ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
   ThaiVersion   PaliThai   PaliRoman 
แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ENGLISH letter
TIPITAKA Volume 11 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 3 : Sutta. Tī. Pā.
                   Suttantapiṭake dīghanikāyassa
                       tatiyo bhāgo
                        -------
                       pāṭikavaggo
           namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa.
                        Pāṭikasuttaṃ
     [1]  Evamme  sutaṃ  .  ekaṃ  samayaṃ bhagavā mallesu viharati anuppiyaṃ
nāma   mallānaṃ   nigamo   .   athakho  bhagavā  pubbaṇhasamayaṃ  nivāsetvā
pattacīvaramādāya    anuppiyaṃ    piṇḍāya   pāvisi   .   athakho   bhagavato
etadahosi    atippago    kho    tāva    anuppiyāyaṃ   piṇḍāya   carituṃ
yannūnāhaṃ      yena     bhaggavagottassa     paribbājakassa     ārāmo
yena bhaggavagotto paribbājako tenupasaṅkameyyanti.
     {1.1}   Athakho   bhagavā   yena   bhaggavagottassa   paribbājakassa
ārāmo   yena   bhaggavagotto   paribbājako   tenupasaṅkami  .  athakho
bhaggavagotto  paribbājako  bhagavantaṃ  etadavoca  etu  kho  bhante bhagavā
svāgataṃ  bhante  bhagavato  cirassaṃ  kho  bhante  bhagavā  imaṃ  pariyāyamakāsi
yadidaṃ   idhāgamanāya   nisīdatu   bhante   bhagavā  idamāsanaṃ  paññattanti .
Nisīdi   bhagavā   paññatte  āsane  .  bhaggavagottopi  kho  paribbājako
Aññataraṃ   nīcaṃ  āsanaṃ  gahetvā  ekamantaṃ  nisīdi  .  ekamantaṃ  nisinno
kho    bhaggavagotto    paribbājako    bhagavantaṃ    etadavoca   purimāni
bhante    divasāni    purimatarāni    sunakkhatto    licchaviputto   yenāhaṃ
tenupasaṅkami    upasaṅkamitvā   maṃ   etadavoca   paccakkhātodāni   mayā
bhaggava   bhagavā   nadānāhaṃ   bhaggava   1-   bhagavantaṃ  uddissa  viharāmīti
kaccetaṃ   bhante   tatheva   yathā   sunakkhatto  licchaviputto  avacāti .
Tatheva  kho  etaṃ  bhaggava  yathā  sunakkhatto  licchaviputto  avaca  purimāni
bhaggava    divasāni    purimatarāni    sunakkhatto    licchaviputto   yenāhaṃ
tenupasaṅkami upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
     {1.2}  Ekamantaṃ  nisinno  kho  bhaggava  sunakkhatto licchaviputto maṃ
etadavoca    paccakkhāmidānāhaṃ    bhante   bhagavantaṃ   nadānāhaṃ   bhante
bhagavantaṃ   uddissa  viharissāmīti  .  evaṃ  vutte  ahaṃ  bhaggava  sunakkhattaṃ
licchaviputtaṃ   etadavocaṃ   api   nu   tāhaṃ   sunakkhatta  evamavocaṃ  ehi
tvaṃ   sunakkhatta   mamaṃ   uddissa   viharāhīti   .  no  hetaṃ  bhante .
Tvaṃ  vā  pana  maṃ  evaṃ  avaca  ahaṃ bhante bhagavantaṃ uddissa viharissāmīti.
No   hetaṃ   bhante   .  iti  kira  sunakkhatta  nevāhantaṃ  vadāmi  ehi
tvaṃ   sunakkhatta   mamaṃ   uddissa   viharāhīti   napi  kira  maṃ  tvaṃ  vadesi
ahaṃ    bhante    bhagavantaṃ    uddissa    viharissāmīti    evaṃ    sante
moghapurisa    ko    santo   kaṃ   paccācikkhati   2-   passa   moghapurisa
@Footnote: 1 Po. Ma. ayaṃ pāṭho natthi .  2 paccakkhāsi.
Yāvañca te idaṃ aparaddhanti.
     [2]  Na  hi  pana  me bhante bhagavā uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ
karotīti  .  api  nu  tāhaṃ  sunakkhatta  evaṃ  avacaṃ ehi tvaṃ sunakkhatta mamaṃ
uddissa     viharāhi     ahante    uttarimanussadhammā    iddhipāṭihāriyaṃ
karissāmīti  .  no  hetaṃ  bhante  .  tvaṃ  vā 1- pana maṃ evaṃ avaca ahaṃ
bhante   bhagavantaṃ   uddissa   viharissāmi   bhagavā  me  uttarimanussadhammā
iddhipāṭihāriyaṃ  karissatīti  .  no  hetaṃ  bhante  .  iti  kira  sunakkhatta
nevāhantaṃ  vadāmi  ehi  tvaṃ  sunakkhatta  mamaṃ  uddissa  viharāhi  ahante
uttarimanussadhammā   iddhipāṭihāriyaṃ  karissāmīti  napi  kira  maṃ  tvaṃ  vadesi
ahaṃ  bhante  bhagavantaṃ  uddissa  viharissāmi  bhagavā  me  uttarimanussadhammā
iddhipāṭihāriyaṃ   karissatīti   evaṃ   sante   moghapurisa   ko  santo  kaṃ
paccācikkhasi   .  taṃ  kiṃ  maññasi  sunakkhatta  kate  vā  uttarimanussadhammā
iddhipāṭihāriye    akate    vā    uttarimanussadhammā   iddhipāṭihāriye
yassatthāya mayā dhammo desito so niyyāti takkarassa sammādukkhakkhayāyāti.
Kate   vā   bhante   uttarimanussadhammā   iddhipāṭihāriye   akate  vā
uttarimanussadhammā   iddhipāṭihāriye  yassatthāya  bhagavatā  dhammo  desito
so  niyyāti  takkarassa  sammādukkhakkhayāyāti  .  iti  kira sunakkhatta kate
vā   uttarimanussadhammā   iddhipāṭihāriye  akate  vā  uttarimanussadhammā
iddhipāṭihāriye   yassatthāya   mayā   dhammo   desito   so   niyyāti
@Footnote: 1 Po. Ma. tavañca.
Takkarassa     sammādukkhakkhayāyāti     .     tatra     sunakkhatta    kiṃ
uttarimanussadhammā      iddhipāṭihāriyaṃ      kataṃ      karissati     passa
moghapurisa yāvañca te idaṃ aparaddhanti.
     [3]  Na  hi  pana  me  bhante  bhagavā  aggaññaṃ  paññapetīti  1-.
Api   nu   tāhaṃ   sunakkhatta   evaṃ   avacaṃ   ehi  tvaṃ  sunakkhatta  mamaṃ
uddissa   viharāhi   ahante   aggaññaṃ   paññapessāmīti   .  no  hetaṃ
bhante  .  tvaṃ  vā  pana  maṃ  evaṃ  avaca  ahaṃ  bhante  bhagavantaṃ uddissa
viharissāmi    bhagavā   me   aggaññaṃ   paññapessatīti   .   no   hetaṃ
bhante  .  iti  kira  sunakkhatta  nevāhantaṃ  vadāmi  ehi  tvaṃ  sunakkhatta
mamaṃ    uddissa    viharāhi    ahante   aggaññaṃ   paññapessāmīti   napi
kira   maṃ   tvaṃ   vadesi   ahaṃ   bhante   bhagavantaṃ   uddissa  viharissāmi
bhagavā    me    aggaññaṃ    paññapessatīti    evaṃ   sante   moghapurisa
ko   santo   kaṃ   paccācikkhasi  .  taṃ  kiṃ  maññasi  sunakkhatta  paññatte
vā   aggaññe   apaññatte   vā   aggaññe  yassatthāya  mayā  dhammo
desito   so   niyyāti   takkarassa   sammādukkhakkhayāyāti  .  paññatte
vā   bhante   aggaññe  apaññatte  vā  aggaññe  yassatthāya  bhagavatā
dhammo   desito   so   niyyāti   takkarassa   sammādukkhakkhayāyāti  .
Iti    kira   sunakkhatta   paññatte   vā   aggaññe   apaññatte   vā
aggaññe   yassatthāya   mayā   dhammo  desito  so  niyyāti  takkarassa
sammādukkhakkhayāyāti    .    tatra   sunakkhatta   kiṃ   aggaññaṃ   paññattaṃ
@Footnote: 1 Po. Yu. paññāpetīti.
Karissati passa moghapurisa yāvañca te idaṃ aparaddhanti 1-.
     {3.1}  Anekapariyāyena  kho  te  sunakkhatta  mama  vaṇṇo bhāsito
vajjigāme   itipi  so  bhagavā  arahaṃ  sammāsambuddho  vijjācaraṇasampanno
sugato    lokavidū    anuttaro   purisadammasārathi   satthā   devamanussānaṃ
buddho   bhagavāti  iti  kho  te  sunakkhatta  anekapariyāyena  mama  vaṇṇo
bhāsito   vajjigāme   .  anekapariyāyena  kho  te  sunakkhatta  dhammassa
vaṇṇo   bhāsito   vajjigāme   svākkhāto  bhagavatā  dhammo  sandiṭṭhiko
akāliko    ehipassiko    opanayiko   paccattaṃ   veditabbo   viññūhīti
iti   kho   te   sunakkhatta   anekapariyāyena  dhammassa  vaṇṇo  bhāsito
vajjigāme.
     {3.2}   Anekapariyāyena   kho   te  sunakkhatta  saṅghassa  vaṇṇo
bhāsito   vajjigāme   supaṭipanno   bhagavato   sāvakasaṅgho   ujupaṭipanno
bhagavato     sāvakasaṅgho     ñāyapaṭipanno     bhagavato     sāvakasaṅgho
sāmīcipaṭipanno    bhagavato    sāvakasaṅgho   yadidaṃ   cattāri   purisayugāni
aṭṭha  purisapuggalā  esa  bhagavato  sāvakasaṅgho  āhuneyyo  pāhuneyyo
dakkhiṇeyyo    añjalikaraṇīyo   anuttaraṃ   puññakkhettaṃ   lokassāti   iti
kho    te    sunakkhatta   anekapariyāyena   saṅghassa   vaṇṇo   bhāsito
vajjigāme   .  ārocayāmi  kho  te  sunakkhatta  paṭivedayāmi  kho  te
sunakkhatta    bhavissanti   kho   te   sunakkhatta   vattāro   no   visahi
sunakkhatto    licchaviputto   samaṇe   gotame   brahmacariyaṃ   carituṃ   so
@Footnote: 1 Sī. Ma. Yu. itisaddo na dissati.
Avisahanto   sikkhaṃ   paccakkhāya  hīnāyāvattoti  iti  kho  te  sunakkhatta
bhavissanti   vattāroti   .  evaṃpi  kho  bhaggava  sunakkhatto  licchaviputto
mayā   vuccamāno  apakkameva  imasmā  dhammavinayā  yathā  taṃ  āpāyiko
nerayiko.
     [4]  Ekamidāhaṃ  bhaggava samayaṃ thūlūsu 1- viharāmi uttarakā nāma thūlūnaṃ
nigamo   .  athakhvāhaṃ  bhaggava  pubbaṇhasamayaṃ  nivāsetvā  pattacīvaramādāya
sunakkhattena   licchaviputtena  pacchāsamaṇena  uttarakaṃ  piṇḍāya  pāvisiṃ  .
Tena    kho    pana   samayena   acelo   korakkhattiyo   kukkuravattiko
catukkoṇḍiko   2-   chamānikiṇṇaṃ   bhakkhasaṃ   mukheneva   khādati  mukheneva
bhuñjati   .   addasā   kho   bhaggava   sunakkhatto   licchaviputto  acelaṃ
korakkhattiyaṃ     kukkuravattikaṃ     catukkoṇḍikaṃ     chamānikiṇṇaṃ     bhakkhasaṃ
mukheneva   khādantaṃ   mukheneva   bhuñjantaṃ   .   disvānassa   etadahosi
sādhurūpo   vata   bho  arahaṃ  3-  samaṇo  catukkoṇḍiko  2-  chamānikiṇṇaṃ
bhakkhasaṃ mukheneva khādati mukheneva bhuñjatīti.
     {4.1}   Athakhvāhaṃ   bhaggava   sunakkhattassa  licchaviputtassa  cetasā
cetoparivitakkamaññāya     sunakkhattaṃ    licchaviputtaṃ    etadavocaṃ    tvaṃpi
nāma   moghapurisa   [4]-   sakyaputtiyo   paṭijānissasīti  .  kiṃ  pana  maṃ
bhante    bhagavā    evamāha    tvaṃpi   nāma   moghapurisa   sakyaputtiyo
paṭijānissasīti   .   nanu   te   sunakkhatta   imaṃ   acelaṃ   korakkhattiyaṃ
kukkuravattikaṃ    catukkoṇḍikaṃ    chamānikiṇṇaṃ   bhakkhasaṃ   mukheneva   khādantaṃ
@Footnote: 1 Sī. Yu. būmūsu. 2 Yu. catukkuṇḍiko. 3 Ma. ayaṃ. 4 Po. Ma. samaṇo.
Mukheneva   bhuñjantaṃ   disvānassa   1-   etadahosi  sādhurūpo  vata  bho
arahaṃ   samaṇo   catukkoṇḍiko   chamānikiṇṇaṃ   bhakkhasaṃ   mukheneva   khādati
mukheneva  bhuñjatīti  .  evaṃ  sante  kiṃ  pana  bhante  bhagavā  arahattassa
maccharāyatīti   .   na   kho   ahaṃ   moghapurisa   arahattassa  maccharāyāmi
apica   tuyhevetaṃ  pāpakaṃ  diṭṭhigataṃ  uppannaṃ  taṃ  pajaha  mā  te  ahosi
dīgharattaṃ    ahitāya    dukkhāya   yaṃ   kho   panetaṃ   sunakkhatta   maññasi
acelo   2-   korakkhattiyo   sādhurūpo   arahaṃ   samaṇoti  so  sattamaṃ
divasaṃ   alasakena   kālaṃ  karissati  kālakato  ca  kālakañjikā  3-  nāma
asurā    sabbanihīno    asurakāyo    tatra    uppajjissati   kālakatañca
naṃ   vīraṇatthambhake   susāne   chaḍḍessanti   .   ākaṅkhamāno  ca  tvaṃ
sunakkhatta   acelaṃ   korakkhattiyaṃ   upasaṅkamitvā   puccheyyāsi   jānāsi
āvuso   korakkhattiya   attano   gatinti   ṭhānaṃ  kho  panetaṃ  sunakkhatta
vijjati   yante   acelo   korakkhattiyo  byākarissati  jānāmi  āvuso
sunakkhatta    attano    gatiṃ   kālakañjikā   nāma   asurā   sabbanihīno
asurakāyo tatramhi uppannoti.
     {4.2}   Athakho   bhaggava  sunakkhatto  licchaviputto  yena  acelo
korakkhattiyo     tenupasaṅkami    upasaṅkamitvā    acelaṃ    korakkhattiyaṃ
etadavoca   byākato   khosi   āvuso  korakkhattiya  samaṇena  gotamena
acelo    korakkhattiyo    sattamaṃ   divasaṃ   alasakena   kālaṃ   karissati
kālakato      ca     kālakañjikā     nāma     asurā     sabbanihīno
@Footnote: 1 Ma. Yu. disvāna. 2 Po. Ma. Yu. acelaṃ korakkhattiyaṃ .  3 Sī. Yu. kālakañjā.
Asurakāyo    tatra    uppajjissati    kālakatañca    naṃ    vīraṇatthambhake
susāne    chaḍḍessantīti    yena   tvaṃ   āvuso   korakkhattiya   mattaṃ
mattaṃ   ca   bhattaṃ   bhuñjeyyāsi   mattaṃ   mattaṃ   ca  pānīyaṃ  piveyyāsi
yathā samaṇassa gotamassa micchā assa vacananti.
     {4.3}   Athakho   bhaggava   sunakkhatto  licchaviputto  ekadvīhikāya
satta   rattindivāni   gaṇesi   yathā   taṃ   tathāgatassa  asaddahamāno .
Athakho    bhaggava    acelo   korakkhattiyo   sattamaṃ   divasaṃ   alasakena
kālamakāsi    kālakato   ca   kālakañjikā   nāma   asurā   sabbanihīno
asurakāyo   tatra   uppajji   kālakatañca   naṃ   vīraṇatthambhake   susāne
chaḍḍesuṃ.
     {4.4}  Assosi  kho bhaggava sunakkhatto licchaviputto acelo kira 1-
korakkhattiyo   alasakena  kālakato  vīraṇatthambhake  susāne  chaḍḍitoti .
Athakho  bhaggava  sunakkhatto  licchaviputto  tena  vīraṇatthambhakaṃ  susānaṃ  yena
acelo   korakkhattiyo   tenupasaṅkami  upasaṅkamitvā  acelaṃ  korakkhattiyaṃ
tikkhattuṃ   pāṇinā   ākoṭesi   jānāsi  āvuso  korakkhattiya  attano
gatinti   .   athakho   bhaggava   acelo   korakkhattiyo   pāṇinā  piṭṭhiṃ
paripuñchanto    vuṭṭhāsi   jānāmi   āvuso   sunakkhatta   attano   gatiṃ
kālakañjikā     nāma    asurā    sabbanihīno    asurakāyo    tatramhi
uppannoti vatvā tattheva uttāno paripati 2-.
     {4.5}  Athakho  bhaggava  sunakkhatto licchaviputto yenāhaṃ tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā  maṃ  abhivādetvā  ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho ahaṃ
@Footnote: 1 Yu. kirasaddo natthi. 2 Ma. Yu. papati.
Bhaggava   sunakkhattaṃ   licchaviputtaṃ   etadavocaṃ   taṃ   kiṃ  maññasi  sunakkhatta
yatheva  te  ahaṃ  acelaṃ  korakkhattiyaṃ  ārabbha  byākāsiṃ tatheva taṃ vipākaṃ
no  1-  aññathā  vāti  .  yatheva  me bhante bhagavā acelaṃ korakkhattiyaṃ
ārabbha  byākāsi  tatheva  taṃ  vipākaṃ  no  aññathāti  .  taṃ  kiṃ  maññasi
sunakkhatta   yadi   evaṃ   sante   kataṃ   vā   hoti   uttarimanussadhammā
iddhipāṭihāriyaṃ   akataṃ  vāti  .  addhā  kho  bhante  evaṃ  sante  kataṃ
hoti   uttarimanussadhammā   iddhipāṭihāriyaṃ  no  akatanti  .  evaṃpi  kho
maṃ   tvaṃ   moghapurisa   uttarimanussadhammā   iddhipāṭihāriyaṃ  karontaṃ  evaṃ
vadesi  na  hi  pana  me  bhante  bhagavā  uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ
karotīti  passa  moghapurisa  yāvañca  te  idaṃ  aparaddhanti  .  evaṃpi  kho
bhaggava   sunakkhatto   licchaviputto  mayā  vuccamāno  apakkameva  imasmā
dhammavinayā yathā taṃ āpāyiko nerayiko.
     [5]   Ekamidāhaṃ   bhaggava   samayaṃ  vesāliyaṃ  viharāmi  mahāvane
kūṭāgārasālāyaṃ  .  tena  kho  pana  samayena  acelo  kaḷāramajjako 2-
vesāliyaṃ  paṭivasati  lābhaggappatto  ceva  yasaggappatto  ca  vajjigāme.
Tassa    satta    vattapadāni   samattāni   samādinnāni   honti  yāvajīvaṃ
acelo   assaṃ   na   vatthaṃ   paridaheyyaṃ  yāvajīvaṃ  brahmacārī  assaṃ  na
methunaṃ   dhammaṃ   paṭiseveyyaṃ    yāvajīvaṃ   surāmaṃseneva   yāpeyyaṃ   na
@Footnote: 1 Ma. Yu. nosaddo natthi. 2 Sī. Ma. kaḷāramaṭṭako. Sī. Yu. kandaramasuko.
Odanakummāsaṃ    bhuñjeyyaṃ   puratthimena   vesāliṃ   1-   udenaṃ   nāma
cetiyaṃ   taṃ  nātikkameyyaṃ  dakkhiṇena  vesāliṃ  gotamakaṃ  nāma  cetiyaṃ  taṃ
nātikkameyyaṃ  pacchimena  vesāliṃ  sattambaṃ  nāma  cetiyaṃ  taṃ nātikkameyyaṃ
uttarena   vesāliṃ   bahuputtakannāma   cetiyaṃ   taṃ  nātikkameyyanti  so
imesaṃ    sattannaṃ    vattapadānaṃ   samādānahetu   lābhaggappatto   ceva
yasaggappatto ca vajjigāme.
     {5.1}   Athakho   bhaggava  sunakkhatto  licchaviputto  yena  acelo
kaḷāramajjako     tenupasaṅkami    upasaṅkamitvā    acelaṃ    kaḷāramajjakaṃ
pañhaṃ   apucchi   .   tassa   acelo   kaḷāramajjako   pañhaṃ  puṭṭho  na
saṃpāyāsi      asaṃpāyanto      kopañca      dosañca     appaccayañca
pātvākāsi     .    athakho    bhaggava    sunakkhattassa    licchaviputtassa
etadahosi   sādhurūpaṃ   vata   bho   arahantaṃ   samaṇaṃ  āsādiyimhase  2-
mā vata no bho ahosi dīgharattaṃ ahitāya dukkhāyāti.
     {5.2}    Athakho    bhaggava   sunakkhatto   licchaviputto   yenāhaṃ
tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   maṃ   abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi  .
Ekamantaṃ   nisinnaṃ   kho   ahaṃ  bhaggava  sunakkhattaṃ  licchaviputtaṃ  etadavocaṃ
tvaṃpi   nāma   moghapurisa   sakyaputtiyo   paṭijānissasīti   .  kiṃ  pana  maṃ
bhante    bhagavā    evamāha    tvaṃpi   nāma   moghapurisa   sakyaputtiyo
paṭijānissasīti    .    nanu    tvaṃ    sunakkhatta    acelaṃ   kaḷāramajjakaṃ
upasaṅkamitvā    pañhaṃ    apucchi   tassa   te   acelo   kaḷāramajjako
pañhaṃ      puṭṭho      na      saṃpāyāsi     asaṃpāyanto     kopañca
@Footnote: 1 Sī. Yu. vesāliyaṃ .   2 Ma. Yu. āsādimhase.
Dosañca   appaccayañca   pātvākāsi   tassa   te   etadahosi  sādhurūpaṃ
vata   bho   arahantaṃ   samaṇaṃ  āsādiyimhase  mā  vata  no  bho  ahosi
dīgharattaṃ   ahitāya  dukkhāyāti  .  evaṃ  bhante  kiṃ  pana  bhante  bhagavā
arahattassa   maccharāyatīti   .   na   kho   ahaṃ   moghapurisa   arahattassa
maccharāyāmi    apica    tuyhevetaṃ    pāpakaṃ    diṭṭhigataṃ   uppannaṃ   taṃ
pajaha   mā   te   ahosi   dīgharattaṃ   ahitāya  dukkhāyāti  .  yaṃ  kho
panetaṃ    sunakkhatta    maññasi   acelaṃ   kaḷāramajjakaṃ   sādhurūpo   arahaṃ
samaṇoti   so   nacirasseva  parihito  sānucariko  vicaranto  odanakummāsaṃ
bhuñjamāno   sabbāneva   vesāliyāni   cetiyāni   samatikkamitvā   yasā
nihīno   kālaṃ   karissatīti   .   athakho   bhaggava  acelo  kaḷāramajjako
nacirasseva   parihito   sānucariko   vicaranto   odanakummāsaṃ  bhuñjamāno
sabbāneva   vesāliyāni   cetiyāni   samatikkamitvā   yasā  nihīno  1-
kālamakāsi.
     {5.3}   Assosi   kho  bhaggava  sunakkhatto  licchaviputto  acelo
kira    kaḷāramajjako    parihito   sānucariko   vicaranto   odanakummāsaṃ
bhuñjamāno   sabbāneva   vesāliyāni   cetiyāni   samatikkamitvā   yasā
nihīno   kālaṃ   karoti  2-  .  athakho  bhaggava  sunakkhatto  licchaviputto
yenāhaṃ    tenupasaṅkami    upasaṅkamitvā   maṃ   abhivādetvā   ekamantaṃ
nisīdi   .   ekamantaṃ   nisinnaṃ   kho  ahaṃ  bhaggava  sunakkhattaṃ  licchaviputtaṃ
etadavocaṃ  taṃ  kiṃ  maññasi  sunakkhatta  yatheva  te  ahaṃ acelaṃ kaḷāramajjakaṃ
ārabbha   byākāsiṃ   tatheva   taṃ   vipākaṃ   no   aññathā   vāti  .
@Footnote: 1 Yu. yasā nikkinno. 2 Ma. katoti.
Yatheva   me   bhante   bhagavā  acelaṃ   kaḷāramajjakaṃ  ārabbha  byākāsi
tatheva   taṃ   vipākaṃ   no  aññathāti  .  taṃ  kiṃ  maññasi  sunakkhatta  yadi
evaṃ   sante   kataṃ  vā  hoti  uttarimanussadhammā  iddhipāṭihāriyaṃ  akataṃ
vāti   .   athakho   bhante  evaṃ  sante  kataṃ  hoti  uttarimanussadhammā
iddhipāṭihāriyaṃ   no   akatanti   .   evaṃpi   kho   maṃ  tvaṃ  moghapurisa
uttarimanussadhammā    iddhipāṭihāriyaṃ   karontaṃ   evaṃ   vadesi   na   hi
pana   me   bhante   bhagavā   uttarimanussadhammā  iddhipāṭihāriyaṃ  karotīti
passa   moghapurisa  yāvañca  te  idaṃ  aparaddhanti  .  evaṃpi  kho  bhaggava
sunakkhatto    licchaviputto    mayā    vuccamāno   apakkameva   imasmā
dhammavinayā yathā taṃ āpāyiko nerayiko.
     [6]  Ekamidāhaṃ bhaggava samayaṃ tattheva 1- vesāliyaṃ viharāmi mahāvane
kūṭāgārasālāyaṃ   .   tena   kho   pana  samayena  acelo  pāṭikaputto
vesāliyaṃ  paṭivasati  lābhaggappatto  ceva  yasaggappatto  ca  vajjigāme.
So  vesāliyaṃ  parisati  evaṃ  vācaṃ  bhāsati  samaṇopi  gotamo  ñāṇavādo
ahaṃpi    ñāṇavādo    ñāṇavādo    kho    pana   ñāṇavādena   arahati
uttarimanussadhammā     iddhipāṭihāriyaṃ     dassetuṃ     samaṇo    gotamo
upaḍḍhapathaṃ    āgaccheyya    ahaṃpi    upaḍḍhapathaṃ   gaccheyya   te   tattha
ubhopi    uttarimanussadhammā    iddhipāṭihāriyaṃ    kareyyāma    ekañce
samaṇo   gotamo   uttarimanussadhammā   iddhipāṭihāriyaṃ   karissati   dvāhaṃ
karissāmi  dve  ce  samaṇo  gotamo  uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyāni
@Footnote: 1 Po. ayaṃ pāṭho natthi.
Karissati  cattārāhaṃ  karissāmi cattāri ce samaṇo gotamo uttarimanussadhammā
iddhipāṭihāriyāni    karissati   aṭṭhāhaṃ   karissāmi   .   iti   yāvatakaṃ
yāvatakaṃ     samaṇo     gotamo     uttarimanussadhammā    iddhipāṭihāriyaṃ
karissati taddiguṇaṃ taddiguṇāhaṃ karissāmīti.
     {6.1}   Iti  1-  kho  bhaggava  sunakkhatto  licchaviputto  yenāhaṃ
tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   maṃ   abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi  .
Ekamantaṃ   nisinno  kho  bhaggava  sunakkhatto  licchaviputto  maṃ  etadavoca
acelo   bhante   pāṭikaputto  vesāliyaṃ  paṭivasati  lābhaggappatto  ceva
yasaggappatto  ca  vajjigāme  so  vesāliyaṃ  parisati  evaṃ  vācaṃ  bhāsati
samaṇopi   gotamo   ñāṇavādo   ahaṃpi  ñāṇavādo  ñāṇavādo  kho  pana
ñāṇavādena    arahati    uttarimanussadhammā    iddhipāṭihāriyaṃ    dassetuṃ
samaṇo   gotamo   upaḍḍhapathaṃ   āgaccheyya   ahaṃpi   upaḍḍhapathaṃ  gaccheyyaṃ
te    tattha    ubhopi   uttarimanussadhammā   iddhipāṭihāriyaṃ   kareyyāma
ekañce   samaṇo   gotamo   uttarimanussadhammā  iddhipāṭihāriyaṃ  karissati
dvāhaṃ karissāmi. Saṅkhittaṃ. Taddiguṇaṃ taddiguṇāhaṃ karissāmīti.
     {6.2}  Evaṃ  vutte  ahaṃ  bhaggava  sunakkhattaṃ licchaviputtaṃ etadavocaṃ
abhabbo   kho   sunakkhatta  acelo  pāṭikaputto  taṃ  vācaṃ  appahāya  taṃ
cittaṃ    appahāya    taṃ    diṭṭhiṃ   appaṭinissajjitvā   mama   sammukhībhāvaṃ
āgantuṃ  sacepissa  evamassa  ahaṃ  taṃ  vācaṃ  appahāya  taṃ cittaṃ appahāya
taṃ   diṭṭhiṃ  appaṭinissajjitvā  samaṇassa  gotamassa  sammukhībhāvaṃ  gaccheyyanti
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. atha.
Muddhāpi tassa vipateyyāti.
     {6.3}  Rakkhatetaṃ  bhante  bhagavā  vācaṃ rakkhatetaṃ sugato vācanti.
Kiṃ  pana  maṃ  tvaṃ  sunakkhatta  evaṃ  vadesi  rakkhatetaṃ  bhante  bhagavā vācaṃ
rakkhatetaṃ  sugato  vācanti  .  bhagavatāpassa  bhante  esā  vā ekaṃsena
odhāritā   1-  abhabbo  acelo  pāṭikaputto  taṃ  vācaṃ  appahāya  taṃ
cittaṃ    appahāya    taṃ    diṭṭhiṃ   appaṭinissajjitvā   mama   sammukhībhāvaṃ
āgantuṃ  sacepissa  evamassa  ahaṃ  taṃ  vācaṃ  appahāya  taṃ cittaṃ appahāya
taṃ     diṭṭhiṃ    appaṭinissajjitvā    samaṇassa    gotamassa    sammukhībhāvaṃ
gaccheyyanti  muddhāpi  tassa  vipateyyāti  acelo  ca  bhante pāṭikaputto
virūparūpena bhagavato sammukhībhāvaṃ āgaccheyya tadassa bhagavato musāti.
     {6.4}  Api  nu  sunakkhatta  tathāgato  taṃ  vācaṃ  bhāseyya yā sā
vācā   dvayagāminīti  .  kiṃ  pana  bhante  bhagavatā  acelo  pāṭikaputto
cetasā  ceto  paricca  vidito  abhabbo  acelo  pāṭikaputto  taṃ  vācaṃ
appahāya   taṃ   cittaṃ   appahāya   taṃ   diṭṭhiṃ   appaṭinissajjitvā   mama
sammukhībhāvaṃ  āgantuṃ  sacepissa  evamassa  ahantaṃ  vācaṃ  appahāya taṃ cittaṃ
appahāya   taṃ   diṭṭhiṃ   appaṭinissajjitvā  samaṇassa  gotamassa  sammukhībhāvaṃ
gaccheyyanti   muddhāpi   tassa   vipateyyāti   udāhu   devatā  bhagavato
etamatthaṃ  ārocesuṃ  abhabbo bhante acelo pāṭikaputto taṃ vācaṃ appahāya
.pe.  muddhāpi  tassa vipateyyāti. Cetasā ceto paricca vidito ceva me
@Footnote: 1 Yu. ovāditā.
Sunakkhatta    acelo    pāṭikaputto    abhabbo   acelo   pāṭikaputto
taṃ   vācaṃ   appahāya   taṃ   cittaṃ   appahāya   .pe.   muddhāpi  tassa
vipateyyāti   devatāpi   mama   etamatthaṃ   ārocesuṃ   abhabbo  bhante
acelo   pāṭikaputto   taṃ   vācaṃ   appahāya   .pe.   muddhāpi  tassa
vipateyyāti.
     {6.5}   Ajitopi   nāma   licchavīnaṃ   senāpati  adhunā  kālakato
tāvatiṃsakāyaṃ    upapanno    sopi    maṃ   upasaṅkamitvā   evamārocesi
alajjī    bhante   acelo   pāṭikaputto   musāvādī   bhante   acelo
pāṭikaputto   maṃpi   bhante   acelo  pāṭikaputto  byākāsi  vajjigāme
ajito   licchavīnaṃ   senāpati   mahānirayaṃ   upapannoti   na   kho  panāhaṃ
bhante   mahānirayaṃ  upapanno  tāvatiṃsakāyaṃ  1-  upapanno  alajjī  bhante
acelo  pāṭikaputto  mūsāvādī  bhante acelo pāṭikaputto abhabbo ca 2-
bhante  acelo  pāṭikaputto  taṃ  vācaṃ  appahāya  .pe.  muddhāpi  tassa
vipateyyāti.
     {6.6} Iti kho sunakkhatta cetasā ceto paricca vidito ceva me acelo
pāṭikaputto  abhabbo  acelo  pāṭikaputto  taṃ  vācaṃ  appahāya  taṃ cittaṃ
appahāya    taṃ   diṭṭhiṃ   appaṭinissajjitvā   mama   sammukhībhāvaṃ   āgantuṃ
sacepissa  evamassa  ahantaṃ  vācaṃ  appahāya  taṃ  cittaṃ  appahāya taṃ diṭṭhiṃ
appaṭinissajjitvā     samaṇassa    gotamassa    sammukhībhāvaṃ    gaccheyyanti
muddhāpi  tassa  vipateyyāti  devatāpi  me  etamatthaṃ  ārocesuṃ abhabbo
@Footnote: 1 Yu. tāvatiṃsamhi .  2 Sī. Yu. cakāro na dissati.
Bhante   acelo   pāṭikaputto  taṃ  vācaṃ  appahāya  taṃ  cittaṃ  appahāya
taṃ   diṭṭhiṃ   appaṭinissajjitvā   bhagavato   sammukhībhāvaṃ  āgantuṃ  sacepissa
evamassa   ahantaṃ   vācaṃ   appahāya   taṃ   cittaṃ   appahāya  taṃ  diṭṭhiṃ
appaṭinissajjitvā     samaṇassa    gotamassa    sammukhībhāvaṃ    gaccheyyanti
muddhāpi  tassa  vipateyyāti  .  eso  kho  panāhaṃ  sunakkhatta  vesāliyaṃ
piṇḍāya    caritvā   pacchābhattaṃ   piṇḍapātapaṭikkanto   yena   acelassa
pāṭikaputtassa   ārāmo   tenupasaṅkamiṃ   1-  divā  vihārāya  yassadāni
tvaṃ sunakkhatta icchasi tassa ārocehīti.
     [7]   Athakho   svāhaṃ  bhaggava  pubbaṇhasamayaṃ  nivāsetvā  pattacīvaraṃ
ādāya   vesāliyaṃ   2-   piṇḍāya  pāvisiṃ  vesāliyaṃ  piṇḍāya  caritvā
pacchābhattaṃ     piṇḍapātapaṭikkanto    yena    acelassa    pāṭikaputtassa
ārāmo   tenupasaṅkamiṃ   divā  vihārāya  .  athakho  bhaggava  sunakkhatto
licchaviputto    taramānarūpo    vesāliṃ    pavisitvā   yena   abhiññātā
abhiññātā     licchavī     tenupasaṅkami     upasaṅkamitvā     abhiññāte
abhiññāte   licchavī   etadavoca   esāvuso  bhagavā  vesāliyaṃ  piṇḍāya
vicaritvā     pacchābhattaṃ     piṇḍapātapaṭikkanto     yena     acelassa
pāṭikaputtassa  ārāmo  tenupasaṅkami  divā  vihārāya  abhikkamathāyasmanto
abhikkamathāyasmanto      sādhurūpānaṃ      samaṇānaṃ      uttarimanussadhammā
iddhipāṭihāriyaṃ   bhavissatīti   .  athakho  bhaggava  abhiññātānaṃ  abhiññātānaṃ
licchavīnaṃ   etadahosi   sādhurūpānaṃ   kira  bho  samaṇānaṃ  uttarimanussadhammā
@Footnote: 1 Po. Ma. tenupasaṅkamissāmi .  2 Ma. vesāliṃ.
Iddhipāṭihāriyaṃ   bhavissati   handa   vata   bho   gacchāmāti  .  yena  ca
abhiññātā      abhiññātā      brāhmaṇamahāsālā      gahapatinecayikā
nānātitthiyasamaṇabrāhmaṇā          tenupasaṅkami          upasaṅkamitvā
abhiññāte      abhiññāte     nānātitthiyasamaṇabrāhmaṇe     etadavoca
esāvuso     bhagavā    vesāliyaṃ    piṇḍāya    caritvā    pacchābhattaṃ
piṇḍapātapaṭikkanto     yena     acelassa    pāṭikaputtassa    ārāmo
tenupasaṅkami    divāvihārāya    abhikkamathāyasmanto    abhikkamathāyasmanto
sādhurūpānaṃ samaṇānaṃ uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ bhavissatīti.
     {7.1}   Athakho   bhaggava  abhiññātānaṃ  abhiññātānaṃ  nānātitthiya-
samaṇabrāhmaṇānaṃ    etadahosi    sādhurūpānaṃ    kira    bho    samaṇānaṃ
uttarimanussadhammā     iddhipāṭihāriyaṃ    bhavissati    handa    vata    bho
gacchāmāti    .    athakho    bhaggava   abhiññātā   abhiññātā   licchavī
abhiññātā     abhiññātā    ca    brāhmaṇamahāsālā    gahapatinecayikā
nānātitthiyasamaṇabrāhmaṇā    yena   acelassa   pāṭikaputtassa   ārāmo
tenupasaṅkamiṃsu. Sā esā bhaggava parisā hoti anekasatā anekasahassā.
     {7.2}  Assosi  kho  bhaggava  acelo  pāṭikaputto abhikkantā kira
abhiññātā    abhiññātā   licchavī   abhikkantā   abhiññātā   abhiññātā
ca     brāhmaṇamahāsālā    gahapatinecayikā    nānātitthiyasamaṇabrāhmaṇā
samaṇopi   gotamo  mayhaṃ  ārāme  divāvihāraṃ  nisinnoti  .  sutvānassa
bhayaṃ    chambhitattaṃ   lomahaṃso   udapādi   .   athakho   bhaggava   acelo
Pāṭikaputto   bhīto   saṃviggo   lomahaṭṭhajāto   1-  yena  tiṇḍukakhānu-
paribbājakārāmo   tenupasaṅkami   .  assosi  kho  bhaggava  sā  parisā
acelo    kira   pāṭikaputto   bhīto   saṃviggo   lomahaṭṭhajāto   yena
tiṇḍukakhānuparibbājakārāmo tenupasaṅkantoti 2-.
     {7.3}  Athakho  bhaggava  sā  parisā  aññataraṃ purisaṃ āmantesi ehi
tvaṃ   bho   purisa   yena   tiṇḍukakhānuparibbājakārāmo   yena   acelo
pāṭikaputto    tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   acelaṃ   pāṭikaputtaṃ   evaṃ
vadehi      abhikkamāvuso     pāṭikaputta     abhikkantā     abhiññātā
abhiññātā     licchavī     abhikkantā    abhiññātā    abhiññātā    ca
brāhmaṇamahāsālā       gahapatinecayikā       nānātitthiyasamaṇabrāhmaṇā
samaṇopi   gotamo   āyasmato   ārāme  divāvihāraṃ  nisinno  bhāsitā
kho  pana  te  esāvuso  pāṭikaputta  vesāliyaṃ  parisati  vācā  samaṇopi
gotamo    ñāṇavādo    ahaṃpi    ñāṇavādo    ñāṇavādo   kho   pana
ñāṇavādena    arahati    uttarimanussadhammā    iddhipāṭihāriyaṃ    dassetuṃ
samaṇo    [3]-   gotamo   upaḍḍhapathaṃ   āgaccheyya   ahaṃpi   upaḍḍhapathaṃ
gaccheyyaṃ    te    tattha    ubhopi   uttarimanussadhammā   iddhipāṭihāriyaṃ
kareyyāma   ekañce  samaṇo  gotamo  uttarimanussadhammā  iddhipāṭihāriyaṃ
karissati  dvāhaṃ  karissāmi  dve  ce  samaṇo  gotamo  uttarimanussadhammā
iddhipāṭihāriyāni   karissati   cattārāhaṃ  karissāmi  cattāri  ce  samaṇo
@Footnote: 1 Po. lomahaṃsajāto .  2 Sī. Yu. tenupasaṅkamanto .  3 Ma. cesaddo atthi.
Gotamo    uttarimanussadhammā    iddhipāṭihāriyāni    karissati    aṭṭhāhaṃ
karissāmi   iti   yāvatakaṃ   yāvatakaṃ   samaṇo  gotamo  uttarimanussadhammā
iddhipāṭihāriyāni     karissati     taddiguṇaṃ     taddiguṇāhaṃ    karissāmīti
abhikkamayeva   1-   kho   āvuso   pāṭikaputta  upaḍḍhapathaṃ  sabbapaṭhamaṃyeva
āgantvā samaṇo gotamo āyasmato ārāme divāvihāraṃ nisinnoti.
     {7.4}  Evaṃ  bhoti kho bhaggava so puriso tassā parisāya paṭissutvā
yena     tiṇḍukakhānuparibbājakārāmo    yena    acelo    pāṭikaputto
tenupasaṅkami     upasaṅkamitvā     acelaṃ     pāṭikaputtaṃ     etadavoca
abhikkamāvuso     pāṭikaputta     abhikkantā    abhiññātā    abhiññātā
licchavī    abhikkantā   abhiññātā   abhiññātā   ca   brāhmaṇamahāsālā
.pe.    abhikkamayeva   āvuso   pāṭikaputta   upaḍḍhapathaṃ   sabbapaṭhamaṃyeva
āgantvā  samaṇo  gotamo  āyasmato  ārāme  divāvihāraṃ nisinnoti.
Evaṃ   vutte   bhaggava  acelo  pāṭikaputto  āyāmi  āvuso  āyāmi
āvusoti vatvā tattheva saṃsappati na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātuṃ.
     {7.5}  Athakho  so  bhaggava  puriso  acelaṃ  pāṭikaputtaṃ etadavoca
kiṃsu   nāma   te   āvuso   pāṭikaputta  pāvaḷāsu  nāma  te  pīṭhakasmiṃ
allīnā   pīṭhakaṃsu   nāma   te   pāvaḷāsu   allīnaṃ   āyāmi   āvuso
āyāmi    āvusoti    vatvā    tattheva    saṃsappasi    na    sakkosi
āsanāpi   vuṭṭhātunti   .   evaṃpi   kho   bhaggava  vuccamāno  acelo
pāṭikaputto   āyāmi   āvuso   āyāmi   āvusoti   vatvā  tattheva
@Footnote: 1 Ma. abhikkamasseva.
Saṃsappati na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātuṃ.
     {7.6}  Yadā  kho  so  bhaggava  puriso  aññāsi  parābhūtarūpo ayaṃ
acelo   pāṭikaputto   āyāmi   āvuso   āyāmi   āvusoti  vatvā
tattheva   saṃsappati   na   sakkoti   āsanāpi  vuṭṭhātunti  atha  taṃ  parisaṃ
āgantvā  evamārocesi  parābhūtarūpo  bho  ayaṃ 1- acelo pāṭikaputto
āyāmi   āvuso   āyāmi   āvusoti   vatvā   tattheva  saṃsappati  na
sakkoti   āsanāpi  vuṭṭhātunti  .  evaṃ  vutte  ahaṃ  bhaggava  taṃ  purisaṃ
etadavocaṃ  abhabbo  kho  āvuso  acelo  pāṭikaputto taṃ vācaṃ appahāya
taṃ   cittaṃ   appahāya   taṃ   diṭṭhiṃ   appaṭinissajjitvā   mama  sammukhībhāvaṃ
āgantuṃ  sacepissa  evamassa  ahantaṃ  vācaṃ  appahāya  taṃ  cittaṃ appahāya
taṃ     diṭṭhiṃ    appaṭinissajjitvā    samaṇassa    gotamassa    sammukhībhāvaṃ
gaccheyyanti muddhāpi tassa vipateyyāti.
                   Paṭhamabhāṇavāraṃ niṭṭhitaṃ.
     [8]   Athakho   bhaggava   aññataro   licchavimahāmatto  uṭṭhāyāsanā
taṃ   parisaṃ   etadavoca   tenahi   bho  muhuttaṃ  tāva  āgametha  yāvāhaṃ
gacchāmi    appevanāma   ahaṃpi   sakkuṇeyyaṃ   acelaṃ   pāṭikaputtaṃ   imaṃ
parisaṃ ānetunti.
