tvampi   nama   moghapurisa   sakyaputtiyo   patijanissasiti   .  kim  pana  mam
bhante    bhagava    evamaha    tvampi   nama   moghapurisa   sakyaputtiyo
patijanissasiti    .    nanu    tvam    sunakkhatta    acelam   kalaramajjakam
upasankamitva    panham    apucchi   tassa   te   acelo   kalaramajjako
panham      puttho      na      sampayasi     asampayanto     kopanca
@Footnote: 1 Si. Yu. vesaliyam .   2 Ma. Yu. asadimhase.
Dosanca   appaccayanca   patvakasi   tassa   te   etadahosi  sadhurupam
vata   bho   arahantam   samanam  asadiyimhase  ma  vata  no  bho  ahosi
digharattam   ahitaya  dukkhayati  .  evam  bhante  kim  pana  bhante  bhagava
arahattassa   maccharayatiti   .   na   kho   aham   moghapurisa   arahattassa
maccharayami    apica    tuyhevetam    papakam    ditthigatam   uppannam   tam
pajaha   ma   te   ahosi   digharattam   ahitaya  dukkhayati  .  yam  kho
panetam    sunakkhatta    mannasi   acelam   kalaramajjakam   sadhurupo   araham
samanoti   so   nacirasseva  parihito  sanucariko  vicaranto  odanakummasam
bhunjamano   sabbaneva   vesaliyani   cetiyani   samatikkamitva   yasa
nihino   kalam   karissatiti   .   athakho   bhaggava  acelo  kalaramajjako
nacirasseva   parihito   sanucariko   vicaranto   odanakummasam  bhunjamano
sabbaneva   vesaliyani   cetiyani   samatikkamitva   yasa  nihino  1-
kalamakasi.
     {5.3}   Assosi   kho  bhaggava  sunakkhatto  licchaviputto  acelo
kira    kalaramajjako    parihito   sanucariko   vicaranto   odanakummasam
bhunjamano   sabbaneva   vesaliyani   cetiyani   samatikkamitva   yasa
nihino   kalam   karoti  2-  .  athakho  bhaggava  sunakkhatto  licchaviputto
yenaham    tenupasankami    upasankamitva   mam   abhivadetva   ekamantam
nisidi   .   ekamantam   nisinnam   kho  aham  bhaggava  sunakkhattam  licchaviputtam
etadavocam  tam  kim  mannasi  sunakkhatta  yatheva  te  aham acelam kalaramajjakam
arabbha   byakasim   tatheva   tam   vipakam   no   annatha   vati  .
@Footnote: 1 Yu. yasa nikkinno. 2 Ma. katoti.
Yatheva   me   bhante   bhagava  acelam   kalaramajjakam  arabbha  byakasi
tatheva   tam   vipakam   no  annathati  .  tam  kim  mannasi  sunakkhatta  yadi
evam   sante   katam  va  hoti  uttarimanussadhamma  iddhipatihariyam  akatam
vati   .   athakho   bhante  evam  sante  katam  hoti  uttarimanussadhamma
iddhipatihariyam   no   akatanti   .   evampi   kho   mam  tvam  moghapurisa
uttarimanussadhamma    iddhipatihariyam   karontam   evam   vadesi   na   hi
pana   me   bhante   bhagava   uttarimanussadhamma  iddhipatihariyam  karotiti
passa   moghapurisa  yavanca  te  idam  aparaddhanti  .  evampi  kho  bhaggava
sunakkhatto    licchaviputto    maya    vuccamano   apakkameva   imasma
dhammavinaya yatha tam apayiko nerayiko.
     [6]  Ekamidaham bhaggava samayam tattheva 1- vesaliyam viharami mahavane
kutagarasalayam   .   tena   kho   pana  samayena  acelo  patikaputto
vesaliyam  pativasati  labhaggappatto  ceva  yasaggappatto  ca  vajjigame.
So  vesaliyam  parisati  evam  vacam  bhasati  samanopi  gotamo  nanavado
ahampi    nanavado    nanavado    kho    pana   nanavadena   arahati
uttarimanussadhamma     iddhipatihariyam     dassetum     samano    gotamo
upaddhapatham    agaccheyya    ahampi    upaddhapatham   gaccheyya   te   tattha
ubhopi    uttarimanussadhamma    iddhipatihariyam    kareyyama    ekance
samano   gotamo   uttarimanussadhamma   iddhipatihariyam   karissati   dvaham
karissami  dve  ce  samano  gotamo  uttarimanussadhamma iddhipatihariyani
@Footnote: 1 Po. ayam patho natthi.
Karissati  cattaraham  karissami cattari ce samano gotamo uttarimanussadhamma
iddhipatihariyani    karissati   atthaham   karissami   .   iti   yavatakam
yavatakam     samano     gotamo     uttarimanussadhamma    iddhipatihariyam
karissati taddigunam taddigunaham karissamiti.
     {6.1}   Iti  1-  kho  bhaggava  sunakkhatto  licchaviputto  yenaham
tenupasankami   upasankamitva   mam   abhivadetva   ekamantam   nisidi  .
Ekamantam   nisinno  kho  bhaggava  sunakkhatto  licchaviputto  mam  etadavoca
acelo   bhante   patikaputto  vesaliyam  pativasati  labhaggappatto  ceva
yasaggappatto  ca  vajjigame  so  vesaliyam  parisati  evam  vacam  bhasati
samanopi   gotamo   nanavado   ahampi  nanavado  nanavado  kho  pana
nanavadena    arahati    uttarimanussadhamma    iddhipatihariyam    dassetum
samano   gotamo   upaddhapatham   agaccheyya   ahampi   upaddhapatham  gaccheyyam
te    tattha    ubhopi   uttarimanussadhamma   iddhipatihariyam   kareyyama
ekance   samano   gotamo   uttarimanussadhamma  iddhipatihariyam  karissati
dvaham karissami. Sankhittam. Taddigunam taddigunaham karissamiti.
     {6.2}  Evam  vutte  aham  bhaggava  sunakkhattam licchaviputtam etadavocam
abhabbo   kho   sunakkhatta  acelo  patikaputto  tam  vacam  appahaya  tam
cittam    appahaya    tam    ditthim   appatinissajjitva   mama   sammukhibhavam
agantum  sacepissa  evamassa  aham  tam  vacam  appahaya  tam cittam appahaya
tam   ditthim  appatinissajjitva  samanassa  gotamassa  sammukhibhavam  gaccheyyanti
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. atha.
Muddhapi tassa vipateyyati.
     {6.3}  Rakkhatetam  bhante  bhagava  vacam rakkhatetam sugato vacanti.
Kim  pana  mam  tvam  sunakkhatta  evam  vadesi  rakkhatetam  bhante  bhagava vacam
rakkhatetam  sugato  vacanti  .  bhagavatapassa  bhante  esa  va ekamsena
odharita   1-  abhabbo  acelo  patikaputto  tam  vacam  appahaya  tam
cittam    appahaya    tam    ditthim   appatinissajjitva   mama   sammukhibhavam
agantum  sacepissa  evamassa  aham  tam  vacam  appahaya  tam cittam appahaya
tam     ditthim    appatinissajjitva    samanassa    gotamassa    sammukhibhavam
gaccheyyanti  muddhapi  tassa  vipateyyati  acelo  ca  bhante patikaputto
viruparupena bhagavato sammukhibhavam agaccheyya tadassa bhagavato musati.
     {6.4}  Api  nu  sunakkhatta  tathagato  tam  vacam  bhaseyya ya sa
vaca   dvayagaminiti  .  kim  pana  bhante  bhagavata  acelo  patikaputto
cetasa  ceto  paricca  vidito  abhabbo  acelo  patikaputto  tam  vacam
appahaya   tam   cittam   appahaya   tam   ditthim   appatinissajjitva   mama
sammukhibhavam  agantum  sacepissa  evamassa  ahantam  vacam  appahaya tam cittam
appahaya   tam   ditthim   appatinissajjitva  samanassa  gotamassa  sammukhibhavam
gaccheyyanti   muddhapi   tassa   vipateyyati   udahu   devata  bhagavato
etamattham  arocesum  abhabbo bhante acelo patikaputto tam vacam appahaya
.pe.  muddhapi  tassa vipateyyati. Cetasa ceto paricca vidito ceva me
@Footnote: 1 Yu. ovadita.
Sunakkhatta    acelo    patikaputto    abhabbo   acelo   patikaputto
tam   vacam   appahaya   tam   cittam   appahaya   .pe.   muddhapi  tassa
vipateyyati   devatapi   mama   etamattham   arocesum   abhabbo  bhante
acelo   patikaputto   tam   vacam   appahaya   .pe.   muddhapi  tassa
vipateyyati.
     {6.5}   Ajitopi   nama   licchavinam   senapati  adhuna  kalakato
tavatimsakayam    upapanno    sopi    mam   upasankamitva   evamarocesi
alajji    bhante   acelo   patikaputto   musavadi   bhante   acelo
patikaputto   mampi   bhante   acelo  patikaputto  byakasi  vajjigame
ajito   licchavinam   senapati   mahanirayam   upapannoti   na   kho  panaham
bhante   mahanirayam  upapanno  tavatimsakayam  1-  upapanno  alajji  bhante
acelo  patikaputto  musavadi  bhante acelo patikaputto abhabbo ca 2-
bhante  acelo  patikaputto  tam  vacam  appahaya  .pe.  muddhapi  tassa
vipateyyati.
     {6.6} Iti kho sunakkhatta cetasa ceto paricca vidito ceva me acelo
patikaputto  abhabbo  acelo  patikaputto  tam  vacam  appahaya  tam cittam
appahaya    tam   ditthim   appatinissajjitva   mama   sammukhibhavam   agantum
sacepissa  evamassa  ahantam  vacam  appahaya  tam  cittam  appahaya tam ditthim
appatinissajjitva     samanassa    gotamassa    sammukhibhavam    gaccheyyanti
muddhapi  tassa  vipateyyati  devatapi  me  etamattham  arocesum abhabbo
@Footnote: 1 Yu. tavatimsamhi .  2 Si. Yu. cakaro na dissati.
Bhante   acelo   patikaputto  tam  vacam  appahaya  tam  cittam  appahaya
tam   ditthim   appatinissajjitva   bhagavato   sammukhibhavam  agantum  sacepissa
evamassa   ahantam   vacam   appahaya   tam   cittam   appahaya  tam  ditthim
appatinissajjitva     samanassa    gotamassa    sammukhibhavam    gaccheyyanti
muddhapi  tassa  vipateyyati  .  eso  kho  panaham  sunakkhatta  vesaliyam
pindaya    caritva   pacchabhattam   pindapatapatikkanto   yena   acelassa
patikaputtassa   aramo   tenupasankamim   1-  diva  viharaya  yassadani
tvam sunakkhatta icchasi tassa arocehiti.
     [7]   Athakho   svaham  bhaggava  pubbanhasamayam  nivasetva  pattacivaram
adaya   vesaliyam   2-   pindaya  pavisim  vesaliyam  pindaya  caritva
pacchabhattam     pindapatapatikkanto    yena    acelassa    patikaputtassa
aramo   tenupasankamim   diva  viharaya  .  athakho  bhaggava  sunakkhatto
licchaviputto    taramanarupo    vesalim    pavisitva   yena   abhinnata
abhinnata     licchavi     tenupasankami     upasankamitva     abhinnate
abhinnate   licchavi   etadavoca   esavuso  bhagava  vesaliyam  pindaya
vicaritva     pacchabhattam     pindapatapatikkanto     yena     acelassa
patikaputtassa  aramo  tenupasankami  diva  viharaya  abhikkamathayasmanto
abhikkamathayasmanto      sadhurupanam      samananam      uttarimanussadhamma
iddhipatihariyam   bhavissatiti   .  athakho  bhaggava  abhinnatanam  abhinnatanam
licchavinam   etadahosi   sadhurupanam   kira  bho  samananam  uttarimanussadhamma
@Footnote: 1 Po. Ma. tenupasankamissami .  2 Ma. vesalim.
Iddhipatihariyam   bhavissati   handa   vata   bho   gacchamati  .  yena  ca
abhinnata      abhinnata      brahmanamahasala      gahapatinecayika
nanatitthiyasamanabrahmana          tenupasankami          upasankamitva
abhinnate      abhinnate     nanatitthiyasamanabrahmane     etadavoca
esavuso     bhagava    vesaliyam    pindaya    caritva    pacchabhattam
pindapatapatikkanto     yena     acelassa    patikaputtassa    aramo
tenupasankami    divaviharaya    abhikkamathayasmanto    abhikkamathayasmanto
sadhurupanam samananam uttarimanussadhamma iddhipatihariyam bhavissatiti.
     {7.1}   Athakho   bhaggava  abhinnatanam  abhinnatanam  nanatitthiya-
samanabrahmananam    etadahosi    sadhurupanam    kira    bho    samananam
uttarimanussadhamma     iddhipatihariyam    bhavissati    handa    vata    bho
gacchamati    .    athakho    bhaggava   abhinnata   abhinnata   licchavi
abhinnata     abhinnata    ca    brahmanamahasala    gahapatinecayika
nanatitthiyasamanabrahmana    yena   acelassa   patikaputtassa   aramo
tenupasankamimsu. Sa esa bhaggava parisa hoti anekasata anekasahassa.
     {7.2}  Assosi  kho  bhaggava  acelo  patikaputto abhikkanta kira
abhinnata    abhinnata   licchavi   abhikkanta   abhinnata   abhinnata
ca     brahmanamahasala    gahapatinecayika    nanatitthiyasamanabrahmana
samanopi   gotamo  mayham  arame  divaviharam  nisinnoti  .  sutvanassa
bhayam    chambhitattam   lomahamso   udapadi   .   athakho   bhaggava   acelo
Patikaputto   bhito   samviggo   lomahatthajato   1-  yena  tindukakhanu-
paribbajakaramo   tenupasankami   .  assosi  kho  bhaggava  sa  parisa
acelo    kira   patikaputto   bhito   samviggo   lomahatthajato   yena
tindukakhanuparibbajakaramo tenupasankantoti 2-.
     {7.3}  Athakho  bhaggava  sa  parisa  annataram purisam amantesi ehi
tvam   bho   purisa   yena   tindukakhanuparibbajakaramo   yena   acelo
patikaputto    tenupasankami   upasankamitva   acelam   patikaputtam   evam
vadehi      abhikkamavuso     patikaputta     abhikkanta     abhinnata
abhinnata     licchavi     abhikkanta    abhinnata    abhinnata    ca
brahmanamahasala       gahapatinecayika       nanatitthiyasamanabrahmana
samanopi   gotamo   ayasmato   arame  divaviharam  nisinno  bhasita
kho  pana  te  esavuso  patikaputta  vesaliyam  parisati  vaca  samanopi
gotamo    nanavado    ahampi    nanavado    nanavado   kho   pana
nanavadena    arahati    uttarimanussadhamma    iddhipatihariyam    dassetum
samano    [3]-   gotamo   upaddhapatham   agaccheyya   ahampi   upaddhapatham
gaccheyyam    te    tattha    ubhopi   uttarimanussadhamma   iddhipatihariyam
kareyyama   ekance  samano  gotamo  uttarimanussadhamma  iddhipatihariyam
karissati  dvaham  karissami  dve  ce  samano  gotamo  uttarimanussadhamma
iddhipatihariyani   karissati   cattaraham  karissami  cattari  ce  samano
@Footnote: 1 Po. lomahamsajato .  2 Si. Yu. tenupasankamanto .  3 Ma. cesaddo atthi.
Gotamo    uttarimanussadhamma    iddhipatihariyani    karissati    atthaham
karissami   iti   yavatakam   yavatakam   samano  gotamo  uttarimanussadhamma
iddhipatihariyani     karissati     taddigunam     taddigunaham    karissamiti
abhikkamayeva   1-   kho   avuso   patikaputta  upaddhapatham  sabbapathamamyeva
agantva samano gotamo ayasmato arame divaviharam nisinnoti.
     {7.4}  Evam  bhoti kho bhaggava so puriso tassa parisaya patissutva
yena     tindukakhanuparibbajakaramo    yena    acelo    patikaputto
tenupasankami     upasankamitva     acelam     patikaputtam     etadavoca
abhikkamavuso     patikaputta     abhikkanta    abhinnata    abhinnata
licchavi    abhikkanta   abhinnata   abhinnata   ca   brahmanamahasala
.pe.    abhikkamayeva   avuso   patikaputta   upaddhapatham   sabbapathamamyeva
agantva  samano  gotamo  ayasmato  arame  divaviharam nisinnoti.
Evam   vutte   bhaggava  acelo  patikaputto  ayami  avuso  ayami
avusoti vatva tattheva samsappati na sakkoti asanapi vutthatum.
     {7.5}  Athakho  so  bhaggava  puriso  acelam  patikaputtam etadavoca
kimsu   nama   te   avuso   patikaputta  pavalasu  nama  te  pithakasmim
allina   pithakamsu   nama   te   pavalasu   allinam   ayami   avuso
ayami    avusoti    vatva    tattheva    samsappasi    na    sakkosi
asanapi   vutthatunti   .   evampi   kho   bhaggava  vuccamano  acelo
patikaputto   ayami   avuso   ayami   avusoti   vatva  tattheva
@Footnote: 1 Ma. abhikkamasseva.
Samsappati na sakkoti asanapi vutthatum.
     {7.6}  Yada  kho  so  bhaggava  puriso  annasi  parabhutarupo ayam
acelo   patikaputto   ayami   avuso   ayami   avusoti  vatva
tattheva   samsappati   na   sakkoti   asanapi  vutthatunti  atha  tam  parisam
agantva  evamarocesi  parabhutarupo  bho  ayam 1- acelo patikaputto
ayami   avuso   ayami   avusoti   vatva   tattheva  samsappati  na
sakkoti   asanapi  vutthatunti  .  evam  vutte  aham  bhaggava  tam  purisam
etadavocam  abhabbo  kho  avuso  acelo  patikaputto tam vacam appahaya
tam   cittam   appahaya   tam   ditthim   appatinissajjitva   mama  sammukhibhavam
agantum  sacepissa  evamassa  ahantam  vacam  appahaya  tam  cittam appahaya
tam     ditthim    appatinissajjitva    samanassa    gotamassa    sammukhibhavam
gaccheyyanti muddhapi tassa vipateyyati.
                   Pathamabhanavaram nitthitam.
     [8]   Athakho   bhaggava   annataro   licchavimahamatto  utthayasana
tam   parisam   etadavoca   tenahi   bho  muhuttam  tava  agametha  yavaham
gacchami    appevanama   ahampi   sakkuneyyam   acelam   patikaputtam   imam
parisam anetunti.
     {8.1}   Athakho  so  bhaggava  licchavimahamatto  yena  tindukakhanu-
paribbajakaramo     yena     acelo    patikaputto    tenupasankami
upasankamitva     acelam     patikaputtam     etadavoca    abhikkamavuso
patikaputta     abhikkantam    te    seyyo    abhikkanta    abhinnata
@Footnote: 1 Ma. ayanti patho natthi. Si. Yu. bho ayanti dve patho natthi.
Abhinnata   ca  .  sankhittam  .  samanopi  gotamo  ayasmato  arame
divaviharam   nisinnoti   bhasita   kho  pana  te  esavuso  patikaputta
vesaliyam    parisati    vaca    samanopi   gotamo   nanavado   ahampi
nanavado    .pe.    taddigunam   taddigunaham   karissamiti   abhikkamayeva
kho    avuso    patikaputta    upaddhapatham    sabbapathamamyeva   agantva
samanopi   gotamo   ayasmato   arane  divaviharam  nisinno  bhasita
kho   panesa   avuso   patikaputta  samanema  gotamena  parisati  vaca
abhabbo   acelo   patikaputto   tam   vacam  appahaya  .pe.  muddhapi
tassa     vipateyyati     abhikkamavuso    patikaputta    abhikkamaneneva
te    jayam    karissama   samanassa   gotamassa   parajayanti   .   evam
vutte    bhaggava   acelo   patikaputto   ayami   avuso   ayami
avusoti vatva tattheva samsappati na sakkoti asanapi vutthatum.
     {8.2}   Athakho  so  bhaggava  licchavimahamatto  acelam  patikaputtam
etadavoca   kimsu   nama  te  avuso  patikaputta  pavalasu  nama  te
pithakasmim  allina  pithakamsu  nama  te  pavalasu  allinam  ayami  avuso
ayami   avusoti   vatva   tattheva   samsappasi  na  sakkosi  asanapi
vutthatunti   .   evampi   kho  bhaggava  vuccamano  acelo  patikaputto
ayami   avuso   ayami   avusoti   vatva   tattheva  samsappati  na
sakkoti asanapi vutthatum.
     {8.3}   Yada   kho   [1]-   bhaggava  licchavimahamatto  annasi
parabhutarupo     ayam     acelo    patikaputto    ayami    avuso
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. so.
Ayami   avusoti   vatva   tattheva   samsappati  na  sakkoti  asanapi
vutthatunti   atha   tam   parisam  agantva  evam  arocesi  parabhutarupo
ayam   acelo  patikaputto  ayami  avuso  ayami  avusoti  vatva
tattheva   samsappati   na  sakkoti  asanapi  vutthatunti  .  evam  vutte
aham   bhaggava   tam   parisam   etadavoca   abhabbo  kho  avuso  acelo
patikaputto    tam    vacam   appahaya   tam   cittam   appahaya   .pe.
Sacepissa    evamassa    ahantam    vacam   appahaya   .pe.   samanassa
gotamassa    sammukhibhavam    gaccheyyanti    muddhapi   tassa   vipateyyati
sacepayasmantanam  licchavinam  evamassa  mayam  acelam  patikaputtam  yahi  1-
varattahi  bandhitva  goyuttehi  2-  avinjeyyamati  3-  ta varatta
chijjerum   4-   patikaputto   va   abhabbo  pana  acelo  patikaputto
tam    vacam   appahaya   .pe.   sacepissa   evamassa   ahantam   vacam
appahaya    .pe.    samanassa    gotasassa    sammukhibhavam   gaccheyyanti
muddhapi tassa vipateyyati
     [9]  Athakho  bhaggava  jaliyo  darupattikantevasi  utthayasana  tam
parisam  etadavoca  tenahi  bho  muhuttam  tava  agametha  yavaham  gacchami
appevanamaham  5- sakkuneyyam acelam patikaputtam [6]- anetunti. Athakho
bhaggava   jaliyo   darupattikantevasi   yena  tindukakhanuparibbajakaramo
yena    acelo    patikaputto    tenupasankami   upasankamitva   acelam
@Footnote: 1 Si. Ma. Yu. ayam na dissati .   2 Si. Ma. Yu. goyugehiti pathena bhavitabbam.
@3 Ma. avincheyyamati. Yu. avijjheyyamati .  4 Ma. chijjeyyum .  5 Ma. Yu.
@appevanama ahampi .  6 Ma. Yu. imam parisam.
Acelam   patikaputtam   etadavoca   abhikkamavuso   patikaputta   abhikkantam
te   seyyo   abhikkanta   abhinnata   abhinnata  ca  licchavi  .pe.
Samanopi   gotamo   ayasmato   arame  divaviharam  nisinno  bhasita
kho  pana  te  esavuso  patikaputta  vesaliyam  parisati  vaca  samanopi
gotamo    nanavado    .pe.    taddigunam    taddigunaham    karissamiti
abhikkamayeva     avuso     patikaputta     upaddhapatham     sabbapathamamyeva
agantva    samano    gotamo    ayasmato    arame   divaviharam
nisinno   bhasita   kho   pana   te   esavuso   patikaputta  samanena
gotamena   parisati   vaca  abhabbo  kho  avuso  acelo  patikaputto
tam vacam appahaya .pe.
     {9.1}   Sacepissa   evamassa   ahantam   vacam  appahaya  .pe.
Samanassa    gotamassa   sammukhibhavam   gaccheyyanti   muddhapi   vipateyyati
sacepayasmantanam    licchavinam    evamassa    mayam    acelam   patikaputtam
yahi    varattahi    bandhitva    goyuttehi    avinjeyyamati   ta
varatta   chijjerum  patikaputto  va  abhabbo  pana  acelo  patikaputto
tam   vacam   appahaya   tam  cittam  appahaya  tam  ditthim  appatinissajjitva
mama   sammukhibhavam   agantum  sacepissa  evamassa  ahantam  vacam  appahaya
.pe.   samanassa   gotamassa   sammukhibhavam   gaccheyyanti   muddhapi  tassa
vipateyyati    abhikkamavuso    patikaputta   abhikkamaneneva   te   jayam
karissama  samanassa  gotamassa  parajayanti  .  evam  vutte bhaggava acelo
Patikaputto   ayami   avuso   ayami   avusoti   vatva  tattheva
samsappati   na   sakkoti   asanapi  vutthatum  .  athakho  bhaggava  jaliyo
darupattikantevasi   acelam   patikaputtam   etadavoca   kimsu   nama  te
avuso   patikaputta   pavalasu   nama   te  pithakasmim  allina  pithakamsu
nama   te   pavalasu   allinam   ayami   avuso  ayami  avusoti
vatva tattheva samsappasi na sakkosi asanapi vutthatunti.
     {9.2}  Evampi  kho  bhaggava vuccamano acelo patikaputto ayami
avuso   ayami   avusoti   vatva   tattheva   samsappati  na  sakkoti
asanapi   vutthatum   .  yada  kho  bhaggava  jaliyo  darupattikantevasi
annasi   parabhutarupo   ayam   acelo   patikaputto   ayami  avuso
ayami   avusoti   vatva   tattheva   samsappati  na  sakkoti  asanapi
vutthatunti    atha    nam    etadavoca   bhutapubbam   avuso   patikaputta
sihassa     migaranno     etadahosi    yannunaham    annataram    vanasandam
nissaya    asayam    kappeyyam    tatrasayam    kappetva   sayanhasamayam
asaya    nikkhameyyam    asaya   nikkhamitva   vijambheyyam   vijambhitva
samanta   catuddisa   anuvilokeyyam   samanta   catuddisa  anuviloketva
tikkhattum    sihanadam   nadeyyam   tikkhattum   sihanadam   naditva   gocaraya
pakkameyyam   so   varam  varam  migasangham  1-  vadhitva  mudumamsani  mudumamsani
bhakkhayitva  tameva  asayam ajjhupeyyanti. Athakho [2]- so siho migaraja
annataram   vanasandam   nissaya   asayam   kappesi   tatrasayam   kappetva
@Footnote: 1 Ma. Yu. migasanghena .  2 ma Yu. avuso.
Sayanhasamayam   asaya   nikkhami   asaya  nikkhamitva  vijambhi  vijambhitva
samanta   catuddisa   anuvilokesi   samanta   catuddisa   anuviloketva
tikkhattum   sihanadam   nadi   tikkhattum   sihanadam  naditva  gocaraya  pakkami
so   varam   varam   migasangham   vadhitva   mudumamsani   mudumamsani  bhakkhayitva
tameva   asayam  ajjhupesi  .  tasseva  kho  avuso  patikaputta  sihassa
migaranno vighasasamvaddho jarasigalo ditto ceva balava ca.
     {9.3}  Athakho  avuso  tassa jarasigalassa etadahosi ko caham ko
siho    migaraja    yannunahampi   annataram   vanasandam   nissaya   asayam
kappeyyam    tatrasayam   kappetva   sayanhasamayam   asaya   nikkhameyyam
asaya    nikkhamitva    vijambheyyam    vijambhitva   samanta   catuddisa
anuvilokeyyam   samanta   catuddisa   anuviloketva   tikkhattum   sihanadam
nadeyyam    tikkhattum    sihanadam   naditva   gocaraya   pakkameyyam   so
varam   varam   migasangham   vadhitva   mudumamsani  mudumamsani  bhakkhayitva  tameva
asayam ajjhupeyyanti.
     {9.4}   Athakho   so   avuso   jarasigalo   annataram  vanasandam
nissaya    asayam    kappesi    tatrasayam    kappetva    sayanhasamayam
asaya   nikkhami   asaya   nikkhamitva   vijambhi   vijambhitva   samanta
catuddisa   anuvilokesi   samanta   catuddisa   anuviloketva   tikkhattum
sihanadam    nadissamiti    sigalakam    1-   anadi   bherandakamyeva   anadi
ke  ca  chave  sigale  ke  pana  sihanadeti. Evameva kho tvam avuso
patikaputta    sugatapadanesu    jivamano    sugatatirittani   bhunjamano
@Footnote: 1 Po. Ma. singalakamyeva.
Tathagate    arahante    sammasambuddhe    asadetabbam   mannasi   ke
ca   chave  patikaputte  ka  ca  tathagatanam  arahantanam  sammasambuddhanam
asadanati  .  yato  kho  bhaggava  jaliyo  darupattikantevasi  iminapi
opammena  neva  asakkhi  acelam  patikaputtam  tamha  asana  cavetum.
Atha nam etadavoca
               sihoti attana samekkhiyana
               amanni kotthu migarajahamasmi
               tameva 1- so sigalakam anadi
               ke ca chave sigale ke pana sihanadeti.
     [10]   Evameva   kho   tvam  avuso  patikaputta  sugatapadanesu
jivamano     sugatatirittani     bhunjamano     tathagate     arahante
sammasambuddhe   asadetabbam   mannasi  ke  ca  chave  patikaputte  ka
ca   tathagatanam   arahantanam   sammasambuddhanam   asadanati   .  yato
kho   bhaggava   jaliyo   darupattikantevasi   iminapi  opammena  neva
asakkhi acelam patikaputtam tamha asana cavetum. Atha nam etadavoca
               sunnam anupakaminam 2- attanam
               vighase samekkhiya
               yavattanam na passati kotthu
               tava byagghoti mannati
@Footnote: 1 Ma. Yu. tatheva .  2 Ma. Yu. annam anucankamanam.
               Tameva so sigalakam anadi
               ke ca chave sigale ke pana sihanadeti.
     [11]   Evameva   kho   tvam  avuso  patikaputta  sugatapadanesu
jivamano     sugatatirittani     bhunjamano     tathagate     arahante
sammasambuddhe   asadetabbam   mannasi  ke  ca  chave  patikaputte  ka
ca   tathagatanam   arahantanam   sammasambuddhanam   asadanati   .  yato
kho   bhaggava   jaliyo   darupattikantevasi   iminapi  opammena  neva
asakkhi acelam patikaputtam tamha asana cavetum. Atha nam etadavoca
               bhutvana bheke 1- khalamusikayo
               katasisu khittani ca kunapani
               mahavane sunnavane vivaddho
               amanni kotthu migarajahamasmi
               tatheva so sigalakam anadi
               ke ca chave sigale ke pana sihanadeti.
     [12]   Evameva   kho   tvam  avuso  patikaputta  sugatapadanesu
jivamano     sugatatirittani     bhunjamano     tathagate     arahante
sammasambuddhe   asadetabbam   mannasi  ke  ca  chave  patikaputte  ka
ca   tathagatanam   arahantanam   sammasambuddhanam   asadanati   .  yato
kho   bhaggava   jaliyo   darupattikantevasi   iminapi  opammena  neva
@Footnote: 1 Po. bhinge.
Asakkhi   acelam  patikaputtam  tamha  asana  cavetum  .  atha  tam  parisam
agantva   evamarocesi   parabhutarupo   bho   acelo   patikaputto
ayami   avuso   ayami   avusoti   vatva   tattheva  samsappati  na
sakkoti asanapi vutthatunti.
     {12.1}  Evam  vutte  aham  bhaggava  tam  parisam  etadavocam abhabbo
kho  avuso  acelo  patikaputto  tam  vacam  appahaya tam cittam appahaya
tam    ditthim   appatinissajjitva   mama   sammukhibhavam   agantum   sacepissa
evamassa   ahantam   vacam   appahaya   tam   cittam   appahaya  tam  ditthim
appatinissajjitva     samanassa    gotamassa    sammukhibhavam    gaccheyyanti
muddhapi    tassa   vipateyyati   sacepayasmantanam   licchavinam   evamassa
mayam   acelam   patikaputtam   yahi   1-  varattahi  bandhitva  goyuttehi
avinjeyyamati   ta   varatta   chijjerum   patikaputto  va  abhabbo
pana   acelo  patikaputto  tam  vacam  appahaya  .pe.  mama  sammukhibhavam
agantum   sacepissa   evamassa  ahantam  vacam  appahaya  .pe.  samanassa
gotamassa sammukhibhavam gaccheyyanti muddhapi tassa vipateyyati.
     {12.2} Athakhvaham bhaggava tam parisam dhammiya kathaya sandassesim samadapesim
samuttejesim   sampahamsesim   tam   parisam   dhammiya   kathaya   sandassetva
samadapetva    samuttejetva    sampahamsetva    mahabandhana   mokkham
karitva       caturasitipanasahassani      mahavidugga       uddharitva
tejodhatum     samapajjitva     sattatalam     vehasam    abbhuggantva
annam      sattatalampi     aggim     2-     abhinimminitva     jalitva
@Footnote: 1 Ma. Yu. ayam na dissati .  2 Ma. Yu. accim.
Dhumayitva 1- mahavane kutagarasalayam paccutthasim.
     {12.3}    Athakho   bhaggava   sunakkhatto   licchaviputto   yenaham
tenupasankami   upasankamitva   mam   abhivadetva   ekamantam   nisidi  .
Ekamantam   nisinnam   kho   aham  bhaggava  sunakkhattam  licchaviputtam  etadavocam
tam   kim  mannasi  sunakkhatta  yatheva  te  aham  acelam  patikaputtam  arabbha
byakasim  tatheva  tam  vipakam  no  2-  annathati  .  yatheva  me bhante
bhagava   acelam   patikaputtam  arabbha  byakasi  tatheva  tam  vipakam  no
annathati.
     {12.4}  Tam  kim  mannasi  sunakkhatta  yadi  evam sante katam va hoti
uttarimanussadhamma   iddhipatihariyam   akatam  vati  .  addha  kho  bhante
evam  sante  katam  hoti  uttarimanussadhamma  iddhipatihariyam no akatanti.
Evampi  kho  mam  tvam  moghapurisa  uttarimanussadhamma  iddhipatihariyam karontam
evam  vadesi  na  hi pana me bhante bhagava uttarimanussadhamma iddhipatihariyam
karotiti  .  passa moghapurisa yavanca te idam aparaddhanti. Evampi kho bhaggava
sunakkhatto  licchaviputto  maya  vuccamano  apakkameva  imasma dhammavinaya
yatha tam apayiko nerayiko.
     [13]   Aggannancaham   bhaggava   pajanami  [3]-  tato  uttaritaram
pajanami   tanca   pajananam   na   paramasami  aparamasato  va  4-  me
paccattamyeva    nibbuti    vidita    yadabhijanam    tathagato   no   anayam
@Footnote: 1 Si. dhupayitva .  2 Po. Ma. nosaddo natthi .   3 Ma. Yu. tanca pajanami.
@4 Ma. ca.
Apajjati.
     {13.1}  Santi  bhaggava  eke samanabrahmana issarakuttam brahmakuttam
acariyakam   aggannam   pannapenti   tyaham   upasankamitva   evam  vadami
saccam   kira   tumhe   ayasmanto   issarakuttam   brahmakuttam   acariyakam
aggannam  pannapethati  .  te  ca  me evam puttha amati 1- patijananti
tyaham   evam   vadami   kathamvihitakam  pana  tumhe  ayasmanto  issarakuttam
brahmakuttam   acariyakam   aggannam  pannapethati  .  te  maya  puttha  na
sampayanti    asampayanta    mamanneva    patipucchanti    tesaham   puttho
byakaromi   hoti  kho  so  avuso  samayo  yam  kadaci  karahaci  dighassa
addhuno  accayena  ayam  loko  samvattati  samvattamane  loke  yebhuyyena
satta    abhassarasamvattanika   honti   te   tattha   honti   manomaya
pitibhakkha    sayampabha    antalikkhacara    subhatthayino   ciram   dighamaddhanam
titthanti.
     {13.2}  Hoti  kho  so  avuso  samayo  yam kadaci karahaci dighassa
addhuno   accayena   ayam   loko   vivattati  vivattamane  loke  sunnam
brahmavimanam   patubhavati   atha   2-   annataro  satto  ayukkhaya  va
punnakkhaya   va   abhassarakaya  cavitva  sunnam  brahmavimanam  upapajjati
so   tattha  hoti  manomayo  pitibhakkho  sayampabho  antalikkhacaro  subhatthayi
ciram   dighamaddhanam   titthati   tassa   tattha  ekakassa  digharattam  nivusitatta
anabhirati   paritassana   uppajjati   aho   vata  annepi  satta  itthattam
agaccheyyunti   .  athakho  annepi  satta  ayukkhaya  va  punnakkhaya
@Footnote: 1 Ma. Yu. amoti .  2 Ma. Yu. atha yo.
Va   abhassarakaya   cavitva   sunnam   brahmavimanam   upapajjanti  tassa
sattassa   sahabyatam   tepi   tattha   honti  manomaya  pitibhakkha  sayampabha
antalikkhacara subhatthayino ciram dighamaddhanam titthanti.
     {13.3}  Tatravuso  yo so satto pathamam upapanno tassa evam hoti
ahamasmi    brahma    mahabrahma    abhibhu    anabhibhuto   annadatthudaso
vasavatti  issaro  katta  nimmita  settho  sajjita  vasi pita bhutabhabyanam
maya  ime  satta  nimmita  .  tam kissa hetu. Mamanhi pubbe etadahosi
aho  vata  annepi  satta  itthattam  agaccheyyunti  iti mamanca manopanidhi
ime  ca  satta  itthattam  agatati  .  yepi te satta paccha upapanna
tesampi  evam  hoti  ayam  kho  bhavam  brahma  mahabrahma  abhibhu anabhibhuto
annadatthudaso   vasavatti  issaro  katta  nimmita  settho  sajjita  vasi
pita   bhutabhabyanam  imina  mayam  bhota  brahmuna  nimmita  .  tam  kissa
hetu   .   imanhi  mayam  addasama  [1]-  pathamam  upapannam  mayam  panamha
paccha upapannati.
     {13.4}  Tatravuso  yo so satto pathamam upapanno so dighayukataro
ca  hoti  vannavantataro  ca  mahesakkhataro  ca. Ye pana te satta paccha
upapanna  te  appayukatara  ca  honti  dubbannatara  ca  appesakkhatara
ca  .  thanam  kho  panetam  avuso vijjati yam annataro satto tamha kaya
cavitva  itthattam  agacchati  itthattam  agato samano agarasma anagariyam
pabbajati    agarasma   anagariyam   pabbajito   samano   atappamanvaya
@Footnote:Ma. Yu. idha.
Padhanamanvaya    anuyogamanvaya   appamadamanvaya   sammamanasikaramanvaya
tatharupam  cetosamadhim  phusati  yathasamahite  citte tam pubbenivasam anussarati
tato param nanussarati.
     {13.5}  So  evamaha  yo kho so bhavam brahma mahabrahma abhibhu
anabhibhuto   annadatthudaso   vasavatti   issaro   katta  nimmita  settho
sajjita  vasi  pita  bhutabhabyanam  .  yena  mayam  bhota  brahmuna nimmita
so   nicco   dhuvo  sassato  dighayuko  1-  aviparinamadhammo  sassatisamam
tatheva  thassati  .  ye  pana  mayam  ahumha  tena bhota brahmuna nimmita
te  mayam  anicca  adhuva  asassata  2-  appayuka  cavanadhamma itthattam
agatati   .   evamvihitakam   bho   3-  tumhe  ayasmanto  issarakuttam
brahmakuttam    acariyakam   aggannam   pannapethati   .   te   evamahamsu
evam  kho  no  avuso  gotama  sutam  yathevayasma  gotamo  ahati.
Aggannancaham   bhaggava   pajanami   .  sankhittam  .  yadabhijanam  tathagato
no anayam apajjati.
     [14]    Santi    bhaggava   eke   samanabrahmana   khiddapadosikam
acariyakam   aggannam   pannapenti   tyaham   upasankamitva   evam  vadami
saccam   kira   tumhe   ayasmanto   khiddapadosikam   acariyakam   aggannam
pannapethati  .  te  ca  me  evam  puttha  amati  patijananti  tyaham
evam    vadami   kathamvihitakam   pana   tumhe   ayasmanto   khiddapadosikam
acariyakam    aggannam    pannapethati    .    te   maya   puttha   na
sampayanti    asampayanta    mamamyeva    patipucchanti    tesaham    puttho
@Footnote: 1-2 Ma. Yu. ayam na dissati .  3 Ma. Yu. no.
Byakaromi   santavuso   khiddapadosika   nama   deva   te  ativelam
hassakhiddaratidhammasamapanna        viharanti        tesam       ativelam
hassakhiddaratidhammasamapannanam        viharatam        sati       sammussati
satiya sammosaya te deva tamha kaya cavanti.
     {14.1}  Thanam  kho panetam avuso vijjati yam annataro satto tamha
kaya  cavitva  itthattam  agacchati  itthattam  agato  samano agarasma
anagariyam  pabbajati  agarasma  anagariyam  pabbajito samano atappamanvaya
padhanamanvaya    anuyogamanvaya   appamadamanvaya   sammamanasikaramanvaya
tatharupam  cetosamadhim  phusati  yathasamahite  citte tam pubbenivasam anussarati
tato param nanussarati.
     {14.2}  So evamaha ye kho te bhonto deva na khiddapadosika
te   na   ativelam  hassakhiddaratidhammasamapanna  viharanti  tesam  nativelam
hassakhiddaratidhammasamapannanam    viharatam    sati    na   sammussati   satiya
asammosaya   1-  te  deva  tamha  kaya  na  cavanti  nicca  dhuva
sassata   dighayuka   aviparinamadhamma   sassatisamam   tatheva   thassanti .
Ye    pana    mayam    ahumha    khiddapadosika   te   mayam   ativelam
hassakhiddaratidhammasamapanna       viharimha      tesanno      ativelam
hassakhiddaratidhammasamapannanam     viharatam     sati     sammussati    satiya
sammosaya  te  2-  mayam  tamha  kaya  cuta  anicca adhuva asassata
appayuka  cavanadhamma  itthattam  agatati  .  evamvihitakam  pana 3- tumhe
ayasmanto    khiddapadosikam    acariyakam    aggannam   pannapethati  .
@Footnote: 1 Ma. Yu. asammosa .  2 Si. Yu. eva .  3 Ma. no. Yu. bho.
Te   evamahamsu   evam   kho  no  avuso  gotama  sutam  yathevayasma
gotamo    ahati    .    aggannancaham   bhaggava   pajanami   .pe.
Yadabhijanam tathagato no anayam apajjati.
     [15]  Santi  bhaggava  eke  samanabrahmana  manopadosikam  acariyakam
aggannam    pannapenti    tyaham   upasankamitva   evam   vadami   saccam
kira     tumhe     ayasmanto    manopadosikam    acariyakam    aggannam
pannapethati  .  te  ca  me  evam  puttha  amati  patijananti  tyaham
evam    vadami    kathamvihitakam   pana   tumhe   ayasmanto   manopadosikam
acariyakam   aggannam   pannapethati   .  te  maya  puttha  na  sampayanti
asampayanta    mamamyeva    patipucchanti    tesaham    puttho   byakaromi
santavuso    manopadosika   nama   deva   te   ativelam   annamannam
upanijjhayanti      te      ativelam      annamannam     upanijjhayanta
annamannamhi    cittani    padosenti    te    annamannam   padutthacitta
kilantakaya kilantacitta te deva tamha kaya cavanti.
     {15.1}  Thanam  kho panetam avuso vijjati yam annataro satto tamha
kaya  cavitva  itthattam  agacchati  itthattam  agato  samano agarasma
anagariyam    pabbajati    agarasma    anagariyam    pabbajito    samano
atappamanvaya    .pe.   tatharupam   cetosamadhim   phusati   yathasamahite
citte tam pubbenivasam anussarati tato param nanussarati.
     {15.2} So evamaha ye kho te bhonto deva na manopadosika te
Ativelam    annamannam    na    upanijjhayanti   te   ativelam   annamannam
na    upanijjhayanta    annamannamhi    cittani   na   padosenti   te
annamannam     apadutthacitta     akilantakaya     akilantacitta     te
deva  1-  tamha  kaya  na  cavanti  nicca  dhuva  sassata  dighayuka
aviparinamadhamma   sassatisamam  tatheva  thassanti  .  ye  pana  mayam  ahumha
manopadosika    te   mayam   ativelam   annamannam   upanijjhayimha   te
mayam    ativelam    annamannam    upanijjhayanta    annamannamhi   cittani
padosiyimha    2-   te   mayam   annamannam   padutthacitta   kilantakaya
kilantacitta   evam   mayam   3-   tamha  kaya  cuta  anicca  adhuva
asassata   appayuka   cavanadhamma   itthattam   agatati  .  evamvihitakam
pana     tumhe     ayasmanto    manopadosikam    acariyakam    aggannam
pannapethati   .  te  evamahamsu  evam  kho  no  avuso  gotama  sutam
yathevayasma   gotamo   ahati   .   aggannancaham  bhaggava  pajanami
.pe. Yadabhijanam tathagato no anayam apajjati.
     [16]    Santi   bhaggava   eke   samanabrahmana   adhiccasamuppannam
acariyakam   aggannam   pannapenti   tyaham   upasankamitva   evam  vadami
saccam   kira   tumhe   ayasmanto   adhiccasamuppannam   acariyakam  aggannam
pannapethati   .   te   ca   me   evam   puttha  amati  patijananti
tyaham  evam  vadami  kathamvihitakam  pana  tumhe  ayasmanto  adhiccasamuppannam
acariyakam    aggannam    pannapethati    .    te   ca   maya   puttha
@Footnote: 1 Ma. te devati pathadvayam na dissati .  2 Ma. padusimha.
@3 Ma. evam mayanti pathadvayam na dissati.
Na    sampayanti   asampayanta   mamamyeva   patipucchanti   tesaham   puttho
byakaromi    santavuso    asannisatta    nama   deva   sannuppada
ca pana te deva tamha kaya cavanti.
     {16.1}  Thanam  kho panetam avuso vijjati yam annataro satto tamha
kaya  cavitva  itthattam  agacchati  itthattam  agato  samano agarasma
anagariyam  pabbajati  agarasma  anagariyam  pabbajito samano atappamanvaya
padhanamanvaya  .pe.  tatharupam  cetosamadhim  phusati  yathasamahite citte tam
sannuppadam anussarati tato param nanussarati.
     {16.2}  So  evamaha  adhiccasamuppanno  atta  ca  loko ca tam
kissa  hetu  aham  hi  pubbe  nahosim  somhi  etarahi  ahutva santataya
parinatoti   .   evamvihitakam   no   tumhe   ayasmanto  adhiccasamuppannam
acariyakam   aggannam   pannapethati   .  te  evamahamsu  evam  kho  1-
avuso   gotama  sutam  yathevayasma  gotamo  ahati  .  aggannancaham
bhaggava   pajanami   tanca   pajanami   tato   ca   uttaritaram  pajanami
tanca   pajananam   na  paramasami  .  aparamasato  ca  me  paccattanneva
nibbuti vidita yadabhijanam tathagato no anayam apajjati.
     [17]  Evamvadim  kho  mam  bhaggava  evamakkhayim eke samanabrahmana
asata   tuccha   musa  abhutena  abbhacikkhanti  viparito  samano  gotamo
bhikkhavo   ca   samano   gotamo   evamaha  yasmim  samaye  subham  vimokkham
upasampajja  viharati  sabbam  tasmim  samaye  asubhanteva  sampajanatiti  2-.
@Footnote: 1 Ma. khosaddo natthi .  2 Ma. asubhantveva pajanatiti.
Na   kho   panaham   bhaggava   evam   vadami  yasmim  samaye  subham  vimokkham
upasampajja   viharati   sabbam   tasmim  samaye  asubhanteva  sampajanatiti .
Evam   ca   kho  bhaggava  vadami  yasmim  samaye  subham  vimokkham  upasampajja
viharati  subhanteva  tasmim  samaye  sampajanatiti. Te ca [1]- viparita ye
bhagavantam   viparitatta  2-  dahanti  bhikkhavo  ca  evampasanno  aham  bhante
bhagavati  pahoti  ca  me  bhagava  tatha  dhammam  desitum yatha aham subham vimokkham
upasampajja vihareyyanti.
     {17.1} Dukkaram kho etam 3- bhaggava taya annaditthikena annakhantikena
annarucikena   annatra   ayogena   annatra  acariyakena  subham  vimokkham
upasampajja  viharitum  ingha  tvam  bhaggava  yo  ca te ayam mayi pasado tameva
tvam   sadhukam  anurakkhati  .  sacetam  bhante  maya  dukkaram  annaditthikena
annakhantikena   annarucikena   annatra   ayogena  annatra  acariyakena
subham  vimokkham  upasampajja  viharitum  yo  ca  me  ayam bhante bhagavati pasado
tamevaham   sadhukamanurakkhissamiti   .   idamavoca   bhagava   .  attamano
bhaggavagotto paribbajako bhagavato bhasitam abhinanditi.
                  Patikasuttam nitthitam pathamam.
                      ----------
@Footnote: 1 Ma. Yu. bhante .  2 Ma. Yu. viparitato .  3 Po. evam tam. Yu. evam.
                       Udumbarikasuttam
     [18]  Evamme  sutam . Ekam samayam bhagava rajagahe viharati gijjhakute
pabbate  .  tena  kho  pana  samayena  nigrodho  paribbajako udumbarikaya
paribbajakarame       pativasati       mahatiya       paribbajakaparisaya
saddhim    timsamattehi   paribbajakasatehi   .   athakho   sandhano   gahapati
divadivasseva    rajagaha    nikkhami   bhagavantam   dassanaya   .   athakho
sandhanassa   gahapatissa   etadahosi   akalo   kho  tava  1-  bhagavantam
dassanaya    patisallino    bhagava    manobhavaniyanampi   bhikkhunam   asamayo
dassanaya     patisallina    manobhavaniya    bhikkhu    yannunaham    yena
udumbarikaya     paribbajakaramo     yena    nigrodho    paribbajako
tenupasankameyyanti   .   athakho   sandhano   gahapati  yena  udumbarikaya
paribbajakaramo yena nigrodho paribbajako tenupasankami.
     [19]   Tena   kho  pana  samayena  nigrodho  paribbajako  mahatiya
paribbajakaparisaya      saddhim      nisinno      hoti      unnadiniya
uccasaddamahasaddaya      anekavihitam      tiracchanakatham      kathentiya
seyyathidam     rajakatham    corakatham    mahamattakatham    senakatham    bhayakatham
yuddhakatham    annakatham   panakatham   vatthakatham   sayanakatham   malakatham   gandhakatham
natikatham    yanakatham   gamakatham   nigamakatham   janapadakatham   nagarakatham   itthikatham
purisakatham     2-     surapanakatham     3-    visikhakatham    kumbhatthanakatham
pubbapetakatham      nanattakatham     lokakkhayikam     katham     samuddakkhayikam
@Footnote: 1 Ma. tavasaddo natthi .  2 Ma. ayam na dissati .  3 Po. Ma. Yu. surakatham.
Katham itibhavabhavakatham iti va.
     {19.1}  Addasa kho nigrodho paribbajako sandhanam gahapatim durato va
agacchantam   disva   sakam   parisam   santhapesi   1-  appasadda  bhonto
hontu   ma   bhonto   saddamakattha   ayam   samanassa  gotamassa  savako
agacchati   sandhano   gahapati   yavata   kho   pana  samanassa  gotamassa
savaka   gihi   odatavasana  rajagahe  pativasanti  ayam  tesam  annataro
sandhano   gahapati   appasaddakama  kho  panayasmanto  2-  appasaddassa
vannavadino    appevanama   appasaddam   parisam   viditva   upasankamitabbam
manneyyati. Evam vutte te paribbajaka tunhi ahesum.
     [20]   Athakho   sandhano   gahapati   yena  nigrodho  paribbajako
tenupasankami   upasankamitva   nigrodhena   paribbajakena   saddhim  sammodi
sammodaniyam   katham  saraniyam  vitisaretva  ekamantam  nisidi  .  ekamantam
nisinno  kho  sandhano  gahapati  nigrodham  paribbajakam  etadavoca  annatha
kho   ime   bhonto   annatitthiya   paribbajaka   sangamma   samagamma
unnadino       uccasaddamahasadda      anekavihitam      tiracchanakatham
anuyutta   viharanti   seyyathidam   rajakatham  corakatham  .pe.  itibhavabhavakatham
iti   va  annatha  kho  pana  so  bhagava  aranne  vanapatthani  pantani
senasanani    patisevati    appasaddani    appanighosani    vijanavatani
manussarahaseyyakani patisallanasaruppaniti.
     {20.1} Evam vutte nigrodho paribbajako sandhanam gahapatim etadavoca
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. santhapesi .  2 Ma. Yu. panete ayasmanto appasaddavinita.
Yagghe   gahapati   janeyyasi   kena   samano   gotamo  saddhim  sallapati
kena    sakaccham    samapajjati    kena    pannaveyyattiyam   samapajjati
sunnagarahata      samanassa     gotamassa     panna     aparisavacaro
samano   gotamo   nalam   sallapaya   so  antapantaneva  1-  sevati
seyyathapi    nama   gokana   pariyantacarini   antapantaneva   sevati
evameva   sunnagarahata   samanassa   gotamassa   panna   aparisavacaro
samano   gotamo   nalam   sallapaya  so  antapantaneva  sevati  ingha
gahapati   samano   gotamo   idam   parisam  agaccheyya  ekapanheneva  nam
samsadeyyama tucchakumbhimva nam manne orodheyyamati.
     [21]   Assosi   kho   bhagava   dibbaya   sotadhatuya  visuddhaya
atikkantamanusikaya    sandhanassa   gahapatissa   nigrodhena   paribbajakena
saddhim    imam   kathasallapam   .   athakho   bhagava   gijjhakuta   pabbata
orohitva    yena    sumagadhaya    tire   moranivapo   tenupasankami
upasankamitva  sumagadhaya  tire  moranivape  abbhokase  cankamati 2-.
Addasa    kho   nigrodho   paribbajako   bhagavantam   sumagadhaya   tire
moranivape   abbhokase   cankamantam   disva   sakam   parisam   santhapesi
appasadda    bhonto    hontu    ma    bhonto    saddamakattha   ayam
samano   gotamo   sumagadhaya   tire  moranivape  abbhokase  cankamati
appasaddakamo    kho   pana   so   ayasma   appasaddassa   vannavadi
@Footnote: 1 Ma. Yu. antamantaneva .  2 Ma. Yu. cankami.