     {8.1}   Athakho  so  bhaggava  licchavimahāmatto  yena  tiṇḍukakhānu-
paribbājakārāmo     yena     acelo    pāṭikaputto    tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā     acelaṃ     pāṭikaputtaṃ     etadavoca    abhikkamāvuso
pāṭikaputta     abhikkantaṃ    te    seyyo    abhikkantā    abhiññātā
@Footnote: 1 Ma. ayanti pāṭho natthi. Sī. Yu. bho ayanti dve pāṭho natthi.
Abhiññātā   ca  .  saṅkhittaṃ  .  samaṇopi  gotamo  āyasmato  ārāme
divāvihāraṃ   nisinnoti   bhāsitā   kho  pana  te  esāvuso  pāṭikaputta
vesāliyaṃ    parisati    vācā    samaṇopi   gotamo   ñāṇavādo   ahaṃpi
ñāṇavādo    .pe.    taddiguṇaṃ   taddiguṇāhaṃ   karissāmīti   abhikkamayeva
kho    āvuso    pāṭikaputta    upaḍḍhapathaṃ    sabbapaṭhamaṃyeva   āgantvā
samaṇopi   gotamo   āyasmato   ārāne  divāvihāraṃ  nisinno  bhāsitā
kho   panesā   āvuso   pāṭikaputta  samaṇema  gotamena  parisati  vācā
abhabbo   acelo   pāṭikaputto   taṃ   vācaṃ  appahāya  .pe.  muddhāpi
tassa     vipateyyāti     abhikkamāvuso    pāṭikaputta    abhikkamaneneva
te    jayaṃ    karissāma   samaṇassa   gotamassa   parājayanti   .   evaṃ
vutte    bhaggava   acelo   pāṭikaputto   āyāmi   āvuso   āyāmi
āvusoti vatvā tattheva saṃsappati na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātuṃ.
     {8.2}   Athakho  so  bhaggava  licchavimahāmatto  acelaṃ  pāṭikaputtaṃ
etadavoca   kiṃsu   nāma  te  āvuso  pāṭikaputta  pāvaḷāsu  nāma  te
pīṭhakasmiṃ  allīnā  pīṭhakaṃsu  nāma  te  pāvaḷāsu  allīnaṃ  āyāmi  āvuso
āyāmi   āvusoti   vatvā   tattheva   saṃsappasi  na  sakkosi  āsanāpi
vuṭṭhātunti   .   evaṃpi   kho  bhaggava  vuccamāno  acelo  pāṭikaputto
āyāmi   āvuso   āyāmi   āvusoti   vatvā   tattheva  saṃsappati  na
sakkoti āsanāpi vuṭṭhātuṃ.
     {8.3}   Yadā   kho   [1]-   bhaggava  licchavimahāmatto  aññāsi
parābhūtarūpo     ayaṃ     acelo    pāṭikaputto    āyāmi    āvuso
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. so.
Āyāmi   āvusoti   vatvā   tattheva   saṃsappati  na  sakkoti  āsanāpi
vuṭṭhātunti   atha   taṃ   parisaṃ  āgantvā  evaṃ  ārocesi  parābhūtarūpo
ayaṃ   acelo  pāṭikaputto  āyāmi  āvuso  āyāmi  āvusoti  vatvā
tattheva   saṃsappati   na  sakkoti  āsanāpi  vuṭṭhātunti  .  evaṃ  vutte
ahaṃ   bhaggava   taṃ   parisaṃ   etadavoca   abhabbo  kho  āvuso  acelo
pāṭikaputto    taṃ    vācaṃ   appahāya   taṃ   cittaṃ   appahāya   .pe.
Sacepissa    evamassa    ahantaṃ    vācaṃ   appahāya   .pe.   samaṇassa
gotamassa    sammukhībhāvaṃ    gaccheyyanti    muddhāpi   tassa   vipateyyāti
sacepāyasmantānaṃ  licchavīnaṃ  evamassa  mayaṃ  acelaṃ  pāṭikaputtaṃ  yāhi  1-
varattāhi  bandhitvā  goyuttehi  2-  āviñjeyyāmāti  3-  tā varattā
chijjeruṃ   4-   pāṭikaputto   vā   abhabbo  pana  acelo  pāṭikaputto
taṃ    vācaṃ   appahāya   .pe.   sacepissa   evamassa   ahantaṃ   vācaṃ
appahāya    .pe.    samaṇassa    gotasassa    sammukhībhāvaṃ   gaccheyyanti
muddhāpi tassa vipateyyāti
     [9]  Athakho  bhaggava  jāliyo  dārupattikantevāsī  uṭṭhāyāsanā  taṃ
parisaṃ  etadavoca  tenahi  bho  muhuttaṃ  tāva  āgametha  yāvāhaṃ  gacchāmi
appevanāmāhaṃ  5- sakkuṇeyyaṃ acelaṃ pāṭikaputtaṃ [6]- ānetunti. Athakho
bhaggava   jāliyo   dārupattikantevāsī   yena  tiṇḍukakhānuparibbājakārāmo
yena    acelo    pāṭikaputto    tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   acelaṃ
@Footnote: 1 Sī. Ma. Yu. ayaṃ na dissati .   2 Sī. Ma. Yu. goyugehīti pāṭhena bhavitabbaṃ.
@3 Ma. āviñcheyyāmāti. Yu. āvijjheyyāmāti .  4 Ma. chijjeyyuṃ .  5 Ma. Yu.
@appevanāma ahampi .  6 Ma. Yu. imaṃ parisaṃ.
Acelaṃ   pāṭikaputtaṃ   etadavoca   abhikkamāvuso   pāṭikaputta   abhikkantaṃ
te   seyyo   abhikkantā   abhiññātā   abhiññātā  ca  licchavī  .pe.
Samaṇopi   gotamo   āyasmato   ārāme  divāvihāraṃ  nisinno  bhāsitā
kho  pana  te  esāvuso  pāṭikaputta  vesāliyaṃ  parisati  vācā  samaṇopi
gotamo    ñāṇavādo    .pe.    taddiguṇaṃ    taddiguṇāhaṃ    karissāmīti
abhikkamayeva     āvuso     pāṭikaputta     upaḍḍhapathaṃ     sabbapaṭhamaṃyeva
āgantvā    samaṇo    gotamo    āyasmato    ārāme   divāvihāraṃ
nisinno   bhāsitā   kho   pana   te   esāvuso   pāṭikaputta  samaṇena
gotamena   parisati   vācā  abhabbo  kho  āvuso  acelo  pāṭikaputto
taṃ vācaṃ appahāya .pe.
     {9.1}   Sacepissa   evamassa   ahantaṃ   vācaṃ  appahāya  .pe.
Samaṇassa    gotamassa   sammukhībhāvaṃ   gaccheyyanti   muddhāpi   vipateyyāti
sacepāyasmantānaṃ    licchavīnaṃ    evamassa    mayaṃ    acelaṃ   pāṭikaputtaṃ
yāhi    varattāhi    bandhitvā    goyuttehi    āviñjeyyāmāti   tā
varattā   chijjeruṃ  pāṭikaputto  vā  abhabbo  pana  acelo  pāṭikaputto
taṃ   vācaṃ   appahāya   taṃ  cittaṃ  appahāya  taṃ  diṭṭhiṃ  appaṭinissajjitvā
mama   sammukhībhāvaṃ   āgantuṃ  sacepissa  evamassa  ahantaṃ  vācaṃ  appahāya
.pe.   samaṇassa   gotamassa   sammukhībhāvaṃ   gaccheyyanti   muddhāpi  tassa
vipateyyāti    abhikkamāvuso    pāṭikaputta   abhikkamaneneva   te   jayaṃ
karissāma  samaṇassa  gotamassa  parājayanti  .  evaṃ  vutte bhaggava acelo
Pāṭikaputto   āyāmi   āvuso   āyāmi   āvusoti   vatvā  tattheva
saṃsappati   na   sakkoti   āsanāpi  vuṭṭhātuṃ  .  athakho  bhaggava  jāliyo
dārupattikantevāsī   acelaṃ   pāṭikaputtaṃ   etadavoca   kiṃsu   nāma  te
āvuso   pāṭikaputta   pāvaḷāsu   nāma   te  pīṭhakasmiṃ  allīnā  pīṭhakaṃsu
nāma   te   pāvaḷāsu   allīnaṃ   āyāmi   āvuso  āyāmi  āvusoti
vatvā tattheva saṃsappasi na sakkosi āsanāpi vuṭṭhātunti.
     {9.2}  Evaṃpi  kho  bhaggava vuccamāno acelo pāṭikaputto āyāmi
āvuso   āyāmi   āvusoti   vatvā   tattheva   saṃsappati  na  sakkoti
āsanāpi   vuṭṭhātuṃ   .  yadā  kho  bhaggava  jāliyo  dārupattikantevāsī
aññāsi   parābhūtarūpo   ayaṃ   acelo   pāṭikaputto   āyāmi  āvuso
āyāmi   āvusoti   vatvā   tattheva   saṃsappati  na  sakkoti  āsanāpi
vuṭṭhātunti    atha    naṃ    etadavoca   bhūtapubbaṃ   āvuso   pāṭikaputta
sīhassa     migarañño     etadahosi    yannūnāhaṃ    aññataraṃ    vanasaṇḍaṃ
nissāya    āsayaṃ    kappeyyaṃ    tatrāsayaṃ    kappetvā   sāyaṇhasamayaṃ
āsayā    nikkhameyyaṃ    āsayā   nikkhamitvā   vijambheyyaṃ   vijambhitvā
samantā   catuddisā   anuvilokeyyaṃ   samantā   catuddisā  anuviloketvā
tikkhattuṃ    sīhanādaṃ   nadeyyaṃ   tikkhattuṃ   sīhanādaṃ   naditvā   gocarāya
pakkameyyaṃ   so   varaṃ  varaṃ  migasaṅghaṃ  1-  vadhitvā  mudumaṃsāni  mudumaṃsāni
bhakkhayitvā  tameva  āsayaṃ ajjhupeyyanti. Athakho [2]- so sīho migarājā
aññataraṃ   vanasaṇḍaṃ   nissāya   āsayaṃ   kappesi   tatrāsayaṃ   kappetvā
@Footnote: 1 Ma. Yu. migasaṅghena .  2 ma Yu. āvuso.
Sāyaṇhasamayaṃ   āsayā   nikkhami   āsayā  nikkhamitvā  vijambhi  vijambhitvā
samantā   catuddisā   anuvilokesi   samantā   catuddisā   anuviloketvā
tikkhattuṃ   sīhanādaṃ   nadi   tikkhattuṃ   sīhanādaṃ  naditvā  gocarāya  pakkami
so   varaṃ   varaṃ   migasaṅghaṃ   vadhitvā   mudumaṃsāni   mudumaṃsāni  bhakkhayitvā
tameva   āsayaṃ  ajjhupesi  .  tasseva  kho  āvuso  pāṭikaputta  sīhassa
migarañño vighāsasaṃvaddho jarasigālo ditto ceva balavā ca.
     {9.3}  Athakho  āvuso  tassa jarasigālassa etadahosi ko cāhaṃ ko
sīho    migarājā    yannūnāhaṃpi   aññataraṃ   vanasaṇḍaṃ   nissāya   āsayaṃ
kappeyyaṃ    tatrāsayaṃ   kappetvā   sāyaṇhasamayaṃ   āsayā   nikkhameyyaṃ
āsayā    nikkhamitvā    vijambheyyaṃ    vijambhitvā   samantā   catuddisā
anuvilokeyyaṃ   samantā   catuddisā   anuviloketvā   tikkhattuṃ   sīhanādaṃ
nadeyyaṃ    tikkhattuṃ    sīhanādaṃ   naditvā   gocarāya   pakkameyyaṃ   so
varaṃ   varaṃ   migasaṅghaṃ   vadhitvā   mudumaṃsāni  mudumaṃsāni  bhakkhayitvā  tameva
āsayaṃ ajjhupeyyanti.
     {9.4}   Athakho   so   āvuso   jarasigālo   aññataraṃ  vanasaṇḍaṃ
nissāya    āsayaṃ    kappesi    tatrāsayaṃ    kappetvā    sāyaṇhasamayaṃ
āsayā   nikkhami   āsayā   nikkhamitvā   vijambhi   vijambhitvā   samantā
catuddisā   anuvilokesi   samantā   catuddisā   anuviloketvā   tikkhattuṃ
sīhanādaṃ    nadissāmīti    sigālakaṃ    1-   anadi   bheraṇḍakaṃyeva   anadi
ke  ca  chave  sigāle  ke  pana  sīhanādeti. Evameva kho tvaṃ āvuso
pāṭikaputta    sugatāpadānesu    jivamāno    sugatātirittāni   bhuñjamāno
@Footnote: 1 Po. Ma. siṅgālakaṃyeva.
Tathāgate    arahante    sammāsambuddhe    āsādetabbaṃ   maññasi   ke
ca   chave  pāṭikaputte  kā  ca  tathāgatānaṃ  arahantānaṃ  sammāsambuddhānaṃ
āsādanāti  .  yato  kho  bhaggava  jāliyo  dārupattikantevāsī  imināpi
opammena  neva  asakkhi  acelaṃ  pāṭikaputtaṃ  tamhā  āsanā  cāvetuṃ.
Atha naṃ etadavoca
               sīhoti attāna samekkhiyāna
               amaññi kotthu migarājāhamasmi
               tameva 1- so sigālakaṃ anadi
               ke ca chave sigāle ke pana sīhanādeti.
     [10]   Evameva   kho   tvaṃ  āvuso  pāṭikaputta  sugatāpadānesu
jīvamāno     sugatātirittāni     bhuñjamāno     tathāgate     arahante
sammāsambuddhe   āsādetabbaṃ   maññasi  ke  ca  chave  pāṭikaputte  kā
ca   tathāgatānaṃ   arahantānaṃ   sammāsambuddhānaṃ   āsādanāti   .  yato
kho   bhaggava   jāliyo   dārupattikantevāsī   imināpi  opammena  neva
asakkhi acelaṃ pāṭikaputtaṃ tamhā āsanā cāvetuṃ. Atha naṃ etadavoca
               suññaṃ anupakaminaṃ 2- attānaṃ
               vighāse samekkhiya
               yāvattānaṃ na passati kotthu
               tāva byagghoti maññati
@Footnote: 1 Ma. Yu. tatheva .  2 Ma. Yu. aññaṃ anucaṅkamanaṃ.
               Tameva so sigālakaṃ anadi
               ke ca chave sigāle ke pana sīhanādeti.
     [11]   Evameva   kho   tvaṃ  āvuso  pāṭikaputta  sugatāpadānesu
jīvamāno     sugatātirittāni     bhuñjamāno     tathāgate     arahante
sammāsambuddhe   āsādetabbaṃ   maññasi  ke  ca  chave  pāṭikaputte  kā
ca   tathāgatānaṃ   arahantānaṃ   sammāsambuddhānaṃ   āsādanāti   .  yato
kho   bhaggava   jāliyo   dārupattikantevāsī   imināpi  opammena  neva
asakkhi acelaṃ pāṭikaputtaṃ tamhā āsanā cāvetuṃ. Atha naṃ etadavoca
               bhutvāna bheke 1- khalamūsikāyo
               kaṭasīsu khittāni ca kūṇapāni
               mahāvane suññavane vivaḍḍho
               amaññi kotthu migarājāhamasmi
               tatheva so sigālakaṃ anadi
               ke ca chave sigāle ke pana sīhanādeti.
     [12]   Evameva   kho   tvaṃ  āvuso  pāṭikaputta  sugatāpadānesu
jīvamāno     sugatātirittāni     bhuñjamāno     tathāgate     arahante
sammāsambuddhe   āsādetabbaṃ   maññasi  ke  ca  chave  pāṭikaputte  kā
ca   tathāgatānaṃ   arahantānaṃ   sammāsambuddhānaṃ   āsādanāti   .  yato
kho   bhaggava   jāliyo   dārupattikantevāsī   imināpi  opammena  neva
@Footnote: 1 Po. bhiṅge.
Asakkhi   acelaṃ  pāṭikaputtaṃ  tamhā  āsanā  cāvetuṃ  .  atha  taṃ  parisaṃ
āgantvā   evamārocesi   parābhūtarūpo   bho   acelo   pāṭikaputto
āyāmi   āvuso   āyāmi   āvusoti   vatvā   tattheva  saṃsappati  na
sakkoti āsanāpi vuṭṭhātunti.
     {12.1}  Evaṃ  vutte  ahaṃ  bhaggava  taṃ  parisaṃ  etadavocaṃ abhabbo
kho  āvuso  acelo  pāṭikaputto  taṃ  vācaṃ  appahāya taṃ cittaṃ appahāya
taṃ    diṭṭhiṃ   appaṭinissajjitvā   mama   sammukhībhāvaṃ   āgantuṃ   sacepissa
evamassa   ahantaṃ   vācaṃ   appahāya   taṃ   cittaṃ   appahāya  taṃ  diṭṭhiṃ
appaṭinissajjitvā     samaṇassa    gotamassa    sammukhībhāvaṃ    gaccheyyanti
muddhāpi    tassa   vipateyyāti   sacepāyasmantānaṃ   licchavīnaṃ   evamassa
mayaṃ   acelaṃ   pāṭikaputtaṃ   yāhi   1-  varattāhi  bandhitvā  goyuttehi
āviñjeyyāmāti   tā   varattā   chijjeruṃ   pāṭikaputto  vā  abhabbo
pana   acelo  pāṭikaputto  taṃ  vācaṃ  appahāya  .pe.  mama  sammukhībhāvaṃ
āgantuṃ   sacepissa   evamassa  ahantaṃ  vācaṃ  appahāya  .pe.  samaṇassa
gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti muddhāpi tassa vipateyyāti.
     {12.2} Athakhvāhaṃ bhaggava taṃ parisaṃ dhammiyā kathāya sandassesiṃ samādapesiṃ
samuttejesiṃ   sampahaṃsesiṃ   taṃ   parisaṃ   dhammiyā   kathāya   sandassetvā
samādapetvā    samuttejetvā    sampahaṃsetvā    mahābandhanā   mokkhaṃ
karitvā       caturāsītipāṇasahassāni      mahāviduggā       uddharitvā
tejodhātuṃ     samāpajjitvā     sattatālaṃ     vehāsaṃ    abbhuggantvā
aññaṃ      sattatālaṃpi     aggiṃ     2-     abhinimminitvā     jalitvā
@Footnote: 1 Ma. Yu. ayaṃ na dissati .  2 Ma. Yu. acciṃ.
Dhūmāyitvā 1- mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ paccuṭṭhāsiṃ.
     {12.3}    Athakho   bhaggava   sunakkhatto   licchaviputto   yenāhaṃ
tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   maṃ   abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi  .
Ekamantaṃ   nisinnaṃ   kho   ahaṃ  bhaggava  sunakkhattaṃ  licchaviputtaṃ  etadavocaṃ
taṃ   kiṃ  maññasi  sunakkhatta  yatheva  te  ahaṃ  acelaṃ  pāṭikaputtaṃ  ārabbha
byākāsiṃ  tatheva  taṃ  vipākaṃ  no  2-  aññathāti  .  yatheva  me bhante
bhagavā   acelaṃ   pāṭikaputtaṃ  ārabbha  byākāsi  tatheva  taṃ  vipākaṃ  no
aññathāti.
     {12.4}  Taṃ  kiṃ  maññasi  sunakkhatta  yadi  evaṃ sante kataṃ vā hoti
uttarimanussadhammā   iddhipāṭihāriyaṃ   akataṃ  vāti  .  addhā  kho  bhante
evaṃ  sante  kataṃ  hoti  uttarimanussadhammā  iddhipāṭihāriyaṃ no akatanti.
Evaṃpi  kho  maṃ  tvaṃ  moghapurisa  uttarimanussadhammā  iddhipāṭihāriyaṃ karontaṃ
evaṃ  vadesi  na  hi pana me bhante bhagavā uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ
karotīti  .  passa moghapurisa yāvañca te idaṃ aparaddhanti. Evaṃpi kho bhaggava
sunakkhatto  licchaviputto  mayā  vuccamāno  apakkameva  imasmā dhammavinayā
yathā taṃ āpāyiko nerayiko.
     [13]   Aggaññañcāhaṃ   bhaggava   pajānāmi  [3]-  tato  uttaritaraṃ
pajānāmi   tañca   pajānanaṃ   na   parāmasāmi  aparāmasato  va  4-  me
paccattaṃyeva    nibbuti    viditā    yadabhijānaṃ    tathāgato   no   anayaṃ
@Footnote: 1 Sī. dhūpāyitvā .  2 Po. Ma. nosaddo natthi .   3 Ma. Yu. tañca pajānāmi.
@4 Ma. ca.
Āpajjati.
     {13.1}  Santi  bhaggava  eke samaṇabrāhmaṇā issarakuttaṃ brahmakuttaṃ
ācariyakaṃ   aggaññaṃ   paññapenti   tyāhaṃ   upasaṅkamitvā   evaṃ  vadāmi
saccaṃ   kira   tumhe   āyasmanto   issarakuttaṃ   brahmakuttaṃ   ācariyakaṃ
aggaññaṃ  paññapethāti  .  te  ca  me evaṃ puṭṭhā āmāti 1- paṭijānanti
tyāhaṃ   evaṃ   vadāmi   kathaṃvihitakaṃ  pana  tumhe  āyasmanto  issarakuttaṃ
brahmakuttaṃ   ācariyakaṃ   aggaññaṃ  paññapethāti  .  te  mayā  puṭṭhā  na
saṃpāyanti    asaṃpāyantā    mamaññeva    paṭipucchanti    tesāhaṃ   puṭṭho
byākaromi   hoti  kho  so  āvuso  samayo  yaṃ  kadāci  karahaci  dīghassa
addhuno  accayena  ayaṃ  loko  saṃvaṭṭati  saṃvaṭṭamāne  loke  yebhuyyena
sattā    ābhassarasaṃvattanikā   honti   te   tattha   honti   manomayā
pītibhakkhā    sayaṃpabhā    antalikkhacarā    subhaṭṭhāyino   ciraṃ   dīghamaddhānaṃ
tiṭṭhanti.
     {13.2}  Hoti  kho  so  āvuso  samayo  yaṃ kadāci karahaci dīghassa
addhuno   accayena   ayaṃ   loko   vivaṭṭati  vivaṭṭamāne  loke  suññaṃ
brahmavimānaṃ   pātubhavati   atha   2-   aññataro  satto  āyukkhayā  vā
puññakkhayā   vā   ābhassarakāyā  cavitvā  suññaṃ  brahmavimānaṃ  upapajjati
so   tattha  hoti  manomayo  pītibhakkho  sayaṃpabho  antalikkhacaro  subhaṭṭhāyī
ciraṃ   dīghamaddhānaṃ   tiṭṭhati   tassa   tattha  ekakassa  dīgharattaṃ  nivusitattā
anabhirati   paritassanā   uppajjati   aho   vata  aññepi  sattā  itthattaṃ
āgaccheyyunti   .  athakho  aññepi  sattā  āyukkhayā  vā  puññakkhayā
@Footnote: 1 Ma. Yu. āmoti .  2 Ma. Yu. atha yo.
Vā   ābhassarakāyā   cavitvā   suññaṃ   brahmavimānaṃ   upapajjanti  tassa
sattassa   sahabyataṃ   tepi   tattha   honti  manomayā  pītibhakkhā  sayaṃpabhā
antalikkhacarā subhaṭṭhāyino ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭhanti.
     {13.3}  Tatrāvuso  yo so satto paṭhamaṃ upapanno tassa evaṃ hoti
ahamasmi    brahmā    mahābrahmā    abhibhū    anabhibhūto   aññadatthudaso
vasavatti  issaro  kattā  nimmitā  seṭṭho  sajjitā  vasī pitā bhūtabhabyānaṃ
mayā  ime  sattā  nimmitā  .  taṃ kissa hetu. Mamañhi pubbe etadahosi
aho  vata  aññepi  sattā  itthattaṃ  āgaccheyyunti  iti mamañca manopaṇidhi
ime  ca  sattā  itthattaṃ  āgatāti  .  yepi te sattā pacchā upapannā
tesaṃpi  evaṃ  hoti  ayaṃ  kho  bhavaṃ  brahmā  mahābrahmā  abhibhū anabhibhūto
aññadatthudaso   vasavatti  issaro  kattā  nimmitā  seṭṭho  sajjitā  vasī
pitā   bhūtabhabyānaṃ  iminā  mayaṃ  bhotā  brahmunā  nimmitā  .  taṃ  kissa
hetu   .   imañhi  mayaṃ  addasāma  [1]-  paṭhamaṃ  upapannaṃ  mayaṃ  panamhā
pacchā upapannāti.
     {13.4}  Tatrāvuso  yo so satto paṭhamaṃ upapanno so dīghāyukataro
ca  hoti  vaṇṇavantataro  ca  mahesakkhataro  ca. Ye pana te sattā pacchā
upapannā  te  appāyukatarā  ca  honti  dubbaṇṇatarā  ca  appesakkhatarā
ca  .  ṭhānaṃ  kho  panetaṃ  āvuso vijjati yaṃ aññataro satto tamhā kāyā
cavitvā  itthattaṃ  āgacchati  itthattaṃ  āgato samāno agārasmā anagāriyaṃ
pabbajati    agārasmā   anagāriyaṃ   pabbajito   samāno   ātappamanvāya
@Footnote:Ma. Yu. idha.
Padhānamanvāya    anuyogamanvāya   appamādamanvāya   sammāmanasikāramanvāya
tathārūpaṃ  cetosamādhiṃ  phusati  yathāsamāhite  citte taṃ pubbenivāsaṃ anussarati
tato paraṃ nānussarati.
     {13.5}  So  evamāha  yo kho so bhavaṃ brahmā mahābrahmā abhibhū
anabhibhūto   aññadatthudaso   vasavatti   issaro   kattā  nimmitā  seṭṭho
sajjitā  vasī  pitā  bhūtabhabyānaṃ  .  yena  mayaṃ  bhotā  brahmunā nimmitā
so   nicco   dhuvo  sassato  dīghāyuko  1-  avipariṇāmadhammo  sassatisamaṃ
tatheva  ṭhassati  .  ye  pana  mayaṃ  ahumhā  tena bhotā brahmunā nimmitā
te  mayaṃ  aniccā  adhuvā  asassatā  2-  appāyukā  cavanadhammā itthattaṃ
āgatāti   .   evaṃvihitakaṃ   bho   3-  tumhe  āyasmanto  issarakuttaṃ
brahmakuttaṃ    ācariyakaṃ   aggaññaṃ   paññapethāti   .   te   evamāhaṃsu
evaṃ  kho  no  āvuso  gotama  sutaṃ  yathevāyasmā  gotamo  āhāti.
Aggaññañcāhaṃ   bhaggava   pajānāmi   .  saṅkhittaṃ  .  yadabhijānaṃ  tathāgato
no anayaṃ āpajjati.
     [14]    Santi    bhaggava   eke   samaṇabrāhmaṇā   khiḍḍāpadosikaṃ
ācariyakaṃ   aggaññaṃ   paññapenti   tyāhaṃ   upasaṅkamitvā   evaṃ  vadāmi
saccaṃ   kira   tumhe   āyasmanto   khiḍḍāpadosikaṃ   ācariyakaṃ   aggaññaṃ
paññapethāti  .  te  ca  me  evaṃ  puṭṭhā  āmāti  paṭijānanti  tyāhaṃ
evaṃ    vadāmi   kathaṃvihitakaṃ   pana   tumhe   āyasmanto   khiḍḍāpadosikaṃ
ācariyakaṃ    aggaññaṃ    paññapethāti    .    te   mayā   puṭṭhā   na
saṃpāyanti    asaṃpāyantā    mamaṃyeva    paṭipucchanti    tesāhaṃ    puṭṭho
@Footnote: 1-2 Ma. Yu. ayaṃ na dissati .  3 Ma. Yu. no.
Byākaromi   santāvuso   khiḍḍāpadosikā   nāma   devā   te  ativelaṃ
hassakhiḍḍāratidhammasamāpannā        viharanti        tesaṃ       ativelaṃ
hassakhiḍḍāratidhammasamāpannānaṃ        viharataṃ        sati       sammussati
satiyā sammosāya te devā tamhā kāyā cavanti.
     {14.1}  Ṭhānaṃ  kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ aññataro satto tamhā
kāyā  cavitvā  itthattaṃ  āgacchati  itthattaṃ  āgato  samāno agārasmā
anagāriyaṃ  pabbajati  agārasmā  anagāriyaṃ  pabbajito samāno ātappamanvāya
padhānamanvāya    anuyogamanvāya   appamādamanvāya   sammāmanasikāramanvāya
tathārūpaṃ  cetosamādhiṃ  phusati  yathāsamāhite  citte taṃ pubbenivāsaṃ anussarati
tato paraṃ nānussarati.
     {14.2}  So evamāha ye kho te bhonto devā na khiḍḍāpadosikā
te   na   ativelaṃ  hassakhiḍḍāratidhammasamāpannā  viharanti  tesaṃ  nātivelaṃ
hassakhiḍḍāratidhammasamāpannānaṃ    viharataṃ    sati    na   sammussati   satiyā
asammosāya   1-  te  devā  tamhā  kāyā  na  cavanti  niccā  dhuvā
sassatā   dīghāyukā   avipariṇāmadhammā   sassatisamaṃ   tatheva   ṭhassanti .
Ye    pana    mayaṃ    ahumhā    khiḍḍāpadosikā   te   mayaṃ   ativelaṃ
hassakhiḍḍāratidhammasamāpannā       viharimhā      tesanno      ativelaṃ
hassakhiḍḍāratidhammasamāpannānaṃ     viharataṃ     sati     sammussati    satiyā
sammosāya  te  2-  mayaṃ  tamhā  kāyā  cutā  aniccā adhuvā asassatā
appāyukā  cavanadhammā  itthattaṃ  āgatāti  .  evaṃvihitakaṃ  pana 3- tumhe
āyasmanto    khiḍḍāpadosikaṃ    ācariyakaṃ    aggaññaṃ   paññapethāti  .
@Footnote: 1 Ma. Yu. asammosā .  2 Sī. Yu. eva .  3 Ma. no. Yu. bho.
Te   evamāhaṃsu   evaṃ   kho  no  āvuso  gotama  sutaṃ  yathevāyasmā
gotamo    āhāti    .    aggaññañcāhaṃ   bhaggava   pajānāmi   .pe.
Yadabhijānaṃ tathāgato no anayaṃ āpajjati.
     [15]  Santi  bhaggava  eke  samaṇabrāhmaṇā  manopadosikaṃ  ācariyakaṃ
aggaññaṃ    paññapenti    tyāhaṃ   upasaṅkamitvā   evaṃ   vadāmi   saccaṃ
kira     tumhe     āyasmanto    manopadosikaṃ    ācariyakaṃ    aggaññaṃ
paññapethāti  .  te  ca  me  evaṃ  puṭṭhā  āmāti  paṭijānanti  tyāhaṃ
evaṃ    vadāmi    kathaṃvihitakaṃ   pana   tumhe   āyasmanto   manopadosikaṃ
ācariyakaṃ   aggaññaṃ   paññapethāti   .  te  mayā  puṭṭhā  na  saṃpāyanti
asaṃpāyantā    mamaṃyeva    paṭipucchanti    tesāhaṃ    puṭṭho   byākaromi
santāvuso    manopadosikā   nāma   devā   te   ativelaṃ   aññamaññaṃ
upanijjhāyanti      te      ativelaṃ      aññamaññaṃ     upanijjhāyantā
aññamaññamhi    cittāni    padosenti    te    aññamaññaṃ   paduṭṭhacittā
kilantakāyā kilantacittā te devā tamhā kāyā cavanti.
     {15.1}  Ṭhānaṃ  kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ aññataro satto tamhā
kāyā  cavitvā  itthattaṃ  āgacchati  itthattaṃ  āgato  samāno agārasmā
anagāriyaṃ    pabbajati    agārasmā    anagāriyaṃ    pabbajito    samāno
ātappamanvāya    .pe.   tathārūpaṃ   cetosamādhiṃ   phusati   yathāsamāhite
citte taṃ pubbenivāsaṃ anussarati tato paraṃ nānussarati.
     {15.2} So evamāha ye kho te bhonto devā na manopadosikā te
Ativelaṃ    aññamaññaṃ    na    upanijjhāyanti   te   ativelaṃ   aññamaññaṃ
na    upanijjhāyantā    aññamaññamhi    cittāni   na   padosenti   te
aññamaññaṃ     apaduṭṭhacittā     akilantakāyā     akilantacittā     te
devā  1-  tamhā  kāyā  na  cavanti  niccā  dhuvā  sassatā  dīghāyukā
avipariṇāmadhammā   sassatisamaṃ  tatheva  ṭhassanti  .  ye  pana  mayaṃ  ahumhā
manopadosikā    te   mayaṃ   ativelaṃ   aññamaññaṃ   upanijjhāyimhā   te
mayaṃ    ativelaṃ    aññamaññaṃ    upanijjhāyantā    aññamaññamhi   cittāni
padosiyimhā    2-   te   mayaṃ   aññamaññaṃ   paduṭṭhacittā   kilantakāyā
kilantacittā   evaṃ   mayaṃ   3-   tamhā  kāyā  cutā  aniccā  adhuvā
asassatā   appāyukā   cavanadhammā   itthattaṃ   āgatāti  .  evaṃvihitakaṃ
pana     tumhe     āyasmanto    manopadosikaṃ    ācariyakaṃ    aggaññaṃ
paññapethāti   .  te  evamāhaṃsu  evaṃ  kho  no  āvuso  gotama  sutaṃ
yathevāyasmā   gotamo   āhāti   .   aggaññañcāhaṃ  bhaggava  pajānāmi
.pe. Yadabhijānaṃ tathāgato no anayaṃ āpajjati.
     [16]    Santi   bhaggava   eke   samaṇabrāhmaṇā   adhiccasamuppannaṃ
ācariyakaṃ   aggaññaṃ   paññapenti   tyāhaṃ   upasaṅkamitvā   evaṃ  vadāmi
saccaṃ   kira   tumhe   āyasmanto   adhiccasamuppannaṃ   ācariyakaṃ  aggaññaṃ
paññapethāti   .   te   ca   me   evaṃ   puṭṭhā  āmāti  paṭijānanti
tyāhaṃ  evaṃ  vadāmi  kathaṃvihitakaṃ  pana  tumhe  āyasmanto  adhiccasamuppannaṃ
ācariyakaṃ    aggaññaṃ    paññapethāti    .    te   ca   mayā   puṭṭhā
@Footnote: 1 Ma. te devāti pāṭhadvayaṃ na dissati .  2 Ma. padūsimhā.
@3 Ma. evaṃ mayanti pāṭhadvayaṃ na dissati.
Na    saṃpāyanti   asaṃpāyantā   mamaṃyeva   paṭipucchanti   tesāhaṃ   puṭṭho
byākaromi    santāvuso    asaññisattā    nāma   devā   saññuppādā
ca pana te devā tamhā kāyā cavanti.
     {16.1}  Ṭhānaṃ  kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ aññataro satto tamhā
kāyā  cavitvā  itthattaṃ  āgacchati  itthattaṃ  āgato  samāno agārasmā
anagāriyaṃ  pabbajati  agārasmā  anagāriyaṃ  pabbajito samāno ātappamanvāya
padhānamanvāya  .pe.  tathārūpaṃ  cetosamādhiṃ  phusati  yathāsamāhite citte taṃ
saññuppādaṃ anussarati tato paraṃ nānussarati.
     {16.2}  So  evamāha  adhiccasamuppanno  attā  ca  loko ca taṃ
kissa  hetu  ahaṃ  hi  pubbe  nāhosiṃ  somhi  etarahi  ahutvā santatāya
parinatoti   .   evaṃvihitakaṃ   no   tumhe   āyasmanto  adhiccasamuppannaṃ
ācariyakaṃ   aggaññaṃ   paññapethāti   .  te  evamāhaṃsu  evaṃ  kho  1-
āvuso   gotama  sutaṃ  yathevāyasmā  gotamo  āhāti  .  aggaññañcāhaṃ
bhaggava   pajānāmi   tañca   pajānāmi   tato   ca   uttaritaraṃ  pajānāmi
tañca   pajānanaṃ   na  parāmasāmi  .  aparāmasato  ca  me  paccattaññeva
nibbuti viditā yadabhijānaṃ tathāgato no anayaṃ āpajjati.
     [17]  Evaṃvādiṃ  kho  maṃ  bhaggava  evamakkhāyiṃ eke samaṇabrāhmaṇā
asatā   tucchā   musā  abhūtena  abbhācikkhanti  viparito  samaṇo  gotamo
bhikkhavo   ca   samaṇo   gotamo   evamāha  yasmiṃ  samaye  subhaṃ  vimokkhaṃ
upasampajja  viharati  sabbaṃ  tasmiṃ  samaye  asubhanteva  sampajānātīti  2-.
@Footnote: 1 Ma. khosaddo natthi .  2 Ma. asubhantveva pajānātīti.
Na   kho   panāhaṃ   bhaggava   evaṃ   vadāmi  yasmiṃ  samaye  subhaṃ  vimokkhaṃ
upasampajja   viharati   sabbaṃ   tasmiṃ  samaye  asubhanteva  sampajānātīti .
Evaṃ   ca   kho  bhaggava  vadāmi  yasmiṃ  samaye  subhaṃ  vimokkhaṃ  upasampajja
viharati  subhanteva  tasmiṃ  samaye  sampajānātīti. Te ca [1]- viparitā ye
bhagavantaṃ   viparitattā  2-  dahanti  bhikkhavo  ca  evaṃpasanno  ahaṃ  bhante
bhagavati  pahoti  ca  me  bhagavā  tathā  dhammaṃ  desituṃ yathā ahaṃ subhaṃ vimokkhaṃ
upasampajja vihareyyanti.
     {17.1} Dukkaraṃ kho etaṃ 3- bhaggava tayā aññadiṭṭhikena aññakhantikena
aññarucikena   aññatra   āyogena   aññatra  ācariyakena  subhaṃ  vimokkhaṃ
upasampajja  viharituṃ  iṅgha  tvaṃ  bhaggava  yo  ca te ayaṃ mayi pasādo tameva
tvaṃ   sādhukaṃ  anurakkhāti  .  sacetaṃ  bhante  mayā  dukkaraṃ  aññadiṭṭhikena
aññakhantikena   aññarucikena   aññatra   āyogena  aññatra  ācariyakena
subhaṃ  vimokkhaṃ  upasampajja  viharituṃ  yo  ca  me  ayaṃ bhante bhagavati pasādo
tamevāhaṃ   sādhukamanurakkhissāmīti   .   idamavoca   bhagavā   .  attamano
bhaggavagotto paribbājako bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.
                  Pāṭikasuttaṃ niṭṭhitaṃ paṭhamaṃ.
                      ----------
@Footnote: 1 Ma. Yu. bhante .  2 Ma. Yu. viparitato .  3 Po. evaṃ taṃ. Yu. evaṃ.
                       Udumbarikasuttaṃ
     [18]  Evamme  sutaṃ . Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe
pabbate  .  tena  kho  pana  samayena  nigrodho  paribbājako udumbarikāya
paribbājakārāme       paṭivasati       mahatiyā       paribbājakaparisāya
saddhiṃ    tiṃsamattehi   paribbājakasatehi   .   athakho   sandhāno   gahapati
divādivasseva    rājagahā    nikkhami   bhagavantaṃ   dassanāya   .   athakho
sandhānassa   gahapatissa   etadahosi   akālo   kho  tāva  1-  bhagavantaṃ
dassanāya    paṭisallīno    bhagavā    manobhāvanīyānaṃpi   bhikkhūnaṃ   asamayo
dassanāya     paṭisallīnā    manobhāvanīyā    bhikkhū    yannūnāhaṃ    yena
udumbarikāya     paribbājakārāmo     yena    nigrodho    paribbājako
tenupasaṅkameyyanti   .   athakho   sandhāno   gahapati  yena  udumbarikāya
paribbājakārāmo yena nigrodho paribbājako tenupasaṅkami.
     [19]   Tena   kho  pana  samayena  nigrodho  paribbājako  mahatiyā
paribbājakaparisāya      saddhiṃ      nisinno      hoti      unnādiniyā
uccāsaddamahāsaddāya      anekavihitaṃ      tiracchānakathaṃ      kathentiyā
seyyathīdaṃ     rājakathaṃ    corakathaṃ    mahāmattakathaṃ    senākathaṃ    bhayakathaṃ
yuddhakathaṃ    annakathaṃ   pānakathaṃ   vatthakathaṃ   sayanakathaṃ   mālākathaṃ   gandhakathaṃ
ñātikathaṃ    yānakathaṃ   gāmakathaṃ   nigamakathaṃ   janapadakathaṃ   nagarakathaṃ   itthīkathaṃ
purisakathaṃ     2-     surāpānakathaṃ     3-    visikhākathaṃ    kumbhaṭṭhānakathaṃ
pubbapetakathaṃ      nānattakathaṃ     lokakkhāyikaṃ     kathaṃ     samuddakkhāyikaṃ
@Footnote: 1 Ma. tāvasaddo natthi .  2 Ma. ayaṃ na dissati .  3 Po. Ma. Yu. sūrakathaṃ.
Kathaṃ itibhavābhavakathaṃ iti vā.
     {19.1}  Addasā kho nigrodho paribbājako sandhānaṃ gahapatiṃ dūrato va
āgacchantaṃ   disvā   sakaṃ   parisaṃ   saṇṭhapesi   1-  appasaddā  bhonto
hontu   mā   bhonto   saddamakattha   ayaṃ   samaṇassa  gotamassa  sāvako
āgacchati   sandhāno   gahapati   yāvatā   kho   pana  samaṇassa  gotamassa
sāvakā   gihī   odātavasanā  rājagahe  paṭivasanti  ayaṃ  tesaṃ  aññataro
sandhāno   gahapati   appasaddakāmā  kho  panāyasmanto  2-  appasaddassa
vaṇṇavādino    appevanāma   appasaddaṃ   parisaṃ   viditvā   upasaṅkamitabbaṃ
maññeyyāti. Evaṃ vutte te paribbājakā tuṇhī ahesuṃ.
     [20]   Athakho   sandhāno   gahapati   yena  nigrodho  paribbājako
tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   nigrodhena   paribbājakena   saddhiṃ  sammodi
sammodanīyaṃ   kathaṃ  sārāṇīyaṃ  vītisāretvā  ekamantaṃ  nisīdi  .  ekamantaṃ
nisinno  kho  sandhāno  gahapati  nigrodhaṃ  paribbājakaṃ  etadavoca  aññathā
kho   ime   bhonto   aññatitthiyā   paribbājakā   saṅgamma   samāgamma
unnādino       uccāsaddamahāsaddā      anekavihitaṃ      tiracchānakathaṃ
anuyuttā   viharanti   seyyathīdaṃ   rājakathaṃ  corakathaṃ  .pe.  itibhavābhavakathaṃ
iti   vā  aññathā  kho  pana  so  bhagavā  araññe  vanapatthāni  pantāni
senāsanāni    paṭisevati    appasaddāni    appanighosāni    vījanavātāni
manussarāhaseyyakāni paṭisallānasāruppānīti.
     {20.1} Evaṃ vutte nigrodho paribbājako sandhānaṃ gahapatiṃ etadavoca
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. saṇṭhāpesi .  2 Ma. Yu. panete āyasmanto appasaddavinītā.
Yagghe   gahapati   jāneyyāsi   kena   samaṇo   gotamo  saddhiṃ  sallapati
kena    sākacchaṃ    samāpajjati    kena    paññāveyyattiyaṃ   samāpajjati
suññāgārahatā      samaṇassa     gotamassa     paññā     aparisāvacaro
samaṇo   gotamo   nālaṃ   sallāpāya   so  antapantāneva  1-  sevati
seyyathāpi    nāma   gokāṇā   pariyantacārinī   antapantāneva   sevati
evameva   suññāgārahatā   samaṇassa   gotamassa   paññā   aparisāvacaro
samaṇo   gotamo   nālaṃ   sallāpāya  so  antapantāneva  sevati  iṅgha
gahapati   samaṇo   gotamo   idaṃ   parisaṃ  āgaccheyya  ekapañheneva  naṃ
saṃsādeyyāma tucchakumbhiṃva naṃ maññe orodheyyāmāti.
     [21]   Assosi   kho   bhagavā   dibbāya   sotadhātuyā  visuddhāya
atikkantamānusikāya    sandhānassa   gahapatissa   nigrodhena   paribbājakena
saddhiṃ    imaṃ   kathāsallāpaṃ   .   athakho   bhagavā   gijjhakūṭā   pabbatā
orohitvā    yena    sumāgadhāya    tīre   moranivāpo   tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā  sumāgadhāya  tīre  moranivāpe  abbhokāse  caṅkamati 2-.
Addasā    kho   nigrodho   paribbājako   bhagavantaṃ   sumāgadhāya   tīre
moranivāpe   abbhokāse   caṅkamantaṃ   disvā   sakaṃ   parisaṃ   saṇṭhapesi
appasaddā    bhonto    hontu    mā    bhonto    saddamakattha   ayaṃ
samaṇo   gotamo   sumāgadhāya   tīre  moranivāpe  abbhokāse  caṅkamati
appasaddakāmo    kho   pana   so   āyasmā   appasaddassa   vaṇṇavādī
@Footnote: 1 Ma. Yu. antamantāneva .  2 Ma. Yu. caṅkami.
Appevanāma    appasaddaṃ    parisaṃ    viditvā   upasaṅkamitabbaṃ   maññeyya
sace    samaṇo    gotamo   imaṃ   parisaṃ   āgaccheyya   imantaṃ   pañhaṃ
puccheyyāma   ko   nāma   so   bhante  bhagavato  dhammo  yena  bhagavā
sāvake    vineti   yena   bhagavatā   sāvakā   vinītā   assāsappattā
paṭijānanti    ajjhāsayaṃ    ādibrahmacariyanti   .   evaṃ   vutte   te
paribbājakā tuṇhī ahesuṃ.
     [22]  Athakho  bhagavā  yena  nigrodho  paribbājako  tenupasaṅkami.
Athakho   nigrodho   paribbājako  bhagavantaṃ  etadavoca  etu  kho  bhante
bhagavā   svāgataṃ   bhante   bhagavato   cirassaṃ   kho  bhante  bhagavā  imaṃ
pariyāyamakāsi   yadidaṃ   idhāgamanāya   nisīdatu   bhante   bhagavā  idamāsanaṃ
paññattanti   .   nisīdi   bhagavā   paññatte   āsane   .   nigrodhopi
kho   paribbājako   aññataraṃ  nīcaṃ  āsanaṃ  gahetvā  ekamantaṃ  nisīdi .
Ekamantaṃ    nisinnaṃ    kho   nigrodhaṃ   paribbājakaṃ   bhagavā   etadavoca
kāyanottha   nigrodha   etarahi   kathāya   sannisinnā  kā  ca  pana  vo
antarākathā vippakatāti.
     {22.1}  Evaṃ  vutte  nigrodho  paribbājako  bhagavantaṃ etadavoca
idha   mayaṃ   bhante   addasāma   bhagavantaṃ  sumāgadhāya  tīre  moranivāpe
abbhokāse   caṅkamantaṃ  disvā  evaṃ  avocumhā  sace  samaṇo  gotamo
imaṃ  parisaṃ  āgaccheyya  imantaṃ  pañhaṃ  puccheyyāma  ko  nāma so bhante
bhagavato  dhammo  yena  bhagavā  sāvake vineti yena bhagavatā sāvakā vinītā
Assāsappattā   paṭijānanti   ajjhāsayaṃ  ādibrahmacariyanti  ayaṃ  kho  no
bhante antarākathā vippakatā atha bhagavā anuppattoti.
     {22.2}   Dujjānaṃ   kho   panetaṃ   nigrodha  tayā  aññadiṭṭhikena
aññakhantikena      aññarucikena     aññatra     āyogena     aññatra
ācariyakena   yenāhaṃ   sāvake   vinemi   yena  mayā  sāvakā  vinītā
assāsappattā     paṭijānanti    ajjhāsayaṃ    ādibrahmacariyanti    iṅgha
tvaṃ  maṃ  nigrodha  sake  ācariyake  adhijigucche  pañhaṃ  puccha  kathaṃsantā nu
kho   bhante   tapojigucchā  paripuṇṇā  hoti  kathaṃ  aparipuṇṇāti  .  evaṃ
vutte  te  paribbājakā  unnādino  uccāsaddamahāsaddā  ahesuṃ acchariyaṃ
vata  bho  abbhutaṃ  vata  bho  samaṇassa  gotamassa  mahiddhikatā  mahānubhāvatā
yatra hi nāma sakavādaṃ ṭhapessati paravādena pavāressatīti.
     [23]  Athakho  nigrodho  paribbājako  te  paribbājake  appasadde
katvā  bhagavantaṃ  etadavoca  mayaṃ kho bhante tapojigucchavādā tapojigucchaṃ 1-
allīnā  viharāma  kathaṃsantā  nu  kho  bhante  tapojigucchā  paripuṇṇā hoti
kathaṃ aparipuṇṇāti.
     {23.1}   Idha   nigrodha   tapassī   acelako  hoti  muttācāro
hatthāvalekhano    2-    na   ehibhaddantiko   na   tiṭṭhabhaddantiko   na
abhihataṃ   na   uddissa   kataṃ   na   nimantanaṃ  sādiyati  so  na  kumbhimukhā
paṭiggaṇhāti     na     kalopimukhā    paṭiggaṇhāti    na    eḷakamantaraṃ
na     udukkhalamantaraṃ     3-     na    musalamantaraṃ    na    daṇḍamantaraṃ
na     dvinnaṃ     bhuñjamānānaṃ    na    gabbhiniyā    na    pāyamānāya
@Footnote: 1 Ma. Yu. tapojigucchāsārā tapojigucchā .  2 Ma. Yu. hatthāpalekhano.
@3 Ma. ayaṃ pāṭho na dissati.
Na   parisantaragatāya   1-  na  saṅkittīsu  na  yattha  sā  upaṭṭhitā  hoti
na   yattha   makkhikā   saṇḍasaṇḍacārinī   na   macchaṃ  na  maṃsaṃ  na  suraṃ  na
merayaṃ na thusodakaṃ pivati.
     {23.2} So ekāgāriko vā hoti ekālopiko dvāgāriko vā hoti
dvālopiko  sattāgāriko  vā  hoti  sattālopiko  ekissāpi  dattiyā
yāpeti   dvīhipi   dattīhi  yāpeti  sattahipi  dattīhi  yāpeti  ekāhikaṃpi
āhāraṃ   āhāreti   dvīhikaṃpi   āhāraṃ  āhāreti  sattahikaṃpi  āhāraṃ
āhāreti   iti   evarūpaṃ   addhamāsikaṃ  pariyāyabhattabhojanānuyogamanuyutto
viharati.
     {23.3} So sākabhakkho vā hoti sāmākabhakkho vā hoti nivārabhakkho
vā  hoti  daddulakabhakkho  vā hoti sātabhakkho 2- vā hoti kaṇṇabhakkho vā
hoti  ācāmabhakkho  vā  hoti  piññākabhakkho vā hoti tiṇabhakkho vā hoti
gomayabhakkho vā hoti vanamūlaphalāhāro yāpeti pavattaphalabhojī.
     {23.4}  So  sāṇānipi  dhāreti  masāṇānipi  dhāreti chavadussānipi
dhāreti   paṃsukūlānipi   dhāreti   tiriṭānipi   dhāreti  ajinānipi  dhāreti
ajinakkhipaṃpi  dhāreti  kusacīraṃpi  dhāreti  vākacīraṃpi dhāreti phalakacīraṃpi dhāreti
kesakambalaṃpi    dhāreti   vālakambalaṃpi   dhāreti   ulukapakkhikaṃpi   dhāreti
kesamassulocakopi    hoti    kesamassulocanānuyogamanuyutto    ubhaṭṭhakopi
hoti    āsanapaṭikkhitto    ukkuṭikopi    hoti   ukkuṭikappadhānamanuyutto
kaṇṭakapassayikopi   hoti   kaṇṭakapassaye   seyyaṃ   kappeti   phalakaseyyaṃpi
kappeti  ṭaṇḍilaseyyaṃpi  3-  kappeti  ekapassayikopi  hoti  rajojalladharo
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. purisantaragatāya .  2 Ma. Yu. hatabhakkho.
@3 Po. Ma. Yu. thaṇḍilaseyyaṃpi.
Abbhokāsikopi    hoti    yathāsanthatiko    vekaṭikopi    hoti   vikaṭa-
bhojanānuyogamanuyutto     āpānakopi     hoti    āpānakattamanuyutto
sāyaṃtatiyakaṃpi   udakorohanānuyogamanuyutto   viharati   .   taṃ   kiṃ  maññasi
nigrodha  yadi  evaṃ  sante  tapojigucchā  paripuṇṇā  hoti  aparipuṇṇāti.
Addhā   kho   bhante   evaṃ  sante  tapojigucchā  paripuṇṇā  hoti  no
aparipuṇṇāti   .   evaṃ   paripuṇṇāyapi  kho  ahaṃ  nigrodha  tapojigucchāya
anekavihite upakkilese vadāmīti.
     [24]   Yathākathaṃ  pana  bhante  bhagavā  evaṃparipuṇṇāya  tapojigucchāya
anekavihite  upakkilese  vadatīti  .  idha  nigrodha  tapassī  tapaṃ samādiyati
so   tena   tapasā  attamano  hoti  paripuṇṇasaṅkappo  .  yaṃpi  nigrodha
tapassī  tapaṃ  samādiyati  so  tena  tapasā  attamano hoti paripuṇṇasaṅkappo
ayaṃpi kho nigrodha tapassino upakkileso hoti.
     {24.1}  Puna  caparaṃ  nigrodha  tapassī tapaṃ samādiyati so tena tapasā
attānukkaṃseti   paraṃ   vambheti  .  yaṃpi  nigrodha  tapassī  tapaṃ  samādiyati
so  tena  tapasā  attānukkaṃseti  paraṃ vambheti ayaṃpi kho nigrodha tapassino
upakkileso hoti.
     {24.2}  Puna  caparaṃ  nigrodha  tapassī tapaṃ samādiyati so tena tapasā
majjati  mucchati  madamāpajjati  1-  .  yaṃpi  nigrodha  tapassī  tapaṃ samādiyati
so  tena  tapasā  majjati  mucchati  madamāpajjati ayaṃpi kho nigrodha tapassino
upakkileso hoti.
     {24.3}  Puna  caparaṃ  nigrodha  tapassī tapaṃ samādiyati so tena tapasā
@Footnote: 1 Ma. Yu. pamādamāpajjati.
Lābhasakkārasilokaṃ    abhinibbatteti    so    tena   lābhasakkārasilokena
attamano   hoti   paripuṇṇasaṅkappo   .   yaṃpi   nigrodha   tapassī   tapaṃ
samādiyati    so    tena    tapasā    lābhasakkārasilokaṃ   abhinibbatteti
so    tena   lābhasakkārasilokena   attamano   hoti   paripuṇṇasaṅkappo
ayaṃpi  kho  nigrodha  tapassino  upakkileso  hoti  .  puna  caparaṃ nigrodha
tapassī    tapaṃ    samādiyati    so    tena   tapasā   lābhasakkārasilokaṃ
abhinibbatteti     so    tena    lābhasakkārasilokena    attānukkaṃseti
paraṃ  vambheti  .  yaṃpi  nigrodha  tapassī  tapaṃ  samādiyati  so  tena tapasā
lābhasakkārasilokaṃ    abhinibbatteti    so    tena   lābhasakkārasilokena
attānukkaṃseti  paraṃ  vambheti  ayaṃpi  kho  nigrodha  tapassino  upakkileso
hoti  .  puna  caparaṃ  nigrodha  tapassī  tapaṃ  samādiyati  so  tena  tapasā
lābhasakkārasilokaṃ    abhinibbatteti    so    tena   lābhasakkārasilokena
majjati   mucchati   madamāpajjati   .  yaṃpi  nigrodha  tapassī  tapaṃ  samādiyati
so    tena   tapasā    lābhasakkārasilokaṃ   abhinibbatteti   so   tena
lābhasakkārasilokena   majjati   mucchati   madamāpajjati  ayaṃpi  kho  nigrodha
tapassino upakkileso hoti.
     {24.4}  Puna  caparaṃ  nigrodha tapassī tapaṃ samādiyati bhojanesu vodāsaṃ
āpajjati  idaṃ  me  khamati  idaṃ  me na khamatīti. So yañca khvāssa na khamati
taṃ  sāpekkho  pakhahati  yaṃ  panassa  khamati  taṃ  gadhito  mucchito ajjhāpanno
anādīnavadassāvī    anissaraṇapañño    paribhuñjati    ayaṃ    kho   nigrodha
tapassino upakkileso hoti.
Puna   caparaṃ   nigrodha  tapassī  tapaṃ  samādiyati  lābhasakkārasilokanikantihetu
sakkarissanti    maṃ    rājāno    rājamahāmattā   khattiyā   brāhmaṇā
gahapatikā titthiyāti ayaṃpi kho nigrodha tapassino upakkileso hoti.
     {24.5}  Puna  caparaṃ  nigrodha  tapassī  aññataraṃ  samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ
vā  kuto  1-  apasādetā  hoti  kiṃ  panāyaṃ sambahulājīvo 2- sabbasabbaṃ
saṃbhakkheti   seyyathīdaṃ   mūlabījaṃ   khandhabījaṃ   phalubījaṃ   aggabījaṃ   bījabījameva
pañcamaṃ     asanivicakkaṃ     dantakūṭaṃ    samaṇappavādenāti    ayaṃpi    kho
nigrodha   tapassino   upakkileso  hoti  .  puna  caparaṃ  nigrodha  tapassī
passati   aññataraṃ   samaṇaṃ   vā   brāhmaṇaṃ   vā   kulesu   sakkariyamānaṃ
garukariyamānaṃ   māniyamānaṃ   pūjiyamānaṃ   .   tassa   evaṃ   hoti  imamhi
nāma   sambahulājīvaṃ   kulesu   sakkaronti  garukaronti  mānenti  pūjenti
maṃ   pana   tapassiṃ   lūkhājīviṃ   kulesu  na  sakkaronti  na  garukaronti  na
mānenti  na  pūjentīti  .  iti  so  issāmacchariyaṃ  kulesu  uppādetā
hoti ayaṃpi kho nigrodha tapassino upakkileso hoti.
     {24.6}  Puna  caparaṃ  nigrodha  tapassī  āpāthakanisādī  hoti  ayaṃpi
kho  nigrodha  tapassino  upakkileso  hoti  .  puna  caparaṃ nigrodha tapassī
attānaṃ   adassayamāno   kulesu   carati   idaṃpi  me  tapasmiṃ  idaṃpi  me
tapasminti   ayaṃpi   kho   nigrodha   tapassino   upakkileso   hoti  .
Puna    caparaṃ    nigrodha   tapassī   kiñcideva   paṭicchannaṃ   sevati   so
khamati    te    idanti   puṭṭho   samāno   akkhamamānaṃ   āha   khamatīti
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. ayaṃ na dissati .  2 Sī. Yu. bahulājīvo.
Khamamānaṃ   āha   na  khamatīti  .  iti  so  sampajānamusā  bhāsitā  hoti
ayaṃpi   kho   nigrodha   tapassino   upakkileso   hoti   .  puna  caparaṃ
nigrodha    tapassī    tathāgatassa    vā   tathāgatasāvakassa   vā   dhammaṃ
desentassa    santaṃyeva    pariyāyaṃ    anuññeyyaṃ   nānujānāti   ayaṃpi
kho nigrodha tapassino upakkileso hoti.
     {24.7}  Puna  caparaṃ  nigrodha  tapassī  kodhano hoti upanāhī. Yaṃpi
nigrodha   tapassī  kodhano  hoti  upanāhī  ayaṃpi  kho  nigrodha  tapassino
upakkileso  hoti  .  puna  caparaṃ  nigrodha tapassī makkhī hoti palāsī assukī
hoti  maccharī  saṭho  hoti  māyāvī  thaddho  hoti  atimānī pāpiccho hoti
pāpikānaṃ  icchānaṃ  vasaṅgato  micchādiṭṭhiko  hoti  antagāhikāya  diṭṭhiyā
samannāgato   sandiṭṭhiparāmāsī   hoti   ādhānagāhī   duppaṭinissaggī  .
Yaṃpi  kho  nigrodha  tapassī  sandiṭṭhiparāmāsī hoti ādhānagāhī duppaṭinissaggī
ayaṃpi kho nigrodha tapassino upakkileso hoti.
     {24.8}  Taṃ  kiṃ  maññasi  nigrodha  yadime  tapojigucchā upakkilesā
vā   anupakkilesā   vāti   .  addhā  kho  ime  bhante  tapojigucchā
upakkilesā   no   anupakkilesā   ṭhānaṃ   kho   panetaṃ  bhante  vijjati
yaṃ   idhekacco   tapassī   sabbeheva  imehi  upakkilesehi  samannāgato
assa ko pana vādo aññataraññatarenāti.
     [25]   Idha   nigrodha   tapassī  tapaṃ  samādiyati  so  tena  tapasā
na   attamano   hoti   na   paripuṇṇasaṅkappo   .  yaṃpi  nigrodha  tapassī
Tapaṃ  samādiyati  so  tena  tapasā  na  attamano  hoti na paripuṇṇasaṅkappo
evaṃ  so  tasmiṃ  ṭhāne  parisuddho  hoti . Puna caparaṃ nigrodha tapassī tapaṃ
samādiyati  so  tena  tapasā  na  attānukkaṃseti  na  paraṃ  vambheti .pe.
Evaṃ  so  tasmiṃ  ṭhāne  parisuddho  hoti . Puna caparaṃ nigrodha tapassī tapaṃ
samādiyati  so  tena  tapasā  na  majjati  na  mucchati na madamāpajjati .pe.
Evaṃ so tasmiṃ ṭhāne parisuddho hoti.
     {25.1}  Puna  caparaṃ  nigrodha  tapassī tapaṃ samādiyati so tena tapasā
lābhasakkārasilokaṃ    abhinibbatteti    so    tena   lābhasakkārasilokena
na  attamano  hoti  na  paripuṇṇasaṅkappo  .  yaṃpi  nigrodha  tapassī .pe.
Evaṃ  so  tasmiṃ  ṭhāne  parisuddho  hoti . Puna caparaṃ nigrodha tapassī tapaṃ
samādiyati  so  tena  tapasā  lābhasakkārasilokaṃ  abhinibbatteti  so  tena
lābhasakkārasilokena  na  attānukkaṃseti  na  paraṃ  vambheti . Yaṃpi nigrodha
tapassī  .pe.  evaṃ  so  tasmiṃ ṭhāne parisuddho hoti. Puna caparaṃ nigrodha
tapassī  tapaṃ  samādiyati  so  tena  tapasā  lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti
so  tena  lābhasakkārasilokena  na  majjati  na  mucchati  na madamāpajjati.
Yaṃpi nigrodha tapassī .pe. Evaṃ so tasmiṃ ṭhāne parisuddho hoti.
     {25.2}  Puna  caparaṃ  nigrodha  tapassī  tapaṃ  samādiyati 1- bhojanesu
na   vodāsaṃ   āpajjati  idaṃ  me  khamati  idaṃ  me  na  khamatīti  .  so
yañca    khvāssa    na   khamati   taṃ   anapekkho   pajahati   yaṃ   panassa
@Footnote: 1 Ma. tapaṃ samādiyatīti pāṭhadvayaṃ natthi.
Khamati     taṃ    agadhito    amucchito    anajjhāpanno    ādīnavadassāvī
nissaraṇapañño   paribhuñjati   evaṃ  so  tasmiṃ  ṭhāne  parisuddho  hoti .
Puna   caparaṃ  nigrodha  tapassī  tapaṃ  samādiyati  na  so  lābhasakkārasiloka-
nikantihetu    sakkarissanti    maṃ   rājāno   rājamahāmattā   khattiyā
brāhmaṇā gahapatikā titthiyāti evaṃ so tasmiṃ ṭhāne parisuddho hoti.
     {25.3}  Puna  caparaṃ  nigrodha tapassī aññataraṃ samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā
na   apasādetā   hoti   kiṃ  panāyaṃ  sambahulājīvo  sabbasabbaṃ  saṃbhakkheti
seyyathīdaṃ    mūlabījaṃ    khandhabījaṃ   phalubījaṃ   aggabījaṃ   bījabījameva   pañcamaṃ
asanivicakkaṃ    dantakūṭaṃ   samaṇappavādenāti   evaṃ   so   tasmiṃ   ṭhāne
parisuddho   hoti  .  puna  caparaṃ  nigrodha  tapassī  passati  aññataraṃ  samaṇaṃ
vā   brāhmaṇaṃ   vā   kulesu   sakkariyamānaṃ   garukariyamānaṃ   māniyamānaṃ
pūjiyamānaṃ   .  tassa  na  evaṃ  hoti  imamhi  nāma  sambahulājīvaṃ  kulesu
sakkaronti  garukaronti  mānenti  pūjenti  maṃ  pana  tapassiṃ lūkhājīviṃ kulesu
na  sakkaronti  na  garukaronti  na mānenti na pūjentīti. Iti so issā-
macchariyaṃ kulesu nuppādetā hoti evaṃ so tasmiṃ ṭhāne parisuddho hoti.
     {25.4}   Puna   caparaṃ  nigrodha  tapassī  na  āpāthakanisādī  hoti
evaṃ  so  tasmiṃ  ṭhāne  parisuddho  hoti  .  puna caparaṃ nigrodha tapassī na
attānaṃ  adassayamāno  kulesu  carati  idaṃpi  me tapasmiṃ idaṃpi me tapasminti
evaṃ  so  tasmiṃ  ṭhāne  parisuddho  hoti  .  puna  caparaṃ  nigrodha tapassī
Na   kiñcideva   paṭicchannaṃ   sevati   so   khamati   te   idanti  puṭṭho
samāno   akkhamamānaṃ   āha   na   khamatīti   khamamānaṃ   āha  khamatīti .
Iti    so   sampajānamusā   na   bhāsitā   hoti   evaṃ   so   tasmiṃ
ṭhāne   parisuddho   hoti   .   puna  caparaṃ  nigrodha  tapassī  tathāgatassa
vā   tathāgatasāvakassa   vā   dhammaṃ   desentassa   santaṃyeva   pariyāyaṃ
anuññeyyaṃ anujānāti evaṃ so tasmiṃ ṭhāne parisuddho hoti.
     {25.5}  Puna  caparaṃ  nigrodha  tapassī  akkodhano hoti anupanāhī.
Yaṃpi   nigrodha   tapassī   akkodhano   hoti  anupanāhī  evaṃ  so  tasmiṃ
ṭhāne   parisuddho   hoti  .  puna  caparaṃ  nigrodha  tapassī  amakkhī  hoti
apalāsī   anissukī   hoti   amaccharī   asaṭho   hoti  amāyāvī  athaddho
hoti   anatimānī   na  pāpiccho  hoti  na  pāpikānaṃ  icchānaṃ  vasaṅgato
na   micchādiṭṭhiko   hoti   na   antagāhikāya  diṭṭhiyā  samannāgato  na
sandiṭṭhiparāmāsī    hoti    na    ādhānagāhī   supaṭinissaggī   .   yaṃpi
nigrodha    tapassī    na    sandiṭṭhiparāmāsī    hoti   na   ādhānagāhī
supaṭinissaggī evaṃ so tasmiṃ ṭhāne parisuddho hoti.
     {25.6}  Taṃ  kiṃ  maññasi  nigrodha  yadi  evaṃ  sante  tapojigucchā
parisuddhā  vā  hoti  aparisuddhā  vāti  .  addhā kho bhante evaṃ sante
tapojigucchā  parisuddhā  hoti  no  aparisuddhā  aggappattā  ca  hoti 1-
sārappattā   cāti   .   na   kho   nigrodha  ettāvatā  tapojigucchā
aggappattā sārappattā hoti apica kho pappaṭikapattā ca hotīti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi.
     [26]    Kittāvatā    pana    bhante   tapojigucchā   aggappattā
sārappattā   ca   hoti   sādhu  bhante  bhagavā  tapojigucchāya  aggaṃyeva
pāpetu  sāraṃyeva  pāpetūti  .  idha  nigrodha  tapassī cātuyāmasaṃvarasaṃvuto
hoti   .   kathañca   nigrodha   tapassī   cātuyāmasaṃvarasaṃvuto   hoti  .
Idha   nigrodha   tapassī  na  pāṇaṃ  atipāteti  1-  na  pāṇaṃ  atipātayati
na   pāṇaṃ   atipātayato   samanuñño   hoti   na   adinnaṃ   ādiyati  na
adinnaṃ    ādiyāpeti   na   adinnaṃ   ādiyato   samanuñño   hoti   na
musā    bhaṇati   na   musā   bhaṇāpeti   na   musā   bhaṇato   samanuñño
hoti   na   bhāvitamāsiṃsati   na   bhāvitamāsiṃsāpeti   na   bhāvitamāsiṃsato
samanuñño hoti. Evaṃ nigrodha tapassī cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti.
     {26.1}    Yato   nigrodha   tapassī   cātuyāmasaṃvarasaṃvuto   hoti
aduñcassa   hoti   tapassitāya   .  so  abhiharati  no  hīnāyāvattati .
So    vivittaṃ    senāsanaṃ   bhajati   araññaṃ   rukkhamūlaṃ   pabbataṃ   kandaraṃ
giriguhaṃ  susānaṃ  vanapatthaṃ  abbhokāsaṃ  palāsapuñjaṃ  2-  .  so  pacchābhattaṃ
piṇḍapātapaṭikkanto   nisīdati   pallaṅkaṃ   ābhujitvā   ujuṃ  kāyaṃ  paṇidhāya
parimukhaṃ  satiṃ  upaṭṭhapetvā  .  so  abhijjhaṃ  loke  pahāya  vigatābhijjhena
cetasā   viharati   abhijjhāya   cittaṃ   parisodheti  byāpādapadosaṃ  pahāya
abyāpannacitto     viharati     sabbapāṇabhūtahitānukampī    byāpādapadosā
cittaṃ     parisodheti     thīnamiddhaṃ     pahāya    vigatathīnamiddho    viharati
ālokasaññī     sato    sampajāno    thīnamiddhā    cittaṃ    parisodheti
@Footnote: 1 Sī. Yu. atipāpeti .  2 Po. Ma. Yu. palālapuñjaṃ.
Uddhaccakukkuccaṃ    pahāya    anuddhato   viharati   ajjhattaṃ   vūpasantacitto
uddhaccakukkuccā    cittaṃ   parisodheti   vicikicchaṃ   pahāya   tiṇṇavicikiccho
viharati akathaṃkathī kusalesu dhammesu vicikicchāya cittaṃ parisodheti.
     {26.2}  So  ime  pañca  nīvaraṇe  pahāya  cetaso  upakkilese
paññāya   dubbalīkaraṇe   mettāsahagatena   cetasā   ekaṃ  disaṃ  pharitvā
viharati   tathā   dutiyaṃ   tathā  tatiyaṃ  tathā  catutthaṃ  iti  uddhamadho  tiriyaṃ
sabbadhi    sabbattatāya    sabbāvantaṃ   lokaṃ   mettāsahagatena   cetasā
vipulena   mahaggatena   appamāṇena   averena   abyāpajjhena   pharitvā
viharati   .   karuṇāsahagatena   cetasā   .  muditāsahagatena  cetasā .
Upekkhāsahagatena   cetasā   ekaṃ   disaṃ   pharitvā  viharati  tathā  dutiyaṃ
tathā   tatiyaṃ   tathā   catutthaṃ  iti  uddhamadho  tiriyaṃ  sabbadhi  sabbattatāya
sabbāvantaṃ    lokaṃ   upekkhāsahagatena   cetasā   vipulena   mahaggatena
appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharati.
     {26.3}  Taṃ  kiṃ  maññasi  nigrodha  yadi  evaṃ  sante  tapojigucchā
parisuddhā  vā  hoti  aparisuddhā  vāti  .  addhā kho bhante evaṃ sante
tapojigucchā   parisuddhā   hoti   no  aparisuddhā  aggappattā  ca  hoti
sārappattā   cāti   .   na   kho   nigrodha  ettāvatā  tapojigucchā
aggappattā vā hoti sārappattā vā apica kho tacapattā hotīti.
     [27]   Kittāvatā   pana   bhante   tapojigucchā   aggappattā  ca
hoti   sārappattā   ca   sādhu   me   bhante   bhagavā   tapojigucchāya
Aggaṃyeva   pāpetu   sāraṃyeva   pāpetūti   .   idha   nigrodha  tapassī
cātuyāmasaṃvarasaṃvuto   hoti   .   kathañca   nigrodha   tapassī   cātuyāma-
saṃvarasaṃvuto  hoti  .pe.  yato  nigrodha  tapassī cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti
aduñcassa   hoti   tapassitāya   .  so  abhiharati  no  hīnāyāvattati .
So   vivittaṃ  senāsanaṃ  bhajati  .pe.  so  ime  pañca  nīvaraṇe  pahāya
cetaso   upakkilese   paññāya   dubbalīkaraṇe  mettāsahagatena  cetasā
ekaṃ   disaṃ   pharitvā   viharati   .pe.   so   anekavihitaṃ  pubbenivāsaṃ
anussarati   seyyathīdaṃ   ekaṃpi   jātiṃ  dvepi  jātiyo  tissopi  jātiyo
catassopi   jātiyo   pañcapi   jātiyo   .pe.   dasapi   jātiyo  vīsaṃpi
jātiyo    tiṃsaṃpi   jātiyo   cattāḷīsaṃpi   jātiyo   paññāsaṃpi   jātiyo
sataṃpi   jātiyo   sahassaṃpi   jātiyo  satasahassaṃpi  jātiyo  1-  anekepi
saṃvaṭṭakappe    anekepi    vivaṭṭakappe    anekepi   saṃvaṭṭavivaṭṭakappe
amutrāsiṃ     evaṃnāmo     evaṃgotto    evaṃvaṇṇo    evamāhāro
evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī    evamāyupariyanto    so   tato   cuto   amutra
udapādiṃ   tatrāpāsiṃ   evaṃnāmo  evaṃgotto  evaṃvaṇṇo  evamāhāro
evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī   evamāyupariyanto   so   tato  cuto  idhupapannoti
iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati.
     {27.1}  Taṃ kiṃ maññasi nigrodha yadi evaṃ sante tapojigucchā parisuddhā
vā  hoti  aparisuddhā  vāti . Addhā kho bhante evaṃ sante tapojigucchā
@Footnote: 1 Ma. Yu. jātisataṃpi jātisahassaṃpi jātisatasahassaṃpīti dissati.
Parisuddhā   hoti   no   aparisuddhā  aggappattā  ca  hoti  sārappattā
cāti   .   na   kho   nigrodha   ettāvatā  tapojigucchā  aggappattā
vā hoti sārappattā vā apica kho pheggupattā hotīti.
     [28]  Kittāvatā  pana  bhante  tapojigucchā  aggappattā  ca  hoti
sārappattā   ca   sādhu   me   bhante  bhagavā  tapojigucchāya  aggaṃyeva
pāpetu  sāraṃyeva  pāpetūti  .  idha  nigrodha  tapassī cātuyāmasaṃvarasaṃvuto
hoti   .   kathañca   nigrodha   tapassī  cātuyāmasaṃvarasaṃvuto  hoti  .pe.
Yato   ca   kho   nigrodha   tapassī  cātuyāmasaṃvarasaṃvuto  hoti  aduñcassa
hoti   tapassitāya  .  so  abhiharati  no  hīnāyāvattati  .  so  vivittaṃ
senāsanaṃ   bhajati   .pe.   so   ime  pañca  nīvaraṇe  pahāya  cetaso
upakkilese   paññāya   dubbalīkaraṇe   mettāsahagatena   cetasā  .pe.
Upekkhāsahagatena   cetasā   vipulena  mahaggatena  appamāṇena  averena
abyāpajjhena pharitvā viharati.
     {28.1}   So   anekavihitaṃ   pubbenivāsaṃ   anussarati   seyyathīdaṃ
ekampi   jātiṃ   dvepi   jātiyo   .pe.   iti   sākāraṃ   sauddesaṃ
anekavihitaṃ   pubbenivāsaṃ  anussarati  .  so  dibbena  cakkhunā  visuddhena
atikkantamānusakena    satte   passati   cavamāne   upapajjamāne   hīne
paṇīte   suvaṇṇe   dubbaṇṇe   sugate   duggate   yathākammūpage   satte
pajānāti   ime   vata   bhonto   sattā   kāyaduccaritena  samannāgatā
vacīduccaritena    samannāgatā    manoduccaritena    samannāgatā   ariyānaṃ
upavādakā    micchādiṭṭhikā    micchādiṭṭhikammasamādānā    te   kāyassa
Bhedā   paraṃ   maraṇā   apāyaṃ   duggatiṃ  vinipātaṃ  nirayaṃ  upapannā  ime
vā   pana   bhonto   sattā   kāyasucaritena   samannāgatā  vacīsucaritena
samannāgatā     manosucaritena    samannāgatā    ariyānaṃ    anupavādakā
sammādiṭṭhikā    sammādiṭṭhikammasamādānā   te   kāyassa   bhedā   paraṃ
maraṇā   sugatiṃ  saggaṃ  lokaṃ  upapannāti  iti  dibbena  cakkhunā  visuddhena
atikkantamānusakena    satte   passati   cavamāne   upapajjamāne   hīne
paṇīte   suvaṇṇe   dubbaṇṇe   sugate   duggate   yathākammūpage   satte
pajānāti   .   taṃ  kiṃ  maññasi  nigrodha  yadi  evaṃ  sante  tapojigucchā
parisuddhā  vā  hoti  aparisuddhā  vāti  .  addhā kho bhante evaṃ sante
tapojigucchā   parisuddhā   hoti   no  aparisuddhā  aggappattā  ca  hoti
sārappattā cāti.
     {28.2}   Ettāvatā   nigrodha   tapojigucchā   aggappattā  ca
hoti  sārappattā  ca  .  iti  nigrodha  yaṃ  maṃ tvaṃ avacāsi ko nāma so
bhagavato   dhammo  yena  bhagavā  sāvake  vineti  yena  bhagavatā  sāvakā
vinītā   assāsappattā   paṭijānanti   ajjhāsayaṃ   ādibrahmacariyanti  .
Iti   kho   [1]-   nigrodha   ṭhānaṃ   uttaritarañca  paṇītatarañca  yenāhaṃ
sāvake    vinemi    yena    mayā   sāvakā   vinītā   assāsappattā
paṭijānanti    ajjhāsayaṃ    ādibrahmacariyanti   .   evaṃ   vutte   te
paribbājakā     unnādino     uccāsaddamahāsaddā    ahesuṃ    ettha
mayaṃ   na   passāma   sācariyakā   ettha   mayaṃ  na  passāma  sācariyakā
na mayaṃ ito bhiyyo uttaritaraṃ pajānāmāti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. taṃ.
     [29]   Yadā   aññāsi   sandhāno   gahapati  aññadatthu  khodānime
aññatitthiyā   paribbājakā   bhagavato   bhāsitaṃ  sussūsanti  sotaṃ  odahanti
aññācittaṃ    upaṭṭhapentīti    atha    nigrodhaṃ   paribbājakaṃ   etadavoca
iti  kho  bhante  nigrodha  yaṃ  maṃ  tvaṃ  avacāsi yagghe gahapati jāneyyāsi
kena   samaṇo  gotamo  saddhiṃ  sallapati  kena  sākacchaṃ  samāpajjati  kena
paññāveyyattiyaṃ    samāpajjati    suññāgārahatā    samaṇassa    gotamassa
paññā    aparisāvacaro    samaṇo    gotamo   nālaṃ   sallāpāya   so
antapantāneva    sevati   seyyathāpi   nāma   gokāṇā   pariyantacārinī
antapantāneva   sevati   evamevaṃ   suññāgārahatā   samaṇassa  gotamassa
paññā    aparisāvacaro    samaṇo    gotamo   nālaṃ   sallāpāya   so
antapantāneva   sevati   iṅgha   gahapati   samaṇo   gotamo   imaṃ  parisaṃ
āgaccheyya   ekapañheneva   naṃ   saṃsādeyyāma  tucchakumbhīva  naṃ  maññe
orodheyyāmāti  athakho  1-  so  bhante  bhagavā  arahaṃ  sammāsambuddho
idhānuppatto   aparisāvacaraṃ   pana   naṃ   karotha   gokāṇaṃ  pariyantacāriniṃ
karotha  ekapañheneva naṃ saṃsādetha tucchakumbhīva naṃ maññe 2- orodhethāti.
Evaṃ   vutte   nigrodho  paribbājako  tuṇhībhūto  maṅkubhūto  pattakkhandho
adhomukho pajjhāyanto appaṭibhāṇo nisīdi.
     [30]   Athakho   bhagavā   nigrodhaṃ   paribbājakaṃ   tuṇhībhūtaṃ  maṅkubhūtaṃ
pattakkhandhaṃ    adhomukhaṃ    pajjhāyantaṃ    appaṭibhāṇaṃ    viditvā   nigrodhaṃ
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. ayaṃ kho .  2 Ma. ayaṃ na dissati.
Paribbājakaṃ  etadavoca  saccaṃ  nigrodha  bhāsitā  te  esā  vācāti .
Saccaṃ   bhante   bhāsitā   me  esā  vācā  yathābālena  yathāmūḷhena
yathāakusalenāti  .  taṃ  kiṃ  maññasi  nigrodha  kinti  te sutaṃ paribbājakānaṃ
vuḍḍhānaṃ   mahallakānaṃ   ācariyapācariyānaṃ   bhāsamānānaṃ  ye  te  ahesuṃ
atītamaddhānaṃ   arahanto   sammāsambuddhā   evaṃsute   bhagavanto  saṅgamma
samāgamma    unnādino   uccāsaddamahāsaddā   anekavihitaṃ   tiracchānakathaṃ
anuyuttā   vihariṃsu   seyyathīdaṃ   rājakathaṃ   corakathaṃ  .pe.  itibhavābhavakathaṃ
iti  vā  seyyathāpi  tvaṃ  etarahi  sācariyako  udāhu evaṃsute bhagavanto
araññavanapatthāni    pantāni    senāsanāni    paṭisevanti    appasaddāni
appanigghosāni   vijanavātāni   manussarāhaseyyakāni   paṭisallānasāruppāni
seyyathāpāhametarahīti.
     {30.1}   Sutametaṃ   bhante   paribbājakānaṃ   vuḍḍhānaṃ  mahallakānaṃ
ācariyapācariyānaṃ   bhāsamānānaṃ  ye  te  ahesuṃ  atītamaddhānaṃ  arahanto
sammāsambuddhā   na   evaṃsute   bhagavanto   evaṃ   saṅgamma   samāgamma
unnādino    uccāsaddamahāsaddā   anekavihitaṃ   tiracchānakathaṃ   anuyuttā
viharanti   seyyathīdaṃ   rājakathaṃ   corakathaṃ  .pe.  itibhavābhavakathaṃ  iti  vā
seyyathāpāhametarahi   sācariyako   evaṃsute   bhagavanto  araññavanapatthāni
pantāni     senāsanāni    paṭisevanti    appasaddāni    appanigghosāni
vijanavātāni          manussarāhaseyyakāni         paṭisallānasāruppāni
seyyathāpi   bhagavā   etarahīti   .   tassa  kho  1-  nigrodha  viññussa
sato     mahallakassa     na     etadahosi    buddho    so    bhagavā
@Footnote: 1 Ma. Yu. te.
Sambodhāya   dhammaṃ  deseti  danto  so  bhagavā  damathāya  dhammaṃ  deseti
santo  so  bhagavā  samathāya  dhammaṃ  deseti  tiṇṇo  so  bhagavā taraṇāya
dhammaṃ deseti parinibbuto so bhagavā parinibbānāya dhammaṃ desetīti.
     [31]   Evaṃ   vutte  nigrodho  paribbājako  bhagavantaṃ  etadavoca
accayo   maṃ   bhante  accagamā  yathābālaṃ  yathāmūḷhaṃ  yathāakusalaṃ  yvāhaṃ
bhagavantaṃ   evaṃ   avacāsiṃ   tassa  me  bhante  bhagavā  accayaṃ  accayato
paṭiggaṇhātu  āyatiṃ  saṃvarāyāti  .  taggha taṃ 1- nigrodha accayo accagamā
yathābālaṃ  yathāmūḷhaṃ  yathāakusalaṃ  yaṃ  2-  mantvaṃ  evaṃ  avacāsi  yato ca
kho   nigrodha   accayaṃ   accayato  disvā  yathādhammaṃ  paṭikarosi  taṃ  te
mayaṃ    paṭiggaṇhāma   vuḍḍhi   hesā   nigrodha   ariyassa   vinaye   yo
accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ paṭikaroti āyatiṃ saṃvaramāpajjati.
     {31.1}  Ahaṃ  pana  nigrodha  evaṃ  vadāmi etu viññū puriso asaṭho
amāyāvī   ujujātiko   ahamanusāsāmi   ahaṃ   dhammaṃ  desemi  yathānusiṭṭhaṃ
tathāpaṭipajjamāno     yassatthāya    kulaputtā    sammadeva    agārasmā
anagāriyaṃ   pabbajanti   tadanuttaraṃ  brahmacariyapariyosānaṃ  diṭṭhe  va  dhamme
sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā   upasampajja   viharissati   satta  vassāni .
Tiṭṭhantu   nigrodha   satta   vassāni   .   etu   viññū  puriso  asaṭho
amāyāvī   ujujātiko   ahamanusāsāmi   ahaṃ   dhammaṃ  desemi  yathānusiṭṭhaṃ
tathāpaṭipajjamāno     yassatthāya    kulaputtā    sammadeva    agārasmā
@Footnote: 1 Po. Ma. tavaṃ .   2 Ma. yo..
Anagāriyaṃ    pabbajanti    tadanuttaraṃ    brahmacariyapariyosānaṃ   diṭṭhe   va
dhamme   sayaṃ  abhiññā  sacchikatvā  upasampajja  viharissati  cha  vassāni .
Pañca  vassāni  .  cattāri  vassāni  .  tīṇi  vassāni. Dve vassāni.
Ekaṃ  vassaṃ  .  tiṭṭhatu  nigrodha  ekaṃ  vassaṃ . Etu viññū puriso asaṭho
amāyāvī   ujujātiko   ahamanusāsāmi   ahaṃ   dhammaṃ  desemi  yathānusiṭṭhaṃ
tathāpaṭipajjamāno     yassatthāya    kulaputtā    sammadeva    agārasmā
anagāriyaṃ   pabbajanti   tadanuttaraṃ  brahmacariyapariyosānaṃ  diṭṭhe  va  dhamme
sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati satta māsāni.
     {31.2} Tiṭṭhantu nigrodha satta māsāni. Cha māsāni. Pañca māsāni.
Cattāri māsāni. Tīṇi māsāni. Dve māsāni. Ekaṃ māsaṃ. Aḍḍhamāsaṃ.
Tiṭṭhatu   nigrodha   aḍḍhamāso  .  etu  viññū  puriso  asaṭho  amāyāvī
ujujātiko  ahamanusāsāmi  ahaṃ  dhammaṃ  desemi yathānusiṭṭhaṃ tathāpaṭipajjamāno
yassatthāya    kulaputtā    sammadeva   agārasmā   anagāriyaṃ   pabbajanti
tadanuttaraṃ    brahmacariyapariyosānaṃ   diṭṭhe   va   dhamme   sayaṃ   abhiññā
sacchikatvā upasampajja viharissati sattāhaṃ.
     {31.3}  Siyā  kho  pana  te  nigrodha evamassa antevāsikamyatā
samaṇo  gotamo evamāhāti. Na kho panetaṃ nigrodha evaṃ daṭṭhabbaṃ yo evaṃ
vo ācariyo soyeva vo ācariyo hotu. Siyā kho pana te nigrodha evamassa
uddesā  no  cāvetukāmo  samaṇo  gotamo evamāhāti. Na kho panetaṃ
Nigrodha  evaṃ  daṭṭhabbaṃ  yo  evaṃ  te  uddeso  soyeva te uddeso
hotu  .  siyā  kho  pana  te nigrodha evamassa ājīvā no cāvetukāmo
samaṇo  gotamo  evamāhāti  .  na  kho  panetaṃ  nigrodha  evaṃ daṭṭhabbaṃ
yo  ca  te ājīvo soyeva te ājīvo hotu. Siyā kho pana te nigrodha
evamassa   ye  te  dhammā  akusalā  akusalasaṅkhātā  sācariyakānaṃ  tesu
patiṭṭhāpetukāmo  samaṇo  gotamo  evamāhāti  .  na kho panetaṃ nigrodha
evaṃ   daṭṭhabbaṃ   akusalāyeva  te  dhammā  1-  hontu   akusalasaṅkhātā
sācariyakānaṃ.