Appevanama    appasaddam    parisam    viditva   upasankamitabbam   manneyya
sace    samano    gotamo   imam   parisam   agaccheyya   imantam   panham
puccheyyama   ko   nama   so   bhante  bhagavato  dhammo  yena  bhagava
savake    vineti   yena   bhagavata   savaka   vinita   assasappatta
patijananti    ajjhasayam    adibrahmacariyanti   .   evam   vutte   te
paribbajaka tunhi ahesum.
     [22]  Athakho  bhagava  yena  nigrodho  paribbajako  tenupasankami.
Athakho   nigrodho   paribbajako  bhagavantam  etadavoca  etu  kho  bhante
bhagava   svagatam   bhante   bhagavato   cirassam   kho  bhante  bhagava  imam
pariyayamakasi   yadidam   idhagamanaya   nisidatu   bhante   bhagava  idamasanam
pannattanti   .   nisidi   bhagava   pannatte   asane   .   nigrodhopi
kho   paribbajako   annataram  nicam  asanam  gahetva  ekamantam  nisidi .
Ekamantam    nisinnam    kho   nigrodham   paribbajakam   bhagava   etadavoca
kayanottha   nigrodha   etarahi   kathaya   sannisinna  ka  ca  pana  vo
antarakatha vippakatati.
     {22.1}  Evam  vutte  nigrodho  paribbajako  bhagavantam etadavoca
idha   mayam   bhante   addasama   bhagavantam  sumagadhaya  tire  moranivape
abbhokase   cankamantam  disva  evam  avocumha  sace  samano  gotamo
imam  parisam  agaccheyya  imantam  panham  puccheyyama  ko  nama so bhante
bhagavato  dhammo  yena  bhagava  savake vineti yena bhagavata savaka vinita
Assasappatta   patijananti   ajjhasayam  adibrahmacariyanti  ayam  kho  no
bhante antarakatha vippakata atha bhagava anuppattoti.
     {22.2}   Dujjanam   kho   panetam   nigrodha  taya  annaditthikena
annakhantikena      annarucikena     annatra     ayogena     annatra
acariyakena   yenaham   savake   vinemi   yena  maya  savaka  vinita
assasappatta     patijananti    ajjhasayam    adibrahmacariyanti    ingha
tvam  mam  nigrodha  sake  acariyake  adhijigucche  panham  puccha  kathamsanta nu
kho   bhante   tapojiguccha  paripunna  hoti  katham  aparipunnati  .  evam
vutte  te  paribbajaka  unnadino  uccasaddamahasadda  ahesum acchariyam
vata  bho  abbhutam  vata  bho  samanassa  gotamassa  mahiddhikata  mahanubhavata
yatra hi nama sakavadam thapessati paravadena pavaressatiti.
     [23]  Athakho  nigrodho  paribbajako  te  paribbajake  appasadde
katva  bhagavantam  etadavoca  mayam kho bhante tapojigucchavada tapojiguccham 1-
allina  viharama  kathamsanta  nu  kho  bhante  tapojiguccha  paripunna hoti
katham aparipunnati.
     {23.1}   Idha   nigrodha   tapassi   acelako  hoti  muttacaro
hatthavalekhano    2-    na   ehibhaddantiko   na   titthabhaddantiko   na
abhihatam   na   uddissa   katam   na   nimantanam  sadiyati  so  na  kumbhimukha
patigganhati     na     kalopimukha    patigganhati    na    elakamantaram
na     udukkhalamantaram     3-     na    musalamantaram    na    dandamantaram
na     dvinnam     bhunjamananam    na    gabbhiniya    na    payamanaya
@Footnote: 1 Ma. Yu. tapojigucchasara tapojiguccha .  2 Ma. Yu. hatthapalekhano.
@3 Ma. ayam patho na dissati.
Na   parisantaragataya   1-  na  sankittisu  na  yattha  sa  upatthita  hoti
na   yattha   makkhika   sandasandacarini   na   maccham  na  mamsam  na  suram  na
merayam na thusodakam pivati.
     {23.2} So ekagariko va hoti ekalopiko dvagariko va hoti
dvalopiko  sattagariko  va  hoti  sattalopiko  ekissapi  dattiya
yapeti   dvihipi   dattihi  yapeti  sattahipi  dattihi  yapeti  ekahikampi
aharam   ahareti   dvihikampi   aharam  ahareti  sattahikampi  aharam
ahareti   iti   evarupam   addhamasikam  pariyayabhattabhojananuyogamanuyutto
viharati.
     {23.3} So sakabhakkho va hoti samakabhakkho va hoti nivarabhakkho
va  hoti  daddulakabhakkho  va hoti satabhakkho 2- va hoti kannabhakkho va
hoti  acamabhakkho  va  hoti  pinnakabhakkho va hoti tinabhakkho va hoti
gomayabhakkho va hoti vanamulaphalaharo yapeti pavattaphalabhoji.
     {23.4}  So  sananipi  dhareti  masananipi  dhareti chavadussanipi
dhareti   pamsukulanipi   dhareti   tiritanipi   dhareti  ajinanipi  dhareti
ajinakkhipampi  dhareti  kusacirampi  dhareti  vakacirampi dhareti phalakacirampi dhareti
kesakambalampi    dhareti   valakambalampi   dhareti   ulukapakkhikampi   dhareti
kesamassulocakopi    hoti    kesamassulocananuyogamanuyutto    ubhatthakopi
hoti    asanapatikkhitto    ukkutikopi    hoti   ukkutikappadhanamanuyutto
kantakapassayikopi   hoti   kantakapassaye   seyyam   kappeti   phalakaseyyampi
kappeti  tandilaseyyampi  3-  kappeti  ekapassayikopi  hoti  rajojalladharo
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. purisantaragataya .  2 Ma. Yu. hatabhakkho.
@3 Po. Ma. Yu. thandilaseyyampi.
Abbhokasikopi    hoti    yathasanthatiko    vekatikopi    hoti   vikata-
bhojananuyogamanuyutto     apanakopi     hoti    apanakattamanuyutto
sayamtatiyakampi   udakorohananuyogamanuyutto   viharati   .   tam   kim  mannasi
nigrodha  yadi  evam  sante  tapojiguccha  paripunna  hoti  aparipunnati.
Addha   kho   bhante   evam  sante  tapojiguccha  paripunna  hoti  no
aparipunnati   .   evam   paripunnayapi  kho  aham  nigrodha  tapojigucchaya
anekavihite upakkilese vadamiti.
     [24]   Yathakatham  pana  bhante  bhagava  evamparipunnaya  tapojigucchaya
anekavihite  upakkilese  vadatiti  .  idha  nigrodha  tapassi  tapam samadiyati
so   tena   tapasa  attamano  hoti  paripunnasankappo  .  yampi  nigrodha
tapassi  tapam  samadiyati  so  tena  tapasa  attamano hoti paripunnasankappo
ayampi kho nigrodha tapassino upakkileso hoti.
     {24.1}  Puna  caparam  nigrodha  tapassi tapam samadiyati so tena tapasa
attanukkamseti   param   vambheti  .  yampi  nigrodha  tapassi  tapam  samadiyati
so  tena  tapasa  attanukkamseti  param vambheti ayampi kho nigrodha tapassino
upakkileso hoti.
     {24.2}  Puna  caparam  nigrodha  tapassi tapam samadiyati so tena tapasa
majjati  mucchati  madamapajjati  1-  .  yampi  nigrodha  tapassi  tapam samadiyati
so  tena  tapasa  majjati  mucchati  madamapajjati ayampi kho nigrodha tapassino
upakkileso hoti.
     {24.3}  Puna  caparam  nigrodha  tapassi tapam samadiyati so tena tapasa
@Footnote: 1 Ma. Yu. pamadamapajjati.
Labhasakkarasilokam    abhinibbatteti    so    tena   labhasakkarasilokena
attamano   hoti   paripunnasankappo   .   yampi   nigrodha   tapassi   tapam
samadiyati    so    tena    tapasa    labhasakkarasilokam   abhinibbatteti
so    tena   labhasakkarasilokena   attamano   hoti   paripunnasankappo
ayampi  kho  nigrodha  tapassino  upakkileso  hoti  .  puna  caparam nigrodha
tapassi    tapam    samadiyati    so    tena   tapasa   labhasakkarasilokam
abhinibbatteti     so    tena    labhasakkarasilokena    attanukkamseti
param  vambheti  .  yampi  nigrodha  tapassi  tapam  samadiyati  so  tena tapasa
labhasakkarasilokam    abhinibbatteti    so    tena   labhasakkarasilokena
attanukkamseti  param  vambheti  ayampi  kho  nigrodha  tapassino  upakkileso
hoti  .  puna  caparam  nigrodha  tapassi  tapam  samadiyati  so  tena  tapasa
labhasakkarasilokam    abhinibbatteti    so    tena   labhasakkarasilokena
majjati   mucchati   madamapajjati   .  yampi  nigrodha  tapassi  tapam  samadiyati
so    tena   tapasa    labhasakkarasilokam   abhinibbatteti   so   tena
labhasakkarasilokena   majjati   mucchati   madamapajjati  ayampi  kho  nigrodha
tapassino upakkileso hoti.
     {24.4}  Puna  caparam  nigrodha tapassi tapam samadiyati bhojanesu vodasam
apajjati  idam  me  khamati  idam  me na khamatiti. So yanca khvassa na khamati
tam  sapekkho  pakhahati  yam  panassa  khamati  tam  gadhito  mucchito ajjhapanno
anadinavadassavi    anissaranapanno    paribhunjati    ayam    kho   nigrodha
tapassino upakkileso hoti.
Puna   caparam   nigrodha  tapassi  tapam  samadiyati  labhasakkarasilokanikantihetu
sakkarissanti    mam    rajano    rajamahamatta   khattiya   brahmana
gahapatika titthiyati ayampi kho nigrodha tapassino upakkileso hoti.
     {24.5}  Puna  caparam  nigrodha  tapassi  annataram  samanam va brahmanam
va  kuto  1-  apasadeta  hoti  kim  panayam sambahulajivo 2- sabbasabbam
sambhakkheti   seyyathidam   mulabijam   khandhabijam   phalubijam   aggabijam   bijabijameva
pancamam     asanivicakkam     dantakutam    samanappavadenati    ayampi    kho
nigrodha   tapassino   upakkileso  hoti  .  puna  caparam  nigrodha  tapassi
passati   annataram   samanam   va   brahmanam   va   kulesu   sakkariyamanam
garukariyamanam   maniyamanam   pujiyamanam   .   tassa   evam   hoti  imamhi
nama   sambahulajivam   kulesu   sakkaronti  garukaronti  manenti  pujenti
mam   pana   tapassim   lukhajivim   kulesu  na  sakkaronti  na  garukaronti  na
manenti  na  pujentiti  .  iti  so  issamacchariyam  kulesu  uppadeta
hoti ayampi kho nigrodha tapassino upakkileso hoti.
     {24.6}  Puna  caparam  nigrodha  tapassi  apathakanisadi  hoti  ayampi
kho  nigrodha  tapassino  upakkileso  hoti  .  puna  caparam nigrodha tapassi
attanam   adassayamano   kulesu   carati   idampi  me  tapasmim  idampi  me
tapasminti   ayampi   kho   nigrodha   tapassino   upakkileso   hoti  .
Puna    caparam    nigrodha   tapassi   kincideva   paticchannam   sevati   so
khamati    te    idanti   puttho   samano   akkhamamanam   aha   khamatiti
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. ayam na dissati .  2 Si. Yu. bahulajivo.
Khamamanam   aha   na  khamatiti  .  iti  so  sampajanamusa  bhasita  hoti
ayampi   kho   nigrodha   tapassino   upakkileso   hoti   .  puna  caparam
nigrodha    tapassi    tathagatassa    va   tathagatasavakassa   va   dhammam
desentassa    santamyeva    pariyayam    anunneyyam   nanujanati   ayampi
kho nigrodha tapassino upakkileso hoti.
     {24.7}  Puna  caparam  nigrodha  tapassi  kodhano hoti upanahi. Yampi
nigrodha   tapassi  kodhano  hoti  upanahi  ayampi  kho  nigrodha  tapassino
upakkileso  hoti  .  puna  caparam  nigrodha tapassi makkhi hoti palasi assuki
hoti  macchari  satho  hoti  mayavi  thaddho  hoti  atimani papiccho hoti
papikanam  icchanam  vasangato  micchaditthiko  hoti  antagahikaya  ditthiya
samannagato   sanditthiparamasi   hoti   adhanagahi   duppatinissaggi  .
Yampi  kho  nigrodha  tapassi  sanditthiparamasi hoti adhanagahi duppatinissaggi
ayampi kho nigrodha tapassino upakkileso hoti.
     {24.8}  Tam  kim  mannasi  nigrodha  yadime  tapojiguccha upakkilesa
va   anupakkilesa   vati   .  addha  kho  ime  bhante  tapojiguccha
upakkilesa   no   anupakkilesa   thanam   kho   panetam  bhante  vijjati
yam   idhekacco   tapassi   sabbeheva  imehi  upakkilesehi  samannagato
assa ko pana vado annatarannatarenati.
     [25]   Idha   nigrodha   tapassi  tapam  samadiyati  so  tena  tapasa
na   attamano   hoti   na   paripunnasankappo   .  yampi  nigrodha  tapassi
Tapam  samadiyati  so  tena  tapasa  na  attamano  hoti na paripunnasankappo
evam  so  tasmim  thane  parisuddho  hoti . Puna caparam nigrodha tapassi tapam
samadiyati  so  tena  tapasa  na  attanukkamseti  na  param  vambheti .pe.
Evam  so  tasmim  thane  parisuddho  hoti . Puna caparam nigrodha tapassi tapam
samadiyati  so  tena  tapasa  na  majjati  na  mucchati na madamapajjati .pe.
Evam so tasmim thane parisuddho hoti.
     {25.1}  Puna  caparam  nigrodha  tapassi tapam samadiyati so tena tapasa
labhasakkarasilokam    abhinibbatteti    so    tena   labhasakkarasilokena
na  attamano  hoti  na  paripunnasankappo  .  yampi  nigrodha  tapassi .pe.
Evam  so  tasmim  thane  parisuddho  hoti . Puna caparam nigrodha tapassi tapam
samadiyati  so  tena  tapasa  labhasakkarasilokam  abhinibbatteti  so  tena
labhasakkarasilokena  na  attanukkamseti  na  param  vambheti . Yampi nigrodha
tapassi  .pe.  evam  so  tasmim thane parisuddho hoti. Puna caparam nigrodha
tapassi  tapam  samadiyati  so  tena  tapasa  labhasakkarasilokam abhinibbatteti
so  tena  labhasakkarasilokena  na  majjati  na  mucchati  na madamapajjati.
Yampi nigrodha tapassi .pe. Evam so tasmim thane parisuddho hoti.
     {25.2}  Puna  caparam  nigrodha  tapassi  tapam  samadiyati 1- bhojanesu
na   vodasam   apajjati  idam  me  khamati  idam  me  na  khamatiti  .  so
yanca    khvassa    na   khamati   tam   anapekkho   pajahati   yam   panassa
@Footnote: 1 Ma. tapam samadiyatiti pathadvayam natthi.
Khamati     tam    agadhito    amucchito    anajjhapanno    adinavadassavi
nissaranapanno   paribhunjati   evam  so  tasmim  thane  parisuddho  hoti .
Puna   caparam  nigrodha  tapassi  tapam  samadiyati  na  so  labhasakkarasiloka-
nikantihetu    sakkarissanti    mam   rajano   rajamahamatta   khattiya
brahmana gahapatika titthiyati evam so tasmim thane parisuddho hoti.
     {25.3}  Puna  caparam  nigrodha tapassi annataram samanam va brahmanam va
na   apasadeta   hoti   kim  panayam  sambahulajivo  sabbasabbam  sambhakkheti
seyyathidam    mulabijam    khandhabijam   phalubijam   aggabijam   bijabijameva   pancamam
asanivicakkam    dantakutam   samanappavadenati   evam   so   tasmim   thane
parisuddho   hoti  .  puna  caparam  nigrodha  tapassi  passati  annataram  samanam
va   brahmanam   va   kulesu   sakkariyamanam   garukariyamanam   maniyamanam
pujiyamanam   .  tassa  na  evam  hoti  imamhi  nama  sambahulajivam  kulesu
sakkaronti  garukaronti  manenti  pujenti  mam  pana  tapassim lukhajivim kulesu
na  sakkaronti  na  garukaronti  na manenti na pujentiti. Iti so issa-
macchariyam kulesu nuppadeta hoti evam so tasmim thane parisuddho hoti.
     {25.4}   Puna   caparam  nigrodha  tapassi  na  apathakanisadi  hoti
evam  so  tasmim  thane  parisuddho  hoti  .  puna caparam nigrodha tapassi na
attanam  adassayamano  kulesu  carati  idampi  me tapasmim idampi me tapasminti
evam  so  tasmim  thane  parisuddho  hoti  .  puna  caparam  nigrodha tapassi
Na   kincideva   paticchannam   sevati   so   khamati   te   idanti  puttho
samano   akkhamamanam   aha   na   khamatiti   khamamanam   aha  khamatiti .
Iti    so   sampajanamusa   na   bhasita   hoti   evam   so   tasmim
thane   parisuddho   hoti   .   puna  caparam  nigrodha  tapassi  tathagatassa
va   tathagatasavakassa   va   dhammam   desentassa   santamyeva   pariyayam
anunneyyam anujanati evam so tasmim thane parisuddho hoti.
     {25.5}  Puna  caparam  nigrodha  tapassi  akkodhano hoti anupanahi.
Yampi   nigrodha   tapassi   akkodhano   hoti  anupanahi  evam  so  tasmim
thane   parisuddho   hoti  .  puna  caparam  nigrodha  tapassi  amakkhi  hoti
apalasi   anissuki   hoti   amacchari   asatho   hoti  amayavi  athaddho
hoti   anatimani   na  papiccho  hoti  na  papikanam  icchanam  vasangato
na   micchaditthiko   hoti   na   antagahikaya  ditthiya  samannagato  na
sanditthiparamasi    hoti    na    adhanagahi   supatinissaggi   .   yampi
nigrodha    tapassi    na    sanditthiparamasi    hoti   na   adhanagahi
supatinissaggi evam so tasmim thane parisuddho hoti.
     {25.6}  Tam  kim  mannasi  nigrodha  yadi  evam  sante  tapojiguccha
parisuddha  va  hoti  aparisuddha  vati  .  addha kho bhante evam sante
tapojiguccha  parisuddha  hoti  no  aparisuddha  aggappatta  ca  hoti 1-
sarappatta   cati   .   na   kho   nigrodha  ettavata  tapojiguccha
aggappatta sarappatta hoti apica kho pappatikapatta ca hotiti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. ayam patho natthi.
     [26]    Kittavata    pana    bhante   tapojiguccha   aggappatta
sarappatta   ca   hoti   sadhu  bhante  bhagava  tapojigucchaya  aggamyeva
papetu  saramyeva  papetuti  .  idha  nigrodha  tapassi catuyamasamvarasamvuto
hoti   .   kathanca   nigrodha   tapassi   catuyamasamvarasamvuto   hoti  .
Idha   nigrodha   tapassi  na  panam  atipateti  1-  na  panam  atipatayati
na   panam   atipatayato   samanunno   hoti   na   adinnam   adiyati  na
adinnam    adiyapeti   na   adinnam   adiyato   samanunno   hoti   na
musa    bhanati   na   musa   bhanapeti   na   musa   bhanato   samanunno
hoti   na   bhavitamasimsati   na   bhavitamasimsapeti   na   bhavitamasimsato
samanunno hoti. Evam nigrodha tapassi catuyamasamvarasamvuto hoti.
     {26.1}    Yato   nigrodha   tapassi   catuyamasamvarasamvuto   hoti
aduncassa   hoti   tapassitaya   .  so  abhiharati  no  hinayavattati .
So    vivittam    senasanam   bhajati   arannam   rukkhamulam   pabbatam   kandaram
giriguham  susanam  vanapattham  abbhokasam  palasapunjam  2-  .  so  pacchabhattam
pindapatapatikkanto   nisidati   pallankam   abhujitva   ujum  kayam  panidhaya
parimukham  satim  upatthapetva  .  so  abhijjham  loke  pahaya  vigatabhijjhena
cetasa   viharati   abhijjhaya   cittam   parisodheti  byapadapadosam  pahaya
abyapannacitto     viharati     sabbapanabhutahitanukampi    byapadapadosa
cittam     parisodheti     thinamiddham     pahaya    vigatathinamiddho    viharati
alokasanni     sato    sampajano    thinamiddha    cittam    parisodheti
@Footnote: 1 Si. Yu. atipapeti .  2 Po. Ma. Yu. palalapunjam.
Uddhaccakukkuccam    pahaya    anuddhato   viharati   ajjhattam   vupasantacitto
uddhaccakukkucca    cittam   parisodheti   vicikiccham   pahaya   tinnavicikiccho
viharati akathamkathi kusalesu dhammesu vicikicchaya cittam parisodheti.
     {26.2}  So  ime  panca  nivarane  pahaya  cetaso  upakkilese
pannaya   dubbalikarane   mettasahagatena   cetasa   ekam  disam  pharitva
viharati   tatha   dutiyam   tatha  tatiyam  tatha  catuttham  iti  uddhamadho  tiriyam
sabbadhi    sabbattataya    sabbavantam   lokam   mettasahagatena   cetasa
vipulena   mahaggatena   appamanena   averena   abyapajjhena   pharitva
viharati   .   karunasahagatena   cetasa   .  muditasahagatena  cetasa .
Upekkhasahagatena   cetasa   ekam   disam   pharitva  viharati  tatha  dutiyam
tatha   tatiyam   tatha   catuttham  iti  uddhamadho  tiriyam  sabbadhi  sabbattataya
sabbavantam    lokam   upekkhasahagatena   cetasa   vipulena   mahaggatena
appamanena averena abyapajjhena pharitva viharati.
     {26.3}  Tam  kim  mannasi  nigrodha  yadi  evam  sante  tapojiguccha
parisuddha  va  hoti  aparisuddha  vati  .  addha kho bhante evam sante
tapojiguccha   parisuddha   hoti   no  aparisuddha  aggappatta  ca  hoti
sarappatta   cati   .   na   kho   nigrodha  ettavata  tapojiguccha
aggappatta va hoti sarappatta va apica kho tacapatta hotiti.
     [27]   Kittavata   pana   bhante   tapojiguccha   aggappatta  ca
hoti   sarappatta   ca   sadhu   me   bhante   bhagava   tapojigucchaya
Aggamyeva   papetu   saramyeva   papetuti   .   idha   nigrodha  tapassi
catuyamasamvarasamvuto   hoti   .   kathanca   nigrodha   tapassi   catuyama-
samvarasamvuto  hoti  .pe.  yato  nigrodha  tapassi catuyamasamvarasamvuto hoti
aduncassa   hoti   tapassitaya   .  so  abhiharati  no  hinayavattati .
So   vivittam  senasanam  bhajati  .pe.  so  ime  panca  nivarane  pahaya
cetaso   upakkilese   pannaya   dubbalikarane  mettasahagatena  cetasa
ekam   disam   pharitva   viharati   .pe.   so   anekavihitam  pubbenivasam
anussarati   seyyathidam   ekampi   jatim  dvepi  jatiyo  tissopi  jatiyo
catassopi   jatiyo   pancapi   jatiyo   .pe.   dasapi   jatiyo  visampi
jatiyo    timsampi   jatiyo   cattalisampi   jatiyo   pannasampi   jatiyo
satampi   jatiyo   sahassampi   jatiyo  satasahassampi  jatiyo  1-  anekepi
samvattakappe    anekepi    vivattakappe    anekepi   samvattavivattakappe
amutrasim     evamnamo     evamgotto    evamvanno    evamaharo
evamsukhadukkhapatisamvedi    evamayupariyanto    so   tato   cuto   amutra
udapadim   tatrapasim   evamnamo  evamgotto  evamvanno  evamaharo
evamsukhadukkhapatisamvedi   evamayupariyanto   so   tato  cuto  idhupapannoti
iti sakaram sauddesam anekavihitam pubbenivasam anussarati.
     {27.1}  Tam kim mannasi nigrodha yadi evam sante tapojiguccha parisuddha
va  hoti  aparisuddha  vati . Addha kho bhante evam sante tapojiguccha
@Footnote: 1 Ma. Yu. jatisatampi jatisahassampi jatisatasahassampiti dissati.
Parisuddha   hoti   no   aparisuddha  aggappatta  ca  hoti  sarappatta
cati   .   na   kho   nigrodha   ettavata  tapojiguccha  aggappatta
va hoti sarappatta va apica kho pheggupatta hotiti.
     [28]  Kittavata  pana  bhante  tapojiguccha  aggappatta  ca  hoti
sarappatta   ca   sadhu   me   bhante  bhagava  tapojigucchaya  aggamyeva
papetu  saramyeva  papetuti  .  idha  nigrodha  tapassi catuyamasamvarasamvuto
hoti   .   kathanca   nigrodha   tapassi  catuyamasamvarasamvuto  hoti  .pe.
Yato   ca   kho   nigrodha   tapassi  catuyamasamvarasamvuto  hoti  aduncassa
hoti   tapassitaya  .  so  abhiharati  no  hinayavattati  .  so  vivittam
senasanam   bhajati   .pe.   so   ime  panca  nivarane  pahaya  cetaso
upakkilese   pannaya   dubbalikarane   mettasahagatena   cetasa  .pe.
Upekkhasahagatena   cetasa   vipulena  mahaggatena  appamanena  averena
abyapajjhena pharitva viharati.
     {28.1}   So   anekavihitam   pubbenivasam   anussarati   seyyathidam
ekampi   jatim   dvepi   jatiyo   .pe.   iti   sakaram   sauddesam
anekavihitam   pubbenivasam  anussarati  .  so  dibbena  cakkhuna  visuddhena
atikkantamanusakena    satte   passati   cavamane   upapajjamane   hine
panite   suvanne   dubbanne   sugate   duggate   yathakammupage   satte
pajanati   ime   vata   bhonto   satta   kayaduccaritena  samannagata
vaciduccaritena    samannagata    manoduccaritena    samannagata   ariyanam
upavadaka    micchaditthika    micchaditthikammasamadana    te   kayassa
Bheda   param   marana   apayam   duggatim  vinipatam  nirayam  upapanna  ime
va   pana   bhonto   satta   kayasucaritena   samannagata  vacisucaritena
samannagata     manosucaritena    samannagata    ariyanam    anupavadaka
sammaditthika    sammaditthikammasamadana   te   kayassa   bheda   param
marana   sugatim  saggam  lokam  upapannati  iti  dibbena  cakkhuna  visuddhena
atikkantamanusakena    satte   passati   cavamane   upapajjamane   hine
panite   suvanne   dubbanne   sugate   duggate   yathakammupage   satte
pajanati   .   tam  kim  mannasi  nigrodha  yadi  evam  sante  tapojiguccha
parisuddha  va  hoti  aparisuddha  vati  .  addha kho bhante evam sante
tapojiguccha   parisuddha   hoti   no  aparisuddha  aggappatta  ca  hoti
sarappatta cati.
     {28.2}   Ettavata   nigrodha   tapojiguccha   aggappatta  ca
hoti  sarappatta  ca  .  iti  nigrodha  yam  mam tvam avacasi ko nama so
bhagavato   dhammo  yena  bhagava  savake  vineti  yena  bhagavata  savaka
vinita   assasappatta   patijananti   ajjhasayam   adibrahmacariyanti  .
Iti   kho   [1]-   nigrodha   thanam   uttaritaranca  panitataranca  yenaham
savake    vinemi    yena    maya   savaka   vinita   assasappatta
patijananti    ajjhasayam    adibrahmacariyanti   .   evam   vutte   te
paribbajaka     unnadino     uccasaddamahasadda    ahesum    ettha
mayam   na   passama   sacariyaka   ettha   mayam  na  passama  sacariyaka
na mayam ito bhiyyo uttaritaram pajanamati.
@Footnote: 1 Ma. Yu. tam.
     [29]   Yada   annasi   sandhano   gahapati  annadatthu  khodanime
annatitthiya   paribbajaka   bhagavato   bhasitam  sussusanti  sotam  odahanti
annacittam    upatthapentiti    atha    nigrodham   paribbajakam   etadavoca
iti  kho  bhante  nigrodha  yam  mam  tvam  avacasi yagghe gahapati janeyyasi
kena   samano  gotamo  saddhim  sallapati  kena  sakaccham  samapajjati  kena
pannaveyyattiyam    samapajjati    sunnagarahata    samanassa    gotamassa
panna    aparisavacaro    samano    gotamo   nalam   sallapaya   so
antapantaneva    sevati   seyyathapi   nama   gokana   pariyantacarini
antapantaneva   sevati   evamevam   sunnagarahata   samanassa  gotamassa
panna    aparisavacaro    samano    gotamo   nalam   sallapaya   so
antapantaneva   sevati   ingha   gahapati   samano   gotamo   imam  parisam
agaccheyya   ekapanheneva   nam   samsadeyyama  tucchakumbhiva  nam  manne
orodheyyamati  athakho  1-  so  bhante  bhagava  araham  sammasambuddho
idhanuppatto   aparisavacaram   pana   nam   karotha   gokanam  pariyantacarinim
karotha  ekapanheneva nam samsadetha tucchakumbhiva nam manne 2- orodhethati.
Evam   vutte   nigrodho  paribbajako  tunhibhuto  mankubhuto  pattakkhandho
adhomukho pajjhayanto appatibhano nisidi.
     [30]   Athakho   bhagava   nigrodham   paribbajakam   tunhibhutam  mankubhutam
pattakkhandham    adhomukham    pajjhayantam    appatibhanam    viditva   nigrodham
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. ayam kho .  2 Ma. ayam na dissati.
Paribbajakam  etadavoca  saccam  nigrodha  bhasita  te  esa  vacati .
Saccam   bhante   bhasita   me  esa  vaca  yathabalena  yathamulhena
yathaakusalenati  .  tam  kim  mannasi  nigrodha  kinti  te sutam paribbajakanam
vuddhanam   mahallakanam   acariyapacariyanam   bhasamananam  ye  te  ahesum
atitamaddhanam   arahanto   sammasambuddha   evamsute   bhagavanto  sangamma
samagamma    unnadino   uccasaddamahasadda   anekavihitam   tiracchanakatham
anuyutta   viharimsu   seyyathidam   rajakatham   corakatham  .pe.  itibhavabhavakatham
iti  va  seyyathapi  tvam  etarahi  sacariyako  udahu evamsute bhagavanto
arannavanapatthani    pantani    senasanani    patisevanti    appasaddani
appanigghosani   vijanavatani   manussarahaseyyakani   patisallanasaruppani
seyyathapahametarahiti.
     {30.1}   Sutametam   bhante   paribbajakanam   vuddhanam  mahallakanam
acariyapacariyanam   bhasamananam  ye  te  ahesum  atitamaddhanam  arahanto
sammasambuddha   na   evamsute   bhagavanto   evam   sangamma   samagamma
unnadino    uccasaddamahasadda   anekavihitam   tiracchanakatham   anuyutta
viharanti   seyyathidam   rajakatham   corakatham  .pe.  itibhavabhavakatham  iti  va
seyyathapahametarahi   sacariyako   evamsute   bhagavanto  arannavanapatthani
pantani     senasanani    patisevanti    appasaddani    appanigghosani
vijanavatani          manussarahaseyyakani         patisallanasaruppani
seyyathapi   bhagava   etarahiti   .   tassa  kho  1-  nigrodha  vinnussa
sato     mahallakassa     na     etadahosi    buddho    so    bhagava
@Footnote: 1 Ma. Yu. te.
Sambodhaya   dhammam  deseti  danto  so  bhagava  damathaya  dhammam  deseti
santo  so  bhagava  samathaya  dhammam  deseti  tinno  so  bhagava taranaya
dhammam deseti parinibbuto so bhagava parinibbanaya dhammam desetiti.
     [31]   Evam   vutte  nigrodho  paribbajako  bhagavantam  etadavoca
accayo   mam   bhante  accagama  yathabalam  yathamulham  yathaakusalam  yvaham
bhagavantam   evam   avacasim   tassa  me  bhante  bhagava  accayam  accayato
patigganhatu  ayatim  samvarayati  .  taggha tam 1- nigrodha accayo accagama
yathabalam  yathamulham  yathaakusalam  yam  2-  mantvam  evam  avacasi  yato ca
kho   nigrodha   accayam   accayato  disva  yathadhammam  patikarosi  tam  te
mayam    patigganhama   vuddhi   hesa   nigrodha   ariyassa   vinaye   yo
accayam accayato disva yathadhammam patikaroti ayatim samvaramapajjati.
     {31.1}  Aham  pana  nigrodha  evam  vadami etu vinnu puriso asatho
amayavi   ujujatiko   ahamanusasami   aham   dhammam  desemi  yathanusittham
tathapatipajjamano     yassatthaya    kulaputta    sammadeva    agarasma
anagariyam   pabbajanti   tadanuttaram  brahmacariyapariyosanam  ditthe  va  dhamme
sayam   abhinna   sacchikatva   upasampajja   viharissati   satta  vassani .
Titthantu   nigrodha   satta   vassani   .   etu   vinnu  puriso  asatho
amayavi   ujujatiko   ahamanusasami   aham   dhammam  desemi  yathanusittham
tathapatipajjamano     yassatthaya    kulaputta    sammadeva    agarasma
@Footnote: 1 Po. Ma. tavam .   2 Ma. yo..
Anagariyam    pabbajanti    tadanuttaram    brahmacariyapariyosanam   ditthe   va
dhamme   sayam  abhinna  sacchikatva  upasampajja  viharissati  cha  vassani .
Panca  vassani  .  cattari  vassani  .  tini  vassani. Dve vassani.
Ekam  vassam  .  titthatu  nigrodha  ekam  vassam . Etu vinnu puriso asatho
amayavi   ujujatiko   ahamanusasami   aham   dhammam  desemi  yathanusittham
tathapatipajjamano     yassatthaya    kulaputta    sammadeva    agarasma
anagariyam   pabbajanti   tadanuttaram  brahmacariyapariyosanam  ditthe  va  dhamme
sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharissati satta masani.
     {31.2} Titthantu nigrodha satta masani. Cha masani. Panca masani.
Cattari masani. Tini masani. Dve masani. Ekam masam. Addhamasam.
Titthatu   nigrodha   addhamaso  .  etu  vinnu  puriso  asatho  amayavi
ujujatiko  ahamanusasami  aham  dhammam  desemi yathanusittham tathapatipajjamano
yassatthaya    kulaputta    sammadeva   agarasma   anagariyam   pabbajanti
tadanuttaram    brahmacariyapariyosanam   ditthe   va   dhamme   sayam   abhinna
sacchikatva upasampajja viharissati sattaham.
     {31.3}  Siya  kho  pana  te  nigrodha evamassa antevasikamyata
samano  gotamo evamahati. Na kho panetam nigrodha evam datthabbam yo evam
vo acariyo soyeva vo acariyo hotu. Siya kho pana te nigrodha evamassa
uddesa  no  cavetukamo  samano  gotamo evamahati. Na kho panetam
Nigrodha  evam  datthabbam  yo  evam  te  uddeso  soyeva te uddeso
hotu  .  siya  kho  pana  te nigrodha evamassa ajiva no cavetukamo
samano  gotamo  evamahati  .  na  kho  panetam  nigrodha  evam datthabbam
yo  ca  te ajivo soyeva te ajivo hotu. Siya kho pana te nigrodha
evamassa   ye  te  dhamma  akusala  akusalasankhata  sacariyakanam  tesu
patitthapetukamo  samano  gotamo  evamahati  .  na kho panetam nigrodha
evam   datthabbam   akusalayeva  te  dhamma  1-  hontu   akusalasankhata
sacariyakanam.
     {31.4}  Siya  kho pana te nigrodha evamassa ye te dhamma kusala
kusalasankhata    sacariyakanam   tehi   vivecetukamo   samano   gotamo
evamahati  .  na  kho  panetam  nigrodha  evam  datthabbam  kusalayeva te
dhamma  hontu  kusalasankhata  sacariyakanam  .  iti  khoham  nigrodha  neva
antevasikamyata   evam   vadami   napi  uddesa  cavetukamo  evam
vadami  napi  ajiva  cavetukamo  evam  vadami  napi  ye  te dhamma
akusala     akusalasankhata    sacariyakanam    tesu    patitthapetukamo
evam   vadami   napi  ye  te  dhamma  kusalasankhata  sacariyakanam  tehi
vivecetukamo  evam  vadami  .  santi  ca  kho  nigrodha  akusala dhamma
appahina     sankilesika     ponobbhavika     sadaratha    dukkhavipaka
ayatim    jatijaramaraniya    yesaham   pahanaya   dhammam   desemi  .
Yathapatipannanam     vo   sankilesika   dhamma   pahiyissanti   vodaniya
dhamma    abhivaddhissanti    pannaparipurim    vepullattanca    ditthe   va
@Footnote: 1 Ma. Yu. akusala ceva vo dhamma.
Dhamme   sayam   abhinna   sacchikatva   upasampajja  viharissathati  .  evam
vutte   te   paribbajaka   tunhibhuta  mankubhuta  pattakkhandha  adhomukha
pajjhayanta appatibhana nisidimsu yatha tam marena pariyutthitacitta.
     [32]   Athakho  bhagavato  etadahosi  sabbepime  moghapurisa  phuttha
marena   papimata  yatra  hi  nama  ekassapi  na  evam  bhavissati  handa
mayam   annanatthampi   samane   gotame   brahmacariyam   carama  kim  karissati
sattahoti   .   athakho  bhagava  udumbarikaya  paribbajakarame  sihanadam
naditva   vehasam  abbhuggantva  gijjhakute  pabbate  paccutthasi  1- .
Sandhano gahapati tavadeva rajagaham pavisiti.
                  Udumbarikasuttam nitthitam dutiyam.
                   ----------------
@Footnote: 1 Ma. paccupatthasi.
                       Cakkavattisuttam
     [33]   Evamme   sutam   .  ekam  samayam  bhagava  magadhesu  viharati
matulayam  .  tatra  kho  bhagava  bhikkhu  amantesi  bhikkhavoti. Bhadanteti
te   bhikkhu   bhagavato   paccassosum   .   bhagava   etadavoca  attadipa
bhikkhave    viharatha    attasarana    anannasarana   dhammadipa   dhammasarana
anannasarana    .   kathanca   pana   bhikkhave   bhikkhu   attadipo   viharati
attasarano    anannasarano    dhammadipo    dhammasarano   anannasarano  .
Idha   bhikkhave   bhikkhu   kaye  kayanupassi  viharati  atapi  sampajano
satima  vineyya  loke  abhijjhadomanassam  .  vedanasu  vedananupassi .
Citte    cittanupassi    .   dhammesu   dhammanupassi   viharati   atapi
sampajano   satima   vineyya   loke   abhijjhadomanassam  .  evam  kho
bhikkhave   bhikkhu   attadipo   viharati   attasarano  anannasarano  dhammadipo
dhammasarano   anannasarano   .   gocare  bhikkhave  caratha  sake  pettike
visaye  .  gocare  bhikkhave  caratam  sake pettike visaye na lacchati maro
otaram   na   lacchati   maro  arammanam  .  kusalanam  bhikkhave  dhammanam
samadanahetu evamidam punnam pavaddhati.
     [34]  Bhutapubbam  bhikkhave  raja  dalhanemi  nama  ahosi  cakkavatti
dhammiko    dhammaraja    caturanto    vijitavi    janapadatthavariyappatto
sattaratanasamannagato   .   tassimani   satta   ratanani  ahesum  seyyathidam
Cakkaratanam    hatthiratanam    assaratanam    maniratanam    itthiratanam   gahapatiratanam
parinayakaratanameva   sattamam   .   parosahassam  kho  panassa  putta  ahesum
sura   virangarupa   parasenappamaddana  .  so  imam  pathavim  sagarapariyantam
adandena asatthena dhammena samena abhivijiya ajjhavasi.
     {34.1}  Athakho  bhikkhave  raja  dalhanemi  bahunnam vassanam bahunnam
vassasatanam     bahunnam    vassasahassanam    accayena    annataram    purisam
amantesi   yada   tvam   ambho   purisa   passeyyasi  dibbam  cakkaratanam
osakkitam  thana  cutam  atha  me  aroceyyasiti  .  evam  devati kho
bhikkhave   so  puriso  ranno  dalhanemissa  paccassosi  .  addasa  kho
bhikkhave   so   puriso   bahunnam   vassanam   bahunnam   vassasatanam  bahunnam
vassasahassanam    accayena   dibbam   cakkaratanam   osakkitam   thana   cutam
disvana   1-   yena   raja   dalhanemi   tenupasankami   upasankamitva
rajanam   dalhanemim   etadavoca   yagghe   deva  janeyyasi  dibbante
cakkaratanam osakkitam thana cutanti.
     {34.2}   Athakho   bhikkhave  raja  dalhanemi  jetthaputtam  kumaram
amantetva   etadavoca   dibbam   kira   me   tata  kumara  cakkaratanam
osakkitam  thana  cutam  sutam  kho  panetam  2-  yassa  ranno  cakkavattissa
dibbam   cakkaratanam   osakkati   thana   cavati  nadani  tena  ranna  ciram
jivitabbam  hotiti  bhutta  kho  pana  me  manusaka  kama  samayodani me
dibbe  3-  kame  pariyesitum  ehi  tvam  tata  kumara imam samuddapariyantam
pathavim   patipajja   aham  pana  kesamassum  oharetva  kasayani  vatthani
@Footnote: 1 Yu. disva .  2 Ma. Yu. panametam .  3 Yu. samayo dibbe.
Acchadetva   agarasma   anagariyam  pabbajissamiti  .  athakho  bhikkhave
raja  dalhanemi  jetthaputtam  kumaram  sadhukam  rajje  samanusasetva  1-
kesamassum   oharetva   kasayani  vatthani  acchadetva  agarasma
anagariyam   pabbaji   .  sattaham  pabbajite  kho  pana  bhikkhave  rajisimhi
dibbam cakkaratanam antaradhayi.
     [35]   Athakho   bhikkhave  annataro  puriso  yena  raja  khattiyo
muddhavasitto    2-    tenupasankami    upasankamitva   rajanam   khattiyam
muddhavasittam   etadavoca   yagghe   deva   janeyyasi  dibbam  cakkaratanam
antarahitanti   .  athakho  bhikkhave  raja  khattiyo  muddhavasitto  dibbe
cakkaratane      antarahite     anattamano     ahosi     anattamanatanca
patisamvedesi   .   so  yena  [3]-  rajisi  tenupasankami  upasankamitva
rajisim    etadavoca    yagghe   deva   janeyyasi   dibbam   cakkaratanam
antarahitanti.
     {35.1}  Evam  vutte  bhikkhave  rajisi rajanam khattiyam muddhavasittam
etadavoca  ma  kho  tvam  tata  dibbe  cakkaratane antarahite anattamano
ahosi   [4]-   anattamanatanca   patisamvedesi   na  hi  te  tata  dibbam
cakkaratanam    pettikam   dayajjam  ingha  tvam  tata  ariye  cakkavattivatte
vattahi   thanam    kho   panetam   vijjati  yante  ariye  cakkavattivatte
vattamane   5-   tadahuposathe  pannarase  sisanhatassa  6-  uposathikassa
uparipasadavaragatassa     dibbam     cakkaratanam    patubhavissati    sahassaram
sanemikam   sanabhikam   sabbakaraparipuranti   .   katamam  panetam  deva  ariyam
@Footnote: 1 Ma. Yu. samanusasitva .  2 Ma. sabbavaresu muddhabhisitto .  3 Yu. ca.
@4 Ma. ma .  5 Ma. Yu. vattamanassa .  6 Ma. sisam nhatassa. Yu. sisam nahatassa.
Cakkavattivattanti   .   tenahi   tvam   tata   dhammamyeva   nissaya  dhammam
sakkaronto   dhammam   garukaronto   dhammam   manento   dhammam  pujento
dhammam   apacayamano   dhammaddhajo   dhammaketu   dhammadhipateyyo   dhammikam
rakkhavaranaguttim     samvidahassu     antojanasmim    balakayasmim    khattiyesu
anuyantesu   1-   brahmanagahapatikesu   negamajanapadesu  samanabrahmanesu
migapakkhisu  ma  va  2-  te  tata  vijite  adhammakaro  pavattittha ye ca
te   tata  vijite  adhana  [3]-  tesanca  dhanam  anuppadajjeyyasi  4-
ye   ca   te   tata   vijite   samanabrahmana  madappamada  pativirata
khantisoracce   nivittha   ekamattanam   damenti   ekamattanam   samenti
ekamattanam    parinibbapenti    te    kalena   kalam   upasankamitva
paripuccheyyasi   paripanheyyasi   5-  kim  bhante  kusalam  kim  bhante  6-
akusalam  kim  savajjam  kim  anavajjam  kim  sevitabbam  kim  na  sevitabbam  kim me
kariyamanam   7-   digharattam   ahitaya   dukkhaya  assa  kim  va  pana  me
kariyamanam   7-   digharattam   hitaya   sukhaya   assati  tesam  sutva  yam
akusalam   tam   abhinivajjeyyasi   yam   kusalam   tam   samadaya  vatteyyasi
idam kho tata tam ariyam cakkavattivattanti.
     {35.2}  Evam  devati  kho  bhikkhave raja khattiyo muddhavasitto
rajisissa   patissutva   ariye   cakkavattivatte   vattati  8-  .  tassa
ariye     cakkavattivatte     vattamanassa     tadahuposathe    pannarase
sisanhatassa    uposathikassa    uparipasadavaragatassa    dibbam    cakkaratanam
paturahosi    sahassaram    sanemikam    sanabhikam    sabbakaraparipuram   .
@Footnote: 1 Yu. anuyuttesu .  2 Ma. Yu. ca .  3 Ma. Yu. assu .  4 Ma. dhanamanuppadeyyasi.
@5 Ma. pariganheyyasi. Yu. ayam patho na dissati .  6 Ma. Yu. ayam na dissati.
@7 Ma. kariyamanam. Yu. kayiramanam .  8 Ma. Yu. vatti.
Disva   1-   ranno   khattiyassa   muddhavasittassa  etadahosi  sutam  kho
pana    metam   yassa   ranno   khattiyassa   muddhavasittassa   tadahuposathe
pannarase       sisanhatassa      uposathikassa      uparipasadavaragatassa
dibbam     cakkaratanam     patubhavati     sahassaram     sanemikam    sanabhikam
sabbakaraparipuram    so   hoti   raja   cakkavattiti   assam   nu   kho
aham raja cakkavattiti.
     [36]  Athakho  bhikkhave  raja  khattiyo  muddhavasitto utthayasana
ekamsam   uttarasangam   karitva   vamena   hatthena   bhingaram  gahetva
dakkhinena    hatthena   cakkaratanam   abbhukkiri   pavattatu   bhavam   cakkaratanam
abhivijinatu bhavam cakkaratananti.
     {36.1}  Athakho  tam  bhikkhave  cakkaratanam  puratthimam disam pavatti 2-.
Anvadeva  raja  cakkavatti  saddhim  caturanginiya  senaya . Yasmim kho pana
bhikkhave   padese   cakkaratanam   patitthasi  tattha  raja  cakkavatti  vasam
upagacchi   3-   saddhim  caturanginiya  senaya  .  ye  kho  pana  bhikkhave
puratthimaya   disaya   patirajano  te  rajanam  cakkavattim  upasankamitva
evamahamsu  ehi  kho  maharaja  svagatam  4- maharaja sakante maharaja
anusasa   maharajati   .   raja   cakkavatti   evamaha   pano  na
hantabbo   adinnam   nadatabbam   kamesu   miccha   na  caritabba  musa
na    bhasitabba    majjam   na   patabbam   yathabhuttanca   bhunjathati  .
@Footnote: 1 Ma. disvana .  2 pavattatitipi patho .  3 upaganchiti va patho .  4 Ma. svagatam
@te. Yu. sagatam.
Ye   kho   pana   bhikkhave  puratthimaya  disaya  patirajano  te  ranno
cakkavattissa anuyanta ahesum.
     {36.2} Athakho tam bhikkhave cakkaratanam puratthimam samuddam ajjhogahetva 1-
paccuttaritva   dakkhinam  samuddam  ajjhogahetva  paccuttaritva  pacchimam  2-
disam  pavatti  .  anvadeva  raja  cakkavatti  saddhim caturanginiya senaya.
Yasmim  kho  pana  bhikkhave  padese  [3]-  cakkaratanam patitthasi tattha raja
cakkavatti  vasam  upagacchi  saddhim  caturanginiya  senaya  .  ye  kho  pana
bhikkhave    pacchimaya   disaya   patirajano   te   rajanam   cakkavattim
upasankamitva   evamahamsu   ehi   kho   maharaja   svagatam  maharaja
sakante    maharaja    anusasa   maharajati   .   raja   cakkavatti
evamaha   pano   na   hantabbo   adinnam  nadatabbam  kamesu  miccha
na   caritabba   musa   na   bhasitabba  majjam  na  patabbam  yathabhuttanca
bhunjathati  .  ye  kho  pana  bhikkhave  pacchimaya  disaya  patirajano te
ranno cakkavattissa anuyanta ahesum.
     {36.3}  Athakho  tam  bhikkhave cakkaratanam pacchimam samuddam ajjhogahetva
paccuttaritva  uttaram  disam  pavatti  .  anvadeva  raja  cakkavatti  saddhim
caturanginiya  senaya  .  yasmim  kho  pana bhikkhave padese [3]- cakkaratanam
patitthasi   tattha   raja   cakkavatti  vasam  upagacchi  saddhim  caturanginiya
senaya  .  ye  kho pana bhikkhave uttaraya disaya patirajano te rajanam
cakkavattim   upasankamitva   evamahamsu   ehi   kho   maharaja  svagatam
@Footnote: 1 Ma. ajjhogahetva .  2 Ma. Yu. samuddam ... pacchimanti ime patha natthi.
@3 Ma. dibbam.
Maharaja    sakante    maharaja   anusasa   maharajati   .   raja
cakkavatti    evamaha    pano    na   hantabbo   adinnam   nadatabbam
kamesu   miccha  na  caritabba  musa  na  bhasitabba  majjam  na  patabbam
yathabhuttanca    bhunjathati    .   ye   kho   pana   bhikkhave   uttaraya
disaya patirajano te ranno cakkavattissa anuyanta ahesum.
     {36.4}   Athakho   tam   bhikkhave   cakkaratanam  samuddapariyantam  pathavim
abhivijinitva   tameva   rajadhanim  paccuggantva  1-  ranno  cakkavattissa
antepuradvare   atthakaranapamukhe   akkhahatam   manne   atthasi   ranno
cakkavattissa antepuram upasobhayamanam.
     [37]   Dutiyopi   kho   bhikkhave   raja   cakkavatti  .  tatiyopi
kho   bhikkhave   raja   cakkavatti   .  catutthopi  kho  bhikkhave  raja
cakkavatti  .  pancamopi  kho  bhikkhave  raja  cakkavatti  .  chatthopi kho
bhikkhave  raja  cakkavatti  .  sattamopi  kho  bhikkhave  raja  cakkavatti
bahunnam   vassanam   bahunnam   vassasatanam   bahunnam  vassasahassanam  accayena
annataram  purisam  amantesi  yada  kho  2-  tvam  ambho purisa passeyyasi
dibbam   cakkaratanam   osakkitam  thana  cutam  atha  me  aroceyyasiti .
Evam    devati   kho   bhikkhave   so   puriso   ranno   cakkavattissa
paccassosi   .   addasa   kho   bhikkhave  so  puriso  bahunnam  vassanam
bahunnam   vassasatanam   bahunnam   vassasahassanam   accayena  dibbam  cakkaratanam
@Footnote: 1 Ma. Yu. paccagantva .  2 Ma. khosaddo na dissati.
Osakkitam  thana  cutam  disva  1-  yena  raja  cakkavatti  tenupasankami
upasankamitva   rajanam  cakkavattim  etadavoca  yagghe  deva  janeyyasi
dibbante cakkaratanam osakkitam thana cutanti.
     {37.1}   Athakho   bhikkhave  raja  cakkavatti  jetthaputtam  kumaram
amantetva   2-  etadavoca  dibbam  kira  me  tata  kumara  cakkaratanam
osakkitam   thana  cutam  sukham  kho  pana  metam  yassa  ranno  cakkavattissa
dibbam   cakkaratanam   osakkati   thana   cavati  nadani  tena  ranna  ciram
jivitabbam   hotiti   bhutta   pana  me  manusaka  kama  samayodani  me
dibbe  3-  kame  pariyesitum  ehi  tvam  tata  kumara imam samuddapariyantam
pathavim    patipajja    aham    pana   kesamassum   oharetva   kasayani
vatthani acchadetva agarasma anagariyam pabbajissamiti.
     {37.2}   Athakho   bhikkhave  raja  cakkavatti  jetthaputtam  kumaram
sadhukam   rajje   samanusasetva   kesamassum   oharetva   kasayani
vatthani   acchadetva   agarasma   anagariyam   pabbaji   .   sattaham
pabbajite kho pana bhikkhave rajisimhi dibbam cakkaratanam antaradhayi.
     [38]   Athakho  bhikkhave  annataro  puriso  .pe.  antarahitanti .
Athakho   bhikkhave   raja   khattiyo   muddhavasitto   dibbe  cakkaratane
antarahite    anattamano    ahosi    anattamanatanca   patisamvedesi   no
ca   kho   rajisim   upasankamitva   ariyam   cakkavattivattam  pucchi  .  so
samateneva   sudam   janapadam   pasasati   tassa   samatena  janapadam  pasasato
@Footnote: 1 Ma. disvana .  2 Ma. Yu. amantapetva .  3 Yu. samayo dibbe.
Na   pubbenaparam   janapada  paccanti  yatha  tam  pubbakanam  rajunam  ariye
cakkavattivatte vattamananam.
     {38.1}   Athakho   bhikkhave   amacca  parisajja  ganakamahamatta
anikattha   dovarika   mantassajivino   sannipatitva   rajanam   khattiyam
muddhavasittam  [1]-  etadavocum  na  kho  te deva samatena sudam 2- janapadam
pasasato   pubbenaparam   janapada   paccanti  yatha  tam  pubbakanam  rajunam
ariye   cakkavattivatte   vattamananam  samvijjanti  kho  te  deva  vijite
amacca     parisajja     ganakamahamatta     anikattha     dovarika
mantassajivino   mayanceva   anne   ca   ye  mayam  ariyam  cakkavattivattam
dharema  ingha  tvam  deva  amhe  ariyam  cakkavattivattam  puccha  tassa  te
mayam ariyam cakkavattivattam puttha byakarissamati.