     {31.4}  Siyā  kho pana te nigrodha evamassa ye te dhammā kusalā
kusalasaṅkhātā    sācariyakānaṃ   tehi   vivecetukāmo   samaṇo   gotamo
evamāhāti  .  na  kho  panetaṃ  nigrodha  evaṃ  daṭṭhabbaṃ  kusalāyeva te
dhammā  hontu  kusalasaṅkhātā  sācariyakānaṃ  .  iti  khohaṃ  nigrodha  neva
antevāsikamyatā   evaṃ   vadāmi   nāpi  uddesā  cāvetukāmo  evaṃ
vadāmi  nāpi  ājīvā  cāvetukāmo  evaṃ  vadāmi  napi  ye  te dhammā
akusalā     akusalasaṅkhātā    sācariyakānaṃ    tesu    patiṭṭhāpetukāmo
evaṃ   vadāmi   napi  ye  te  dhammā  kusalasaṅkhātā  sācariyakānaṃ  tehi
vivecetukāmo  evaṃ  vadāmi  .  santi  ca  kho  nigrodha  akusalā dhammā
appahīnā     saṅkilesikā     ponobbhavikā     sadarathā    dukkhavipākā
āyatiṃ    jātijarāmaraṇiyā    yesāhaṃ   pahānāya   dhammaṃ   desemi  .
Yathāpaṭipannānaṃ     vo   saṅkilesikā   dhammā   pahīyissanti   vodāniyā
dhammā    abhivaḍḍhissanti    paññāpāripūriṃ    vepullattañca    diṭṭhe   va
@Footnote: 1 Ma. Yu. akusalā ceva vo dhammā.
Dhamme   sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā   upasampajja  viharissathāti  .  evaṃ
vutte   te   paribbājakā   tuṇhībhūtā  maṅkubhūtā  pattakkhandhā  adhomukhā
pajjhāyantā appaṭibhāṇā nisīdiṃsu yathā taṃ mārena pariyuṭṭhitacittā.
     [32]   Athakho  bhagavato  etadahosi  sabbepīme  moghapurisā  phuṭṭhā
mārena   pāpimatā  yatra  hi  nāma  ekassapi  na  evaṃ  bhavissati  handa
mayaṃ   aññāṇatthaṃpi   samaṇe   gotame   brahmacariyaṃ   carāma  kiṃ  karissati
sattāhoti   .   athakho  bhagavā  udumbarikāya  paribbājakārāme  sīhanādaṃ
naditvā   vehāsaṃ  abbhuggantvā  gijjhakūṭe  pabbate  paccuṭṭhāsi  1- .
Sandhāno gahapati tāvadeva rājagahaṃ pāvisīti.
                  Udumbarikasuttaṃ niṭṭhitaṃ dutiyaṃ.
                   ----------------
@Footnote: 1 Ma. paccupaṭṭhāsi.
                       Cakkavattisuttaṃ
     [33]   Evamme   sutaṃ   .  ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  magadhesu  viharati
mātulāyaṃ  .  tatra  kho  bhagavā  bhikkhū  āmantesi  bhikkhavoti. Bhadanteti
te   bhikkhū   bhagavato   paccassosuṃ   .   bhagavā   etadavoca  attadīpā
bhikkhave    viharatha    attasaraṇā    anaññasaraṇā   dhammadīpā   dhammasaraṇā
anaññasaraṇā    .   kathañca   pana   bhikkhave   bhikkhu   attadīpo   viharati
attasaraṇo    anaññasaraṇo    dhammadīpo    dhammasaraṇo   anaññasaraṇo  .
Idha   bhikkhave   bhikkhu   kāye  kāyānupassī  viharati  ātāpī  sampajāno
satimā  vineyya  loke  abhijjhādomanassaṃ  .  vedanāsu  vedanānupassī .
Citte    cittānupassī    .   dhammesu   dhammānupassī   viharati   ātāpī
sampajāno   satimā   vineyya   loke   abhijjhādomanassaṃ  .  evaṃ  kho
bhikkhave   bhikkhu   attadīpo   viharati   attasaraṇo  anaññasaraṇo  dhammadīpo
dhammasaraṇo   anaññasaraṇo   .   gocare  bhikkhave  caratha  sake  pettike
visaye  .  gocare  bhikkhave  carataṃ  sake pettike visaye na lacchati māro
otāraṃ   na   lacchati   māro  ārammaṇaṃ  .  kusalānaṃ  bhikkhave  dhammānaṃ
samādānahetu evamidaṃ puññaṃ pavaḍḍhati.
     [34]  Bhūtapubbaṃ  bhikkhave  rājā  dalhanemi  nāma  ahosi  cakkavatti
dhammiko    dhammarājā    cāturanto    vijitāvī    janapadaṭṭhāvariyappatto
sattaratanasamannāgato   .   tassimāni   satta   ratanāni  ahesuṃ  seyyathīdaṃ
Cakkaratanaṃ    hatthiratanaṃ    assaratanaṃ    maṇiratanaṃ    itthīratanaṃ   gahapatiratanaṃ
pariṇāyakaratanameva   sattamaṃ   .   parosahassaṃ  kho  panassa  puttā  ahesuṃ
sūrā   vīraṅgarūpā   parasenappamaddanā  .  so  imaṃ  paṭhaviṃ  sāgarapariyantaṃ
adaṇḍena asatthena dhammena samena abhivijiya ajjhāvasi.
     {34.1}  Athakho  bhikkhave  rājā  dalhanemi  bahunnaṃ vassānaṃ bahunnaṃ
vassasatānaṃ     bahunnaṃ    vassasahassānaṃ    accayena    aññataraṃ    purisaṃ
āmantesi   yadā   tvaṃ   ambho   purisa   passeyyāsi  dibbaṃ  cakkaratanaṃ
osakkitaṃ  ṭhānā  cutaṃ  atha  me  āroceyyāsīti  .  evaṃ  devāti kho
bhikkhave   so  puriso  rañño  dalhanemissa  paccassosi  .  addasā  kho
bhikkhave   so   puriso   bahunnaṃ   vassānaṃ   bahunnaṃ   vassasatānaṃ  bahunnaṃ
vassasahassānaṃ    accayena   dibbaṃ   cakkaratanaṃ   osakkitaṃ   ṭhānā   cutaṃ
disvāna   1-   yena   rājā   dalhanemi   tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā
rājānaṃ   dalhanemiṃ   etadavoca   yagghe   deva  jāneyyāsi  dibbante
cakkaratanaṃ osakkitaṃ ṭhānā cutanti.
     {34.2}   Athakho   bhikkhave  rājā  dalhanemi  jeṭṭhaputtaṃ  kumāraṃ
āmantetvā   etadavoca   dibbaṃ   kira   me   tāta  kumāra  cakkaratanaṃ
osakkitaṃ  ṭhānā  cutaṃ  sutaṃ  kho  panetaṃ  2-  yassa  rañño  cakkavattissa
dibbaṃ   cakkaratanaṃ   osakkati   ṭhānā   cavati  nadāni  tena  raññā  ciraṃ
jīvitabbaṃ  hotīti  bhuttā  kho  pana  me  mānusakā  kāmā  samayodāni me
dibbe  3-  kāme  pariyesituṃ  ehi  tvaṃ  tāta  kumāra imaṃ samuddapariyantaṃ
paṭhaviṃ   paṭipajja   ahaṃ  pana  kesamassuṃ  ohāretvā  kāsāyāni  vatthāni
@Footnote: 1 Yu. disvā .  2 Ma. Yu. panametaṃ .  3 Yu. samayo dibbe.
Acchādetvā   agārasmā   anagāriyaṃ  pabbajissāmīti  .  athakho  bhikkhave
rājā  dalhanemi  jeṭṭhaputtaṃ  kumāraṃ  sādhukaṃ  rajje  samanusāsetvā  1-
kesamassuṃ   ohāretvā   kāsāyāni  vatthāni  acchādetvā  agārasmā
anagāriyaṃ   pabbaji   .  sattāhaṃ  pabbajite  kho  pana  bhikkhave  rājisimhi
dibbaṃ cakkaratanaṃ antaradhāyi.
     [35]   Athakho   bhikkhave  aññataro  puriso  yena  rājā  khattiyo
muddhāvasitto    2-    tenupasaṅkami    upasaṅkamitvā   rājānaṃ   khattiyaṃ
muddhāvasittaṃ   etadavoca   yagghe   deva   jāneyyāsi  dibbaṃ  cakkaratanaṃ
antarahitanti   .  athakho  bhikkhave  rājā  khattiyo  muddhāvasitto  dibbe
cakkaratane      antarahite     anattamano     ahosi     anattamanatañca
paṭisaṃvedesi   .   so  yena  [3]-  rājisi  tenupasaṅkami  upasaṅkamitvā
rājisiṃ    etadavoca    yagghe   deva   jāneyyāsi   dibbaṃ   cakkaratanaṃ
antarahitanti.
     {35.1}  Evaṃ  vutte  bhikkhave  rājisi rājānaṃ khattiyaṃ muddhāvasittaṃ
etadavoca  mā  kho  tvaṃ  tāta  dibbe  cakkaratane antarahite anattamano
ahosi   [4]-   anattamanatañca   paṭisaṃvedesi   na  hi  te  tāta  dibbaṃ
cakkaratanaṃ    pettikaṃ   dāyajjaṃ  iṅgha  tvaṃ  tāta  ariye  cakkavattivatte
vattāhi   ṭhānaṃ    kho   panetaṃ   vijjati  yante  ariye  cakkavattivatte
vattamāne   5-   tadahuposathe  paṇṇarase  sīsanhātassa  6-  uposathikassa
uparipāsādavaragatassa     dibbaṃ     cakkaratanaṃ    pātubhavissati    sahassāraṃ
sanemikaṃ   sanābhikaṃ   sabbākāraparipūranti   .   katamaṃ  panetaṃ  deva  ariyaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. samanusāsitvā .  2 Ma. sabbavāresu muddhābhisitto .  3 Yu. ca.
@4 Ma. mā .  5 Ma. Yu. vattamānassa .  6 Ma. sīsaṃ nhātassa. Yu. sīsaṃ nahātassa.
Cakkavattivattanti   .   tenahi   tvaṃ   tāta   dhammaṃyeva   nissāya  dhammaṃ
sakkaronto   dhammaṃ   garukaronto   dhammaṃ   mānento   dhammaṃ  pūjento
dhammaṃ   apacāyamāno   dhammaddhajo   dhammaketu   dhammādhipateyyo   dhammikaṃ
rakkhāvaraṇaguttiṃ     saṃvidahassu     antojanasmiṃ    balakāyasmiṃ    khattiyesu
anuyantesu   1-   brāhmaṇagahapatikesu   negamajānapadesu  samaṇabrāhmaṇesu
migapakkhīsu  mā  va  2-  te  tāta  vijite  adhammakāro  pavattittha ye ca
te   tāta  vijite  adhanā  [3]-  tesañca  dhanaṃ  anuppadajjeyyāsi  4-
ye   ca   te   tāta   vijite   samaṇabrāhmaṇā  madappamādā  paṭiviratā
khantisoracce   niviṭṭhā   ekamattānaṃ   damenti   ekamattānaṃ   samenti
ekamattānaṃ    parinibbāpenti    te    kālena   kālaṃ   upasaṅkamitvā
paripuccheyyāsi   paripañheyyāsi   5-  kiṃ  bhante  kusalaṃ  kiṃ  bhante  6-
akusalaṃ  kiṃ  sāvajjaṃ  kiṃ  anavajjaṃ  kiṃ  sevitabbaṃ  kiṃ  na  sevitabbaṃ  kiṃ me
kariyamānaṃ   7-   dīgharattaṃ   ahitāya   dukkhāya  assa  kiṃ  vā  pana  me
kariyamānaṃ   7-   dīgharattaṃ   hitāya   sukhāya   assāti  tesaṃ  sutvā  yaṃ
akusalaṃ   taṃ   abhinivajjeyyāsi   yaṃ   kusalaṃ   taṃ   samādāya  vatteyyāsi
idaṃ kho tāta taṃ ariyaṃ cakkavattivattanti.
     {35.2}  Evaṃ  devāti  kho  bhikkhave rājā khattiyo muddhāvasitto
rājisissa   paṭissutvā   ariye   cakkavattivatte   vattati  8-  .  tassa
ariye     cakkavattivatte     vattamānassa     tadahuposathe    paṇṇarase
sīsanhātassa    uposathikassa    uparipāsādavaragatassa    dibbaṃ    cakkaratanaṃ
pāturahosi    sahassāraṃ    sanemikaṃ    sanābhikaṃ    sabbākāraparipūraṃ   .
@Footnote: 1 Yu. anuyuttesu .  2 Ma. Yu. ca .  3 Ma. Yu. assu .  4 Ma. dhanamanuppadeyyāsi.
@5 Ma. parigaṇheyyāsi. Yu. ayaṃ pāṭho na dissati .  6 Ma. Yu. ayaṃ na dissati.
@7 Ma. karīyamānaṃ. Yu. kayiramānaṃ .  8 Ma. Yu. vatti.
Disvā   1-   rañño   khattiyassa   muddhāvasittassa  etadahosi  sutaṃ  kho
pana    metaṃ   yassa   rañño   khattiyassa   muddhāvasittassa   tadahuposathe
paṇṇarase       sīsanhātassa      uposathikassa      uparipāsādavaragatassa
dibbaṃ     cakkaratanaṃ     pātubhavati     sahassāraṃ     sanemikaṃ    sanābhikaṃ
sabbākāraparipūraṃ    so   hoti   rājā   cakkavattīti   assaṃ   nu   kho
ahaṃ rājā cakkavattīti.
     [36]  Athakho  bhikkhave  rājā  khattiyo  muddhāvasitto uṭṭhāyāsanā
ekaṃsaṃ   uttarāsaṅgaṃ   karitvā   vāmena   hatthena   bhiṅgāraṃ  gahetvā
dakkhiṇena    hatthena   cakkaratanaṃ   abbhukkiri   pavattatu   bhavaṃ   cakkaratanaṃ
abhivijinātu bhavaṃ cakkaratananti.
     {36.1}  Athakho  taṃ  bhikkhave  cakkaratanaṃ  puratthimaṃ disaṃ pavatti 2-.
Anvadeva  rājā  cakkavatti  saddhiṃ  caturaṅginiyā  senāya . Yasmiṃ kho pana
bhikkhave   padese   cakkaratanaṃ   patiṭṭhāsi  tattha  rājā  cakkavatti  vāsaṃ
upagacchi   3-   saddhiṃ  caturaṅginiyā  senāya  .  ye  kho  pana  bhikkhave
puratthimāya   disāya   paṭirājāno  te  rājānaṃ  cakkavattiṃ  upasaṅkamitvā
evamāhaṃsu  ehi  kho  mahārāja  svāgataṃ  4- mahārāja sakante mahārāja
anusāsa   mahārājāti   .   rājā   cakkavatti   evamāha   pāṇo  na
hantabbo   adinnaṃ   nādātabbaṃ   kāmesu   micchā   na  caritabbā  musā
na    bhāsitabbā    majjaṃ   na   pātabbaṃ   yathābhuttañca   bhuñjathāti  .
@Footnote: 1 Ma. disvāna .  2 pavattatītipi pāṭho .  3 upagañchīti vā pāṭho .  4 Ma. svāgataṃ
@te. Yu. sāgataṃ.
Ye   kho   pana   bhikkhave  puratthimāya  disāya  paṭirājāno  te  rañño
cakkavattissa anuyantā ahesuṃ.
     {36.2} Athakho taṃ bhikkhave cakkaratanaṃ puratthimaṃ samuddaṃ ajjhogahetvā 1-
paccuttaritvā   dakkhiṇaṃ  samuddaṃ  ajjhogahetvā  paccuttaritvā  pacchimaṃ  2-
disaṃ  pavatti  .  anvadeva  rājā  cakkavatti  saddhiṃ caturaṅginiyā senāya.
Yasmiṃ  kho  pana  bhikkhave  padese  [3]-  cakkaratanaṃ patiṭṭhāsi tattha rājā
cakkavatti  vāsaṃ  upagacchi  saddhiṃ  caturaṅginiyā  senāya  .  ye  kho  pana
bhikkhave    pacchimāya   disāya   paṭirājāno   te   rājānaṃ   cakkavattiṃ
upasaṅkamitvā   evamāhaṃsu   ehi   kho   mahārāja   svāgataṃ  mahārāja
sakante    mahārāja    anusāsa   mahārājāti   .   rājā   cakkavatti
evamāha   pāṇo   na   hantabbo   adinnaṃ  nādātabbaṃ  kāmesu  micchā
na   caritabbā   musā   na   bhāsitabbā  majjaṃ  na  pātabbaṃ  yathābhuttañca
bhuñjathāti  .  ye  kho  pana  bhikkhave  pacchimāya  disāya  paṭirājāno te
rañño cakkavattissa anuyantā ahesuṃ.
     {36.3}  Athakho  taṃ  bhikkhave cakkaratanaṃ pacchimaṃ samuddaṃ ajjhogahetvā
paccuttaritvā  uttaraṃ  disaṃ  pavatti  .  anvadeva  rājā  cakkavatti  saddhiṃ
caturaṅginiyā  senāya  .  yasmiṃ  kho  pana bhikkhave padese [3]- cakkaratanaṃ
patiṭṭhāsi   tattha   rājā   cakkavatti  vāsaṃ  upagacchi  saddhiṃ  caturaṅginiyā
senāya  .  ye  kho pana bhikkhave uttarāya disāya paṭirājāno te rājānaṃ
cakkavattiṃ   upasaṅkamitvā   evamāhaṃsu   ehi   kho   mahārāja  svāgataṃ
@Footnote: 1 Ma. ajjhogāhetvā .  2 Ma. Yu. samuddaṃ ... pacchimanti ime pāṭhā natthi.
@3 Ma. dibbaṃ.
Mahārāja    sakante    mahārāja   anusāsa   mahārājāti   .   rājā
cakkavatti    evamāha    pāṇo    na   hantabbo   adinnaṃ   nādātabbaṃ
kāmesu   micchā  na  caritabbā  musā  na  bhāsitabbā  majjaṃ  na  pātabbaṃ
yathābhuttañca    bhuñjathāti    .   ye   kho   pana   bhikkhave   uttarāya
disāya paṭirājāno te rañño cakkavattissa anuyantā ahesuṃ.
     {36.4}   Athakho   taṃ   bhikkhave   cakkaratanaṃ  samuddapariyantaṃ  paṭhaviṃ
abhivijinitvā   tameva   rājadhāniṃ  paccuggantvā  1-  rañño  cakkavattissa
antepuradvāre   atthakaraṇapamukhe   akkhāhataṃ   maññe   aṭṭhāsi   rañño
cakkavattissa antepuraṃ upasobhayamānaṃ.
     [37]   Dutiyopi   kho   bhikkhave   rājā   cakkavatti  .  tatiyopi
kho   bhikkhave   rājā   cakkavatti   .  catutthopi  kho  bhikkhave  rājā
cakkavatti  .  pañcamopi  kho  bhikkhave  rājā  cakkavatti  .  chaṭṭhopi kho
bhikkhave  rājā  cakkavatti  .  sattamopi  kho  bhikkhave  rājā  cakkavatti
bahunnaṃ   vassānaṃ   bahunnaṃ   vassasatānaṃ   bahunnaṃ  vassasahassānaṃ  accayena
aññataraṃ  purisaṃ  āmantesi  yadā  kho  2-  tvaṃ  ambho purisa passeyyāsi
dibbaṃ   cakkaratanaṃ   osakkitaṃ  ṭhānā  cutaṃ  atha  me  āroceyyāsīti .
Evaṃ    devāti   kho   bhikkhave   so   puriso   rañño   cakkavattissa
paccassosi   .   addasā   kho   bhikkhave  so  puriso  bahunnaṃ  vassānaṃ
bahunnaṃ   vassasatānaṃ   bahunnaṃ   vassasahassānaṃ   accayena  dibbaṃ  cakkaratanaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. paccāgantvā .  2 Ma. khosaddo na dissati.
Osakkitaṃ  ṭhānā  cutaṃ  disvā  1-  yena  rājā  cakkavatti  tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā   rājānaṃ  cakkavattiṃ  etadavoca  yagghe  deva  jāneyyāsi
dibbante cakkaratanaṃ osakkitaṃ ṭhānā cutanti.
     {37.1}   Athakho   bhikkhave  rājā  cakkavatti  jeṭṭhaputtaṃ  kumāraṃ
āmantetvā   2-  etadavoca  dibbaṃ  kira  me  tāta  kumāra  cakkaratanaṃ
osakkitaṃ   ṭhānā  cutaṃ  sukhaṃ  kho  pana  metaṃ  yassa  rañño  cakkavattissa
dibbaṃ   cakkaratanaṃ   osakkati   ṭhānā   cavati  nadāni  tena  raññā  ciraṃ
jīvitabbaṃ   hotīti   bhuttā   pana  me  mānusakā  kāmā  samayodāni  me
dibbe  3-  kāme  pariyesituṃ  ehi  tvaṃ  tāta  kumāra imaṃ samuddapariyantaṃ
paṭhaviṃ    paṭipajja    ahaṃ    pana   kesamassuṃ   ohāretvā   kāsāyāni
vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmīti.
     {37.2}   Athakho   bhikkhave  rājā  cakkavatti  jeṭṭhaputtaṃ  kumāraṃ
sādhukaṃ   rajje   samanusāsetvā   kesamassuṃ   ohāretvā   kāsāyāni
vatthāni   acchādetvā   agārasmā   anagāriyaṃ   pabbaji   .   sattāhaṃ
pabbajite kho pana bhikkhave rājisimhi dibbaṃ cakkaratanaṃ antaradhāyi.
     [38]   Athakho  bhikkhave  aññataro  puriso  .pe.  antarahitanti .
Athakho   bhikkhave   rājā   khattiyo   muddhāvasitto   dibbe  cakkaratane
antarahite    anattamano    ahosi    anattamanatañca   paṭisaṃvedesi   no
ca   kho   rājisiṃ   upasaṅkamitvā   ariyaṃ   cakkavattivattaṃ  pucchi  .  so
samateneva   sudaṃ   janapadaṃ   pasāsati   tassa   samatena  janapadaṃ  pasāsato
@Footnote: 1 Ma. disvāna .  2 Ma. Yu. āmantāpetvā .  3 Yu. samayo dibbe.
Na   pubbenāparaṃ   janapadā  paccanti  yathā  taṃ  pubbakānaṃ  rājūnaṃ  ariye
cakkavattivatte vattamānānaṃ.
     {38.1}   Athakho   bhikkhave   amaccā  pārisajjā  gaṇakamahāmattā
anīkaṭṭhā   dovārikā   mantassājīvino   sannipatitvā   rājānaṃ   khattiyaṃ
muddhāvasittaṃ  [1]-  etadavocuṃ  na  kho  te deva samatena sudaṃ 2- janapadaṃ
pasāsato   pubbenāparaṃ   janapadā   paccanti  yathā  taṃ  pubbakānaṃ  rājūnaṃ
ariye   cakkavattivatte   vattamānānaṃ  saṃvijjanti  kho  te  deva  vijite
amaccā     pārisajjā     gaṇakamahāmattā     anīkaṭṭhā     dovārikā
mantassājīvino   mayañceva   aññe   ca   ye  mayaṃ  ariyaṃ  cakkavattivattaṃ
dhārema  iṅgha  tvaṃ  deva  amhe  ariyaṃ  cakkavattivattaṃ  puccha  tassa  te
mayaṃ ariyaṃ cakkavattivattaṃ puṭṭhā byākarissāmāti.
     [39]   Athakho   bhikkhave   rājā  khattiyo  muddhāvasitto  amacce
pārisajje    gaṇakamahāmatte    anīkaṭṭhe    dovārike   mantassājīvino
sannipātetvā   ariyaṃ   cakkavattivattaṃ   pucchi   .   tassa   te   ariyaṃ
cakkavattivattaṃ   puṭṭhā   byākariṃsu   .   tesaṃ   sutvā   dhammikañhi  kho
rakkhāvaraṇaguttiṃ   saṃvidahi   no   ca   kho   adhanānaṃ   dhanamanuppadāsi  .
Adhanānaṃ  dhane  nānuppadiyamāne  3-  dāḷiddiyaṃ  4-  vepullaṃ  agamāsi.
Dāḷiddiye    vepullaṃ    gate    aññataro    puriso   paresaṃ   adinnaṃ
theyyasaṅkhātaṃ    ādiyi    .    tamenaṃ   aggahesuṃ   gahetvā   rañño
khattiyassa    muddhāvasittassa    dassesuṃ    ayaṃ   deva   puriso   paresaṃ
adinnaṃ  theyyasaṅkhātaṃ  ādiyīti  .  evaṃ  vutte  bhikkhave  rājā khattiyo
@Footnote: 1 Yu. upasaṅkamitvā .  2 Yu. ayaṃ na dissati .  3 Ma. Yu. ananuppādiyamāne.
@4 Yu. sabbavāresu daliddiyaṃ.
Muddhāvasitto  taṃ  purisaṃ  etadavoca  saccaṃ  kira  tvaṃ  ambho  purisa paresaṃ
adinnaṃ  theyyasaṅkhātaṃ  ādiyasīti  1-  .  saccaṃ devāti. Kiṃkāraṇāti. Na
hi   deva   jīvāmīti  .  athakho  bhikkhave  rājā  khattiyo  muddhāvasitto
tassa   purisassa   dhanamanuppadāsi   iminā   tvaṃ   ambho   purisa   dhanena
attanā   ca   jīvāhi   mātāpitaro   ca  posehi  puttadārañca  posehi
kammante  [2]-  payojehi  samaṇesu  brāhmaṇesu  3-  uddhaggikaṃ  dakkhiṇaṃ
patiṭṭhapehi  sovaggikaṃ  sukhavipākaṃ  saggasaṃvattanikanti  .  evaṃ  devāti  kho
bhikkhave so puriso rañño khattiyassa muddhāvasittassa paccassosi.
     {39.1}  Aññataropi  kho bhikkhave puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ
ādiyi  .  tamenaṃ  aggahesuṃ  gahetvā  rañño  khattiyassa  muddhāvasittassa
dassesuṃ  ayaṃ  deva  puriso  paresaṃ  adinnaṃ  theyyasaṅkhātaṃ ādiyīti. Evaṃ
vutte  bhikkhave  rājā  khattiyo  muddhāvasitto  taṃ  4-  purisaṃ etadavoca
saccaṃ  kira  tvaṃ  ambho  purisa  paresaṃ  adinnaṃ  theyyasaṅkhātaṃ  ādiyasīti.
Saccaṃ devāti. Kiṃkāraṇāti. Na hi deva jīvāmīti.
     {39.2}  Athakho  bhikkhave rājā khattiyo muddhāvasitto tassa purisassa
dhanamanuppadāsi  iminā  tvaṃ  ambho  purisa  dhanena  attanā  ca  jīvāhi 5-
mātāpitaro   ca   posehi   puttadārañca   posehi   kammante   [2]-
payojehi   samaṇesu   brāhmaṇesu   3-   uddhaggikaṃ   dakkhiṇaṃ  patiṭṭhapehi
sovaggikaṃ    sukhavipākaṃ    saggasaṃvattanikanti    .   evaṃ   devāti   kho
bhikkhave    so    6-    puriso    rañño   khattiyassa   muddhāvasittassa
@Footnote: 1 Ma. Yu. ādiyīti .  2 Ma. Yu. ca .  3 Ma. samaṇabrāhmaṇesu .  4 Yu. ayaṃ
@na dissati .  5 Yu. upajīvāhi .  6 Yu. kho so bhikkhave.
Paccassosi  .  assosuṃ  kho  bhikkhave  manussā  ye kira bho paresaṃ adinnaṃ
theyyasaṅkhātaṃ   ādiyanti   tesaṃ   rājā  anuppadetīti  1-  .  sutvāna
tesaṃ    etadahosi    yannūna    mayaṃpi   paresaṃ   adinnaṃ   theyyasaṅkhātaṃ
ādiyeyyāmāti.
     [40]  Athakho  bhikkhave  aññataro  puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ
ādiyi  .  tamenaṃ  aggahesuṃ  gahetvā  rañño  khattiyassa  muddhāvasittassa
dassesuṃ   ayaṃ   deva  puriso  paresaṃ  adinnaṃ  theyyasaṅkhātaṃ  ādiyīti .
Evaṃ  vutte  bhikkhave  rājā  khattiyo  muddhāvasitto  taṃ purisaṃ etadavoca
saccaṃ  kira  tvaṃ  ambho  purisa  paresaṃ  adinnaṃ  theyyasaṅkhātaṃ  ādiyasīti.
Saccaṃ  devāti  .  kiṃkāraṇāti  .  na  hi  deva jīvāmīti. Athakho bhikkhave
rañño   khattiyassa  muddhāvasittassa  etadahosi  sace  kho  ahaṃ  yo  yo
paresaṃ  adinnaṃ  theyyasaṅkhātaṃ  ādiyissati  tassa  tassa dhanamanuppadassāmi 2-
evamidaṃ    adinnādānaṃ   pavaḍḍhissati   yannūnāhaṃ   imaṃ   purisaṃ   sunisedhaṃ
nisedheyyaṃ mūlaghacchaṃ kareyyaṃ sīsamassa chindeyyanti.
     {40.1}   Athakho  bhikkhave  rājā  khattiyo  muddhāvasitto  purise
āṇāpesi   tenahi   bhaṇe   imaṃ   purisaṃ   daḷhāya  rajjuyā  pacchābāhuṃ
gāḷhabandhanaṃ    bandhitvā    khuramuṇḍaṃ    karitvā    kharassarena   paṇavena
rathiyāya     rathiyaṃ     3-     siṅghāṭakena     siṅghāṭakaṃ    parinetvā
dakkhiṇena    dvārena    nikkhamitvā    dakkhiṇato    nagarassa    sunisedhaṃ
nisedhetha     mūlaghacchaṃ    karotha    sīsamassa    chindathāti    .    evaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. dhanamanuppadesīti .  2 Yu. dhanamanuppadāmi .  3 Ma. rathikāya rathikaṃ.
Devāti   kho   bhikkhave   te  purisā  rañño  khattiyassa  muddhāvasittassa
paṭissutvā    taṃ   purisaṃ   daḷhāya   rajjuyā   pacchābāhuṃ   gāḷhabandhanaṃ
bandhitvā    khuramuṇḍaṃ   karitvā   kharassarena   paṇavena   rathiyāya   rathiyaṃ
siṅghāṭakena   siṅghāṭakaṃ   parinetvā   dakkhiṇena   dvārena   nikkhamitvā
dakkhiṇato nagarassa sunisedhaṃ nisedhesuṃ mūlaghacchaṃ akaṃsu sīsamassa chindiṃsu.
     [41]   Assosuṃ   kho   bhikkhave   manussā  ye  kira  bho  paresaṃ
adinnaṃ    theyyasaṅkhātaṃ   ādiyanti   te   rājā   sunisedhaṃ   nisedheti
mūlaghacchaṃ   karoti   sīsāni  tesaṃ  chindatīti  .  sutvāna  tesaṃ  etadahosi
yannūna   mayaṃpi   tiṇhāni  satthāni  kārāpeyyāma  1-  tiṇhāni  satthāni
kārāpetvā   yesaṃ   adinnaṃ   theyyasaṅkhātaṃ  ādiyissāma  te  sunisedhaṃ
nisedhessāma   mulaghacchaṃ   karissāma   sīsāni   nesaṃ   chindissāmāti  .
Te   tiṇhāni   satthāni   kārāpesuṃ   tiṇhāni   satthāni  kārāpetvā
gāmaghātaṃpi   upakkamiṃsu   kātuṃ   nigamaghātaṃpi   upakkamiṃsu  kātuṃ  nagaraghātaṃpi
upakkamiṃsu   kātuṃ   panthadūhaṇampi   upakkamiṃsu   kātuṃ   .  yesaṃ  te  2-
adinnaṃ   theyyasaṅkhātaṃ   ādiyanti   te   sunisedhaṃ   nisedhenti  mūlaghacchaṃ
karonti sīsāni nesaṃ chindanti.
     [42]   Iti   kho   bhikkhave  adhanānaṃ  dhane  nānuppadiyamāne  3-
dāḷiddiyaṃ   vepullamagamāsi   dāḷiddiye  vepullaṃ  gate  4-  adinnādānaṃ
vepullamagamāsi   adinnādāne   vepullaṃ   gate   satthaṃ   vepullamagamāsi
@Footnote: 1 Ma. kārāpessāma .  2 Yu. te yesaṃ .  3 Ma. Yu. ananuppadīyamāne.
@4 Yu. sabbavāresu vepullagate.
Satthe   vepullaṃ   gate   pāṇātipāto   vepullamagamāsi   pāṇātipāte
vepullaṃ   gate   musāvādo   vepullamagamāsi  musāvāde  vepullaṃ  gate
tesaṃ   sattānaṃ   āyupi   parihāyi   vaṇṇopi   parihāyi  tesaṃ  āyunāpi
parihāyamānānaṃ   vaṇṇenapi   parihāyamānānaṃ   asītivassasahassāyukānaṃ   *-
manussānaṃ    cattārīsavassasahassāyukā    puttā   ahesuṃ   cattārīsavassa-
sahassāyukesu   bhikkhave   manussesu   aññataro   puriso  paresaṃ  adinnaṃ
theyyasaṅkhātaṃ   ādiyi  .  tamenaṃ  aggahesuṃ  gahetvā  rañño  khattiyassa
muddhāvasittassa  dassesuṃ  ayaṃ  deva  puriso  paresaṃ  adinnaṃ  theyyasaṅkhātaṃ
ādiyīti  .  evaṃ  vutte  bhikkhave  rājā  khattiyo muddhāvasitto taṃ purisaṃ
etadavoca   saccaṃ  kira  tvaṃ  ambho  purisa  paresaṃ  adinnaṃ  theyyasaṅkhātaṃ
ādiyasīti. Na hi devāti sampajānamusā 1- bhāsi.
     [43]    Iti   kho   bhikkhave   adhanānaṃ   dhane   nānuppadiyamāne
dāḷiddiyaṃ    vepullamagamāsi   dāḷiddiye   vepullaṃ   gate   adinnādānaṃ
vepullamagamāsi   adinnādāne   vepullaṃ   gate   satthaṃ   vepullamagamāsi
satthe   vepullaṃ   gate   pāṇātipāto   vepullamagamāsi   pāṇātipāte
vepullaṃ   gate   musāvādo   vepullamagamāsi  musāvāde  vepullaṃ  gate
tesaṃ   sattānaṃ  āyupi  parihāyi  vaṇṇopi  parihāyi  tesaṃ  2-  āyunāpi
parihāyamānānaṃ    vaṇṇenapi    parihāyamānānaṃ   cattārīsavassasahassāyukānaṃ
manussānaṃ   vīsativassasahassāyukā   puttā   ahesuṃ   vīsativassasahassāyukesu
@Footnote: 1 Yu. avaca sampajānamusā .  2 Yu. ayaṃ na dissati.
@* mīkār—kṛ´์ khagœ asītivassasahasusāyukānaṃ peḌna asītivassasahassāyukānaṃ
Bhikkhave   manussesu   aññataro   puriso   paresaṃ   adinnaṃ  theyyasaṅkhātaṃ
ādiyi   .   tamenaṃ  aññataro  puriso  rañño  khattiyassa  muddhāvasittassa
ārocesi   itthannāmo   deva   puriso   paresaṃ  adinnaṃ  theyyasaṅkhātaṃ
ādiyatīti pesuññamakāsi.
     [44]    Iti   kho   bhikkhave   adhanānaṃ   dhane   nānuppadiyamāne
dāḷiddiyaṃ    vepullamagamāsi    dāḷiddiye    vepullaṃ    gate    .pe.
Pisuṇā   vācā   vepullamagamāsi   pisuṇāya   vācāya   vepullaṃ   gatāya
tesaṃ   sattānaṃ   āyupi   parihāyi   vaṇṇopi   parihāyi  tesaṃ  āyunāpi
parihāyamānānaṃ     vaṇṇenapi     parihāyamānānaṃ    vīsativassasahassāyukānaṃ
manussānaṃ    dasavassasahassāyukā    puttā   ahesuṃ   dasavassasahassāyukesu
bhikkhave  manussesu  ekidaṃ  sattā  vaṇṇavantā  1-  honti  ekidaṃ sattā
dubbaṇṇā    tattha    ye   te   sattā   dubbaṇṇā   te   vaṇṇavante
satte abhijjhāyantā paresaṃ dāresu cārittaṃ āpajjiṃsu.
     [45]    Iti   kho   bhikkhave   adhanānaṃ   dhane   nānuppadiyamāne
dāḷiddiyaṃ    vepullamagamāsi   dāḷiddiye   vepullaṃ   gate   adinnādānaṃ
vepullamagamāsi   adinnādāne   vepullaṃ  gate  .  saṅkhittaṃ  .  kāmesu
micchācāro    vepullamagamāsi   kāmesu   micchācāre   vepullaṃ   gate
tesaṃ   sattānaṃ   āyupi   parihāyi   vaṇṇopi   parihāyi  tesaṃ  āyunāpi
parihāyamānānaṃ     vaṇṇenapi     parihāyamānānaṃ     dasavassasahassāyukānaṃ
manussānaṃ   pañcavassasahassāyukā   puttā   ahesuṃ   pañcavassasahassāyukesu
@Footnote: 1 Ma. Yu. vaṇṇavanto.
Bhikkhave   manussesu   dve   dhammā  vepullamagamiṃsu  1-  pharusā  ca  2-
vācā   samphappalāpo   ca   dvīsu   dhammesu   vepullaṃ   gatesu   tesaṃ
sattānaṃ    āyupi    parihāyi    vaṇṇopi    parihāyi   tesaṃ   āyunāpi
parihāyamānānaṃ     vaṇṇenapi     parihāyamānānaṃ    pañcavassasahassāyukānaṃ
manussānaṃ     appekacce     aḍḍhateyyavassasahassāyukā     appekacce
dvevassasahassāyukā     puttā     ahesuṃ    aḍḍhateyyavassasahassāyukesu
bhikkhave   manussesu   abhijjhābyāpādā  vepullamagamiṃsu  abhijjhābyāpādesu
vepullaṃ   gatesu  3-  tesaṃ  sattānaṃ  āyupi  parihāyi  vaṇṇopi  parihāyi
tesaṃ   āyunāpi   parihāyamānānaṃ  vaṇṇenapi  parihāyamānānaṃ  aḍḍhateyya-
vassasahassāyukānaṃ manussānaṃ vassasahassāyukā puttā ahesuṃ
     {45.1}    vassasahassāyukesu    bhikkhave   manussesu   micchādiṭṭhi
vepullamagamāsi   micchādiṭṭhiyā   vepullaṃ   gatāya  tesaṃ  sattānaṃ  āyupi
parihāyi   vaṇṇopi   parihāyi   tesaṃ  āyunāpi  parihāyamānānaṃ  vaṇṇenapi
parihāyamānānaṃ     vassasahassāyukānaṃ     manussānaṃ     pañcavassasatāyukā
puttā   ahesuṃ   pañcavassasatāyukesu   bhikkhave   manussesu  tayo  dhammā
vepullamagamaṃsu    adhammarāgo   visamalobho   micchādhammo   tīsu   dhammesu
vepullaṃ   gatesu   tesaṃ   sattānaṃ   āyupi   parihāyi  vaṇṇopi  parihāyi
tesaṃ     āyunāpi     parihāyamānānaṃ     vaṇṇenapi     parihāyamānānaṃ
pañcavassasatāyukānaṃ    manussānaṃ    appekacce    aḍḍhateyyavassasatāyukā
appekacce   dvevassasatāyukā   puttā  ahesuṃ  aḍḍhateyyavassasatāyukesu
@Footnote: 1 Ma. Yu. vepullamagamaṃsu .  2 Yu. casaddo na dissati .  3 Yu. abhijjhāvyāpādo
@vepullamagamāsi abhijjhāvyāpāde vepullagate.
Bhikkhave    manussesu    ime    dhammā    vepullamagamaṃsu   amatteyyatā
apetteyyatā asāmaññatā abrahmaññatā nakulejeṭṭhāpacāyitā 1-.
     {45.2}  Iti  kho  bhikkhave adhanānaṃ dhane nānuppadiyamāne dāḷiddiyaṃ
vepullamagamāsi   dāḷiddiye   vepullaṃ  gate  adinnādānaṃ  vepullamagamāsi
adinnādāne   vepullaṃ   gate   satthaṃ   vepullamagamāsi  satthe  vepullaṃ
gate    pāṇātipāto   vepullamagamāsi   pāṇātipāte   vepullaṃ   gate
musāvādo   vepullamagamāsi   musāvāde   vepullaṃ  gate  pisuṇā  vācā
vepullamagamāsi   pisuṇāya  vācāya  vepullaṃ  gatāya  kāmesu  micchācāro
vepullamagamāsi   kāmesu   micchācāre   vepullaṃ   gate   dve  dhammā
vepullamagamaṃsu   pharusā   ca   vācā   samphappalāpo   ca  dvīsu  dhammesu
vepullaṃ   gatesu   abhijjhābyāpādā   vepullamagamaṃsu   abhijjhābyāpādesu
vepullaṃ     gatesu     micchādiṭṭhi     vepullamagamāsi     micchādiṭṭhiyā
vepullaṃ   gatāya   tayo   dhammā  vepullamagamaṃsu  adhammarāgo  visamalobho
micchādhammo   tīsu  dhammesu  vepullaṃ  gatesu  ime  dhammā  vepullamagamaṃsu
amatteyyatā       apetteyyatā      asāmaññatā      abrahmaññatā
nakulejeṭṭhāpacāyitā   imesu   dhammesu  vepullaṃ  gatesu  tesaṃ  sattānaṃ
āyupi   parihāyi   vaṇṇopi   parihāyi   tesaṃ   āyunāpi  parihāyamānānaṃ
vaṇṇenapi      parihāyamānānaṃ     aḍḍhateyyavassasatāyukānaṃ     manussānaṃ
vassasatāyukā puttā ahesuṃ.
@Footnote: 1 nakulejeṭṭhāpacāyikāti vā pāṭho.
     [46]   Bhavissati   bhikkhave   so   samayo   yaṃ   imesaṃ  manussānaṃ
dasavassāyukā   puttā   bhavissanti   dasavassāyukesu   bhikkhave   manussesu
pañcavassikā   kumārikā   alaṃpateyyā   1-   bhavissanti   dasavassāyukesu
bhikkhave   manussesu   imāni   rasāni   antaradhāyissanti  seyyathīdaṃ  sappi
navanītaṃ   telaṃ   madhu   phāṇitaṃ   loṇaṃ  dasavassāyukesu  bhikkhave  manussesu
kudrusako   2-   aggabhojanaṃ  3-  bhavissati  seyyathāpi  bhikkhave  etarahi
sālimaṃsodano aggabhojanaṃ
     {46.1}  evameva  kho  bhikkhave dasavassāyukesu manussesu kudrusako
aggabhojanaṃ  bhavissati  dasavassāyukesu  bhikkhave  manussesu  dasa kusalakammapathā
sabbena  sabbaṃ  antaradhāyissanti  dasa  akusalakammapathā ativiya dippissanti 4-
dasavassāyukesu  bhikkhave  manussesu  kusalantipi  na bhavissati kuto pana kusalassa
kārako  dasavassāyukesu  bhikkhave  manussesu  ye te bhavissanti amatteyyā
apetteyyā  asāmaññā  abrahmaññā  nakulejeṭṭhāpacāyino te pūjā 5-
ca bhavissanti pāsaṃsā ca seyyathāpi bhikkhave etarahi matteyyā 6- petteyyā
sāmaññā brahmaññā kulejeṭṭhāpacāyino te 7- pūjā ca pāsaṃsā ca
     {46.2}   evameva   kho   bhikkhave   dasavassāyukesu   manussesu
ye    te    bhavissanti    amatteyyā    apetteyyā    asāmaññā
abrahmaññā    nakulejeṭṭhāpacāyino    te    pūjā    ca   bhavissanti
pāsaṃsā    ca    dasavassāyukesu    bhikkhave   manussesu   na   bhavissati
@Footnote: 1 Yu. alamapateyyā .   2 Ma. kudrūsako .  3 Ma. Yu. aggaṃ bhojanānaṃ.
@4 Ma. atibyādippissanti .  5 Ma. Yu. pujjā .  6 Yu. metteyyā .  7 Ma. ayaṃ
@na dissati.
Mātāti   vā   mātucchāti   vā   pitāti   vā   pitucchāti   vā  1-
mātulānīti   vā   ācariyabhariyāti   vā   garūnaṃ   dārāti  vā  sambhedaṃ
loko   gamissati   yathā   ajeḷakā   kukkuṭā   sūkarā  soṇā  sigālā
dasavassāyukesu    bhikkhave    manussesu    tesaṃ   sattānaṃ   aññamaññamhi
tibbo     āghāto    paccupaṭṭhito    bhavissati    tibbo    byāpādo
tibbo    manopadoso    tibbaṃ    vadhakacittaṃ    mātupi    puttamhi   .