     [39]   Athakho   bhikkhave   raja  khattiyo  muddhavasitto  amacce
parisajje    ganakamahamatte    anikatthe    dovarike   mantassajivino
sannipatetva   ariyam   cakkavattivattam   pucchi   .   tassa   te   ariyam
cakkavattivattam   puttha   byakarimsu   .   tesam   sutva   dhammikanhi  kho
rakkhavaranaguttim   samvidahi   no   ca   kho   adhananam   dhanamanuppadasi  .
Adhananam  dhane  nanuppadiyamane  3-  daliddiyam  4-  vepullam  agamasi.
Daliddiye    vepullam    gate    annataro    puriso   paresam   adinnam
theyyasankhatam    adiyi    .    tamenam   aggahesum   gahetva   ranno
khattiyassa    muddhavasittassa    dassesum    ayam   deva   puriso   paresam
adinnam  theyyasankhatam  adiyiti  .  evam  vutte  bhikkhave  raja khattiyo
@Footnote: 1 Yu. upasankamitva .  2 Yu. ayam na dissati .  3 Ma. Yu. ananuppadiyamane.
@4 Yu. sabbavaresu daliddiyam.
Muddhavasitto  tam  purisam  etadavoca  saccam  kira  tvam  ambho  purisa paresam
adinnam  theyyasankhatam  adiyasiti  1-  .  saccam devati. Kimkaranati. Na
hi   deva   jivamiti  .  athakho  bhikkhave  raja  khattiyo  muddhavasitto
tassa   purisassa   dhanamanuppadasi   imina   tvam   ambho   purisa   dhanena
attana   ca   jivahi   matapitaro   ca  posehi  puttadaranca  posehi
kammante  [2]-  payojehi  samanesu  brahmanesu  3-  uddhaggikam  dakkhinam
patitthapehi  sovaggikam  sukhavipakam  saggasamvattanikanti  .  evam  devati  kho
bhikkhave so puriso ranno khattiyassa muddhavasittassa paccassosi.
     {39.1}  Annataropi  kho bhikkhave puriso paresam adinnam theyyasankhatam
adiyi  .  tamenam  aggahesum  gahetva  ranno  khattiyassa  muddhavasittassa
dassesum  ayam  deva  puriso  paresam  adinnam  theyyasankhatam adiyiti. Evam
vutte  bhikkhave  raja  khattiyo  muddhavasitto  tam  4-  purisam etadavoca
saccam  kira  tvam  ambho  purisa  paresam  adinnam  theyyasankhatam  adiyasiti.
Saccam devati. Kimkaranati. Na hi deva jivamiti.
     {39.2}  Athakho  bhikkhave raja khattiyo muddhavasitto tassa purisassa
dhanamanuppadasi  imina  tvam  ambho  purisa  dhanena  attana  ca  jivahi 5-
matapitaro   ca   posehi   puttadaranca   posehi   kammante   [2]-
payojehi   samanesu   brahmanesu   3-   uddhaggikam   dakkhinam  patitthapehi
sovaggikam    sukhavipakam    saggasamvattanikanti    .   evam   devati   kho
bhikkhave    so    6-    puriso    ranno   khattiyassa   muddhavasittassa
@Footnote: 1 Ma. Yu. adiyiti .  2 Ma. Yu. ca .  3 Ma. samanabrahmanesu .  4 Yu. ayam
@na dissati .  5 Yu. upajivahi .  6 Yu. kho so bhikkhave.
Paccassosi  .  assosum  kho  bhikkhave  manussa  ye kira bho paresam adinnam
theyyasankhatam   adiyanti   tesam   raja  anuppadetiti  1-  .  sutvana
tesam    etadahosi    yannuna    mayampi   paresam   adinnam   theyyasankhatam
adiyeyyamati.
     [40]  Athakho  bhikkhave  annataro  puriso paresam adinnam theyyasankhatam
adiyi  .  tamenam  aggahesum  gahetva  ranno  khattiyassa  muddhavasittassa
dassesum   ayam   deva  puriso  paresam  adinnam  theyyasankhatam  adiyiti .
Evam  vutte  bhikkhave  raja  khattiyo  muddhavasitto  tam purisam etadavoca
saccam  kira  tvam  ambho  purisa  paresam  adinnam  theyyasankhatam  adiyasiti.
Saccam  devati  .  kimkaranati  .  na  hi  deva jivamiti. Athakho bhikkhave
ranno   khattiyassa  muddhavasittassa  etadahosi  sace  kho  aham  yo  yo
paresam  adinnam  theyyasankhatam  adiyissati  tassa  tassa dhanamanuppadassami 2-
evamidam    adinnadanam   pavaddhissati   yannunaham   imam   purisam   sunisedham
nisedheyyam mulaghaccham kareyyam sisamassa chindeyyanti.
     {40.1}   Athakho  bhikkhave  raja  khattiyo  muddhavasitto  purise
anapesi   tenahi   bhane   imam   purisam   dalhaya  rajjuya  pacchabahum
galhabandhanam    bandhitva    khuramundam    karitva    kharassarena   panavena
rathiyaya     rathiyam     3-     singhatakena     singhatakam    parinetva
dakkhinena    dvarena    nikkhamitva    dakkhinato    nagarassa    sunisedham
nisedhetha     mulaghaccham    karotha    sisamassa    chindathati    .    evam
@Footnote: 1 Ma. Yu. dhanamanuppadesiti .  2 Yu. dhanamanuppadami .  3 Ma. rathikaya rathikam.
Devati   kho   bhikkhave   te  purisa  ranno  khattiyassa  muddhavasittassa
patissutva    tam   purisam   dalhaya   rajjuya   pacchabahum   galhabandhanam
bandhitva    khuramundam   karitva   kharassarena   panavena   rathiyaya   rathiyam
singhatakena   singhatakam   parinetva   dakkhinena   dvarena   nikkhamitva
dakkhinato nagarassa sunisedham nisedhesum mulaghaccham akamsu sisamassa chindimsu.
     [41]   Assosum   kho   bhikkhave   manussa  ye  kira  bho  paresam
adinnam    theyyasankhatam   adiyanti   te   raja   sunisedham   nisedheti
mulaghaccham   karoti   sisani  tesam  chindatiti  .  sutvana  tesam  etadahosi
yannuna   mayampi   tinhani  satthani  karapeyyama  1-  tinhani  satthani
karapetva   yesam   adinnam   theyyasankhatam  adiyissama  te  sunisedham
nisedhessama   mulaghaccham   karissama   sisani   nesam   chindissamati  .
Te   tinhani   satthani   karapesum   tinhani   satthani  karapetva
gamaghatampi   upakkamimsu   katum   nigamaghatampi   upakkamimsu  katum  nagaraghatampi
upakkamimsu   katum   panthaduhanampi   upakkamimsu   katum   .  yesam  te  2-
adinnam   theyyasankhatam   adiyanti   te   sunisedham   nisedhenti  mulaghaccham
karonti sisani nesam chindanti.
     [42]   Iti   kho   bhikkhave  adhananam  dhane  nanuppadiyamane  3-
daliddiyam   vepullamagamasi   daliddiye  vepullam  gate  4-  adinnadanam
vepullamagamasi   adinnadane   vepullam   gate   sattham   vepullamagamasi
@Footnote: 1 Ma. karapessama .  2 Yu. te yesam .  3 Ma. Yu. ananuppadiyamane.
@4 Yu. sabbavaresu vepullagate.
Satthe   vepullam   gate   panatipato   vepullamagamasi   panatipate
vepullam   gate   musavado   vepullamagamasi  musavade  vepullam  gate
tesam   sattanam   ayupi   parihayi   vannopi   parihayi  tesam  ayunapi
parihayamananam   vannenapi   parihayamananam   asitivassasahassayukanam   *-
manussanam    cattarisavassasahassayuka    putta   ahesum   cattarisavassa-
sahassayukesu   bhikkhave   manussesu   annataro   puriso  paresam  adinnam
theyyasankhatam   adiyi  .  tamenam  aggahesum  gahetva  ranno  khattiyassa
muddhavasittassa  dassesum  ayam  deva  puriso  paresam  adinnam  theyyasankhatam
adiyiti  .  evam  vutte  bhikkhave  raja  khattiyo muddhavasitto tam purisam
etadavoca   saccam  kira  tvam  ambho  purisa  paresam  adinnam  theyyasankhatam
adiyasiti. Na hi devati sampajanamusa 1- bhasi.
     [43]    Iti   kho   bhikkhave   adhananam   dhane   nanuppadiyamane
daliddiyam    vepullamagamasi   daliddiye   vepullam   gate   adinnadanam
vepullamagamasi   adinnadane   vepullam   gate   sattham   vepullamagamasi
satthe   vepullam   gate   panatipato   vepullamagamasi   panatipate
vepullam   gate   musavado   vepullamagamasi  musavade  vepullam  gate
tesam   sattanam  ayupi  parihayi  vannopi  parihayi  tesam  2-  ayunapi
parihayamananam    vannenapi    parihayamananam   cattarisavassasahassayukanam
manussanam   visativassasahassayuka   putta   ahesum   visativassasahassayukesu
@Footnote: 1 Yu. avaca sampajanamusa .  2 Yu. ayam na dissati.
@* mikar—kr khagoe asitivassasahasusayukanam peDna asitivassasahassayukanam
Bhikkhave   manussesu   annataro   puriso   paresam   adinnam  theyyasankhatam
adiyi   .   tamenam  annataro  puriso  ranno  khattiyassa  muddhavasittassa
arocesi   itthannamo   deva   puriso   paresam  adinnam  theyyasankhatam
adiyatiti pesunnamakasi.
     [44]    Iti   kho   bhikkhave   adhananam   dhane   nanuppadiyamane
daliddiyam    vepullamagamasi    daliddiye    vepullam    gate    .pe.
Pisuna   vaca   vepullamagamasi   pisunaya   vacaya   vepullam   gataya
tesam   sattanam   ayupi   parihayi   vannopi   parihayi  tesam  ayunapi
parihayamananam     vannenapi     parihayamananam    visativassasahassayukanam
manussanam    dasavassasahassayuka    putta   ahesum   dasavassasahassayukesu
bhikkhave  manussesu  ekidam  satta  vannavanta  1-  honti  ekidam satta
dubbanna    tattha    ye   te   satta   dubbanna   te   vannavante
satte abhijjhayanta paresam daresu carittam apajjimsu.
     [45]    Iti   kho   bhikkhave   adhananam   dhane   nanuppadiyamane
daliddiyam    vepullamagamasi   daliddiye   vepullam   gate   adinnadanam
vepullamagamasi   adinnadane   vepullam  gate  .  sankhittam  .  kamesu
micchacaro    vepullamagamasi   kamesu   micchacare   vepullam   gate
tesam   sattanam   ayupi   parihayi   vannopi   parihayi  tesam  ayunapi
parihayamananam     vannenapi     parihayamananam     dasavassasahassayukanam
manussanam   pancavassasahassayuka   putta   ahesum   pancavassasahassayukesu
@Footnote: 1 Ma. Yu. vannavanto.
Bhikkhave   manussesu   dve   dhamma  vepullamagamimsu  1-  pharusa  ca  2-
vaca   samphappalapo   ca   dvisu   dhammesu   vepullam   gatesu   tesam
sattanam    ayupi    parihayi    vannopi    parihayi   tesam   ayunapi
parihayamananam     vannenapi     parihayamananam    pancavassasahassayukanam
manussanam     appekacce     addhateyyavassasahassayuka     appekacce
dvevassasahassayuka     putta     ahesum    addhateyyavassasahassayukesu
bhikkhave   manussesu   abhijjhabyapada  vepullamagamimsu  abhijjhabyapadesu
vepullam   gatesu  3-  tesam  sattanam  ayupi  parihayi  vannopi  parihayi
tesam   ayunapi   parihayamananam  vannenapi  parihayamananam  addhateyya-
vassasahassayukanam manussanam vassasahassayuka putta ahesum
     {45.1}    vassasahassayukesu    bhikkhave   manussesu   micchaditthi
vepullamagamasi   micchaditthiya   vepullam   gataya  tesam  sattanam  ayupi
parihayi   vannopi   parihayi   tesam  ayunapi  parihayamananam  vannenapi
parihayamananam     vassasahassayukanam     manussanam     pancavassasatayuka
putta   ahesum   pancavassasatayukesu   bhikkhave   manussesu  tayo  dhamma
vepullamagamamsu    adhammarago   visamalobho   micchadhammo   tisu   dhammesu
vepullam   gatesu   tesam   sattanam   ayupi   parihayi  vannopi  parihayi
tesam     ayunapi     parihayamananam     vannenapi     parihayamananam
pancavassasatayukanam    manussanam    appekacce    addhateyyavassasatayuka
appekacce   dvevassasatayuka   putta  ahesum  addhateyyavassasatayukesu
@Footnote: 1 Ma. Yu. vepullamagamamsu .  2 Yu. casaddo na dissati .  3 Yu. abhijjhavyapado
@vepullamagamasi abhijjhavyapade vepullagate.
Bhikkhave    manussesu    ime    dhamma    vepullamagamamsu   amatteyyata
apetteyyata asamannata abrahmannata nakulejetthapacayita 1-.
     {45.2}  Iti  kho  bhikkhave adhananam dhane nanuppadiyamane daliddiyam
vepullamagamasi   daliddiye   vepullam  gate  adinnadanam  vepullamagamasi
adinnadane   vepullam   gate   sattham   vepullamagamasi  satthe  vepullam
gate    panatipato   vepullamagamasi   panatipate   vepullam   gate
musavado   vepullamagamasi   musavade   vepullam  gate  pisuna  vaca
vepullamagamasi   pisunaya  vacaya  vepullam  gataya  kamesu  micchacaro
vepullamagamasi   kamesu   micchacare   vepullam   gate   dve  dhamma
vepullamagamamsu   pharusa   ca   vaca   samphappalapo   ca  dvisu  dhammesu
vepullam   gatesu   abhijjhabyapada   vepullamagamamsu   abhijjhabyapadesu
vepullam     gatesu     micchaditthi     vepullamagamasi     micchaditthiya
vepullam   gataya   tayo   dhamma  vepullamagamamsu  adhammarago  visamalobho
micchadhammo   tisu  dhammesu  vepullam  gatesu  ime  dhamma  vepullamagamamsu
amatteyyata       apetteyyata      asamannata      abrahmannata
nakulejetthapacayita   imesu   dhammesu  vepullam  gatesu  tesam  sattanam
ayupi   parihayi   vannopi   parihayi   tesam   ayunapi  parihayamananam
vannenapi      parihayamananam     addhateyyavassasatayukanam     manussanam
vassasatayuka putta ahesum.
@Footnote: 1 nakulejetthapacayikati va patho.
     [46]   Bhavissati   bhikkhave   so   samayo   yam   imesam  manussanam
dasavassayuka   putta   bhavissanti   dasavassayukesu   bhikkhave   manussesu
pancavassika   kumarika   alampateyya   1-   bhavissanti   dasavassayukesu
bhikkhave   manussesu   imani   rasani   antaradhayissanti  seyyathidam  sappi
navanitam   telam   madhu   phanitam   lonam  dasavassayukesu  bhikkhave  manussesu
kudrusako   2-   aggabhojanam  3-  bhavissati  seyyathapi  bhikkhave  etarahi
salimamsodano aggabhojanam
     {46.1}  evameva  kho  bhikkhave dasavassayukesu manussesu kudrusako
aggabhojanam  bhavissati  dasavassayukesu  bhikkhave  manussesu  dasa kusalakammapatha
sabbena  sabbam  antaradhayissanti  dasa  akusalakammapatha ativiya dippissanti 4-
dasavassayukesu  bhikkhave  manussesu  kusalantipi  na bhavissati kuto pana kusalassa
karako  dasavassayukesu  bhikkhave  manussesu  ye te bhavissanti amatteyya
apetteyya  asamanna  abrahmanna  nakulejetthapacayino te puja 5-
ca bhavissanti pasamsa ca seyyathapi bhikkhave etarahi matteyya 6- petteyya
samanna brahmanna kulejetthapacayino te 7- puja ca pasamsa ca
     {46.2}   evameva   kho   bhikkhave   dasavassayukesu   manussesu
ye    te    bhavissanti    amatteyya    apetteyya    asamanna
abrahmanna    nakulejetthapacayino    te    puja    ca   bhavissanti
pasamsa    ca    dasavassayukesu    bhikkhave   manussesu   na   bhavissati
@Footnote: 1 Yu. alamapateyya .   2 Ma. kudrusako .  3 Ma. Yu. aggam bhojananam.
@4 Ma. atibyadippissanti .  5 Ma. Yu. pujja .  6 Yu. metteyya .  7 Ma. ayam
@na dissati.
Matati   va   matucchati   va   pitati   va   pitucchati   va  1-
matulaniti   va   acariyabhariyati   va   garunam   darati  va  sambhedam
loko   gamissati   yatha   ajelaka   kukkuta   sukara  sona  sigala
dasavassayukesu    bhikkhave    manussesu    tesam   sattanam   annamannamhi
tibbo     aghato    paccupatthito    bhavissati    tibbo    byapado
tibbo    manopadoso    tibbam    vadhakacittam    matupi    puttamhi   .
Puttassapi  matari  .  pitupi  puttamhi  .  puttassapi  pitari  .  bhatupi 2-
bhaginiya   .   bhaginiya   bhatari  tibbo  aghato  paccupatthito  bhavissati
tibbo   byapado   tibbo   manopadoso   tibbam  vadhakacittam  seyyathapi
bhikkhave    magavikassa   migam   disva   tibbo   aghato   paccupatthito
hoti tibbo byapado tibbo manopadoso tibbam vadhakacittam
     {46.3} evameva kho bhikkhave dasavassayukesu manussesu tesam sattanam
annamannamhi    tibbo    aghato    paccupatthito    bhavissati    tibbo
byapado     tibbo     manopadoso     tibbam    vadhakacittam    matupi
puttamhi   .   puttassapi   matari   .   pitupi   puttamhi   .  puttassapi
pitari   .  bhatupi  2-  bhaginiya  .  bhaginiyapi  bhatari  tibbo  aghato
paccupatthito    bhavissati    tibbo    byapado    tibbo   manopadoso
tibbam vadhakacittam.
     [47]   Dasavassayukesu  bhikkhave  manussesu  sattaham  satthantarakappo
bhavissati    te    annamannam    3-    migasannam    patilabhissanti    tesam
@Footnote: 1 Ma. Yu. pitati va pitucchati vati na dissati .  2 Yu. bhatupi bhatari.
@3 Ma. annamannasmi.
Tinhani    satthani   hatthesu   patubhavissanti   te   tinhena   satthena
esa migoti 1- annamannam jivita voropissanti.
     {47.1}  Athakho  tesam  bhikkhave  sattanam  ekaccanam evam bhavissati
ma   ca   mayam  kanci  2-  ma  ca  amhe  koci  yannuna  mayam  tinagahanam
va   vanagahanam   va   rukkhagahanam   va   nadividuggam  va  pabbatavisamam  va
pavisitva   vanamulaphalahara   yapeyyamati  .  te  tinagahanam  va  3-
vanagahanam  va  rukkhagahanam  va  3-  nadividuggam  va  3- pabbatavisamam va 3-
pavisitva   sattaham   vanamulaphalahara   yapessanti  4-  .  te  tassa
sattahassa    accayena   tinagahana   vanagahana   rukkhagahana   nadividugga
pabbatavisama      nikkhamitva      annamannam     alingitva     sabhasu
gayissanti   samassasissanti   dittha   bho   satta   jivasi  tvam  dittha
bho satta jivasiti.
     {47.2}  Athakho  tesam  bhikkhave  sattanam  evam  bhavissati  mayam kho
akusalanam   dhammanam   samadanahetu   evarupam   5-   ayatam   natikkhayam
patta   yannuna   mayam   kusalam   kareyyama  kim  kusalam  kareyyama  yannuna
mayam    panatipata    virameyyama    idam    kusalam   dhammam   samadaya
vatteyyamati   .   te   panatipata   viramissanti  idam  kusalam  dhammam
samadaya   vattissanti   te   kusalanam  dhammanam  samadanahetu  ayunapi
vaddhissanti    vannenapi    vaddhissanti    tesam   ayunapi   vaddhamananam
vannenapi    vaddhamananam    dasavassayukanam    manussanam   visativassayuka
putta bhavissanti.
     {47.3}  Athakho tesam bhikkhave sattanam evam bhavissati mayam kho kusalanam
@Footnote: 1 Yu. amenditam .  2 Ma. kinci .  3 Yu. vasaddo na dissati.
@4 Yu. yapeyyanti .  5 Yu. ayam na dissati.
Dhammanam    samadanahetu    ayunapi    vaddhama    vannenapi   vaddhama
yannuna  mayam  bhiyyoso  mattaya  kusalam  kareyyama  kim kusalam kareyyama 1-
yannuna    mayam    adinnadana    virameyyama    kamesu   micchacara
virameyyama   musavada   virameyyama   pisunaya   vacaya  virameyyama
pharusaya    vacaya   virameyyama   samphappalapa   virameyyama   abhijjham
pajaheyyama  byapadam  pajaheyyama  micchaditthim  pajaheyyama  tayo dhamme
pajaheyyama   adhammaragam   visamalobham  micchadhammam  yannuna  mayam  matteyya
assama   petteyya   samanna   brahmanna   kule   jetthapacayino
idam kusalam dhammam samadaya vatteyyamati.
     {47.4}   Te   matteyya   bhavissanti   petteyya   samanna
brahmanna    kule    jetthapacayino   idam   kusalam   dhammam   samadaya
vattissanti   tesam   2-   kusalanam   dhammanam   samadanahetu   ayunapi
vaddhissanti    vannenapi    vaddhissanti    tesam   ayunapi   vaddhamananam
vannenapi        vaddhamananam        visativassayukanam        manussanam
cattalisavassayuka     putta    bhavissanti    .    cattalisavassayukanam
manussanam    asitivassayuka    putta   bhavissanti   .   asitivassayukanam
manussanam   satthivassasatayuka   putta   bhavissanti  .  satthivassasatayukanam
manussanam   visatitivassasatayuka  putta  bhavissanti  .  visatitivassasatayukanam
manussanam   cattalisachavassasatayuka   putta   bhavissanti   .   cattalisa-
chavassasatayukanam   manussanam   dvevassasahassayuka  putta  bhavissanti .
Dvevassasahassayukanam         manussanam         cattarivassasahassayuka
@Footnote: 1 Ma. Yu. ki kusalam kareyyamati na dissati .  2 Ma. Yu. te.
Putta      bhavissanti     .     cattarivassasahassayukanam     manussanam
atthavassasahassayuka    putta    bhavissanti    .   atthavassasahassayukanam
manussanam    visativassasahassayuka    putta   bhavissanti   .   visativassa-
sahassayukanam      manussanam      cattalisavassasahassayuka      putta
bhavissanti     .    cattalisavassasahassayukanam    manussanam    asitivassa-
sahassayuka putta bhavissanti.
     [48]   Asitivassasahassayukesu   bhikkhave   manussesu  pancavassasatika
kumarika   alampateyya   bhavissanti   .   asitivassasahassayukesu  bhikkhave
manussesu    tayo   abadha   bhavissanti   iccha   anasanam   jara  .
Asitivassasahassayukesu   bhikkhave   manussesu  ayam  jambudipo  iddho  ceva
bhavissati   phito   ca   kukkutasampatita   1-   gamanigamarajadhaniyo  .
Asitivassasahassayukesu   bhikkhave   manussesu  ayam  jambudipo  avici  manne
phuto bhavissati manussehi seyyathapi nalavanam va saravanam va 2-.
     {48.1}  Asitivassasahassayukesu  bhikkhave  manussesu  ayam  baranasi
ketumati   nama  rajadhani  bhavissati  iddha  ceva  phita  ca  bahujana  ca
akinnamanussa   ca   subhikkha   ca   .   asitivassasahassayukesu  bhikkhave
manussesu   imasmim   jambudipe  caturasitinagarasahassani  bhavissanti  ketumati-
rajadhanipamukhani  .  asitivassasahassayukesu  bhikkhave  manussesu  ketumati-
rajadhaniya  sankho  nama raja uppajjissati cakkavatti dhammiko dhammaraja
@Footnote: 1 Ma. Yu. kukkutasampadika .  2 Ma. Yu. saravanam va.
Caturanto    vijitavi   janapadatthavariyappatto   sattaratanasamannagato  .
Tassimani   satta   ratanani   bhavissanti   seyyathidam   cakkaratanam  hatthiratanam
assaratanam     maniratanam     itthiratanam     gahapatiratanam    parinayakaratanameva
sattamam   .  parosahassam  kho  panassa  putta  bhavissanti  sura  virangarupa
parasenappamaddana    .    so   imam   pathavim   sagarapariyantam   adandena
asatthena dhammena abhivijiya ajjhavasissati.
     {48.2}   Asitivassasahassayukesu   bhikkhave  manussesu  metteyyo
nama  bhagava  loke  uppajjissati  araham sammasambuddho vijjacaranasampanno
sugato   lokavidu  anuttaro  purisadammasarathi  sattha  devamanussanam  buddho
bhagava   seyyathapahametarahi   loke   uppanno   araham  sammasambuddho
vijjacaranasampanno   sugato   lokavidu   anuttaro  purisadammasarathi  sattha
devamanussanam buddho bhagava.
     {48.3}  So  imam  lokam sadevakam samarakam sabrahmakam sassamanabrahmanim
pajam     sadevamanussam     sayam     abhinna    sacchikatva    pavedessati
seyyathapahametarahi    imam    lokam    sadevakam    samarakam    sabrahmakam
sassamanabrahmanim    pajam    sadevamanussam    sayam    abhinna    sacchikatva
pavedemi    .   so   dhammam   desessati   adikalyanam   majjhekalyanam
pariyosanakalyanam     sattham     sabyanjanam     kevalaparipunnam    parisuddham
brahmacariyam     pakasessati     seyyathapahametarahi    dhammam    desemi
adikalyanam    majjhekalyanam    pariyosanakalyanam    sattham    sabyanjanam
kevalaparipunnam   parisuddham   brahmacariyam   pakasemi   .   so  anekasahassam
Bhikkhusangham    pariharissati   seyyathapaham   etarahi   anekasatam   bhikkhusangham
pariharami.
     {48.4}  Athakho bhikkhave sankho nama raja yo so 1- yupo ranna
mahapanadena   karapito   tam  yupam  ussapetva  ajjhavasitva  [2]-
vissajjitva         samanabrahmanakapanaddhikavanibbakayacakanam         danam
datva    metteyyassa   bhagavato   arahato   sammasambuddhassa   santike
kesamassum   oharetva   kasayani  vatthani  acchadetva  agarasma
anagariyam   pabbajissati   .   so   evam   pabbajito   samano   eko
vupakattho    appamatto    atapi    pahitatto   viharanto   nacirasseva
yassatthaya    kulaputta    sammadeva   agarasma   anagariyam   pabbajanti
tadanuttaram    brahmacariyapariyosanam   ditthe   va   dhamme   sayam   abhinna
sacchikatva upasampajja viharissati.
     [49]    Attadipa    bhikkhave   viharatha   attasarana   anannasarana
dhammadipa    dhammasarana    anannasarana    .   kathanca   bhikkhave   bhikkhu
attadipo    viharati    attasarano   anannasarano   dhammadipo   dhammasarano
anannasarano   .   idha   bhikkhave   bhikkhu   kaye   kayanupassi  viharati
atapi   sampajano  satima  vineyya  loke  abhijjhadomanassam  vedanasu
vedananupassi   viharati   atapi   sampajano   satima   vineyya  loke
abhijjhadomanassam    citte   cittanupassi   viharati   atapi   sampajano
satima    vineyya    loke    abhijjhadomanassam   dhammesu   dhammanupassi
viharati  atapi  sampajano  satima  vineyya  loke  abhijjhadomanassam .
@Footnote: 1 Yu. yenassa .  2 Ma. tam datva. Yu. daditva.
Evam   kho   bhikkhave   bhikkhu  attadipo  viharati  attasarano  anannasarano
dhammadipo dhammasarano anannasarano.
     [50]  Gocare bhikkhave caratha sake pettike visaye. Gocare bhikkhave
caranta  sake  pettike  visaye  ayunapi  vaddhissatha  vannenapi vaddhissatha
sukhenapi vaddhissatha bhogenapi vaddhissatha balenapi vaddhissatha.
     {50.1}  Kinca  bhikkhave  bhikkhuno  ayusmim  .  idha  bhikkhave bhikkhu
chandasamadhipadhanasankharasamannagatam  iddhipadam  bhaveti  viriyasamadhipadhana ...
Cittasamadhipadhana    ...    vimamsasamadhipadhanasankharasamannagatam   iddhipadam
bhaveti   so   imesam   catunnam   iddhipadanam   bhavitatta  bahulikatatta
akankhamano  kappam  va  tittheyya  kappavasesam  va . Idam kho bhikkhave
bhikkhuno ayusmim.
     {50.2}  Kinca  bhikkhave bhikkhuno vannasmim. Idha bhikkhave bhikkhu silava
hoti   patimokkhasamvarasamvuto   viharati   acaragocarasampanno   anumattesu
vajjesu  bhayadassavi  samadaya  sikkhati  sikkhapadesu  .  idam  kho bhikkhave
bhikkhuno vannasmim.
     {50.3}  Kinca bhikkhave bhikkhuno sukhasmim. Idha bhikkhave bhikkhu vivicceva
kamehi   vivicca   akusalehi  dhammehi  savitakkam  savicaram  vivekajam  pitisukham
pathamam    jhanam   upasampajja   viharati   vitakkavicaranam   vupasama   .pe.
Dutiyam   jhanam   .  tatiyam  jhanam  .  catuttham  jhanam  upasampajja  viharati .
Idam kho bhikkhave bhikkhuno sukhasmim.
     {50.4}    Kinca    bhikkhave    bhikkhuno    bhogasmim    .   idha
bhikkhave      bhikkhu     mettasahagatena     cetasa     ekam     disam
Pharitva    viharati   tatha   dutiyam   tatha   tatiyam   tatha   catuttham   iti
uddhamadho     tiriyam     sabbadhi     sabbattataya     sabbavantam    lokam
mettasahagatena     cetasa     vipulena     mahaggatena    appamanena
averena  abyapajjhena  pharitva  viharati  .  karunasahagatena  cetasa .
Muditasahagatena    cetasa    .    upekkhasahagatena    cetasa   ekam
disam   pharitva   viharati   tatha   dutiyam   tatha  tatiyam  tatha  catuttham  iti
uddhamadho     tiriyam     sabbadhi     sabbattataya     sabbavantam    lokam
upekkhasahagatena     cetasa     vipulena    mahaggatena    appamanena
averena  abyapajjhena  pharitva  viharati  .  idam  kho  bhikkhave  bhikkhuno
bhogasmim.
     {50.5}  Kinca  bhikkhave  bhikkhuno  balasmim  .  idha  bhikkhave  bhikkhu
asavanam    khaya    anasavancetovimuttim    pannavimuttim    ditthe   va
dhamme   sayam   abhinna   sacchikatva   upasampajja   viharati  .  idam  kho
bhikkhave    bhikkhuno   balasmim   .   naham   bhikkhave   annam   ekabalampi
samanupassami    evam    1-    duppasaham    yathayidam   bhikkhave   marabalam
kusalanam     bhikkhave     dhammanam     samadanahetu    evamidam    punnam
pavaddhatiti   .   idamavoca   bhagava   .   attamana  te  bhikkhu  bhagavato
bhasitam abhinandunti.
                Cakkavattisuttam nitthitam tatiyam 2-.
                  -------------------
@Footnote: 1 Ma. yam evam .  2 Yu. cakkavattisihanadasuttantam tatiyam.
                       Aggannasuttam
     [51]   Evamme   sutam  .  ekam  samayam  bhagava  savatthiyam  viharati
pubbarame    migaramatupasade    .    tena   kho   pana   samayena
vasetthabharadvaja   bhikkhusu   parivasanti   bhikkhubhavam   akankhamana  .
Athakho    bhagava    sayanhasamayam    patisallana    vutthito    pasada
orohitva pasadapacchayayam abbhokase cankamati.
     {51.1}  Addasa  kho  vasettho bhagavantam sayanhasamayam patisallana
vutthitam     pasada    orohitva    pasadapacchayayam    abbhokase
cankamantam   disvana   bharadvajam   amantesi   ayam  avuso  bharadvaja
bhagava    sayanhasamayam   patisallana   vutthito   pasada   orohitva
pasadapacchayayam    abbhokase    cankamati   ayamavuso   bharadvaja
yena    bhagava   tenupasankamissama   appevanama   labheyyama   bhagavato
sammukha  1-  dhammim  katham  savanayati  .  evamavusoti  kho  bharadvajo
vasetthassa paccassosi.
     {51.2}  Athakho  vasetthabharadvaja  yena  bhagava  tenupasankamimsu
upasankamitva      bhagavantam     abhivadetva     bhagavantam     cankamantam
anucankamimsu   .   athakho   bhagava   vasettham  amantesi  tumhe  khvattha
vasettha     2-    brahmanajacca    brahmanakulina    brahmanakula
agarasma     anagariyam    pabbajita    kacci   vo   vasettha   3-
brahmana    na    akkosanti    na    paribhasantiti   .   taggha   no
bhante      brahmana      akkosanti      paribhasanti     attarupaya
@Footnote: 1 Ma. Yu. santika .  2-3 Ma. Yu. vasettha.
Paribhasaya   paripunnaya   no   aparipunnayati   .   yathakatham  pana  vo
vasettha   brahmana   akkosanti   paribhasanti  attarupaya  paribhasaya
paripunnaya   no   aparipunnayati   .   brahmana   bhante  evamahamsu
brahmano   va   settho   vanno  hina  anne  vanna  brahmano  va
sukko    vanno   kanha   anne   vanna   brahmana   va   sujjhanti
no    abrahmana    brahmana    1-   brahmuno   putta   orasa
mukhato    jata    brahmaja    brahmanimmita    brahmadayada    te
tumhe    settham    vannam    hitva    hinamatthavannam   ajjhupagata   yadidam
mundake   samanake   ibbhe   kanhe  bandhupada  pacceti  2-  tayidam  na
sadhu   tayidam   nappatirupam   yam  tumhe  settham  vannam  hitva  hinamatthavannam
ajjhupagata    yadidam    mundake   samanake   ibbhe   kanhe   bandhupada
pacceti   .  evam  kho  no  bhante  brahmana  akkosanti  paribhasanti
attarupaya paribhasaya paripunnaya no aparipunnayati.
     {51.3}   Taggha   vo  vasettha  brahmana  poranam  asaranta
evamahamsu   brahmano   va   settho   vanno   hina   anne  vanna
brahmano   va   sukko   vanno   kanha   anne   vanna  brahmana
va  sujjhanti  no  abrahmana  brahmana  1-  brahmuno  putta orasa
mukhato   jata   brahmaja   brahmanimmita  brahmadayadati  .  dissanti
kho   pana   vasettha   brahmananam  brahmaniyo  utuniyopi  gabbhiniyopi
vijayamanapi   payamanapi   te   ca  brahmana  yonija  va  samana
@Footnote: 1 Ma. Yu. brahmana va. evamupari .  2 Ma. Yu. bandhupadapacce.
Evamahamsu   brahmano  va  settho  vanno  .pe.  brahmadayadati .
Te   ca   1-  brahmananceva  abbhacikkhanti  musa  ca  bhasanti  bahunca
apunnam pasavanti.
     [52]    Cattarome   vasettha   vanna   khattiya   brahmana
vessa   sudda  .  khattiyopi  kho  vasettha  idhekacco  panatipati
hoti   adinnadayi   kamesu   micchacari   musavadi   pisunavaco  2-
pharusavaco    samphappalapi   abhijjhalu   byapannacitto   micchaditthi  .
Iti   kho  vasettha  yeme  dhamma  akusala  akusalasankhata  savajja
savajjasankhata      asevitabba     asevitabbasankhata     nalamariya
nalamariyasankhata    kanha   kanhavipaka   vinnugarahita   .   khattiyepi
te  idhekacce  sandissanti . Brahmanopi kho vasettha .pe. Vessopi
kho  vasettha  .pe.  suddopi  kho  vasettha  idhekacco panatipati
hoti   adinnadayi  .pe.  micchaditthi  .  iti  kho  vasettha  yeme
dhamma    akusala    akusalasankhata    .pe.    kanha    kanhavipaka
vinnugarahita suddepi te idhekacce sandissanti.
     [53]  Khattiyopi  kho  vasettha  idhekacco panatipata pativirato
hoti    adinnadana    pativirato    kamesu   micchacara   pativirato
musavada   pativirato   pisunaya   vacaya   pativirato  pharusaya  vacaya
pativirato    samphappalapa    pativirato    anabhijjhalu    abyapannacitto
sammaditthi  .  iti  kho  vasettha  yeme  dhamma  kusala kusalasankhata
@Footnote: 1 Ma. Yu. casaddo na dissati .  2 Yu. pisunavaco pharusavaco.
Anavajja    anavajjasankhata   sevitabba   sevitabbasankhata   alamariya
alamariyasankhata   sukka   sukkavipaka   vinnupasattha  .  khattiyepi  te
idhekacce   sandissanti   .  brahmanopi  kho  vasettha  .  vessopi
kho   vasettha  .  suddopi  kho  vasettha  idhekacco  panatipata
pativirato   hoti   .pe.   anabhijjhalu   abyapannacitto  sammaditthi .
Iti   kho   vasettha   yeme  dhamma  kusala  kusalasankhata  anavajja
anavajjasankhata       sevitabba      sevitabbasankhata      alamariya
alamariyasankhata    sukka    sukkavipaka    vinnupasattha   .   suddepi
te idhekacce sandissanti.
     {53.1} Imesu kho vasettha catusu vannesu evam ubhayabyokinnesu 1-
vattamanesu   kanhasukkesu   dhammesu  vinnuvigarahitesu  ceva  vinnupasatthesu
ca  yadettha  brahmana  evamahamsu  brahmano  va  settho  vanno hina
anne   vanna   brahmano   va  sukko  vanno  kanha  anne  vanna
brahmana   va  sujjhanti  no  abrahmana  brahmana  brahmuno  putta
orasa   mukhato   jata   brahmaja  brahmanimmita  brahmadayadati .
Tantesam  vinnu  nanujananti  .  tam  kissa  hetu  .  imesam hi vasettha
catunnam   vannanam  yo  hoti  bhikkhu  araham  khinasavo  vusitava  katakaraniyo
ohitabharo     anuppattasadattho     parikkhinakavasannojano    sammadanna-
vimutto  so  nesam  aggamakkhayati  dhammeneva  no adhammena. Dhammo hi
vasettha   settho  janetasmim  ditthe  ceva  dhamme  abhisamparayanca .
@Footnote: 1 Ma. Yu. ubhayaokinnesu.
Tadaminapetam  vasettha  pariyayena  veditabbam  yatha  dhammo  1- settho
janetasmim ditthe ceva dhamme abhisamparayanca.
     [54]  Janati  kho vasettha raja pasenadi kosalo samano gotamo
anuttaro  2-  sakyakula  pabbajitoti  .  sakya kho pana vasettha ranno
pasenadissa  kosalassa  anantara  3-  anuyanta  bhavanti  .  karonti  kho
vasettha   sakya   ranne   pasenadimhi  kosale  nipaccakaram  abhivadanam
paccutthanam   anjalikammam   samicikammam   .   iti   kho   vasettha   yam
karonti   sakya   ranne   pasenadimhi   kosale   nipaccakaram  abhivadanam
paccutthanam    anjalikammam    samicikammam   karoti   tam   raja   pasenadi
kosalo    tathagate    nipaccakaram   abhivadanam   paccutthanam   anjalikammam
samicikammam   nanu   sujato   samano   gotamo   dujjatohamasmi   balava
samano     gotamo    dubbalohamasmi    pasadiko    samano    gotamo
dubbannohamasmi    mahesakkho    samano    gotamo    appesakkhohamasmiti
athakho   nam  dhammamyeva  sakkaronto  dhammam  garukaronto  dhammam  manento
dhammam   pujento  dhammam  apacayamano  .  evam  raja  pasenadi  kosalo
tathagate    nipaccakaram    karoti    abhivadanam   paccutthanam   anjalikammam
samicikammam  .  imina  4-  kho  evam 5- vasettha pariyayena veditabbam
yatha dhammo settho janetasmim ditthe ceva dhamme abhisamparayanca.
     [55]    Tumhe   khvattha   vasettha   nanajacca   nananama
nanagotta   nanakula  agarasma  anagariyam  pabbajita  ke  tumheti
@Footnote: 1 Ma. dhammo va .  2 Ma. anantara .  3 Ma. Yu. ayam patho na dissati.
@4 Ma. iminapi .  5 Ma. Yu. etam vasettha.
Puttha   samana  samana  sakyaputtiyamhati  patijanathati  1-  .  yassa
kho   panassa  vasettha  tathagate  saddha  nivittha  mulajata  patitthita
dalha   asamhariya   2-  samanena  va  brahmanena  va  devena  va
marena  va  brahmuna  va  kenaci  va  lokasmim  tassetam kallam vacaya
bhagavatomhi   putto   oraso   mukhato   jato   dhammajo   dhammanimmito
dhammadayadoti   .   tam   kissa  hetu  .  tathagatassa  hetam  vasettha
adhivacanam    dhammakayo    itipi   brahmakayo   itipi   dhammabhuto   itipi
brahmabhuto itipi.
     [56]  Hoti  kho  so  vasettha  samayo  yam  kadaci karahaci dighassa
addhuno  accayena  ayam  loko  samvattati  samvattamane  loke  yebhuyyena
satta    abhassarasamvattanika   honti   te   tattha   [2]-   manomaya
pitibhakkha    sayampabha    antalikkhacara    subhatthayino   ciram   dighamaddhanam
titthanti   .   hoti   kho   so  vasettha  samayo  yam  kadaci  karahaci
dighassa   addhuno   accayena   ayam  loko  vivattati  vivattamane  loke
yebhuyyena   satta   abhassarakaya   cavitva  itthattam  agacchanti  te
ca   honti   manomaya   pitibhakkha   sayampabha  antalikkhacara  subhatthayino
ciram dighamaddhanam titthanti.
     {56.1}  Ekodakikutam  kho  pana  vasettha  tena  samayena  hoti
andhakaro     andhakaratimisa    na    candimasuriya    pannayanti    na
nakkhattani       tarakarupani      pannayanti      na      rattindiva
pannayanti     na     masaddhamasa    pannayanti    na    utusamvacchara
@Footnote: 1 Ma. Yu. itisaddo na dissati .  2 Yu. asamharika .  3 Ma. Yu. honti.
Pannayanti   na   itthipurisa   1-   pannayanti  .  satta  sattatveva
sankhyam   gacchanti   .  athakho  tesam  vasettha  sattanam  kadaci  karahaci
dighassa   addhuno  accayena  rasapathavi  udakasmim  samantani  2-  seyyathapi
nama   payatattassa  nibbayamanassa  upari  santanakam  hoti  evamevam  3-
paturahoti    sa   ahosi   vannasampanna   gandhasampanna   rasasampanna
seyyathapi  nama  sampanna  va  sappi  sampannam  va  navanitam  evamvanna
ahosi seyyathapi nama khuddamadhum anelakam evamassada ahosi.
     {56.2}  Athakho  vasettha  annataro  satto  lolajatiko ambho
kimevidam   bhavissatiti   rasapathavim  anguliya  sayi  tassa  rasapathavim  anguliya
sayato   acchadesi   tanhapassa   4-  okkami  .  annepi  5-  kho
vasettha   satta   tassa   sattassa  ditthanugatim  apajjamana  rasapathavim
anguliya  sayimsu  .  tesam  rasapathavim  anguliya  sayatam  acchadeti tanha
ca nesam okkami.
     {56.3}  Athakho te vasettha satta rasapathavim hatthehi aluppakarakam
upakkamimsu  paribhunjitum  .  yato  kho  vasettha  satta  rasapathavim  hatthehi
aluppakarakam    upakkamimsu   paribhunjitum   atha   tesam   sattanam   sayampabha
antaradhayi    .    sayampabhaya    antarahitaya   candimasuriya   paturahesum
candimasuriyesu     patubhutesu    nakkhattani    tarakarupani    paturahesum
nakkhattesu   tarakarupesu   patubhutesu  rattindiva  pannayimsu  rattindivesu
pannayamanesu       masaddhamasa       pannayimsu      masaddhamasesu
pannayamanesu        utusamvacchara        pannayimsu       ettavata
@Footnote: 1 Ma. Yu. itthipuma .  2 Ma. Yu. samatani .  3 Ma. evameva. evamupari.
@4 Ma. Yu. tanha cassa .  5 Yu. annatarepi.
Kho vasettha ayam loko puna vivatto hoti.
     [57]   Athakho   te   vasettha   satta   rasapathavim  paribhunjanta
tabbhakkha  tadahara  1-  ciram  dighamaddhanam  atthamsu  .  yatha  yatha  kho
te   vasettha   satta   rasapathavim   paribhunjanta  tabbhakkha  tadahara
ciram   dighamaddhanam   atthamsu   tatha   tatha   tesam   sattanam  kharattanceva
kayasmim    okkami    vannavevannata    ca    pannayittha   .   ekidam
satta    vannavanto   honti   ekidam   satta   dubbanna   .   tattha
ye   te   satta   vannavanto   te   dubbanne   satte   atimannanti
mayametehi    vannavantatara    amhehete    dubbannatarati   .   tesam
vannatimanapaccaya    manatimanajatikanam    rasapathavi    antaradhayi  .
Rasapathaviya    antarahitaya    sannipatimsu   sannipatitva   anutthunimsu   aho
rasam  aho  rasanti  .  tadetarahipi  manussa  kincideva  surasam  2- labhitva
evamahamsu   aho   rasam   aho   rasanti   .  tadeva  poranam  aggannam
akkharam anussaranti 3- na tvevassa attham ajananti.
     [58]   Athakho  tesam  vasettha  sattanam  rasapathaviya  antarahitaya
bhumipappatiko  4-  paturahosi  .  seyyathapi  nama  ahicchattako evamevam
paturahosi     .     so     ahosi    vannasampanno    gandhasampanno
rasasampanno   seyyathapi   nama   sampanna   va   sappi  sampannam  va
navanitam    evamvanno    ahosi   seyyathapi   nama   khuddamadhum   anelakam
@Footnote: 1 Yu. tadahara .  2 Yu. sadhurasam .  3 Yu. anupatanti. evamupari.
@4 Ma. Yu. bhumipappatako.
Evamassado ahosi.
     {58.1}   Athakho   te  vasettha  satta  bhumipappatikam  upakkamimsu
paribhunjitum    te    [1]-   paribhunjanta   tabbhakkha   tadahara   ciram
dighamaddhanam   atthamsu   .   yatha   yatha   kho   te  vasettha  satta
bhumipappatikam    paribhunjanta    tabbhakkha    tadahara   ciram   dighamaddhanam
atthamsu   tatha   tatha   tesam   sattanam  bhiyyoso  mattaya  kharattanceva
kayasmim   okkami   vannavevannata   ca   pannayittha  .  ekidam  satta
vannavanto  honti  ekidam  satta  dubbanna  .  tattha  ye  te  satta
vannavanto     te     dubbanne    satte    atimannanti    mayametehi
vannavantatara    amhehete   dubbannatarati   .   tesam   vannatimana-
paccaya manatimanajatikanam bhumipappatiko antaradhayi.
     {58.2}  Bhumipappatike  antarahite padalata paturahosi. Seyyathapi
nama  kalambaka  2-  evamevam  paturahosi  .  sa  ahosi vannasampanna
gandhasampanna   rasasampanna   seyyathapi   nama   sampanna   va  sappi
sampannam   va   navanitam   evamvanna   ahosi  seyyathapi  nama  khuddamadhum
anelakam  evamassada  ahosi  .  athakho  te  vasettha satta padalatam
upakkamimsu   paribhunjitum   te   paribhunjanta   tabbhakkha   tadahara   ciram
dighamaddhanam  atthamsu  .  yatha  yatha  kho  te  vasettha  satta padalatam
paribhunjanta    tabbhakkha    tadahara    ciram     dighamaddhanam    atthamsu
tatha    tatha    tesam    sattanam    bhiyyoso   mattaya   kharattanceva
kayasmim    okkami    vannavevannata    ca    pannayittha   .   ekidam
@Footnote: 1 Ma. Yu. tam .  2 Ma. Yu. kalambuka.
Satta    vannavanto   honti   ekidam   satta   dubbanna   .   tattha
ye   te   satta   vannavanto   te   dubbanne   satte   atimannanti
mayametehi    vannavantatara    amhehete    dubbannatarati   .   tesam
vannatimanapaccaya manatimanajatikanam padalata antaradhayi.
     {58.3}    Padalataya    antarahitaya    sannipatimsu   sannipatitva
anutthunimsu  ahu  vata  no  ahayi  vata  no padalatati. Tadetarahi manussa
kenacideva   dukkhadhammena   phuttha   evamahamsu   ahu   vata  no  ahayi
vata   noti   .   tadeva   poranam   aggannam   akkharam   anussaranti  na
tvevassa attham ajananti.
     [59]   Athakho  tesam  vasettha  sattanam  padalataya  antarahitaya
akatthapako   sali   paturahosi   akano   athuso  suddho  1-  sugandho
tandulapphalo   .   yantam   sayam   sayamasaya   aharanti   pato   tam
hoti   pakkam   pativirulham  yantam  pato  patarasaya  aharanti  sayam  tam
hoti  pakkam  pativirulham  napadanam  pannayati  .  athakho  [2]- vasettha
satta   akatthapakam   salim   paribhunjanta   tabbhakkha   tadahara   ciram
dighamaddhanam atthamsu.
     {59.1} Yatha yatha kho te vasettha satta akatthapakam salim paribhunjanta
tabbhakkha  tadahara  ciram  dighamaddhanam  atthamsu  tatha  tatha  tesam sattanam
bhiyyoso    mattaya   kharattanceva   kayasmim   okkami   vannavevannata
ca  pannayittha  .  itthiya  ca  itthilingam  paturahosi purisassa purisalingam.
@Footnote: 1 Yu. ayam patho na dissati .  2 te.
Itthi  ca  sudam  1-  ativelam  purisam 2- upanijjhayati puriso ca itthim. Tesam
ativelam    annamannam   upanijjhayantanam   sarago   udapadi   parilaho
kayasmim okkami. Te parilahapaccaya methunam dhammam patisevimsu.
     {59.2}  Ye  kho  pana te vasettha tena samayena satta passanti
methunam   dhammam   patisevante  anne  pamsum  khipanti  anne  setthim  khipanti
anne  gomayam  khipanti  nassa  vasali  3-  nassa  vasaliti 3-. Kathanhi nama
satto   sattassa  evarupam  karissatiti  .  tadetarahipi  manussa  ekaccesu
janapadesu   vadhaniya   4-   nibbuyhamanaya   anne  pamsum  khipanti  anne
setthim  khipanti  anne  gomayam  khipanti  .  tadeva  poranam aggannam akkharam
anussaranti na tvevassa attham ajananti.
     [60]  Adhammasammatam  tam  5-  kho  pana vasettha tena samayena hoti
tadetarahi  dhammasammatam  .  ye  kho  pana  te 6- vasettha tena samayena
satta   methunam   dhammam   patisevanti   temasampi   dvemasampi  na  labhanti
gamam   va   nigamam  va  pavisitum  .  yato  kho  vasettha  te  satta
tasmim    asaddhamme    ativelam   patabyatam   apajjimsu   atha   agarani
upakkamimsu    katum   tasseva   asaddhammassa   paticchadanattham   .   athakho
vasettha    annatarassa   sattassa   alasajatikassa   etadahosi   ambho
kimevaham   vihannami   salim   aharanto   sayam   sayamasaya   pato
patarasaya yannunaham salim ahareyyam sakideva sayam patarasayati.
@Footnote: 1 Ma. ayam na dissati .  2 Ma. purisam ativelam .  3 Ma. Yu. asuci.
@4 Ma. Yu. vadhuya. 5-6 Ma. Yu. ayam na dissati.
     {60.1}  Athakho  so  vasettha  satto  salim  ahasi  sakideva
sayam   patarasayati   1-   .   athakho  vasettha  annataro  satto
yena   so   satto   tenupasankami   upasankamitva  tam  sattam  etadavoca
ehi   bho  satta  salaharam  gamissamati  .  alam  bho  satta  ahato
me sali sakideva sayam patarasayati.
     {60.2}  Athakho  so  vasettha  satto  tassa sattassa ditthanugatim
apajjamano salim ahasi sakideva dvihaya 2- evampi kira bho sadhuti.
     {60.3}  Athakho  vasettha  annataro  satto  yena  so  satto
tenupasankami   upasankamitva   tam   sattam   etadavoca   ehi  bho  satta
salaharam  gamissamati  .  alam  bho  satta  ahato  me  sali sakideva
sayam patarasayati 1-.
     {60.4}    Athakho   so   vasettha   satto   tassa   sattassa
ditthanugatim   apajjamano   salim  ahasi  sakideva  catuhaya  evam  3-
kira   bho   sadhuti  .  athakho  vasettha  annataro  satto  yena  so
satto    tenupasankami    upasankamitva   tam   sattam   etadavoca   ehi
bho   satta   salaharam   gamissamati   .   alam   bho  satta  ahato
me sali sakideva catuhayati.
     {60.5}  Athakho  so  vasettha  satto  tassa sattassa ditthanugatim
apajjamano salim ahasi sakideva atthahaya evam 3- kira bho sadhuti.
     {60.6}   Yato  kho  te  vasettha  satta  sannidhikarakam  salim
upakkamimsu    paribhunjitum   .   athakho   vasettha   4-   kano   tandulam
pariyonaddhi      5-    thusopi    tandulam    pariyonaddhi    5-    lunampi
@Footnote: 1 Yu. itisaddo na dissati .  2 Ma. Yu. dvihayati .  3 Ma. Yu. evampi.
@4 Ma. Yu. ayam na dissati .  5 Ma. Yu. pariyonandhi.
Nappativirulham     apadanam    pannayittha    sandasanda    salayo    1-
atthamsu.