Puttassapi  mātari  .  pitupi  puttamhi  .  puttassapi  pitari  .  bhātupi 2-
bhaginiyā   .   bhaginiyā   bhātari  tibbo  āghāto  paccupaṭṭhito  bhavissati
tibbo   byāpādo   tibbo   manopadoso   tibbaṃ  vadhakacittaṃ  seyyathāpi
bhikkhave    māgavikassa   migaṃ   disvā   tibbo   āghāto   paccupaṭṭhito
hoti tibbo byāpādo tibbo manopadoso tibbaṃ vadhakacittaṃ
     {46.3} evameva kho bhikkhave dasavassāyukesu manussesu tesaṃ sattānaṃ
aññamaññamhi    tibbo    āghāto    paccupaṭṭhito    bhavissati    tibbo
byāpādo     tibbo     manopadoso     tibbaṃ    vadhakacittaṃ    mātupi
puttamhi   .   puttassapi   mātari   .   pitupi   puttamhi   .  puttassapi
pitari   .  bhātupi  2-  bhaginiyā  .  bhaginiyāpi  bhātari  tibbo  āghāto
paccupaṭṭhito    bhavissati    tibbo    byāpādo    tibbo   manopadoso
tibbaṃ vadhakacittaṃ.
     [47]   Dasavassāyukesu  bhikkhave  manussesu  sattāhaṃ  satthantarakappo
bhavissati    te    aññamaññaṃ    3-    migasaññaṃ    paṭilabhissanti    tesaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. pitāti vā pitucchāti vāti na dissati .  2 Yu. bhātupi bhātari.
@3 Ma. aññamaññasmi.
Tiṇhāni    satthāni   hatthesu   pātubhavissanti   te   tiṇhena   satthena
esa migoti 1- aññamaññaṃ jīvitā voropissanti.
     {47.1}  Athakho  tesaṃ  bhikkhave  sattānaṃ  ekaccānaṃ evaṃ bhavissati
mā   ca   mayaṃ  kañci  2-  mā  ca  amhe  koci  yannūna  mayaṃ  tiṇagahaṇaṃ
vā   vanagahaṇaṃ   vā   rukkhagahaṇaṃ   vā   nadīviduggaṃ  vā  pabbatavisamaṃ  vā
pavisitvā   vanamūlaphalāhārā   yāpeyyāmāti  .  te  tiṇagahaṇaṃ  vā  3-
vanagahaṇaṃ  vā  rukkhagahaṇaṃ  vā  3-  nadīviduggaṃ  vā  3- pabbatavisamaṃ vā 3-
pavisitvā   sattāhaṃ   vanamūlaphalāhārā   yāpessanti  4-  .  te  tassa
sattāhassa    accayena   tiṇagahaṇā   vanagahaṇā   rukkhagahaṇā   nadīviduggā
pabbatavisamā      nikkhamitvā      aññamaññaṃ     āliṅgitvā     sabhāsu
gāyissanti   samassāsissanti   diṭṭhā   bho   sattā   jīvasi  tvaṃ  diṭṭhā
bho sattā jīvasīti.
     {47.2}  Athakho  tesaṃ  bhikkhave  sattānaṃ  evaṃ  bhavissati  mayaṃ kho
akusalānaṃ   dhammānaṃ   samādānahetu   evarūpaṃ   5-   āyataṃ   ñātikkhayaṃ
pattā   yannūna   mayaṃ   kusalaṃ   kareyyāma  kiṃ  kusalaṃ  kareyyāma  yannūna
mayaṃ    pāṇātipātā    virameyyāma    idaṃ    kusalaṃ   dhammaṃ   samādāya
vatteyyāmāti   .   te   pāṇātipātā   viramissanti  idaṃ  kusalaṃ  dhammaṃ
samādāya   vattissanti   te   kusalānaṃ  dhammānaṃ  samādānahetu  āyunāpi
vaḍḍhissanti    vaṇṇenapi    vaḍḍhissanti    tesaṃ   āyunāpi   vaḍḍhamānānaṃ
vaṇṇenapi    vaḍḍhamānānaṃ    dasavassāyukānaṃ    manussānaṃ   vīsativassāyukā
puttā bhavissanti.
     {47.3}  Athakho tesaṃ bhikkhave sattānaṃ evaṃ bhavissati mayaṃ kho kusalānaṃ
@Footnote: 1 Yu. āmeṇḍitaṃ .  2 Ma. kiñci .  3 Yu. vāsaddo na dissati.
@4 Yu. yāpeyyanti .  5 Yu. ayaṃ na dissati.
Dhammānaṃ    samādānahetu    āyunāpi    vaḍḍhāma    vaṇṇenapi   vaḍḍhāma
yannūna  mayaṃ  bhiyyoso  mattāya  kusalaṃ  kareyyāma  kiṃ kusalaṃ kareyyāma 1-
yannūna    mayaṃ    adinnādānā    virameyyāma    kāmesu   micchācārā
virameyyāma   musāvādā   virameyyāma   pisuṇāya   vācāya  virameyyāma
pharusāya    vācāya   virameyyāma   samphappalāpā   virameyyāma   abhijjhaṃ
pajaheyyāma  byāpādaṃ  pajaheyyāma  micchādiṭṭhiṃ  pajaheyyāma  tayo dhamme
pajaheyyāma   adhammarāgaṃ   visamalobhaṃ  micchādhammaṃ  yannūna  mayaṃ  matteyyā
assāma   petteyyā   sāmaññā   brahmaññā   kule   jeṭṭhāpacāyino
idaṃ kusalaṃ dhammaṃ samādāya vatteyyāmāti.
     {47.4}   Te   matteyyā   bhavissanti   petteyyā   sāmaññā
brahmaññā    kule    jeṭṭhāpacāyino   idaṃ   kusalaṃ   dhammaṃ   samādāya
vattissanti   tesaṃ   2-   kusalānaṃ   dhammānaṃ   samādānahetu   āyunāpi
vaḍḍhissanti    vaṇṇenapi    vaḍḍhissanti    tesaṃ   āyunāpi   vaḍḍhamānānaṃ
vaṇṇenapi        vaḍḍhamānānaṃ        vīsativassāyukānaṃ        manussānaṃ
cattāḷīsavassāyukā     puttā    bhavissanti    .    cattāḷīsavassāyukānaṃ
manussānaṃ    asītivassāyukā    puttā   bhavissanti   .   asītivassāyukānaṃ
manussānaṃ   saṭṭhivassasatāyukā   puttā   bhavissanti  .  saṭṭhivassasatāyukānaṃ
manussānaṃ   vīsatitivassasatāyukā  puttā  bhavissanti  .  vīsatitivassasatāyukānaṃ
manussānaṃ   cattāḷīsachavassasatāyukā   puttā   bhavissanti   .   cattāḷīsa-
chavassasatāyukānaṃ   manussānaṃ   dvevassasahassāyukā  puttā  bhavissanti .
Dvevassasahassāyukānaṃ         manussānaṃ         cattārivassasahassāyukā
@Footnote: 1 Ma. Yu. ki kusalaṃ kareyyāmāti na dissati .  2 Ma. Yu. te.
Puttā      bhavissanti     .     cattārivassasahassāyukānaṃ     manussānaṃ
aṭṭhavassasahassāyukā    puttā    bhavissanti    .   aṭṭhavassasahassāyukānaṃ
manussānaṃ    vīsativassasahassāyukā    puttā   bhavissanti   .   vīsativassa-
sahassāyukānaṃ      manussānaṃ      cattāḷīsavassasahassāyukā      puttā
bhavissanti     .    cattāḷīsavassasahassāyukānaṃ    manussānaṃ    asītivassa-
sahassāyukā puttā bhavissanti.
     [48]   Asītivassasahassāyukesu   bhikkhave   manussesu  pañcavassasatikā
kumārikā   alaṃpateyyā   bhavissanti   .   asītivassasahassāyukesu  bhikkhave
manussesu    tayo   ābādhā   bhavissanti   icchā   anasanaṃ   jarā  .
Asītivassasahassāyukesu   bhikkhave   manussesu  ayaṃ  jambudīpo  iddho  ceva
bhavissati   phīto   ca   kukkuṭasampātitā   1-   gāmanigamarājadhāniyo  .
Asītivassasahassāyukesu   bhikkhave   manussesu  ayaṃ  jambudīpo  avīci  maññe
phuṭo bhavissati manussehi seyyathāpi naḷavanaṃ vā sāravanaṃ vā 2-.
     {48.1}  Asītivassasahassāyukesu  bhikkhave  manussesu  ayaṃ  bārāṇasī
ketumatī   nāma  rājadhānī  bhavissati  iddhā  ceva  phītā  ca  bahujanā  ca
ākiṇṇamanussā   ca   subhikkhā   ca   .   asītivassasahassāyukesu  bhikkhave
manussesu   imasmiṃ   jambudīpe  caturāsītinagarasahassāni  bhavissanti  ketumati-
rājadhānīpamukhāni  .  asītivassasahassāyukesu  bhikkhave  manussesu  ketumatī-
rājadhāniyā  saṅkho  nāma rājā uppajjissati cakkavatti dhammiko dhammarājā
@Footnote: 1 Ma. Yu. kukkuṭasampādikā .  2 Ma. Yu. saravanaṃ vā.
Cāturanto    vijitāvī   janapadaṭṭhāvariyappatto   sattaratanasamannāgato  .
Tassimāni   satta   ratanāni   bhavissanti   seyyathīdaṃ   cakkaratanaṃ  hatthiratanaṃ
assaratanaṃ     maṇiratanaṃ     itthīratanaṃ     gahapatiratanaṃ    pariṇāyakaratanameva
sattamaṃ   .  parosahassaṃ  kho  panassa  puttā  bhavissanti  sūrā  vīraṅgarūpā
parasenappamaddanā    .    so   imaṃ   paṭhaviṃ   sāgarapariyantaṃ   adaṇḍena
asatthena dhammena abhivijiya ajjhāvasissati.
     {48.2}   Asītivassasahassāyukesu   bhikkhave  manussesu  metteyyo
nāma  bhagavā  loke  uppajjissati  arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno
sugato   lokavidū  anuttaro  purisadammasārathi  satthā  devamanussānaṃ  buddho
bhagavā   seyyathāpāhametarahi   loke   uppanno   arahaṃ  sammāsambuddho
vijjācaraṇasampanno   sugato   lokavidū   anuttaro  purisadammasārathi  satthā
devamanussānaṃ buddho bhagavā.
     {48.3}  So  imaṃ  lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ
pajaṃ     sadevamanussaṃ     sayaṃ     abhiññā    sacchikatvā    pavedessati
seyyathāpāhametarahi    imaṃ    lokaṃ    sadevakaṃ    samārakaṃ    sabrahmakaṃ
sassamaṇabrāhmaṇiṃ    pajaṃ    sadevamanussaṃ    sayaṃ    abhiññā    sacchikatvā
pavedemi    .   so   dhammaṃ   desessati   ādikalyāṇaṃ   majjhekalyāṇaṃ
pariyosānakalyāṇaṃ     sātthaṃ     sabyañjanaṃ     kevalaparipuṇṇaṃ    parisuddhaṃ
brahmacariyaṃ     pakāsessati     seyyathāpāhametarahi    dhammaṃ    desemi
ādikalyāṇaṃ    majjhekalyāṇaṃ    pariyosānakalyāṇaṃ    sātthaṃ    sabyañjanaṃ
kevalaparipuṇṇaṃ   parisuddhaṃ   brahmacariyaṃ   pakāsemi   .   so  anekasahassaṃ
Bhikkhusaṅghaṃ    pariharissati   seyyathāpāhaṃ   etarahi   anekasataṃ   bhikkhusaṅghaṃ
pariharāmi.
     {48.4}  Athakho bhikkhave saṅkho nāma rājā yo so 1- yūpo raññā
mahāpanādena   kārāpito   taṃ  yūpaṃ  ussāpetvā  ajjhāvasitvā  [2]-
vissajjitvā         samaṇabrāhmaṇakapaṇaddhikavaṇibbakayācakānaṃ         dānaṃ
datvā    metteyyassa   bhagavato   arahato   sammāsambuddhassa   santike
kesamassuṃ   ohāretvā   kāsāyāni  vatthāni  acchādetvā  agārasmā
anagāriyaṃ   pabbajissati   .   so   evaṃ   pabbajito   samāno   eko
vūpakaṭṭho    appamatto    ātāpī    pahitatto   viharanto   nacirasseva
yassatthāya    kulaputtā    sammadeva   agārasmā   anagāriyaṃ   pabbajanti
tadanuttaraṃ    brahmacariyapariyosānaṃ   diṭṭhe   va   dhamme   sayaṃ   abhiññā
sacchikatvā upasampajja viharissati.
     [49]    Attadīpā    bhikkhave   viharatha   attasaraṇā   anaññasaraṇā
dhammadīpā    dhammasaraṇā    anaññasaraṇā    .   kathañca   bhikkhave   bhikkhu
attadīpo    viharati    attasaraṇo   anaññasaraṇo   dhammadīpo   dhammasaraṇo
anaññasaraṇo   .   idha   bhikkhave   bhikkhu   kāye   kāyānupassī  viharati
ātāpī   sampajāno  satimā  vineyya  loke  abhijjhādomanassaṃ  vedanāsu
vedanānupassī   viharati   ātāpī   sampajāno   satimā   vineyya  loke
abhijjhādomanassaṃ    citte   cittānupassī   viharati   ātāpī   sampajāno
satimā    vineyya    loke    abhijjhādomanassaṃ   dhammesu   dhammānupassī
viharati  ātāpī  sampajāno  satimā  vineyya  loke  abhijjhādomanassaṃ .
@Footnote: 1 Yu. yenassa .  2 Ma. taṃ datvā. Yu. daditvā.
Evaṃ   kho   bhikkhave   bhikkhu  attadīpo  viharati  attasaraṇo  anaññasaraṇo
dhammadīpo dhammasaraṇo anaññasaraṇo.
     [50]  Gocare bhikkhave caratha sake pettike visaye. Gocare bhikkhave
carantā  sake  pettike  visaye  āyunāpi  vaḍḍhissatha  vaṇṇenapi vaḍḍhissatha
sukhenapi vaḍḍhissatha bhogenapi vaḍḍhissatha balenapi vaḍḍhissatha.
     {50.1}  Kiñca  bhikkhave  bhikkhuno  āyusmiṃ  .  idha  bhikkhave bhikkhu
chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ  iddhipādaṃ  bhāveti  viriyasamādhipadhāna ...
Cittasamādhipadhāna    ...    vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ   iddhipādaṃ
bhāveti   so   imesaṃ   catunnaṃ   iddhipādānaṃ   bhāvitattā  bahulīkatattā
ākaṅkhamāno  kappaṃ  vā  tiṭṭheyya  kappāvasesaṃ  vā . Idaṃ kho bhikkhave
bhikkhuno āyusmiṃ.
     {50.2}  Kiñca  bhikkhave bhikkhuno vaṇṇasmiṃ. Idha bhikkhave bhikkhu sīlavā
hoti   pātimokkhasaṃvarasaṃvuto   viharati   ācāragocarasampanno   anumattesu
vajjesu  bhayadassāvī  samādāya  sikkhati  sikkhāpadesu  .  idaṃ  kho bhikkhave
bhikkhuno vaṇṇasmiṃ.
     {50.3}  Kiñca bhikkhave bhikkhuno sukhasmiṃ. Idha bhikkhave bhikkhu vivicceva
kāmehi   vivicca   akusalehi  dhammehi  savitakkaṃ  savicāraṃ  vivekajaṃ  pītisukhaṃ
paṭhamaṃ    jhānaṃ   upasampajja   viharati   vitakkavicārānaṃ   vūpasamā   .pe.
Dutiyaṃ   jhānaṃ   .  tatiyaṃ  jhānaṃ  .  catutthaṃ  jhānaṃ  upasampajja  viharati .
Idaṃ kho bhikkhave bhikkhuno sukhasmiṃ.
     {50.4}    Kiñca    bhikkhave    bhikkhuno    bhogasmiṃ    .   idha
bhikkhave      bhikkhu     mettāsahagatena     cetasā     ekaṃ     disaṃ
Pharitvā    viharati   tathā   dutiyaṃ   tathā   tatiyaṃ   tathā   catutthaṃ   iti
uddhamadho     tiriyaṃ     sabbadhi     sabbattatāya     sabbāvantaṃ    lokaṃ
mettāsahagatena     cetasā     vipulena     mahaggatena    appamāṇena
averena  abyāpajjhena  pharitvā  viharati  .  karuṇāsahagatena  cetasā .
Muditāsahagatena    cetasā    .    upekkhāsahagatena    cetasā   ekaṃ
disaṃ   pharitvā   viharati   tathā   dutiyaṃ   tathā  tatiyaṃ  tathā  catutthaṃ  iti
uddhamadho     tiriyaṃ     sabbadhi     sabbattatāya     sabbāvantaṃ    lokaṃ
upekkhāsahagatena     cetasā     vipulena    mahaggatena    appamāṇena
averena  abyāpajjhena  pharitvā  viharati  .  idaṃ  kho  bhikkhave  bhikkhuno
bhogasmiṃ.
     {50.5}  Kiñca  bhikkhave  bhikkhuno  balasmiṃ  .  idha  bhikkhave  bhikkhu
āsavānaṃ    khayā    anāsavañcetovimuttiṃ    paññāvimuttiṃ    diṭṭhe   va
dhamme   sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā   upasampajja   viharati  .  idaṃ  kho
bhikkhave    bhikkhuno   balasmiṃ   .   nāhaṃ   bhikkhave   aññaṃ   ekabalampi
samanupassāmi    evaṃ    1-    duppasahaṃ    yathāyidaṃ   bhikkhave   mārabalaṃ
kusalānaṃ     bhikkhave     dhammānaṃ     samādānahetu    evamidaṃ    puññaṃ
pavaḍḍhatīti   .   idamavoca   bhagavā   .   attamanā  te  bhikkhū  bhagavato
bhāsitaṃ abhinandunti.
                Cakkavattisuttaṃ niṭṭhitaṃ tatiyaṃ 2-.
                  -------------------
@Footnote: 1 Ma. yaṃ evaṃ .  2 Yu. cakkavattisīhanādasuttantaṃ tatiyaṃ.
                       Aggaññasuttaṃ
     [51]   Evamme   sutaṃ  .  ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  sāvatthiyaṃ  viharati
pubbārāme    migāramātupāsāde    .    tena   kho   pana   samayena
vāseṭṭhabhāradvājā   bhikkhūsu   parivasanti   bhikkhubhāvaṃ   ākaṅkhamānā  .
Athakho    bhagavā    sāyaṇhasamayaṃ    paṭisallānā    vuṭṭhito    pāsādā
orohitvā pāsādapacchāyāyaṃ abbhokāse caṅkamati.
     {51.1}  Addasā  kho  vāseṭṭho bhagavantaṃ sāyaṇhasamayaṃ paṭisallānā
vuṭṭhitaṃ     pāsādā    orohitvā    pāsādapacchāyāyaṃ    abbhokāse
caṅkamantaṃ   disvāna   bhāradvājaṃ   āmantesi   ayaṃ  āvuso  bhāradvāja
bhagavā    sāyaṇhasamayaṃ   paṭisallānā   vuṭṭhito   pāsādā   orohitvā
pāsādapacchāyāyaṃ    abbhokāse    caṅkamati   āyāmāvuso   bhāradvāja
yena    bhagavā   tenupasaṅkamissāma   appevanāma   labheyyāma   bhagavato
sammukhā  1-  dhammiṃ  kathaṃ  savanāyāti  .  evamāvusoti  kho  bhāradvājo
vāseṭṭhassa paccassosi.
     {51.2}  Athakho  vāseṭṭhabhāradvājā  yena  bhagavā  tenupasaṅkamiṃsu
upasaṅkamitvā      bhagavantaṃ     abhivādetvā     bhagavantaṃ     caṅkamantaṃ
anucaṅkamiṃsu   .   athakho   bhagavā   vāseṭṭhaṃ  āmantesi  tumhe  khvattha
vāseṭṭhā     2-    brāhmaṇajaccā    brāhmaṇakulīnā    brāhmaṇakulā
agārasmā     anagāriyaṃ    pabbajitā    kacci   vo   vāseṭṭhā   3-
brāhmaṇā    na    akkosanti    na    paribhāsantīti   .   taggha   no
bhante      brāhmaṇā      akkosanti      paribhāsanti     attarūpāya
@Footnote: 1 Ma. Yu. santikā .  2-3 Ma. Yu. vāseṭṭha.
Paribhāsāya   paripuṇṇāya   no   aparipuṇṇāyāti   .   yathākathaṃ  pana  vo
vāseṭṭhā   brāhmaṇā   akkosanti   paribhāsanti  attarūpāya  paribhāsāya
paripuṇṇāya   no   aparipuṇṇāyāti   .   brāhmaṇā   bhante  evamāhaṃsu
brāhmaṇo   va   seṭṭho   vaṇṇo  hīnā  aññe  vaṇṇā  brāhmaṇo  va
sukko    vaṇṇo   kaṇhā   aññe   vaṇṇā   brāhmaṇā   va   sujjhanti
no    abrāhmaṇā    brāhmaṇā    1-   brahmuno   puttā   orasā
mukhato    jātā    brahmajā    brahmanimmitā    brahmadāyādā    te
tumhe    seṭṭhaṃ    vaṇṇaṃ    hitvā    hīnamatthavaṇṇaṃ   ajjhupagatā   yadidaṃ
muṇḍake   samaṇake   ibbhe   kaṇhe  bandhupādā  pacceti  2-  tayidaṃ  na
sādhu   tayidaṃ   nappaṭirūpaṃ   yaṃ  tumhe  seṭṭhaṃ  vaṇṇaṃ  hitvā  hīnamatthavaṇṇaṃ
ajjhupagatā    yadidaṃ    muṇḍake   samaṇake   ibbhe   kaṇhe   bandhupādā
pacceti   .  evaṃ  kho  no  bhante  brāhmaṇā  akkosanti  paribhāsanti
attarūpāya paribhāsāya paripuṇṇāya no aparipuṇṇāyāti.
     {51.3}   Taggha   vo  vāseṭṭhā  brāhmaṇā  porāṇaṃ  asarantā
evamāhaṃsu   brāhmaṇo   va   seṭṭho   vaṇṇo   hīnā   aññe  vaṇṇā
brāhmaṇo   va   sukko   vaṇṇo   kaṇhā   aññe   vaṇṇā  brāhmaṇā
va  sujjhanti  no  abrāhmaṇā  brāhmaṇā  1-  brahmuno  puttā orasā
mukhato   jātā   brahmajā   brahmanimmitā  brahmadāyādāti  .  dissanti
kho   pana   vāseṭṭhā   brāhmaṇānaṃ  brāhmaṇiyo  utuniyopi  gabbhiniyopi
vijāyamānāpi   pāyamānāpi   te   ca  brāhmaṇā  yonijā  va  samānā
@Footnote: 1 Ma. Yu. brāhmaṇā va. evamupari .  2 Ma. Yu. bandhupādāpacce.
Evamāhaṃsu   brāhmaṇo  va  seṭṭho  vaṇṇo  .pe.  brahmadāyādāti .
Te   ca   1-  brahmānañceva  abbhācikkhanti  musā  ca  bhāsanti  bahuñca
apuññaṃ pasavanti.
     [52]    Cattārome   vāseṭṭhā   vaṇṇā   khattiyā   brāhmaṇā
vessā   suddā  .  khattiyopi  kho  vāseṭṭhā  idhekacco  pāṇātipātī
hoti   adinnādāyī   kāmesu   micchācārī   musāvādī   pisuṇavāco  2-
pharusavāco    samphappalāpī   abhijjhālu   byāpannacitto   micchādiṭṭhī  .
Iti   kho  vāseṭṭhā  yeme  dhammā  akusalā  akusalasaṅkhātā  sāvajjā
sāvajjasaṅkhātā      asevitabbā     asevitabbasaṅkhātā     nālamariyā
nālamariyasaṅkhātā    kaṇhā   kaṇhavipākā   viññugarahitā   .   khattiyepi
te  idhekacce  sandissanti . Brāhmaṇopi kho vāseṭṭhā .pe. Vessopi
kho  vāseṭṭhā  .pe.  suddopi  kho  vāseṭṭhā  idhekacco pāṇātipātī
hoti   adinnādāyī  .pe.  micchādiṭṭhī  .  iti  kho  vāseṭṭhā  yeme
dhammā    akusalā    akusalasaṅkhātā    .pe.    kaṇhā    kaṇhavipākā
viññugarahitā suddepi te idhekacce sandissanti.
     [53]  Khattiyopi  kho  vāseṭṭhā  idhekacco pāṇātipātā paṭivirato
hoti    adinnādānā    paṭivirato    kāmesu   micchācārā   paṭivirato
musāvādā   paṭivirato   pisuṇāya   vācāya   paṭivirato  pharusāya  vācāya
paṭivirato    samphappalāpā    paṭivirato    anabhijjhālu    abyāpannacitto
sammādiṭṭhī  .  iti  kho  vāseṭṭhā  yeme  dhammā  kusalā kusalasaṅkhātā
@Footnote: 1 Ma. Yu. casaddo na dissati .  2 Yu. pisuṇāvāco pharusāvāco.
Anavajjā    anavajjasaṅkhātā   sevitabbā   sevitabbasaṅkhātā   alamariyā
alamariyasaṅkhātā   sukkā   sukkavipākā   viññupasatthā  .  khattiyepi  te
idhekacce   sandissanti   .  brāhmaṇopi  kho  vāseṭṭhā  .  vessopi
kho   vāseṭṭhā  .  suddopi  kho  vāseṭṭhā  idhekacco  pāṇātipātā
paṭivirato   hoti   .pe.   anabhijjhālu   abyāpannacitto  sammādiṭṭhī .
Iti   kho   vāseṭṭhā   yeme  dhammā  kusalā  kusalasaṅkhātā  anavajjā
anavajjasaṅkhātā       sevitabbā      sevitabbasaṅkhātā      alamariyā
alamariyasaṅkhātā    sukkā    sukkavipākā    viññupasatthā   .   suddepi
te idhekacce sandissanti.
     {53.1} Imesu kho vāseṭṭhā catūsu vaṇṇesu evaṃ ubhayabyokiṇṇesu 1-
vattamānesu   kaṇhasukkesu   dhammesu  viññuvigarahitesu  ceva  viññupasatthesu
ca  yadettha  brāhmaṇā  evamāhaṃsu  brāhmaṇo  va  seṭṭho  vaṇṇo hīnā
aññe   vaṇṇā   brāhmaṇo   va  sukko  vaṇṇo  kaṇhā  aññe  vaṇṇā
brāhmaṇā   va  sujjhanti  no  abrāhmaṇā  brāhmaṇā  brahmuno  puttā
orasā   mukhato   jātā   brahmajā  brahmanimmitā  brahmadāyādāti .
Tantesaṃ  viññū  nānujānanti  .  taṃ  kissa  hetu  .  imesaṃ hi vāseṭṭhā
catunnaṃ   vaṇṇānaṃ  yo  hoti  bhikkhu  arahaṃ  khīṇāsavo  vusitavā  katakaraṇīyo
ohitabhāro     anuppattasadattho     parikkhīṇakavasaññojano    sammadaññā-
vimutto  so  nesaṃ  aggamakkhāyati  dhammeneva  no adhammena. Dhammo hi
vāseṭṭhā   seṭṭho  janetasmiṃ  diṭṭhe  ceva  dhamme  abhisamparāyañca .
@Footnote: 1 Ma. Yu. ubhayaokiṇṇesu.
Tadamināpetaṃ  vāseṭṭhā  pariyāyena  veditabbaṃ  yathā  dhammo  1- seṭṭho
janetasmiṃ diṭṭhe ceva dhamme abhisamparāyañca.
     [54]  Jānāti  kho vāseṭṭhā rājā pasenadi kosalo samaṇo gotamo
anuttaro  2-  sakyakulā  pabbajitoti  .  sakyā kho pana vāseṭṭhā rañño
pasenadissa  kosalassa  anantarā  3-  anuyantā  bhavanti  .  karonti  kho
vāseṭṭhā   sakyā   raññe   pasenadimhi  kosale  nipaccakāraṃ  abhivādanaṃ
paccuṭṭhānaṃ   añjalikammaṃ   sāmīcikammaṃ   .   iti   kho   vāseṭṭhā   yaṃ
karonti   sakyā   raññe   pasenadimhi   kosale   nipaccakāraṃ  abhivādanaṃ
paccuṭṭhānaṃ    añjalikammaṃ    sāmīcikammaṃ   karoti   taṃ   rājā   pasenadi
kosalo    tathāgate    nipaccakāraṃ   abhivādanaṃ   paccuṭṭhānaṃ   añjalikammaṃ
sāmīcikammaṃ   nanu   sujāto   samaṇo   gotamo   dujjātohamasmi   balavā
samaṇo     gotamo    dubbalohamasmi    pāsādiko    samaṇo    gotamo
dubbaṇṇohamasmi    mahesakkho    samaṇo    gotamo    appesakkhohamasmīti
athakho   naṃ  dhammaṃyeva  sakkaronto  dhammaṃ  garukaronto  dhammaṃ  mānento
dhammaṃ   pūjento  dhammaṃ  apacayamāno  .  evaṃ  rājā  pasenadi  kosalo
tathāgate    nipaccakāraṃ    karoti    abhivādanaṃ   paccuṭṭhānaṃ   añjalikammaṃ
sāmīcikammaṃ  .  iminā  4-  kho  evaṃ 5- vāseṭṭhā pariyāyena veditabbaṃ
yathā dhammo seṭṭho janetasmiṃ diṭṭhe ceva dhamme abhisamparāyañca.
     [55]    Tumhe   khvattha   vāseṭṭhā   nānājaccā   nānānāmā
nānāgottā   nānākulā  agārasmā  anagāriyaṃ  pabbajitā  ke  tumheti
@Footnote: 1 Ma. dhammo va .  2 Ma. anantarā .  3 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho na dissati.
@4 Ma. imināpi .  5 Ma. Yu. etaṃ vāseṭṭha.
Puṭṭhā   samānā  samaṇā  sakyaputtiyāmhāti  paṭijānāthāti  1-  .  yassa
kho   panassa  vāseṭṭhā  tathāgate  saddhā  niviṭṭhā  mūlajātā  patiṭṭhitā
daḷhā   asaṃhāriyā   2-  samaṇena  vā  brāhmaṇena  vā  devena  vā
mārena  vā  brahmunā  vā  kenaci  vā  lokasmiṃ  tassetaṃ kallaṃ vācāya
bhagavatomhi   putto   oraso   mukhato   jāto   dhammajo   dhammanimmito
dhammadāyādoti   .   taṃ   kissa  hetu  .  tathāgatassa  hetaṃ  vāseṭṭhā
adhivacanaṃ    dhammakāyo    itipi   brahmakāyo   itipi   dhammabhūto   itipi
brahmabhūto itipi.
     [56]  Hoti  kho  so  vāseṭṭhā  samayo  yaṃ  kadāci karahaci dīghassa
addhuno  accayena  ayaṃ  loko  saṃvaṭṭati  saṃvaṭṭamāne  loke  yebhuyyena
sattā    ābhassarasaṃvattanikā   honti   te   tattha   [2]-   manomayā
pītibhakkhā    sayaṃpabhā    antalikkhacarā    subhaṭṭhāyino   ciraṃ   dīghamaddhānaṃ
tiṭṭhanti   .   hoti   kho   so  vāseṭṭhā  samayo  yaṃ  kadāci  karahaci
dīghassa   addhuno   accayena   ayaṃ  loko  vivaṭṭati  vivaṭṭamāne  loke
yebhuyyena   sattā   ābhassarakāyā   cavitvā  itthattaṃ  āgacchanti  te
ca   honti   manomayā   pītibhakkhā   sayaṃpabhā  antalikkhacarā  subhaṭṭhāyino
ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭhanti.
     {56.1}  Ekodakīkūtaṃ  kho  pana  vāseṭṭhā  tena  samayena  hoti
andhakāro     andhakāratimisā    na    candimasuriyā    paññāyanti    na
nakkhattāni       tārakarūpāni      paññāyanti      na      rattindivā
paññāyanti     na     māsaddhamāsā    paññāyanti    na    utusaṃvaccharā
@Footnote: 1 Ma. Yu. itisaddo na dissati .  2 Yu. asaṃhārikā .  3 Ma. Yu. honti.
Paññāyanti   na   itthīpurisā   1-   paññāyanti  .  sattā  sattātveva
saṅkhyaṃ   gacchanti   .  athakho  tesaṃ  vāseṭṭhā  sattānaṃ  kadāci  karahaci
dīghassa   addhuno  accayena  rasapaṭhavī  udakasmiṃ  samantāni  2-  seyyathāpi
nāma   payatattassa  nibbāyamānassa  upari  santānakaṃ  hoti  evamevaṃ  3-
pāturahoti    sā   ahosi   vaṇṇasampannā   gandhasampannā   rasasampannā
seyyathāpi  nāma  sampannā  vā  sappi  sampannaṃ  vā  navanītaṃ  evaṃvaṇṇā
ahosi seyyathāpi nāma khuddamadhuṃ aneḷakaṃ evamassādā ahosi.
     {56.2}  Athakho  vāseṭṭhā  aññataro  satto  lolajātiko ambho
kimevidaṃ   bhavissatīti   rasapaṭhaviṃ  aṅguliyā  sāyi  tassa  rasapaṭhaviṃ  aṅguliyā
sāyato   acchādesi   taṇhāpassa   4-  okkami  .  aññepi  5-  kho
vāseṭṭhā   sattā   tassa   sattassa  diṭṭhānugatiṃ  āpajjamānā  rasapaṭhaviṃ
aṅguliyā  sāyiṃsu  .  tesaṃ  rasapaṭhaviṃ  aṅguliyā  sāyataṃ  acchādeti taṇhā
ca nesaṃ okkami.
     {56.3}  Athakho te vāseṭṭhā sattā rasapaṭhaviṃ hatthehi āluppakārakaṃ
upakkamiṃsu  paribhuñjituṃ  .  yato  kho  vāseṭṭhā  sattā  rasapaṭhaviṃ  hatthehi
āluppakārakaṃ    upakkamiṃsu   paribhuñjituṃ   atha   tesaṃ   sattānaṃ   sayaṃpabhā
antaradhāyi    .    sayaṃpabhāya    antarahitāya   candimasuriyā   pāturahesuṃ
candimasuriyesu     pātubhūtesu    nakkhattāni    tārakarūpāni    pāturahesuṃ
nakkhattesu   tārakarūpesu   pātubhūtesu  rattindivā  paññāyiṃsu  rattindivesu
paññāyamānesu       māsaddhamāsā       paññāyiṃsu      māsaddhamāsesu
paññāyamānesu        utusaṃvaccharā        paññāyiṃsu       ettāvatā
@Footnote: 1 Ma. Yu. itthipumā .  2 Ma. Yu. samatāni .  3 Ma. evameva. evamupari.
@4 Ma. Yu. taṇhā cassa .  5 Yu. aññatarepi.
Kho vāseṭṭhā ayaṃ loko puna vivaṭṭo hoti.
     [57]   Athakho   te   vāseṭṭhā   sattā   rasapaṭhaviṃ  paribhuñjantā
tabbhakkhā  tadāhārā  1-  ciraṃ  dīghamaddhānaṃ  aṭṭhaṃsu  .  yathā  yathā  kho
te   vāseṭṭhā   sattā   rasapaṭhaviṃ   paribhuñjantā  tabbhakkhā  tadāhārā
ciraṃ   dīghamaddhānaṃ   aṭṭhaṃsu   tathā   tathā   tesaṃ   sattānaṃ  kharattañceva
kāyasmiṃ    okkami    vaṇṇavevaṇṇatā    ca    paññāyittha   .   ekidaṃ
sattā    vaṇṇavanto   honti   ekidaṃ   sattā   dubbaṇṇā   .   tattha
ye   te   sattā   vaṇṇavanto   te   dubbaṇṇe   satte   atimaññanti
mayametehi    vaṇṇavantatarā    amhehete    dubbaṇṇatarāti   .   tesaṃ
vaṇṇātimānapaccayā    mānātimānajātikānaṃ    rasapaṭhavī    antaradhāyi  .
Rasapaṭhaviyā    antarahitāya    sannipatiṃsu   sannipatitvā   anutthuniṃsu   aho
rasaṃ  aho  rasanti  .  tadetarahipi  manussā  kiñcideva  surasaṃ  2- labhitvā
evamāhaṃsu   aho   rasaṃ   aho   rasanti   .  tadeva  porāṇaṃ  aggaññaṃ
akkharaṃ anussaranti 3- na tvevassa atthaṃ ājānanti.
     [58]   Athakho  tesaṃ  vāseṭṭhā  sattānaṃ  rasapaṭhaviyā  antarahitāya
bhūmipappaṭiko  4-  pāturahosi  .  seyyathāpi  nāma  ahicchattako evamevaṃ
pāturahosi     .     so     ahosi    vaṇṇasampanno    gandhasampanno
rasasampanno   seyyathāpi   nāma   sampannā   vā   sappi  sampannaṃ  vā
navanītaṃ    evaṃvaṇṇo    ahosi   seyyathāpi   nāma   khuddamadhuṃ   aneḷakaṃ
@Footnote: 1 Yu. tadahārā .  2 Yu. sādhurasaṃ .  3 Yu. anupatanti. evamupari.
@4 Ma. Yu. bhūmipappaṭako.
Evamassādo ahosi.
     {58.1}   Athakho   te  vāseṭṭhā  sattā  bhūmipappaṭikaṃ  upakkamiṃsu
paribhuñjituṃ    te    [1]-   paribhuñjantā   tabbhakkhā   tadāhārā   ciraṃ
dīghamaddhānaṃ   aṭṭhaṃsu   .   yathā   yathā   kho   te  vāseṭṭhā  sattā
bhūmipappaṭikaṃ    paribhuñjantā    tabbhakkhā    tadāhārā   ciraṃ   dīghamaddhānaṃ
aṭṭhaṃsu   tathā   tathā   tesaṃ   sattānaṃ  bhiyyoso  mattāya  kharattañceva
kāyasmiṃ   okkami   vaṇṇavevaṇṇatā   ca   paññāyittha  .  ekidaṃ  sattā
vaṇṇavanto  honti  ekidaṃ  sattā  dubbaṇṇā  .  tattha  ye  te  sattā
vaṇṇavanto     te     dubbaṇṇe    satte    atimaññanti    mayametehi
vaṇṇavantatarā    amhehete   dubbaṇṇatarāti   .   tesaṃ   vaṇṇātimāna-
paccayā mānātimānajātikānaṃ bhūmipappaṭiko antaradhāyi.
     {58.2}  Bhūmipappaṭike  antarahite padālatā pāturahosi. Seyyathāpi
nāma  kalambakā  2-  evamevaṃ  pāturahosi  .  sā  ahosi vaṇṇasampannā
gandhasampannā   rasasampannā   seyyathāpi   nāma   sampannā   vā  sappi
sampannaṃ   vā   navanītaṃ   evaṃvaṇṇā   ahosi  seyyathāpi  nāma  khuddamadhuṃ
aneḷakaṃ  evamassādā  ahosi  .  athakho  te  vāseṭṭhā sattā padālataṃ
upakkamiṃsu   paribhuñjituṃ   te   paribhuñjantā   tabbhakkhā   tadāhārā   ciraṃ
dīghamaddhānaṃ  aṭṭhaṃsu  .  yathā  yathā  kho  te  vāseṭṭhā  sattā padālataṃ
paribhuñjantā    tabbhakkhā    tadāhārā    ciraṃ     dīghamaddhānaṃ    aṭṭhaṃsu
tathā    tathā    tesaṃ    sattānaṃ    bhiyyoso   mattāya   kharattañceva
kāyasmiṃ    okkami    vaṇṇavevaṇṇatā    ca    paññāyittha   .   ekidaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. taṃ .  2 Ma. Yu. kalambukā.
Sattā    vaṇṇavanto   honti   ekidaṃ   sattā   dubbaṇṇā   .   tattha
ye   te   sattā   vaṇṇavanto   te   dubbaṇṇe   satte   atimaññanti
mayametehi    vaṇṇavantatarā    amhehete    dubbaṇṇatarāti   .   tesaṃ
vaṇṇātimānapaccayā mānātimānajātikānaṃ padālatā antaradhāyi.
     {58.3}    Padālatāya    antarahitāya    sannipatiṃsu   sannipatitvā
anutthuniṃsu  ahu  vata  no  ahāyi  vata  no padālatāti. Tadetarahi manussā
kenacideva   dukkhadhammena   phuṭṭhā   evamāhaṃsu   ahu   vata  no  ahāyi
vata   noti   .   tadeva   porāṇaṃ   aggaññaṃ   akkharaṃ   anussaranti  na
tvevassa atthaṃ ājānanti.
     [59]   Athakho  tesaṃ  vāseṭṭhā  sattānaṃ  padālatāya  antarahitāya
akaṭṭhapāko   sāli   pāturahosi   akaṇo   athuso  suddho  1-  sugandho
taṇḍulapphalo   .   yantaṃ   sāyaṃ   sāyamāsāya   āharanti   pāto   taṃ
hoti   pakkaṃ   paṭiviruḷhaṃ  yantaṃ  pāto  pātarāsāya  āharanti  sāyaṃ  taṃ
hoti  pakkaṃ  paṭiviruḷhaṃ  nāpadānaṃ  paññāyati  .  athakho  [2]- vāseṭṭhā
sattā   akaṭṭhapākaṃ   sāliṃ   paribhuñjantā   tabbhakkhā   tadāhārā   ciraṃ
dīghamaddhānaṃ aṭṭhaṃsu.
     {59.1} Yathā yathā kho te vāseṭṭhā sattā akaṭṭhapākaṃ sāliṃ paribhuñjantā
tabbhakkhā  tadāhārā  ciraṃ  dīghamaddhānaṃ  aṭṭhaṃsu  tathā  tathā  tesaṃ sattānaṃ
bhiyyoso    mattāya   kharattañceva   kāyasmiṃ   okkami   vaṇṇavevaṇṇatā
ca  paññāyittha  .  itthiyā  ca  itthīliṅgaṃ  pāturahosi purisassa purisaliṅgaṃ.
@Footnote: 1 Yu. ayaṃ pāṭho na dissati .  2 te.
Itthī  ca  sudaṃ  1-  ativelaṃ  purisaṃ 2- upanijjhāyati puriso ca itthiṃ. Tesaṃ
ativelaṃ    aññamaññaṃ   upanijjhāyantānaṃ   sārāgo   udapādi   pariḷāho
kāyasmiṃ okkami. Te pariḷāhapaccayā methunaṃ dhammaṃ paṭiseviṃsu.
     {59.2}  Ye  kho  pana te vāseṭṭhā tena samayena sattā passanti
methunaṃ   dhammaṃ   paṭisevante  aññe  paṃsuṃ  khipanti  aññe  seṭṭhiṃ  khipanti
aññe  gomayaṃ  khipanti  nassa  vasali  3-  nassa  vasalīti 3-. Kathañhi nāma
satto   sattassa  evarūpaṃ  karissatīti  .  tadetarahipi  manussā  ekaccesu
janapadesu   vadhaniyā   4-   nibbuyhamānāya   aññe  paṃsuṃ  khipanti  aññe
seṭṭhiṃ  khipanti  aññe  gomayaṃ  khipanti  .  tadeva  porāṇaṃ aggaññaṃ akkharaṃ
anussaranti na tvevassa atthaṃ ājānanti.
     [60]  Adhammasammataṃ  taṃ  5-  kho  pana vāseṭṭhā tena samayena hoti
tadetarahi  dhammasammataṃ  .  ye  kho  pana  te 6- vāseṭṭhā tena samayena
sattā   methunaṃ   dhammaṃ   paṭisevanti   temāsaṃpi   dvemāsaṃpi  na  labhanti
gāmaṃ   vā   nigamaṃ  vā  pavisituṃ  .  yato  kho  vāseṭṭhā  te  sattā
tasmiṃ    asaddhamme    ativelaṃ   pātabyataṃ   āpajjiṃsu   atha   agārāni
upakkamiṃsu    kātuṃ   tasseva   asaddhammassa   paṭicchādanatthaṃ   .   athakho
vāseṭṭhā    aññatarassa   sattassa   alasajātikassa   etadahosi   ambho
kimevāhaṃ   vihaññāmi   sāliṃ   āharanto   sāyaṃ   sāyamāsāya   pāto
pātarāsāya yannūnāhaṃ sāliṃ āhareyyaṃ sakideva sāyaṃ pātarāsāyāti.
@Footnote: 1 Ma. ayaṃ na dissati .  2 Ma. purisaṃ ativelaṃ .  3 Ma. Yu. asuci.
@4 Ma. Yu. vadhuyā. 5-6 Ma. Yu. ayaṃ na dissati.
     {60.1}  Athakho  so  vāseṭṭhā  satto  sāliṃ  āhāsi  sakideva
sāyaṃ   pātarāsāyāti   1-   .   athakho  vāseṭṭhā  aññataro  satto
yena   so   satto   tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā  taṃ  sattaṃ  etadavoca
ehi   bho  satta  sālāhāraṃ  gamissāmāti  .  alaṃ  bho  satta  āhaṭo
me sāli sakideva sāyaṃ pātarāsāyāti.