     [61]   Athakho   te   vasettha   satta  sannipatimsu  sannipatitva
anutthanimsu    papaka    vata   bho   dhamma   sattesu   patubhuta   mayam
hi    pubbe   manomaya   ahumha   pitibhakkha   sayampabha   antalikkhacara
subhatthayino    ciram    dighamaddhanam    atthamha    tesam   no   amhakam
kadaci   karahaci   ciram  2-  dighassa  addhuno  accayena  rasapathavi  udakasmim
samantani    sa    ahosi   vannasampanna   gandhasampanna   rasasampanna
te   mayam   rasapathavim  hatthehi  aluppakarakam  upakkamimha  3-  paribhunjitum
tesanno    rasapathavim    hatthehi    aluppakarakam   upakkamatam   paribhunjitum
sayampabha    antaradhayi    sayampabhaya    4-    antarahitaya   candimasuriya
paturahesum   5-   candimasuriyesu   patubhutesu   nakkhattani   tarakarupani
paturahesum  5-  nakkhattesu  tarakarupesu  patubhutesu  rattindiva pannayimsu
rattindivesu   pannayamanesu   masaddhamasa   pannayimsu   masaddhamasesu
pannayamanesu   utusamvacchara   pannayimsu  te  mayam  rasapathavim  paribhunjanta
tabbhakkha  tadahara  ciram  dighamaddhanam  atthamha  tesam  no papakanamyeva
akusalanam    dhammanam    patubhava    rasapathavi   antaradhayi   rasapathaviya
antarahitaya    bhumipappatiko    paturahosi   so   ahosi   vannasampanno
gandhasampanno   rasasampanno   te   mayam   bhumipappatikam   upakkamimha  3-
paribhunjitum   te   mayam   tam   paribhunjanta   tabbhakkha   tadahara   ciram
dighamaddhanam   atthamha   tesam   no   papakanamyeva   akusalanam  dhammanam
@Footnote: 1 Yu. saliyo .  2 Ma. Yu. ayam na dissati .  3 Ma. Yu. upakkamimha.
@4 Ma. taya .  5 Yu. paturahamsu.
Patubhava     bhumipappatiko     antaradhayi    bhumipappatike    antarahite
padalata    paturahosi    sa    ahosi   vannasampanna   gandhasampanna
rasasampanna   te   mayam   padalatam   upakkamimha   paribhunjitum   te  mayam
tam   paribhunjanta   tabbhakkha   tadahara   ciram   dighamaddhanam   atthamha
tesam   no   papakanamyeva   akusalanam   dhammanam   patubhava  padalata
antaradhayi   padalataya   antarahitaya   akatthapako   sali   paturahosi
akano   athuso   suddho  sugandho  tandulapphalo  yantam  sayam  sayamasaya
aharama   pato  tam  hoti  pakkam  pativirulham  yantam  pato  patarasaya
aharama    sayantam   hoti   pakkam   pativirulham   napadanam   pannayittha
te   mayam   akatthapakam   salim   paribhunjanta  tabbhakkha  tadahara  ciram
dighamaddhanam    atthamha   tesanno   papakanamyeva   akusalanam   dhammanam
patubhava   kanopi   tandulam   pariyonaddhi   thusopi   tandulam   pariyonaddhi
lunampi    nappativirulham    apadanampi    pannayittha   sandasanda   salayo
thita  yannuna  mayam  salim vibhajeyyama mariyadam thapeyyamati. Athakho [1]-
vasettha satta salim vibhajimsu mariyadam thapesum.
     [62]   Athakho   vasettha   annataro   satto  lolajatiko  sakam
bhagam   parirakkhanto   annataram   bhagam   adinnam   adiyitva  paribhunji .
Tamenam   aggahesum   gahetva   etadavocum   papakam   vata   bho   satta
karosi   yatra   hi   nama   sakam   bhagam   parirakkhanto   annataram  bhagam
@Footnote: 1 Ma. Yu. te.
Adinnam  adiyitva  paribhunjasi  ma  bho 1- satta puna 2- evarupamakasiti.
Evam  bhoti  kho  vasettha  so  satto  tesam  sattanam  paccassosi .
Dutiyampi   kho  vasettha  so  satto  .pe.  tatiyampi  kho  vasettha
so   satto  sakam  bhagam  parirakkhanto  annataram  bhagam  adinnam  adiyitva
paribhunji   .   tamenam   aggahesum   gahetva   3-   etadavocum  papakam
vata  bho  satta  karosi  yatra  hi  nama  sakam  bhagam  parirakkhanto annataram
bhagam   adinnam   adiyitva   paribhunji   4-  ma  bho  1-  satta  punapi
evarupam   akasiti   .   anne   panina   paharimsu   anne   ledduna
paharimsu   anne   dandena   paharimsu   .   tadagge  kho  pana  vasettha
adinnadanam    pannayati    garaha    pannayati   musavado   pannayati
dandadanam pannayati.
     {62.1}   Athakho   setthasatta  sannipatimsu  sannipatitva  anutthanimsu
papaka  vata  bho  dhamma  sattesu  patubhuta  yatra  hi nama adinnadanam
pannayissati     garaha     pannayissati     musavado     pannayissati
dandadanam   pannayissati   yannuna   mayam   ekam   sattam   sammanneyyama
yo    5-   no   sammakhiyitabbam   khiyeyya   sammagarahitabbam   garaheyya
sammapabbajetabbam     pabbajeyya    mayam    panassa    salinam    bhagam
anupadassamati.
     {62.2}  Athakho  te  vasettha satta yo nesam satto abhirupataro
ca   dassaniyataro   ca   pasadikataro   ca   mahesakkhataro  ca  tam  sattam
upasankamitva     etadavocum     ehi    bho    satta    sammakhiyitabbam
khiyi         sammagarahitabbam         garahi         sammapabbajetabbam
@Footnote: 1 Ma. Yu. massu bho .  2 Ma. Yu. punapi .  3 Yu. aggahetva.
@4 Ma. Yu. paribhunjasi .  5. Yu. so.
Pabbajehi  mayam  pana  vo  salinam  bhagam  anupadassamati  .  evam  bhoti
kho   so   vasettha  satto  tesam  sattanam  patissutva  sammakhiyitabbam
khiyi   sammagarahitabbam   garahi   sammapabbajetabbam   pabbajesi   .  te
panassa salinam bhagam anupadamsu.
     [63]   Mahajanasammatoti   kho  vasettha  mahasammatotveva  pathamam
akkharam   upanibbattam   .   khettanam   adhipatiti  kho  vasettha  khattiyo
khattiyotveva  dutiyam  akkharam  upanibbattam  .  dhammena  paresam 1- ranjetiti
kho  vasettha  raja  rajatveva  tatiyam  akkharam  upanibbattam. Iti kho
vasettha   evamevassa   2-   khattiyamandalassa   poranena  aggannena
akkharena  abhinibbatti  ahosi . Tesamyeva sattanam annesam 3- sadisanamyeva
no  asadisanam  dhammeneva  no  adhammena . Dhammo hi vasettha settho
janetasmim ditthe ceva dhamme abhisamparayanca.
     [64]  Athakho  tesam  sattanamyeva  ekaccanam etadahosi papaka vata
bho  dhamma  sattesu  patubhuta  yatra  hi  nama  adinnadanam pannayissati
garaha      pannayissati     musavado     pannayissati     dandadanam
pannayissati     pabbajanam     pannayissati    yannuna    mayam    papake
akusale  dhamme  vaheyyamati  .  te papake akusale dhamme vahesum.
Papake   akusale   dhamme  vahentiti  kho  vasettha  brahmanatveva
pathamam   akkharam   upanibbattam   .   te   arannayatane   pannakutiyo   ca
karitva      pannakutisu     jhayanti     .     vitangara     vitadhuma
@Footnote: 1 Ma. Yu. pare .  2 Ma. Yu. evametassa .  3 Ma. Yu. anannesam.
Pannamusala    sayam    sayamasaya    pato   patarasaya   gamanigama-
rajadhaniyo  osaranti  ghasamesana  .  te  ghasam  patilabhitva  punadeva
arannayatane    pannakutisu    jhayanti    .   tamenam   manussa   disva
evamahamsu    ime    kho    bho   satta   arannayatane   pannakutiyo
karitva    pannakutisu    jhayanti    vitangara    vitadhuma    pannamusala
sayam   sayamasaya   pato  patarasaya  gamanigamarajadhaniyo  osaranti
ghasamesana   .  te  ghasampatilabhitva  punadeva  arannayatane  pannakutisu
jhayanti  1-  .  te  kho  2-  vasettha  jhayika  jhayikatveva dutiyam
akkharam   upanibbattam   tesamyeva   kho   vasettha   sattanam   ekacce
satta    arannayatane    pannakutisu    [3]-   jhanam   anabhisambhunamana
gamasamantam nigamasamantam osaritva ganthe karonta agacchanti.
     {64.1}  Tamenam  manussa disva evamahamsu ime kho pana bho satta
arannayatane     pannakutisu     jhanam    anabhisambhunamana    gamasamantam
nigamasamantam   osaritva   ganthe  karonta  gacchanti  4-  .  nadanime
jhayanti  nadanime  jhayantiti  kho  vasettha  ajjhayika ajjhayikatveva
tatiyam  akkharam  upanibbattam  .  hinasammatam  kho  pana vasettha tena samayena
hoti   tadetarahi   setthasammatam   .   iti  kho  vasettha  evametassa
brahmanamandalassa    poranena    aggannena    akkharena    abhinibbatti
ahosi  tesamyeva  sattanam  annesam  sadisanamyeva  no asadisanam dhammeneva
no  adhammena . Dhammo hi vasettha settho janetasmim ditthe ceva dhamme
abhisamparayanca.
@Footnote: 1 Ma. jhayantiti .  2 Ma. jhayantiti kho .  3 Ma. Yu. tam .  4 Ma. acchanti.
@Yu. acchenti.
     [65]  Tesamyeva  kho  vasettha  sattanam  ekacce  satta methunam
dhammam  samadaya  visum  kammante  1-  payojesum  .  methunam dhammam samadaya
visum   kammante   payojentiti   kho   vasettha  vessa  vessatveva
akkharam  nibbattam 2-. Iti kho vasettha evametassa. Sankhittam 3-. Iti
kho   vasettha   evametassa   suddamandalassa   poranena   aggannena
akkharena   abhinibbatti   ahosi  tesamyeva  sattanam  annesam  sadisanamyeva
no  asadisanam  dhammeneva  no  adhammena . Dhammo hi vasettha settho
janetasmim ditthe ceva dhamme abhisamparayanca.
     [66]  Ahu  kho  so  vasettha  samayo  yam  khattiyopi  sakam  dhammam
garahamano   agarasma   anagariyam   pabbajati   samano   bhavissamiti  .
Brahmanopi  4-  vasettha  .pe.  vessopi  vasettha .pe. Suddopi
kho  [5]-  sakam  dhammam  garahamano  agarasma  anagariyam  pabbajati samano
bhavissamiti   .   imehi  kho  vasettha  catuhi  mandalehi  samanamandalassa
abhinibbatti    ahosi    tesamyeva    sattanam    annesam    sadisanamyeva
no   asadisanam   dhammeneva   no  adhammena  .  dhammo  hi  vasettha
settho janetasmim ditthe ceva dhamme abhisamparayanca.
     [67]  Khattiyopi  kho  vasettha  kayena  duccaritancaritva vacaya
@Footnote: 1 Ma. visukammante. Yu. vissutakammante .  2 Ma. Yu. upanibbattam.
@3 ayam vittharo. vessamandalassa poranena aggannena akkharena abhinibbatti ahosi
@tesamyeva sattanam annesam sadisanamyeva no asadisanam dhammeneva no adhammena.
@dhammo hi vasettha settho janetasmim ditthe ceva dhamme abhisamparayanca. tesamyeva
@kho vasettha sattanam ye te satta avasesa te luddacara luddacara ahesum.
@luddacara luddacarati kho vasettha sudda suddatveva akkharam upanibbattam.
@4 Ma. brahmanopi kho. Yu. brahmanopi sakam dhammam .pe.  5 Ma. vasettha.
Duccaritancaritva   manasa   duccaritancaritva   micchaditthiko   micchaditthi-
kammasamadano   1-   micchaditthikammasamadanahetu  kayassa  bheda  param
marana   apayam   duggatim  vinipatam  nirayam  upapajjati  .  brahmanopi  kho
vasettha  .pe.  vessopi  kho vasettha .pe. Suddopi kho vasettha
.pe.   samanopi   kho   vasettha   kayena  duccaritancaritva  vacaya
duccaritancaritva       manasa       duccaritancaritva      micchaditthiko
micchaditthikammasamadano       micchaditthikammasamadanahetu       kayassa
bheda param marana apayam duggatim vinipatam nirayam upapajjati.
     [68]  Khattiyopi  kho  vasettha  kayena  sucaritancaritva  vacaya
sucaritancaritva    manasa    sucaritancaritva   sammaditthiko   sammaditthi-
kammasamadano   2-   sammaditthikammasamadanahetu  kayassa  bheda  param
marana  sugatim  saggam  lokam  upapajjati . Brahmanopi kho vasettha .pe.
Vessopi  kho  vasettha  .pe.  suddopi  kho vasettha .pe. Samanopi
kho  vasettha  kayena  sucaritancaritva  vacaya  sucaritancaritva  manasa
sucaritancaritva          sammaditthiko         sammaditthikammasamadano
sammaditthikammasamadanahetu      kayassa     bheda     param     marana
sugatim saggam lokam upapajjati.
     [69]   Khattiyopi   kho   vasettha   kayena  dvayakari  vacaya
dvayakari  manasa  dvayakari  vimissaditthiko  3-  vimissakammasamadano  4-
vimissakammasamadanahetu   kayassa   bheda   param  marana  sukhadukkhapatisamvedi
hoti   .   brahmanopi   kho   vasettha  kayena  dvayakari  vacaya
@Footnote: 1 Yu. ayam patho na dissati .  2-4 Yu. ayam patho na dissati .  3 Yu.
@vitimissaditthiko.
Dvayakari    manasa    dvayakari    vimissaditthiko    vimissakammasamadano
vimissakammasamadanahetu   kayassa   bheda   param  marana  sukhadukkhapatisamvedi
hoti  .  vessopi  kho  vasettha  kayena  dvayakari vacaya dvayakari
manasa    dvayakari    vimissaditthiko   vimissakammasamadano   vimissakamma-
samadanahetu    kayassa    bheda    param    marana   sukhadukkhapatisamvedi
hoti   .   suddopi   kho   vasettha   kayena   dvayakari   vacaya
dvayakari    manasa    dvayakari    vimissaditthiko    vimissakammasamadano
vimissakammasamadanahetu   kayassa   bheda   param  marana  sukhadukkhapatisamvedi
hoti  .  samanopi  kho  vasettha  kayena  dvayakari  vacaya dvayakari
manasa    dvayakari    vimissaditthiko   vimissakammasamadano   vimissakamma-
samadanahetu kayassa bheda param marana sukhadukkhapatisamvedi hoti.
     [70]  Khattiyopi  kho  vasettha  kayena  samvuto  vacaya  samvuto
manasa    samvuto    sattannam    bodhipakkhiyanam    dhammanam   bhavanamanvaya
dittheyeva   1-   dhamme  parinibbayati  .  brahmanopi  kho  vasettha
kayena   samvuto  vacaya  samvuto  manasa  samvuto  sattannam  bodhipakkhiyanam
dhammanam   bhavanamanvaya   dittheyeva   dhamme  parinibbayati  .  vessopi
kho  vasettha  kayena  samvuto  vacaya  samvuto  manasa  samvuto sattannam
bodhipakkhiyanam      dhammanam     bhavanamanvaya     dittheyeva     dhamme
parinibbayati   .   suddopi   kho   vasettha  kayena  samvuto  vacaya
@Footnote: 1 Ma. Yu. dittheva.
Samvuto   manasa   samvuto   sattannam  bodhipakkhiyanam  dhammanam  bhavanamanvaya
dittheyeva dhamme parinibbayati.
     [71]   Imesam   hi  vasettha  catunnam  vannanam  yo  hoti  bhikkhu
araham   khinasavo   vusitava   katakaraniyo   ohitabharo   anuppattasadattho
parikkhinabhavasannojano    sammadannavimutto    so    nesam   aggamakkhayati
dhammeneva  no  adhammena  .  dhammo  hi  vasettha  settho  janetasmim
ditthe   ceva   dhamme   abhisamparayanca  .  brahmunapi  1-  vasettha
sanankumarena gatha bhasita
     [72] Khattiyo settho janetasmim 2-  ye gottapatisarino
         vijjacaranasampanno                so settho devamanuseti.
Sapi  3-  kho  panesa  vasettha  brahmuna sanankumarena gatha sugita
no    duggita    subhasita    no    dubbhasita    atthasanhita   no
anatthasanhita anumata maya. Ahampi vasettha evam vadami
         khattiyo settho janetasmim     ye gottapatisarino
         vijjacaranasampanno           so settho devamanuseti.
    Idamavoca   bhagava   .   attamana   vasetthabharadvaja   bhagavato
bhasitam abhinandunti.
                  Aggannasuttam nitthitam catuttham.
                     -------------
@Footnote: 1 Ma. Yu. brahmunapesa .  2 Yu. jane tasmim .  3 Ma. Yu. sa.
                      Sampasadaniyasuttam
     [73]   Evamme  sutam  .  ekam  samayam  bhagava  nalandayam  viharati
pavarikambavane    .   athakho   ayasma   sariputto   yena   bhagava
tenupasankami   upasankamitva   bhagavantam  abhivadetva  ekamantam  nisidi .
Ekamantam   nisinno   kho   ayasma   sariputto   bhagavantam  etadavoca
evam   pasanno   aham   bhante   bhagavati   na  cahu  na  ca  bhavissati  na
cetarahi    vijjati   anno   samano   va   brahmano   va   bhagavata
bhiyyobhinnataro   yadidam   sambodhiyanti   .  olara  1-  kho  te  ayam
sariputta   asabhivaca   bhasita   ekamso   gahito   sihanado  nadito
evam   pasanno   aham   bhante   bhagavati   na  cahu  na  ca  bhavissati  na
cetarahi    vijjati   anno   samano   va   brahmano   va   bhagavata
bhiyyobhinnataro yadidam sambodhiyanti.
     [74]   Kim  nu  kho  te  sariputta  ye  te  ahesum  atitamaddhanam
arahanto   sammasambuddha   sabbe   te   bhagavanto   cetasa   ceto
paricca   vidita   evamsila   te   bhagavanto   ahesum  itipi  evamdhamma
te   bhagavanto   ahesum   itipi   evampanna   te   bhagavanto   ahesum
itipi   evamvihari   te   bhagavanto   ahesum   itipi   evamvimutta  te
bhagavanto  ahesum  itipiti  .  no  hetam  bhanteti  2- . Kim pana te 3-
sariputta     ye     te     bhavissanti    anagatamaddhanam    arahanto
@Footnote: 1 Ma. Yu. ulara .  2 sabbavaresu itisaddo na dissati .  3 Yu. ayam na dissati.
Sammasambuddha   sabbe   te  bhagavanto  cetasa  ceto  paricca  vidita
evamsila  te  bhagavanto  bhavissanti  itipi  evamdhamma  .  evampanna .
Evamvihari   .   evamvimutta  te  bhagavanto  bhavissanti  itipiti  .  no
hetam bhanteti.
     {74.1}  Kim  pana  te  sariputta  aham etarahi araham sammasambuddho
cetasa ceto paricca vidito evamsilo bhagava itipi evamdhammo. Evampanno.
Evamvihari. Evamvimutto bhagava itipiti. No hetam bhanteti. Ettha hi 1-
te   sariputta   atitanagatapaccuppannesu   arahantesu   sammasambuddhesu
cetopariyananam   natthi   atha   kincarahi   te   ayam  sariputta  olara
asabhivaca   bhasita  ekamso  gahito  sihanado  nadito  evam  pasanno
aham  bhante  bhagavati  na  cahu  na  ca  bhavissati  na  cetarahi vijjati anno
samano va brahmano va bhagavata bhiyyobhinnataro yadidam sambodhiyanti.
     {74.2}  Na  kho  panetam  [2]-  bhante  atitanagatapaccuppannesu
arahantesu   sammasambuddhesu   cetopariyananam   atthi  apica  me  [3]-
dhammanvayo    vidito    seyyathapi   bhante   ranno   paccantimam   nagaram
dalhaddhalam   4-   dalhapakaratoranam   ekadvaram   tatrassa   dovariko
pandito   viyatto   medhavi  annatanam  nivareta  natanam  paveseta
so   tassa   nagarassa   samanta  5-  anupariyayapatham  anukkamamano  6-
na   passeyya   pakarasandhim   va  pakaravivaram  va  antamaso  vilara-
nikkhamanamattampi   tassa   evamassa   ye   keci  olarika  pana  imam
@Footnote: 1 Ma. ca hi. Yu. carahi .  2 Ma. Yu. me .  3 Yu. bhante .  4 Ma. dalhuddhatam
@Yu. dalhuddatam .  5 Ma. Yu. samanta .  6 Yu. anukkamanate.
Nagaram   pavisanti   va  nikkhamanti  va  sabbe  te  imina  va  dvarena
pavisanti   va   nikkhamanti  vati  evameva  kho  me  bhante  dhammanvayo
vidito   ye  te  [1]-  ahesum  atitamaddhanam  arahanto  sammasambuddha
sabbe   te   bhagavanto   panca   nivarane  pahaya  cetaso  upakkilese
pannaya    dubbalikarane    catusu   satipatthanesu   supatitthitacitta   satta
sambojjhange    2-    yathabhutam    bhavetva   anuttaram   sammasambodhim
abhisambujjhimsu   yepi   te   bhante   bhavissanti  anagatamaddhanam  arahanto
sammasambuddha    sabbe    te    bhagavanto   panca   nivarane   pahaya
cetaso    upakkilese    pannaya   dubbalikarane   catusu   satipatthanesu
supatitthitacitta    satta   sambojjhange   yathabhutam   bhavetva   anuttaram
sammasambodhim    abhisambujjhissanti    bhagavapi    bhante   etarahi   araham
sammasambuddho   panca   nivarane   pahaya  cetaso  upakkilese  pannaya
dubbalikarane   catusu   satipatthanesu   supatitthitacitto  satta  sambojjhange
yathabhutam bhavetva anuttaram sammasambodhim abhisambuddho.
     {74.3}  Idhaham  bhante  yena  bhagava tenupasankamim dhammassavanaya.
Tassa  [3]-  bhante  bhagava  dhammam  desesi  4- uttaruttaram 5- panitapanitam
kanhasukkam  sappatibhagam  .  yatha  yatha  [6]-  bhante bhagava dhammam desesi
uttaruttaram   5-   panitapanitam   kanhasukkam  sappatibhagam  tatha  tathaham  tasmim
dhamme   abhinna   idhekaccam   dhammam   dhammesu   nitthamagamam  satthari  pasidim
sammasambuddho bhagava svakkhato bhagavata dhammo supatipanno sanghoti 7-.
@Footnote: 1 Ma. bhante .  2 Yu. bojjhange .  3 Ma. Yu. me .  4 Ma. deseti.
@5 Yu. uttaruttarim .  6 Ma. Yu. me .  7 Ma. savakasanghoti.
     [75]  Aparam  pana  bhante  etadanuttariyam  yatha bhagava dhammam deseti
kusalesu    dhammesu    tatrime   kusala   dhamma   seyyathidam   cattaro
satipatthana     cattaro     sammappadhana     cattaro    iddhipada
pancindriyani   panca   balani   satta   bojjhanga   ariyo   atthangiko
maggo   .   idha   bhante  bhikkhu  asavanam  khaya  anasavam  cetovimuttim
pannavimuttim    ditthe    va    dhamme    sayam    abhinna    sacchikatva
upasampajja    viharati   .   etadanuttariyam   bhante   kusalesu   dhammesu
tam   bhagava   asesamabhijanati   tam   bhagavato   asesamabhijanato  uttari-
abhinneyyam    natthi    yadabhijanam    anno   samano   va   brahmano
va bhagavata bhiyyobhinnataro assa yadidam kusalesu dhammesu.
     [76]  Aparam  pana  bhante  etadanuttariyam  yatha bhagava dhammam deseti
ayatanappannattisu    1-    .    chayimani    bhante   ajjhattikabahirani
ayatanani    cakkhunceva   rupa   ca   sotanca   sadda   ca   ghananca
gandha  ca  jivha  ca  rasa  ca  kayo  ca  photthabba ca mano ca dhamma
ca    .    etadanuttariyam    bhante    ayatanappannattisu   tam   bhagava
asesamabhijanati    tam    bhagavato    asesamabhijanato    uttariabhinneyyam
natthi    yadabhijanam   anno   samano   va   brahmano   va   bhagavata
bhiyyobhinnataro assa yadidam ayatanappannattisu.
     [77]   Aparam   pana   bhante   etadanuttariyam  yatha  bhagava  dhammam
deseti   gabbhavakkantisu  .  catasso  ima  bhante  gabbhavakkantiyo .
@Footnote: 1 Yu. ayatanapannattisu.
Idha  pana  1-  bhante  ekacco  asampajano  2-  matu  kucchim okkamati
asampajano    matu   kucchismim   thati   asampajano   matu   kucchimha
nikkhamati ayam pathama gabbhavakkanti.
     {77.1}  Puna  caparam  bhante  idhekacco sampajano hi 3- kho matu
kucchim    okkamati   asampajano   matu   kucchismim   thati   asampajano
matu kucchimha nikkhamati ayam dutiya gabbhavakkanti.
     {77.2}  Puna caparam bhante idhekacco sampajano matu kucchim okkamati
sampajano   matu  kucchismim  thati  asampajano  matu  kucchimha  nikkhamati
ayam tatiya gabbhavakkanti.
     {77.3}   Puna  caparam  bhante  idhekacco  sampajano  matu  kucchim
okkamati   sampajano  matu  kucchismim  thati  sampajano  matu  kucchimha
nikkhamati    ayam   catuttha   gabbhavakkanti   .   etadanuttariyam   bhante
gabbhavakkantisu.
     [78]   Aparam   pana   bhante   etadanuttariyam  yatha  bhagava  dhammam
deseti   adesanavidhasu   .   catasso  ima  bhante  adesanavidha .
Idha   bhante   ekacco  nimittena  adisati  evampi  te  mano  itthampi
te   mano   itipi   te  cittanti  .  so  bahum  cepi  adisati  tatheva
tam hoti no annathati 4-. Ayam pathama adesanvidha.
     {78.1}  Puna  caparam  bhante  idhekacco  na  heva  kho  nimittena
adisati  apica  kho  manussanam  va  amanussanam  va  devatanam  va saddam
sutva  adisati  evampi  te  mano  itthampi te mano itipi te cittanti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. panasaddo na dissati .  2 Yu. asampajano ceva .  3 Ma. hisaddo na
@dissati. Yu. pi .  4 Ma. Yu. itisaddo na dissati. evamupari.
So    bahuncepi   adisati   tatheva   tam   hoti   no   annathati  .
Ayam dutiya adesanavidha.
     {78.2}  Puna  caparam  bhante  idhekacco  na  heva  kho  nimittena
adisati    napi   manussanam   va   amanussanam   va   devatanam   va
saddam    sutva    adisati    apica    kho    vitakkayato    vicarayato
vitakkavippharasaddam    sutva    adisati   evampi   te   mano   itthampi
te   mano   itipi   te   cittanti  .  so  bahuncepi  adisati  tatheva
tam hoti no annathati. Ayam tatiya adesanavidha.
     {78.3}  Puna  caparam  bhante  idhekacco  na  heva  kho  nimittena
adisati   napi   manussanam   va  amanussanam  va  devatanam  va  saddam
sutva   adisati   napi  vitakkayato  vicarayato  vitakkavippharasaddam  sutva
adisati  athakho  1-  vitakkavicarasamadhim  2-  samapannassa  cetasa ceto
paricca   pajanati   yatha   imassa  bhoto  manosankhara  panihita  tatha
imassa  cittassa  anantara  imam  3-  nama  vitakkam  vitakkessatiti . So
bahuncepi  adisati  tatheva  tam  hoti  no  annathati  .  ayam  bhante 4-
catuttha adesanavidha. Etadanuttariyam bhante adesanavidhasu.
     [79]  Aparam  pana  bhante  etadanuttariyam  yatha bhagava dhammam deseti
dassanasamapattisu   .   catasso   ima   bhante   dassanasamapattiyo  .
Idha   bhante   ekacco   samano   va  brahmano  va  atappamanvaya
padhanamanvaya    anuyogamanvaya   appamadamanvaya   sammamanasikaramanvaya
tatharupam   cetosamadhim  phusati  yathasamahite  citte  imameva  kayam  uddham
@Footnote: 1 Ma. Yu. apica kho .  2 Yu. avitakkam avicaram samadhim .  3 Yu. amum.
@4 Ma. Yu. ayam na dissati.
Padatala   adho   kesamatthaka   tacapariyantam  purannanappakarassa  asucino
paccavekkhati   atthi   imasmim  kaye  kesa  loma  nakha  danta  taco
mamsam   naharu   atthi   atthiminjam  1-  vakkam  hadayam  yakanam  kilomakam  pihakam
papphasam    antam    antagunam    udariyam   karisam   pittam   semham   pubbo
lohitam   sedo  medo  assu  vasa  khelo  singhanika  lasika  muttanti
ayam pathama dassanasamapatti.
     {79.1}  Puna  caparam  bhante  idhekacco  samano va brahmano va
atappamanvaya  .pe.  tatharupam  cetosamadhim  phusati  yathasamahite  citte
imameva    kayam    uddham   padatala   adho   kesamatthaka   tacapariyantam
purannanappakarassa    asucino    paccavekkhati    atthi   imasmim   kaye
kesa  loma  .pe.  lasika  muttam  2- atikkamma ca purisassa chavimamsalohitam
atthim paccavekkhati ayam dutiya dassanasamapatti.
     {79.2}   Puna  caparam  bhante  idhekacco  samano  va  brahmano
va   atappamanvaya   .pe.  tatharupam  cetosamadhim  phusati  yathasamahite
citte   imameva   kayam  uddham  padatala  adho  kesamatthaka  tacapariyantam
purannanappakarassa    asucino    paccavekkhati    atthi   imasmim   kaye
kesa   loma   .pe.   lasika   muttam   2-   atikkamma  ca  purisassa
chavimamsalohitam   atthim   paccavekkhati   purisassa   ca  vinnanasotam  pajanati
ubhayato    abbocchinnam   idhaloke   patitthitanca   paraloke   patitthitanca
ayam tatiya dassanasamapatti.
     {79.3}   Puna  caparam  bhante  idhekacco  samano  va  brahmano
va    atappamanvaya    .pe.   lasika   muttam   2-   atikkamma   ca
@Footnote: 1 Yu. atthiminja .  2 Ma. muttanti.
Purisassa   chavimamsalohitam   atthim   paccavekkhati   purisassa   ca  vinnanasotam
pajanati   ubhayato   abbocchinnam   idhaloke   appatitthitanca   paraloke
appatitthitanca    ayam    catuttha    dassanasamapatti   .   etadanuttariyam
bhante dassanasamapattisu.
     [80]  Aparam  pana  bhante  etadanuttariyam  yatha bhagava dhammam deseti
puggalapannattisu    .    sattime    bhante   puggala   ubhatobhagavimutto
pannavimutto   kayasakkhi   1-   ditthippatto  saddhavimutto  dhammanusari
saddhanusari. Etadanuttariyam bhante puggalapannattisu.
     [81]  Aparam  pana  bhante  etadanuttariyam  yatha bhagava dhammam deseti
padhanesu    .   sattime   bhante   bojjhanga   2-   satisambojjhango
dhammavicayasambojjhango         viriyasambojjhango        pitisambojjhango
passaddhisambojjhango    samadhisambojjhango    upekkhasambojjhango   .
Etadanuttariyam bhante padhanesu.
     [82]   Aparam   pana   bhante   etadanuttariyam  yatha  bhagava  dhammam
deseti   patipadasu   .   catasso  ima  bhante  patipada  dukkhapatipada
dandhabhinna    dukkhapatipada    khippabhinna   sukhapatipada   dandhabhinna
sukhapatipada    khippabhinnati    3-    tatra   bhante   yayam   patipada
dukkha   dandhabhinna   ayam   pana   bhante   patipada   ubhayeneva  hina
akkhayati   dukkhatta  ca  dandhatta  ca  .  tatra  bhante  yayam  patipada
dukkha   khippabhinna   ayam   pana   bhante   patipada   dukkhatta   hina
@Footnote: 1 Ma. kayasakkhi .  2 Ma. sambojjhanga .  3 Yu. itisaddo na dissati.
Akkhayati   .   tatra   bhante   yayam  patipada  sukha  dandhabhinna  ayam
pana   bhante   patipada   dandhatta   hina   akkhayati  .  tatra  bhante
yayam    patipada    sukha   khippabhinna   ayam   pana   bhante   patipada
ubhayeneva    panita    akkhayati    sukhatta   ca   khippatta   ca  .
Etadanuttariyam bhante patipadasu.
     [83]   Aparam   pana   bhante   etadanuttariyam  yatha  bhagava  dhammam
deseti    bhassasamacare    .   idha   bhante   ekacco   na   ceva
musavadupasanhitam  vacam  bhasati  na  ca  vebhutiyam  pesuniyam  na  ca sarambhajam
jayapekkho   mantamanta   ca   vacam   bhasati   nidhanavatim  kalena .
Etadanuttariyam bhante bhassasamacare.
     [84]   Aparam   pana   bhante   etadanuttariyam  yatha  bhagava  dhammam
deseti   purisasilasamacare   .   idha   bhante  ekacco  sacco  cassa
saddho  ca  na  ca  kuhako na ca lapako na ca nemittiko na ca nipphesiko 1-
na  ca  labhena  labham  nijigimsanako 2- indriyesu guttadvaro bhojanesu 3-
mattannu    samakari    jagariyanuyogamanuyutto   atandito   araddhaviriyo
jhayi   satima   kalyanapatibhano   gatima   dhitima   matima  4-  na  ca
kamesu  giddho  sato  ca  nipako  care  5-  .  etadanuttariyam  bhante
purisasilasamacare.
     [85]   Aparam   pana   bhante   etadanuttariyam  yatha  bhagava  dhammam
deseti   anusasanavidhasu   catasso   ima   bhante   anusasanavidha  .
@Footnote: 1 Ma. Yu. nippesiko. 2 Ma. nijigisanako. Yu. nijigimsita. 3 Ma. Yu. bhojane.
@4 Yu. mutima .  5 Ma. Yu. ca.
Janati    bhante   bhagava   param   puggalam   paccattam   yonisomanasikara
ayam    puggalo    yathanusittham    tathapatipajjamano   tinnam   sannojananam
parikkhaya  sotapanno  bhavissati  avinipatadhammo niyato sambodhiparayanoti.
Janati    bhante   bhagava   param   puggalam   paccattam   yonisomanasikara
ayam    puggalo    yathanusittham    tathapatipajjamano   tinnam   sannojananam
parikkhaya      ragadosamohanam     tanutta     sakadagami     bhavissati
sakideva   imam   lokam   agantva   dukkhassantam   karissatiti  .  janati
bhante    bhagava    param    puggalam    paccattam   yonisomanasikara   ayam
puggalo    yathanusittham    tathapatipajjamano    pancannam    orambhagiyanam
sannojananam    parikkhaya    opapatiko    bhavissati   tattha   parinibbayi
anavattidhammo   tasma   lokati   .   janati   bhante   bhagava  param
puggalam    paccattam    yonisomanasikara    ayam    puggalo    yathanusittham
tathapatipajjamano      asavanam      parikkhaya     anasavancetovimuttim
pannavimuttim   ditthe   va   dhamme  sayam  abhinna  sacchikatva  upasampajja
viharissatiti. Etadanuttariyam bhante anusasanavidhasu 1-.
     [86]   Aparam   pana   bhante   etadanuttariyam  yatha  bhagava  dhammam
deseti    parapuggalavimuttinane    .   janati   bhante   bhagava   param
puggalam   paccattam   yonisomanasikara   ayam   puggalo  tinnam  sannojananam
parikkhaya      sotapanno      bhavissati     avinipatadhammo     niyato
sambodhiparayanoti   .   janati   bhante   bhagava  param  puggalam  paccattam
@Footnote: 1 Yu. anusasanividhasu.
Yonisomanasikara    ayam    puggalo    tinnam    sannojananam   parikkhaya
ragadosamohanam   tanutta   sakadagami   sakideva  imam  lokam  agantva
dukkhassantam    karissatiti   .   janati   bhante   bhagava   param   puggalam
paccattam    yonisomanasikara   ayam   puggalo   pancannam   orambhagiyanam
sannojananam    parikkhaya    opapatiko    [1]-    tattha   parinibbayi
anavattidhammo   tasma   lokati   .   janati   bhante   bhagava  param
puggalam   paccattam   yonisomanasikara   ayam   puggalo   asavanam   khaya
anasavancetovimuttim   pannavimuttim   ditthe   va   dhamme   sayam  abhinna
sacchikatva    upasampajja    viharissatiti    .    etadanuttariyam   bhante
parapuggalavimuttinane.
     [87]   Aparam   pana   bhante   etadanuttariyam  yatha  bhagava  dhammam
deseti   sassatavadesu   .   tayome   bhante   sassatavada   .  idha
bhante    ekacco    samano   va   brahmano   va   atappamanvaya
.pe.   tatharupancetosamadhim   phusati   yathasamahite   citte  anekavihitam
pubbenivasam   anussarati   seyyathidam   ekampi   jatim   dvepi   jatiyo
tissopi   jatiyo   catassopi   jatiyo  pancapi  jatiyo  dasapi  jatiyo
visampi    jatiyo    timsampi    jatiyo   cattalisampi   jatiyo   pannasampi
jatiyo   satampi   jatim   sahassampi   jatim   satasahassampi  jatim  anekanipi
jatisatani    anekanipi    jatisahassani   anekanipi   jatisatasahassani
amutrasim     evamnamo     evamgotto    evamvanno    evamaharo
@Footnote: 1 Ma. bhavissati.
Evamsukhadukkhapatisamvedi    evamayupariyanto    so   tato   cuto   amutra
udapadim  1-  tatrapasim  evamnamo  evamgotto evamvanno evamaharo
evamsukhadukkhapatisamvedi  evamayupariyanto  so  tato  cuto  idhupapannoti .
Iti    sakaram   sauddesam   anekavihitam   pubbenivasam   anussarati   so
evamaha   atitam   caham   2-   addhanam   janami  samvatti  va  loko
vivatti  vati  .  anagatam  caham  2-  addhanam  janami  samvattissati  va
loko   vivattissati   vati   .  sassato  atta  ca  loko  ca  vanjho
ca  3-  kutattho  esikatthayi  thito  te  ca  satta  sandhavanti samsaranti
cavanti    upapajjanti    atthitveva    sassatisamanti    .   ayam   pathamo
sassatavado.
     {87.1}  Puna  caparam  bhante  idhekacco  samano va brahmano va
atappamanvaya    .pe.   tatharupam   cetosamadhim   phusati   yathasamahite
citte    anekavihitam    pubbenivasam    anussarati    seyyathidam    ekampi
samvattavivattam     dvepi     samvattavivattani     tinipi     samvattavivattani
cattaripi      samvattavivattani      pancapi     samvattavivattani     dasapi
samvattavivattani   [4]-   amutrasim   evamnamo  evamgotto  evamvanno
evamaharo    evamsukhadukkhapatisamvedi    evamayupariyanto    so   tato
cuto   amutra   udapadim   tatrapasim   evamnamo   evamgotto  .pe.
Evamayupariyanto   so   tato   cuto   idhupapannoti   .  iti  sakaram
sauddesam    anekavihitam    pubbenivasam    anussarati    so    evamaha
atitam  kho  caham  5-  addhanam  janami  samvatti  6-  va  loko vivatti
@Footnote: 1 Yu. upapadim .  2 Ma. Yu. paham .  3 Ma. Yu. casaddo na dissati.
@4 visampi samvatatvivattani .  5 Ma. paham. Yu. aham .  6 Yu. samvattipi ...
@vivattipi ....
Vati   .   anagatanca   khvaham   addhanam   janami   samvattissati   va
loko   vivattissati   vati   .  sassato  atta  ca  loko  ca  vanjho
kutattho   esikatthayi   thito   te   ca   satta   sandhavanti  samsaranti
cavanti    upapajjanti    atthitveva    sassatisamanti    .   ayam   dutiyo
sassatavado.
     {87.2}  Puna  caparam  bhante  idhekacco  samano va brahmano va
atappamanvaya    .pe.   tatharupam   cetosamadhim   phusati   yathasamahite
citte     anekavihitam    pubbenivasam    anussarati    seyyathidam    dasapi
samvattavivattani     visampi     samvattavivattani     timsampi    samvattavivattani
cattalisampi     samvattavivattani    amutrasim    evamnamo    evamgotto
evamvanno     evamaharo    evamsukhadukkhapatisamvedi    evamayupariyanto
so   tato   cuto   amutra   udapadim   tatrapasim   evamnamo  .pe.
Iti    sakaram   sauddesam   anekavihitam   pubbenivasam   anussarati   so
evamaha    atitam    caham    addhanam    janami    samvattipi    loko
vivattipiti    .    anagatam    caham    addhanam   janami   samvattissatipi
loko   vivattissatipiti   1-  .  sassato  atta  ca  loko  ca  vanjho
kutattho   esikatthayi   thito   te   ca   satta   sandhavanti  samsaranti
cavanti  upapajjanti  atthitveva  sassatisamanti  .  ayam  bhante  2-  tatiyo
sassatavado. Etadanuttariyam bhante sassatavadesu.
     [88]  Aparam  pana  bhante  etadanuttariyam  yatha bhagava dhammam deseti
pubbenivasanussatinane     .    idha    bhante    ekacco    samano
@Footnote: 1 vivattissatipi lokoti .  2 Yu. ayam na dissati.
Va   brahmano   va   atappamanvaya   .pe.   tatharupam  cetosamadhim
phusati    yathasamahite    citte    anekavihitam   pubbenivasam   anussarati
seyyathidam   ekampi   jatim   dvepi  jatiyo  tissopi  jatiyo  catassopi
jatiyo    pancapi   jatiyo   dasapi   jatiyo   visampi   jatiyo   timsampi
jatiyo    cattalisampi    jatiyo    pannasampi   jatiyo   satampi   jatim
sahassampi   jatim   satasahassampi   jatim   anekepi   samvattakappe  anekepi
vivattakappe    anekepi    samvattavivattakappe    .pe.   iti   sakaram
sauddesam    anekavihitam    pubbenivasam   anussarati   .   santi   bhante
satta  1-  yesam  ca  2-  na  sakka gananaya va sankhanena va ayam 3-
sankhatum  apica  yasmim  4-  attabhave  abhinivutthapubbo  5-  hoti yadi va
rupisu   yadi   va   arupisu   yadi   va   sannisu   yadi   va   asannisu
yadi   va   nevasanninasannisu   iti  sakaram  sauddesam  anekavihitam  6-
pubbenivasam       anussarati       .      etadanuttariyam      bhante
pubbenivasanussatinane.
     [89]  Aparam  pana  bhante  etadanuttariyam  yatha bhagava dhammam deseti
sattanam  cutupapatanane  .  idha  bhante  ekacco  samano va brahmano
va   atappamanvaya   .pe.  tatharupam  cetosamadhim  phusati  yathasamahite
citte    dibbena    cakkhuna    visuddhena   atikkantamanusakena   satte
passati     cavamane     upapajjamane     hine     panite    suvanne
dubbanne     sugate    duggate    yathakammupage    satte    pajanati
@Footnote: 1 Ma. Yu. deva. 2 Ma. Yu. casaddo na dissati. 3 Ma. ayu. Yu. ayum.
@4 Ma. Yu. amenditam. 5 Yu. abhinivutthapubbam. 6 Yu. ayam patho na dissati.
Ime   vata   bhonto  satta  kayaduccaritena  samannagata  vaciduccaritena
samannagata     manoduccaritena    samannagata    ariyanam    upavadaka
micchaditthika    micchaditthikammasamadana   te   kayassa   bheda   param
marana  apayam  duggatim  vinipatam  nirayam  upapanna  ime  va  pana bhonto
satta     kayasucaritena     samannagata    vacisucaritena    samannagata
manosucaritena    samannagata    ariyanam    anupavadaka    sammaditthika
sammaditthikammasamadana     te    kayassa    bheda    param    marana
sugatim   saggam   lokam   upapannati   .  iti  dibbena  cakkhuna  visuddhena
atikkantamanusakena     satte     passati     cavamane    upapajjamane
hine    panite   suvanne   dubbanne   sugate   duggate   yathakammupage
satte pajanati. Etadanuttariyam bhante sattanam cutupapatanane.
     [90]   Aparam   pana   bhante   etadanuttariyam  yatha  bhagava  dhammam
deseti  iddhividhasu  .  dvema  bhante  iddhividhayo  1-. Atthi bhante
iddhi  sasava  2-  saupadhika  no  ariyati  vuccati . Atthi bhante iddhi
anasava   3-  anupadhika  ariyati  vuccati  .  katama  ca  bhante  iddhi
sasava  2-  saupadhika  no  ariyati vuccati. Idha bhante ekacco samano
va   brahmano   va   atappamanvaya   padhanamanvaya   anuyogamanvaya
appamadamanvaya      sammamanasikaramanvaya     tatharupam     cetosamadhim
phusati    yathasamahite    citte    anekavihitam    iddhividham    paccanubhoti
ekopi   hutva  bahudha  hoti  bahudhapi  hutva  eko  hoti  avibhavam
@Footnote: 1 Yu. iddhiyo .  2 Yu. iddhi ya sasava .  3 Yu. iddhi ya anasava.
Tirobhavam    tirokuddam   tiropakaram   tiropabbatam   asajjamano   gacchati
seyyathapi   akase   pathaviyapi   ummujjanimmujjam   karoti   seyyathapi
udake  udakepi  abhijjamane  1-  gacchati  seyyathapi  pathaviyam  akasepi
pallankena  cankamati  2-  seyyathapi  pakkhi  sakuno . Imepi candimasuriye
evammahiddhike   evammahanubhave  panina  paramasati  3-  parimajjati  yava
brahmalokapi  kayena  vasam  vatteti . Ayam bhante iddhi sasava saupadhika
no ariyati vuccati.
     {90.1}   Katama  ca  bhante  iddhi  anasava  anupadhika  ariyati
vuccati   .   idha  bhante  bhikkhu  sace  akankhati  patikule  appatikulasanni
vihareyyanti   appatikulasanni   tattha   viharati  sace  akankhati  appatikule
patikulasanni   vihareyyanti   patikulasanni   tattha   viharati   sace  akankhati
patikule   ca   appatikule   ca  appatikulasanni  vihareyyanti  appatikulasanni
tattha   viharati   sace  akankhati  patikule  ca  appatikule  ca  patikulasanni
vihareyyanti   patikulasanni   tattha   viharati   sace   akankhati   patikulanca
appatikulanca    tadubhayam    abhinivajjetva   upekkhako   vihareyyam   sato
sampajanoti  upekkhako  tattha  viharati  sato  sampajano  .  ayam pana 4-
bhante   iddhi   anasava  anupadhika  ariyati  vuccati  .  etadanuttariyam
bhante   iddhividhasu   .   tam   bhagava   asesamabhijanati   tam   bhagavato
asesamabhijanato    uttariabhinneyyam    5-    natthi   yadabhijanam   anno
samano   va   brahmano   va   bhagavata   bhiyyobhinnataro   natthi  6-
yadidam iddhividhasu.
@Footnote: 1 Yu. abhijjamano .  2 Ma. Yu. kamati .  3 Yu. parimasati .  4 Ma. Yu.
@panasaddo na dissati .  5 Yu. uttarim .  6 Ma. Yu. assa.
     [91]   Yantam  bhante  saddhena  kulaputtena  pattabbam  araddhaviriyena
thamavata   purisatthamena   purisaviriyena   purisaparakkamena   purisadhorayhena
anuppattam    tam    bhagavata    .   na   ca   bhante   bhagava   kamesu
kamasukhallikanuyogamanuyutto     hinam     gammam     pothujjanikam     anariyam
anatthasanhitam    na    ca    attakilamathanuyogamanuyutto    dukkham    anariyam
anatthasanhitam    catunnanca    1-    bhagava    jhananam    abhicetasikanam
ditthadhammasukhaviharanam nikamalabhi akicchalabhi akasiralabhi.
     {91.1}   Sace  mam  bhante  evam  puccheyya  kinnu  kho  avuso
sariputta    ahesum    atitamaddhanam   anne   samana   va   brahmana
va   bhagavata   bhiyyobhinnataro   2-   sambodhiyanti   .   evam  puttho
aham   bhante   noti   vadeyyam   .   kim  panavuso  sariputta  bhavissanti
anagatamaddhanam    anne    samana    va   brahmana   va   bhagavata
bhiyyobhinnataro   2-   sambodhiyanti  .  evam  puttho  aham  bhante  noti
vadeyyam   .   kim   panavuso  sariputta  atthetarahi  anne  samana  va
brahmana   va   3-   bhagavata  bhiyyobhinnataro  sambodhiyanti  .  evam
puttho aham bhante noti vadeyyam.
     {91.2} Sace pana mam bhante evam puccheyya kim nu kho avuso sariputta
ahesum  atitamaddhanam  anne  samana  va  brahmana  va bhagavata samasama
sambodhiyanti  .  evam  puttho  aham  bhante evanti vadeyyam. Kim panavuso
sariputta   bhavissanti   anagatamaddhanam   anne   samana  va  brahmana
va  bhagavata  samasama  sambodhiyanti  .  evam  puttho  aham bhante evanti
@Footnote: 1 Yu. casaddo na dissati. 2 Ma. Yu. bhiyyobhinnatara. 3 Ma. Yu. anno
@samano va brahmano va.
Vadeyyam   .   kim   panavuso  sariputta  atthetarahi  anne  samana  va
brahmana   va   bhagavata  samasama  sambodhiyanti  .  evam  puttho  aham
bhante noti vadeyyam.
     {91.3}  Sace  pana  mam  bhante  evam  puccheyya kasma panayasma
sariputto   ekaccam   abbhanujanati   ekaccam   na   abbhanujanatiti .
Evam   puttho   aham  bhante  evam  byakareyyam  sammukha  metam  avuso
bhagavato    sutam   sammukha   patiggahitam   ahesum   atitamaddhanam   arahanto
sammasambuddha   maya   samasama   sambodhiyanti   sammukha  metam  avuso
bhagavato     sutam    sammukha    patiggahitam    bhavissanti    anagatamaddhanam
arahanto    sammasambuddha    maya    samasama   sambodhiyanti   sammukha
metam  avuso  bhagavato  sutam  sammukha  patiggahitam  atthanametam  anavakaso
yam   ekissa   lokadhatuya   dve   arahanto   sammasambuddha  apubbam
acarimam uppajjeyyum netam thanam vijjatiti.
     [92]  Kincaham  1-  bhante evam puttho evam byakaramano vuttavadi
ceva   aham   bhagavato   homi   na   ca  bhagavantam  abhutena  abbhacikkhami
dhammassa   canudhammam   byakaromi  na  ca  koci  sahadhammiko  vadanuvado
garayhatthanam   agacchatiti  .  taggha  tvam  sariputta  evam  puttho  evam
byakaramano  vuttavadi  ceva  me  hosi  na  ca  mam abhutena abbhacikkhasi
dhammassa   canudhammam   byakarosi  na  ca  koci  sahadhammiko  vadanuvado
garayhatthanam agacchatiti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. kaccaham.
     [93]  Evam  vutte  ayasma  udayi  bhagavantam  etadavoca acchariyam
bhante   abbhutam   bhante   tathagatassa  appicchata  santutthita  sallekhata
yatra  hi  nama  tathagato  evammahiddhiko  evammahanubhavo atha ca pana neva
attanam   patukarissati   ekamekancapi   ito  bhante  dhammam  annatitthiya
paribbajaka    attani    samanupasseyyum    te    tavatakeneva   patakam
parihareyyum   acchariyam   bhante   abbhutam   bhante   tathagatassa  appicchata
santutthita    sallekhata   yatra   hi   nama   tathagato   evammahiddhiko
evammahanubhavo atha ca pana neva attanam patukarissatiti.
     {93.1}    Passa   kho   tvam   udayi   tathagatassa   appicchata
santutthita    sallekhata   yatra   hi   nama   tathagato   evammahiddhiko
evammahanubhavo    atha    ca    pana    neva   attanam   patukarissatiti
ekamekancapi    ito    udayi    dhammam    annatitthiya    paribbajaka
attani   samanupasseyyum   te   tavatakeneva   patakam   parihareyyum  passa
kho    tvam   udayi   tathagatassa   appicchata   santutthita   sallekhata
yatra    hi   nama   tathagato   evammahiddhiko  evammahanubhavo  atha  ca
pana neva attanam patukarissatiti.
     {93.2}  Athakho bhagava ayasmantam sariputtam amantesi yasmatiha 1-
tvam    sariputta    imam   dhammapariyayam   abhikkhanam   bhaseyyasi   bhikkhunam
bhikkhuninam   upasakanam   upasikanam   yesampi   hi   sariputta  moghapurisanam
bhavissati  tathagate  kankha  va  vimati  va tesampimam 2- dhammapariyayam sutva
tathagate  3-  kankha  va  vimati  va sa pahiyissatiti. Iti hidam ayasma
@Footnote: 1 Ma. Yu. tasmatiha .  2 Ma. tesamimam. Yu. tesampimam. 3 Yu. sutva ya
@tathagate.
Sariputto   bhagavato   sammukha   sampasadam  pavedesi  .  tasma  imassa
veyyakaranassa sampasadaniyantveva adhivacananti.
                Sampasadaniyasuttam nitthitam pancamam.
                    --------------
                       Pasadikasuttam
     [94]   Evamme   sutam   .  ekam  samayam  bhagava  sakyesu  viharati
vedhanna   nama  sakya  tesam  ambavane  pasade  .  tena  kho  pana
samayena   nigantho  nataputto  1-  pavayam  adhuna  kalakato  hoti .
Tassa    kalakiriyaya    bhinna    nigantha   dvedhikajata   bhandanajata
kalahajata   vivadapanna   annamannam   mukhasattihi  vitudanta  viharanti  na
tvam   imam   dhammavinayam   ajanasi   aham  imam  dhammavinayam  ajanami  kim
tvam   imam   dhammavinayam   ajanissasi   micchapatipanno   tvamasi   ahamasmi
sammapatipanno   sahitamme   asahitante   pure   vacaniyam   paccha   avaca
paccha    vacaniyam   pure   avaca   adhicinnante   viparavattam   aropito
te   vado  niggahitosi  paravadappamokkhaya  2-  nibbethehi  va  sace
pahositi   .   vadhoyeva   ko   3-   manne   niganthesu  nataputtiyesu
anuvattati   .  yepi  niganthassa  nataputtassa  savaka  gihi  odatavasana
tepi   niganthesu   nataputtiyesu   nibbinnarupa   virattarupa  pativanarupa
yatha   tam   durakkhate   4-   dhammavinaye   duppavedite   aniyyanike
anupasamasamvattanike asammasambuddhappavedite bhinnathupe appatisarane.
     [95]   Athakho   cundo  samanuddeso  pavayam  vassam  vuttho  yena
samagamo     yenayasma    anando    tenupasankami    upasankamitva
ayasmantam   anandam   abhivadetva   ekamantam   nisidi   .   ekamantam
@Footnote: 1 Ma. Yu. nathaputto. 2 Ma. niggahito tvamasi cara vadappamokkhaya.
@Yu. niggahitosi cara vadappamokkhaya .  3 Ma. Yu. kho. 4 Ma. Yu. durakkhate.
Nisinno   kho   cundo   samanuddeso   ayasmantam   anandam  etadavoca
nigantho    bhante    nataputto    pavayam   adhuna   kalakato   tassa
kalakiriyaya    bhinna    nigantha    dvedhikajata    .pe.   bhinnathupe
appatisaraneti.
     {95.1}  Evam vutte ayasma anando cundam samanuddesam etadavoca
atthi  kho  idam  avuso  cunda  kathapabhatam bhagavantam dassanaya ayamavuso
cunda   yena  bhagava  tenupasankamissama  upasankamitva  etamattham  bhagavato
aroceyyamati  1-  .  evam bhanteti kho cundo samanuddeso ayasmato
anandassa paccassosi.
     {95.2}  Athakho  ayasma  ca  anando  cundo  ca  samanuddeso
yena    bhagava   tenupasankamimsu   upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva
ekamantam   nisidimsu   .   ekamantam   nisinno   kho  ayasma  anando
bhagavantam    etadavoca   ayam   bhante   cundo   samanuddeso   evamaha
nigantho   bhante   2-   nataputto   pavayam   adhuna  kalakato  tassa
kalakiriyaya bhinna nigantha .pe. Bhinnathupe appatisaraneti.
     [96]  Evanhetam  cunda  hoti  durakkhate  dhammavinaye duppavedite
aniyyanike    anupasamasamvattanike    asammasambuddhappavedite    .   idha
cunda   sattha   ca   hoti   asammasambuddho   dhammo   ca  durakkhato
duppavedito    aniyyaniko   anupasamasamvattaniko   asammasambuddhappavedito
savako    ca   tasmim   dhamme   na   dhammanudhammapatipanno   viharati   na
samicipatipanno   na   anudhammacari   vokkamma  ca  tamha  dhamma  vattati
@Footnote: 1 Ma. Yu. arocessamati .  2 Yu. ayam na hissati.
So   evamassa  vacaniyo  tassa  te  avuso  labha  tassa  te  suladdham
sattha   ca   te  asammasambuddho  dhammo  ca  durakkhato  duppavedito
aniyyaniko         anupasamasamvattaniko         asammasambuddhappavedito
tvanca    tasmim    dhamme    na    dhammanudhammapatipanno    viharasi    na
samicipatipanno    na    anudhammacari    vokkamma   ca   tamha   dhamma
vattasiti   .   iti   kho   cunda   satthapi   tattha   garayho  dhammopi
tattha   garayho  savako  ca  tattha  evam  pasamso  .  yo  kho  cunda
evarupam   savakam   evam   vadeyya   etayasma  tatha  patipajjatu  yatha
te   satthara   dhammo   desito   pannattoti  .  yo  ca  samadapeti
yanca   samadapeti   yo   ca   samadapito   tathattaya  patipajjati  sabbe
te  bahum  apunnam  pasavanti  .  tam  kissa  hetu  .  evanhetam cunda hoti
durakkhate   dhammavinaye   duppavedite   aniyyanike   anupasamasamvattanike
asammasambuddhappavedite.
     [97]  Idha  pana  cunda  sattha  ca  hoti  asammasambuddho  dhammo
ca     durakkhato     duppavedito    aniyyaniko    anupasamasamvattaniko
asammasambuddhappavedito   savako  ca  tasmim  dhamme  dhammanudhammapatipanno
viharati   samicipatipanno   anudhammacari  samadaya  tam  dhammam  pavattati  1-
so  evamassa  vacaniyo  tassa  te  avuso  alabha  tassa  te dulladdham
sattha   ca   te  asammasambuddho  dhammo  ca  durakkhato  duppavedito
aniyyaniko         anupasamasamvattaniko         asammasambuddhappavedito
@Footnote: 1 Ma. Yu. vattati.
Tvanca    tasmim   dhamme   dhammanudhammapatipanno   viharasi   samicipatipanno
anudhammacari   samadaya   tam   dhammam   vattasiti   .   iti   kho   cunda
satthapi   tattha   garayho   dhammopi   tattha  garayho  savakopi  tattha
evam   garayho   .   yo  kho  cunda  evarupam  savakam  evam  vadeyya
addhayasma    nayapatipanno    nayam    aradhessatiti   .   yo   ca
pasamsati   yanca   pasamsati   yo   ca   pasamsito   1-   bhiyyoso  mattaya
viriyam  arabhati  sabbe  te  bahum  apunnam  pasavanti  .  tam  kissa  hetu.
Evam  hetam  cunda  hoti  durakkhate  dhammavinaye duppavedite aniyyanike
anupasamasamvattanike asammasambuddhappavedite.
     [98]   Idha   pana  cunda  sattha  ca  hoti  sammasambuddho  dhammo
ca     svakkhato     suppavedito     niyyaniko     upasamasamvattaniko
sammasambuddhappavedito     savako     ca     tasmim     dhamme     na
dhammanudhammapatipanno    viharati    na   samicipatipanno   na   anudhammacari
vokkamma   ca   tamha   dhamma   vattati  so  evamassa  vacaniyo  tassa
te  avuso  alabha  tassa  te  dulladdham  sattha  ca te sammasambuddho
dhammo    ca   svakkhato   suppavedito   niyyaniko   upasamasamvattaniko
sammasambuddhappavedito   tvanca   tasmim   dhamme  na  dhammanudhammapatipanno
viharasi   na   samicipatipanno   na   anudhammacari   vokkamma   ca  tamha
dhamma   vattasiti   .  iti  kho  cunda  satthapi  tattha  pasamso  dhammopi
tattha   pasamso  savako  ca  tattha  evam  garayho  .  yo  kho  cunda
@Footnote: 1 Yu. pasattho.
Evarupam   savakam   evam   vadeyya   etayasma  tatha  patipajjatu  yatha
te   satthara   dhammo   desito   pannattoti  .  yo  ca  samadapeti
yanca   samadapeti   yo   ca   samadapito   tathattaya  patipajjati  sabbe
te  bahum  punnam  pasavanti  .  tam  kissa  hetu  .  evanhetam  cunda hoti
svakkhate    dhammavinaye    suppavedite   niyyanike   upasamasamvattanike
sammasamabuddhappavedite.
     [99]   Idha   pana  cunda  sattha  ca  hoti  sammasambuddho  dhammo
ca     svakkhato     suppavedito     niyyaniko     upasamasamvattaniko
sammasambuddhappavedito   savako   ca  tasmim  dhamme  dhammanudhammapatipanno
viharati    samicipatipanno   anudhammacari   samadaya   tam   dhammam   vattati
so   evamassa   vacaniyo  tassa  te  avuso  sulabha  1-  tassa  te
suladdham  sattha  ca  te  araham  2-  sammasambuddho  dhammo ca svakkhato
suppavedito     niyyaniko    upasamasamvattaniko    sammasambuddhappavedito
tvanca    tasmim   dhamme   dhammanudhammapatipanno   viharasi   samicipatipanno
anudhammacari samadaya tam dhammam vattasiti.
     {99.1}  Iti  kho cunda satthapi tattha pasamso dhammopi tattha pasamso
savakopi  tattha  evam  pasamso  .  yo  kho  cunda  evarupam savakam evam
vadeyya   addhayasma   nayapatipanno  nayam  aradhessatiti  .  yo  ca
pasamsati  yanca  pasamsati  yo  ca  pasattho 3- bhiyyoso mattaya viriyam arabhati
sabbe  te  bahum  punnam  pasavanti . Tam kissa hetu. Evanhetam cunda hoti
@Footnote: 1 Ma. Yu. labha .  2 Ma. ayam patho natthi .  3 Ma. pasamsito.
Svakkhate    dhammavinaye    suppavedite   niyyanike   upasamasamvattanike
sammasambuddhappavedite.
     [100]   Idha   [1]-   cunda   sattha  ca  loke  udapadi  araham
sammasambuddho    dhammo    ca   svakkhato   suppavedito   niyyaniko
upasamasamvattaniko     sammasambuddhappavedito     avinnapitattha     cassa
honti   savaka   saddhamme  nesam  satthu  ca  nesam  2-  kevalam  paripuram
brahmacariyam      avikatam     hoti     uttanikatam     sabbasangahapadakatam
sappatihirakatam    3-    yava   devamanussehi   suppakasitam   atha   nesam
satthuno   antaradhanam   hoti   .  evarupo  kho  cunda  sattha  ca  4-
savakanam   kalakato   5-   anutappo   hoti   .  tam  kissa  hetu .
Sattha   hi   6-   loke   udapadi   araham  sammasambuddho  dhammo  ca
svakkhato       suppavedito       niyyaniko       upasamasamvattaniko
sammasambuddhappavedito        avinnapitattha        camha       7-
saddhamme   na   ca   no   kevalanca   8-  paripuram  brahmacariyam  avikatam
hoti      uttanikatam     sabbasangahapadakatam     sappatihirakatam     yava
devamanussehi   suppakasitam  atha  no  satthuno  antaradhanam  hoti  9- .
Evarupo kho cunda sattha ca 8- savakanam kalakato anutappo hoti.
     [101]   Idha   pana   cunda   sattha   ca   loke  udapadi  araham
sammasambuddho    dhammo    ca   svakkhato   suppavedito   niyyaniko
upasamasamvattaniko      sammasambuddhappavedito     vinnapitattha     cassa
@Footnote: 1 Ma. Yu. pana. 2 Ma. na ca nesam. Yu. na ca tesam. 3 Ma. Yu. sappatihirakatam.
@4-8 Ma. Yu. casaddo na dissati. 5 Ma. kalam kato. 6 Ma. ca. Yu. ca no.
@7 Ma. Yu. camha. 9 Ma. Yu. hotiti.
Honti    savaka    saddhamme   kevalanca   tesam   paripuram   brahmacariyam
avikatam    hoti   uttanikatam   sabbasangahapadakatam   sappatihirakatam   yava
devamanussehi   suppakasitam   atha   nesam   satthuno  antaradhanam  hoti .
Evarupo  kho  cunda  sattha  savakanam  kalakato ananutappo 1- hoti.
Tam  kissa  hetu  .  satthapi  loke  2-  udapadi  araham  sammasambuddho
dhammo    ca   svakkhato   suppavedito   niyyaniko   upasamasamvattaniko
sammasambuddhappavedito     vinnapitattha     camha    3-    saddhamme
kevalanca    no    paripuram    brahmacariyam   avikatam   hoti   uttanikatam
sabbasangahapadakatam    sappatihirakatam    yava    devamanussehi   suppakasitam
athakho  satthuno  antaradhanam  hoti  4-  .  evarupo  kho  cunda  sattha
savakanam kalakato ananutappo 1- hotiti 5-.
     [102]   Etehi   cepi   cunda   angeha  samannagatam  brahmacariyam
hoti   no   ca   kho   sattha   hoti   thero   rattannu  cirapabbajito
addhagato    vayo   anuppatto   evantam   brahmacariyam   aparipuram   hoti
tenangena  .  yato  kho  6-  cunda etehi cepi 7- angehi samannagatam
brahmacariyam   hoti   sattha   ca   hoti   thero   rattannu  cirapabbajito
addhagato    vayo    anuppatto   evantam   brahmacariyam   paripuram   hoti
tenangena.
     [103]   Etehi   cepi   cunda   angehi  samannagatam  brahmacariyam
hoti   sattha   ca   hoti   thero   rattannu   cirapabbajito   addhagato
@Footnote: 1 Ma. Yu. ananutappo. 2 Ma. Yu. sattha ca no loke. 3 Ma. Yu. camha.
@4 Ma. Yu. hotiti. 5 Ma. Yu. itisaddo na dissati. 6 Ma. Yu. yato ca kho.
@7 Ma. Yu. ceva.
Vayo  anuppatto  no  ca  khvassa  thera bhikkhu savaka honti viyatta 1-
vinita   visarada   pattayogakkhema   alam   samakkhatum   saddhammassa  alam
uppannam   parappavadam   sahadhammena   suniggahitam  niggahetva  sappatihariyam
dhammam   desetum   evantam   brahmacariyam   aparipuram   hoti  tenangena .
Yato   ca   kho   cunda  etehi  cepi  angehi  samannagatam  brahmacariyam
hoti   sattha   ca   hoti   thero   rattannu   cirapabbajito   addhagato
vayo   anuppatto   thera   cassa   bhikkhu   savaka   honti   viyatta
vinita   visarada   pattayogakkhema   alam   samakkhatum   saddhammassa  alam
uppannam   parappavadam   sahadhammena   suniggahitam  niggahetva  sappatihariyam
dhammam desetum evantam brahmacariyam paripuram hoti tenangena.
     [104]  Etehi  cepi  cunda  angehi  samannagatam  brahmacariyam hoti
sattha   ca   hoti   thero   rattannu   cirapabbajito   addhagato   vayo
anuppatto   thera   cassa   bhikkhu   savaka   honti   viyatta  vinita
visarada   .pe.   alam   uppannam   parappavadam   sahadhammena   suniggahitam
niggahetva   sappatihariyam   dhammam   desetum   no  ca  khvassa  majjhima
bhikkhu savaka honti. Majjhima ca 2- bhikkhu savaka honti.
     {104.1}  No  ca  khvassa  nava  bhikkhu  savaka  honti . Nava
cassa   bhikkhuniyo  savika  honti  .  no  ca  khvassa  thera  bhikkhuniyo
savika  honti  .  thera  cassa bhikkhuniyo savika honti. No ca khvassa
majjhima  bhikkhuniyo  savika  honti  .  majjhima  cassa  bhikkhuniyo savika
@Footnote: 1 Yu. vyatta .  2 Ma. cassa. majjhimassa.
Honti   .  no  ca  khvassa  nava  bhikkhuniyo  savika  honti  .  nava
cassa  bhikkhuniyo  savika  honti  .  no  ca  khvassa  upasaka  savaka
honti   gihi   odatavasana  brahmacarino  .  upasaka  cassa  savaka
honti   gihi  odatavasana  brahmacarino  .  no  ca  khvassa  upasaka
savaka   honti   gihi   odatavasana  kamabhogino  .  upasaka  cassa
savaka   honti   gihi   odatavasana  kamabhogino  .  no  ca  khvassa
upasika   savika   honti   gihini   odatavasana   brahmacariniyo .
Upasika cassa savika honti gihini odatavasana brahmacariniyo.
     {104.2}  No ca khvassa upasika savika honti gihini odatavasana
kamabhoginiyo   .  upasika  cassa  savika  honti  gihini  odatavasana
kamabhoginiyo   .  no  ca  khvassa  brahmacariyam  hoti  iddhanceva  [1]-
phitanca   vittharikam  bahujannam  2-  puthubhutam  yava  devamanussehi  suppakasitam
brahmacariyancassa   hoti   iddhanca   phitanca   vittharikam   bahujannam  puthubhutam
yava   devamanussehi   suppakasitam   no   ca   kho   labhaggayasaggappattam
evantam brahmacariyam aparipuram hoti tenangena.
     {104.3}  Yato  ca  kho  cunda  etehi  ceva angehi samannagatam
brahmacariyam  hoti  sattha  ca  hoti  thero  rattannu cirapabbajito addhagato
vayo  anuppatto  thera  cassa  bhikkhu  savaka  honti  viyatta   vinita
visarada  .pe.  sappatihariyam  dhammam  desetum  .  majjhima  cassa  bhikkhu
savaka  honti . Nava cassa bhikkhu savaka honti. Thera cassa bhikkhuniyo
@Footnote: 1 Yu. hoti .  2 Ma. Yu. bahujannam.
Savika   honti   .   majjhima   cassa   bhikkhuniyo  savika  honti .
Nava   cassa   bhikkhuniyo   savika  honti  .  upasaka  cassa  savaka
honti   gihi   odatavasana  brahmacarino  .  upasaka  cassa  savaka
honti   gihi   odatavasana   kamabhogino  .  upasika  cassa  savika
honti  gihini  odatavasana  brahmacariniyo  .  upasika  cassa  savika
honti   gihini   odatavasana   kamabhoginiyo  .  brahmacariyancassa  hoti
iddhanceva   phitanca   vittharikam   bahujannam   puthubhutam   yava  devamanussehi
suppakasitam     labhaggayasaggappattanca    evantam    brahmacariyam    paripuram
hoti tenangena.
     [105]  Aham  kho  pana  cunda  etarahi  sattha loke uppanno araham
sammasambuddho    dhammo    ca   svakkhato   suppavedito   niyyaniko
upasamasamvattaniko          sammasambuddhappavedito         vinnapitattha
ca   me   savaka   saddhamme   kevalanca   tesam   paripuram   brahmacariyam
avikatam    hoti    1-   uttanikatam   sabbasangahapadakatam   sappatihirakatam
yava  devamanussehi  suppakasitam  .  aham  kho  pana  cunda  etarahi sattha
thero rattannu cirapabbajito addhagato vayo anuppatto.
     [106]  Santi  kho  pana  me  cunda  etarahi  thera  bhikkhu savaka
honti   viyatta   vinita   visarada   pattayogakkhema   alam  samakkhatum
saddhammassa     alam    uppannam    parappavadam    sahadhammena    suniggahitam
niggahetva   sappatihariyam   dhammam   desetum   .  santi  kho  pana  me
@Footnote: 1 Ma. Yu. ayam patho na dissati.
Cunda  etarahi  1-  majjhima  bhikkhu  savaka  .  santi  kho pana me cunda
etarahi   nava  bhikkhu  savaka  .  santi  kho  pana  me  cunda  etarahi
thera  bhikkhuniyo  savika  .  santi  kho  pana  me cunda etarahi majjhima
bhikkhuniyo   savika   .   santi   kho   pana  me  cunda  etarahi  nava
bhikkhuniyo   savika   .  santi  kho  pana  me  cunda  etarahi  upasaka
savaka  gihi  odatavasana  brahmacarino  .  santi  kho  pana  me cunda
etarahi  upasaka  savaka  gihi  odatavasana  kamabhogino  .pe. Santi
kho   pana   me  cunda  etarahi  upasika  savika  gihini  odatavasana
kamabhoginiyo   .   etarahi   pana   me   cunda  brahmacariyam  iddhanceva
phitanca vittharikam bahujannam puthubhutam yava devamanussehi suppakasitam.
     [107]  Yavata  kho  cunda  etarahi  sattharo  loke uppanna.
Naham    cunda    annam   ekam   sattharampi   samanupassami   evamlabhagga-
yasaggappattam  yatharivaham  .  yavata  kho pana me 2- cunda etarahi sangho
va  gano  va  loke  uppanno  3-  .  naham  cunda annam ekam sanghampi
samanupassami evamlabhaggayasaggappattam yathariva 4- cunda bhikkhusangho.
     {107.1}  Yam kho tam cunda samma vadamano vadeyya sabbakarasampannam
sabbakaraparipuram    anunam   anadhikam   svakkhatam   kevalaparipuram   brahmacariyam
suppakasitanti  .  idameva  tam  samma  vadamano vadeyya sabbakarasampannam
sabbakaraparipuram     .pe.     suppakasitanti     .    uddako    5-
sudam   cunda   ramaputto   evam   vacam   bhasati  passam  na  passatiti .
@Footnote: 1-2 Ma. Yu. ayam na dissati .  3 Yu. sangha va gana loke uppanna.
@4 Ma. yatharivayam .  5 Ma. udako.
Kinca   passam   na   passatiti   .   khurassa  sadhunisitassa  talamassa  passati
dharanca   khurassa   1-   na   passati   .  idam  vuccati  cunda  passam  na
passatiti   .  tam  2-  kho  panetam  cunda  uddakena  ramaputtena  bhasitam
hinam gammam pothujjanikam anariyam anatthasanhitam khurameva sandhaya.
     {107.2}   Yancetam  3-  cunda  samma  vadamano  vadeyya  passam
na   passatiti   .   idameva   tam   samma  vadamano  vadeyya  passam  na
passatiti   .   kinca   passam   na   passatiti  .  evam  sabbakarasampannam
sabbakaraparipuram   anunam   anadhikam   svakkhatam   kevalaparipuram   brahmacariyam
suppakasitanti   iti   hetam  na  4-  passatiti  idamettha  apakaddheyya .
Evantam   parisuddhataram   assati   iti  hetam  na  passatiti  5-  idamettha
upakaddheyya  .  evantam  parisuddhataram  6-  assati  iti hetam na passati.
Idam  vuccati  passam  na  passatiti . Yam kho tam cunda samma vadamano vadeyya
sabbakarasampannam   .pe.   brahmacariyam   suppakasitanti  .  idametam  7-
samma     vadamano    vadeyya    sabbakarasampannam    sabbakaraparipuram
anunam anadhikam svakkhatam kevalaparipuram brahmacariyam suppakasitanti.
     [108]  Tasmatiha  cunda  ye  te  8- maya dhamma abhinna desita
tattha    sabbeheva   sangamma   samagamma   atthena   attham   byanjanena
byanjanam   sangayitabbam   vicaritabbam   9-   yathayidam   brahmacariyam   addhaniyam
assa   ciratthitikam   tadasseva   bahujanahitaya   bahujanasukhaya  lokanukampaya
atthaya    hitaya    sukhaya    devamanussanam    .   katame   ca   te
@Footnote: 1 Ma. khvassa. Yu. kho tassa. 2 Ma. yam. 3 Ma. Yu. yanca tam.
@4 Ma. Yu. nasaddo na dissati. 5 Ma. Yu. passati. 6 Ma. Yu. paripuram.
@7 Ma. idameva tam. 8 Ma. Yu. vo. 9 Ma. Yu. na vivaditabbam.
Cunda   dhamma   maya   abhinna  desita  .  yattha  sabbeheva  sangamma
samagamma     atthena    attham    byanjanena    byanjanam    sangayitabbam
vicaritabbam   1-   yathayidam  brahmacariyam  addhaniyam  assa  ciratthitikam  tadasseva
bahujanahitaya    bahujanasukhaya   lokanukampaya   atthaya   hitaya   sukhaya
devamanussanam   .   seyyathidam   .   cattaro   satipatthana   cattaro
sammappadhana    cattaro    iddhipada   pancindriyani   panca   balani
satta sambojjhanga 2- ariyo atthangiko maggo.
     {108.1}  Ime  kho  te  cunda  dhamma  maya  abhinna  desita
yattha    sabbeheva   sangamma   samagamma   atthena   attham   byanjanena
byanjanam    sangayitabbam    vicaritabbam    yathayidam    brahmacariyam    addhaniyam
assa   ciratthitikam   tadasseva   bahujanahitaya   bahujanasukhaya  lokanukampaya
atthaya hitaya sukhaya devamanussanam.
     [109]   Tesanca   kho   3-   cunda   samagganam   sammodamananam
avivadamananam   sikkhitabbam   4-   .  annataro  sabrahmacari  sangho  5-
dhammam   bhaseyya  tatra  ce  tumhakam  evamassa  ayam  kho  avuso  6-
ayasma    atthanceva    miccha    ganhati   byanjanani   ca   miccha
ropetiti    .    tassa    neva    abhinanditabbam   nappatikkositabbam  .
Anabhinanditva    appatikkositva    so    evamassa   vacaniyo   imassa
nu    kho   avuso   atthassa   imani   [7]-   byanjanani   etani
va    byanjanani    katamani    opayikatarani    imesam    va   8-
byanjananam    ayam    va    attho    eso    va   attho   katamo
@Footnote: 1 Ma. Yu. na vivaditabbam. 2 Ma. Yu. bojjhanga. 3 Ma. Yu. vo. 4 Ma. sikkhatam.
@5 Ma. Yu. sanghe .  6 Ma. Yu. ayam patho na dissati .  7 Ma. Yu. va.
@8 Ma. imesanca.
Opayikataroti   .   so   ce   evam   vadeyya  imassa  kho  avuso
atthassa     imaneva    byanjanani    opayikatarani    yani    ceva
etani    imesam   1-   byanjananam   ayameva   attho   opayikataro
yo  ceva  esoti  .  so  neva  ussadetabbo  na  apasadetabbo.
Anussadetva     anapasadetva    sveva    sadhukam    sannapetabbo
tassa ca atthassa tesanca byanjananam nisantiya.
     [110]  Aparopi  ce  cunda  sabrahmacari  sangho 2- dhammam bhaseyya
tatra  ce  tumhakam  evamassa  ayam  kho  ayasma  atthanhi  kho  miccha
ganhati   byanjanani   samma   ropetiti   .  tassa  neva  abhinanditabbam
nappatikkositabbam      .     anabhinanditva     appatikkositva     so
evamassa  vacaniyo  imesam  nu  kho  avuso  byanjananam  ayam  va attho
eso  va  attho  katamo  opayikataroti  .  so  ce  evam  vadeyya
imesam   nu   kho   avuso   byanjananam  ayameva  attho  opayikataro
yo  ceva  esoti  .  so  neva  ussadetabbo  na  apasadetabbo.
Anussadetva     anapasadetva    sveva    sadhukam    sannapetabbo
tassa ca 3- atthassa nisantiya.
     [111]  Aparopi  ce  cunda  sabrahmacari  sangho 2- dhammam bhaseyya
tatra   ce  tumhakam  evamassa  ayam  kho  ayasma  attham  hi  kho  4-
samma    ganhati   byanjanani   miccha   ropetiti   .   tassa   neva
abhinanditabbam    nappatikkositabbam    .    anabhinanditva   appatikkositva
@Footnote: 1 Ma. imesanca. 2 Ma. Yu. sanghe. 3 Ma. Yu. tasseva. 4 Ma. atthanceva.
So  evamassa  vacaniyo  imassa  nu  kho  avuso  atthassa  imaneva 1-
byanjanani   etani   va   byanjanani   katamani   opayikataraniti .
So   ce   evam   vadeyya   imassa   nu  khvavuso  atthassa  imaneva
byanjanani   opayikatarani   yani   ceva   etaniti   .   so  neva
ussadetabbo   na   apasadetabbo   .  anussadetva  anapasadetva
sveva sadhukam sannapetabbo tesamyeva byanjananam nisantiya.
     [112]  Aparopi  ce  cunda  sabrahmacari  sangho 2- dhammam bhaseyya
tatra   ce   tumhakam  evamassa  ayam  kho  ayasma  atthanneva  samma
ganhati   byanjanani   [3]-   samma   ropetiti   .   tassa   sadhuti
bhasitam    abhinanditabbam    anumoditabbam    .    tassa    sadhuti   bhasitam
abhinanditva    anumoditva    so   evamassa   vacaniyo   labha   no
avuso    suladdham    no    avuso   ye   mayam   ayasmantam   tadisam
sabrahmacarim sarissama 4- evam atthupetam byanjanupetanti.
     [113]   Na  vo  aham  cunda  ditthadhammikanamyeva  asavanam  samvaraya
dhammam    desemi    na    panaham   cunda   samparayikanamyeva   asavanam
patighataya   dhammam   desemi   ditthadhammikanam   cevaham   cunda  asavanam
samvaraya   dhammam   desemi   samparayikanam   ca  asavanam  patighataya .
Tasmatiha  cunda  yam  vo  maya  civaram  anunnatam  alam  vo  tam  yavadeva
sitassa     patighataya     unhassa     patighataya     damsamakasavatatapa-
sirimsapasamphassanam     patighataya     yavadeva     hirikopinapaticchadanattham
@Footnote: 1 Ma. imani va. Yu. imani ca. 2 Ma. Yu. sanghe. 3 Ma. ca. 4 Ma. Yu. passama.
@5 Ma. ... sari ....
Yo  vo  maya  pindapato  anunnato  alam  vo  so  yavadeva  imassa
kayassa     thitiya     yapanaya    vihimsuparatiya    brahmacariyanuggahaya
iti   purananca   vedanam   patihankhami  navanca  vedanam  na  uppadessami
yatra   ca   me  bhavissati  anavajjata  ca  phasuviharo  cati  1-  yam
vo   maya   senasanam   anunnatam   alam   vo   tam   yavadeva  sitassa
patighataya     unhassa     patighataya    damsamakasavatatapasirimsapasamphassanam
patighataya    yavadeva    utuparissayavinodanam    patisallanaramattham   yo
vo   maya   gilanapaccayabhesajjaparikkharo   anunnato   alam   vo  so
yavadeva     uppannanam     veyyabadhikanam    vedananam    patighataya
abyapajjhaparamatayati 2-.
     [114]   Thanam   kho   panetam   cunda   vijjati   yam   annatitthiya
paribbajaka     evam     vadeyyum     sukhallikanuyogamanuyutta    samana
sakyaputtiya   viharantiti   .   evam   vadamana  3-  cunda  annatitthiya
paribbajaka   evamassu   vacaniya  katamo  so  avuso  sukhallikanuyogo
sukhallikanuyogapi hi bahu anekavihita nanappakarakati.
     {114.1}   Cattarome   cunda   sukhallikanuyoga   hina  gamma
pothujjanika    anariya   anatthasanhita   na   nibbidaya   na   viragaya
na  nirodhaya  na  upasamaya  na  abhinnaya  na  sambodhaya  na  nibbanaya
samvattanti. Katame cattaro.
     {114.2}  Idha  cunda  ekacco  balo pane vadhitva 4- attanam
sukheti   pineti   ayam   pathamo   sukhallikanuyogo   .  puna  caparam  cunda
@Footnote: 1 Ma. ca. 2 Ma. itisaddo na dissati. 3 Ma. Yu. vadino. 4 Ma. amenditam.
Idhekacco  adinnam  adiyitva  1-  attanam  sukheti  pineti  ayam  dutiyo
sukhallikanuyogo   .   puna  caparam  cunda  idhekacco  musa  bhanitva  2-
attanam    sukheti   pineti   ayam   tatiyo   sukhallikanuyogo   .   puna
caparam   cunda   idhekacco   pancahi   kamagunehi   samappito   samangibhuto
paricareti   3-   ayam   catuttho  sukhallikanuyogo  .  ime  kho  cunda
cattaro    sukhallikanuyoga    hina    gamma   pothujjanika   anariya
anatthasanhita  na  nibbidaya  na  viragaya  na  nirodhaya  na  upasamaya na
abhinnaya na sambodhaya na nibbanaya samvattanti.
     [115]   Thanam   kho   panetam   cunda   vijjati   yam   annatitthiya
paribbajaka   4-  evam  vadeyyum  5-  ime  cattaro  sukhallikanuyoge
anuyutta   samana   sakyaputtiya   viharantiti   .   te   vo  6-  ma
hevantissu   vacaniya   na  te  vo  samma  vadamana  vadeyyum  na  7-
abbhacikkheyyum te vo 8- asata abhutena.
     {115.1}  Cattarome  cunda  sukhallikanuyoga  ekantam  nibbidaya
viragaya    nirodhaya    upasamaya   abhinnaya   sambodhaya   nibbanaya
samvattanti  .  katame  cattaro  .  idha  cunda  vivicceva  kamehi vivicca
akusalehi   dhammehi   savitakkam   savicaram   vivekajam   pitisukham  pathamam  jhanam
upasampajja  viharati  ayam  pathamo  sukhallikanuyogo  .  puna caparam cunda bhikkhu
vitakkavicaranam  vupasama  .pe.  dutiyam  jhanam  upasampajja viharati ayam dutiyo
sukhallikanuyogo  .  puna  caparam  cunda  bhikkhu  pitiya  ca  viraga  .pe.
@Footnote: 1-2 Ma. amenditam. 3 Yu. parivareti. 4-6 Yu. ayam patho na dissati.
@5 Yu. puccheyyum. 7 Ma. Yu. nasaddo na dissati. 8 Ma. te voti dve
@sadda na dissati.
Tatiyam   jhanam   upasampajja   viharati   ayam   tatiyo   sukhallikanuyogo .
Puna  caparam  cunda  bhikkhu  sukhassa  ca  pahana  dukkhassa  ca  pahana .pe.
Catuttham   jhanam   upasampajja   viharati   ayam  catuttho  sukhallikanuyogo .
Ime    kho   cunda   cattaro   sukhallikanuyoga   ekantam   nibbidaya
viragaya    nirodhaya    upasamaya   abhinnaya   sambodhaya   nibbanaya
samvattanti   .   thanam   kho   panetam   cunda   vijjati   yam  annatitthiya
paribbajaka   evam  vadeyyum  ime  kho  1-  cattaro  sukhallikanuyoge
anuyutta   samana   sakyaputtiya   viharantiti   .   te  vo  evantissu
vacaniya  samma  te  vo  vadamana  vadeyyum  na  te vo abbhacikkheyyum
asata abhutena.
     [116]  Thanam  kho  panetam  cunda  vijjati yam annatitthiya paribbajaka
evam   vadeyyum   ime  panavuso  cattaro  sukhallikanuyoge  anuyuttanam
viharatam   kati   phalani   katanisamsa   patikankhati  .  evamvadino  cunda
annatitthiya   paribbajaka   evamassu   vacaniya   ime   kho   avuso
cattaro    sukhallikanuyoge    anuyuttanam    viharatam   cattari   phalani
cattaro anisamsa patikankha.
     {116.1}  Katame  cattaro  .  idhavuso  bhikkhu tinnam sannojananam
parikkhaya   sotapanno   hoti   avinipatadhammo  niyato  sambodhiparayano
idam   pathamam   phalam   pathamo   anisamso   .   puna  caparam  avuso  bhikkhu
tinnam         sannojananam         parikkhaya         ragadosamohanam
tanutta    sakadagami    hoti    sakideva    imam    lokam   agantva
@Footnote: 1 Ma. Yu. khosaddo na dissati.
Dukkhassantam   karoti   idam   dutiyam  phalam  dutiyo  anisamso  .  puna  caparam
avuso    bhikkhu    pancannam    orambhagiyanam   sannojananam   parikkhaya
opapatiko   hoti   tattha   parinibbayi   anavattidhammo  tasma  loka
idam  tatiyam  phalam  tatiyo  anisamso  .  puna  caparam  avuso bhikkhu asavanam
khaya    anasavancetovimuttim   pannavimuttim   ditthe   va   dhamme   sayam
abhinna   sacchikatva   upasampajja   viharati   idam   catuttham  phalam  catuttho
anisamso  .  ime  kho  avuso  cattaro  sukhallikanuyoge  anuyuttanam
viharatam imani cattari phalani cattaro anisamsa patikankhati.
     [117]   Thanam   kho   panetam   cunda   vijjati   yam   annatitthiya
paribbajaka    evam    vadeyyum    atthitadhamma    samana   sakyaputtiya
viharantiti   .   evamvadino   cunda  annatitthiya  paribbajaka  evamassu
vacaniya   atthi  kho  avuso  tena  bhagavata  janata  passata  arahata
sammasambuddhena    savakanam    dhamma    desita   pannatta   yavajivam
anatikkamaniya.
     {117.1}   Seyyathapi   avuso   indakhilo  va  ayokhilo  va
gambhiranemo  sunikkhitto  1-  acalo  asampavedhi  evameva  kho  avuso
tena   bhagavata   janata   passata  arahata  sammasambuddhena  savakanam
dhamma  desita  pannatta  yavajivam  anatikkamaniya  .  yo  so  avuso
bhikkhu  araham  khinasavo  vusitava  katakaraniyo  ohitabharo  anuppattasadattho
parikkhinabhavasannojano      sammadanna      vimutto     abhabbo     so
nava   thanani   ajjhacaritum   .   abhabbo   avuso   khinasavo   bhikkhu
@Footnote: 1 Ma. Yu. sunikhato.
Sancicca    panam    jivita    voropetum    abhabbo   khinasavo   bhikkhu
adinnam   theyyasankhatam   adiyitum   1-  abhabbo  khinasavo  bhikkhu  methunam
dhammam   patisevitum   abhabbo   khinasavo   bhikkhu   sampajanamusavadam   2-
bhasitum    abhabbo    khinasavo    bhikkhu    sannidhikarakakame   paribhunjitum
seyyathapi    pubbe   agarikabhuto   3-   abhabbo   khinasavo   bhikkhu
chandagatim   gantum   abhabbo   khinasavo   bhikkhu  dosagatim  gantum  abhabbo
khinasavo    bhikkhu    mohagatim    gantum    abhabbo    khinasavo   bhikkhu
bhayagatim   gantum   .  yo  so  avuso  bhikkhu  araham  khinasavo  vusitava
katakaraniyo     ohitabharo     anuppattasadattho     parikkhinabhavasannojano
sammadanna   vimutto   abhabbo   kho   4-   so  imani  nava  thanani
ajjhacaritunti.
     [118]  Thanam  kho  panetam  cunda  vijjati yam annatitthiya paribbajaka
evam  vadeyyum  atitam  kho  addhanam  arabbha  samano  gotamo  atirakam 5-
nanadassanam  pannapeti  no  ca  kho  anagatam  addhanam  arabbha atirakam 5-
nanadassanam  pannapeti  tayidam  kimsu  tayidam  kathamsuti . Te ca 6- annatitthiya
paribbajaka   annavihitakena  nanadassanena  annavihitam  ananadassanam  7-
pannapetabbam mannanti yathariva bala abyatta.
     {118.1} Atitam kho cunda addhanam arabbha tathagatassa satanusarinanam 8-
hoti    so    yavatakam    akankhati   tavatakam   anussarati   anagatanca
kho    addhanam    arabbha    tathagatassa    bodhijam    nanam   uppajjati
@Footnote: 1 Yu. adatum. 2 Ma. Yu. sampajanamusa. 3 Yu. agariyabhuto.
@4 Ma. Yu. khosaddo na dissati. 5 Ma. atirekam. 6 Yu. te neva.
@7 Ma. Yu. nanadassanam .  8 Yu. satanusarivinnanam.
Ayamantima jati natthidani punabbhavoti.
     [119]  Atitancepi  [1]-  cunda  hoti  abhutam  ataccham  anatthasanhitam
na  tam  tathagato  byakaroti  .  atitancepi  kho  2-  cunda  hoti  bhutam
taccham   anatthasanhitam   tampi   tathagato   na   byakaroti   .  atitancepi
kho   2-  cunda  hoti  bhutam  taccham  atthasanhitam  tatra  kalannu  tathagato
hoti   tassa   panhassa   veyyakaranaya   .  anagatancepi  cunda  hoti
.pe.   paccuppannam   kho  cepi  cunda  hoti  abhutam  ataccham  anatthasanhitam
na   tam   tathagato   byakaroti  .  paccuppannam  cepi  cunda  hoti  bhutam
taccham   anatthasanhitam   tampi   tathagato   na   byakaroti  .  paccuppannampi
ce  cunda  hoti  bhutam  taccham  atthasanhitam  tatra  kalannu  tathagato  hoti
tassa   panhassa   veyyakaranaya   .   iti   kho   cunda  atitanagata-
paccuppannesu   dhammesu   tathagato   kalavadi  saccavadi  3-  bhutavadi
atthavadi dhammavadi vinayavadi tasma tathagatoti vuccati.
     [120]    Yanca   kho   cunda   sadevakassa   lokassa   samarakassa
sabrahmakassa       sassamanabrahmaniya       pajaya      sadevamanussaya
dittham  sutam  mutam  vinnatam  pattam  pariyesitam  anuvicaritam  manasa  samma  4-
tathagatena   abhisambuddham   tasma   tathagatoti   vuccati   .  yanca  cunda
rattim   tathagato   anuttaram   sammasambodhim   abhisambujjhati   yanca   rattim
anupadisesaya   nibbanadhatuya   parinibbayati   yam   etasmim   anantare
@Footnote: 1 Ma. kho. 2 Ma. Yu. khosaddo na dissati. 3 Ma. Yu. ayam patho na dissati.
@4 Ma. Yu. sabbam.
Bhasati  lapati  niddisati  sabbantam  tatheva  ca  1-  hoti  no annathati 2-
tasma   tathagatoti   vuccati   .   yathavadi  cunda  tathagato  tathakari
yathakari  tathavadi  iti  yathavadi  tathakari  yathakari tathavadi va 3-
tasma  tathagatoti  vuccati  .  yam 4- sadevake loke samarake sabrahmake
sassamanabrahmaniya     pajaya     sadevamanussaya     tathagato    abhibhu
anabhibhuto annadatthudaso vasavatti tasma tathagatoti vuccati.
     [121]  Thanam  kho  panetam  cunda  vijjati yam annatitthiya paribbajaka
evam  vadeyyum  kim  nu  kho avuso hoti tathagato param marana idameva saccam
moghamannanti   .  evamvadino  kho  5-  cunda  annatitthiya  paribbajaka
evamassu  vacaniya  abyakatam  kho  avuso  bhagavata  hoti  tathagato param
marana idameva saccam moghamannanti.
     {121.1}  Thanam  kho panetam cunda vijjati yam annatitthiya paribbajaka
evam  vadeyyum  kim  panavuso  na  hoti  tathagato param marana idameva saccam
moghamannanti    .    evamvadino    cunda    annatitthiya   paribbajaka
evamassu  vacaniya  etampi  6-  kho  avuso  bhagavata  abyakatam na hoti
tathagato param marana idameva saccam moghamannanti.
     {121.2}   Thanam   kho   panetam   cunda  vijjati  yam  annatitthiya
paribbajaka   evam  vadeyyum  kim  panavuso  7-  hoti  ca  na  ca  hoti
tathagato   param   marana   idameva   saccam  moghamannanti  .  evamvadino
cunda       annatitthiya      paribbajaka      evamassu      vacaniya
@Footnote:1-2-3-4-5 ayam na dissati. 6 Ma. evampikho. 7 Yu. kinnukho avuso.
Abyakatam   kho   panetam   avuso   bhagavata   hoti   ca  na  ca  hoti
tathagato param marana idameva saccam moghamannanti.
     {121.3}   Thanam   kho   panetam   cunda  vijjati  yam  annatitthiya
paribbajaka   evam   vadeyyum   kim  panavuso  neva  hoti  na  na  hoti
tathagato   param   marana   idameva   saccam  moghamannanti  .  evamvadino
cunda    annatitthiya   paribbajaka   evamassu   vacaniya   etampi   kho
avuso   bhagavata   abyakatam  neva  hoti  na  na  hoti  tathagato  param
marana idameva saccam moghamannanti.
     [122]   Thanam   kho   panetam   cunda   vijjati   yam   annatitthiya
paribbajaka   evam  vadeyyum  kasma  panetam  avuso  samanena  gotamena
abyakatanti   .  evamvadino  cunda  annatitthiya  paribbajaka  evamassu
vacaniya   na   hetam   avuso   atthasanhitam   na   1-   dhammasanhitam  na
adibrahmacariyakam    na   nibbidaya   na   viragaya   na   nirodhaya   na
upasamaya   na   abhinnaya   na   sambodhaya   na   nibbanaya   samvattati
tasma tam bhagavata abyakatanti.
     {122.1}  Thanam  kho panetam cunda vijjati yam annatitthiya paribbajaka
evam  vadeyyum  kim  panavuso  samanena  gotamena byakatanti. Evamvadino
cunda   annatitthiya   paribbajaka  evamassu  vacaniya  idam  dukkhanti  kho
avuso  bhagavata  byakatam  ayam  dukkhasamudayoti kho avuso bhagavata byakatam
ayam  dukkhanirodhoti  kho  avuso  bhagavata  byakatam  ayam  dukkhanirodhagamini
@Footnote: 1 Ma. na ca.
Patipadati kho avuso bhagavata byakatanti.
     {122.2}   Thanam   kho   panetam   cunda  vijjati  yam  annatitthiya
paribbajaka   evam  vadeyyum  kasma  panetam  avuso  samanena  gotamena
byakatanti   .   evamvadino  kho  1-  cunda  annatitthiya  paribbajaka
evamassu   vacaniya   etanhi   avuso   atthasanhitam   dhammasanhitam   2-
etam    adibrahmacariyakam    ekantam    nibbidaya   viragaya   nirodhaya
upasamaya    abhinnaya    sambodhaya    nibbanaya    samvattati    tasma
tam bhagavata byakatanti.
     [123]   Yepi   te   cunda   pubbantasahagata   ditthinissaya  tepi
kho  3-  maya  byakata  yatha  te byakatabba 4- yatha ca te 5- na
byakatabba   4-   kim   te   6-   ahante  annatitthiye  tattha  7-
byakarissami   .   yepi  te  cunda  aparantasahagata  ditthinissaya  tepi
te  5-  maya  byakata  yatha  te  byakatabba  4- yatha ca te 5-
na  byakatabba  4-  kim  te  ahante  na  tattha  7-  byakarissami.
Katame   te   cunda   pubbantasahagata  ditthinissaya  ye  te  3-  maya
byakata yatha te byakatabba 4- yatha ca te na byakatabba 4-.
     {123.1}  Santi  [8]-  cunda  eke  samanabrahmana evamvadino
evamditthino  sassato  atta  ca  loko  ca  idameva saccam moghamannanti.
Santi   pana   cunda   eke   samanabrahmana   evamvadino  evamditthino
asassato  atta  ca  loko ca. Sankhittam. Sassato ca asassato ca atta
ca  loko  ca. Nevasassato ca 9- nasassato ca 9- atta ca loko ca.
@Footnote: 1-9 Ma. Yu. ayam na dissati. 2 Ma. Yu. etam dhammasamhitam. 3-6 Ma. Yu. vo.
@4 Yu. vyakattabba. 5 Yu. ca kho te. 7 Ma. na tatha. Yu. tatha. 8 Ma. kho
@9 Ma. Yu. casaddo na dissati.
Sayankato  atta  ca  loko  ca  .  parankato  atta  ca  loko  ca.
Sayankato  ca  parankato  ca  atta  ca  loko  ca . Asayankaro ca 1-
aparankaro  ca  1-  adhiccasamuppanno  atta  ca  loko ca idameva saccam
moghamannanti   .   sassatam   sukhadukkham  .  asassatam  sukhadukkham  .  sassatanca
asassatanca   sukhadukkham   .   nevasassatam   nasassatam  sukhadukkham  .  sayankatam
sukhadukkham   .   parankatam   sukhadukkham   .   sayanca   katam   2-  parankatanca
sukhadukkham   .   asayankaram   aparankaram  adhiccasamuppannam  sukhadukkham  idameva
saccam moghamannanti.
     [124]  Tattha  cunda  ye te samanabrahmana evamvadino evamditthino
sassato   atta   ca   loko   ca  idameva  saccam  moghamannanti  tyaham
upasankamitva  evam  vadami  atthi  nu  kho  idam  avuso  vuccati sassato
atta  ca  loko  cati  .  yanca  kho  te  evamahamsu  idameva  saccam
moghamannanti  .  tam  tesam  nanujanami  .  tam  kissa  hetu . Annatha-
sanninopi  hettha  cunda  santeke  satta  .  imayapi  kho  aham  cunda
pannattiya   neva   attano   3-   samasamam   samanupassami  kuto  bhiyyo
athakho ahameva tattha bhiyyo yadidam adhipannatti.
     [125]   Tatra   cunda   ye   te   samanabrahmana   evamvadino
evamditthino  [4]-  asassato  atta ca loko ca. Sankhittam. Sassato ca
asassato  ca  atta  ca  loko  ca  .  nevasassato  ca  nasassato  ca
@Footnote: 1-5 Ma. Yu. casaddo na dissati. 2 Ma. Yu. sayankatanca. evamupari.
@3 Ma. attana .  4 sassato atta ca loko ca.
Atta  ca  loko  ca  .  sayankato  atta  ca  loko  ca . Parankato
atta  ca  loko  ca  .  sayankato  ca parankato ca atta ca loko ca.
Asayankaro ca 1- aparankaro ca 1- adhiccasamuppanno atta ca loko ca.
Sassatam   sukhadukkham   .   asassatam   sukhadukkham   .   sassatanca   asassatanca
sukhadukkham  .  nevasassatam  ca  1-  nasassatam  ca  1-  sukhadukkham . Sayankatam
sukhadukkham   .  parankatam  sukhadukkham  .  sayanca  katam  parankatanca  sukhadukkham .
Asayankaram    aparankaram    adhiccasamuppannam    sukhadukkham   idameva   saccam
moghamannanti   tyaham   upasankamitva   evam   vadami   atthi   nu   kho
idam    avuso    vuccati    asayankaram    aparankaram    adhiccasamuppannam
sukhadukkhanti  .  yanca  kho  te  evamahamsu  idameva  saccam moghamannanti.
Tantesannanujanami    .    tam    kissa   hetu   .   annathasanninopi
hettha    cunda   santeke   satta   .   imayapi   kho   aham   cunda
pannattiya   neva   attano   2-   samasamam   samanupassami  kuto  bhiyyo
athakho   ahameva   tattha   bhiyyo   yadidam   adhipannatti   .   ime  kho
te   cunda   pubbantasahagata   ditthinissaya   ye   te  maya  byakata
yatha   te   byakatabba   yatha   ca  te  na  byakatabba  kim  te
ahante tattha byakarissami.
     [126]   Katame  te  3-  cunda  aparantasahagata  ditthinissaya  ye
te   maya   byakata   yatha   te  byakata  4-  yatha  ca  te  na
byakatabba  kim  te  aham  te  tattha  byakarissami  5- . Santi cunda
@Footnote: 1 Ma. casaddo na disusati. 2 Ma. attana. 3 Ma. Yu. ca. 4 Ma. byakatabba
@Yu. vyakattabba. 5 Yu. kim te aham te tattha byakarissamiti ime patha na
@dissanti.
Eke   samanabrahmana   evamvadino   evamditthino   rupi  atta  hoti
arogo    param    marana    idameva   saccam   moghamannanti   .   santi
kho   1-   pana  cunda  eke  samanabrahmana  evamvadino  evamditthino
arupi  atta  hoti  .  rupi  ca  arupi  ca  atta  hoti. Nevarupinarupi
atta  hoti  .  sanni  atta  hoti  .  asanni  atta  hoti . Sanni
ca  asanni  ca  atta  hoti  2-  .  nevasanninasanni  atta  hoti .
Atta   ucchijjati   vinassati   na   hoti   param   marana  idameva  saccam
moghamannanti.
     {126.1}   Tatra   cunda   ye  te  samanabrahmana  evamvadino
evamditthino   rupi   atta   hoti  arogo  param  marana  idameva  saccam
moghamannanti   tyaham   upasankamitva   evam   vadami   atthi   kho  idam
avuso   vuccati   rupi  atta  hoti  arogo  param  maranati  yanca  kho
te    evamahamsu    idameva    saccam    moghamannanti    .    tantesam
nanujanami    .    tam   kissa   hetu   .   annathasanninopi   hettha
cunda   santeke   satta   .   imayapi   kho   aham  cunda  pannattiya
neva   attano   3-  samasamam  samanupassami  kuto  bhiyyo  athakho  [4]-
ahameva tattha bhiyyo yadidam adhipannatti.
     [127]   Tattha   cunda   ye   te   samanabrahmana   evamvadino
evamditthino  arupi  atta  hoti  .  rupi  ca  arupi  ca  atta  hoti.
Nevarupinarupi   atta   hoti   .   sanni   atta   hoti   .  asanni
atta   hoti   .   sanni   ca   asanni   ca   atta   hoti  2- .
@Footnote: 1 Ma. Yu. khosaddo na dissati. 2 Ma. Yu. sanni ca ... hotiti ime patha na
@dissanti. 3 Ma. attana. 4 Yu. cunda.
Nevasanninasanni   atta   hoti   .   atta   ucchijjati   vinassati  na
hoti     param     marana    idameva    saccam    moghamannanti    tyaham
upasankamitva  evam  vadami  atthi  kho  1-  idam  avuso  vuccati atta
ucchijjati   vinassati   na  hoti  param  maranati  .  yanca  kho  te  cunda
evamahamsu   idameva   saccam   moghamannanti  .  tantesam  nanujanami .
Tam  kissa  hetu  .  annathasanninopi  hettha  cunda  santeke  satta .
Imayapi  kho  aham  cunda  pannattiya  neva  attano  samasamam  samanupassami
kuto  bhiyyo  athakho  ahameva  tattha  bhiyyo  yadidam adhipannatti. Ime kho
cunda  aparantasahagata  ditthinissaya  ye  te  maya  byakata  yatha  te
byakatabba  yatha  ca  te  na  byakatabbati  2- kim te ahante tattha
byakarissami.
     [128]     Imesanca    cunda    pubbantasahagatanam    ditthinissayanam
imesanca    aparantasahagatanam    ditthinissayanam    pahanaya   samatikkamaya
evam   maya   cattaro   satipatthana   desita   pannatta  .  katame
cattaro   .   idha   cunda  bhikkhu  kaye  kayanupassi  viharati  atapi
sampajano   satima   vineyya  loke  abhijjhadomanassam  .  vedanasu .
Citte   .   dhammesu   dhammanupassi  viharati  atapi  sampajano  satima
vineyya   loke   abhijjhadomanassam  .  imesanca  cunda  pubbantasahagatanam
ditthinissayanam       imesanca       aparantasahagatanam      ditthinissayanam
@Footnote: 1 Ma. atthi nu kho .  2 Ma. Yu. itisaddo na dissati.
Pahanaya      samatikkamaya     evam     maya     ime     cattaro
satipatthana desita pannattati.
     [129]  Tena  kho  pana  samayena  ayasma  upadano  1- bhagavato
pitthito   thito   hoti   bhagavantam   vijayamano   .   athakho   ayasma
upadano   1-  bhagavantameva  etadavoca  acchariyam  bhante  abbhutam  bhante
pasadiko  vatayam  bhante  dhammapariyayo  supasadiko  2-  vatayam bhante
dhammapariyayo   ko   namayam   bhante   dhammapariyayoti   .   tasmatiha
tvam  upadana  3-  imam  dhammapariyayam  pasadikotveva  [4]- dharehiti.
Idamavoca  bhagava  .  attamano  ayasma  upadano  1-  bhagavato bhasitam
abhinanditi.
                  Pasadikasuttam nitthitam chattham.
                     -------------
@Footnote: 1 Ma. upavano. Yu. upavano. 2 Yu. atipasadiko. 3 Ma. upavana.
@Yu. upavana. 5 Ma. Yu. nam.
                        Lakkhanasuttam
     [130]   Evamme  sutam  .  ekam  samayam  bhagava  savatthiyam  viharati
jetavane  anathapindikassarame  1-  .  tatra kho bhagava bhikkhu amantesi
bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhu bhagavato paccassosum.