     {60.2}  Athakho  so  vāseṭṭhā  satto  tassa sattassa diṭṭhānugatiṃ
āpajjamāno sāliṃ āhāsi sakideva dvīhāya 2- evaṃpi kira bho sādhūti.
     {60.3}  Athakho  vāseṭṭhā  aññataro  satto  yena  so  satto
tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   taṃ   sattaṃ   etadavoca   ehi  bho  satta
sālāhāraṃ  gamissāmāti  .  alaṃ  bho  satta  āhaṭo  me  sāli sakideva
sāyaṃ pātarāsāyāti 1-.
     {60.4}    Athakho   so   vāseṭṭhā   satto   tassa   sattassa
diṭṭhānugatiṃ   āpajjamāno   sāliṃ  āhāsi  sakideva  catūhāya  evaṃ  3-
kira   bho   sādhūti  .  athakho  vāseṭṭhā  aññataro  satto  yena  so
satto    tenupasaṅkami    upasaṅkamitvā   taṃ   sattaṃ   etadavoca   ehi
bho   satta   sālāhāraṃ   gamissāmāti   .   alaṃ   bho  satta  āhaṭo
me sāli sakideva catūhāyāti.
     {60.5}  Athakho  so  vāseṭṭhā  satto  tassa sattassa diṭṭhānugatiṃ
āpajjamāno sāliṃ āhāsi sakideva aṭṭhāhāya evaṃ 3- kira bho sādhūti.
     {60.6}   Yato  kho  te  vāseṭṭhā  sattā  sannidhikārakaṃ  sāliṃ
upakkamiṃsu    paribhuñjituṃ   .   athakho   vāseṭṭhā   4-   kaṇo   taṇḍulaṃ
pariyonaddhi      5-    thusopi    taṇḍulaṃ    pariyonaddhi    5-    lunaṃpi
@Footnote: 1 Yu. itisaddo na dissati .  2 Ma. Yu. dvīhāyāti .  3 Ma. Yu. evaṃpi.
@4 Ma. Yu. ayaṃ na dissati .  5 Ma. Yu. pariyonandhi.
Nappaṭiviruḷhaṃ     apadānaṃ    paññāyittha    saṇḍasaṇḍā    sālayo    1-
aṭṭhaṃsu.
     [61]   Athakho   te   vāseṭṭhā   sattā  sannipatiṃsu  sannipatitvā
anutthaniṃsu    pāpakā    vata   bho   dhammā   sattesu   pātubhūtā   mayaṃ
hi    pubbe   manomayā   ahumhā   pītibhakkhā   sayaṃpabhā   antalikkhacarā
subhaṭṭhāyino    ciraṃ    dīghamaddhānaṃ    aṭṭhamhā    tesaṃ   no   amhākaṃ
kadāci   karahaci   ciraṃ  2-  dīghassa  addhuno  accayena  rasapaṭhavī  udakasmiṃ
samantāni    sā    ahosi   vaṇṇasampannā   gandhasampannā   rasasampannā
te   mayaṃ   rasapaṭhaviṃ  hatthehi  āluppakārakaṃ  upakkamimhā  3-  paribhuñjituṃ
tesanno    rasapaṭhaviṃ    hatthehi    āluppakārakaṃ   upakkamataṃ   paribhuñjituṃ
sayaṃpabhā    antaradhāyi    sayaṃpabhāya    4-    antarahitāya   candimasuriyā
pāturahesuṃ   5-   candimasuriyesu   pātubhūtesu   nakkhattāni   tārakarūpāni
pāturahesuṃ  5-  nakkhattesu  tārakarūpesu  pātubhūtesu  rattindivā paññāyiṃsu
rattindivesu   paññāyamānesu   māsaddhamāsā   paññāyiṃsu   māsaddhamāsesu
paññāyamānesu   utusaṃvaccharā   paññāyiṃsu  te  mayaṃ  rasapaṭhaviṃ  paribhuñjantā
tabbhakkhā  tadāhārā  ciraṃ  dīghamaddhānaṃ  aṭṭhamhā  tesaṃ  no pāpakānaṃyeva
akusalānaṃ    dhammānaṃ    pātubhāvā    rasapaṭhavī   antaradhāyi   rasapaṭhaviyā
antarahitāya    bhūmipappaṭiko    pāturahosi   so   ahosi   vaṇṇasampanno
gandhasampanno   rasasampanno   te   mayaṃ   bhūmipappaṭikaṃ   upakkamimhā  3-
paribhuñjituṃ   te   mayaṃ   taṃ   paribhuñjantā   tabbhakkhā   tadāhārā   ciraṃ
dīghamaddhānaṃ   aṭṭhamhā   tesaṃ   no   pāpakānaṃyeva   akusalānaṃ  dhammānaṃ
@Footnote: 1 Yu. sāliyo .  2 Ma. Yu. ayaṃ na dissati .  3 Ma. Yu. upakkamimha.
@4 Ma. tāya .  5 Yu. pāturahaṃsu.
Pātubhāvā     bhūmipappaṭiko     antaradhāyi    bhūmipappaṭike    antarahite
padālatā    pāturahosi    sā    ahosi   vaṇṇasampannā   gandhasampannā
rasasampannā   te   mayaṃ   padālataṃ   upakkamimhā   paribhuñjituṃ   te  mayaṃ
taṃ   paribhuñjantā   tabbhakkhā   tadāhārā   ciraṃ   dīghamaddhānaṃ   aṭṭhamhā
tesaṃ   no   pāpakānaṃyeva   akusalānaṃ   dhammānaṃ   pātubhāvā  padālatā
antaradhāyi   padālatāya   antarahitāya   akaṭṭhapāko   sāli   pāturahosi
akaṇo   athuso   suddho  sugandho  taṇḍulapphalo  yantaṃ  sāyaṃ  sāyamāsāya
āharāma   pāto  taṃ  hoti  pakkaṃ  paṭiviruḷhaṃ  yantaṃ  pāto  pātarāsāya
āharāma    sāyantaṃ   hoti   pakkaṃ   paṭiviruḷhaṃ   nāpadānaṃ   paññāyittha
te   mayaṃ   akaṭṭhapākaṃ   sāliṃ   paribhuñjantā  tabbhakkhā  tadāhārā  ciraṃ
dīghamaddhānaṃ    aṭṭhamhā   tesanno   pāpakānaṃyeva   akusalānaṃ   dhammānaṃ
pātubhāvā   kaṇopi   taṇḍulaṃ   pariyonaddhi   thusopi   taṇḍulaṃ   pariyonaddhi
lūnaṃpi    nappaṭiviruḷhaṃ    apadānampi    paññāyittha   saṇḍasaṇḍā   sālayo
ṭhitā  yannūna  mayaṃ  sāliṃ vibhajeyyāma mariyādaṃ ṭhapeyyāmāti. Athakho [1]-
vāseṭṭhā sattā sāliṃ vibhajiṃsu mariyādaṃ ṭhapesuṃ.
     [62]   Athakho   vāseṭṭhā   aññataro   satto  lolajātiko  sakaṃ
bhāgaṃ   parirakkhanto   aññataraṃ   bhāgaṃ   adinnaṃ   ādiyitvā  paribhuñji .
Tamenaṃ   aggahesuṃ   gahetvā   etadavocuṃ   pāpakaṃ   vata   bho   satta
karosi   yatra   hi   nāma   sakaṃ   bhāgaṃ   parirakkhanto   aññataraṃ  bhāgaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. te.
Adinnaṃ  ādiyitvā  paribhuñjasi  mā  bho 1- satta puna 2- evarūpamakāsīti.
Evaṃ  bhoti  kho  vāseṭṭhā  so  satto  tesaṃ  sattānaṃ  paccassosi .
Dutiyampi   kho  vāseṭṭhā  so  satto  .pe.  tatiyampi  kho  vāseṭṭhā
so   satto  sakaṃ  bhāgaṃ  parirakkhanto  aññataraṃ  bhāgaṃ  adinnaṃ  ādiyitvā
paribhuñji   .   tamenaṃ   aggahesuṃ   gahetvā   3-   etadavocuṃ  pāpakaṃ
vata  bho  satta  karosi  yatra  hi  nāma  sakaṃ  bhāgaṃ  parirakkhanto aññataraṃ
bhāgaṃ   adinnaṃ   ādiyitvā   paribhuñji   4-  mā  bho  1-  satta  punapi
evarūpaṃ   akāsīti   .   aññe   pāṇinā   pahariṃsu   aññe   leḍḍunā
pahariṃsu   aññe   daṇḍena   pahariṃsu   .   tadagge  kho  pana  vāseṭṭhā
adinnādānaṃ    paññāyati    garahā    paññāyati   musāvādo   paññāyati
daṇḍādānaṃ paññāyati.
     {62.1}   Athakho   seṭṭhasattā  sannipatiṃsu  sannipatitvā  anutthaniṃsu
pāpakā  vata  bho  dhammā  sattesu  pātubhūtā  yatra  hi nāma adinnādānaṃ
paññāyissati     garahā     paññāyissati     musāvādo     paññāyissati
daṇḍādānaṃ   paññāyissati   yannūna   mayaṃ   ekaṃ   sattaṃ   sammanneyyāma
yo    5-   no   sammākhīyitabbaṃ   khīyeyya   sammāgarahitabbaṃ   garaheyya
sammāpabbājetabbaṃ     pabbājeyya    mayaṃ    panassa    sālīnaṃ    bhāgaṃ
anupadassāmāti.
     {62.2}  Athakho  te  vāseṭṭhā sattā yo nesaṃ satto abhirūpataro
ca   dassanīyataro   ca   pāsādikataro   ca   mahesakkhataro  ca  taṃ  sattaṃ
upasaṅkamitvā     etadavocuṃ     ehi    bho    satta    sammākhīyitabbaṃ
khīyi         sammāgarahitabbaṃ         garahi         sammāpabbājetabbaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. māssu bho .  2 Ma. Yu. punapi .  3 Yu. aggahetvā.
@4 Ma. Yu. paribhuñjasi .  5. Yu. so.
Pabbājehi  mayaṃ  pana  vo  sālīnaṃ  bhāgaṃ  anupadassāmāti  .  evaṃ  bhoti
kho   so   vāseṭṭhā  satto  tesaṃ  sattānaṃ  paṭissutvā  sammākhīyitabbaṃ
khīyi   sammāgarahitabbaṃ   garahi   sammāpabbājetabbaṃ   pabbājesi   .  te
panassa sālīnaṃ bhāgaṃ anupadaṃsu.
     [63]   Mahājanasammatoti   kho  vāseṭṭhā  mahāsammatotveva  paṭhamaṃ
akkharaṃ   upanibbattaṃ   .   khettānaṃ   adhipatīti  kho  vāseṭṭhā  khattiyo
khattiyotveva  dutiyaṃ  akkharaṃ  upanibbattaṃ  .  dhammena  paresaṃ 1- rañjetīti
kho  vāseṭṭhā  rājā  rājātveva  tatiyaṃ  akkharaṃ  upanibbattaṃ. Iti kho
vāseṭṭhā   evamevassa   2-   khattiyamaṇḍalassa   porāṇena  aggaññena
akkharena  abhinibbatti  ahosi . Tesaṃyeva sattānaṃ aññesaṃ 3- sadisānaṃyeva
no  asadisānaṃ  dhammeneva  no  adhammena . Dhammo hi vāseṭṭhā seṭṭho
janetasmiṃ diṭṭhe ceva dhamme abhisamparāyañca.
     [64]  Athakho  tesaṃ  sattānaṃyeva  ekaccānaṃ etadahosi pāpakā vata
bho  dhammā  sattesu  pātubhūtā  yatra  hi  nāma  adinnādānaṃ paññāyissati
garahā      paññāyissati     musāvādo     paññāyissati     daṇḍādānaṃ
paññāyissati     pabbājanaṃ     paññāyissati    yannūna    mayaṃ    pāpake
akusale  dhamme  vāheyyāmāti  .  te pāpake akusale dhamme vāhesuṃ.
Pāpake   akusale   dhamme  vāhentīti  kho  vāseṭṭhā  brāhmaṇātveva
paṭhamaṃ   akkharaṃ   upanibbattaṃ   .   te   araññāyatane   paṇṇakuṭiyo   ca
karitvā      paṇṇakuṭīsu     jhāyanti     .     vītaṅgārā     vītadhūmā
@Footnote: 1 Ma. Yu. pare .  2 Ma. Yu. evametassa .  3 Ma. Yu. anaññesaṃ.
Paṇṇamusalā    sāyaṃ    sāyamāsāya    pāto   pātarāsāya   gāmanigama-
rājadhāniyo  osaranti  ghāsamesanā  .  te  ghāsaṃ  paṭilabhitvā  punadeva
araññāyatane    paṇṇakuṭīsu    jhāyanti    .   tamenaṃ   manussā   disvā
evamāhaṃsu    ime    kho    bho   sattā   araññāyatane   paṇṇakuṭiyo
karitvā    paṇṇakuṭīsu    jhāyanti    vītaṅgārā    vītadhūmā    paṇṇamusalā
sāyaṃ   sāyamāsāya   pāto  pātarāsāya  gāmanigamarājadhāniyo  osaranti
ghāsamesanā   .  te  ghāsampaṭilabhitvā  punadeva  araññāyatane  paṇṇakuṭīsu
jhāyanti  1-  .  te  kho  2-  vāseṭṭhā  jhāyikā  jhāyikātveva dutiyaṃ
akkharaṃ   upanibbattaṃ   tesaṃyeva   kho   vāseṭṭhā   sattānaṃ   ekacce
sattā    araññāyatane    paṇṇakuṭīsu    [3]-   jhānaṃ   anabhisambhunamānā
gāmasāmantaṃ nigamasāmantaṃ osaritvā gaṇṭhe karontā āgacchanti.
     {64.1}  Tamenaṃ  manussā disvā evamāhaṃsu ime kho pana bho sattā
araññāyatane     paṇṇakuṭīsu     jhānaṃ    anabhisambhunamānā    gāmasāmantaṃ
nigamasāmantaṃ   osaritvā   gaṇṭhe  karontā  gacchanti  4-  .  nadānime
jhāyanti  nadānime  jhāyantīti  kho  vāseṭṭhā  ajjhāyikā ajjhāyikātveva
tatiyaṃ  akkharaṃ  upanibbattaṃ  .  hīnasammataṃ  kho  pana vāseṭṭhā tena samayena
hoti   tadetarahi   seṭṭhasammataṃ   .   iti  kho  vāseṭṭhā  evametassa
brāhmaṇamaṇḍalassa    porāṇena    aggaññena    akkharena    abhinibbatti
ahosi  tesaṃyeva  sattānaṃ  aññesaṃ  sadisānaṃyeva  no asadisānaṃ dhammeneva
no  adhammena . Dhammo hi vāseṭṭhā seṭṭho janetasmiṃ diṭṭhe ceva dhamme
abhisamparāyañca.
@Footnote: 1 Ma. jhāyantīti .  2 Ma. jhāyantīti kho .  3 Ma. Yu. taṃ .  4 Ma. acchanti.
@Yu. acchenti.
     [65]  Tesaṃyeva  kho  vāseṭṭhā  sattānaṃ  ekacce  sattā methunaṃ
dhammaṃ  samādāya  visuṃ  kammante  1-  payojesuṃ  .  methunaṃ dhammaṃ samādāya
visuṃ   kammante   payojentīti   kho   vāseṭṭhā  vessā  vessātveva
akkharaṃ  nibbattaṃ 2-. Iti kho vāseṭṭhā evametassa. Saṅkhittaṃ 3-. Iti
kho   vāseṭṭhā   evametassa   suddamaṇḍalassa   porāṇena   aggaññena
akkharena   abhinibbatti   ahosi  tesaṃyeva  sattānaṃ  aññesaṃ  sadisānaṃyeva
no  asadisānaṃ  dhammeneva  no  adhammena . Dhammo hi vāseṭṭhā seṭṭho
janetasmiṃ diṭṭhe ceva dhamme abhisamparāyañca.
     [66]  Ahu  kho  so  vāseṭṭhā  samayo  yaṃ  khattiyopi  sakaṃ  dhammaṃ
garahamāno   agārasmā   anagāriyaṃ   pabbajati   samaṇo   bhavissāmīti  .
Brāhmaṇopi  4-  vāseṭṭhā  .pe.  vessopi  vāseṭṭhā .pe. Suddopi
kho  [5]-  sakaṃ  dhammaṃ  garahamāno  agārasmā  anagāriyaṃ  pabbajati samaṇo
bhavissāmīti   .   imehi  kho  vāseṭṭhā  catūhi  maṇḍalehi  samaṇamaṇḍalassa
abhinibbatti    ahosi    tesaṃyeva    sattānaṃ    aññesaṃ    sadisānaṃyeva
no   asadisānaṃ   dhammeneva   no  adhammena  .  dhammo  hi  vāseṭṭhā
seṭṭho janetasmiṃ diṭṭhe ceva dhamme abhisamparāyañca.
     [67]  Khattiyopi  kho  vāseṭṭhā  kāyena  duccaritañcaritvā vācāya
@Footnote: 1 Ma. visukammante. Yu. vissutakammante .  2 Ma. Yu. upanibbattaṃ.
@3 ayaṃ vitthāro. vessamaṇḍalassa porāṇena aggaññena akkharena abhinibbatti ahosi
@tesaṃyeva sattānaṃ aññesaṃ sadisānaṃyeva no asadisānaṃ dhammeneva no adhammena.
@dhammo hi vāseṭṭhā seṭṭho janetasmiṃ diṭṭhe ceva dhamme abhisamparāyañca. tesaṃyeva
@kho vāseṭṭhā sattānaṃ ye te sattā avasesā te luddācārā luddācārā ahesuṃ.
@luddācārā luddācārāti kho vāseṭṭhā suddā suddātveva akkharaṃ upanibbattaṃ.
@4 Ma. brāhmaṇopi kho. Yu. brāhmaṇopi sakaṃ dhammaṃ .pe.  5 Ma. vāseṭṭhā.
Duccaritañcaritvā   manasā   duccaritañcaritvā   micchādiṭṭhiko   micchādiṭṭhi-
kammasamādāno   1-   micchādiṭṭhikammasamādānahetu  kāyassa  bhedā  paraṃ
maraṇā   apāyaṃ   duggatiṃ  vinipātaṃ  nirayaṃ  upapajjati  .  brāhmaṇopi  kho
vāseṭṭhā  .pe.  vessopi  kho vāseṭṭhā .pe. Suddopi kho vāseṭṭhā
.pe.   samaṇopi   kho   vāseṭṭhā   kāyena  duccaritañcaritvā  vācāya
duccaritañcaritvā       manasā       duccaritañcaritvā      micchādiṭṭhiko
micchādiṭṭhikammasamādāno       micchādiṭṭhikammasamādānahetu       kāyassa
bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati.
     [68]  Khattiyopi  kho  vāseṭṭhā  kāyena  sucaritañcaritvā  vācāya
sucaritañcaritvā    manasā    sucaritañcaritvā   sammādiṭṭhiko   sammādiṭṭhi-
kammasamādāno   2-   sammādiṭṭhikammasamādānahetu  kāyassa  bhedā  paraṃ
maraṇā  sugatiṃ  saggaṃ  lokaṃ  upapajjati . Brāhmaṇopi kho vāseṭṭhā .pe.
Vessopi  kho  vāseṭṭhā  .pe.  suddopi  kho vāseṭṭhā .pe. Samaṇopi
kho  vāseṭṭhā  kāyena  sucaritañcaritvā  vācāya  sucaritañcaritvā  manasā
sucaritañcaritvā          sammādiṭṭhiko         sammādiṭṭhikammasamādāno
sammādiṭṭhikammasamādānahetu      kāyassa     bhedā     paraṃ     maraṇā
sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati.
     [69]   Khattiyopi   kho   vāseṭṭhā   kāyena  dvayakārī  vācāya
dvayakārī  manasā  dvayakārī  vimissadiṭṭhiko  3-  vimissakammasamādāno  4-
vimissakammasamādānahetu   kāyassa   bhedā   paraṃ  maraṇā  sukhadukkhapaṭisaṃvedī
hoti   .   brāhmaṇopi   kho   vāseṭṭhā  kāyena  dvayakārī  vācāya
@Footnote: 1 Yu. ayaṃ pāṭho na dissati .  2-4 Yu. ayaṃ pāṭho na dissati .  3 Yu.
@vītimissadiṭṭhiko.
Dvayakārī    manasā    dvayakārī    vimissadiṭṭhiko    vimissakammasamādāno
vimissakammasamādānahetu   kāyassa   bhedā   paraṃ  maraṇā  sukhadukkhapaṭisaṃvedī
hoti  .  vessopi  kho  vāseṭṭhā  kāyena  dvayakārī vācāya dvayakārī
manasā    dvayakārī    vimissadiṭṭhiko   vimissakammasamādāno   vimissakamma-
samādānahetu    kāyassa    bhedā    paraṃ    maraṇā   sukhadukkhapaṭisaṃvedī
hoti   .   suddopi   kho   vāseṭṭhā   kāyena   dvayakārī   vācāya
dvayakārī    manasā    dvayakārī    vimissadiṭṭhiko    vimissakammasamādāno
vimissakammasamādānahetu   kāyassa   bhedā   paraṃ  maraṇā  sukhadukkhapaṭisaṃvedī
hoti  .  samaṇopi  kho  vāseṭṭhā  kāyena  dvayakārī  vācāya dvayakārī
manasā    dvayakārī    vimissadiṭṭhiko   vimissakammasamādāno   vimissakamma-
samādānahetu kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sukhadukkhapaṭisaṃvedī hoti.
     [70]  Khattiyopi  kho  vāseṭṭhā  kāyena  saṃvuto  vācāya  saṃvuto
manasā    saṃvuto    sattannaṃ    bodhipakkhiyānaṃ    dhammānaṃ   bhāvanamanvāya
diṭṭheyeva   1-   dhamme  parinibbāyati  .  brāhmaṇopi  kho  vāseṭṭhā
kāyena   saṃvuto  vācāya  saṃvuto  manasā  saṃvuto  sattannaṃ  bodhipakkhiyānaṃ
dhammānaṃ   bhāvanamanvāya   diṭṭheyeva   dhamme  parinibbāyati  .  vessopi
kho  vāseṭṭhā  kāyena  saṃvuto  vācāya  saṃvuto  manasā  saṃvuto sattannaṃ
bodhipakkhiyānaṃ      dhammānaṃ     bhāvanamanvāya     diṭṭheyeva     dhamme
parinibbāyati   .   suddopi   kho   vāseṭṭhā  kāyena  saṃvuto  vācāya
@Footnote: 1 Ma. Yu. diṭṭheva.
Saṃvuto   manasā   saṃvuto   sattannaṃ  bodhipakkhiyānaṃ  dhammānaṃ  bhāvanamanvāya
diṭṭheyeva dhamme parinibbāyati.
     [71]   Imesaṃ   hi  vāseṭṭhā  catunnaṃ  vaṇṇānaṃ  yo  hoti  bhikkhu
arahaṃ   khīṇāsavo   vusitavā   katakaraṇīyo   ohitabhāro   anuppattasadattho
parikkhīṇabhavasaññojano    sammadaññāvimutto    so    nesaṃ   aggamakkhāyati
dhammeneva  no  adhammena  .  dhammo  hi  vāseṭṭhā  seṭṭho  janetasmiṃ
diṭṭhe   ceva   dhamme   abhisamparāyañca  .  brahmunāpi  1-  vāseṭṭhā
sanaṅkumārena gāthā bhāsitā
     [72] Khattiyo seṭṭho janetasmiṃ 2-  ye gottapaṭisārino
         vijjācaraṇasampanno                so seṭṭho devamānuseti.
Sāpi  3-  kho  panesā  vāseṭṭhā  brahmunā sanaṅkumārena gāthā sugītā
no    duggītā    subhāsitā    no    dubbhāsitā    atthasañhitā   no
anatthasañhitā anumatā mayā. Ahaṃpi vāseṭṭhā evaṃ vadāmi
         khattiyo seṭṭho janetasmiṃ     ye gottapaṭisārino
         vijjācaraṇasampanno           so seṭṭho devamānuseti.
    Idamavoca   bhagavā   .   attamanā   vāseṭṭhabhāradvājā   bhagavato
bhāsitaṃ abhinandunti.
                  Aggaññasuttaṃ niṭṭhitaṃ catutthaṃ.
                     -------------
@Footnote: 1 Ma. Yu. brahmunāpesā .  2 Yu. jane tasmiṃ .  3 Ma. Yu. sā.
                      Sampasādanīyasuttaṃ
     [73]   Evamme  sutaṃ  .  ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  nāḷandāyaṃ  viharati
pāvārikambavane    .   athakho   āyasmā   sārīputto   yena   bhagavā
tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ  abhivādetvā  ekamantaṃ  nisīdi .
Ekamantaṃ   nisinno   kho   āyasmā   sārīputto   bhagavantaṃ  etadavoca
evaṃ   pasanno   ahaṃ   bhante   bhagavati   na  cāhu  na  ca  bhavissati  na
cetarahi    vijjati   añño   samaṇo   vā   brāhmaṇo   vā   bhagavatā
bhiyyobhiññataro   yadidaṃ   sambodhiyanti   .  oḷārā  1-  kho  te  ayaṃ
sārīputta   āsabhivācā   bhāsitā   ekaṃso   gahito   sīhanādo  nadito
evaṃ   pasanno   ahaṃ   bhante   bhagavati   na  cāhu  na  ca  bhavissati  na
cetarahi    vijjati   añño   samaṇo   vā   brāhmaṇo   vā   bhagavatā
bhiyyobhiññataro yadidaṃ sambodhiyanti.
     [74]   Kiṃ  nu  kho  te  sārīputta  ye  te  ahesuṃ  atītamaddhānaṃ
arahanto   sammāsambuddhā   sabbe   te   bhagavanto   cetasā   ceto
paricca   viditā   evaṃsīlā   te   bhagavanto   ahesuṃ  itipi  evaṃdhammā
te   bhagavanto   ahesuṃ   itipi   evaṃpaññā   te   bhagavanto   ahesuṃ
itipi   evaṃvihārī   te   bhagavanto   ahesuṃ   itipi   evaṃvimuttā  te
bhagavanto  ahesuṃ  itipīti  .  no  hetaṃ  bhanteti  2- . Kiṃ pana te 3-
sārīputta     ye     te     bhavissanti    anāgatamaddhānaṃ    arahanto
@Footnote: 1 Ma. Yu. uḷārā .  2 sabbavāresu itisaddo na dissati .  3 Yu. ayaṃ na dissati.
Sammāsambuddhā   sabbe   te  bhagavanto  cetasā  ceto  paricca  viditā
evaṃsīlā  te  bhagavanto  bhavissanti  itipi  evaṃdhammā  .  evaṃpaññā .
Evaṃvihārī   .   evaṃvimuttā  te  bhagavanto  bhavissanti  itipīti  .  no
hetaṃ bhanteti.
     {74.1}  Kiṃ  pana  te  sārīputta  ahaṃ etarahi arahaṃ sammāsambuddho
cetasā ceto paricca vidito evaṃsīlo bhagavā itipi evaṃdhammo. Evaṃpañño.
Evaṃvihārī. Evaṃvimutto bhagavā itipīti. No hetaṃ bhanteti. Ettha hi 1-
te   sārīputta   atītānāgatapaccuppannesu   arahantesu   sammāsambuddhesu
cetopariyañāṇaṃ   natthi   atha   kiñcarahi   te   ayaṃ  sārīputta  oḷārā
āsabhivācā   bhāsitā  ekaṃso  gahito  sīhanādo  nadito  evaṃ  pasanno
ahaṃ  bhante  bhagavati  na  cāhu  na  ca  bhavissati  na  cetarahi vijjati añño
samaṇo vā brāhmaṇo vā bhagavatā bhiyyobhiññataro yadidaṃ sambodhiyanti.
     {74.2}  Na  kho  panetaṃ  [2]-  bhante  atītānāgatapaccuppannesu
arahantesu   sammāsambuddhesu   cetopariyañāṇaṃ   atthi  apica  me  [3]-
dhammanvayo    vidito    seyyathāpi   bhante   rañño   paccantimaṃ   nagaraṃ
daḷhaddhālaṃ   4-   daḷhapākāratoraṇaṃ   ekadvāraṃ   tatrassa   dovāriko
paṇḍito   viyatto   medhāvī  aññātānaṃ  nivāretā  ñātānaṃ  pavesetā
so   tassa   nagarassa   sāmantā  5-  anupariyāyapathaṃ  anukkamamāno  6-
na   passeyya   pākārasandhiṃ   vā  pākāravivaraṃ  vā  antamaso  viḷāra-
nikkhamanamattaṃpi   tassa   evamassa   ye   keci  oḷārikā  pāṇā  imaṃ
@Footnote: 1 Ma. ca hi. Yu. carahi .  2 Ma. Yu. me .  3 Yu. bhante .  4 Ma. daḷhuddhātaṃ
@Yu. daḷhuddātaṃ .  5 Ma. Yu. samantā .  6 Yu. anukkamanate.
Nagaraṃ   pavisanti   vā  nikkhamanti  vā  sabbe  te  iminā  va  dvārena
pavisanti   vā   nikkhamanti  vāti  evameva  kho  me  bhante  dhammanvayo
vidito   ye  te  [1]-  ahesuṃ  atītamaddhānaṃ  arahanto  sammāsambuddhā
sabbe   te   bhagavanto   pañca   nīvaraṇe  pahāya  cetaso  upakkilese
paññāya    dubbalīkaraṇe    catūsu   satipaṭṭhānesu   supatiṭṭhitacittā   satta
sambojjhaṅge    2-    yathābhūtaṃ    bhāvetvā   anuttaraṃ   sammāsambodhiṃ
abhisambujjhiṃsu   yepi   te   bhante   bhavissanti  anāgatamaddhānaṃ  arahanto
sammāsambuddhā    sabbe    te    bhagavanto   pañca   nīvaraṇe   pahāya
cetaso    upakkilese    paññāya   dubbalīkaraṇe   catūsu   satipaṭṭhānesu
supatiṭṭhitacittā    satta   sambojjhaṅge   yathābhūtaṃ   bhāvetvā   anuttaraṃ
sammāsambodhiṃ    abhisambujjhissanti    bhagavāpi    bhante   etarahi   arahaṃ
sammāsambuddho   pañca   nīvaraṇe   pahāya  cetaso  upakkilese  paññāya
dubbalīkaraṇe   catūsu   satipaṭṭhānesu   supatiṭṭhitacitto  satta  sambojjhaṅge
yathābhūtaṃ bhāvetvā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho.
     {74.3}  Idhāhaṃ  bhante  yena  bhagavā tenupasaṅkamiṃ dhammassavanāya.
Tassa  [3]-  bhante  bhagavā  dhammaṃ  desesi  4- uttaruttaraṃ 5- paṇītapaṇītaṃ
kaṇhasukkaṃ  sappaṭibhāgaṃ  .  yathā  yathā  [6]-  bhante bhagavā dhammaṃ desesi
uttaruttaraṃ   5-   paṇītapaṇītaṃ   kaṇhasukkaṃ  sappaṭibhāgaṃ  tathā  tathāhaṃ  tasmiṃ
dhamme   abhiññā   idhekaccaṃ   dhammaṃ   dhammesu   niṭṭhamagamaṃ  satthari  pasīdiṃ
sammāsambuddho bhagavā svākkhāto bhagavatā dhammo supaṭipanno saṅghoti 7-.
@Footnote: 1 Ma. bhante .  2 Yu. bojjhaṅge .  3 Ma. Yu. me .  4 Ma. deseti.
@5 Yu. uttaruttariṃ .  6 Ma. Yu. me .  7 Ma. sāvakasaṅghoti.
     [75]  Aparaṃ  pana  bhante  etadānuttariyaṃ  yathā bhagavā dhammaṃ deseti
kusalesu    dhammesu    tatrīme   kusalā   dhammā   seyyathīdaṃ   cattāro
satipaṭṭhānā     cattāro     sammappadhānā     cattāro    iddhipādā
pañcindriyāni   pañca   balāni   satta   bojjhaṅgā   ariyo   aṭṭhaṅgiko
maggo   .   idha   bhante  bhikkhu  āsavānaṃ  khayā  anāsavaṃ  cetovimuttiṃ
paññāvimuttiṃ    diṭṭhe    va    dhamme    sayaṃ    abhiññā    sacchikatvā
upasampajja    viharati   .   etadānuttariyaṃ   bhante   kusalesu   dhammesu
taṃ   bhagavā   asesamabhijānāti   taṃ   bhagavato   asesamabhijānato  uttari-
abhiññeyyaṃ    natthi    yadabhijānaṃ    añño   samaṇo   vā   brāhmaṇo
vā bhagavatā bhiyyobhiññataro assa yadidaṃ kusalesu dhammesu.
     [76]  Aparaṃ  pana  bhante  etadānuttariyaṃ  yathā bhagavā dhammaṃ deseti
āyatanappaṇṇattīsu    1-    .    chayimāni    bhante   ajjhattikabāhirāni
āyatanāni    cakkhuñceva   rūpā   ca   sotañca   saddā   ca   ghānañca
gandhā  ca  jivhā  ca  rasā  ca  kāyo  ca  phoṭṭhabbā ca mano ca dhammā
ca    .    etadānuttariyaṃ    bhante    āyatanappaṇṇattīsu   taṃ   bhagavā
asesamabhijānāti    taṃ    bhagavato    asesamabhijānato    uttariabhiññeyyaṃ
natthi    yadabhijānaṃ   añño   samaṇo   vā   brāhmaṇo   vā   bhagavatā
bhiyyobhiññataro assa yadidaṃ āyatanappaṇṇattīsu.
     [77]   Aparaṃ   pana   bhante   etadānuttariyaṃ  yathā  bhagavā  dhammaṃ
deseti   gabbhāvakkantīsu  .  catasso  imā  bhante  gabbhāvakkantiyo .
@Footnote: 1 Yu. āyatanapaññattīsu.
Idha  pana  1-  bhante  ekacco  asampajāno  2-  mātu  kucchiṃ okkamati
asampajāno    mātu   kucchismiṃ   ṭhāti   asampajāno   mātu   kucchimhā
nikkhamati ayaṃ paṭhamā gabbhāvakkanti.
     {77.1}  Puna  caparaṃ  bhante  idhekacco sampajāno hi 3- kho mātu
kucchiṃ    okkamati   asampajāno   mātu   kucchismiṃ   ṭhāti   asampajāno
mātu kucchimhā nikkhamati ayaṃ dutiyā gabbhāvakkanti.
     {77.2}  Puna caparaṃ bhante idhekacco sampajāno mātu kucchiṃ okkamati
sampajāno   mātu  kucchismiṃ  ṭhāti  asampajāno  mātu  kucchimhā  nikkhamati
ayaṃ tatiyā gabbhāvakkanti.
     {77.3}   Puna  caparaṃ  bhante  idhekacco  sampajāno  mātu  kucchiṃ
okkamati   sampajāno  mātu  kucchismiṃ  ṭhāti  sampajāno  mātu  kucchimhā
nikkhamati    ayaṃ   catutthā   gabbhāvakkanti   .   etadānuttariyaṃ   bhante
gabbhāvakkantīsu.
     [78]   Aparaṃ   pana   bhante   etadānuttariyaṃ  yathā  bhagavā  dhammaṃ
deseti   ādesanavidhāsu   .   catasso  imā  bhante  ādesanavidhā .
Idha   bhante   ekacco  nimittena  ādisati  evaṃpi  te  mano  itthampi
te   mano   itipi   te  cittanti  .  so  bahuṃ  cepi  ādisati  tatheva
taṃ hoti no aññathāti 4-. Ayaṃ paṭhamā ādesanvidhā.
     {78.1}  Puna  caparaṃ  bhante  idhekacco  na  heva  kho  nimittena
ādisati  apica  kho  manussānaṃ  vā  amanussānaṃ  vā  devatānaṃ  vā saddaṃ
sutvā  ādisati  evaṃpi  te  mano  itthampi te mano itipi te cittanti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. panasaddo na dissati .  2 Yu. asampajāno ceva .  3 Ma. hisaddo na
@dissati. Yu. pi .  4 Ma. Yu. itisaddo na dissati. evamupari.
So    bahuñcepi   ādisati   tatheva   taṃ   hoti   no   aññathāti  .
Ayaṃ dutiyā ādesanavidhā.
     {78.2}  Puna  caparaṃ  bhante  idhekacco  na  heva  kho  nimittena
ādisati    nāpi   manussānaṃ   vā   amanussānaṃ   vā   devatānaṃ   vā
saddaṃ    sutvā    ādisati    apica    kho    vitakkayato    vicārayato
vitakkavipphārasaddaṃ    sutvā    ādisati   evaṃpi   te   mano   itthampi
te   mano   itipi   te   cittanti  .  so  bahuñcepi  ādisati  tatheva
taṃ hoti no aññathāti. Ayaṃ tatiyā ādesanavidhā.
     {78.3}  Puna  caparaṃ  bhante  idhekacco  na  heva  kho  nimittena
ādisati   nāpi   manussānaṃ   vā  amanussānaṃ  vā  devatānaṃ  vā  saddaṃ
sutvā   ādisati   napi  vitakkayato  vicārayato  vitakkavipphārasaddaṃ  sutvā
ādisati  athakho  1-  vitakkavicārasamādhiṃ  2-  samāpannassa  cetasā ceto
paricca   pajānāti   yathā   imassa  bhoto  manosaṅkhārā  paṇihitā  tathā
imassa  cittassa  anantarā  imaṃ  3-  nāma  vitakkaṃ  vitakkessatīti . So
bahuñcepi  ādisati  tatheva  taṃ  hoti  no  aññathāti  .  ayaṃ  bhante 4-
catutthā ādesanavidhā. Etadānuttariyaṃ bhante ādesanavidhāsu.
     [79]  Aparaṃ  pana  bhante  etadānuttariyaṃ  yathā bhagavā dhammaṃ deseti
dassanasamāpattīsu   .   catasso   imā   bhante   dassanasamāpattiyo  .
Idha   bhante   ekacco   samaṇo   vā  brāhmaṇo  vā  ātappamanvāya
padhānamanvāya    anuyogamanvāya   appamādamanvāya   sammāmanasikāramanvāya
tathārūpaṃ   cetosamādhiṃ  phusati  yathāsamāhite  citte  imameva  kāyaṃ  uddhaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. apica kho .  2 Yu. avitakkaṃ avicāraṃ samādhiṃ .  3 Yu. amuṃ.
@4 Ma. Yu. ayaṃ na dissati.
Pādatalā   adho   kesamatthakā   tacapariyantaṃ  pūrannānappakārassa  asucino
paccavekkhati   atthi   imasmiṃ  kāye  kesā  lomā  nakhā  dantā  taco
maṃsaṃ   nahārū   aṭṭhī   aṭṭhimiñjaṃ  1-  vakkaṃ  hadayaṃ  yakanaṃ  kilomakaṃ  pihakaṃ
papphāsaṃ    antaṃ    antaguṇaṃ    udariyaṃ   karīsaṃ   pittaṃ   semhaṃ   pubbo
lohitaṃ   sedo  medo  assu  vasā  kheḷo  siṅghānikā  lasikā  muttanti
ayaṃ paṭhamā dassanasamāpatti.
     {79.1}  Puna  caparaṃ  bhante  idhekacco  samaṇo vā brāhmaṇo vā
ātappamanvāya  .pe.  tathārūpaṃ  cetosamādhiṃ  phusati  yathāsamāhite  citte
imameva    kāyaṃ    uddhaṃ   pādatalā   adho   kesamatthakā   tacapariyantaṃ
pūrannānappakārassa    asucino    paccavekkhati    atthi   imasmiṃ   kāye
kesā  lomā  .pe.  lasikā  muttaṃ  2- atikkamma ca purisassa chavimaṃsalohitaṃ
aṭṭhiṃ paccavekkhati ayaṃ dutiyā dassanasamāpatti.
     {79.2}   Puna  caparaṃ  bhante  idhekacco  samaṇo  vā  brāhmaṇo
vā   ātappamanvāya   .pe.  tathārūpaṃ  cetosamādhiṃ  phusati  yathāsamāhite
citte   imameva   kāyaṃ  uddhaṃ  pādatalā  adho  kesamatthakā  tacapariyantaṃ
pūrannānappakārassa    asucino    paccavekkhati    atthi   imasmiṃ   kāye
kesā   lomā   .pe.   lasikā   muttaṃ   2-   atikkamma  ca  purisassa
chavimaṃsalohitaṃ   aṭṭhiṃ   paccavekkhati   purisassa   ca  viññāṇasotaṃ  pajānāti
ubhayato    abbocchinnaṃ   idhaloke   patiṭṭhitañca   paraloke   patiṭṭhitañca
ayaṃ tatiyā dassanasamāpatti.
     {79.3}   Puna  caparaṃ  bhante  idhekacco  samaṇo  vā  brāhmaṇo
vā    ātappamanvāya    .pe.   lasikā   muttaṃ   2-   atikkamma   ca
@Footnote: 1 Yu. aṭṭhimiñjā .  2 Ma. muttanti.
Purisassa   chavimaṃsalohitaṃ   aṭṭhiṃ   paccavekkhati   purisassa   ca  viññāṇasotaṃ
pajānāti   ubhayato   abbocchinnaṃ   idhaloke   appatiṭṭhitañca   paraloke
appatiṭṭhitañca    ayaṃ    catutthā    dassanasamāpatti   .   etadānuttariyaṃ
bhante dassanasamāpattīsu.
     [80]  Aparaṃ  pana  bhante  etadānuttariyaṃ  yathā bhagavā dhammaṃ deseti
puggalapaṇṇattīsu    .    sattime    bhante   puggalā   ubhatobhāgavimutto
paññāvimutto   kāyasakkhi   1-   diṭṭhippatto  saddhāvimutto  dhammānusārī
saddhānusārī. Etadānuttariyaṃ bhante puggalapaṇṇattīsu.
     [81]  Aparaṃ  pana  bhante  etadānuttariyaṃ  yathā bhagavā dhammaṃ deseti
padhānesu    .   sattime   bhante   bojjhaṅgā   2-   satisambojjhaṅgo
dhammavicayasambojjhaṅgo         viriyasambojjhaṅgo        pītisambojjhaṅgo
passaddhisambojjhaṅgo    samādhisambojjhaṅgo    upekkhāsambojjhaṅgo   .
Etadānuttariyaṃ bhante padhānesu.
     [82]   Aparaṃ   pana   bhante   etadānuttariyaṃ  yathā  bhagavā  dhammaṃ
deseti   paṭipadāsu   .   catasso  imā  bhante  paṭipadā  dukkhāpaṭipadā
dandhābhiññā    dukkhāpaṭipadā    khippābhiññā   sukhāpaṭipadā   dandhābhiññā
sukhāpaṭipadā    khippābhiññāti    3-    tatra   bhante   yāyaṃ   paṭipadā
dukkhā   dandhābhiññā   ayaṃ   pana   bhante   paṭipadā   ubhayeneva  hīnā
akkhāyati   dukkhattā  ca  dandhattā  ca  .  tatra  bhante  yāyaṃ  paṭipadā
dukkhā   khippābhiññā   ayaṃ   pana   bhante   paṭipadā   dukkhattā   hīnā
@Footnote: 1 Ma. kāyasakkhī .  2 Ma. sambojjhaṅgā .  3 Yu. itisaddo na dissati.
Akkhāyati   .   tatra   bhante   yāyaṃ  paṭipadā  sukhā  dandhābhiññā  ayaṃ
pana   bhante   paṭipadā   dandhattā   hīnā   akkhāyati  .  tatra  bhante
yāyaṃ    paṭipadā    sukhā   khippābhiññā   ayaṃ   pana   bhante   paṭipadā
ubhayeneva    paṇītā    akkhāyati    sukhattā   ca   khippattā   ca  .
Etadānuttariyaṃ bhante paṭipadāsu.
     [83]   Aparaṃ   pana   bhante   etadānuttariyaṃ  yathā  bhagavā  dhammaṃ
deseti    bhassasamācāre    .   idha   bhante   ekacco   na   ceva
musāvādupasañhitaṃ  vācaṃ  bhāsati  na  ca  vebhūtiyaṃ  pesuṇiyaṃ  na  ca sārambhajaṃ
jayāpekkho   mantāmantā   ca   vācaṃ   bhāsati   nidhānavatiṃ  kālena .
Etadānuttariyaṃ bhante bhassasamācāre.
     [84]   Aparaṃ   pana   bhante   etadānuttariyaṃ  yathā  bhagavā  dhammaṃ
deseti   purisasīlasamācāre   .   idha   bhante  ekacco  sacco  cassa
saddho  ca  na  ca  kuhako na ca lapako na ca nemittiko na ca nipphesiko 1-
na  ca  lābhena  lābhaṃ  nijigiṃsanako 2- indriyesu guttadvāro bhojanesu 3-
mattaññū    samakārī    jāgariyānuyogamanuyutto   atandito   āraddhaviriyo
jhāyī   satimā   kalyāṇapaṭibhāṇo   gatimā   dhitimā   matimā  4-  na  ca
kāmesu  giddho  sato  ca  nipako  care  5-  .  etadānuttariyaṃ  bhante
purisasīlasamācāre.
     [85]   Aparaṃ   pana   bhante   etadānuttariyaṃ  yathā  bhagavā  dhammaṃ
deseti   anusāsanavidhāsu   catasso   imā   bhante   anusāsanavidhā  .
@Footnote: 1 Ma. Yu. nippesiko. 2 Ma. nijigīsanako. Yu. nijigiṃsitā. 3 Ma. Yu. bhojane.
@4 Yu. mutimā .  5 Ma. Yu. ca.
Jānāti    bhante   bhagavā   paraṃ   puggalaṃ   paccattaṃ   yonisomanasikārā
ayaṃ    puggalo    yathānusiṭṭhaṃ    tathāpaṭipajjamāno   tiṇṇaṃ   saññojanānaṃ
parikkhayā  sotāpanno  bhavissati  avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti.
Jānāti    bhante   bhagavā   paraṃ   puggalaṃ   paccattaṃ   yonisomanasikārā
ayaṃ    puggalo    yathānusiṭṭhaṃ    tathāpaṭipajjamāno   tiṇṇaṃ   saññojanānaṃ
parikkhayā      rāgadosamohānaṃ     tanuttā     sakadāgāmī     bhavissati
sakideva   imaṃ   lokaṃ   āgantvā   dukkhassantaṃ   karissatīti  .  jānāti
bhante    bhagavā    paraṃ    puggalaṃ    paccattaṃ   yonisomanasikārā   ayaṃ
puggalo    yathānusiṭṭhaṃ    tathāpaṭipajjamāno    pañcannaṃ    orambhāgiyānaṃ
saññojanānaṃ    parikkhayā    opapātiko    bhavissati   tattha   parinibbāyī
anāvattidhammo   tasmā   lokāti   .   jānāti   bhante   bhagavā  paraṃ
puggalaṃ    paccattaṃ    yonisomanasikārā    ayaṃ    puggalo    yathānusiṭṭhaṃ
tathāpaṭipajjamāno      āsavānaṃ      parikkhayā     anāsavañcetovimuttiṃ
paññāvimuttiṃ   diṭṭhe   va   dhamme  sayaṃ  abhiññā  sacchikatvā  upasampajja
viharissatīti. Etadānuttariyaṃ bhante anusāsanavidhāsu 1-.
     [86]   Aparaṃ   pana   bhante   etadānuttariyaṃ  yathā  bhagavā  dhammaṃ
deseti    parapuggalavimuttiñāṇe    .   jānāti   bhante   bhagavā   paraṃ
puggalaṃ   paccattaṃ   yonisomanasikārā   ayaṃ   puggalo  tiṇṇaṃ  saññojanānaṃ
parikkhayā      sotāpanno      bhavissati     avinipātadhammo     niyato
sambodhiparāyanoti   .   jānāti   bhante   bhagavā  paraṃ  puggalaṃ  paccattaṃ
@Footnote: 1 Yu. anusāsanividhāsu.
Yonisomanasikārā    ayaṃ    puggalo    tiṇṇaṃ    saññojanānaṃ   parikkhayā
rāgadosamohānaṃ   tanuttā   sakadāgāmī   sakideva  imaṃ  lokaṃ  āgantvā
dukkhassantaṃ    karissatīti   .   jānāti   bhante   bhagavā   paraṃ   puggalaṃ
paccattaṃ    yonisomanasikārā   ayaṃ   puggalo   pañcannaṃ   orambhāgiyānaṃ
saññojanānaṃ    parikkhayā    opapātiko    [1]-    tattha   parinibbāyī
anāvattidhammo   tasmā   lokāti   .   jānāti   bhante   bhagavā  paraṃ
puggalaṃ   paccattaṃ   yonisomanasikārā   ayaṃ   puggalo   āsavānaṃ   khayā
anāsavañcetovimuttiṃ   paññāvimuttiṃ   diṭṭhe   va   dhamme   sayaṃ  abhiññā
sacchikatvā    upasampajja    viharissatīti    .    etadānuttariyaṃ   bhante
parapuggalavimuttiñāṇe.
     [87]   Aparaṃ   pana   bhante   etadānuttariyaṃ  yathā  bhagavā  dhammaṃ
deseti   sassatavādesu   .   tayome   bhante   sassatavādā   .  idha
bhante    ekacco    samaṇo   vā   brāhmaṇo   vā   ātappamanvāya
.pe.   tathārūpañcetosamādhiṃ   phusati   yathāsamāhite   citte  anekavihitaṃ
pubbenivāsaṃ   anussarati   seyyathīdaṃ   ekampi   jātiṃ   dvepi   jātiyo
tissopi   jātiyo   catassopi   jātiyo  pañcapi  jātiyo  dasapi  jātiyo
vīsaṃpi    jātiyo    tiṃsaṃpi    jātiyo   cattāḷīsaṃpi   jātiyo   paññāsaṃpi
jātiyo   sataṃpi   jātiṃ   sahassaṃpi   jātiṃ   satasahassaṃpi  jātiṃ  anekānipi
jātisatāni    anekānipi    jātisahassāni   anekānipi   jātisatasahassāni
amutrāsiṃ     evaṃnāmo     evaṃgotto    evaṃvaṇṇo    evamāhāro
@Footnote: 1 Ma. bhavissati.
Evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī    evamāyupariyanto    so   tato   cuto   amutra
udapādiṃ  1-  tatrāpāsiṃ  evaṃnāmo  evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro
evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī  evamāyupariyanto  so  tato  cuto  idhupapannoti .
Iti    sākāraṃ   sauddesaṃ   anekavihitaṃ   pubbenivāsaṃ   anussarati   so
evamāha   atītaṃ   cāhaṃ   2-   addhānaṃ   jānāmi  saṃvaṭṭi  vā  loko
vivaṭṭi  vāti  .  anāgataṃ  cāhaṃ  2-  addhānaṃ  jānāmi  saṃvaṭṭissati  vā
loko   vivaṭṭissati   vāti   .  sassato  attā  ca  loko  ca  vañjho
ca  3-  kuṭaṭṭho  esikaṭṭhāyī  ṭhito  te  ca  sattā  sandhāvanti saṃsaranti
cavanti    upapajjanti    atthitveva    sassatisamanti    .   ayaṃ   paṭhamo
sassatavādo.
     {87.1}  Puna  caparaṃ  bhante  idhekacco  samaṇo vā brāhmaṇo vā
ātappamanvāya    .pe.   tathārūpaṃ   cetosamādhiṃ   phusati   yathāsamāhite
citte    anekavihitaṃ    pubbenivāsaṃ    anussarati    seyyathīdaṃ    ekaṃpi
saṃvaṭṭavivaṭṭaṃ     dvepi     saṃvaṭṭavivaṭṭāni     tīṇipi     saṃvaṭṭavivaṭṭāni
cattāripi      saṃvaṭṭavivaṭṭāni      pañcapi     saṃvaṭṭavivaṭṭāni     dasapi
saṃvaṭṭavivaṭṭāni   [4]-   amutrāsiṃ   evaṃnāmo  evaṃgotto  evaṃvaṇṇo
evamāhāro    evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī    evamāyupariyanto    so   tato
cuto   amutra   udapādiṃ   tatrāpāsiṃ   evaṃnāmo   evaṃgotto  .pe.
Evamāyupariyanto   so   tato   cuto   idhupapannoti   .  iti  sākāraṃ
sauddesaṃ    anekavihitaṃ    pubbenivāsaṃ    anussarati    so    evamāha
atītaṃ  kho  cāhaṃ  5-  addhānaṃ  jānāmi  saṃvaṭṭi  6-  vā  loko vivaṭṭi
@Footnote: 1 Yu. upapādiṃ .  2 Ma. Yu. pāhaṃ .  3 Ma. Yu. casaddo na dissati.
@4 vīsampi saṃvaṭaṭvivaṭṭāni .  5 Ma. pāhaṃ. Yu. ahaṃ .  6 Yu. saṃvaṭṭipi ...
@vivaṭṭipi ....
Vāti   .   anāgatañca   khvāhaṃ   addhānaṃ   jānāmi   saṃvaṭṭissati   vā
loko   vivaṭṭissati   vāti   .  sassato  attā  ca  loko  ca  vañjho
kuṭaṭṭho   esikaṭṭhāyī   ṭhito   te   ca   sattā   sandhāvanti  saṃsaranti
cavanti    upapajjanti    atthitveva    sassatisamanti    .   ayaṃ   dutiyo
sassatavādo.
     {87.2}  Puna  caparaṃ  bhante  idhekacco  samaṇo vā brāhmaṇo vā
ātappamanvāya    .pe.   tathārūpaṃ   cetosamādhiṃ   phusati   yathāsamāhite
citte     anekavihitaṃ    pubbenivāsaṃ    anussarati    seyyathīdaṃ    dasapi
saṃvaṭṭavivaṭṭāni     vīsaṃpi     saṃvaṭṭavivaṭṭāni     tiṃsaṃpi    saṃvaṭṭavivaṭṭāni
cattāḷīsaṃpi     saṃvaṭṭavivaṭṭāni    amutrāsiṃ    evaṃnāmo    evaṃgotto
evaṃvaṇṇo     evamāhāro    evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī    evamāyupariyanto
so   tato   cuto   amutra   udapādiṃ   tatrāpāsiṃ   evaṃnāmo  .pe.
Iti    sākāraṃ   sauddesaṃ   anekavihitaṃ   pubbenivāsaṃ   anussarati   so
evamāha    atītaṃ    cāhaṃ    addhānaṃ    jānāmi    saṃvaṭṭipi    loko
vivaṭṭipīti    .    anāgataṃ    cāhaṃ    addhānaṃ   jānāmi   saṃvaṭṭissatipi
loko   vivaṭṭissatipīti   1-  .  sassato  attā  ca  loko  ca  vañjho
kuṭaṭṭho   esikaṭṭhāyī   ṭhito   te   ca   sattā   sandhāvanti  saṃsaranti
cavanti  upapajjanti  atthitveva  sassatisamanti  .  ayaṃ  bhante  2-  tatiyo
sassatavādo. Etadānuttariyaṃ bhante sassatavādesu.
     [88]  Aparaṃ  pana  bhante  etadānuttariyaṃ  yathā bhagavā dhammaṃ deseti
pubbenivāsānussatiñāṇe     .    idha    bhante    ekacco    samaṇo
@Footnote: 1 vivaṭṭissatipi lokoti .  2 Yu. ayaṃ na dissati.
Vā   brāhmaṇo   vā   ātappamanvāya   .pe.   tathārūpaṃ  cetosamādhiṃ
phusati    yathāsamāhite    citte    anekavihitaṃ   pubbenivāsaṃ   anussarati
seyyathīdaṃ   ekaṃpi   jātiṃ   dvepi  jātiyo  tissopi  jātiyo  catassopi
jātiyo    pañcapi   jātiyo   dasapi   jātiyo   vīsaṃpi   jātiyo   tiṃsaṃpi
jātiyo    cattāḷīsaṃpi    jātiyo    paññāsaṃpi   jātiyo   sataṃpi   jātiṃ
sahassaṃpi   jātiṃ   satasahassaṃpi   jātiṃ   anekepi   saṃvaṭṭakappe  anekepi
vivaṭṭakappe    anekepi    saṃvaṭṭavivaṭṭakappe    .pe.   iti   sākāraṃ
sauddesaṃ    anekavihitaṃ    pubbenivāsaṃ   anussarati   .   santi   bhante
sattā  1-  yesaṃ  ca  2-  na  sakkā gaṇanāya vā saṅkhānena vā ayaṃ 3-
saṅkhātuṃ  apica  yasmiṃ  4-  attabhāve  abhinivutthapubbo  5-  hoti yadi vā
rūpīsu   yadi   vā   arūpīsu   yadi   vā   saññīsu   yadi   vā   asaññīsu
yadi   vā   nevasaññināsaññīsu   iti  sākāraṃ  sauddesaṃ  anekavihitaṃ  6-
pubbenivāsaṃ       anussarati       .      etadānuttariyaṃ      bhante
pubbenivāsānussatiñāṇe.
     [89]  Aparaṃ  pana  bhante  etadānuttariyaṃ  yathā bhagavā dhammaṃ deseti
sattānaṃ  cutūpapātañāṇe  .  idha  bhante  ekacco  samaṇo vā brāhmaṇo
vā   ātappamanvāya   .pe.  tathārūpaṃ  cetosamādhiṃ  phusati  yathāsamāhite
citte    dibbena    cakkhunā    visuddhena   atikkantamānusakena   satte
passati     cavamāne     upapajjamāne     hīne     paṇīte    suvaṇṇe
dubbaṇṇe     sugate    duggate    yathākammūpage    satte    pajānāti
@Footnote: 1 Ma. Yu. devā. 2 Ma. Yu. casaddo na dissati. 3 Ma. āyu. Yu. āyuṃ.
@4 Ma. Yu. āmeṇḍitaṃ. 5 Yu. abhinivutthapubbaṃ. 6 Yu. ayaṃ pāṭho na dissati.
Ime   vata   bhonto  sattā  kāyaduccaritena  samannāgatā  vacīduccaritena
samannāgatā     manoduccaritena    samannāgatā    ariyānaṃ    upavādakā
micchādiṭṭhikā    micchādiṭṭhikammasamādānā   te   kāyassa   bhedā   paraṃ
maraṇā  apāyaṃ  duggatiṃ  vinipātaṃ  nirayaṃ  upapannā  ime  vā  pana bhonto
sattā     kāyasucaritena     samannāgatā    vacīsucaritena    samannāgatā
manosucaritena    samannāgatā    ariyānaṃ    anupavādakā    sammādiṭṭhikā
sammādiṭṭhikammasamādānā     te    kāyassa    bhedā    paraṃ    maraṇā
sugatiṃ   saggaṃ   lokaṃ   upapannāti   .  iti  dibbena  cakkhunā  visuddhena
atikkantamānusakena     satte     passati     cavamāne    upapajjamāne
hīne    paṇīte   suvaṇṇe   dubbaṇṇe   sugate   duggate   yathākammūpage
satte pajānāti. Etadānuttariyaṃ bhante sattānaṃ cutūpapātañāṇe.
     [90]   Aparaṃ   pana   bhante   etadānuttariyaṃ  yathā  bhagavā  dhammaṃ
deseti  iddhividhāsu  .  dvemā  bhante  iddhividhāyo  1-. Atthi bhante
iddhi  sāsavā  2-  saupadhikā  no  ariyāti  vuccati . Atthi bhante iddhi
anāsavā   3-  anupadhikā  ariyāti  vuccati  .  katamā  ca  bhante  iddhi
sāsavā  2-  saupadhikā  no  ariyāti vuccati. Idha bhante ekacco samaṇo
vā   brāhmaṇo   vā   ātappamanvāya   padhānamanvāya   anuyogamanvāya
appamādamanvāya      sammāmanasikāramanvāya     tathārūpaṃ     cetosamādhiṃ
phusati    yathāsamāhite    citte    anekavihitaṃ    iddhividhaṃ    paccanubhoti
ekopi   hutvā  bahudhā  hoti  bahudhāpi  hutvā  eko  hoti  āvibhāvaṃ
@Footnote: 1 Yu. iddhiyo .  2 Yu. iddhi yā sāsavā .  3 Yu. iddhi yā anāsavā.
Tirobhāvaṃ    tirokuḍḍaṃ   tiropākāraṃ   tiropabbataṃ   asajjamāno   gacchati
seyyathāpi   ākāse   paṭhaviyāpi   ummujjanimmujjaṃ   karoti   seyyathāpi
udake  udakepi  abhijjamāne  1-  gacchati  seyyathāpi  paṭhaviyaṃ  ākāsepi
pallaṅkena  caṅkamati  2-  seyyathāpi  pakkhī  sakuṇo . Imepi candimasuriye
evaṃmahiddhike   evaṃmahānubhāve  pāṇinā  parāmasati  3-  parimajjati  yāva
brahmalokāpi  kāyena  vasaṃ  vatteti . Ayaṃ bhante iddhi sāsavā saupadhikā
no ariyāti vuccati.
     {90.1}   Katamā  ca  bhante  iddhi  anāsavā  anupadhikā  ariyāti
vuccati   .   idha  bhante  bhikkhu  sace  ākaṅkhati  paṭikūle  appaṭikūlasaññī
vihareyyanti   appaṭikūlasaññī   tattha   viharati  sace  ākaṅkhati  appaṭikūle
paṭikūlasaññī   vihareyyanti   paṭikūlasaññī   tattha   viharati   sace  ākaṅkhati
paṭikūle   ca   appaṭikūle   ca  appaṭikūlasaññī  vihareyyanti  appaṭikūlasaññī
tattha   viharati   sace  ākaṅkhati  paṭikūle  ca  appaṭikūle  ca  paṭikūlasaññī
vihareyyanti   paṭikūlasaññī   tattha   viharati   sace   ākaṅkhati   paṭikūlañca
appaṭikūlañca    tadubhayaṃ    abhinivajjetvā   upekkhako   vihareyyaṃ   sato
sampajānoti  upekkhako  tattha  viharati  sato  sampajāno  .  ayaṃ pana 4-
bhante   iddhi   anāsavā  anupadhikā  ariyāti  vuccati  .  etadānuttariyaṃ
bhante   iddhividhāsu   .   taṃ   bhagavā   asesamabhijānāti   taṃ   bhagavato
asesamabhijānato    uttariabhiññeyyaṃ    5-    natthi   yadabhijānaṃ   añño
samaṇo   vā   brāhmaṇo   vā   bhagavatā   bhiyyobhiññataro   natthi  6-
yadidaṃ iddhividhāsu.
@Footnote: 1 Yu. abhijjamāno .  2 Ma. Yu. kamati .  3 Yu. parimasati .  4 Ma. Yu.
@panasaddo na dissati .  5 Yu. uttariṃ .  6 Ma. Yu. assa.
     [91]   Yantaṃ  bhante  saddhena  kulaputtena  pattabbaṃ  āraddhaviriyena
thāmavatā   purisatthāmena   purisaviriyena   purisaparakkamena   purisadhorayhena
anuppattaṃ    taṃ    bhagavatā    .   na   ca   bhante   bhagavā   kāmesu
kāmasukhallikānuyogamanuyutto     hīnaṃ     gammaṃ     pothujjanikaṃ     anariyaṃ
anatthasañhitaṃ    na    ca    attakilamathānuyogamanuyutto    dukkhaṃ    anariyaṃ
anatthasañhitaṃ    catunnañca    1-    bhagavā    jhānānaṃ    ābhicetasikānaṃ
diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī akicchalābhī akasiralābhī.
     {91.1}   Sace  maṃ  bhante  evaṃ  puccheyya  kinnu  kho  āvuso
sārīputta    ahesuṃ    atītamaddhānaṃ   aññe   samaṇā   vā   brāhmaṇā
vā   bhagavatā   bhiyyobhiññataro   2-   sambodhiyanti   .   evaṃ  puṭṭho
ahaṃ   bhante   noti   vadeyyaṃ   .   kiṃ  panāvuso  sārīputta  bhavissanti
anāgatamaddhānaṃ    aññe    samaṇā    vā   brāhmaṇā   vā   bhagavatā
bhiyyobhiññataro   2-   sambodhiyanti  .  evaṃ  puṭṭho  ahaṃ  bhante  noti
vadeyyaṃ   .   kiṃ   panāvuso  sārīputta  atthetarahi  aññe  samaṇā  vā
brāhmaṇā   vā   3-   bhagavatā  bhiyyobhiññataro  sambodhiyanti  .  evaṃ
puṭṭho ahaṃ bhante noti vadeyyaṃ.
     {91.2} Sace pana maṃ bhante evaṃ puccheyya kiṃ nu kho āvuso sārīputta
ahesuṃ  atītamaddhānaṃ  aññe  samaṇā  vā  brāhmaṇā  vā bhagavatā samasamā
sambodhiyanti  .  evaṃ  puṭṭho  ahaṃ  bhante evanti vadeyyaṃ. Kiṃ panāvuso
sārīputta   bhavissanti   anāgatamaddhānaṃ   aññe   samaṇā  vā  brāhmaṇā
vā  bhagavatā  samasamā  sambodhiyanti  .  evaṃ  puṭṭho  ahaṃ bhante evanti
@Footnote: 1 Yu. casaddo na dissati. 2 Ma. Yu. bhiyyobhiññatarā. 3 Ma. Yu. añño
@samaṇo vā brāhmaṇo vā.
Vadeyyaṃ   .   kiṃ   panāvuso  sārīputta  atthetarahi  aññe  samaṇā  vā
brāhmaṇā   vā   bhagavatā  samasamā  sambodhiyanti  .  evaṃ  puṭṭho  ahaṃ
bhante noti vadeyyaṃ.
     {91.3}  Sace  pana  maṃ  bhante  evaṃ  puccheyya kasmā panāyasmā
sārīputto   ekaccaṃ   abbhanujānāti   ekaccaṃ   na   abbhanujānātīti .
Evaṃ   puṭṭho   ahaṃ  bhante  evaṃ  byākareyyaṃ  sammukhā  metaṃ  āvuso
bhagavato    sutaṃ   sammukhā   paṭiggahitaṃ   ahesuṃ   atītamaddhānaṃ   arahanto
sammāsambuddhā   mayā   samasamā   sambodhiyanti   sammukhā  metaṃ  āvuso
bhagavato     sutaṃ    sammukhā    paṭiggahitaṃ    bhavissanti    anāgatamaddhānaṃ
arahanto    sammāsambuddhā    mayā    samasamā   sambodhiyanti   sammukhā
metaṃ  āvuso  bhagavato  sutaṃ  sammukhā  paṭiggahitaṃ  aṭṭhānametaṃ  anavakāso
yaṃ   ekissā   lokadhātuyā   dve   arahanto   sammāsambuddhā  apubbaṃ
acarimaṃ uppajjeyyuṃ netaṃ ṭhānaṃ vijjatīti.
     [92]  Kiñcāhaṃ  1-  bhante evaṃ puṭṭho evaṃ byākaramāno vuttavādī
ceva   ahaṃ   bhagavato   homi   na   ca  bhagavantaṃ  abhūtena  abbhācikkhāmi
dhammassa   cānudhammaṃ   byākaromi  na  ca  koci  sahadhammiko  vādānuvādo
gārayhaṭṭhānaṃ   āgacchatīti  .  taggha  tvaṃ  sārīputta  evaṃ  puṭṭho  evaṃ
byākaramāno  vuttavādī  ceva  me  hosi  na  ca  maṃ abhūtena abbhācikkhasi
dhammassa   cānudhammaṃ   byākarosi  na  ca  koci  sahadhammiko  vādānuvādo
gārayhaṭṭhānaṃ āgacchatīti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. kaccāhaṃ.
     [93]  Evaṃ  vutte  āyasmā  udāyi  bhagavantaṃ  etadavoca acchariyaṃ
bhante   abbhutaṃ   bhante   tathāgatassa  appicchatā  santuṭṭhitā  sallekhatā
yatra  hi  nāma  tathāgato  evaṃmahiddhiko  evaṃmahānubhāvo atha ca pana neva
attānaṃ   pātukarissati   ekamekañcapi   ito  bhante  dhammaṃ  aññatitthiyā
paribbājakā    attani    samanupasseyyuṃ    te    tāvatakeneva   paṭākaṃ
parihareyyuṃ   acchariyaṃ   bhante   abbhutaṃ   bhante   tathāgatassa  appicchatā
santuṭṭhitā    sallekhatā   yatra   hi   nāma   tathāgato   evaṃmahiddhiko
evaṃmahānubhāvo atha ca pana neva attānaṃ pātukarissatīti.
     {93.1}    Passa   kho   tvaṃ   udāyi   tathāgatassa   appicchatā
santuṭṭhitā    sallekhatā   yatra   hi   nāma   tathāgato   evaṃmahiddhiko
evaṃmahānubhāvo    atha    ca    pana    neva   attānaṃ   pātukarissatīti
ekamekañcapi    ito    udāyi    dhammaṃ    aññatitthiyā    paribbājakā
attani   samanupasseyyuṃ   te   tāvatakeneva   paṭākaṃ   parihareyyuṃ  passa
kho    tvaṃ   udāyi   tathāgatassa   appicchatā   santuṭṭhitā   sallekhatā
yatra    hi   nāma   tathāgato   evaṃmahiddhiko  evaṃmahānubhāvo  atha  ca
pana neva attānaṃ pātukarissatīti.
     {93.2}  Athakho bhagavā āyasmantaṃ sārīputtaṃ āmantesi yasmātiha 1-
tvaṃ    sārīputta    imaṃ   dhammapariyāyaṃ   abhikkhaṇaṃ   bhāseyyāsi   bhikkhūnaṃ
bhikkhunīnaṃ   upāsakānaṃ   upāsikānaṃ   yesaṃpi   hi   sārīputta  moghapurisānaṃ
bhavissati  tathāgate  kaṅkhā  vā  vimati  vā tesaṃpīmaṃ 2- dhammapariyāyaṃ sutvā
tathāgate  3-  kaṅkhā  vā  vimati  vā sā pahīyissatīti. Iti hidaṃ āyasmā
@Footnote: 1 Ma. Yu. tasmātiha .  2 Ma. tesamimaṃ. Yu. tesampimaṃ. 3 Yu. sutvā yā
@tathāgate.
Sārīputto   bhagavato   sammukhā   sampasādaṃ  pavedesi  .  tasmā  imassa
veyyākaraṇassa sampasādanīyantveva adhivacananti.
                Sampasādanīyasuttaṃ niṭṭhitaṃ pañcamaṃ.
                    --------------
                       Pāsādikasuttaṃ
     [94]   Evamme   sutaṃ   .  ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  sakyesu  viharati
vedhaññā   nāma  sakyā  tesaṃ  ambavane  pāsāde  .  tena  kho  pana
samayena   nigaṇṭho  nāṭaputto  1-  pāvāyaṃ  adhunā  kālakato  hoti .
Tassa    kālakiriyāya    bhinnā    nigaṇṭhā   dvedhikajātā   bhaṇḍanajātā
kalahajātā   vivādāpannā   aññamaññaṃ   mukhasattīhi  vitudantā  viharanti  na
tvaṃ   imaṃ   dhammavinayaṃ   ājānāsi   ahaṃ  imaṃ  dhammavinayaṃ  ājānāmi  kiṃ
tvaṃ   imaṃ   dhammavinayaṃ   ājānissasi   micchāpaṭipanno   tvamasi   ahamasmi
sammāpaṭipanno   sahitamme   asahitante   pure   vacanīyaṃ   pacchā   avaca
pacchā    vacanīyaṃ   pure   avaca   adhiciṇṇante   viparāvattaṃ   āropito
te   vādo  niggahitosi  paravādappamokkhāya  2-  nibbeṭhehi  vā  sace
pahosīti   .   vadhoyeva   ko   3-   maññe   nigaṇṭhesu  nāṭaputtiyesu
anuvattati   .  yepi  nigaṇṭhassa  nāṭaputtassa  sāvakā  gihī  odātavasanā
tepi   nigaṇṭhesu   nāṭaputtiyesu   nibbinnarūpā   virattarūpā  paṭivānarūpā
yathā   taṃ   durākkhāte   4-   dhammavinaye   duppavedite   aniyyānike
anupasamasaṃvattanike asammāsambuddhappavedite bhinnathūpe appaṭisaraṇe.
     [95]   Athakho   cundo  samaṇuddeso  pāvāyaṃ  vassaṃ  vuttho  yena
sāmagāmo     yenāyasmā    ānando    tenupasaṅkami    upasaṅkamitvā
āyasmantaṃ   ānandaṃ   abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi   .   ekamantaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. nāthaputto. 2 Ma. niggahito tvamasi cara vādappamokkhāya.
@Yu. niggahītosi cara vādappamokkhāya .  3 Ma. Yu. kho. 4 Ma. Yu. durakkhāte.
Nisinno   kho   cundo   samaṇuddeso   āyasmantaṃ   ānandaṃ  etadavoca
nigaṇṭho    bhante    nāṭaputto    pāvāyaṃ   adhunā   kālakato   tassa
kālakiriyāya    bhinnā    nigaṇṭhā    dvedhikajātā    .pe.   bhinnathūpe
appaṭisaraṇeti.
     {95.1}  Evaṃ vutte āyasmā ānando cundaṃ samaṇuddesaṃ etadavoca
atthi  kho  idaṃ  āvuso  cunda  kathāpābhataṃ bhagavantaṃ dassanāya āyāmāvuso
cunda   yena  bhagavā  tenupasaṅkamissāma  upasaṅkamitvā  etamatthaṃ  bhagavato
āroceyyāmāti  1-  .  evaṃ bhanteti kho cundo samaṇuddeso āyasmato
ānandassa paccassosi.
     {95.2}  Athakho  āyasmā  ca  ānando  cundo  ca  samaṇuddeso
yena    bhagavā   tenupasaṅkamiṃsu   upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ   abhivādetvā
ekamantaṃ   nisīdiṃsu   .   ekamantaṃ   nisinno   kho  āyasmā  ānando
bhagavantaṃ    etadavoca   ayaṃ   bhante   cundo   samaṇuddeso   evamāha
nigaṇṭho   bhante   2-   nāṭaputto   pāvāyaṃ   adhunā  kālakato  tassa
kālakiriyāya bhinnā nigaṇṭhā .pe. Bhinnathūpe appaṭisaraṇeti.
     [96]  Evañhetaṃ  cunda  hoti  durākkhāte  dhammavinaye duppavedite
aniyyānike    anupasamasaṃvattanike    asammāsambuddhappavedite    .   idha
cunda   satthā   ca   hoti   asammāsambuddho   dhammo   ca  durākkhāto
duppavedito    aniyyāniko   anupasamasaṃvattaniko   asammāsambuddhappavedito
sāvako    ca   tasmiṃ   dhamme   na   dhammānudhammapaṭipanno   viharati   na
sāmīcipaṭipanno   na   anudhammacārī   vokkamma  ca  tamhā  dhammā  vattati
@Footnote: 1 Ma. Yu. ārocessāmāti .  2 Yu. ayaṃ na hissati.
So   evamassa  vacanīyo  tassa  te  āvuso  lābhā  tassa  te  suladdhaṃ
satthā   ca   te  asammāsambuddho  dhammo  ca  durākkhāto  duppavedito
aniyyāniko         anupasamasaṃvattaniko         asammāsambuddhappavedito
tvañca    tasmiṃ    dhamme    na    dhammānudhammapaṭipanno    viharasi    na
sāmīcipaṭipanno    na    anudhammacārī    vokkamma   ca   tamhā   dhammā
vattasīti   .   iti   kho   cunda   satthāpi   tattha   gārayho  dhammopi
tattha   gārayho  sāvako  ca  tattha  evaṃ  pāsaṃso  .  yo  kho  cunda
evarūpaṃ   sāvakaṃ   evaṃ   vadeyya   etāyasmā  tathā  paṭipajjatu  yathā
te   satthārā   dhammo   desito   paññattoti  .  yo  ca  samādapeti
yañca   samādapeti   yo   ca   samādapito   tathattāya  paṭipajjati  sabbe
te  bahuṃ  apuññaṃ  pasavanti  .  taṃ  kissa  hetu  .  evañhetaṃ cunda hoti
durākkhāte   dhammavinaye   duppavedite   aniyyānike   anupasamasaṃvattanike
asammāsambuddhappavedite.
     [97]  Idha  pana  cunda  satthā  ca  hoti  asammāsambuddho  dhammo
ca     durākkhāto     duppavedito    aniyyāniko    anupasamasaṃvattaniko
asammāsambuddhappavedito   sāvako  ca  tasmiṃ  dhamme  dhammānudhammapaṭipanno
viharati   sāmīcipaṭipanno   anudhammacārī  samādāya  taṃ  dhammaṃ  pavattati  1-
so  evamassa  vacanīyo  tassa  te  āvuso  alābhā  tassa  te dulladdhaṃ
satthā   ca   te  asammāsambuddho  dhammo  ca  durākkhāto  duppavedito
aniyyāniko         anupasamasaṃvattaniko         asammāsambuddhappavedito
@Footnote: 1 Ma. Yu. vattati.
Tvañca    tasmiṃ   dhamme   dhammānudhammapaṭipanno   viharasi   sāmīcipaṭipanno
anudhammacārī   samādāya   taṃ   dhammaṃ   vattasīti   .   iti   kho   cunda
satthāpi   tattha   gārayho   dhammopi   tattha  gārayho  sāvakopi  tattha
evaṃ   gārayho   .   yo  kho  cunda  evarūpaṃ  sāvakaṃ  evaṃ  vadeyya
addhāyasmā    ñāyapaṭipanno    ñāyaṃ    ārādhessatīti   .   yo   ca
pasaṃsati   yañca   pasaṃsati   yo   ca   pasaṃsito   1-   bhiyyoso  mattāya
viriyaṃ  ārabhati  sabbe  te  bahuṃ  apuññaṃ  pasavanti  .  taṃ  kissa  hetu.
Evaṃ  hetaṃ  cunda  hoti  durākkhāte  dhammavinaye duppavedite aniyyānike
anupasamasaṃvattanike asammāsambuddhappavedite.
     [98]   Idha   pana  cunda  satthā  ca  hoti  sammāsambuddho  dhammo
ca     svākkhāto     suppavedito     niyyāniko     upasamasaṃvattaniko
sammāsambuddhappavedito     sāvako     ca     tasmiṃ     dhamme     na
dhammānudhammapaṭipanno    viharati    na   sāmīcipaṭipanno   na   anudhammacārī
vokkamma   ca   tamhā   dhammā   vattati  so  evamassa  vacanīyo  tassa
te  āvuso  alābhā  tassa  te  dulladdhaṃ  satthā  ca te sammāsambuddho
dhammo    ca   svākkhāto   suppavedito   niyyāniko   upasamasaṃvattaniko
sammāsambuddhappavedito   tvañca   tasmiṃ   dhamme  na  dhammānudhammapaṭipanno
viharasi   na   sāmīcipaṭipanno   na   anudhammacārī   vokkamma   ca  tamhā
dhammā   vattasīti   .  iti  kho  cunda  satthāpi  tattha  pāsaṃso  dhammopi
tattha   pāsaṃso  sāvako  ca  tattha  evaṃ  gārayho  .  yo  kho  cunda
@Footnote: 1 Yu. pasattho.
Evarūpaṃ   sāvakaṃ   evaṃ   vadeyya   etāyasmā  tathā  paṭipajjatu  yathā
te   satthārā   dhammo   desito   paññattoti  .  yo  ca  samādapeti
yañca   samādapeti   yo   ca   samādapito   tathattāya  paṭipajjati  sabbe
te  bahuṃ  puññaṃ  pasavanti  .  taṃ  kissa  hetu  .  evañhetaṃ  cunda hoti
svākkhāte    dhammavinaye    suppavedite   niyyānike   upasamasaṃvattanike
sammāsamabuddhappavedite.
     [99]   Idha   pana  cunda  satthā  ca  hoti  sammāsambuddho  dhammo
ca     svākkhāto     suppavedito     niyyāniko     upasamasaṃvattaniko
sammāsambuddhappavedito   sāvako   ca  tasmiṃ  dhamme  dhammānudhammapaṭipanno
viharati    sāmīcipaṭipanno   anudhammacārī   samādāya   taṃ   dhammaṃ   vattati
so   evamassa   vacanīyo  tassa  te  āvuso  sulābhā  1-  tassa  te
suladdhaṃ  satthā  ca  te  arahaṃ  2-  sammāsambuddho  dhammo ca svākkhāto
suppavedito     niyyāniko    upasamasaṃvattaniko    sammāsambuddhappavedito
tvañca    tasmiṃ   dhamme   dhammānudhammapaṭipanno   viharasi   sāmīcipaṭipanno
anudhammacārī samādāya taṃ dhammaṃ vattasīti.
     {99.1}  Iti  kho cunda satthāpi tattha pāsaṃso dhammopi tattha pāsaṃso
sāvakopi  tattha  evaṃ  pāsaṃso  .  yo  kho  cunda  evarūpaṃ sāvakaṃ evaṃ
vadeyya   addhāyasmā   ñāyapaṭipanno  ñāyaṃ  ārādhessatīti  .  yo  ca
pasaṃsati  yañca  pasaṃsati  yo  ca  pasattho 3- bhiyyoso mattāya viriyaṃ ārabhati
sabbe  te  bahuṃ  puññaṃ  pasavanti . Taṃ kissa hetu. Evañhetaṃ cunda hoti
@Footnote: 1 Ma. Yu. lābhā .  2 Ma. ayaṃ pāṭho natthi .  3 Ma. pasaṃsito.
Svākkhāte    dhammavinaye    suppavedite   niyyānike   upasamasaṃvattanike
sammāsambuddhappavedite.
     [100]   Idha   [1]-   cunda   satthā  ca  loke  udapādi  arahaṃ
sammāsambuddho    dhammo    ca   svākkhāto   suppavedito   niyyāniko
upasamasaṃvattaniko     sammāsambuddhappavedito     aviññāpitatthā     cassa
honti   sāvakā   saddhamme  nesaṃ  satthu  ca  nesaṃ  2-  kevalaṃ  paripūraṃ
brahmacariyaṃ      āvikataṃ     hoti     uttānīkataṃ     sabbasaṅgāhapadakataṃ
sappāṭihirakataṃ    3-    yāva   devamanussehi   suppakāsitaṃ   atha   nesaṃ
satthuno   antaradhānaṃ   hoti   .  evarūpo  kho  cunda  satthā  ca  4-
sāvakānaṃ   kālakato   5-   anutappo   hoti   .  taṃ  kissa  hetu .
Satthā   hi   6-   loke   udapādi   arahaṃ  sammāsambuddho  dhammo  ca
svākkhāto       suppavedito       niyyāniko       upasamasaṃvattaniko
sammāsambuddhappavedito        aviññāpitatthā        camhā       7-
saddhamme   na   ca   no   kevalañca   8-  paripūraṃ  brahmacariyaṃ  āvikataṃ
hoti      uttānīkataṃ     sabbasaṅgāhapadakataṃ     sappāṭihirakataṃ     yāva
devamanussehi   suppakāsitaṃ  atha  no  satthuno  antaradhānaṃ  hoti  9- .
Evarūpo kho cunda satthā ca 8- sāvakānaṃ kālakato anutappo hoti.
     [101]   Idha   pana   cunda   satthā   ca   loke  udapādi  arahaṃ
sammāsambuddho    dhammo    ca   svākkhāto   suppavedito   niyyāniko
upasamasaṃvattaniko      sammāsambuddhappavedito     viññāpitatthā     cassa
@Footnote: 1 Ma. Yu. pana. 2 Ma. na ca nesaṃ. Yu. na ca tesaṃ. 3 Ma. Yu. sappāṭihīrakataṃ.
@4-8 Ma. Yu. casaddo na dissati. 5 Ma. kālaṃ kato. 6 Ma. ca. Yu. ca no.
@7 Ma. Yu. camha. 9 Ma. Yu. hotīti.
Honti    sāvakā    saddhamme   kevalañca   tesaṃ   paripūraṃ   brahmacariyaṃ
āvikataṃ    hoti   uttānīkataṃ   sabbasaṅgāhapadakataṃ   sappāṭihirakataṃ   yāva
devamanussehi   suppakāsitaṃ   atha   nesaṃ   satthuno  antaradhānaṃ  hoti .
Evarūpo  kho  cunda  satthā  sāvakānaṃ  kālakato anānutappo 1- hoti.
Taṃ  kissa  hetu  .  satthāpi  loke  2-  udapādi  arahaṃ  sammāsambuddho
dhammo    ca   svākkhāto   suppavedito   niyyāniko   upasamasaṃvattaniko
sammāsambuddhappavedito     viññāpitatthā     camhā    3-    saddhamme
kevalañca    no    paripūraṃ    brahmacariyaṃ   āvikataṃ   hoti   uttānīkataṃ
sabbasaṅgāhapadakataṃ    sappāṭihirakataṃ    yāva    devamanussehi   suppakāsitaṃ
athakho  satthuno  antaradhānaṃ  hoti  4-  .  evarūpo  kho  cunda  satthā
sāvakānaṃ kālakato anānutappo 1- hotīti 5-.
     [102]   Etehi   cepi   cunda   aṅgeha  samannāgataṃ  brahmacariyaṃ
hoti   no   ca   kho   satthā   hoti   thero   rattaññū  cirapabbajito
addhagato    vayo   anuppatto   evantaṃ   brahmacariyaṃ   aparipūraṃ   hoti
tenaṅgena  .  yato  kho  6-  cunda etehi cepi 7- aṅgehi samannāgataṃ
brahmacariyaṃ   hoti   satthā   ca   hoti   thero   rattaññū  cirapabbajito
addhagato    vayo    anuppatto   evantaṃ   brahmacariyaṃ   paripūraṃ   hoti
tenaṅgena.
     [103]   Etehi   cepi   cunda   aṅgehi  samannāgataṃ  brahmacariyaṃ
hoti   satthā   ca   hoti   thero   rattaññū   cirapabbajito   addhagato
@Footnote: 1 Ma. Yu. ananutappo. 2 Ma. Yu. satthā ca no loke. 3 Ma. Yu. camha.
@4 Ma. Yu. hotīti. 5 Ma. Yu. itisaddo na dissati. 6 Ma. Yu. yato ca kho.
@7 Ma. Yu. ceva.
Vayo  anuppatto  no  ca  khvassa  therā bhikkhū sāvakā honti viyattā 1-
vinītā   visāradā   pattayogakkhemā   alaṃ   samakkhātuṃ   saddhammassa  alaṃ
uppannaṃ   parappavādaṃ   sahadhammena   suniggahitaṃ  niggahetvā  sappāṭihāriyaṃ
dhammaṃ   desetuṃ   evantaṃ   brahmacariyaṃ   aparipūraṃ   hoti  tenaṅgena .
Yato   ca   kho   cunda  etehi  cepi  aṅgehi  samannāgataṃ  brahmacariyaṃ
hoti   satthā   ca   hoti   thero   rattaññū   cirapabbajito   addhagato
vayo   anuppatto   therā   cassa   bhikkhū   sāvakā   honti   viyattā
vinītā   visāradā   pattayogakkhemā   alaṃ   samakkhātuṃ   saddhammassa  alaṃ
uppannaṃ   parappavādaṃ   sahadhammena   suniggahitaṃ  niggahetvā  sappāṭihāriyaṃ
dhammaṃ desetuṃ evantaṃ brahmacariyaṃ paripūraṃ hoti tenaṅgena.
     [104]  Etehi  cepi  cunda  aṅgehi  samannāgataṃ  brahmacariyaṃ hoti
satthā   ca   hoti   thero   rattaññū   cirapabbajito   addhagato   vayo
anuppatto   therā   cassa   bhikkhū   sāvakā   honti   viyattā  vinītā
visāradā   .pe.   alaṃ   uppannaṃ   parappavādaṃ   sahadhammena   suniggahitaṃ
niggahetvā   sappāṭihāriyaṃ   dhammaṃ   desetuṃ   no  ca  khvassa  majjhimā
bhikkhū sāvakā honti. Majjhimā ca 2- bhikkhū sāvakā honti.
     {104.1}  No  ca  khvassa  navā  bhikkhū  sāvakā  honti . Navā
cassa   bhikkhuniyo  sāvikā  honti  .  no  ca  khvassa  therā  bhikkhuniyo
sāvikā  honti  .  therā  cassa bhikkhuniyo sāvikā honti. No ca khvassa
majjhimā  bhikkhuniyo  sāvikā  honti  .  majjhimā  cassa  bhikkhuniyo sāvikā
@Footnote: 1 Yu. vyattā .  2 Ma. cassa. majjhimāssa.
Honti   .  no  ca  khvassa  navā  bhikkhuniyo  sāvikā  honti  .  navā
cassa  bhikkhuniyo  sāvikā  honti  .  no  ca  khvassa  upāsakā  sāvakā
honti   gihī   odātavasanā  brahmacārino  .  upāsakā  cassa  sāvakā
honti   gihī  odātavasanā  brahmacārino  .  no  ca  khvassa  upāsakā
sāvakā   honti   gihī   odātavasanā  kāmabhogino  .  upāsakā  cassa
sāvakā   honti   gihī   odātavasanā  kāmabhogino  .  no  ca  khvassa
upāsikā   sāvikā   honti   gihinī   odātavasanā   brahmacāriniyo .
Upāsikā cassa sāvikā honti gihinī odātavasanā brahmacāriniyo.
     {104.2}  No ca khvassa upāsikā sāvikā honti gihinī odātavasanā
kāmabhoginiyo   .  upāsikā  cassa  sāvikā  honti  gihinī  odātavasanā
kāmabhoginiyo   .  no  ca  khvassa  brahmacariyaṃ  hoti  iddhañceva  [1]-
phītañca   vitthārikaṃ  bahujaññaṃ  2-  puthubhūtaṃ  yāva  devamanussehi  suppakāsitaṃ
brahmacariyañcassa   hoti   iddhañca   phītañca   vitthārikaṃ   bahujaññaṃ  puthubhūtaṃ
yāva   devamanussehi   suppakāsitaṃ   no   ca   kho   lābhaggayasaggappattaṃ
evantaṃ brahmacariyaṃ aparipūraṃ hoti tenaṅgena.