     {130.1}   Bhagava  etadavoca  dvattimsimani  bhikkhave  mahapurisassa
mahapurisalakkhanani   yehi   samannagatassa   mahapurisassa   dve   va  2-
gatiyo  bhavanti  ananna  sace  agaram  ajjhavasati  raja  hoti cakkavatti
dhammiko    dhammaraja    caturanto    vijitavi    janapadatthavariyappatto
sattaratanasamannagato    tassimani    satta   ratanani   bhavanti   seyyathidam
cakkaratanam    hatthiratanam    assaratanam    maniratanam    itthiratanam   gahapatiratanam
parinayakaratanameva   sattamam   .   parosahassam  kho  panassa  putta  bhavanti
sura   virangarupa   parasenappamaddana  .  so  imam  pathavim  sagarapariyantam
akhilam   animittam  akantakam  iddham  phitam  khemam  sivam  nirabbudam  3-  adandena
asatthena   dhammena   samena   4-  abhivijiya  ajjhavasati  sace  kho  pana
agarasma   anagariyam   pabbajati   araham   hoti   sammasambuddho  loke
vivatacchado.
     {130.2} Katamani [5]- tani bhikkhave dvattimsa mahapurisassa mahapurisa-
lakkhanani  yehi  samannagatassa  mahapurisassa  dve  va  2- gatiyo bhavanti
ananna  sace  agaram  ajjhavasati  raja  hoti  cakkavatti . Sankhittam.
Sace  kho  pana  agarasma  anagariyam  pabbajati  araham hoti sammasambuddho
@Footnote: 1 Ma. Yu. anathapindikassa arame. 2 yu vasaddo na dissati. 3 Ma. Yu. akhilam
@animittam ... sivam nirabbudanti ime patha na dissanti.
@4 Ma. Yu. ayam na dissati .  5 Ma. Yu. ca.
Loke    vivatacchado   .   idha   bhikkhave   mahapuriso   supatitthitapado
hoti   .   yampi   bhikkhave   mahapuriso   supatitthitapado   hoti   idampi
bhikkhave mahapurisassa mahapurisalakkhanam bhavati.
     {130.3}   Puna   caparam   bhikkhave  mahapurisassa  hetthapadatalesu
cakkani    jatani    honti    sahassarani    sanemikani   sanabhikani
sabbakaraparipurani     [1]-     .    yampi    bhikkhave    mahapurisassa
hetthapadatalesu   cakkani   jatani   honti   sahassarani  sanemikani
sanabhikani    sabbakaraparipurani    .    idampi   bhikkhave   mahapurisassa
mahapurisalakkhanam bhavati.
     {130.4}  Puna  caparam bhikkhave mahapuriso ayatapanhi hoti. Dighanguli
hoti   .   mudutalanahatthapado   2-  hoti  .  jalahatthapado  hoti .
Ussankhapado  hoti  .  enijangho  hoti  thitako  va  anonamanto ubhohi
panitalehi  jannukani  parimasati  parimajjati  .  kosohitavatthaguyho  hoti.
Suvannavanno   [3]-   kancanasannibhataco   .  sukhumacchavi  hoti  sukhumatta
chaviya  rajojallam  kaye  na  upalippati  .  ekekalomo hoti ekekani
lomani  lomakupesu  jatani  .  uddhaggalomo  hoti  uddhaggani lomani
jatani   nilani   anjanavannani  kundalavattani  dakkhinavattakajatani .
Brahmujugatto  hoti  .  sattussado  hoti  .  sihapubbaddhakayo  hoti .
Pittantaramso  4-  hoti  .  nigrodhaparimandalo  hoti  yavatakvassa  kayo
tavatakvassa   byamo   yavatakvassa   byamo   tavatakvassa  kayo .
Samavattakkhandho  hoti  .  rasaggasaggi hoti. Sihahanu hoti. Cattalisadanto
@Footnote: 1 Yu. suvibhattantarani. 2 Ma. mudutaluna .... Yu. mudutaluna ....
@3 Ma. Yu. hoti .  4 Ma. Yu. citantaramso.
Hoti   .  samadanto  hoti  .  aviraladanto  1-  hoti  .  susukkadatho
hoti   .   pahutajivho   2-   hoti  .  brahmassaro  hoti  karavikabhani
hoti   3-   .   abhinilanetto   hoti  .  gopakhumo  hoti  .  unna
bhamukantare   jata   hoti  odata  mudu  tulasannibha  .  yampi  bhikkhave
mahapurisassa  unna  bhamukantare  jata  hoti  odata  mudu  tulasannibha
idampi bhikkhave mahapurisassa mahapurisalakkhanam bhavati.
     {130.5}   Puna  caparam  bhikkhave  mahapuriso  unhisasiso  hoti .
Yampi   bhikkhave  mahapuriso  unhisasiso  hoti  idampi  bhikkhave  mahapurisassa
mahapurisalakkhanam    bhavati   .   imani   kho   tani   bhikkhave   dvattimsa
mahapurisassa    mahapurisalakkhanani    yehi    samannagatassa   mahapurisassa
dve   va   gatiyo   bhavanti   ananna  sace  agaram  ajjhavasati  raja
hoti   cakkavatti  .  sankhittam  .  sace  kho  pana  agarasma  anagariyam
pabbajati   araham   hoti   sammasambuddho   loke  vivatacchado  .  imani
kho    bhikkhave   dvattimsa   mahapurisassa   mahapurisalakkhanani   bahirakapi
isayo  dharenti  no  ca  kho  te jananti imassa kammassa katatta .pe.
Imam lakkhanam patilabhatiti.
     [131]  Yampi  bhikkhave  tathagato  purimam  jatim  purimam bhavam purimam niketam
pubbe   manussabhuto   samano   dalhasamadano  ahosi  kusalesu  dhammesu
avatthitasamadano   kayasucarite   vacisucarite   manosucarite  danasamvibhage
silasamadane      uposathupavase      matteyyataya     petteyyataya
@Footnote: 1 Yu. avivaradanto .  2 Yu. pahulajivho .  3 Ma. ayam patho na dissati.
Samannataya            brahmannataya           kulejetthapacayitaya
annatarannataresu   ca   adhikusalesu   dhammesu   .   so   tassa  kammassa
katatta   upacitatta   ussannatta   vipulatta   kayassa   bheda   param
marana  sugatim  saggam  lokam  upapajjati  .  so  tattha  anne  deve dasahi
thanehi   adhiganhati   dibbena   ayuna   dibbena   vannena   dibbena
sukhena  dibbena  yasena  dibbena  adhipateyyena  dibbehi  rupehi  dibbehi
saddehi   dibbehi   gandhehi   dibbehi  rasehi  dibbehi  photthabbehi .
So   tato   cuto   itthattam   agato   samano   imam  mahapurisalakkhanam
patilabhati.
     [132]  Supatitthitapado  hoti  samam  padam  bhumiyam nikkhipati samam uddharati
samam  sabbavantehi  padatalehi  bhumim phusati. So tena lakkhanena samannagato
sace   agaram   ajjhavasati  raja  hoti  cakkavatti  dhammiko  dhammaraja
caturanto    vijitavi   janapadatthavariyappatto   sattaratanasamannagato  .
Tassimani    satta   ratanani   bhavanti   seyyathidam   cakkaratanam   hatthiratanam
assaratanam   maniratanam   itthiratanam  gahapatiratanam  parinayakaratanameva  sattamam .
Parosahassam  kho  panassa  putta bhavanti sura virangarupa parasenappamaddana.
So    imam    pathavim    sagarapariyantam   akhilamanimittamakantakam   iddham   phitam
khemam   sivam   nirabbudam   adandena   asatthena   dhammena  samena  abhivijiya
ajjhavasati   raja   samano   kim  labhati  akkhambhiyo  1-  hoti  kenaci
@Footnote: 1 Yu. avikkhambhiyo.
Manussabhutena    paccatthikena    paccamittena    raja    samano   idam
labhati   .   sace   kho   pana   agarasma   anagariyam   pabbajati  araham
hoti    sammasambuddho    loke    vivatacchado   buddho   samano   kim
labhati  akkhambhiyo  hoti  abbhantarehi  va bahirehi va paccatthikehi [1]-
paccamittehi   ragena   va  dosena  va  mohena  va  samanena  va
brahmanena  va  devena  va  marena  va  brahmuna  va  kenaci va
lokasmim  .  buddho  samano  idam  labhati  .  etamattham  bhagava  avoca.
Tatthetam vuccati
     [133] Sacce ca dhamme ca dame ca samyame
               soceyyasilalayuposathesu ca
               pane 2- ahimsaya asahase rato
               dalham samadaya samantamacari 3-.
               So tena kammena tidivam apakkami 4-
               sukhanca khidda ratiyo ca annubhi 5-
               tato cavitva punaragato idha
               samehi padehi phusi basundharam.
               Byakamsu veyyanjanika samagata
               samappatitthassa na hoti khambhana
               gihissa va pabbajitassa va pana 6-
               tam lakkhanam bhavati tadatthajotakam.
@Footnote: 1 Yu. va. 2 Ma. Yu. dane. 3 Ma. Yu. samattamacari. 4 Ma. Yu. divam samakkami.
@5 Ma. anvabhi. Yu. anubhi. 6 Ma. Yu. puna.
               Akkhambhiyo hoti agaramavasam
               parabhibhu sattubhi nappamaddano
               manussabhutenidha hoti 1- kenaci
               akkhambhiyo tassa phalena kammuno.
               Sace va 2- pabbajjamupeti tadiso
               nekkhammachandabhirato vicakkhano
               aggo na so gacchati jatu khambhanam 3-
               naruttamo esa hi tassa dhammatati.
     [134]   Yampi   bhikkhave   tathagato  purimam  jatim  purimam  bhavam  purimam
niketam   pubbe   manussabhuto   samano  bahujanassa  sukhavaho  4-  ahosi
ubbegauttasabhayam    apanudita    dhammikanca    rakkhavaranaguttim   samvidhata
saparivaranca   danam  adasi  .  so  tassa  kammassa  katatta  upacitatta
ussannatta    vipulatta    kayassa    bheda    param    marana   sugatim
saggam   lokam   upapajjati   .  so  tattha  anne  deve  dasahi  thanehi
adhiganhati   .pe.   so   tato   cuto   itthattam   agato   samano
imam    mahapurisalakkhanam   patilabhati   hetthapadatalesu   cakkani   jatani
honti    sahassarani    sanemikani    sanabhikani    sabbakaraparipurani
suvibhattantarani.
     {134.1}   So   tena   lakkhanena   samannagato   sace  agaram
ajjhavasati   raja   hoti  cakkavatti  .pe.  raja  samano  kim  labhati
mahaparivaro   hoti   mahassa  honti  parivara  5-  brahmanagahapatika
@Footnote: 1 Yu. manussabhutena na hoti. 2 Ma. Yu. ca. 3 Yu. gabbham. 4 Yu. bahujanasukhaya.
@5 Yu. mahassa hoti parivaro. evamupari.
Negama      janapada     ganakamahamatta     anikattha     dovarika
amacca   parisajja   rajano  bhogika  1-  kumara  raja  samano
idam   labhati   .  sace  2-  agarasma  anagariyam  pabbajati  araham  hoti
sammasambuddho    loke    vivatacchado    buddho   samano   kim   labhati
mahaparivaro  hoti  mahassa  honti  parivara  bhikkhu  bhikkhuniyo upasaka
upasikayo   deva  manussa  asura  naga  gandhabba  buddho  samano
idam labhati. Etamattham bhagava avoca. Tatthetam vuccati
     [135] Pure purattha purimasu jatisu
               manussabhuto bahunam sukhavaho
               ubbegauttasabhayapanudano
               guttisu rakkhavaranesu ussuko.
               So tena kammena tidivam apakkami
               sukhanca khidda ratiyo ca annubhi
               tato cavitva punaragato idha
               cakkani padesu duvesu vindati
               samantanemini sahassarani 3- ca.
               Byakamsu veyyanjanika samagata
               disva kumaram satapunnalakkhanam
               parivarava hessati sattumaddano
               tatha hi cakkani samantanemini.
@Footnote: 1 Ma. Yu. bhogiya evamupari .  2 Yu. sace pana .  3 Yu. sahassarani ca.
               Sace na pabbajjamupeti tadiso
               vatteti cakkam pathavim pasasati
               tassanuyanta idha 1- bhavanti khattiya
               mahayasa 2- saparivarayanti 3- nam.
               Sace va 4- pabbajjamupeti tadiso
               nekkhammachandabhirato vicakkhano
               deva manussasurasakkarakkhasa 5-
               gandhabbanaga vihanga 6- catuppada
               anuttaram devamanussapujitam
               mahayasa saparivarayanti nam.
     [136]  Yampi  bhikkhave  tathagato  purimam  jatim  purimam bhavam purimam niketam
pubbe    manussabhuto    samano    panatipatam   pahaya   panatipata
pativirato     hoti     nihitadando    nihitasattho    lajji    dayapanno
sabbapanabhutahitanukampi    vihasi    .   so   tassa   kammassa   katatta
.pe.   so   tato   cuto   itthattam   agato   samano  imani  tini
mahapurisalakkhanani    patilabhati    ayatapanhi    ca   hoti   dighanguli   ca
brahmujugatto ca.
     {136.1}   So   tehi   lakkhanehi   samannagato   sace  agaram
ajjhavasati   raja   hoti   cakkavatti   .pe.   raja   samano   kim
labhati    dighayuko    hoti    ciratthitiko   dighamayupaleti   na   sakka
hoti   antara   jivita   voropetum   kenaci  manussabhutena  paccatthikena
@Footnote: 1 Ma. tassanuyantadha. Yu. tassanuyutta idha. 2 Ma. Yu. mahayasam.
@3 Ma. sampari.... Yu. sampari.... 4 Ma. Yu. ca .  5 Yu. devamanussa....
@6 Ma. Yu. vihaga.
Paccamittena   raja   samano   idam   labhati   .pe.  buddho  samano
kim   labhati   dighayuko   hoti   ciratthitiko   dighamayupaleti   na  sakka
hoti   antara   jivita  voropetum  paccatthikehi  paccamittehi  samanena
va  brahmanena  va  devena  va  marena  va  brahmuna  va kenaci
va  lokasmim  buddho  samano  idam  labhati  .  etamattham  bhagava avoca.
Tatthetam vuccati
     [137] Maranavadhabhayamattano viditva
               pativirato param maranaya ahosi
               tena so 1- sucaritena saggamagamasi 2-
               sukataphalavipakamanubhosi.
               Caviya punaridhagato samano
               patilabhati idha tini lakkhanani
               bhavati vipuladighapasuniko 3-
               brahmava sujju 4- subho sujatagatto.
               Subhujo susu 5- susanthito sujato
               mudutalunanguliyassa honti
               digha tibhi purisalakkhanebhi 6-
               cirayapanaya 7- kumaramadisanti.
               Bhavati yadi gihi ciram yapeti
               cirataram pabbajati yadi tato hi
@Footnote: 1 Ma. Yu. ayam na dissati. 2 Ma. Yu. saggamaggama. 3 Ma. ... pasanhiko.
@Yu. ...paniko. 4 Yu. brahma viyujju. 5 Ma. Yu. susu.
@6 Ma. Yu. purisavaraggalakkhanehi .  7 Ma. Yu. cirayapanaya.
               Yapayati [1]- vasiddhibhavanaya
               iti dighayukataya tannimittanti.
     [138]   Yampi   bhikkhave   tathagato  purimam  jatim  purimam  bhavam  purimam
niketam   pubbe   manussabhuto   samano  data  ahosi  panitanam  rasitanam
khadaniyanam   bhojaniyanam   sayaniyanam  lehaniyanam  pananam  .  so  tassa
kammassa   katatta   upacitatta   .pe.   kayassa   bheda  param  marana
sugatim  saggam  lokam  upapajjati  .pe.  so  tato  cuto  itthattam  agato
samano    imam    mahapurisalakkhanam    patilabhati   sattassa   ussada   2-
honti   ubhosu   hatthesu   ussada   honti   ubhosu  padesu  ussada
honti ubhosu amsakutesu ussada honti khandhe ussada honti 3-.
     {138.1}  So  tena  lakkhanena samannagato sace agaram ajjhavasati
raja   hoti  cakkavatti  .pe.  raja  samano  kim  labhati  labhi  hoti
panitanam    rasitanam    khadaniyanam   bhojaniyanam   sayaniyanam   lehaniyanam
pananam   raja  samano  idam  labhati  .pe.  buddho  samano  kim  labhati
labhi   hoti   panitanam   rasitanam   khadaniyanam   bhojaniyanam   sayaniyanam
lehaniyanam   pananam   buddho  samano  idam  labhati  .  etamattham  bhagava
avoca. Tatthetam vuccati
     [139] Khajjabhojanam atha lehasayitam 4-
               uttamaggarasadayako ahu
               tena so sucaritena kammuna
               nandavane 5- ciramabhippamodati.
@Footnote: 1 Ma. ca. 2 Ma. sattussado hoti sattassa ussada. Yu. sattussado hoti
@sattussada. 3 Ma. Yu. ussado hoti. 4 Ma. Yu. leyyasayiyam. 5 Ma. Yu. nandane.
               Satta cussade 1- idhadhigacchati
               hatthapadamudutalanca 2- vindati
               ahu byanjananimittakovida
               khajjabhojanarasalabhitaya 3-.
               Na 4- tam 5- gihissapi tadatthajotakam
               pabbajjampi ca 6- tadadhigacchati
               khajjabhojanassa labhiruttamam 7-
               ahu sabbagihibandhanacchidanti.
     [140]   Yampi   bhikkhave   tathagato  purimam  jatim  purimam  bhavam  purimam
niketam  pubbe  manussabhuto  samano  catuhi  sangahavatthuhi  janasangahiko  8-
ahosi  danena  piyavacena  9-  atthacariyaya  samanattataya . So tassa
kammassa    katatta    upacitatta    ussannatta    vipulatta   kayassa
bheda   param  marana  sugatim  saggam  lokam  upapajjati  .  so  tato  cuto
itthattam   agato   samano   imani   dve  mahapurisalakkhanani  patilabhati
mudutalahatthapado 10- ca 11- hoti jalahatthapado ca.
     {140.1}  So  tehi  lakkhanehi samannagato sace agaram ajjhavasati
raja   hoti  cakkavatti  .pe.  raja  samano  kim  labhati   susangahita-
parijano    hoti    susangahitassa   honti   brahmanagahapatika   negama
@Footnote: 1 Yu. satta vussade. 2 Ma. Yu. ... mudutanca. 3 Ma. khajjabhojjarasalabhitaya nam.
@Yu. khajjabhojjarasalabhitaya. 4 Ma. nasaddo na dissati. 5 Ma. yam. 6-11 Yu. casaddo
@na dissati. 7 Ma. Yu. khajjabhojjarasalabhiruttamam. 8 Ma. janam sangahiko. Yu. janam
@sangahita. 9 Ma. piyavajjena. Yu. peyyavacena. 10 Ma. Yu. mudutalunahatthapado.
Janapada  1-  ganakamahamatta  anikattha  dovarika  amacca  parisajja
rajano   bhogika  kumara  raja  samano  idam  labhati  .pe.  buddho
samano   kim   labhati   susangahitaparijano   hoti  susangahitassa  2-  honti
bhikkhu   bhikkhuniyo  upasaka  upasikayo  deva  manussa  asura  naga
gandhabba   buddho  samano  idam  labhati  .  etamattham  bhagava  avoca .
Tatthetam vuccati
     [141] Danampi catthacariyatanca 3-
               piyavadatanca samanachandanca 4-
               kariya cariya susangaham bahunnam
               anavamatena gunena yati saggam.
               Caviya punaridhagato samano
               karacaranamudukanca 5- jalino ca
               atirucirasuvaggadassaneyyam 6-
               patilabhati daharo susukumaro.
               Bhavati parijanassa vo vidheyyo
               mahimam avasito 7- susangahito
               piyavadu hitasukhatam jigimsamano
               abhirucitani gunani acarati.
               Yadi pajahati 8- sabbakamabhogam 9-
               kathayati dhammakatham jino janassa
@Footnote: 1 Ma. Yu. negamajanapada. 2 Ma. Yu. susangahitassa. 3 Yu. danampi ca atthacariyatampi
@ca. 4 Ma. piyavaditanca samanattatanca. 5 Ma. Yu. ... mudutanca. 6 Ma. Yu. ...
@suvaggu ... .  7 Yu. avasiko. 8 Ma. Yu. yadi ca jahati.
@9 Yu. sabbakamagunabhogam.
                Vacanapatikarassabhippasanna
               sutvana dhammanudhammamacarantiti.
     [142]  Yampi  bhikkhave  tathagato  purimam  jatim  purimam bhavam purimam niketam
pubbe    manussabhuto    samano    atthupasanhitam    dhammupasanhitam    vacam
bhasita   ahosi   bahujanam   nidasseti   1-  paninam  hitasukhavaho  [2]-
dhammayagi  .  so  tassa  kammassa  katatta  upacitatta  vipulatta  .pe.
So  tato  cuto  itthattam  agato  samano imani dve mahapurisalakkhanani
patilabhati ussankhapado ca hoti uddhaggalomo ca.
     {142.1}   So   tehi   lakkhanehi   samannagato   sace  agaram
ajjhavasati   raja   hoti   cakkavatti   .pe.   raja   samano   kim
labhati  aggo  ca  hoti  settho  ca  pamokkho  ca  uttamo  ca  pavaro
ca   kamabhoginam   raja   samano   idam  labhati  .pe.  buddho  samano
kim   labhati   aggo   ca  hoti  settho  ca  pamokkho  ca  uttamo  ca
pavaro   ca   sabbasattanam   buddho   samano   idam  labhati  .  etamattham
bhagava avoca. Tatthetam vuccati
     [143] Atthadhammam sangahitam 3- pure tiram 4-
               eriyam 5- bahujanam nidamsayi
               paninam hitasukhavaho ahu
               dhammayagam assajji 6- amacchari.
               Tena so sucaritena kammuna
@Footnote: 1 Ma. nidamsesi. Yu. nidamseti. 2 Yu. ahu. 3 Ma. Yu. atthadhammasahitam. 4 Ma. Yu.
@giram. 5 Ma. Yu. erayam. 6 Ma. dhammayagamayaji. Yu. dhammayagamassaji.
               Sugatim vajati tattha modati
               lakkhanani ca duve idhagato
               uttamasukhataya 1- vindati 2-.
               Ubbhamuppatitalomava saso
               padaganthirahu sadhu santhita
               mamsalohitacita tacotthata 3-
               uparijanu sobhana 4- ahu.
               Gehamavasati ce tathavidho
               aggatam vajati kamabhoginam
               tena uttaritaranca 5- na vijjati
               jambudipam abhibhuyya iriyati 6-.
               Pabbajjapi ca 7- anomanikkamo
               aggatam vajati sabbapaninam
               tena uttaritaro na vijjati
               sabbalokam abhibhuyya viharatiti.
     [144]   Yampi   bhikkhave   tathagato  purimam  jatim  purimam  bhavam  purimam
niketam   pubbe   manussabhuto   samano  sakkaccam  vaceta  ahosi  sippam
va   vijjam  va  caranam  va  kammam  va  kintime  khippam  8-  vijaneyyum
khippam   sampatipajjeyyum   na   ciram   kiliseyyunti  .  so  tassa  kammassa
katatta   upacitatta   .pe.   so   tato   cuto   itthattam   agato
@Footnote: 1 Ma. uttamappamukhataya. 2 Yu. uttamasukhani samvindati. 3 Yu. tacotata.
@4 Ma. uparicaranasobhana. Yu. upari ca pana sobhana. 5 Ma. Yu. uttaritaro.
@6 Yu. iriyati. 7 Ma. Yu. pabbajjampi ca. 8 Yu. ajaneyyum.
Samano idam mahapurisalakkhanam patilabhati enijangho hoti.
     {144.1}  So  tena  lakkhanena samannagato sace agaram ajjhavasati
raja   hoti  cakkavatti  .pe.  raja  samano  kim  labhati  yani  tani
rajarahani   rajangani   rajupabhogani   rajanucchavikani   tani  khippam
patilabhati  raja  samano  idam  labhati  .pe.  buddho samano kim labhati yani
tani     samanarahani    samanangani    samanupabhogani    samananucchavikani
tani   khippam  patilabhati  buddho  samano  idam  labhati  .  etamattham  bhagava
avoca. Tatthetam vuccati
     [145] Sippesu vijjacaranesu kammesu 1-
               katham vijaneyyu 2- lahunti 3- icchati
               yatupaghataya na hoti kassaci
               vaceti khippam na ciram kilissati.
               Tam kammam katva kusalam sukhudrayam
               jangha manunna labhate susanthita
               vatta sujata anupubbamuggata
               uddhaggaloma sukhumattacotthata 4-.
               Eneyyajanghoti tamahu puggalam
               sampattiya khippamidhahu lakkhanam
               ekekalomani 5- yadabhikankhati
               apabbajam khippamidhadhigacchati.
@Footnote: 1 Yu. kammasu. 2 Ma. vijaneyyum. 3 Yu. vijaney ya lahuti. 4 Yu. ... cotata.
@5 Ma. gehanulomani.
               Sace va 1- pabbajjamupeti tadiso
               nekkhammachandabhirato vicakkhano
               anucchavikassa yadanulomiyam 2-
               tam vindati khippamanomanikkamoti 3-.
     [146]   Yampi   bhikkhave   tathagato  purimam  jatim  purimam  bhavam  purimam
niketam    pubbe   manussabhuto   samano   samanam   va   brahmanam   va
upasankamitva    paripucchita   ahosi   kim   bhante   kusalam   kim   akusalam
kim   savajjam   kim   anavajjam   kim   sevitabbam  kim  na  sevitabbam  kim  me
kariyamanam   digharattam   ahitaya   dukkhaya   assa   kim   va   pana   me
kariyamanam   digharattam   hitaya   sukhaya   assati  .  so  tassa  kammassa
katatta   upacitatta   ussannatta   .pe.   so  tato  cuto  itthattam
agato    samano   imam   mahapurisalakkhanam   patilabhati   sukhumacchavi   hoti
sukhumatta chaviya rajojallam kaye na upalippati.
     {146.1}  So  tena  lakkhanena samannagato sace agaram ajjhavasati
raja  hoti  cakkavatti  .pe.  raja  samano kim labhati mahapanno [4]-
nassa  hoti  koci  pannaya  sadiso va settho 5- va kamabhoginam raja
samano  idam  labhati  .pe.  buddho  samano  kim  labhati  mahapanno  hoti
puthupanno     hasapanno     javanapanno    tikkhapanno    nibbedhikapanno
nassa  hoti  koci  pannaya  sadiso  va  settho  5-  va sabbasattanam
buddho    samano   idam   labhati   .   etamattham   bhagava   avoca  .
@Footnote: 1 Ma. Yu. ca. 2 Ma. Yu. ...lomikam. 3 Ma. ...vikkamoti. 4 Ma. Yu. hoti.
@5 Yu. visittho.
Tatthetam vuccati
     [147] Pure purattha purimasu jatisu
               annatukamo paripucchita ahu
               sussusita pabbajitam upasita
               atthantaro atthakatham nisamayi.
               Pannapatilabhagatena 1- kammuna
               manussabhuto sukhumacchavi ahu
               byakamsu uppatanimittakovida 2-
               sukhumani atthani avecca dakkhati 3-.
               Sace na pabbajjamupeti tadiso
               vatteti cakkam pathavim pasasati
               atthanusitthisu pariggahesu ca
               na tena seyyo sadiso na 4- vijjati.
               Sace va 5- pabbajjamupeti tadiso
               nekkhammachandabhirato vicakkhano
               pannavisittham labhate anuttaram
               pappoti bodhim varabhurimedhasoti.
     [148]  Yampi  bhikkhave  tathagato  purimam  jatim  purimam bhavam purimam niketam
pubbe    manussabhuto    samano   akkodhano   ahosi   anupayasabahulo
bahunnampi   6-   vutto   samano   nabhisajji   na   kuppi  na  byapajji
@Footnote: 1 Yu. ...katena. 2 Ma. Yu. uppada.... 3 Ma. dakkhiti. 4 Ma. ca. Yu. va.
@5 Ma. ca. Yu. vasaddo na dissati. 6 Ma. Yu. bahumpi.
Na    patitthayi    na    kopanca    dosanca   appaccayanca   patvakasi
data   ca   ahosi   sukhumanam   mudukanam   attharananam   papurananam  1-
khomasukhumanam   kappasikasukhumanam   koseyyasukhumanam   kambalasukhumanam  .  so
tassa    kammassa    katatta   upacitatta   .pe.   so   tato   cuto
itthattam     agato     samano     imam    mahapurisalakkhanam    patilabhati
suvannavanno hoti kancanasannibhataco.
     {148.1}  So  tena  lakkhanena samannagato sace agaram ajjhavasati
raja  hoti  cakkavatti  .pe.  raja samano kim labhati labhi hoti sukhumanam
mudukanam     attharananam    papurananam    khomasukhumanam    kappasikasukhumanam
koseyyasukhumanam   kambalasukhumanam   raja   samano   idam   labhati  .pe.
Buddho   samano   kim   labhati  labhi  hoti  sukhumanam  mudukanam  attharananam
papurananam      khomasukhumanam      kappasikasukhumanam      koseyyasukhumanam
kambalasukhumanam   buddho   samano   idam   labhati   .   etamattham   bhagava
avoca. Tatthetam vuccati
     [149] Akkodhanca adhitthahi adasi 2-
               dananca vatthani sukhumani succhavini
               purimatarabhave thito abhivisajji
               mahimiva suro abhivassam 3-.
               Tam katvana ito cuto dibbamupapajji
               sukatam phalavipakamanubhutva kanakatanupatiko 4-
               idhabhibhavati 5- suravarataroriva indo.
@Footnote: 1 Ma. pavurananam. 2 Yu. adasi ca. 3 Yu. abhivassam. 4 ... tanusannibho.
@5 Yu. idha bhavati.
               Gehancavasati 1- naro apabbajjamiccham
               mahatim 2- mahim pasasati 3-
               pasayha sahidha sattaratanam 4- patilabhati
               vipulasukhumacchavisucinca 5-.
               Labhi acchadanavatthamokkhapapurananam
               bhavati yadi anagariyatamupeti
               suhitapurimakataphalam anubhavati
               na bhavati katassa panasoti.
     [150]   Yampi   bhikkhave   tathagato  purimam  jatim  purimam  bhavam  purimam
niketam   pubbe   manussabhuto   samano  cirappanatthe  sucirappavasine  6-
natimitte   suhajje   sakhino   samaneta   ahosi   matarampi   puttena
samaneta    ahosi    puttampi   matara   samaneta   ahosi   pitarampi
puttena    samaneta    ahosi   puttampi   pitara   samaneta   ahosi
pitarampi   7-   bhatara  samaneta  ahosi  bhatarampi  bhaginiya  samaneta
ahosi    bhaginimpi   bhatara   samaneta   ahosi   samaggim   katva   ca
abbhanumodita   ahosi   .   so   tassa  kammassa  katatta  .pe.  so
tato   cuto   itthattam   agato  samano  imam  mahapurisalakkhanam  patilabhati
kosohitavatthaguyho hoti.
     {150.1}   So   tena   lakkhanena   samannagato   sace  agaram
ajjhavasati    raja    hoti    cakkavatti    .pe.   raja   samano
kim   labhati   pahutaputto   ahosi   8-   parosahassam  kho  panassa  putta
@Footnote: 1 Yu. gehamavasati. 2 Ma. Yu. mahati. 3 Ma. Yu. anusasati. 4 Yu. pasayha
@abhivasanavarataram. 5 Yu. vipulam sukhumanca succhavinca. 6 Ma. Yu. sucirappavasino.
@7 Ma. Yu. bhatarampi. 8 Ma. Yu. hoti.
Bhavanti   sura  virangarupa  parasenappamaddana  raja  samano  idam  labhati
.pe.   buddho   samano   kim   labhati   pahutaputto  ahosi  anekasahassam
kho   panassa  putta  bhavanti  sura  virangarupa  parasenappamaddana  buddho
samano idam labhati. Etamattham bhagava avoca. Tatthetam vuccati
     [151] Pure purattha purimasu jatisu
               cirappanatthe sucirappavasino
               natisuhajje sakhino samanayi
               samaggi katva ca 1- anumodita ahu.
               So tena kammena tidivam apakkami 2-
               sukhanca khidda ratiyo ca annubhi 3-
               tato cavitva punaragato idha
               kosohitam vindati vatthachadiyam.
               Pahutaputto bhavati 4- tathavidho
               parosahassanca 5- bhavanti atraja 6-
               sura ca vira ca amittatapana
               gihissa pitijanana 7- piyam vada.
               Pahutara 8- pabbajitassa iriyato
               putta bhavanti vacananusarino 9-
               gihissa va pabbajitassa va pana 10-
               tam lakkhanam bhavati 11- tadatthajotakanti.
@Footnote: 1 Ma. casaddo na dissati. 2 Ma. Yu. divam samakkami. 3 Ma. anvabhi. Yu. anubhi.
@4 Ma. bhavati. 5 Yu. paro sahassassa. 6 Yu. atuja. 7 Ma. piti janana.
@8 Ma. Yu. bahutara. 9 Yu. vacananucarino. 10 Ma. Yu. puna. 11 Ma. jayati.
     [152]  Yampi  bhikkhave  tathagato  purimam  jatim  purimam bhavam purimam niketam
pubbe    manussabhuto    samano   mahajanasangahakam   samekkhamano   samam
janati   1-   samam   janati   purisam   janati   purisavisesam  janati
ayamidamarahati   ayamidamarahatiti   tattha   tattha   visesatthakaro   pure   2-
ahosi  .  so  tassa  kammassa  katatta  .pe.  so  tato cuto itthattam
agato     samano    imani    dve    mahapurisalakkhanani    patilabhati
nigrodhaparimandalo     ca    hoti    thitoyeva    anonamanto    ubhohi
panitalehi jannukani parimasati parimajjati.
     {152.1}   So   tehi   lakkhanehi   samannagato   sace  agaram
ajjhavasati   raja   hoti   cakkavatti   .pe.   raja   samano   kim
labhati    addho    hoti    mahaddhano    mahabhogo    pahutajataruparajato
pahutavittupakarano       pahutadhanadhanno      paripunnakotthagaro      3-
raja   samano   idam  labhati  .pe.  buddho  samano  kim  labhati  addho
hoti    mahaddhano   mahabhogo   tassimani   dhanani   honti   seyyathidam
saddhadhanam   siladhanam   hiridhanam   ottappadhanam   sutadhanam   cagadhanam   pannadhanam
buddho samano idam labhati. Etamattham bhagava avoca. Tatthetam vuccati
     [153] Tuliya 4- pavicaya 5- cintayitva
               mahajanasangahakam 6- samekkhamano
               ayamidamarahatiti 7- tattha tattha
               purisavisesankaro pure ahosi.
@Footnote: 1 Yu. samjanati. 2 Yu. purisavisesakaro. 3 Ma. Yu. paripunnako sakotthagaro.
@4 Yu. tulaya. 5 Ma. pativicaya. Yu. paviceyya. 6 Ma. ... sangahanam.
@Yu. ...sangahatam. 7 Ma. itisaddo na dissati.
               Sama ca panatthito 1- anonamanto
               phusati karehi ubhohi jannukani
               mahiruhapparimandalo ahosi
               sucaritakammavipakasesakena.
               Bahuvividhanimittalakkhanannu
               abhinipuna manuja byakarimsu
               bahuvividhagihinam arahani 2-
               patilabhati daharo susu kumaro
               idha ca 3- mahipatissa kamabhoga
               gihipatirupaka bahu bhavanti
               yadi 4- pajahati sabbakamabhogam
               labhati anuttaram uttamam dhanagganti.
     [154]   Yampi   bhikkhave   tathagato  purimam  jatim  purimam  bhavam  purimam
niketam   pubbe   manussabhuto   samano   bahujanassa   atthakamo   ahosi
hitakamo   phasukamo   yogakkhemakamo   kintime   saddhaya   vaddheyyum
silena   vaddheyyum   sutena   vaddheyyum  buddhiya  vaddheyyum  5-  cagena
vaddheyyum    dhammena    vaddheyyum    pannaya    vaddheyyum    dhanadhannena
vaddheyyum     khettavatthuna    vaddheyyum    dvipadacatuppadehi    vaddheyyum
puttadarehi     vaddheyyum    dasakammakaraporisehi    vaddheyyum    natihi
vaddheyyum   mittehi   vaddheyyum   bandhavehi   vaddheyyunti  .  so  tassa
@Footnote: 1 Ma. mahim ca pana thito. Yu. sa hi ca pana thito. 2 Yu. arahani. 3 Yu. casaddo
@na dissati. 4 Ma. Yu. yadica. 5 Ma. Yu. buddhiya vaddheyyunti na dissati.
Kammassa   katatta   upacitatta   .pe.   so   tato   cuto   itthattam
agato     samano     imani    tini    mahapurisalakkhanani    patilabhati
sihapubbaddhakayo ca hoti pittantaramso 1- ca samavattakkhandho ca.
     {154.1}  So  tehi  lakkhanehi samannagato sace agaram ajjhavasati
raja  hoti  cakkavatti  .pe. Raja samano kim labhati aparihanadhammo hoti
na   parihayati   dhanadhannena   khettavatthuna  dvipadacatuppadehi  puttadarehi
dasakammakaraporisehi    natihi    mittehi    bandhavehi    na   parihayati
sabbasampattiya   raja   samano   idam   labhati  .pe.  buddho  samano
kim   labhati   aparihanadhammo  hoti  na  parihayati  saddhaya  silena  sutena
cagena    pannaya   na   parihayati   sabbasampattiya   buddho   samano
idam labhati. Etamattham bhagava avoca. Tatthetam vuccati
     [155] Saddhaya silena sutena buddhiya
               cagena dhammena bahuhi sadhubhi
               dhanena dhannena ca khettavatthuna
               puttehi darehi catuppadehi ca
               natihi mittehi ca bandhavehi
               balena vannena sukhena cubhayam
               katham na hayeyyunti 2- parehi 3- icchati
               addham samiddhanca 4- panabhikankhati.
               Sasihapubbaddhasusanthito ahu
@Footnote: 1 Ma. Yu. citantaramso. 2 Ma. Yu. itisaddo na dissati. 3 Ma. Yu. pareti.
@4 Ma. Yu. atthassa middhi ca.
               Samavattakkhandho ca pittantaramso
               pubbe sucinnena katena kammuna
               ahaniyam pubbanimittamassatam.
               Gihipi dhannena dhanena vaddhati
               puttehi darehi catuppadehi ca
               akincano pabbajito anuttaram
               pappoti sambodhimahanadhammatanti 1-.
     [156]   Yampi   bhikkhave   tathagato  purimam  jatim  purimam  bhavam  purimam
niketam  pubbe  manussabhuto  samano  sattanam  avihesakajatiko  2- ahosi
panina  va  ledduna  va  dandena  va  satthena  va  .  so  tassa
kammassa   katatta   upacitatta   .pe.   so   tato   cuto   itthattam
agato   samano   imam   mahapurisalakkhanam   patilabhati   rasaggasaggi   hoti
uddhaggassa rasaharaniyo givayam jata honti samavaharasaharaniyo 3-.
     {156.1}  So  tena  lakkhanena samannagato sace agaram ajjhavasati
raja   hoti  cakkavatti  .pe.  raja  samano  kim  labhati  appabadho
hoti   appatanko   samavepakiniya   gahaniya   samannagato  natisitaya
naccunhaya  raja  samano  idam  labhati  .pe.  buddho  samano kim labhati
appabadho   hoti   appatanko   samavepakiniya  gahaniya  samannagato
natisitaya      naccunhaya     majjhimaya     padhanakkhamaya     buddho
samano idam labhati. Etamattham bhagava avoca. Tatthetam vuccati
@Footnote: 1 Ma. Yu. sambodhim asahanadhammatanti. 2 Ma. Yu. avihethakajatiko.
@3 Ma. samabhivahiniyo. Yu. samabhivahiniyo.
     [157] Na panina na ca pana dandaledduna 1-
               satthena va maranavadhena va pana 2-
               ubbadhanaya paritajjanaya va
               na vihethayi janatamahethako 3- ahu.
               Teneva so sugatisu pecca 4- modati
               sukhapphalam kiriya 5- sukhani vindati
               pamunjasa 6- rasaharani susanthita
               idhagato labhati rasaggisaggitam 7-.
               Tenahu nam abhinipuna 8- vicakkhana
               ayam naro sukhabahulo bhavissati
               gihissa va pabbajitassa va pana 2-
               tam lakkhanam bhavati tadatthajotakanti.
     [158]  Yampi  bhikkhave  tathagato  purimam  jatim  purimam bhavam purimam niketam
pubbe  manussabhuto  samano  na  ca  9- visatam na ca visavi 10- na ca 11-
pana  vidheyyapekkhita  12-  uju  13-  tatha  pasatamujumano  14-  hutva
ujupekkhita  ahosi  15-  piyacakkhuna  bahujanam  udakkhita  16-  ahosi.
So  tassa  kammassa  katatta  upacittata  .pe.  so  tato cuto itthattam
agato  samano  imani  dve  mahapurisalakkhanani  patilabhati  abhinilanetto
@Footnote: 1 Ma. na panidandehi panatha ledduna. 2 Yu. puna. 3 Yu. na hethayi janatumahethako.
@4 Ma. Yu. sugatimupecca. 5 Ma. Yu. kariya. 6 Ma. samojasa. Yu. sampajjasa.
@7 Ma. Yu. rasaggasaggitam. 8 Ma. atinipuna. 9-11 Yu. casaddo na dissati. 10 Ma.
@visaci. Yu. visacitam. 12 Ma. Yu. viceyyapekkhita. 13 Ma. ujum. 14 Yu. ...
@mudumano. 15 Ma. Yu. hutva ujupekkhita ahositi pathattayam natthi. 16 Ma. Yu.
@udikkhita.
Ca hoti gopakhumo ca.
     {158.1}  So  tehi  lakkhanehi samannagato sace agaram ajjhavasati
raja  hoti  cakkavatti  .pe.  raja  samano  kim labhati piyadassano hoti
bahuno  janassa  piyo  hoti  manapo  brahmanagahapatikanam  negamajanapadanam
ganakamahamattanam   anikatthanam  dovarikanam  amaccanam  parisajjanam  rajunam
bhogikanam  1-  kumaranam  raja  samano  idam labhati .pe. Buddho samano
kim  labhati  piyadassano  hoti  bahuno janassa piyo hoti manapo ca 2- bhikkhunam
bhikkhuninam   upasakanam   upasikanam   devanam  manussanam  asuranam  naganam
gandhabbanam  buddho  samano  idam  labhati  .  etamattham  bhagava  avoca .
Tatthetam vuccati
     [159] Na ca visatam na ca visavi
               na ca pana vidheyyapekkhita
               uju tatha pasatamujumano 3-
               piyacakkhuna bahujanam udakkhita.
               Sugatisu so phalavipakam
               anubhavati tattha modati
               idha ca 4- bhavati gopakhumo
               abhinilanettanayano sudassano.
               Abhiyogino ca nipuna
               bahupadanimittakovida
               gopakhumanayanakusala 5- manuja
@Footnote: 1 Ma. Yu. bhogiyanam. 2 Ma. Yu. casaddo na dissati. 3 Yu. ...mudumano.
@4 Ma. Yu. ca pana .  5 Ma. Yu. sukhumanayanakusala.
               Piyadassanoti abhinandasanti 1- nam.
               Piyadassano gihi santo ca
               bhavati bahujanapiyayako 2-
               yadi pana 3- bhavati gihi samano 4-
               hoti piyo bahunam sokanasanoti.
     [160]  Yampi  bhikkhave  tathagato  purimam  jatim  purimam bhavam purimam niketam
pubbe   manussabhuto   samano  bahujanapubbangamo  ahosi  kusalesu  dhammesu
bahujanapamokkho    kayasucaritena    vacisucaritena    manosucaritena    5-
danasamvibhage    silasamadane    uposathupavase    matteyyataya    6-
petteyyataya     samannataya    brahmannataya    kulejetthapacayitaya
annatarannataresu   ca   7-  adhikusalesu  dhammesu  .  so  tassa  kammassa
katatta   .pe.   so   tato   cuto   itthattam  agato  samano  idam
mahapurisalakkhanam patilabhati unhisasiso hoti.
     {160.1}  So  tena  lakkhanena samannagato sace agaram ajjhavasati
raja  hoti  cakkavatti  .pe.  raja  samano  kim  labhati  mahassa jano
anvayiko    hoti   brahmanagahapatika   negamajanapada   ganakamahamatta
anikattha   dovarika   amacca  parisajja  rajano  bhogika  kumara
raja   samano  idam  labhati  .pe.  buddho  samano  kim  labhati  mahassa
jano   anvayiko  hoti  bhikkhu  bhikkhuniyo  upasaka  upasikayo  deva
manussa   asura   naga   gandhabba   buddho   samano  idam  labhati .
@Footnote: 1 Ma. Yu. abhiniddisanti. 2 Ma. bahujanapiyayito. Yu. bahunnam piyayito.
@3 Ma. Yu. yadica na. 4 gihi samano hoti. 5 Ma. Yu. kayasucarite vacisucarite
@manosucarite .  6 Yu. metteyyataya. 7 Yu. casaddo na dissati.
Etamattham bhagava avoca. Tatthetam vuccati
     [161] Pubbangamo sucaritesu ahu
               dhammesu dhammacariyabhirato
               anvayiko bahujanassa ahu
               saggesu vedayitha 1- punnaphalam.
               Vedayitva 2- so sucaritassa phalam
               unhisasisattamidhajjhagama
               byakamsu byanjananimittadhara
               pubbangamo bahujanam hessati 3-.
               Patibhogiyani 4- manujesu idha
               pubbepi tassa abhiharanti tada
               yadi khattiyo bhavati bhumipati
               patiharakam bahujane labhati.
               Atha ceva pabbajati so manujo
               dhammesu hoti paguno visavi
               tassanusasanagunabhirato 5-
               anvayiko bahujano bhavatiti.
     [162]   Yampi   bhikkhave   tathagato  purimam  jatim  purimam  bhavam  purimam
niketam   pubbe   manussabhuto   samano   musavadam   pahaya   musavada
pativirato   ahosi   saccavadi  saccasandho  theto  paccayiko  avisamvadako
@Footnote: 1 Ma. Yu. vedayittha. 2 Yu. veditva. 3 Yu. bahunnam hessatayam.
@4 Ma. patibhogiya .  5 Ma. tassanusasanigunabhirato. Yu. tassanusasani gunabhirato.
Lokassa  .  so  tassa  kammassa  katatta  .pe.  so tato cuto itthattam
agato     samano    imani    dve    mahapurisalakkhanani    patilabhati
ekekalomo    ca    hoti   unna   ca   bhamukantare   jata   hoti
odata mudu tulasannibha.
     {162.1}  So  tehi  lakkhanehi samannagato sace agaram ajjhavasati
raja  hoti  cakkavatti  .pe.  raja  samano  kim  labhati  mahassa jano
upavattati      brahmanagahapatika      negamajanapada     ganakamahamatta
anikattha   dovarika   amacca  parisajja  rajano  bhogika  kumara
raja   samano  idam  labhati  .pe.  buddho  samano  kim  labhati  mahassa
jano    upavattati   bhikkhu   bhikkhuniyo   upasaka   upasikayo   deva
manussa   asura   naga   gandhabba   buddho   samano  idam  labhati .
Etamattham bhagava avoca. Tatthetam vuccati
     [163] Saccappatinno purimasu jatisu
               advejjhavaco alikam vivajjayi
               na so visamvadayitapi kassaci
               bhutena tacchena tathena bhasayi 1-.
               Seta susukka sumudu 2- tulasannibha
               unna sujata bhamukantare ahu
               na lomakupesu duve ajayisum
               ekekalomupacitangava ahu.
               Tam lakkhanannu bahavo samagata
@Footnote: 1 Yu. tosayi. 2 Ma. Yu. mudu.
               Byakamsu uppatanimittakovida 1-
               unna ca loma ca yatha susanthita
               upavattati 2- idisakam bahujano 3-.
               Gihipi 4- santam upavattati jano
               bahu purattha pakatena kammuna
               akincanam pabbajitam anuttaram
               buddhampi santam upavattati janoti.
     [164]   Yampi   bhikkhave   tathagato  purimam  jatim  purimam  bhavam  purimam
niketam   pubbe   manussabhuto  samano  pisunam  vacam  5-  pahaya  pisunaya
vacaya   pativirato   ahosi  ito  sutva  na  amutra  akkhata  imesam
bhedaya   amutra  va  sutva  na  imesam  akkhata  amusam  bhedaya  iti
bhinnanam   va   sandhata   sahitanam   va   anuppadata   samaggaramo
samaggarato   samagganandi   samaggakaranim   vacam   bhasita   ahosi  .  so
tassa   kammassa   katatta   .pe.   so  tato  cuto  itthattam  agato
samano    imani   dve   mahapurisalakkhanani   patilabhati   cattalisadanto
ca 6- hoti aviraladanto ca.
     {164.1}  So  tehi  lakkhanehi samannagato sace agaram ajjhavasati
raja  hoti  cakkavatti  .pe.  raja  samano  kim  labhati  abhejjapariso
hoti     abhejjassa     7-     honti    parisa    brahmanagahapatika
negamajanapada     ganakamahamatta    anikattha    dovarika    amacca
parisajja    rajano    bhogika   kumara   raja   samano   idam
@Footnote: 1 Ma. Yu. uppada.... 2 Ma. upavattati. 3 Yu. edisakam bahujjano. 4 Ma. Yu.
@gihimpi. 5 Yu. pisunavacam. 6 Yu. casaddo na dissati. 7 Ma. Yu.
@abhejjassa.
Labhati    .pe.    buddho   samano   kim   labhati   abhejjapariso   hoti
abhesajjassa   honti   parisa   bhikkhu   bhikkhuniyo  upasaka  upasikayo
deva   manussa   asura   naga   gandhabba   buddho   samano   idam
labhati. Etamattham bhagava avoca. Tatthetam vuccati
     [165] Savebhutiyam 1- sahitabhedakarim
               bhedappavaddhanavivadakarim
               kalahappavaddhanaakiccakarim
               sahitanam bhedajananim nabhani.
               Avivadavaddhanakarim sugiram 2-
               bhinnana sandhijananim 3- abhani
               kalaham janassa panudi 4- samangi
               sattehi 5- nandati pamodati ca
               sugatisu so phalavipakam
               anubhavati tattha modati
               danta idha honti avirala 6- sahita
               caturo dasassa mukhaja susanthita.
               Yadi khattiyo bhavati bhumipati
               avibhedayassa 7- parisa bhavati 8-
               samano ca hoti virajo vimalo
               parisassa hoti anugata acalati.
@Footnote: 1 Ma. Yu. vebhutiyam. 2 Yu. giram. 3 Ma. Yu. bhinnanusandhijananim. 4 Ma. panudi.
@5 Ma. Yu. sahitehi. 6 Yu. avira. 7 Ma. avibhediyaya. Yu. avihethiyassa.
@8 Yu. bhavanti.
     [166]   Yampi   bhikkhave   tathagato  purimam  jatim  purimam  bhavam  purimam
niketam   pubbe   manussabhuto   samano   pharusam   vacam   pahaya  pharusaya
vacaya    pativirato   ahosi   ya   sa   vaca   nela   kannasukha
pemaniya    hadayangama    pori   bahujanakanta   bahujanamanapa   tatharupim
vacam   bhasita   ahosi   .   so  tassa  kammassa  katatta  upacitatta
.pe.   so   tato   cuto   itthattam   agato  samano  imani  dve
mahapurisalakkhanani    patilabhati    pahutajivho    ca    hoti   brahmassaro
ca karavikabhani.
     {166.1}  So  tehi  lakkhanehi samannagato sace agaram ajjhavasati
raja  hoti  cakkavatti  .pe. Raja samano kim labhati adeyyavaco hoti
adiyantassa     1-     vacanam     brahmanagahapatika     negamajanapada
ganakamahamatta   anikattha   dovarika   amacca   parisajja  rajano
bhogika  kumara  raja  samano  idam  labhati . .pe. Buddho samano kim
labhati   adeyyavaco   hoti   adiyantassa  1-  vacanam  bhikkhu  bhikkhuniyo
upasaka   upasikayo   deva   manussa   asura   naga   gandhabba
buddho samano idam labhati. Etamattham bhagava avoca. Tatthetam vuccati
     [167] Akkosabhandanavihesakarim
               ubbadhakaram 2- bahujanappamaddanam
               abalhagiram so nabhani pharusam
               madhuram bhani susahitam sakhilam.
@Footnote: 1 Ma. Yu. adiyantissa. 2 Ma. ubbadhikam. Yu. ubbayikam.
               Manaso piya hadayagaminiyo
               vaca so erayati kannasukha
               vaca sucinnaphalamanubhavi
               saggesu vedayitha 1- punnaphalam
               viditva so sucaritassa phalam
               brahmassarattamidhajjhagama
               jivhassa hoti vipula puthula 2-
               adeyyavakyavacano bhavati
               gihinopi ijjhati yatha bhanato
               atha ce 3- pabbajati so manujo
               adiyantassa vacanam janaka 4-
               bahuno bahum subhanitam bhanatoti.
     [168]  Yampi  bhikkhave  tathagato  purimam  jatim  purimam bhavam purimam niketam
pubbe    manussabhuto    samano    samphappalapam   pahaya   samphappalapa
pativirato   ahosi   kalavadi   bhutavadi   dhammavadi   atthavadi   [5]-
vinayavadi  nidhanavatim  vacam  bhasita  [6]-  kalena  sapadesam pariyantavatim
atthasanhitam   .   so   tassa   kammassa   katatta   upacitatta   .pe.
So   tato   cuto   itthattam   agato   samano   imam  mahapurisalakkhanam
patilabhati sihahanu hoti.
     {168.1}   So   tena   lakkhanena   samannagato   sace  agaram
ajjhavasati    raja    hoti    cakkavatti    .pe.   raja   samano
@Footnote: 1 Ma. Yu. vedayatha. 2 Yu. thula. 3 Yu. cepi. 4 Ma. Yu. janata. 5 Ma. Yu.
@dhammavadi. 6 Ma. Yu. ahosi.
Kim    labhati    appadhamsiko    hoti   kenaci   manussabhutena   paccatthikena
paccamittena   raja   samano  idam  labhati  .pe.  buddho  samano  kim
labhati   appadhamsiko   hoti  abbhantarehi  va  bahirehi  va  paccatthikehi
paccamittehi   ragena   va  dosena  va  mohena  va  samanena  va
brahmanena  va  devena  va  marena  va  brahmuna  va  kenaci va
lokasmim   buddho   samano  idam  labhati  .  etamattham  bhagava  avoca .
Tatthetam vuccati
     [169] Na samphappalapam na vuccaddhatanti 1-
               avikinnavacanabyapatho ca 2- ahosi
               ahitamapi 3- ca apanudi hitamapi ca
               bahujanasukhanca abhani.
               Tam katvana ito cuto divamupapajji
               sukataphalavipakamanobhosi 4-
               caviya punaridhagato samano
               dviduggamavaratarahanuttamalattha.
               Raja hoti sudduppadhamsiyo manujindo
               manujadhipati mahanubhavo
               tidivapuravarasamo bhavati
               suravarataroriva indo.
               Gandhabbasurasakkarakkhasebhi 5- surebhi 6-
@Footnote: 1 Ma. Yu. na muddhatam. 2 Ma. casaddo na dissati. Yu. va. 3 Yu. ahitampi ...
@hitampi .  4 Ma. Yu. ...nubhosi. 5 Ma. ...yakkharakkhasebhi. 6 Yu. ...rakkhasehi
@surehi.
               Na hi bhavati suppadhamsiyo tathatto
               yadi bhavati [1]- tathavidho idha
               disa ca pati disa ca vidisa cati.
     [170]  Yampi  bhikkhave  tathagato  purimam  jatim  purimam bhavam purimam niketam
pubbe  manussabhuto  samano  micchaajivam  2-  pahaya sammaajivena jivikam
kappesi       tulakutakamsakutamanakutaukkotanavancananikatisaviyoga       3-
chedanavadhabandhanaviparamosaalopasahasakara   4-   pativirato   ahosi .
So  tassa  kammassa  katatta  upacitatta  ussannatta  vipulatta  kayassa
bheda  param  marana  sugatim  saggam  lokam upapajjati. So tassa anne deve
dasahi   thanehi  adhiganhati  dibbena  ayuna  dibbena  vannena  dibbena
yasena  dibbena  sukhena  5-  dibbena adhipateyyena dibbehi rupehi dibbehi
saddehi  dibbehi  gandhehi  dibbehi  rasehi  dibbehi  photthabbehi . So
tato   cuto  itthattam  agato  samano  imani  dve  mahapurisalakkhanani
patilabhati samadanto ca hoti susukkadatho ca.
     {170.1}  So  tehi  lakkhanehi samannagato sace agaram ajjhavasati
raja   hoti   cakkavatti   dhammiko   dhammaraja   caturanto   vijitavi
janapadatthavariyappatto       sattaratanasamannagato      .      tassimani
satta    ratanani   bhavanti   seyyathidam   cakkaratanam   hatthiratanam   assaratanam
maniratanam    itthiratanam    gahapatiratanam    parinayakaratanameva    sattamam   .
Parosahassam    kho    panassa    putta    bhavanti    sura    virangarupa
parasenappamaddana   .   so   imam   pathavim  sagarapariyantam  akhilam  animittam
@Footnote: 1 Yu. gihi. 2 Ma. Yu. micchajivam. 3 Yu. saciyoga. 4 Ma. ...sahasakara.
@5 Ma. dibbena sukhena dibbena yasena.
Akantakam   iddham   phitam  khemam  sivam  nirabbudam  adandena  asatthena  dhammena
samena  1-  abhivijiya  ajjhavasati  raja samano kim labhati suciparivaro hoti
sucissa     honti     parivara     brahmanagahapatika    negamajanapada
ganakamahamatta   anikattha   dovarika   amacca   parisajja  rajano
bhogika  kumara  raja  samano  idam  labhati . Sace kho pana agarasma
anagariyam  pabbajati  araham  hoti  sammasambuddho  loke vivatacchado buddho
samano   kim   labhati  suciparivaro  hoti  sucissa  honti  parivara  bhikkhu
bhikkhuniyo  upasaka  upasikayo  deva  manussa  asura naga gandhabba
buddho samano idam labhati. Etamattham bhagava avoca. Tatthetam vuccati
     [171] Micchajivanca avassaji samena
               vuttim sucina so janayittha dhammikena
               ahitamapi ca apanudi hitamapi ca
               bahujanasukhanca acari 2-.
               Sagge vedayati naro suphalani 3-
               karitva nipunebhi vidubhi sabbhi 4-
               vannitani tidivapuravarasamo
               abhiramati ratikhiddasamangi.
               Aladdha na 5- manussakam bhavam tato caviya 6-
               puna 7- sukataphalavipakasesakena
               patilabhati lapanajam samamapi
@Footnote: 1 Ma. Yu. ayam na dissati. 2 Yu. acari. 3 Ma. Yu. sukhapphalani. 4 Yu. samabbhi.
@5 Ma. laddhana. Yu. laddha. 6 Ma. cavitvana. 7 Ma. punasaddo na dissati.
               Suci ca suvisuddhasusukkam 1-.
               Tam veyyanjanika samagata bahavo
               byakamsu nipuna sammata manuja 2-
               sucijanaparivaragano bhavati
               dijasamasukkasucisobhanadanto 3-.
               Ranno hoti bahujano suciparivaro
               mahatimam mahimanusasato ca
               pasayha na ca janapadatudanam
               hitamapi ca bahujanasukham 4- caranti
               atha ce pabbajati bhavati vipapo
               samano samitarajo vivatacchado
               vigatadarathakilamatho imampi ca
               parampi paramampi ca passati lokam.
               Tassovadakara bahugihi ca
               pabbajita ca asuci vigarahitapanudipapassa 5-
               hi sucibhi 6- parivuto
               bhavati malakhilakalikilesepanudebhiti 7-.
Idamavoca bhagava. Attamana te bhikkhu bhagavato bhasitam abhinandunti 8-.
                  Lakkhanasuttam nitthitam sattamam.
                     ------------
@Footnote: 1 Ma. sucisusukkam. Yu. suvisuddham suvisukkam. 2 Yu. manujinda. 3 Yu.
@dija ... .  4 Ma. ...sukhanca. 5 Ma. garahitam dhunanti papam. Yu. vigarahitam dhunanti
@papam. 6 Ma. sa hi sucibhi. Yu. sa hi suci. 7 Ma. Yu. ...panudetiti. 8 idamavoca
@bhagava .pe. abhinanduntiti ime patha na dissanti.
                       Singalakasuttam
     [172]   Evamme  sutam  .  ekam  samayam  bhagava  rajagahe  viharati
veluvane   kalandakanivape  .  tena  kho  pana  samayena  singalako  1-
gahapatiputto   kalasseva   vutthaya   rajagaha   nikkhamitva   allavattho
allakeso    panjaliko    puthuddisa   namassati   puratthimam   disam   dakkhinam
disam pacchimam disam uttaram disam hetthimam disam uparimam disam.
     [173]   Athakho  bhagava  pubbanhasamayam  nivasetva  pattacivaramadaya
rajagaham    pindaya    pavisi   .   addasa   kho   bhagava   singalakam
gahapatiputtam    kalasseva    vutthaya   rajagaha   nikkhamitva   allavattham
allakesam    panjalikam    puthuddisa    namassantam   puratthimam   disam   dakkhinam
disam   pacchimam  disam  uttaram  disam  hetthimam  disam  uparimam  disam  disvana  2-
singalakam  gahapatiputtam  etadavoca  kinnu  3-  tvam  gahapatiputta  kalasseva
vutthaya    rajagaha    nikkhamitva   allavattho   allakeso   panjaliko
puthuddisa   namassasi   puratthimam   disam   .pe.   uparimam  disanti  .  pita
mama  4-  bhante  kalam  karonto evam 5- avaca disa tata namasseyyasiti
so  kho  aham  bhante  pitu  vacanam  sakkaronto garukaronto 6- manento
pujento    kalasseva    vutthaya   rajagaha   nikkhamitva   allavattho
allakeso    panjaliko   puthuddisa   namassami   puratthimam   disam   .pe.
@Footnote: 1 sigalakotipi patho. 2 Ma. Yu. disva. 3 Ma. kim nu kho. 4 Ma. Yu. mam.
@5 Yu. ayam na dissati. 6 Ma. garum karonto.
Uparimam   disanti   .   na   kho   gahapatiputta  ariyassa  vinaye  evam  cha
disa   namassitabbati   .   yathakatham   pana   bhante  ariyassa  vinaye  cha
disa   namassitabba   sadhu   me   bhante  bhagava  tatha  dhammam  desetu
yatha ariyassa vinaye cha disa namassitabbati.
     [174]    Tenahi    gahapatiputta    sunahi    sadhukam   manasikarohi
bhasissamiti   .   evam  bhanteti  kho  singalako  gahapatiputto  bhagavato
paccassosi   .  bhagava  etadavoca  yato  kho  gahapatiputta  ariyasavakassa
cattaro   kammakkilesa   pahina  honti  catuhi  1-  thanehi  papakammam
na  karoti  cha ca bhoganam apayamukhani na sevati so evam cuddasapapakapagato
chadisapaticchadi   hoti   2-   ubholokavijayaya   patipanno   hoti  tassa
ayanceva  loko  araddho  hoti paro ca loko. So 3- kayassa bheda
param marana sugatim saggam lokam upapajjati.
     {174.1}   Katamassa   cattaro  kammakkilesa  pahina  honti .
Panatipato   kho  gahapatiputta  kammakkileso  adinnadanam  kammakkileso
kamesu   micchacaro   kammakkileso   musavado  kammakkileso  imassa
cattaro  kammakkilesa  pahina  hontiti  .  idamavoca bhagava idam vatvana
sugato athaparam etadavoca sattha
     [175] Panatipato adinnadanam     musavado pavuccati 4-
                 paradaragamananceva                  na pasamsanti 5- panditati.
     [176]   Katamehi   catuhi  thanehi  papakammam  na  karoti  chandagatim
@Footnote: 1 Ma. Yu. catuhi ca. 2 Ma. Yu. ayam na dissati. 3 Yu. ayam na dissati.
@4 Ma. Yu. musavado ca vuccati. 5 Ma. Yu. nappasamsanti.
Gacchanto   papakammam   karoti   dosagatim   gacchanto   papakammam  karoti
mohagatim   gacchanto   papakammam   karoti   bhayagatim  gacchanto  papakammam
karoti   .   yato   kho   gahapatiputta   ariyasavako   neva   chandagatim
gacchati   na   dosagatim   gacchati   na   mohagatim   gacchati   na  bhayagatim
gacchati   .  imehi  catuhi  thanehi  papakammam  na  karotiti  .  idamavoca
bhagava idam vatvana sugato athaparam etadavoca sattha
     [177] Chanda dosa bhaya moha      yo dhammam ativattati
                 nihiyati tassa yaso 1-           kalapakkheva candima
                 chanda dosa bhaya moha     yo dhammam nativattati
                 apurati tassa yaso 1-         sukkapakkheva candimati.
     [178]   Katamani   cha   bhoganam   apayamukhani   na   sevati  .
Suramerayamajjapamadatthananuyogo   kho   gahapatiputta   bhoganam  apayamukham
vikalavisikhacariyanuyogo    bhoganam   apayamukham   samajjabhicaranam   bhoganam
apayamukham   jutappamadatthananuyogo  bhoganam  apayamukham  papamittanuyogo
bhoganam apayamukham alassanuyogo bhoganam apayamukham.
     [179]   Cha   khome  gahapatiputta  adinava  suramerayamajjapamadat-
thananuyoge    sanditthika    dhanajani   2-   kalahappavaddhani   roganam
ayatanam    akittisanjanani    hirikopinaniddamsani   pannaya   dubbalikaranitveva
chattham  padam  bhavati  .  ime  kho  gahapatiputta  cha adinava suramerayamajja-
pamadatthananuyoge.
@Footnote: 1 Ma. yaso tassa. 2 Yu. dhananjani.
     [180]   Cha  khome  gahapatiputta  adinava  vikalavisikhacariyanuyoge
attapissa    agutto    arakkhito    hoti    puttadaropissa   agutto
arakkhito    hoti   sapateyyampissa   aguttam   arakkhitam   hoti   sankiyo
ca   hoti  tesu  tesu  1-  thanesu  abhutavacananca  tasmim  ruhati  bahunanca
dukkhadhammanam  purakkhito  2-  hoti  .  ime  kho  gahapatiputta cha adinava
vikalavisikhacariyanuyoge.
     [181]  Cha  khome  gahapatiputta  adinava  samajjabhicarane  kva  3-
naccam   kva   gitam   kva   vaditam   kva   akkhanam   kva  panissaram  kva
kumbhathunanti. Ime kho gahapatiputta cha adinava samajjabhicarane.
     [182]   Cha  khome  gahapatiputta  adinava  jutappamadatthananuyoge
jayam  veram  pasavati  jino  vittamanusocati  4- sanditthika dhanajani sabhagatassa
vacanam    na   ruhati   mittamaccanam   paribhuto   hoti   avahavivahakanam
appatthito     hoti     akkhadhutto     [5]-    purisapuggalo    nalam
darabharanayati    6-    .   ime   kho   gahapatiputta   cha   adinava
jutappamadatthananuyoge.
     [183]   Cha   khome  gahapatiputta  adinava  papamittanuyoge  ye
dhutta   ye   sonda   ye   pipasa   ye  nekatika  ye  vancanika
ye   sahasika   tyassa   mitta   honti   te   sahaya   .  ime
kho gahapatiputta cha adinava papamittanuyoge.
     [184]  Cha  khome  gahapatiputta  adinava  alassanuyoge atisitanti
@Footnote: 1 Ma. Yu. papakesu. 2 Yu. purakkhato. 3 Si. Yu. sabbavaresu kuvam. 4 Yu.
@cittamanusocati. 5 Ma. ayam. 6 Yu. darabharanayati.
Kammam    na    karoti    atiunhanti    kammam   na   karoti   atisayanti
kammam    na   karoti   atipatoti   kammam   na   karoti   aticchatosmiti
kammam    na    karoti    atipipasitosmiti    1-    kammam   na   karoti
tassa   evam   kiccapadesabahulassa   viharato   anuppanna   ceva  bhoga
nuppajjanti   uppanna   ca   bhoga   parikkhayam   gacchanti  .  ime  kho
gahapatiputta   cha   adinava   alassanuyogeti   .   idamavoca   bhagava
idam vatvana sugato athaparam etadavoca sattha
     [185] Hoti panasakha nama       hoti sammiyasammiyo
                yo ca atthesu jatesu      sahayo hoti so sakha.
               Ussuraseyya paradarasevana
                verappasango 2- ca anatthata ca
                papa ca mitta sukadariyata ca
                ete cha thana purisam dhamsayanti.
          Papamitto papasakho          papaacaragocaro 3-
          asma loka paramha ca       ubhaya dhamsate naro.
               Akkhitthiyo varuni naccagitam
               divasoppam paricariya akale 4-
               papa ca mitta sukadariyata ca
               ete cha thana purisam dhamsayanti.
               Akkhehi dibbanti suram pivanti
@Footnote: 1 Ma. Yu. atidhatosmiti. 2 Ma. verappasavo. 3 Yu. papacaragocaro. 4 Yu. akalam.
               Yantitthiyo panasama paresam
               nihinasevi na ca vuddhisevi 1-
               nihiyati 2- kalapakkheva candima 3-
               yo varuni adhano abhicchano 4-
               pipasosi atthapagato 5-
               udakamiva inam vigahati
               akulam 6- kahati 7- khippamattano.
          Na divasuppasilena               rattinutthanadessina 8-
          niccam mattena sondena       sakka avasitum gharam.
          Atisitam atiunham                  atisayamidam ahu
          iti vissatthakammante 9-     attha accenti manave.
          Yo ca sitanca unhanca       tina bhiyyo na mannati
          karam purisakiccani                  so sukha 10- na vihayatiti.
     [186]    Cattarome    gahapatiputta    amitta    mittappatirupaka
veditabba   annadatthuharo  amitto  mittappatirupako  veditabbo  vaciparamo
amitto     mittappatirupako     veditabbo     anuppiyabhani     amitto
mittappatirupako    veditabbo    apayasahayo   amitto   mittappatirupako
veditabbo.
     [187]   Catuhi   kho   gahapatiputta  thanehi  annadatthuharo  amitto
mittappatirupako   veditabbo   annadatthuharo   hoti   appena   bahumicchati
@Footnote: 1 Ma. Yu. vuddhasevi. 2 Ma. nihiyate. 3 Ma. cando. 4 Ma. Yu. yo varuni addhano
@akincano 5 Ma. pipaso pivam papagato. Yu. pipaso pibampapagato. 6 Yu. akulam.
@7 Ma. akulam kahiti. 8 Yu. ...dassina. 9 Yu. vissatthakammanto. 10 Ma. sukham.
Bhayassa   kiccam   na   1-   karoti  sevati  atthakarana  .  imehi  kho
gahapatiputta    catuhi   thanehi   annadatthuharo   amitto   mittappatirupako
veditabbo.
     [188]   Catuhi   kho   gahapatiputta   thanehi   vaciparamo   amitto
mittappatirupako   veditabbo   atitena  patisantharati  anagatena  patisantharati
niratthakena   sanganhati   paccuppannesu   kiccesu   byasanam   dasseti .
Imehi  kho  gahapatiputta  catuhi  thanehi  vaciparamo  amitto mittappatirupako
veditabbo.
     [189]   Catuhi   kho   gahapatiputta   thanehi  anuppiyabhani  amitto
mittappatirupako   veditabbo   papakammampissa  2-  anujanati  kalyanampissa
anujanati   3-   sammukhassa  4-  vannam  bhasati  parammukhassa  4-  avannam
bhasati  .  imehi  kho  gahapatiputta  catuhi  thanehi  anuppiyabhani  amitto
mittappatirupako veditabbo.
     [190]   Catuhi   kho   gahapatiputta  thanehi  apayasahayo  amitto
mittappatirupako   veditabbo   suramerayamajjapamadatthananuyoge   sahayo
hoti   vikalavisikhacariyanuyoge   sahayo  hoti  samajjabhicarane  sahayo
hoti  jutappamadatthananuyoge  sahayo  hoti  .  imehi  kho gahapatiputta
catuhi  thanehi  apayasahayo  amitto  mittappatirupako  veditabbo  5-.
Idamavoca bhagava idam vatvana sugato athaparam etadavoca sattha
@Footnote: 1 Ma. Yu. nasaddo na dissati. 2 Ma. Yu. papakampissa. 3 Yu. nanujanati.
@4 Yu. ...mukhassa. 5 Ma. Yu. veditabboti.
     [191] Annadatthuharo mitto         yo ca mitto vaciparamo 1-
                anuppiyanca yo ahu 2-     apayesu ca yo sakha
                ete amitte cattaro         iti vinnaya pandito
                araka parivajjeyya             maggam patibhayam yathati.
     [192]    Cattarome   gahapatiputta   mitta   suhada   veditabba
upakarako   mitto   suhado   veditabbo  samanasukhadukkho  mitto  suhado
veditabbo    atthakkhayi    mitto    suhado    veditabbo   anukampako
mitto suhado veditabbo.
     [193]  Catuhi  kho  gahapatiputta  thanehi  upakarako  mitto  suhado
veditabbo    pamattam   rakkhati   pamattassa   sapateyyam   rakkhati   bhitassa
patisaranam    hoti    uppannesu    kiccesu   karaniyesu   taddigunam   bhogam
anuppadeti   3-  .  imehi  kho  gahapatiputta  catuhi  thanehi  upakarako
mitto suhado veditabbo.
     [194]   Catuhi   kho   gahapatiputta  thanehi  samanasukhadukkho  mitto
suhado   veditabbo   guyhamassa   acikkhati   guyhamassa   pariguyhati   4-
apadasu    na    vijahati   jivitampissa   atthaya   pariccattam   hoti  .
Imehi    kho    gahapatiputta   catuhi   thanehi   samanasukhadukkho   mitto
suhado veditabbo.
     [195]  Catuhi  kho  gahapatiputta  thanehi  atthakkhayi  mitto  suhado
veditabbo   papa   nivareti   kalyane   niveseti   assutam  saveti
@Footnote: 1 Ma. Yu. vaciparo. 2 Ma. Yu. aha. 3 Yu. anuppadeti. 4 Ma. Yu. pariguhati.
Saggassa   maggam   acikkhati   .  imehi  kho  gahapatiputta  catuhi  thanehi
atthakkhayi mitto suhado veditabbo.
     [196]   Catuhi   kho   gahapatiputta   thanehi   anukampako   mitto
suhado    veditabbo    abhavenassa    na    nandati   bhavenassa   nandati
avannam    bhanamanam    nivareti   vannam   bhanamanam   pasamsati   .   imehi
kho    gahapatiputta    catuhi    thanehi    anukampako    mitto   suhado
veditabboti   .   idamavoca   bhagava   idam   vatvana   sugato  athaparam
etadavoca sattha
     [197] Upakaro ca yo mitto       sukhadukkho ca yo sakha 1-
          atthakkhayi ca yo mitto         yo ca mittanukampako.
          Etepi mitte cattaro           iti vinnaya pandito
          sakkaccam payirupaseyya           mata puttamva orasam.
          Pandito silasampanno          jalam aggiva bhasati
          bhoge samharamanassa                bhamarasseva iriyato.
          Bhoga sannicayam yanti              vammikovupaciyati
          evam bhoge samaharitva 2-      alamatto kule gihi 3-.
          Catudha vibhaje bhoge                 save mittani ganthati
          ekena bhoge bhunjeyya          dvihi kammam payojaye
          catutthanca nidhapeyya            apadasu bhavissatiti.
     [198]   Kathanca  gahapatiputta  ariyasavako  chadisapaticchadi  hoti .
@Footnote: 1 Ma. sukhe dukkhe ca yo sakha. Yu. yo ca mitto sukhe dukkhe. 2 Ma. samahatva.
@Yu. samahantva. 3 alamattho kule gihi.
Cha  ima  1-  gahapatiputta  disa  veditabba  puratthima  disa matapitaro
veditabba    dakkhina   disa   acariya   veditabba   pacchima   disa
puttadara    veditabba    uttara    disa   mittamacca   veditabba
hetthima     disa     dasakammakara    veditabba    uparima    disa
samanabrahmana veditabba.
     [199]   Pancahi   kho   gahapatiputta   thanehi   puttena  puratthima
disa   matapitaro   paccupatthatabba   bhato   nesam   bharissami   kiccam
nesam    karissami   kulavamsam   thapessami   dayajjam   patipajjami   athava
pana   2-   petanam  kalakatanam  dakkhinam  anuppadassamiti  .  imehi  kho
gahapatiputta   pancahi   thanehi   puttena   puratthima   disa  matapitaro
paccupatthita   pancahi   kho   3-   thanehi   puttam   anukampanti  papa
nivarenti    kalyane    nivesenti    sippam   sikkhapenti   patirupena
darena   sannojenti   samaye   dayajjam   niyyadenti  .  imehi  kho
gahapatiputta   pancahi   thanehi   puttena   puratthima   disa  matapitaro
paccupatthita   imehi   pancahi   thanehi   puttam   anukampanti   evamassa
esa puratthima disa paticchanna hoti khema appatibhaya.
     [200]   Pancahi   kho  gahapatiputta  thanehi  antevasina  dakkhina
disa  acariya  paccupatthatabba  utthanena  upatthanena  sussusaya  4-
paricariyaya   sakkaccam   sippam   patiggahanena  .  imehi  kho  gahapatiputta
pancahi   thanehi   antevasina   dakkhina  disa  acariya  paccupatthita
@Footnote: 1 Yu. chayima .  2 Yu. atha ca pana .  3 Ma. Yu. khosaddo na dissati.
@4 Yu. sussusaya.
Pancahi    thanehi   antevasim   anukampanti   suvinitam   vinenti   sugahitam
gahapenti   sabbasippesu   tam   1-  samakkhayino  bhavanti  mittamaccesu
pativedenti  2-  disasu  parittanam  karonti  .  imehi  kho  gahapatiputta
pancahi   thanehi   antevasina   dakkhina  disa  acariya  paccupatthita
imehi   pancahi   thanehi   antevasim   anukampanti   evamassa   esa
dakkhina disa paticchanna hoti khema appatibhaya.
     [201]  Pancahi  kho  gahapatiputta  thanehi  samikena  pacchima  disa
bhariya   paccupatthatabba   sammananaya   avimananaya   3-  anaticariyaya
issariyavossaggena   alankaranuppadanena   .   imehi  kho  gahapatiputta
pancahi   thanehi   samikena  pacchima  disa  bhariya  paccupatthita  pancahi
thanehi  samikam anukampanti 4- susamvihitakammanta ca hoti susangahitaparijana 5-
ca  anaticarini  ca sambhatanca anurakkhati dakkha ca hoti analasa sabbakiccesu.
Imehi  kho  gahapatiputta  pancahi  thanehi  samikena  pacchima  disa bhariya
paccupatthita   imehi  pancahi  thanehi  samikam  anukampanti  4-  evamassa
esa pacchima disa paticchanna hoti khema appatibhaya.
     [202]   Pancahi   kho   gahapatiputta   thanehi  kulaputtena  uttara
disa  mittamacca  paccupatthatabba  danena  piyavajjena  6- atthacariyaya
samanattataya   avisamvadanataya   .   imehi   kho   gahapatiputta   pancahi
thanehi    kulaputtena    uttara    disa    mittamacca   paccupatthita
@Footnote: 1 Ma. Yu. sabbasippasutam. 2 Ma. patiyadenti. Yu. parivedenti.
@3 Ma. anavamananaya. 4 Ma. Yu. anukampati. 5 Ma. sangahitaparijana.
@6 Yu. peyyavajjena.
Pancahi    thanehi   kulaputtam   anukampanti   pamattam   rakkhanti   pamattassa
sapateyyam   rakkhanti   bhitassa   saranam   honti   apadasu   na  vijahanti
aparapajampissa  1-  patipujenti  .  imehi  kho  gahapatiputta  pancahi thanehi
kulaputtena   uttara   disa   mittamacca   paccupatthita  imehi  pancahi
thanehi  kulaputtam  anukampanti  evamassa  esa  uttara  disa paticchanna
hoti khema appatibhaya.
     [203]  Pancahi  kho  gahapatiputta  thanehi  ayirakena  2-  hetthima
disa   dasakammakara   paccupatthatabba   yathabalam   kammantam   samvidhanena
bhattavettananuppadanena    3-    gilanupatthanena   acchariyanam   rasanam
samvibhagena  samaye  vossaggena  .  imehi  kho gahapatiputta pancahi thanehi
ayirakena   hetthima   disa  dasakammakara  paccupatthita  pancahi  thanehi
ayirakam    anukampanti   pubbutthayino   ca   honti   pacchanipatino   ca
dinnadayino   ca   sukatakammakara  ca  4-  kittivannahara  ca  .  imehi
kho  gahapatiputta  pancahi  thanehi  ayirakena  hetthima  disa dasakammakara
paccupatthita   imehi   pancahi   thanehi   ayirakam   anukampanti  evamassa
esa hetthima disa paticchanna hoti khema appatibhaya.
     [204]   Pancahi   kho   gahapatiputta   thanehi  kulaputtena  uparima
disa     samanabrahmana    paccupatthatabba    mettena    kayakammena
mettena    vacikammena    mettena    manokammena    anavatadvarataya
amisanuppadanena  .  imehi  kho  gahapatiputta  pancahi thanehi kulaputtena
@Footnote: 1 Ma. aparapaja cassa. Yu. aparapajam ca pissa. 2 Ma. ayyirakena. 3 Ma. ...
@vetananuppadanena. 4 Yu. dinnadayino ca sukatakammakaraka ca.
Uparima   disa   samanabrahmana   paccupatthita   chahi   thanehi  kulaputtam
anukampanti    papa    nivarenti   kalyane   nivesenti   kalyanena
manasa   anukampanti   assutam  saventi  sutam  pariyodapenti  1-  saggassa
maggam    acikkhanti   .   imehi   kho   gahapatiputta   pancahi   thanehi
kulaputtena    uparima    disa    samanabrahmana   paccupatthita   imehi
chahi   thanehi   kulaputtam   anukampanti   evamassa  esa  uparima  disa
paticchanna   hoti   khema   appatibhayati   .   idamavoca   bhagava  idam
vatvana sugato athaparam etadavoca sattha
     [205] Matapita disa pubba      acariya dakkhina disa
          puttadara disa paccha             mittamacca ca uttara
          dasakammakara hettha               uddham samanabrahmana
          eta disa namasseyya              alamatto 2- kule gihi.
          Pandito silasampanno              sanho ca patibhanava
          nivatavutti atthaddho                 tadiso labhate yasam
          utthanako analaso                   apadasu na vedhati
          acchiddavutti 3- medhavi             tadiso labhate yasam.
          Sangahako mittakaro                  vadannu vitamaccharo
          neta vineta anuneta              tadiso labhate yasam.
          Dananca piyavajjanca 4-           atthacariya ca ya idha
          samanata ca dhammesu                  tattha tattha yatharaham.
@Footnote: 1 Ma. pariyodapenti. 2 Yu. alamattho. 3 Ma. acchinnavutti.
@4 Yu. peyyavajjanca.
          Ete kho sangaha loke              rathassaniva yayato
          ete ca sangaha nassu              na mata puttakarana
          labhetha manam pujam va                   pita va puttakarana.
          Yasma ca sangaha ete              samapekkhanti 1- pandita
          tasma mahattam papponti           pasamsa ca bhavanti teti.
     [206]  Evam  vutte  singalako  gahapatiputto  bhagavantam  etadavoca
abhikkantam   bhante   abhikkantam   bhante   seyyathapi   bhante   nikkujjitam
va   ukkujjeyya   paticchannam   va   vivareyya   mulhassa   va   maggam
acikkheyya    andhakare   va   telappajjotam   dhareyya   cakkhumanto
rupani   dakkhantiti  evamevam  bhagavata  anekapariyayena  dhammo  pakasito
esaham    bhante    bhagavantam   saranam   gacchami   dhammanca   bhikkhusanghanca
upasakam mam bhagava dharetu ajjatagge panupetam saranangatanti.
                Singalakasuttam nitthitam atthamam.
                 -----------------
@Footnote: 1 Yu. samavekkhanti.
                    Atanatiyasuttam
     [207]   Evamme  sutam  .  ekam  samayam  bhagava  rajagahe  viharati
gijjhakute   pabbate   .   athakho   cattaro   maharaja   mahatiya  ca
yakkhasenaya   mahatiya   ca   gandhabbasenaya  mahatiya  ca  kumbhandasenaya
mahatiya   ca   nagasenaya   catuddisam   rakkham   thapetva  catuddisam  gumbam
thapetva    catuddisam    ovaranam    thapetva    abhikkantaya    rattiya
abhikkantavanna    kevalakappam    gijjhakutam   obhasetva   yena   bhagava
tenupasankamimsu     upasankamitva    bhagavantam    abhivadetva    ekamantam
nisidimsu   .   tepi   kho   yakkha   appekacce  bhagavantam  abhivadetva
ekamantam   nisidimsu   appekacce   bhagavata   saddhim  sammodimsu  sammodaniyam
katham   saraniyam   1-  vitisaretva  ekamantam  nisidimsu  appekacce  yena
bhagava     tenanjalimpanametva     ekamantam    nisidimsu    appekacce
namagottam    savetva    ekamantam   nisidimsu   appekacce   tunhibhuta
ekamantam nisidimsu.
     [208]   Ekamantam   nisinno  kho  vessavano  maharaja  bhagavantam
etadavoca   santi   hi   bhante   ulara   yakkha  bhagavato  appasanna
santi   hi   bhante  ulara  yakkha  bhagavato  pasanna  santi  hi  bhante
majjhima   yakkha   bhagavato   appasanna   santi   hi   bhante   majjhima
yakkha   bhagavato   pasanna   santi   hi   bhante  nica  yakkha  bhagavato
appasanna santi hi bhante nica yakkha bhagavato pasanna.
@Footnote: 1 Yu. saraniyam.
     {208.1}   Yebhuyyena   kho  pana  bhante  yakkha  appasannayeva
bhagavato   tam   kissa  hetu  bhagava  hi  bhante  panatipata  veramaniya
dhammam   deseti   adinnadana   veramaniya   dhammam   deseti   kamesu
micchacara   veramaniya   dhammam   deseti  musavada  veramaniya  dhammam
deseti   suramerayamajjapamadatthana   veramaniya   dhammam   deseti  .
Yebhuyyena   kho   pana   bhante   yakkha  appativiratayeva  panatipata
appativirata     adinnadana    appativirata    kamesu    micchacara
appativirata     musavada    appativirata    suramerayamajjapamadatthana
tesantam   hoti  appiyam  amanapam  .  santi  hi  bhante  bhagavato  savaka
aranne   vanapatthani   pantani   senasanani   patisevanti   appasaddani
appanigghosani   vijanavatani   manussarahaseyyakani   patisallanasaruppani
tattha   santi  ulara  yakkha  nivasino  ye  imasmim  bhagavato  pavacane
appasanna   tesam   pasadaya   ugganhatu   bhante  bhagava  atanatiyam
rakkham    bhikkhunam   bhikkhuninam   upasakanam   upasikanam   guttiya   rakkhaya
avihimsaya phasuviharayati. Adhivasesi bhagava tunhibhavena.
     {208.2}   Athakho   vessavano   maharaja   bhagavato  adhivasanam
viditva tayam velayam imam atanatiyam rakkham abhasi
     [209] Vipassissa 1- namatthu           cakkhumantassa sirimato
                 sikhissapi 2- namatthu            sabbabhutanukampino.
                 Vessabhussa 3- namatthu        nhatakassa tapassino
@Footnote: 1 Yu. vipassissa ca. 2 Ma. sikhissapi ca. 3 Ma. vessabhussa ca.
               Namatthu kakusandhassa               marasenappamaddino.
               Konagamanassa namatthu           brahmanassa vusimato
               kassapassa 1- namatthu           vippamuttassa sabbadhi.
               Angirasassa namatthu               sakyaputtassa sirimato
               yo imam dhammamadesesi 2-       sabbadukkha panudanam.
               Ye capi nibbuta loke         yathabhutam vipassisum
              te jana apisuna                  mahanta vitasarada.
              Hitam devamanussanam                 yam namassanti gotamam
              vijjacaranasampannam               mahantam vitasaradam.
              Yato uggacchati suriyo 3-       adicco mandalimaha
              yassa cuggacchamanassa           samvaripi nirujjhati.
              Yassa cuggate suriye               divasoti pavuccati
              rahadopi tattha gambhiro            samuddo saritodako
              evantam tattha jananti            samuddo saritodako.
     [210] Ito sa purima disa            iti nam acikkhati jano
                yam disam abhipaleti                maharaja yasassi so
                gandhabbanam adhipati 4-      dhatarattho iti 5- namaso
               ramati naccagitehi                   gandhabbehi purakkhato.
               Puttapi tassa bahavo            ekanamati me sutam
               asiti dasa eko ca                  indanama mahabbala
@Footnote: 1 Ma. kassapassa ca. 2 Ma. dhammam desesi. 3 Ma. suriyo.
@4 Ma. adhipati. ito param idisameva. 5 Ma. dhataratthoti.
               Te capi buddham disvana          buddham adiccabandhunam
               durato va namassanti               mahantam vitasaradam.
               Namo te purisajanna            namo te purisuttama
               kusalena samekkhasi                 amanussapi tam vandanti.
               Sutam netam abhinhaso              tasma evam vademhase 1-
               jinam vandatha gotamam                 jinam vandama gotamam
               vijjacaranasampannam             buddham vandama gotamam.
               Yena peta pavuccanti            pisuna pitthimamsika
               panatipatino ludda 2-   cora nekatika jana.
     [211] Ito sa dakkhina disa        iti nam acikkhati jano
                yam disam abhipaleti                maharaja yasassi so
                kumbhandanam adhipati          virulho iti namaso
                ramati naccagitehi                  kumbhandehi purakkhato.
                Puttapi tassa bahavo           ekanamati me sutam
                asiti dasa eko ca                indanama mahabbala
                te capi buddham disvana         buddham adiccabandhunam
                durato va namassanti               mahantam vitasaradam.
                Namo te purisajanna           namo te purisuttama
                kusalena samekkhasi                amanussapi tam vandanti.
                Sutam netam abhinhaso             tasma evam vademhase
@Footnote: 1 Ma. Yu. vademase. ito param idisameva. 2 Yu. luddha.
                Jinam vandatha gotamam                jinam vandama gotamam
                vijjacaranasampannam            buddham vandama gotamam.
                Yattha coggacchati suriyo        adicco mandalimaha
                yassa coggacchamanassa        divasopi nirujjhati
                yassa coggate suriye            samvariti pavuccati.
                Rahadopi tattha gambhiro          samuddo saritodako
                evantam tattha jananti          samuddo saritodako.
     [212] Ito sa pacchima disa         iti nam acikkhati jano
                yam disam abhipaleti                maharaja yasassi so
                naganam adhipati                 virupakkho iti 1- namaso
                ramati naccagitehi                  nagehi 2- purakkhato.
                Puttapi tassa bahavo           ekanamati me sutam
                asiti dasa eko ca                 indanama mahabbala
                te capi buddham disvana          buddham adiccabandhunam
               durato va namassanti               mahantam vitasaradam.
               Namo te purisajanna            namo te purisuttama
               kusalena samekkhasi                 amanussapi tam vandanti.
               Sutam netam abhinhaso               tasma evam vademhase
               jinam vandatha gotamam                  jinam vandama gotamam
               vijjacaranasampannam              buddham vandama gotamam.
@Footnote: 1 nagananca adhipati virupakkhoti .  2 Ma. nageheva.
               Yena uttarakuru ramma 1-        mahaneru sudassano
              manussa tattha jayanti          amama apariggaha.
              Na te bijam pavappanti 2-         napi niyanti nangala
              akatthapakimam salim                paribhunjanti manusa.
              Akanam athusam suddham                   sugandham tandulapphalam
              tundikire 3- pacitvana         tato bhunjanti bhojanam.
              Gavim ekakhuram katva                anuyanti diso disam
              pasum ekakhuram katva                 anuyanti diso disam.
              Itthim vahanam 4- katva           anuyanti diso disam
              purisam vahanam katva                anuyanti diso disam.
              Kumarim vahanam katva               anuyanti diso disam
              kumaram vahanam katva               anuyanti diso disam.
              Te yane abhiruhitva              sabba disa anupariyanti 5-
                                 pacara tassa rajino.
          Hatthiyanam assayanam           dibbam yanam upatthitam
          pasada sivika ceva           maharajassa yasassino.
          Tassa ca nagara ahu              antalikkhe sumapita
    atanata kusinata parakusinata     natapariya 6- parakusitanata.
          Uttarena kapivanto 7-       janoghamaparena ca
    navanavatiyo 8- ambaraambaravatiyo      alakamanda nama rajadhani
@Footnote: 1 Ma. uttarakuruvho. 2 Ma. Yu. pavapanti. 3 Ma. Yu. tundikire.
@4 Ma. itthim va vahanam. Yu. itthivahanam. ito param idisameva.
@5 Ma. anupariyayanti .  6 Ma. natasuriya Yu. natapuriya. 7 Ma. kasivanto.
@8 Ma. navanavutiyo.
    Kuverassa kho pana marisa maharajassa    visana nama rajadhani
          tasma kuvero maharaja              vessavanoti pavuccati.
          Paccesanto pakasenti               tatola tattala tatotala
               ojasi tejasi tatojasi
               suro 1- raja arittho nemi.
               Rahadopi tattha dharani nama
               yato megha pavassanti
               vassa yato patayanti
               sabhapi tattha bhagalavati 2- nama
               yattha yakkha payirupasanti.
          Tattha niccaphala rukkha         nanadijaganayuta
          mayurakoncabhiruda             kokilabhihi 3- vaggubhi.
          Jivanjivakasaddettha            atho otthavacittaka
          kukkutaka kuliraka             vane pokkharasataka.
          Sukasalikasaddettha            dandamanavakani ca
          sobhati sabbakalam sa          kuveranalini sada.
     [213] Ito sa uttara disa     iti nam acikkhati jano
          yam disam abhipaleti                 maharaja yasassi so.
          Yakkhanam adhipati 4-             kuvero iti namaso
          ramati naccagitehi                   yakkhehi 5- purakkhato.
@Footnote: 1 Ma. Yu. suro. 2 Ma. salavati. 3 Ma. kokiladihi.
@4 Ma. yakkhananca adhipati. 5 Ma. yakkheheva.
          Puttapi tassa bahavo            ekanamati me sutam
          asiti dasa eko ca                  indanama mahabbala.
          Te capi buddham disvana          buddham adiccabandhunam
          durato va namassanti                mahantam vitasaradam.
          Namo te purisajanna            namo te purisuttama
          kusalena samekkhasi                 amanussapi tam vandanti.
          Sutam netam abhinhaso              tasma evam vademhase
          jinam vandatha gotamam jinam            vandama gotamam
          vijjacaranasampannam              buddham vandama gotamanti.
     [214]  Ayam  kho  sa  marisa  atanatiya  rakkha bhikkhunam bhikkhuninam
upasakanam   upasikanam  guttiya  rakkhaya  avihimsaya  phasuviharayati .
Yassa   kassaci   marisa   bhikkhussa   va  bhikkhuniya  va  upasakassa  va
upasikaya   va   ayam  atanatiya  rakkha  sugahita  bhavissati  samatta
pariyaputa  tance  amanusso  yakkho  va  yakkhini  va  yakkhapotako  va
yakkhapotika   va  yakkhamahamatto  va  yakkhaparisajjo  va  yakkhapacaro
va   gandhabbo   va  gandhabbi  va  gandhabbapotako  va  gandhabbapotika
va   gandhabbamahamatto   va   gandhabbaparisajjo   va   gandhabbapacaro
va   kumbhando   va  kumbhandi  va  kumbhandapotako  va  kumbhandapotika
va       kumbhandamahamatto      va      kumbhandaparisajjo      va
kumbhandapacaro   va   nago   va   nagini   va   nagapotako   va
Nagapotika   va  nagamahamatto  va  nagaparisajjo  va  nagapacaro
va   padutthacitto   bhikkhum   va   bhikkhunim   va   upasakam  va  upasikam
va   gacchantam   va   anugaccheyya   thitam  va  upatittheyya  nisinnam  va
upanisideyya  nipannam  va  upanipajjeyya  .  na  me  so marisa amanusso
labheyya  gamesu  va  nigamesu  va  sakkaram  va  garukaram  va  .  na
me   so   marisa  amanusso  labheyya  alakamandaya  nama  rajadhaniya
vatthum  va  vasam  va  .  na  me  so  marisa amanusso labheyya yakkhanam
samitim gantum.
     {214.1}  Apissu  nam  marisa  amanussa  anavayhampi  1-  kareyyum
avivayham   .   apissu   nam   marisa  amanussa  attahi  2-  paripunnahi
paribhasahi   paribhaseyyum  .  apissu  nam  marisa  amanussa  rittampi  3-
pattam   sise  nikkujjeyyum  .  apissu  nam  marisa  amanussa  sattadhapissa
muddham  phaleyyum  santi  hi  marisa  amanussa  canda  ruddha  4-  rabhasa
te   neva  maharajanam  adiyanti  na  maharajanam  purisakanam  adiyanti
na  maharajanam  purisakanam  purisakanam  adiyanti  .  te  kho  te marisa
amanussa maharajanam avaruddha nama vuccanti.
     {214.2}  Seyyathapi  marisa  ranno  magadhassa  vijite cora 5-
te   neva  ranno  magadhassa  adiyanti  na  ranno  magadhassa  purisakanam
adiyanti  na  ranno  magadhassa  purisakanam  purisakanam  adiyanti  te  kho
te  marisa  mahacora  ranno  magadhassa avaruddha nama vuccanti evameva
kho  marisa  santi  hi  6-  amanussa  canda  ruddha 4- rabhasa te neva
@Footnote: 1 Ma. anavayhampi nam. Yu. anavayhampi nam. 2 Ma. Yu. attahipi.
@3 Ma. rittam pissa. 4 Yu. rudda. 5 Ma. Yu. mahacora. 6 Ma. Yu. hisaddo natthi.
Maharajanam    adiyanti   na   maharajanam   purisakanam   adiyanti   na
maharajanam   purisakanam   purisakanam   adiyanti   te   kho  te  marisa
amanussa maharajanam avaruddha nama vuccanti.
     {214.3}  Yo  hi  koci  marisa  amanusso  yakkho va yakkhini va
yakkhapotako   va  yakkhapotika  va  yakkhamahamatto  va  yakkhaparisajjo
va  yakkhapacaro  va  gandhabbo  va  gandhabbi  va  gandhabbapotako  va
gandhabbapotika   va   gandhabbamahamatto   va   gandhabbaparisajjo   va
gandhabbapacaro   va   kumbhando  va  kumbhandi  va  kumbhandapotako  va
kumbhandapotika   va   kumbhandamahamatto   va   kumbhandaparisajjo   va
kumbhandapacaro  va  nago va nagini 1- va nagapotako va nagapotika
va  nagamahamatto  va  nagaparisajjo  va nagapacaro va padutthacitto
bhikkhum  va  bhikkhunim  va  upasakam  va upasikam va gacchantam va anugaccheyya
thitam  va  upatittheyya  nisinnam  va upanisideyya nipannam va upanipajjeyya.
Imesam   yakkhanam   mahayakkhanam  senapatinam  mahasenapatinam  ujjhapetabbam
vikkanditabbam  viravitabbam  ayam  yakkho  ganhati  ayam  yakkho avisati 2- ayam
yakkho  hetheti  ayam yakkho vihetheti ayam yakkho himsati ayam yakkho vihimsati ayam
yakkho na muncatiti.
     [215] Katamesam yakkhanam mahayakkhanam senapatinam mahasenapatinam.
          Indo somo varuno ca           bharadvajo pajapati
          candano kamasettho ca         kinnughandu nighandu ca.
@Footnote: 1 Ma. nagi .  2 Yu. avisati.
          Panado opamanno ca         devasuto ca matali
          cittaseno ca gandhabbo         naloraja janosabho 1-
          satagiro hemavato              punnako karatiyo gulo 2-
          sivako muccalindo ca             vessamitto yugandharo.
          Gopalo suppagedho 3- ca    hiri netti ca mandiyo
          pancalacando alavako 4- pajunno sumukho dadhimukho 5-
          mani manicaro 6- digho         atho serisako saha 7-.
     [216]   Imesam   yakkhanam  mahayakkhanam  senapatinam  mahasenapatinam
ujjhapetabbam    vikkanditabbam   viravitabbam   ayam   yakkho   ganhati   ayam
yakkho  avisati  8-  ayam  yakkho  hetheti ayam yakkho vihetheti ayam yakkho
himsati ayam yakkho vihimsati ayam yakkho na muncatiti.
     [217]  Ayam  kho  sa  marisa  atanatiya  rakkha bhikkhunam bhikkhuninam
upasakanam   upasikanam  guttiya  rakkhaya  avihimsaya  phasuviharayati .
Handa   cadani   mayam   marisa   gacchama  bahukicca  mayam  bahukaraniyati .
Yassadani tumhe maharajano kalam mannathati.
     [218]   Athakho   cattaro   maharaja   utthayasana   bhagavantam
abhivadetva    padakkhinam   katva   tatthevantaradhayimsu   .   tepi   kho
yakkha   utthayasana   appekacce   bhagavantam   abhivadetva   padakkhinam
katva    tatthevantaradhayimsu    appekacce   bhagavata   saddhim   sammodimsu
sammodaniyam     katham     saraniyam     vitisaretva    tatthevantaradhayimsu
@Footnote: 1 Ma. Yu. janesabho. 2 Ma. gulo. 3 Ma. supparodho. 4 Ma. alavako.
@5 Ma. Yu. pajunno sumano sumukho. 6 Ma. manimanivaro. 7 Yu. serissako saha.
@8 Yu. avisati.
Appekacce    yena   bhagava   tenanjalimpanametva   tatthevantaradhayimsu
appekacce    namagottam   savetva   tatthevantaradhayimsu   appekacce
tunhibhuta tatthevantaradhayimsu.
     [219]  Athakho  bhagava  tassa  rattiya  accayena  bhikkhu amantesi
imam   bhikkhave   rattim   cattaro   maharaja  mahatiya  ca  yakkhasenaya
mahatiya   ca   gandhabbasenaya   mahatiya  ca  kumbhandasenaya  mahatiya  ca
nagasenaya    catuddisam   rakkham   thapetva   catuddisam   gumbam   thapetva
catuddisam    ovaranam   thapetva   abhikkantaya   rattiya   abhikkantavanna
kevalakappam     gijjhakutam     obhasetva     yenaham     tenupasankamimsu
upasankamitva  mam  abhivadetva  ekamantam  nisidimsu  .  tepi  kho bhikkhave
yakkha   appekacce   mam   abhivadetva  ekamantam  nisidimsu  appekacce
maya    saddhim   sammodimsu   sammodaniyam   katham   saraniyam   vitisaretva
ekamantam     nisidimsu    appekacce    yenaham    tenanjalimpanametva
ekamantam    nisidimsu    appekacce   namagottam   savetva   ekamantam
nisidimsu appekacce tunhibhuta ekamantam nisidimsu.
     {219.1}  Ekamantam  nisinno  kho  bhikkhave  vessavano maharaja
mam   etadavoca   santi  hi  bhante  ulara  yakkha  bhagavato  appasanna
santi  hi  bhante  ulara  yakkha  bhagavato pasanna santi hi bhante majjhima
yakkha   bhagavato  appasanna  santi  hi  bhante  majjhima  yakkha  bhagavato
pasanna  santi  hi  bhante  nica  yakkha bhagavato appasanna santi hi bhante
Nica   yakkha   bhagavato   pasanna  yebhuyyena  kho  pana  bhante  yakkha
appasannayeva  bhagavato  tam  kissa  hetu  bhagava  hi  bhante panatipata
veramaniya   dhammam   deseti   adinnadana   veramaniya  dhammam  deseti
kamesu   micchacara  veramaniya  dhammam  deseti  musavada  veramaniya
dhammam deseti suramerayamajjapamadatthana veramaniya dhammam deseti.
     {219.2}   Yebhuyyena  kho  pana  bhante  yakkha  appativiratayeva
panatipata    appativirata    adinnadana    appativirata    kamesu
micchacara  appativirata musavada appativirata suramerayamajjapamadatthana
tesantam   hoti   appiyam   amanapam   santi  hi  bhante  bhagavato  savaka
aranne   vanapatthani   pantani   senasanani   patisevanti   appasaddani
appanigghosani   vijanavatani   manussarahaseyyakani   patisallanasaruppani
tattha   santi  ulara  yakkha  nivasino  ye  imasmim  bhagavato  pavacane
appasanna   tesam   pasadaya   ugganhatu   bhante  bhagava  atanatiyam
rakkham  bhikkhunam  bhikkhuninam  upasakanam  upasikanam  guttiya  rakkhaya avihimsaya
phasuviharayati  .  adhivasesim  kho  aham  bhikkhave  tunhibhavena. Athakho
bhikkhave  vessavano  maharaja  mam  1-  adhivasanam  viditva tayam velayam
imam atanatiyam rakkham abhasi
     [220] Vipassissa namatthu           cakkhumantassa sirimato
          sikhissapi namatthu                    sabbabhutanukampino
.pe.  (soyeva  purimo  peyyalo  vittharetabbo)  .  ayam  kho  sa
@Footnote: 1 Ma. me.
Marisa   atanatiya   rakkha   bhikkhunam  bhikkhuninam  upasakanam  upasikanam
guttiya    rakkhaya   avihimsaya   phasuviharayati   .   handadani   mayam
marisa   gacchama   bahukicca   mayam   bahukaraniyati   .  yassadani  tumhe
maharajano  kalam  mannathati  .  athakho  bhikkhave  cattaro  maharaja
utthayasana   mam   abhivadetva  padakkhinam  katva  tatthevantaradhayimsu .
Tepi  kho  bhikkhave  yakkha  utthayasana  appekacce  mam  abhivadetva
padakkhinam   katva   tatthevantaradhayimsu  appekacce  maya  saddhim  sammodimsu
sammodaniyam     katham     saraniyam     vitisaretva    tatthevantaradhayimsu
appekacce     yenaham     tenanjalimpanametva     tatthevantaradhayimsu
appekacce    namagottam   savetva   tatthevantaradhayimsu   appekacce
tunhibhuta    tatthevantaradhayimsu   .   ugganhatha   bhikkhave   atanatiyam
rakkham   pariyapunatha   bhikkhave   atanatiyam   rakkham   dharetha   bhikkhave
atanatiyam   rakkham   atthasanhitayam   1-  bhikkhave  atanatiya  rakkha
bhikkhunam   bhikkhuninam   upasakanam   upasikanam   guttiya  rakkhaya  avihimsaya
phasuviharayati  .  idamavoca  bhagava  .  attamana  te  bhikkhu  bhagavato
bhasitam abhinandunti.
                 Atanatiyasuttam nitthitam navamam.
                   ----------------
@Footnote: 1 Ma. atthasamhita.
                       Sangitisuttam
     [221]  Evamme  sutam . Ekam samayam bhagava mallesu carikancaramano
mahata   bhikkhusanghena   saddhim   pancamattehi   bhikkhusatehi   yena   pava
nama   mallanam   nagaram  tadavasari  .  tatra  sudam  bhagava  pavayam  viharati
cundassa kammaraputtassa ambavane.
     [222]   Tena  kho  pana  samayena  paveyyakanam  mallanam  ubbhatakam
nama   navam   santhagaram   acirakaritam   hoti  anajjhavuttham  samanena  va
brahmanena  va  kenaci  va  manussabhutena  .  assosum  kho paveyyaka
malla   bhagava   kira   mallesu   carikancaramano   mahata  bhikkhusanghena
saddhim   pancamattehi   bhikkhusatehi   pavam   anuppatto   pavayam   viharati
cundassa   kammaraputtassa   ambavaneti   .   athakho  paveyyaka  malla
yena    bhagava   tenupasankamimsu   upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva
ekamantam   nisidimsu   .   ekamantam   nisinna   kho  paveyyaka  malla
bhagavantam   etadavocum   idha  bhante  paveyyakanam  mallanam  ubbhatakannama
navam   santhagaram   acirakaritam   hoti   1-   anajjhavuttham  samanena  va
brahmanena  va  kenaci  va  manussabhutena  tanca  kho  2- bhante bhagava
pathamam   paribhunjatu   bhagavata   pathamam  paribhuttam  paccha  paveyyaka  malla
paribhunjissanti   tadassa   3-   paveyyakanam   mallanam   digharattam  hitaya
sukhayati  .  adhivasesi  kho 4- bhagava tunhibhavena. Athakho paveyyaka
@Footnote: 1 Yu. ayam na dissati. 2 Yu. tam bhante. 3 Yu. paveyyaka malla paribhunjissanti
@tadasusati ime patha na dissanti. 4 Yu. khosaddo na dissati.
Malla  bhagavato  adhivasanam  viditva  utthayasana  bhagavantam  abhivadetva
padakkhinam    katva    yena    santhagaram   tenupasankamimsu   upasankamitva
sabbasantharim    santhagaram    santharitva   1-   asanani   pannapetva
udakamanikam    patitthapetva   telappadipam   aropetva   yena   bhagava
tenupasankamimsu  upasankamitva  bhagavantam  abhivadetva  ekamantam  atthamsu .
Ekamantam  thita  kho  te  2-  paveyyaka  malla  bhagavantam  etadavocum
sabbasantharisanthatam   3-   bhante  santhagaram  [4]-  asanani  pannattani
udakamaniko   patitthapito   telappadipo   aropito   yassadani   bhante
bhagava kalam mannatiti.
     [223]    Athakho   bhagava   nivasetva   pattacivaramadaya   saddhim
bhikkhusanghena    yena   santhagaram   tenupasankami   upasankamitva   pade
pakkhaletva  santhagaram  pavisitva  majjhimam  thambham  nissaya  puratthabhimukho
nisidi   .   bhikkhusanghopi   kho   5-   pade  pakkhaletva  santhagaram
pavisitva   pacchimam   bhittim   nissaya   puratthabhimukho   nisidi  bhagavantamyeva
purakkhatva   paveyyakapi  kho  malla  pade  pakkhaletva  santhagaram
pavisitva   puratthimam   bhittim   nissaya  pacchimabhimukha  nisidimsu  bhagavantamyeva
purakkhatva  .  athakho  bhagava  paveyyake  malle  bahudeva rattim dhammiya
kathaya    sandassetva    samadapetva   samuttejetva   sampahamsetva
uyyojesi    abhikkanta   kho   vasettha   ratti   yassadani   [6]-
kalam   mannathati   .  evam  bhanteti  kho  paveyyaka  malla  bhagavato
@Footnote: 1 Ma. santharitva bhagavato. Yu. santharapetva. 2 Yu. ayam na dissati.
@3 Yu. sabbasantharim santhatam. 4 Ma. bhagavato. 5 Yu. khosaddo na dissati.
@6 Ma. Yu. tumhe.
Patissutva    utthayasana   bhagavantam   abhivadetva   padakkhinam   katva
pakkamimsu.
     [224]  Athakho  bhagava  acirapakkantesu  paveyyakesu  1-  mallesu
tunhibhutam   bhikkhusangham   anuviloketva   ayasmantam   sariputtam  amantesi
vigatathinamiddho   kho   sariputta   bhikkhusangho   patibhatu  [2]-  sariputta
bhikkhunam  dhammiya  kathaya 3- pitthi me agilayati tamaham ayameyyamiti 4-.
Evam   bhanteti   kho   ayasma   sariputto   bhagavato  paccassosi .
Athakho   bhagava   catuggunam   sanghatim   pannapetva   dakkhinena  passena
sihaseyyam   kappesi   padena   5-  padam  accadhaya  sato  sampajano
utthanasannam manasikaritva.
     [225]   Tena   kho   pana  samayena  nigantho  nataputto  pavayam
adhuna   kalakato   hoti   .   tassa   kalakiriyaya   bhinna   nigantha
dvelhakajata     6-     bhandanajata     kalahajata    vivadapanna
annamannam   mukhasattihi   vitudanta   vicaranti   na   tvam   imam   dhammavinayam
ajanissasi   7-   kim  tvam  imam  dhammavinayam  ajanissasi  micchapatipanno
tvamasi   ahamasmi   sammapatipanno   sahitam  me  asahitante  pure  vacaniyam
paccha  avaca  paccha  vacaniyam  pure avaca adhicinnante viparavattam aropito
te   vado   niggahito  tvamasi  paravadapamokkhaya  8-  nibbethehi  va
sace   pahositi   .   vadhoyeveko   manne   niganthesu   nataputtiyesu
anuvattati   .  yepi  niganthassa  nataputtassa  savaka  gihi  odatavasana
@Footnote: 1 Yu. ayam patho na dissati. 2 Ma. Yu. tam. 3 Ma. Yu. dhammi katha.
@4 Ma. Yu. ayamissamiti. 5 Ma. Yu. pade. 6 Ma. Yu. dvedhikajata.
@7 Ma. Yu. ajanasi aham imam dhammavinayam ajanami. 8 Yu. caravadappamokkhaya.
Tepi  niganthesu  nataputtiyesu  nibbinnarupa  virattarupa  1-  pativanarupa
yatha    tam    durakkhate    dhammavinaye    duppavedite    aniyyanike
anupasamasamvattanike asammasambuddhappavedite bhinnathupe appatisarane.
     {225.1}  Athakho  ayasma  sariputto  bhikkhu  amantesi nigantho
avuso   nataputto   pavayam   adhuna   kalakato   tassa  kalakiriyaya
bhinna    nigantha    dvelhakajata    .pe.   bhinnathupe   appatisarane
evanhetam   avuso   hoti   2-  durakkhate  dhammavinaye  duppavedite
aniyyanike   anupasamasamvattanike   asammasambuddhappavedite   .  ayam  kho
panavuso  amhakam  bhagavata  dhammo  svakkhato  suppavedito  niyyaniko
upasamasamvattaniko   sammasambuddhappavedito   tattha  sabbeheva  sangayitabbam
na   vivaditabbam   yathayidam   brahmacariyam   addhaniyam   assa  ciratthitikam  tadassa
bahujanahitaya    bahujanasukhaya   lokanukampaya   atthaya   hitaya   sukhaya
devamanussanam.
     {225.2}  Katamo  cavuso  amhakam  bhagavata  dhammo  svakkhato
suppavedito     niyyaniko    upasamasamvattaniko    sammasambuddhappavedito
tattha   3-   sabbeheva   sangayitabbam  na  vivaditabbam  yathayidam  brahmacariyam
addhaniyam     assa    ciratthitikam    tadassa    bahujanahitaya    bahujanasukhaya
lokanukampaya atthaya hitaya sukhaya devamanussanam.
     [226]  Atthi  kho  avuso  tena  bhagavata janata passata arahata
sammasambuddhena    eko    dhammo   sammadakkhato   tattha   sabbeheva
sangayitabbam    na    vivaditabbam    yathayidam   brahmacariyam   addhaniyam   assa
@Footnote: 1-2 Yu. ayam patho na dissati .  3 Ma. Yu. yattha.
Ciratthitikam   tadassa   bahujanahitaya   bahujanasukhaya   lokanukampaya  atthaya
hitaya  sukhaya  devamanussanam  .  katamo  eko  dhammo . Sabbe satta
aharatthitika   sabbe   satta   sankharatthitika  .  ayam  kho  avuso
tena   bhagavata   janata   passata   arahata   sammasambuddhena  eko
dhammo   sammadakkhato   tattha   sabbeheva   sangayitabbam   na  vivaditabbam
yathayidam   brahmacariyam   addhaniyam   assa   ciratthitikam   tadassa   bahujanahitaya
bahujanasukhaya lokanukampaya atthaya hitaya sukhaya devamanussanam.
                 Sangitiyaekakam nitthitam 1-.
     [227]  Atthi  kho  avuso  tena  bhagavata janata passata arahata
sammasambuddhena    dve    dhamma    sammadakkhata   tattha   sabbeheva
sangayitabbam   .pe.   atthaya  hitaya  sukhaya  devamanussanam  .  katame
dve dhamma 2-.
     {227.1}   Namanca   rupanca   .  avijja  ca  bhavatanha  ca .
Bhavaditthi   ca   vibhavaditthi   ca   .  ahirikanca  anottappanca  .  hiri  ca
ottappanca   .   dovacassata  ca  papamittata  ca  .  sovacassata  ca
kalyanamittata   ca  .  apattikusalata  ca  apattivutthanakusalata  ca .
Samapattikusalata   ca   samapattivutthanakusalata   ca   .  dhatukusalata  ca
manasikarakusalata    ca   .   ayatanakusalata   ca   paticcasamuppadakusalata
ca  .  thanakusalata  ca  atthanakusalata  ca . Ajjavanca maddavanca 3-.
Khanti   ca   soraccanca   .   sakhalyanca   patisantharo  ca  .  avihimsa
ca    soceyyanca    .    mutthasaccanca   asampajannanca   .   sati   ca
@Footnote: 1 Ma. Yu. sangitiyaekakam nitthitanti na dissanti. 2 Ma. Yu. ayam na dissati.
@3 Ma. Yu. ajjavanca lajjavanca.
Sampajannanca   .   indriyesu   aguttadvarata  ca  bhojane  amattannuta
ca   .   indriyesu   guttadvarata   ca   bhojane   mattannuta  ca .
Patisankhanabalanca   bhavanabalanca   .   satibalanca  samadhibalanca  .  samatho
ca   vipassana   ca   .   samathanimittanca   paggahanimittanca   .   paggaho
ca   avikkhepo   ca   .   silavipatti  ca  ditthivipatti  ca  .  silasampada
ca   ditthisampada   ca   .  silavisuddhi  ca  ditthivisuddhi  ca  .  ditthivisuddhi
kho  pana  yatha  ditthissa  ca  padhanam  .  samvego  ca samvejaniyesu thanesu
samviggassa   ca   yoniso   padhanam  .  asantutthita  ca  kusalesu  dhammesu
appativanita   ca  padhanasmim  .  vijja  ca  vimutti  ca  .  khaye  nanam
anuppade   nanam   .   ime   kho   avuso  tena  bhagavata  janata
passata    arahata    sammasambuddhena    dve   dhamma   sammadakkhata
tattha sabbeheva sangayitabbam .pe. Sukhaya devamanussananti.
                   Sangitiyadukam nitthitam 1-.
     [228]  Atthi  kho  avuso  tena  bhagavata janata passata arahata
sammasambuddhena    tayo    dhamma    sammadakkhata   tattha   sabbeheva
sangayitabbam    .pe.    atthaya   hitaya   sukhaya   devamanussanam  .
Katame tayo dhamma.
     {228.1}   Tini  akusalamulani  lobho  akusalamulam  doso  akusalamulam
moho   akusalamulam   .   tini   kusalamulani   alobho   kusalamulam  adoso
kusalamulam    amoho    kusalamulam    .    tini   duccaritani   kayaduccaritam
vaciduccaritam     manoduccaritam     .     tini     sucaritani    kayasucaritam
@Footnote: 1 Ma. Yu. sangitiyadukam nitthitanti na dissanti.
Vacisucaritam manosucaritam.
     {228.2}   Tayo   akusalavitakka   kamavitakko   byapadavitakko
vihimsavitakko      .      tayo      kusalavitakka     nekkhammavitakko
abyapadavitakko      avihimsavitakko     .    tayo    akusalasankappa
kamasankappo     byapadasankappo      vihimsasankappo     .    tayo
kusalasankappa           nekkhammasankappo          abyapadasankappo
avihimsasankappo.
     {228.3}    Tisso    akusalasanna   kamasanna   byapadasanna
vihimsasanna   .   tisso   kusalasanna   nekkhammasanna  abyapadasanna
avihimsasanna    .    tisso   akusaladhatuyo   kamadhatu   byapadadhatu
vihimsadhatu    .   tisso   kusaladhatuyo   nekkhammadhatu   abyapadadhatu
avihimsadhatu.
     {228.4}  Aparapi  tisso  dhatuyo  kamadhatu rupadhatu arupadhatu.
Aparapi   tisso   dhatuyo   rupadhatu  arupadhatu  nirodhadhatu  .  aparapi
tisso   dhatuyo  hinadhatu  majjhimadhatu  panitadhatu  1-  .  tisso  tanha
kamatanha    bhavatanha    vibhavatanha    .   aparapi   tisso   tanha
kamatanha    rupatanha    arupatanha    .   aparapi   tisso   tanha
rupatanha     arupatanha     nirodhatanha     .    tini    sannojanani
sakkayaditthi    vicikiccha    silabbataparamaso    .    tayo    asava
kamasavo   bhavasavo   avijjasavo  .  tayo  bhava  kamabhavo  rupabhavo
arupabhavo.
     {228.5}  Tisso  esana  kamesana bhavesana brahmacariyesana.
Tisso     vidha     seyyohamasmiti     vidha    sadisohamasmiti    vidha
hinohamasmiti   vidha   .  tayo  addha  atito  addha  anagato  addha
@Footnote: 1 Yu. hinadhatu majjhimadhatu panitadhatu.
Paccuppanno   addha  .  tayo  anta  sakkayo  anto  sakkayasamudayo
anto  sakkayanirodho  anto  .  tisso  vedana  sukha  vedana dukkha
vedana    adukkhamasukha   vedana   .   tisso   dukkhata   dukkhadukkhata
sankharadukkhata    viparinamadukkhata    .    tayo   rasi   micchattaniyato
rasi sammattaniyato rasi aniyato rasi.
     {228.6}  Tisso  kankha  1-  atitam  va  addhanam arabbha kankhati
vicikicchati  nadhimuccati  na  sampasidati  anagatam  va  addhanam arabbha kankhati
vicikicchati   nadhimuccati   na  sampasidati  etarahi  va  paccuppannam  addhanam
arabbha kankhati vicikicchati nadhimuccati na sampasidati.
     {228.7}  Tini  tathagatassa  arakkheyyani 2- parisuddhakayasamacaro
avuso  tathagato  natthi  tathagatassa  kayaduccaritam  yam  tathagato rakkheyya
ma   me  idam  paro  annasiti  parisuddhavacisamacaro  avuso  tathagato
natthi   tathagatassa   vaciduccaritam   yam  tathagato  rakkheyya  ma  me  idam
paro    annasiti    parisuddhamanosamacaro   avuso   tathagato   natthi
tathagatassa   manoduccaritam   yam  tathagato  rakkheyya  ma  me  idam  paro
annasiti   .   tayo   kincana   rago  kincanam  doso  kincanam  moho
kincanam   .   tayo  aggi  ragaggi  dosaggi  mohaggi  .  aparepi  tayo
aggi   ahuneyyaggi   dakkhineyyaggi   gahapataggi  .  tividhena  rupasangaho
sanidassanasappatigharupam           anidassanasappatigharupam           anidassana-
appatigharupam   .   tayo   sankhara   punnabhisankharo  apunnabhisankharo
@Footnote: 1 Ma. tayo tama .  2 Yu. arakkheyyani.
Anenjabhisankharo   .   tayo   puggala   sekkho  puggalo  asekkho
puggalo  nevasekkho  nasekkho  puggalo  .  tayo  thera  jatitthero
dhammatthero    sammatitthero    1-   .   tini   punnakiriyavatthuni   2-
danamayam    punnakiriyavatthu    3-   silamayam   punnakiriyavatthu   bhavanamayam
punnakiriyavatthu. Tini codanavatthuni ditthena sutena parisankaya.
     {228.8}  Tisso  kamupapattiyo  santavuso satta paccupatthitakama
te  paccupatthitesu  kamesu  vasam  vattenti  seyyathapi  manussa ekacce
ca  deva  ekacce  ca  vinipatika  ayam  pathama  kamupapatti  santavuso
satta   nimmitakama   te   nimminitva   nimminitva  4-  kamesu  vasam
vattenti   seyyathapi   deva   nimmanarati   ayam   dutiya   kamupapatti
santavuso   satta   paranimmitakama   te   paranimmitesu   kamesu  vasam
vattenti seyyathapi deva paranimmitavasavatti ayam tatiya kamupapatti.
     {228.9}   Tisso   sukhupapattiyo   santavuso   satta  sukham  5-
uppadetva    uppadetva    sukham    viharanti    seyyathapi   deva
brahmakayika     ayam     pathama     sukhupapatti    santavuso    satta
sukhena   abhisanna   parisanna   paripura   paripphuta  te  kadaci  karahaci
udanam   udanenti   aho   sukham   aho   sukhanti   seyyathapi   deva
abhassara    ayam    dutiya    sukhupapatti   santavuso   satta   sukhena
abhisanna    parisanna   paripura   paripphuta   te   santamyeva   samtusita
cittasukham  pativedenti  6-  seyyathapi  deva  subhakinha  7-  ayam tatiya
@Footnote: 1 Ma. Yu. sammutithero. 2 Ma. Yu. ... kiriyavatthuni. 3 Ma. Yu. ...kiriyavatthu.
@4 Yu. nimmetva nimmetva. 5 Ma. Yu. ayam patho na dissati. 6 Ma. Yu.
@tusita sukham patisamvedenti. 7 Yu. subhakinna.
Sukhupapatti   .   tisso   panna   sekkha   panna   asekkha   panna
nevasekkha    nasekkha    panna    .    aparapi   tisso   panna
cintamaya    panna    sutamaya    panna    bhavanamaya   panna  .
Tinavudhani    sutavudham    pavivekavudham    pannavudham    .    tinindriyani
anannatannassamitindriyam     annindriyam     annatavindriyam    .    tini
cakkhuni   mamsacakkhu   dibbacakkhu  pannacakkhu  .  tisso  sikkha  adhisilasikkha
adhicittasikkha    adhipannasikkha    .    tisso   bhavana   kayabhavana
cittabhavana    pannabhavana    .   tini   anuttariyani   dassananuttariyam
patipadanuttariyam vimuttanuttariyam.
     {228.10}    Tayo    samadhi    savitakkavicaro    1-   samadhi
avitakkavicaramatto    2-   samadhi   avitakkavicaro   3-   samadhi  .
Aparepi    tayo    samadhi    sunnato    samadhi    animitto    samadhi
appanihito   samadhi   .   tini   soceyyani  kayasoceyyam  vacisoceyyam
manosoceyyam    .    tini    moneyyani   kayamoneyyam   vacimoneyyam
manomoneyyam    .    tini    kosallani    ayakosallam   apayakosallam
upayakosallam  .  tayo  mada  arogyamado  yobbanamado jatimado 4-.
Tinadhipateyyani   5-  attadhipateyyam  lokadhipateyyam  dhammadhipateyyam .
Tini   kathavatthuni   atitam   va   addhanam   arabbha  katham  katheyya  evam
ahosi  atitamaddhananti  anagatam  va  addhanam  arabbha  katham katheyya evam
bhavissati    anagatamaddhananti    etarahi    va    paccuppannam   addhanam
arabbha  katham  katheyya  evam  6-  etarahi  paccuppannanti  7- . Tisso
@Footnote: 1 Ma. savitakkasavicaro. Yu. savitakko savicaro. 2 Yu. avitakko vicaramatto.
@3 Ma. avitakkaavicaro. Yu. avitakko avicaro. 4 Ma. Yu. jivitamado.
@5 Ma. tini adhipateyyani. 6 Ma. Yu. evam hoti. 7 Ma. paccuppannam addhananti.
Vijja    pubbenivasanussatinanam   vijja   sattanam   cutupapate   nanam
vijja   asavanam   khaye   nanam   vijja   .   tayo  vihara  dibyo
viharo  1-  brahmaviharo  2-  ariyo  viharo  .  tini  patihariyani
iddhipatihariyam   adesanapatihariyam   anusasanipatihariyam  .  ime  kho
avuso   tena   bhagavata   janata   passata  arahata  sammasambuddhena
tayo    dhamma    sammadakkhata   tattha   sabbeheva   sangayitabbam   na
vivaditabbam .pe. Atthaya hitaya sukhaya devamanussanam.
                  Sangitiyattikam nitthitam 3-.
     [229]  Atthi  kho  avuso  tena  bhagavata janata passata arahata
sammasambuddhena   cattaro   dhamma   sammadakkhata   tattha   sabbeheva
sangayitabbam    .pe.    atthaya   hitaya   sukhaya   devamanussanam  .
Katame   cattaro   .   cattaro  satipatthana  idhavuso  bhikkhu  kaye
kayanupassi   viharati   atapi   sampajano   satima   vineyya   loke
abhijjhadomanassam   .  vedanasu  vedana  .  citte  citta  .  dhammesu
dhammanupassi   viharati   atapi   sampajano   satima   vineyya   loke
abhijjhadomanassam.
     [230]   Cattaro   sammappadhana   idhavuso   bhikkhu  anuppannanam
papakanam   akusalanam   dhammanam   anuppadaya   chandam   janeti   vayamati
viriyam    arabhati    cittam   pagganhati   padahati   uppannanam   papakanam
akusalanam   dhammanam   pahanaya   chandam   janeti  vayamati  viriyam  arabhati
@Footnote: 1 Ma. Yu. dibbo viharo. 2 Ma. brahma viharo. 3 Ma. Yu. sangitiyattikam
@nitthitanti na dissanti.
Cittam   pagganhati   padahati   anuppannanam   kusalanam  dhammanam  uppadaya
chandam   janeti   vayamati   viriyam   arabhati   cittam   pagganhati   padahati
uppannanam    kusalanam    dhammanam   thitiya   asammosaya   bhiyyobhavaya
vepullaya   bhavanaya  paripuriya  chandam  janeti  vayamati  viriyam  arabhati
cittam pagganhati padahati.
     [231]  Cattaro  iddhipada idhavuso bhikkhu chandasamadhipadhanasankhara-
samannagatam     iddhipadam    bhaveti    viriyasamadhipadhanasankharasamannagatam
iddhipadam     bhaveti     cittasamadhipadhanasankharasamannagatam     iddhipadam
bhaveti vimamsasamadhipadhanasankharasamannagatam iddhipadam bhaveti.
     [232]   Cattari   jhanani   idhavuso   bhikkhu  vivicceva  kamehi
vivicca    akusalehi    dhammehi    savitakkam   savicaram   vivekajam   pitisukham
pathamajjhanam    upasampajja    viharati   vitakkavicaranam   vupasama   ajjhattam
sampasadanam   cetaso   ekodibhavam   avitakkam   avicaram  samadhijam  pitisukham
dutiyajjhanam    upasampajja    viharati   pitiya   ca   viraga   upekkhako
ca   viharati   sato   ca  sampajano  sukhanca  kayena  patisamvedeti  yantam
ariya    acikkhanti    upekkhako    satima    sukhavihariti   tatiyajjhanam
upasampajja  viharati  sukhassa  ca  pahana  dukkhassa  ca  pahana  pubbe  va
somanassadomanassanam     atthangama    adukkhamasukham    upekkhasatiparisuddhim
catutthajjhanam upasampajja viharati.
     [233]   Catasso  samadhibhavana  atthavuso  samadhibhavana  bhavita
Bahulikata   ditthadhammasukhaviharaya   samvattati   .  atthavuso  samadhibhavana
bhavita    bahulikata    nanadassanapatilabhaya   samvattati   .   atthavuso
samadhibhavana    bhavita    bahulikata    satisampajannaya    samvattati  .
Atthavuso    samadhibhavana    bhavita    bahulikata   asavanam   khayaya
samvattati.
     {233.1}   Katama   cavuso   samadhibhavana   bhavita  bahulikata
ditthadhammasukhaviharaya   samvattati   .   idhavuso  bhikkhu  vivicceva  kamehi
vivicca   akusalehi   dhammehi   savitakkam   savicaram   .pe.   catutthajjhanam
upasampajja   viharati   ayam   avuso   samadhibhavana   bhavita  bahulikata
ditthadhammasukhaviharaya samvattati.
     {233.2}   Katama   cavuso   samadhibhavana   bhavita  bahulikata
nanadassanapatilabhaya    samvattati    .    idhavuso   bhikkhu   alokasannam
manasikaroti   divasannam   adhitthati  yatha  diva  tatha  rattim  yatha  rattim
tatha   diva   iti   vivatena   cetasa  apariyonaddhena  sappabhasam  cittam
bhaveti     ayam     avuso     samadhibhavana    bhavita    bahulikata
nanadassanapatilabhaya samvattati.
     {233.3}   Katama   cavuso   samadhibhavana   bhavita  bahulikata
satisampajannaya    samvattati   .   idhavuso   bhikkhuno   vidita   vedana
uppajjanti    vidita   upatthahanti   vidita   abbhattham   gacchanti   vidita
sanna    uppajjanti   vidita   upatthahanti   vidita   abbhattham   gacchanti
vidita    vitakka   uppajjanti   vidita   upatthahanti   vidita   abbhattham
gacchanti     ayam     avuso     samadhibhavana    bhavita    bahulikata
satisampajannaya samvattati.
     {233.4}   Katama   cavuso   samadhibhavana   bhavita  bahulikata
asavanam  khayaya  samvattati  .  idhavuso bhikkhu pancasu upadanakkhandhesu 1-
udayabbayanupassi   viharati   iti   rupam  iti  rupassa  samudayo  iti  rupassa
atthangamo  .  iti  vedana . Iti sanna. Iti sankhara. Iti vinnanam
iti   vinnanassa   samudayo   iti   vinnanassa   atthangamo   2-   ayam
avuso samadhibhavana bhavita bahulikata asavanam khayaya samvattati.
     [234]   Catasso   appamanna   idhavuso   bhikkhu  mettasahagatena
cetasa   ekam   disam   pharitva  viharati  tatha  dutiyam  tatha  tatiyam  tatha
catuttham    iti    uddhamadho    tiriyam   sabbadhi   sabbattataya   sabbavantam
lokam    mettasahagatena   cetasa   vipulena   mahaggatena   appamanena
averena  abyapajjhena  pharitva  viharati  .  karunasahagatena  cetasa .
Muditasahagatena   cetasa   .   upekkhasahagatena   cetasa   ekam  disam
pharitva    viharati   tatha   dutiyam   tatha   tatiyam   tatha   catuttham   iti
uddhamadho  tiriyam  sabbadhi  sabbattataya  sabbavantam  lokam  upekkhasahagatena
cetasa   vipulena   mahaggatena   appamanena   averena   abyapajjhena
pharitva viharati.
     [235]  Cattaro  arupa  3-  idhavuso  bhikkhu  sabbaso rupasannanam
samatikkama    patighasannanam    atthangama    nanattasannanam   amanasikara
ananto     akasoti     akasanancayatanam     upasampajja    viharati
sabbaso     akasanancayatanam     samatikkamma     anantam    vinnananti
@Footnote: 1 Yu. pancasupadanakkhandhesu. 2 Yu. atthangamoti. 3 Ma. aruppa.
Vinnanancayatanam     upasampajja    viharati    sabbaso    vinnanancayatanam
samatikkamma    natthi    kinciti    akincannayatanam    upasampajja   viharati
sabbaso      akincannayatanam     samatikkamma     nevasannanasannayatanam
upasampajja viharati.
     [236]  Cattari  apassenani  idhavuso  bhikkhu  sankhayekam patisevati
sankhayekam adhivaseti sankhayekam parivajjeti sankhayekam vinodeti.
     [237]   Cattaro   ariyavamsa   idhavuso   bhikkhu  santuttho  hoti
itaritarena    civarena   itaritaracivarasantutthiya   ca   vannavadi   na   ca
civarahetu    anesanam   appatirupam   apajjati   aladdha   ca   civaram   na
paritassati   laddha   ca   civaram   agadhito   1-  amucchito  anajjhapanno
adinavadassavi     nissaranapanno     paribhunjati     taya     ca    pana
itaritaracivarasantutthiya    nevattanukkamseti    na    param   vambheti   yo
hi   tattha   dakkho   analaso   sampajano   patissato  ayam  vuccatavuso
bhikkhu porane agganne ariyavamse thito.
     {237.1}  Puna  caparam  avuso  bhikkhu  santuttho  hoti  itaritarena
pindapatena        itaritarapindapatasantutthiya       ca       vannavadi
na    ca    pindapatahetu    anesanam    appatirupam   apajjati   aladdha
ca   pindapatam   na   paritassati  laddha  ca  pindapatam  agadhito  amucchito
anajjhapanno       adinavadassavi       nissaranapanno       paribhunjati
taya     ca     pana     itaritarapindapatasantutthiya    nevattanukkamseti
na    param   vambheti   yo   hi   tattha   dakkho   analaso   sampajano
@Footnote: 1 Yu. agathito. evamuparipi.
Patissato   ayam   vuccatavuso   bhikkhu   porane   agganne   ariyavamse
thito.
     {237.2}  Puna  caparam  avuso  bhikkhu  santuttho  hoti  itaritarena
senasanena    itaritarasenasanasantutthiya    ca    vannavadi    na    ca
senasanahetu   anesanam   appatirupam   apajjati   aladdha   ca  senasanam
na   paritassati   laddha   ca  senasanam  agadhito  amucchito  anajjhapanno
adinavadassavi     nissaranapanno     paribhunjati     taya     ca    pana
itaritarasenasanasantutthiya     nevattanukkamseti    na    param    vambheti
yo   hi  tattha  dakkho  analaso  sampajano  patissato  ayam  vuccatavuso
bhikkhu porane agganne ariyavamse thito.
     {237.3}  Puna  caparam  avuso  bhikkhu pahanaramo hoti pahanarato
bhavanaramo   hoti   bhavanarato   taya   ca   pana   pahanaramataya
pahanaratiya   bhavanaramataya   bhavanaratiya  nevattanukkamseti  na  param
vambheti   yo   hi   tattha   dakkho  analaso  sampajano  patissato  ayam
vuccatavuso bhikkhu porane agganne ariyavamse thito 1-.
     [238]  Cattari  padhanani  samvarappadhanam pahanappadhanam bhavanappadhanam
anurakkhanappadhanam    .    katamancavuso    samvarappadhanam   .   idhavuso
bhikkhu   cakkhuna   rupam   disva  na  nimittaggahi  hoti  nanubyanjanaggahi
yatvadhikaranamenam    cakkhundriyam    asamvutam    viharantam    abhijjhadomanassa
papaka   akusala   dhamma   anvassaveyyum   tassa   samvaraya  patipajjati
rakkhati   cakkhundriyam   cakkhundriye   samvaram   apajjati  .  sotena  saddam
sutva   .   ghanena   gandham  ghayitva  .  jivhaya  rasam  sayitva .
@Footnote: 1 Ma. thitoti.
Kayena   photthabbam  phusitva  .  manasa  dhammam  vinnaya  na  nimittaggahi
hoti   nanubyanjanaggahi   yatvadhikaranamenam   manindriyam   asamvutam  viharantam
abhijjhadomanassa    papaka   akusala   dhamma   anvassaveyyum   tassa
samvaraya   patipajjati   rakkhati   manindriyam   manindriye   samvaram   apajjati
idam vuccatavuso samvarappadhanam.
     {238.1}   Katamancavuso   pahanappadhanam   .   idhavuso   bhikkhu
uppannam   kamavitakkam   nadhivaseti   pajahati  vinodeti  byantikaroti  1-
anabhavangameti   uppannam   byapadavitakkam   .pe.  uppannam  vihimsavitakkam
nadhivaseti   pajahati   .pe.   uppannuppanne  papake  akusale  dhamme
nadhivaseti    pajahati    vinodeti   byantikaroti   anabhavangameti   idam
vuccatavuso pahanappadhanam.
     {238.2}   Katamancavuso   bhavanappadhanam   .   idhavuso  bhikkhu
satisambojjhangam    bhaveti    vivekanissitam    viraganissitam    nirodhanissitam
vossaggaparinamim   .   dhammavicayasambojjhangam  bhaveti  .  viriyasambojjhangam
bhaveti  .  pitisambojjhangam  bhaveti  .  passaddhisambojjhangam  bhaveti .
Samadhisambojjhangam     bhaveti     .    upekkhasambojjhangam    bhaveti
vivekanissitam     viraganissitam     nirodhanissitam    vossaggaparinamim    idam
vuccatavuso bhavanappadhanam.
     {238.3}   Katamancavuso   anurakkhanappadhanam  .  idhavuso  bhikkhu
uppannam    bhaddakam    samadhinimittam    anurakkhati   atthikasannam   puluvakasannam
vinilakasannam     vicchiddakasannam     uddhumatakasannam     idam    vuccatavuso
anurakkhanappadhanam.
@Footnote: 1 Ma. byantim karoti. evamuparipi.
     [239]   Cattari   nanani   dhamme   nanam   *-  anvaye  nanam
paricchedananam   1-   sammatinanam   2-   .  aparanipi  cattari  nanani
dukkhe    nanam   dukkhasamudaye   3-   nanam   dukkhanirodhe   4-   nanam
dukkhanirodhagaminiya patipadaya 5- nanam.
     [240]   Cattari   sotapattiyangani  sappurisasamsevo  saddhammassavanam
yonisomanasikaro dhammanudhammapatipatti.
     [241]   Cattari   sotapannassa   angani  idhavuso  ariyasavako
buddhe   aveccappasadena   samannagato  hoti  itipi  so  bhagava  araham
sammasambuddho     vijjacaranasampanno    sugato    lokavidu    anuttaro
purisadammasarathi    sattha    devamanussanam    buddho    bhagavati   dhamme
aveccappasadena   samannagato   hoti   svakkhato   bhagavata   dhammo
sanditthiko   akaliko   ehipassiko   opanayiko   paccattam   veditabbo
vinnuhiti    sanghe   aveccappasadena   samannagato   hoti   supatipanno
bhagavato   savakasangho   ujupatipanno  bhagavato  savakasangho  nayapatipanno
bhagavato    savakasangho   samicipatipanno   bhagavato   savakasangho   yadidam
cattari   purisayugani   attha   purisapuggala   esa  bhagavato  savakasangho
ahuneyyo     pahuneyyo    dakkhineyyo    anjalikaraniyo    anuttaram
punnakkhettam    lokassati    ariyakantehi   silehi   samannagato   hoti
akhandehi   acchiddehi   asabalehi   akammasehi  bhujissehi  vinnupasatthehi
aparamatthehi samadhisamvattanikehi.
@Footnote: 1 Ma. pariye nanam. 2 Ma. sammutiya nanam. Yu. sammutinanam. 3 Yu. samudaye.
@4 Yu. nirodhe. 5 Yu. magge.
@* mikar—kr khagoe nanam peDna nanam
     [242]    Cattari    samannaphalani   sotapattiphalam   sakadagamiphalam
anagamiphalam arahattaphalam.
     [243]    Catasso   dhatuyo   pathavidhatu   apodhatu   tejodhatu
vayodhatu.
     [244]  Cattaro  ahara  kabalikaro 1- aharo olariko va
sukhumo    va    phasso    dutiyo    manosancetana   tatiya   vinnanam
catuttham.
     [245]   Catasso   vinnanatthitiyo  rupupayam  va  avuso  vinnanam
titthamanam    titthati    ruparammanam    rupappatittham    nandupasevanam    vuddhim
virulhim   vepullam   apajjati  .  vedanupayam  va  avuso  .  sannupayam
va   avuso   .   sankharupayam   va  avuso  .  vinnanam  titthamanam
titthati    sankhararammanam   sankharappatittham   nandupasevanam   vuddhim   virulhim
vepullam apajjati.
     [246]    Cattari    agatigamanani   chandagatim   gacchati   dosagatim
gacchati mohagatim gacchati bhayagatim gacchati.
     [247]   Cattaro   tanhuppada  civarahetu  va  avuso  bhikkhuno
tanha    uppajjamana    uppajjati    pindapatahetu    va    avuso
bhikkhuno    tanha    uppajjamana    uppajjati    senasanahetu    va
avuso   bhikkhuno   tanha  uppajjamana  uppajjati  abhibhavabhavahetu  2-
va avuso bhikkhuno tanha uppajjamana uppajjati.
@Footnote: 1 Yu. kabalinkaro .  2 Ma. Yu. itibhava ....
     [248]     Catasso     patipada     dukkhapatipada    dandhabhinna
dukkhapatipada        khippabhinna       sukhapatipada       dandhabhinna
sukhapatipada khippabhinna.
     [249]   Aparapi   catasso   patipada   akkhama   patipada   khama
patipada dama patipada sama patipada.
     [250]   Cattari   dhammapadani   anabhijjha   dhammapadam   abyapado
dhammapadam sammasati dhammapadam sammasamadhi dhammapadam.
     [251]    Cattari    dhammasamadanani   atthavuso   dhammasamadanam
paccuppannam   dukkhanceva   ayatinca  dukkhavipakam  atthavuso  dhammasamadanam
paccuppannam   dukkhanceva   ayatinca   sukhavipakam  atthavuso  dhammasamadanam
paccuppannam      sukhanceva      ayatinca     dukkhavipakam     atthavuso
dhammasamadanam paccuppannam sukhanceva ayatinca sukhavipakam.
     [252]    Cattaro    dhammakkhandha    silakkhandho    samadhikkhandho
pannakkhandho vimuttikkhandho.
     [253] Cattari balani viriyabalam satibalam samadhibalam pannabalam.
     [254]    Cattari    adhitthanani    pannadhitthanam   saccadhitthanam
cagadhitthanam upasamadhitthanam.
     [255]   Cattaro  panhabyakarana  1-  ekamsabyakaraniyo  panho
patipucchabyakaraniyo    panho    vibhajjabyakaraniyo    panho    thapaniyo
panho.
@Footnote: 1 Ma. ...byakaranani. Yu. ...vyakarana.
     [256]   Cattari   kammani   atthavuso   kammam  kanham  kanhavipakam
atthavuso    kammam   sukkam   sukkavipakam   atthavuso   kammam   kanhasukkam
kanhasukkavipakam    atthavuso    kammam    akanhaasukkam   akanhaasukkavipakam
kammakkhayaya samvattati.
     [257]   Cattaro   sacchikaraniya   dhamma   pubbenivaso   satiya
sacchikaraniyo      sattanam      cutupapato     cakkhuna     sacchikaraniyo
atthavimokkha    kayena    sacchikaraniya    asavanam    khayo   pannaya
sacchikaraniyo.
     [258] Cattaro ogha kamogho bhavogho ditthogho avijjogho.
     [259]    Cattaro   yoga   kamayogo   bhavayogo   ditthiyogo
avijjayogo.
     [260]   Cattaro   visamyoga   kamayogavisamyogo  bhavayogavisamyogo
ditthiyogavisamyogo avijjayogavisamyogo.
     [261]    Cattaro    gantha   abhijjha   kayagantho   byapado
kayagantho      silabbataparamaso      kayagantho     idamsaccabhiniveso
kayagantho.
     [262]     Cattari    upadanani    kamupadanam    ditthupadanam
silabbatupadanam attavadupadanam.
     [263]   Catasso   yoniyo   andajayoni  jalabujayoni  samsedajayoni
opapatikayoni.
     [264]     Catasso     gabbhavakkantiyo    idhavuso    ekacco
asampajano   matu   kucchim  okkamati  asampajano  matu  kucchismim  thati
asampajano   matu   kucchisma   nikkhamati  ayam  pathama  gabbhavakkanti .
Puna   caparam   avuso   idhekacco   sampajano   matu  kucchim  okkamati
asampajano    matu   kucchismim   thati   asampajano   matu   kucchisma
nikkhamati   ayam  dutiya  gabbhavakkanti  .  puna  caparam  avuso  idhekacco
sampajano   matu   kucchim   okkamati   sampajano  matu  kucchismim  thati
asampajano   matu   kucchisma   nikkhamati  ayam  tatiya  gabbhavakkanti .
Puna   caparam   avuso   idhekacco   sampajano   matu  kucchim  okkamati
sampajano    matu    kucchismim    thati   sampajano   matu   kucchisma
nikkhamati ayam catuttha gabbhavakkanti.
     [265]   Cattaro  attabhavapatilabha  atthavuso  attabhavapatilabho
yasmim  attabhavapatilabhe  attasancetanayeva  kamati  no  parasancetana .
Atthavuso       attabhavapatilabho       yasmim       attabhavapatilabhe
parasancetanayeva    kamati    no    attasancetana    .    atthavuso
attabhavapatilabho  yasmim  attabhavapatilabhe  attasancetana  ceva  so 1-
kamati    parasancetana   ca   .   atthavuso   attabhavapatilabho   yasmim
attabhavapatilabhe neva attasancetana kamati no parasancetana.
     [266]     Catasso     dakkhinavisuddhiyo    atthavuso    dakkhina
dayakato    visujjhati    no   patiggahakato   .   atthavuso   dakkhina
Patiggahakato   visujjhati   no   dayakato  .  atthavuso  dakkhina  neva
dayakato    visujjhati    no   patiggahakato   .   atthavuso   dakkhina
dayakato ceva visujjhati patiggahakato ca.
     [267]   Cattari   sangahavatthuni   danam   piyavajjam  1-  atthacariya
samanattata.
     [268]   Cattaro   anariyavohara   musavado   pisuna   vaca
pharusa vaca samphappalapo.
     [269]   Cattaro   ariyavohara   musavada   veramani  pisunaya
vacaya veramani pharusaya vacaya veramani samphappalapa vemani.
     [270]   Aparepi   cattaro  anariyavohara  aditthe  ditthavadita
assute sutavadita amute mutavadita avinnate vinnatavadita.
     [271]   Aparepi   cattaro  ariyavohara  aditthe  aditthavadita
assute      assutavadita      amute     amutavadita     avinnate
avinnatavadita.
     [272]   Aparepi   cattaro  anariyavohara  ditthe  aditthavadita
sute assutavadita mute amutavadita vinnate avinnatavadita.
     [273]   Aparepi   cattaro   ariyavohara   ditthe  ditthavadita
sute sutavadita mute mutavadita vinnate vinnatavadita.
     [274]  Cattaro  puggala  idhavuso  ekacco  puggalo attantapo
hoti   attaparitapananuyogamanuyutto   .   idhavuso   ekacco  puggalo
@Footnote: 1 Yu. peyyavajjam.
Parantapo   hoti   paraparitapananuyogamanuyutto   .   idhavuso  ekacco
puggalo   attantapo   ca   hoti  attaparitapananuyogamanuyutto  parantapo
ca   paraparitapananuyogamanuyutto   .  idhavuso  ekacco  puggalo  neva
attantapo   hoti   na   attaparitapananuyogamanuyutto   na  parantapo  na
paraparitapananuyogamanuyutto    so    anattantapo    aparantapo   ditthe
va   dhamme   nicchato  nibbuto  sitibhuto  1-  sukhapatisamvedi  brahmabhutena
attana viharati.
     [275]   Aparepi  cattaro  puggala  idhavuso  ekacco  puggalo
attahitaya  patipanno  hoti  no  parahitaya . Idhavuso ekacco puggalo
parahitaya   patipanno   hoti   no   attahitaya  .  idhavuso  ekacco
puggalo  neva  attahitaya  patipanno  hoti  no  parahitaya  .  idhavuso
ekacco puggalo attahitaya ceva patipanno hoti parahitaya ca.
     [276]   Aparepi   cattaro   puggala   tamo  tamaparayano  tamo
jotiparayano joti tamaparayano joti jotiparayano.
     [277]   Aparepi   cattaro   puggala   samanamacalo   samanapadumo
samanapundariko   samanesu   2-   samanasukhumalo   .   ime  kho  avuso
tena   bhagavata   janata   passata  arahata  sammasambuddhena  cattaro
dhamma    sammadakkhata    tattha    sabbeheva    sangayitabbam    .pe.
Atthaya hitaya sukhaya devamanussanam.
                  Sangitiyacatukkam nitthitam 3-.
@Footnote: 1 Yu. sitibhuto. 2 Yu. ayam patho na dissati. 3 Ma. pathamabhanavaro nitthito.
@Yu. pathamakabhanavaram nitthitam.
     [278]   Atthi   kho   avuso   tena  bhagavata  janata  passata
arahata    sammasambuddhena    panca    dhamma    sammadakkhata    tattha
sabbeheva     sangayitabbam     .pe.     atthaya    hitaya    sukhaya
devamanussanam    .    katame    panca    .   pancakkhandha   rupakkhandho
vedanakkhandho sannakkhandho sankharakkhandho vinnanakkhandho.
     [279]   Pancupadanakkhandha  rupupadanakkhandho  vedanupadanakkhandho
sannupadanakkhandho sankharupadanakkhandho vinnanupadanakkhandho.
     [280]   Panca   kamaguna   cakkhuvinneyya   rupa  ittha  kanta
manapa  piyarupa  kamupasanhita  rajaniya  1- . Sotavinneyya sadda.
Ghanavinneyya   gandha   .   jivhavinneyya  rasa  .  kayavinneyya
photthabba ittha kanta manapa piyarupa kamupasanhita rajaniya 1-.
     [281]    Panca    gatiyo    nirayo   tiracchanayoni   pettivisayo
manussa deva.
     [282]     Panca     macchariyani     avasamacchariyam    kulamacchariyam
labhamacchariyam vannamacchariyam dhammamacchariyam.
     [283]    Panca    nivaranani    kamacchandanivaranam    byapadanivaranam
thinamiddhanivaranam uddhaccakukkuccanivaranam vicikicchanivaranam.
     [284]     Panca    orambhagiyani    sannojanani    sakkayaditthi
vicikiccha silabbataparamaso kamacchando byapado.
@Footnote: 1 Ma. Yu. rajaniya.
     [285]    Pancuddhambhagiyani   sannojanani   ruparago   aruparago
mano uddhaccam avijja.
     [286]      Panca     sikkhapadani     panatipata     veramani
adinnadana    veramani   kamesu   micchacara   veramani   musavada
veramani suramerayamajjapamadatthana veramani.
     [287]    Panca    abhabbatthanani   abhabbo   avuso   khinasavo
bhikkhu   sancicca   panam   jivita   voropetum   abhabbo  khinasavo  bhikkhu
adinnam   theyyasankhatam   adatum   1-  abhabbo  khinasavo  bhikkhu  methunam
dhammam    patisevitum   abhabbo   khinasavo   bhikkhu   sampajanamusa   bhasitum
abhabbo   khinasavo   bhikkhu   sannidhikarakam   kame  paribhunjitum  seyyathapi
pubbe agarikabhuto 2-.
     [288]    Panca   byasanani   natibyasanam   bhogabyasanam   rogabyasanam
silabyasanam    ditthibyasanam    .   navuso   satta   natibyasanahetu   va
bhogabyasanahetu   va   rogabyasanahetu  va  kayassa  bheda  param  marana
apayam   duggatim   vinipatam   nirayam   upapajjanti   .   silabyasanahetu  va
avuso   satta   ditthibyasanahetu   va   kayassa   bheda  param  marana
apayam duggatim vinipatam nirayam upapajjanti.
     [289]   Panca  sampada  natisampada  bhogasampada  arogyasampada
silasampada    ditthisampada    .    navuso    satta   natisampadahetu
va    bhogasampadahetu    va    arogyasampadahetu    va   kayassa
@Footnote: 1 Ma. adiyitum. 2 Ma. agariyabhuto. Yu. agariyabhuto.
Bheda   param   marana  sugatim  saggam  lokam  upapajjanti  .  silasampadahetu
va   avuso   satta   ditthisampadahetu   va   kayassa   bheda  param
marana sugatim saggam lokam upapajjanti.
     [290]    Panca    adinava   dussilassa   silavipattiya   idhavuso
dussilo   silavipanno   pamadadhikaranam   mahatim   bhogajanim   nigacchati   ayam
pathamo   adinavo   dussilassa   silavipattiya   .   puna   caparam  avuso
dussilassa    silavipannassa    papako    kittisaddo    abbhuggacchati   ayam
dutiyo   adinavo   dussilassa   silavipattiya   .   puna   caparam  avuso
dussilo   silavipanno   yam   yadeva   parisam   upasankamati  yadi  khattiyaparisam
yadi    brahmanaparisam    yadi   gahapatiparisam   yadi   samanaparisam   avisarado
upasankamati    mankubhuto    1-    ayam    tatiyo   adinavo   dussilassa
silavipattiya   .   puna   caparam   avuso  dussilo  silavipanno  sammulho
kalam   karoti   ayam   catuttho   adinavo   dussilassa   silavipattiya .
Puna   caparam   avuso  dussilo  silavipanno  kayassa  bheda  param  marana
apayam   duggatim   vinipatam   nirayam   upapajjati   ayam   pancamo  adinavo
dussilassa silavipattiya.
     [291]   Panca   anisamsa  silavato  silasampadaya  idhavuso  silava
silasampanno    appamadadhikaranam    mahantam   bhogakkhandham   adhigacchati   ayam
pathamo   anisamso   silavato   silasampadaya   .   puna   caparam   avuso
silavato    silasampannassa    kalyano    kittisaddo   abbhuggacchati   ayam
@Footnote: 1 Yu. mankobhuto.
Dutiyo   anisamso   silavato   silasampadaya   .   puna   caparam   avuso
silava   silasampanno   yam   yadeva   parisam   upasankamati  yadi  khattiyaparisam
yadi    brahmanaparisam    yadi    gahapatiparisam   yadi   samanaparisam   visarado
upasankamati     amankubhuto     ayam     tatiyo     anisamso    silavato
silasampadaya   .   puna   caparam  avuso  silava  silasampanno  asammulho
kalam   karoti   ayam   catuttho   anisamso   silavato   silasampadaya  .
Puna   caparam   avuso  silava  silasampanno  kayassa  bheda  param  marana
sugatim    saggam   lokam   upapajjati   ayam   pancamo   anisamso   silavato
silasampadaya.
     [292]   Codakena   avuso   bhikkhuna  param  codetukamena  panca
dhamme   ajjhattam   upatthapetva   paro   codetabbo  kalena  vakkhami
no   akalena   bhutena   vakkhami  no  abhutena  sanhena  vakkhami  no
pharusena   atthasanhitena   vakkhami   no   anatthasanhitena   mettacittena
vakkhami   no   dosantarenati   .   codakena   avuso  bhikkhuna  param
codetukamena   ime   panca   dhamme   ajjhattam   upatthapetva   paro
codetabbo.
     [293]   Panca   padhaniyangani   idhavuso   bhikkhu   saddho   hoti
saddahati   tathagatassa   bodhim   itipi   so  bhagava  araham  sammasambuddho
vijjacaranasampanno   sugato   lokavidu   anuttaro  purisadammasarathi  sattha
devamanussanam    buddho    bhagavati    appabadho   hoti   appatanko
Samavepakiniya     gahaniya    samannagato    natisitaya    naccunhaya
majjhimaya   padhanakkhamaya   asatho   hoti   amayavi   yathabhutam  attanam
avikatta   satthari   va   vinnusu   va   sabrahmacarisu   araddhaviriyo
viharati   akusalanam   dhammanam   pahanaya   kusalanam  dhammanam  upasampadaya
thamava    dalhaparakkamo    anikkhittadhuro   kusalesu   dhammesu   pannava
hoti   udayatthagaminiya   pannaya   samannagato   ariyaya   nibbedhikaya
sammadukkhakkhayagaminiya.
     [294]   Panca   suddhavasa   aviha   atappa   sudassa  sudassi
akanittha.
     [295]   Panca   anagamino   antaraparinibbayi  upahaccaparinibbayi
asankharaparinibbayi sasankharaparinibbayi uddhamsoto akanitthagami.
     [296]  Panca  cetokhila  1- idhavuso bhikkhu satthari kankhati vicikicchati
nadhimuccati  na  sampasidati  .  yo so avuso bhikkhu satthari kankhati vicikicchati
nadhimuccati   na  sampasidati  tassa  cittam  na  namati  atappaya  anuyogaya
sataccaya   padhanaya   yassa   cittam   na  namati  atappaya  anuyogaya
sataccaya  padhanaya ayam pathamo cetokhilo. Puna caparam avuso bhikkhu dhamme
kankhati  .   sanghe  kankhati  .  sikkhaya  kankhati vicikicchati. Sabrahmacarisu
kupito   hoti  anattamano  ahatacitto  khilajato  .  yo  so  avuso
@Footnote: 1 Ma. Yu. sabbavaresu cetokhila.
Bhikkhu   sabrahmacarisu   kupito   hoti  anattamano  ahatacitto  khilajato
tassa   cittam   na   namati   atappaya  anuyogaya  sataccaya  padhanaya
yassa  cittam  na  namati  atappaya  anuyogaya  sataccaya  padhanaya  1-
ayam pancamo cetokhilo.
     [297]   Panca   cetaso  vinibandha  idhavuso  bhikkhu  kamesu  2-
avigatarago     hoti     avigatacchando    avigatapemo    avigatapipaso
avigataparilaho   avigatatanho  .  yo  so  avuso  bhikkhu  kamesu  2-
avigatarago     hoti     avigatacchando    avigatapemo    avigatapipaso
avigataparilaho    avigatatanho    tassa   cittam   na   namati   atappaya
anuyogaya   sataccaya   padhanaya   yassa   cittam  na  namati  atappaya
anuyogaya   sataccaya   padhanaya   ayam  pathamo  cetaso  vinibandho .
Puna  caparam  avuso  bhikkhu  kaye  avitarago 3- hoti. Sankhittam. Rupe
avitarago  3-  hoti  .  sankhittam  .  puna  caparam avuso bhikkhu yavadattham
udaravadehakam  bhunjitva  seyyasukham  passasukham  middhasukham  anuyutto  viharati.
Puna   caparam   avuso   bhikkhu   annataram  devanikayam  panidhaya  brahmacariyam
carati  iminaham  silena  va  vatena  va  tapena  va  brahmacariyena  va
devo   va  bhavissami  devannataro  vati  .  yo  so  avuso  bhikkhu
annataram    devanikayam   panidhaya   brahmacariyam   carati   iminaham   silena
va  vatena  va  tapena  va  brahmacariyena  va  devo  va  bhavissami
devannataro   vati   tassa   cittam   na   namati   atappaya  anuyogaya
@Footnote: 1 Yu. yassa cittam ... sataccaya padhanayati ime patha na dissanti. 2 Yu. kame.
@3 Yu. avigatarago.
Sataccaya   padhanaya   yassa   cittam   na  namati  atappaya  anuyogaya
sataccaya padhanaya ayam pancamo cetaso vinibandho.
     [298]    Pancindriyani    cakkhundriyam    sotindriyam    ghanindriyam
jivhindriyam kayindriyam.
     [299]     Aparanipi     pancindriyani    sukhindriyam    dukkhindriyam
somanassindriyam domanassindriyam upekkhindriyam.
     [300]     Aparanipi    pancindriyani    saddhindriyam    viriyindriyam
satindriyam samadhindriyam pannindriyam.



             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 11 page 1-252. http://84000.org/tipitaka/pali/roman_item_s.php?book=11&item=1&items=300&modeTY=2              Classified by [Item Number] :- http://84000.org/tipitaka/pali/roman_item_s.php?book=11&item=1&items=300&modeTY=2&mode=bracket              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=11&item=1&items=300&modeTY=2              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=11&item=1&items=300&modeTY=2              Study Atthakatha :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=11&i=1              The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=6&A=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=6&A=1              Contents of The Tipitaka Volume 11 http://84000.org/tipitaka/read/?index_11

แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ROMAN letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

Background color :