     {104.3}  Yato  ca  kho  cunda  etehi  ceva aṅgehi samannāgataṃ
brahmacariyaṃ  hoti  satthā  ca  hoti  thero  rattaññū cirapabbajito addhagato
vayo  anuppatto  therā  cassa  bhikkhū  sāvakā  honti  viyattā   vinītā
visāradā  .pe.  sappāṭihāriyaṃ  dhammaṃ  desetuṃ  .  majjhimā  cassa  bhikkhū
sāvakā  honti . Navā cassa bhikkhū sāvakā honti. Therā cassa bhikkhuniyo
@Footnote: 1 Yu. hoti .  2 Ma. Yu. bāhujaññaṃ.
Sāvikā   honti   .   majjhimā   cassa   bhikkhuniyo  sāvikā  honti .
Navā   cassa   bhikkhuniyo   sāvikā  honti  .  upāsakā  cassa  sāvakā
honti   gihī   odātavasanā  brahmacārino  .  upāsakā  cassa  sāvakā
honti   gihī   odātavasanā   kāmabhogino  .  upāsikā  cassa  sāvikā
honti  gihinī  odātavasanā  brahmacāriniyo  .  upāsikā  cassa  sāvikā
honti   gihinī   odātavasanā   kāmabhoginiyo  .  brahmacariyañcassa  hoti
iddhañceva   phītañca   vitthārikaṃ   bahujaññaṃ   puthubhūtaṃ   yāva  devamanussehi
suppakāsitaṃ     lābhaggayasaggappattañca    evantaṃ    brahmacariyaṃ    paripūraṃ
hoti tenaṅgena.
     [105]  Ahaṃ  kho  pana  cunda  etarahi  satthā loke uppanno arahaṃ
sammāsambuddho    dhammo    ca   svākkhāto   suppavedito   niyyāniko
upasamasaṃvattaniko          sammāsambuddhappavedito         viññāpitatthā
ca   me   sāvakā   saddhamme   kevalañca   tesaṃ   paripūraṃ   brahmacariyaṃ
āvikataṃ    hoti    1-   uttānīkataṃ   sabbasaṅgāhapadakataṃ   sappāṭihirakataṃ
yāva  devamanussehi  suppakāsitaṃ  .  ahaṃ  kho  pana  cunda  etarahi satthā
thero rattaññū cirapabbajito addhagato vayo anuppatto.
     [106]  Santi  kho  pana  me  cunda  etarahi  therā  bhikkhū sāvakā
honti   viyattā   vinītā   visāradā   pattayogakkhemā   alaṃ  samakkhātuṃ
saddhammassa     alaṃ    uppannaṃ    parappavādaṃ    sahadhammena    suniggahitaṃ
niggahetvā   sappāṭihāriyaṃ   dhammaṃ   desetuṃ   .  santi  kho  pana  me
@Footnote: 1 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho na dissati.
Cunda  etarahi  1-  majjhimā  bhikkhū  sāvakā  .  santi  kho pana me cunda
etarahi   navā  bhikkhū  sāvakā  .  santi  kho  pana  me  cunda  etarahi
therā  bhikkhuniyo  sāvikā  .  santi  kho  pana  me cunda etarahi majjhimā
bhikkhuniyo   sāvikā   .   santi   kho   pana  me  cunda  etarahi  navā
bhikkhuniyo   sāvikā   .  santi  kho  pana  me  cunda  etarahi  upāsakā
sāvakā  gihī  odātavasanā  brahmacārino  .  santi  kho  pana  me cunda
etarahi  upāsakā  sāvakā  gihī  odātavasanā  kāmabhogino  .pe. Santi
kho   pana   me  cunda  etarahi  upāsikā  sāvikā  gihinī  odātavasanā
kāmabhoginiyo   .   etarahi   pana   me   cunda  brahmacariyaṃ  iddhañceva
phītañca vitthārikaṃ bahujaññaṃ puthubhūtaṃ yāva devamanussehi suppakāsitaṃ.
     [107]  Yāvatā  kho  cunda  etarahi  satthāro  loke uppannā.
Nāhaṃ    cunda    aññaṃ   ekaṃ   satthāraṃpi   samanupassāmi   evaṃlābhagga-
yasaggappattaṃ  yatharivāhaṃ  .  yāvatā  kho pana me 2- cunda etarahi saṅgho
vā  gaṇo  vā  loke  uppanno  3-  .  nāhaṃ  cunda aññaṃ ekaṃ saṅghaṃpi
samanupassāmi evaṃlābhaggayasaggappattaṃ yathariva 4- cunda bhikkhusaṅgho.
     {107.1}  Yaṃ kho taṃ cunda sammā vadamāno vadeyya sabbākārasampannaṃ
sabbakāraparipūraṃ    anūnaṃ   anadhikaṃ   svākkhātaṃ   kevalaparipūraṃ   brahmacariyaṃ
suppakāsitanti  .  idameva  taṃ  sammā  vadamāno vadeyya sabbākārasampannaṃ
sabbākāraparipūraṃ     .pe.     suppakāsitanti     .    uddako    5-
sudaṃ   cunda   rāmaputto   evaṃ   vācaṃ   bhāsati  passaṃ  na  passatīti .
@Footnote: 1-2 Ma. Yu. ayaṃ na dissati .  3 Yu. saṅghā vā gaṇā loke uppannā.
@4 Ma. yatharivāyaṃ .  5 Ma. udako.
Kiñca   passaṃ   na   passatīti   .   khurassa  sādhunisitassa  talamassa  passati
dhārañca   khurassa   1-   na   passati   .  idaṃ  vuccati  cunda  passaṃ  na
passatīti   .  taṃ  2-  kho  panetaṃ  cunda  uddakena  rāmaputtena  bhāsitaṃ
hīnaṃ gammaṃ pothujjanikaṃ anariyaṃ anatthasañhitaṃ khurameva sandhāya.
     {107.2}   Yañcetaṃ  3-  cunda  sammā  vadamāno  vadeyya  passaṃ
na   passatīti   .   idameva   taṃ   sammā  vadamāno  vadeyya  passaṃ  na
passatīti   .   kiñca   passaṃ   na   passatīti  .  evaṃ  sabbākārasampannaṃ
sabbākāraparipūraṃ   anūnaṃ   anadhikaṃ   svākkhātaṃ   kevalaparipūraṃ   brahmacariyaṃ
suppakāsitanti   iti   hetaṃ  na  4-  passatīti  idamettha  apakaḍḍheyya .
Evantaṃ   parisuddhataraṃ   assāti   iti  hetaṃ  na  passatīti  5-  idamettha
upakaḍḍheyya  .  evantaṃ  parisuddhataraṃ  6-  assāti  iti hetaṃ na passati.
Idaṃ  vuccati  passaṃ  na  passatīti . Yaṃ kho taṃ cunda sammā vadamāno vadeyya
sabbākārasampannaṃ   .pe.   brahmacariyaṃ   suppakāsitanti  .  idametaṃ  7-
sammā     vadamāno    vadeyya    sabbākārasampannaṃ    sabbākāraparipūraṃ
anūnaṃ anadhikaṃ svākkhātaṃ kevalaparipūraṃ brahmacariyaṃ suppakāsitanti.
     [108]  Tasmātiha  cunda  ye  te  8- mayā dhammā abhiññā desitā
tattha    sabbeheva   saṅgamma   samāgamma   atthena   atthaṃ   byañjanena
byañjanaṃ   saṅgāyitabbaṃ   vicaritabbaṃ   9-   yathayidaṃ   brahmacariyaṃ   addhaniyaṃ
assa   ciraṭṭhitikaṃ   tadasseva   bahujanahitāya   bahujanasukhāya  lokānukampāya
atthāya    hitāya    sukhāya    devamanussānaṃ    .   katame   ca   te
@Footnote: 1 Ma. khvassa. Yu. kho tassa. 2 Ma. yaṃ. 3 Ma. Yu. yañca taṃ.
@4 Ma. Yu. nasaddo na dissati. 5 Ma. Yu. passati. 6 Ma. Yu. paripūraṃ.
@7 Ma. idameva taṃ. 8 Ma. Yu. vo. 9 Ma. Yu. na vivaditabbaṃ.
Cunda   dhammā   mayā   abhiññā  desitā  .  yattha  sabbeheva  saṅgamma
samāgamma     atthena    atthaṃ    byañjanena    byañjanaṃ    saṅgāyitabbaṃ
vicaritabbaṃ   1-   yathayidaṃ  brahmacariyaṃ  addhaniyaṃ  assa  ciraṭṭhitikaṃ  tadasseva
bahujanahitāya    bahujanasukhāya   lokānukampāya   atthāya   hitāya   sukhāya
devamanussānaṃ   .   seyyathīdaṃ   .   cattāro   satipaṭṭhānā   cattāro
sammappadhānā    cattāro    iddhipādā   pañcindriyāni   pañca   balāni
satta sambojjhaṅgā 2- ariyo aṭṭhaṅgiko maggo.
     {108.1}  Ime  kho  te  cunda  dhammā  mayā  abhiññā  desitā
yattha    sabbeheva   saṅgamma   samāgamma   atthena   atthaṃ   byañjanena
byañjanaṃ    saṅgāyitabbaṃ    vicaritabbaṃ    yathayidaṃ    brahmacariyaṃ    addhaniyaṃ
assa   ciraṭṭhitikaṃ   tadasseva   bahujanahitāya   bahujanasukhāya  lokānukampāya
atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ.
     [109]   Tesañca   kho   3-   cunda   samaggānaṃ   sammodamānānaṃ
avivadamānānaṃ   sikkhitabbaṃ   4-   .  aññataro  sabrahmacārī  saṅgho  5-
dhammaṃ   bhāseyya  tatra  ce  tumhākaṃ  evamassa  ayaṃ  kho  āvuso  6-
āyasmā    atthañceva    micchā    gaṇhāti   byañjanāni   ca   micchā
ropetīti    .    tassa    neva    abhinanditabbaṃ   nappaṭikkositabbaṃ  .
Anabhinanditvā    appaṭikkositvā    so    evamassa   vacanīyo   imassa
nu    kho   āvuso   atthassa   imāni   [7]-   byañjanāni   etāni
vā    byañjanāni    katamāni    opāyikatarāni    imesaṃ    vā   8-
byañjanānaṃ    ayaṃ    vā    attho    eso    vā   attho   katamo
@Footnote: 1 Ma. Yu. na vivaditabbaṃ. 2 Ma. Yu. bojjhaṅgā. 3 Ma. Yu. vo. 4 Ma. sikkhataṃ.
@5 Ma. Yu. saṅghe .  6 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho na dissati .  7 Ma. Yu. vā.
@8 Ma. imesañca.
Opāyikataroti   .   so   ce   evaṃ   vadeyya  imassa  kho  āvuso
atthassa     imāneva    byañjanāni    opāyikatarāni    yāni    ceva
etāni    imesaṃ   1-   byañjanānaṃ   ayameva   attho   opāyikataro
yo  ceva  esoti  .  so  neva  ussādetabbo  na  apasādetabbo.
Anussādetvā     anapasādetvā    sveva    sādhukaṃ    saññāpetabbo
tassa ca atthassa tesañca byañjanānaṃ nisantiyā.
     [110]  Aparopi  ce  cunda  sabrahmacārī  saṅgho 2- dhammaṃ bhāseyya
tatra  ce  tumhākaṃ  evamassa  ayaṃ  kho  āyasmā  atthañhi  kho  micchā
gaṇhāti   byañjanāni   sammā   ropetīti   .  tassa  neva  abhinanditabbaṃ
nappaṭikkositabbaṃ      .     anabhinanditvā     appaṭikkositvā     so
evamassa  vacanīyo  imesaṃ  nu  kho  āvuso  byañjanānaṃ  ayaṃ  vā attho
eso  vā  attho  katamo  opāyikataroti  .  so  ce  evaṃ  vadeyya
imesaṃ   nu   kho   āvuso   byañjanānaṃ  ayameva  attho  opāyikataro
yo  ceva  esoti  .  so  neva  ussādetabbo  na  apasādetabbo.
Anussādetvā     anapasādetvā    sveva    sādhukaṃ    saññāpetabbo
tassa ca 3- atthassa nisantiyā.
     [111]  Aparopi  ce  cunda  sabrahmacārī  saṅgho 2- dhammaṃ bhāseyya
tatra   ce  tumhākaṃ  evamassa  ayaṃ  kho  āyasmā  atthaṃ  hi  kho  4-
sammā    gaṇhāti   byañjanāni   micchā   ropetīti   .   tassa   neva
abhinanditabbaṃ    nappaṭikkositabbaṃ    .    anabhinanditvā   appaṭikkositvā
@Footnote: 1 Ma. imesañca. 2 Ma. Yu. saṅghe. 3 Ma. Yu. tasseva. 4 Ma. atthañceva.
So  evamassa  vacanīyo  imassa  nu  kho  āvuso  atthassa  imāneva 1-
byañjanāni   etāni   vā   byañjanāni   katamāni   opāyikatarānīti .
So   ce   evaṃ   vadeyya   imassa   nu  khvāvuso  atthassa  imāneva
byañjanāni   opāyikatarāni   yāni   ceva   etānīti   .   so  neva
ussādetabbo   na   apasādetabbo   .  anussādetvā  anapasādetvā
sveva sādhukaṃ saññāpetabbo tesaṃyeva byañjanānaṃ nisantiyā.
     [112]  Aparopi  ce  cunda  sabrahmacārī  saṅgho 2- dhammaṃ bhāseyya
tatra   ce   tumhākaṃ  evamassa  ayaṃ  kho  āyasmā  atthaññeva  sammā
gaṇhāti   byañjanāni   [3]-   sammā   ropetīti   .   tassa   sādhūti
bhāsitaṃ    abhinanditabbaṃ    anumoditabbaṃ    .    tassa    sādhūti   bhāsitaṃ
abhinanditvā    anumoditvā    so   evamassa   vacanīyo   lābhā   no
āvuso    suladdhaṃ    no    āvuso   ye   mayaṃ   āyasmantaṃ   tādisaṃ
sabrahmacāriṃ sarissāma 4- evaṃ atthupetaṃ byañjanupetanti.
     [113]   Na  vo  ahaṃ  cunda  diṭṭhadhammikānaṃyeva  āsavānaṃ  saṃvarāya
dhammaṃ    desemi    na    panāhaṃ   cunda   samparāyikānaṃyeva   āsavānaṃ
paṭighātāya   dhammaṃ   desemi   diṭṭhadhammikānaṃ   cevāhaṃ   cunda  āsavānaṃ
saṃvarāya   dhammaṃ   desemi   samparāyikānaṃ   ca  āsavānaṃ  paṭighātāya .
Tasmātiha  cunda  yaṃ  vo  mayā  cīvaraṃ  anuññātaṃ  alaṃ  vo  taṃ  yāvadeva
sītassa     paṭighātāya     uṇhassa     paṭighātāya     ḍaṃsamakasavātātapa-
siriṃsapasamphassānaṃ     paṭighātāya     yāvadeva     hirikopinapaṭicchādanatthaṃ
@Footnote: 1 Ma. imāni vā. Yu. imāni ca. 2 Ma. Yu. saṅghe. 3 Ma. ca. 4 Ma. Yu. passāma.
@5 Ma. ... sarī ....
Yo  vo  mayā  piṇḍapāto  anuññāto  alaṃ  vo  so  yāvadeva  imassa
kāyassa     ṭhitiyā     yāpanāya    vihiṃsuparatiyā    brahmacariyānuggahāya
iti   purāṇañca   vedanaṃ   paṭihaṅkhāmi  navañca  vedanaṃ  na  uppādessāmi
yātrā   ca   me  bhavissati  anavajjatā  ca  phāsuvihāro  cāti  1-  yaṃ
vo   mayā   senāsanaṃ   anuññātaṃ   alaṃ   vo   taṃ   yāvadeva  sītassa
paṭighātāya     uṇhassa     paṭighātāya    ḍaṃsamakasavātātapasiriṃsapasamphassānaṃ
paṭighātāya    yāvadeva    utuparissayavinodanaṃ    paṭisallānārāmatthaṃ   yo
vo   mayā   gilānapaccayabhesajjaparikkhāro   anuññāto   alaṃ   vo  so
yāvadeva     uppannānaṃ     veyyābādhikānaṃ    vedanānaṃ    paṭighātāya
abyāpajjhaparamatāyāti 2-.
     [114]   Ṭhānaṃ   kho   panetaṃ   cunda   vijjati   yaṃ   aññatitthiyā
paribbājakā     evaṃ     vadeyyuṃ     sukhallikānuyogamanuyuttā    samaṇā
sakyaputtiyā   viharantīti   .   evaṃ   vadamānā  3-  cunda  aññatitthiyā
paribbājakā   evamassu   vacanīyā  katamo  so  āvuso  sukhallikānuyogo
sukhallikānuyogāpi hi bahū anekavihitā nānappakārakāti.
     {114.1}   Cattārome   cunda   sukhallikānuyogā   hīnā  gammā
pothujjanikā    anariyā   anatthasañhitā   na   nibbidāya   na   virāgāya
na  nirodhāya  na  upasamāya  na  abhiññāya  na  sambodhāya  na  nibbānāya
saṃvattanti. Katame cattāro.
     {114.2}  Idha  cunda  ekacco  bālo pāṇe vadhitvā 4- attānaṃ
sukheti   piṇeti   ayaṃ   paṭhamo   sukhallikānuyogo   .  puna  caparaṃ  cunda
@Footnote: 1 Ma. ca. 2 Ma. itisaddo na dissati. 3 Ma. Yu. vādino. 4 Ma. āmeṇḍitaṃ.
Idhekacco  adinnaṃ  ādiyitvā  1-  attānaṃ  sukheti  piṇeti  ayaṃ  dutiyo
sukhallikānuyogo   .   puna  caparaṃ  cunda  idhekacco  musā  bhaṇitvā  2-
attānaṃ    sukheti   piṇeti   ayaṃ   tatiyo   sukhallikānuyogo   .   puna
caparaṃ   cunda   idhekacco   pañcahi   kāmaguṇehi   samappito   samaṅgibhūto
paricāreti   3-   ayaṃ   catuttho  sukhallikānuyogo  .  ime  kho  cunda
cattāro    sukhallikānuyogā    hīnā    gammā   pothujjanikā   anariyā
anatthasañhitā  na  nibbidāya  na  virāgāya  na  nirodhāya  na  upasamāya na
abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattanti.
     [115]   Ṭhānaṃ   kho   panetaṃ   cunda   vijjati   yaṃ   aññatitthiyā
paribbājakā   4-  evaṃ  vadeyyuṃ  5-  ime  cattāro  sukhallikānuyoge
anuyuttā   samaṇā   sakyaputtiyā   viharantīti   .   te   vo  6-  mā
hevantissu   vacanīyā   na  te  vo  sammā  vadamānā  vadeyyuṃ  na  7-
abbhācikkheyyuṃ te vo 8- asatā abhūtena.
     {115.1}  Cattārome  cunda  sukhallikānuyogā  ekantaṃ  nibbidāya
virāgāya    nirodhāya    upasamāya   abhiññāya   sambodhāya   nibbānāya
saṃvattanti  .  katame  cattāro  .  idha  cunda  vivicceva  kāmehi vivicca
akusalehi   dhammehi   savitakkaṃ   savicāraṃ   vivekajaṃ   pītisukhaṃ  paṭhamaṃ  jhānaṃ
upasampajja  viharati  ayaṃ  paṭhamo  sukhallikānuyogo  .  puna caparaṃ cunda bhikkhu
vitakkavicārānaṃ  vūpasamā  .pe.  dutiyaṃ  jhānaṃ  upasampajja viharati ayaṃ dutiyo
sukhallikānuyogo  .  puna  caparaṃ  cunda  bhikkhu  pītiyā  ca  virāgā  .pe.
@Footnote: 1-2 Ma. āmeṇḍitaṃ. 3 Yu. parivāreti. 4-6 Yu. ayaṃ pāṭho na dissati.
@5 Yu. puccheyyuṃ. 7 Ma. Yu. nasaddo na dissati. 8 Ma. te voti dve
@saddā na dissati.
Tatiyaṃ   jhānaṃ   upasampajja   viharati   ayaṃ   tatiyo   sukhallikānuyogo .
Puna  caparaṃ  cunda  bhikkhu  sukhassa  ca  pahānā  dukkhassa  ca  pahānā .pe.
Catutthaṃ   jhānaṃ   upasampajja   viharati   ayaṃ  catuttho  sukhallikānuyogo .
Ime    kho   cunda   cattāro   sukhallikānuyogā   ekantaṃ   nibbidāya
virāgāya    nirodhāya    upasamāya   abhiññāya   sambodhāya   nibbānāya
saṃvattanti   .   ṭhānaṃ   kho   panetaṃ   cunda   vijjati   yaṃ  aññatitthiyā
paribbājakā   evaṃ  vadeyyuṃ  ime  kho  1-  cattāro  sukhallikānuyoge
anuyuttā   samaṇā   sakyaputtiyā   viharantīti   .   te  vo  evantissu
vacanīyā  sammā  te  vo  vadamānā  vadeyyuṃ  na  te vo abbhācikkheyyuṃ
asatā abhūtena.
     [116]  Ṭhānaṃ  kho  panetaṃ  cunda  vijjati yaṃ aññatitthiyā paribbājakā
evaṃ   vadeyyuṃ   ime  panāvuso  cattāro  sukhallikānuyoge  anuyuttānaṃ
viharataṃ   kati   phalāni   katānisaṃsā   pāṭikaṅkhāti  .  evaṃvādino  cunda
aññatitthiyā   paribbājakā   evamassu   vacanīyā   ime   kho   āvuso
cattāro    sukhallikānuyoge    anuyuttānaṃ    viharataṃ   cattāri   phalāni
cattāro ānisaṃsā pāṭikaṅkhā.
     {116.1}  Katame  cattāro  .  idhāvuso  bhikkhu tiṇṇaṃ saññojanānaṃ
parikkhayā   sotāpanno   hoti   avinipātadhammo  niyato  sambodhiparāyano
idaṃ   paṭhamaṃ   phalaṃ   paṭhamo   ānisaṃso   .   puna  caparaṃ  āvuso  bhikkhu
tiṇṇaṃ         saññojanānaṃ         parikkhayā         rāgadosamohānaṃ
tanuttā    sakadāgāmī    hoti    sakideva    imaṃ    lokaṃ   āgantvā
@Footnote: 1 Ma. Yu. khosaddo na dissati.
Dukkhassantaṃ   karoti   idaṃ   dutiyaṃ  phalaṃ  dutiyo  ānisaṃso  .  puna  caparaṃ
āvuso    bhikkhu    pañcannaṃ    orambhāgiyānaṃ   saññojanānaṃ   parikkhayā
opapātiko   hoti   tattha   parinibbāyī   anāvattidhammo  tasmā  lokā
idaṃ  tatiyaṃ  phalaṃ  tatiyo  ānisaṃso  .  puna  caparaṃ  āvuso bhikkhu āsavānaṃ
khayā    anāsavañcetovimuttiṃ   paññāvimuttiṃ   diṭṭhe   va   dhamme   sayaṃ
abhiññā   sacchikatvā   upasampajja   viharati   idaṃ   catutthaṃ  phalaṃ  catuttho
ānisaṃso  .  ime  kho  āvuso  cattāro  sukhallikānuyoge  anuyuttānaṃ
viharataṃ imāni cattāri phalāni cattāro ānisaṃsā pāṭikaṅkhāti.
     [117]   Ṭhānaṃ   kho   panetaṃ   cunda   vijjati   yaṃ   aññatitthiyā
paribbājakā    evaṃ    vadeyyuṃ    aṭṭhitadhammā    samaṇā   sakyaputtiyā
viharantīti   .   evaṃvādino   cunda  aññatitthiyā  paribbājakā  evamassu
vacanīyā   atthi  kho  āvuso  tena  bhagavatā  jānatā  passatā  arahatā
sammāsambuddhena    sāvakānaṃ    dhammā    desitā   paññattā   yāvajīvaṃ
anatikkamanīyā.
     {117.1}   Seyyathāpi   āvuso   indakhīlo  vā  ayokhīlo  vā
gambhīranemo  sunikkhitto  1-  acalo  asampavedhī  evameva  kho  āvuso
tena   bhagavatā   jānatā   passatā  arahatā  sammāsambuddhena  sāvakānaṃ
dhammā  desitā  paññattā  yāvajīvaṃ  anatikkamanīyā  .  yo  so  āvuso
bhikkhu  arahaṃ  khīṇāsavo  vusitavā  katakaraṇīyo  ohitabhāro  anuppattasadattho
parikkhīṇabhavasaññojano      sammadaññā      vimutto     abhabbo     so
nava   ṭhānāni   ajjhācarituṃ   .   abhabbo   āvuso   khīṇāsavo   bhikkhu
@Footnote: 1 Ma. Yu. sunikhāto.
Sañcicca    pāṇaṃ    jīvitā    voropetuṃ    abhabbo   khīṇāsavo   bhikkhu
adinnaṃ   theyyasaṅkhātaṃ   ādiyituṃ   1-  abhabbo  khīṇāsavo  bhikkhu  methunaṃ
dhammaṃ   paṭisevituṃ   abhabbo   khīṇāsavo   bhikkhu   sampajānamusāvādaṃ   2-
bhāsituṃ    abhabbo    khīṇāsavo    bhikkhu    sannidhikārakakāme   paribhuñjituṃ
seyyathāpi    pubbe   āgārikabhūto   3-   abhabbo   khīṇāsavo   bhikkhu
chandāgatiṃ   gantuṃ   abhabbo   khīṇāsavo   bhikkhu  dosāgatiṃ  gantuṃ  abhabbo
khīṇāsavo    bhikkhu    mohāgatiṃ    gantuṃ    abhabbo    khīṇāsavo   bhikkhu
bhayāgatiṃ   gantuṃ   .  yo  so  āvuso  bhikkhu  arahaṃ  khīṇāsavo  vusitavā
katakaraṇīyo     ohitabhāro     anuppattasadattho     parikkhīṇabhavasaññojano
sammadaññā   vimutto   abhabbo   kho   4-   so  imāni  nava  ṭhānāni
ajjhācaritunti.
     [118]  Ṭhānaṃ  kho  panetaṃ  cunda  vijjati yaṃ aññatitthiyā paribbājakā
evaṃ  vadeyyuṃ  atītaṃ  kho  addhānaṃ  ārabbha  samaṇo  gotamo  atīrakaṃ 5-
ñāṇadassanaṃ  paññapeti  no  ca  kho  anāgataṃ  addhānaṃ  ārabbha atīrakaṃ 5-
ñāṇadassanaṃ  paññapeti  tayidaṃ  kiṃsu  tayidaṃ  kathaṃsūti . Te ca 6- aññatitthiyā
paribbājakā   aññāvihitakena  ñāṇadassanena  aññāvihitaṃ  añāṇadassanaṃ  7-
paññapetabbaṃ maññanti yathariva bālā abyattā.
     {118.1} Atītaṃ kho cunda addhānaṃ ārabbha tathāgatassa satānusāriñāṇaṃ 8-
hoti    so    yāvatakaṃ    ākaṅkhati   tāvatakaṃ   anussarati   anāgatañca
kho    addhānaṃ    ārabbha    tathāgatassa    bodhijaṃ    ñāṇaṃ   uppajjati
@Footnote: 1 Yu. ādātuṃ. 2 Ma. Yu. sampajānamusā. 3 Yu. āgāriyabhūto.
@4 Ma. Yu. khosaddo na dissati. 5 Ma. atirekaṃ. 6 Yu. te neva.
@7 Ma. Yu. ñāṇadassanaṃ .  8 Yu. satānusāriviññāṇaṃ.
Ayamantimā jāti natthidāni punabbhavoti.
     [119]  Atītañcepi  [1]-  cunda  hoti  abhūtaṃ  atacchaṃ  anatthasañhitaṃ
na  taṃ  tathāgato  byākaroti  .  atītañcepi  kho  2-  cunda  hoti  bhūtaṃ
tacchaṃ   anatthasañhitaṃ   taṃpi   tathāgato   na   byākaroti   .  atītañcepi
kho   2-  cunda  hoti  bhūtaṃ  tacchaṃ  atthasañhitaṃ  tatra  kālaññū  tathāgato
hoti   tassa   pañhassa   veyyākaraṇāya   .  anāgatañcepi  cunda  hoti
.pe.   paccuppannaṃ   kho  cepi  cunda  hoti  abhūtaṃ  atacchaṃ  anatthasañhitaṃ
na   taṃ   tathāgato   byākaroti  .  paccuppannaṃ  cepi  cunda  hoti  bhūtaṃ
tacchaṃ   anatthasañhitaṃ   taṃpi   tathāgato   na   byākaroti  .  paccuppannaṃpi
ce  cunda  hoti  bhūtaṃ  tacchaṃ  atthasañhitaṃ  tatra  kālaññū  tathāgato  hoti
tassa   pañhassa   veyyākaraṇāya   .   iti   kho   cunda  atītānāgata-
paccuppannesu   dhammesu   tathāgato   kālavādī  saccavādī  3-  bhūtavādī
atthavādī dhammavādī vinayavādī tasmā tathāgatoti vuccati.
     [120]    Yañca   kho   cunda   sadevakassa   lokassa   samārakassa
sabrahmakassa       sassamaṇabrāhmaṇiyā       pajāya      sadevamanussāya
diṭṭhaṃ  sutaṃ  mutaṃ  viññātaṃ  pattaṃ  pariyesitaṃ  anuvicaritaṃ  manasā  sammā  4-
tathāgatena   abhisambuddhaṃ   tasmā   tathāgatoti   vuccati   .  yañca  cunda
rattiṃ   tathāgato   anuttaraṃ   sammāsambodhiṃ   abhisambujjhati   yañca   rattiṃ
anupādisesāya   nibbānadhātuyā   parinibbāyati   yaṃ   etasmiṃ   anantare
@Footnote: 1 Ma. kho. 2 Ma. Yu. khosaddo na dissati. 3 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho na dissati.
@4 Ma. Yu. sabbaṃ.
Bhāsati  lapati  niddisati  sabbantaṃ  tatheva  ca  1-  hoti  no aññathāti 2-
tasmā   tathāgatoti   vuccati   .   yathāvādī  cunda  tathāgato  tathākārī
yathākārī  tathāvādī  iti  yathāvādī  tathākārī  yathākārī tathāvādī vā 3-
tasmā  tathāgatoti  vuccati  .  yaṃ 4- sadevake loke samārake sabrahmake
sassamaṇabrāhmaṇiyā     pajāya     sadevamanussāya     tathāgato    abhibhū
anabhibhūto aññadatthudaso vasavattī tasmā tathāgatoti vuccati.
     [121]  Ṭhānaṃ  kho  panetaṃ  cunda  vijjati yaṃ aññatitthiyā paribbājakā
evaṃ  vadeyyuṃ  kiṃ  nu  kho āvuso hoti tathāgato paraṃ maraṇā idameva saccaṃ
moghamaññanti   .  evaṃvādino  kho  5-  cunda  aññatitthiyā  paribbājakā
evamassu  vacanīyā  abyākataṃ  kho  āvuso  bhagavatā  hoti  tathāgato paraṃ
maraṇā idameva saccaṃ moghamaññanti.
     {121.1}  Ṭhānaṃ  kho panetaṃ cunda vijjati yaṃ aññatitthiyā paribbājakā
evaṃ  vadeyyuṃ  kiṃ  panāvuso  na  hoti  tathāgato paraṃ maraṇā idameva saccaṃ
moghamaññanti    .    evaṃvādino    cunda    aññatitthiyā   paribbājakā
evamassu  vacanīyā  etaṃpi  6-  kho  āvuso  bhagavatā  abyākataṃ na hoti
tathāgato paraṃ maraṇā idameva saccaṃ moghamaññanti.
     {121.2}   Ṭhānaṃ   kho   panetaṃ   cunda  vijjati  yaṃ  aññatitthiyā
paribbājakā   evaṃ  vadeyyuṃ  kiṃ  panāvuso  7-  hoti  ca  na  ca  hoti
tathāgato   paraṃ   maraṇā   idameva   saccaṃ  moghamaññanti  .  evaṃvādino
cunda       aññatitthiyā      paribbājakā      evamassu      vacanīyā
@Footnote:1-2-3-4-5 ayaṃ na dissati. 6 Ma. evampikho. 7 Yu. kinnukho āvuso.
Abyākataṃ   kho   panetaṃ   āvuso   bhagavatā   hoti   ca  na  ca  hoti
tathāgato paraṃ maraṇā idameva saccaṃ moghamaññanti.
     {121.3}   Ṭhānaṃ   kho   panetaṃ   cunda  vijjati  yaṃ  aññatitthiyā
paribbājakā   evaṃ   vadeyyuṃ   kiṃ  panāvuso  neva  hoti  na  na  hoti
tathāgato   paraṃ   maraṇā   idameva   saccaṃ  moghamaññanti  .  evaṃvādino
cunda    aññatitthiyā   paribbājakā   evamassu   vacanīyā   etaṃpi   kho
āvuso   bhagavatā   abyākataṃ  neva  hoti  na  na  hoti  tathāgato  paraṃ
maraṇā idameva saccaṃ moghamaññanti.
     [122]   Ṭhānaṃ   kho   panetaṃ   cunda   vijjati   yaṃ   aññatitthiyā
paribbājakā   evaṃ  vadeyyuṃ  kasmā  panetaṃ  āvuso  samaṇena  gotamena
abyākatanti   .  evaṃvādino  cunda  aññatitthiyā  paribbājakā  evamassu
vacanīyā   na   hetaṃ   āvuso   atthasañhitaṃ   na   1-   dhammasañhitaṃ  na
ādibrahmacariyakaṃ    na   nibbidāya   na   virāgāya   na   nirodhāya   na
upasamāya   na   abhiññāya   na   sambodhāya   na   nibbānāya   saṃvattati
tasmā taṃ bhagavatā abyākatanti.
     {122.1}  Ṭhānaṃ  kho panetaṃ cunda vijjati yaṃ aññatitthiyā paribbājakā
evaṃ  vadeyyuṃ  kiṃ  panāvuso  samaṇena  gotamena byākatanti. Evaṃvādino
cunda   aññatitthiyā   paribbājakā  evamassu  vacanīyā  idaṃ  dukkhanti  kho
āvuso  bhagavatā  byākataṃ  ayaṃ  dukkhasamudayoti kho āvuso bhagavatā byākataṃ
ayaṃ  dukkhanirodhoti  kho  āvuso  bhagavatā  byākataṃ  ayaṃ  dukkhanirodhagāminī
@Footnote: 1 Ma. na ca.
Paṭipadāti kho āvuso bhagavatā byākatanti.
     {122.2}   Ṭhānaṃ   kho   panetaṃ   cunda  vijjati  yaṃ  aññatitthiyā
paribbājakā   evaṃ  vadeyyuṃ  kasmā  panetaṃ  āvuso  samaṇena  gotamena
byākatanti   .   evaṃvādino  kho  1-  cunda  aññatitthiyā  paribbājakā
evamassu   vacanīyā   etañhi   āvuso   atthasañhitaṃ   dhammasañhitaṃ   2-
etaṃ    ādibrahmacariyakaṃ    ekantaṃ    nibbidāya   virāgāya   nirodhāya
upasamāya    abhiññāya    sambodhāya    nibbānāya    saṃvattati    tasmā
taṃ bhagavatā byākatanti.
     [123]   Yepi   te   cunda   pubbantasahagatā   diṭṭhinissayā  tepi
kho  3-  mayā  byākatā  yathā  te byākātabbā 4- yathā ca te 5- na
byākātabbā   4-   kiṃ   te   6-   ahante  aññatitthiye  tattha  7-
byākarissāmi   .   yepi  te  cunda  aparantasahagatā  diṭṭhinissayā  tepi
te  5-  mayā  byākatā  yathā  te  byākātabbā  4- yathā ca te 5-
na  byākātabbā  4-  kiṃ  te  ahante  na  tattha  7-  byākarissāmi.
Katame   te   cunda   pubbantasahagatā  diṭṭhinissayā  ye  te  3-  mayā
byākatā yathā te byākātabbā 4- yathā ca te na byākātabbā 4-.
     {123.1}  Santi  [8]-  cunda  eke  samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino
evaṃdiṭṭhino  sassato  attā  ca  loko  ca  idameva saccaṃ moghamaññanti.
Santi   pana   cunda   eke   samaṇabrāhmaṇā   evaṃvādino  evaṃdiṭṭhino
asassato  attā  ca  loko ca. Saṅkhittaṃ. Sassato ca asassato ca attā
ca  loko  ca. Nevasassato ca 9- nāsassato ca 9- attā ca loko ca.
@Footnote: 1-9 Ma. Yu. ayaṃ na dissati. 2 Ma. Yu. etaṃ dhammasaṃhitaṃ. 3-6 Ma. Yu. vo.
@4 Yu. vyākattabbā. 5 Yu. ca kho te. 7 Ma. na tathā. Yu. tathā. 8 Ma. kho
@9 Ma. Yu. casaddo na dissati.
Sayaṅkato  attā  ca  loko  ca  .  paraṅkato  attā  ca  loko  ca.
Sayaṅkato  ca  paraṅkato  ca  attā  ca  loko  ca . Asayaṅkāro ca 1-
aparaṅkāro  ca  1-  adhiccasamuppanno  attā  ca  loko ca idameva saccaṃ
moghamaññanti   .   sassataṃ   sukhadukkhaṃ  .  asassataṃ  sukhadukkhaṃ  .  sassatañca
asassatañca   sukhadukkhaṃ   .   nevasassataṃ   nāsassataṃ  sukhadukkhaṃ  .  sayaṅkataṃ
sukhadukkhaṃ   .   paraṅkataṃ   sukhadukkhaṃ   .   sayañca   kataṃ   2-  paraṅkatañca
sukhadukkhaṃ   .   asayaṅkāraṃ   aparaṅkāraṃ  adhiccasamuppannaṃ  sukhadukkhaṃ  idameva
saccaṃ moghamaññanti.
     [124]  Tattha  cunda  ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino
sassato   attā   ca   loko   ca  idameva  saccaṃ  moghamaññanti  tyāhaṃ
upasaṅkamitvā  evaṃ  vadāmi  atthi  nu  kho  idaṃ  āvuso  vuccati sassato
attā  ca  loko  cāti  .  yañca  kho  te  evamāhaṃsu  idameva  saccaṃ
moghamaññanti  .  taṃ  tesaṃ  nānujānāmi  .  taṃ  kissa  hetu . Aññathā-
saññinopi  hettha  cunda  santeke  sattā  .  imāyapi  kho  ahaṃ  cunda
paññattiyā   neva   attano   3-   samasamaṃ   samanupassāmi  kuto  bhiyyo
athakho ahameva tattha bhiyyo yadidaṃ adhipaññatti.
     [125]   Tatra   cunda   ye   te   samaṇabrāhmaṇā   evaṃvādino
evaṃdiṭṭhino  [4]-  asassato  attā ca loko ca. Saṅkhittaṃ. Sassato ca
asassato  ca  attā  ca  loko  ca  .  nevasassato  ca  nāsassato  ca
@Footnote: 1-5 Ma. Yu. casaddo na dissati. 2 Ma. Yu. sayaṅkatañca. evamupari.
@3 Ma. attanā .  4 sassato attā ca loko ca.
Attā  ca  loko  ca  .  sayaṅkato  attā  ca  loko  ca . Paraṅkato
attā  ca  loko  ca  .  sayaṅkato  ca paraṅkato ca attā ca loko ca.
Asayaṅkāro ca 1- aparaṅkāro ca 1- adhiccasamuppanno attā ca loko ca.
Sassataṃ   sukhadukkhaṃ   .   asassataṃ   sukhadukkhaṃ   .   sassatañca   asassatañca
sukhadukkhaṃ  .  nevasassataṃ  ca  1-  nāsassataṃ  ca  1-  sukhadukkhaṃ . Sayaṅkataṃ
sukhadukkhaṃ   .  paraṅkataṃ  sukhadukkhaṃ  .  sayañca  kataṃ  paraṅkatañca  sukhadukkhaṃ .
Asayaṅkāraṃ    aparaṅkāraṃ    adhiccasamuppannaṃ    sukhadukkhaṃ   idameva   saccaṃ
moghamaññanti   tyāhaṃ   upasaṅkamitvā   evaṃ   vadāmi   atthi   nu   kho
idaṃ    āvuso    vuccati    asayaṅkāraṃ    aparaṅkāraṃ    adhiccasamuppannaṃ
sukhadukkhanti  .  yañca  kho  te  evamāhaṃsu  idameva  saccaṃ moghamaññanti.
Tantesannānujānāmi    .    taṃ    kissa   hetu   .   aññathāsaññinopi
hettha    cunda   santeke   sattā   .   imāyapi   kho   ahaṃ   cunda
paññattiyā   neva   attano   2-   samasamaṃ   samanupassāmi  kuto  bhiyyo
athakho   ahameva   tattha   bhiyyo   yadidaṃ   adhipaññatti   .   ime  kho
te   cunda   pubbantasahagatā   diṭṭhinissayā   ye   te  mayā  byākatā
yathā   te   byākātabbā   yathā   ca  te  na  byākātabbā  kiṃ  te
ahante tattha byākarissāmi.
     [126]   Katame  te  3-  cunda  aparantasahagatā  diṭṭhinissayā  ye
te   mayā   byākatā   yathā   te  byākatā  4-  yathā  ca  te  na
byākātabbā  kiṃ  te  ahaṃ  te  tattha  byākarissāmi  5- . Santi cunda
@Footnote: 1 Ma. casaddo na disusati. 2 Ma. attanā. 3 Ma. Yu. ca. 4 Ma. byākātabbā
@Yu. vyākattabbā. 5 Yu. kiṃ te ahaṃ te tattha byākarissāmīti ime pāṭhā na
@dissanti.
Eke   samaṇabrāhmaṇā   evaṃvādino   evaṃdiṭṭhino   rūpī  attā  hoti
arogo    paraṃ    maraṇā    idameva   saccaṃ   moghamaññanti   .   santi
kho   1-   pana  cunda  eke  samaṇabrāhmaṇā  evaṃvādino  evaṃdiṭṭhino
arūpī  attā  hoti  .  rūpī  ca  arūpī  ca  attā  hoti. Nevarūpinārūpī
attā  hoti  .  saññī  attā  hoti  .  asaññī  attā  hoti . Saññī
ca  asaññī  ca  attā  hoti  2-  .  nevasaññināsaññī  attā  hoti .
Attā   ucchijjati   vinassati   na   hoti   paraṃ   maraṇā  idameva  saccaṃ
moghamaññanti.
     {126.1}   Tatra   cunda   ye  te  samaṇabrāhmaṇā  evaṃvādino
evaṃdiṭṭhino   rūpī   attā   hoti  arogo  paraṃ  maraṇā  idameva  saccaṃ
moghamaññanti   tyāhaṃ   upasaṅkamitvā   evaṃ   vadāmi   atthi   kho  idaṃ
āvuso   vuccati   rūpī  attā  hoti  arogo  paraṃ  maraṇāti  yañca  kho
te    evamāhaṃsu    idameva    saccaṃ    moghamaññanti    .    tantesaṃ
nānujānāmi    .    taṃ   kissa   hetu   .   aññathāsaññinopi   hettha
cunda   santeke   sattā   .   imāyapi   kho   ahaṃ  cunda  paññattiyā
neva   attano   3-  samasamaṃ  samanupassāmi  kuto  bhiyyo  athakho  [4]-
ahameva tattha bhiyyo yadidaṃ adhipaññatti.
     [127]   Tattha   cunda   ye   te   samaṇabrāhmaṇā   evaṃvādino
evaṃdiṭṭhino  arūpī  attā  hoti  .  rūpī  ca  arūpī  ca  attā  hoti.
Nevarūpinārūpī   attā   hoti   .   saññī   attā   hoti   .  asaññī
attā   hoti   .   saññī   ca   asaññī   ca   attā   hoti  2- .
@Footnote: 1 Ma. Yu. khosaddo na dissati. 2 Ma. Yu. saññī ca ... hotīti ime pāṭhā na
@dissanti. 3 Ma. attanā. 4 Yu. cunda.
Nevasaññināsaññī   attā   hoti   .   attā   ucchijjati   vinassati  na
hoti     paraṃ     maraṇā    idameva    saccaṃ    moghamaññanti    tyāhaṃ
upasaṅkamitvā  evaṃ  vadāmi  atthi  kho  1-  idaṃ  āvuso  vuccati attā
ucchijjati   vinassati   na  hoti  paraṃ  maraṇāti  .  yañca  kho  te  cunda
evamāhaṃsu   idameva   saccaṃ   moghamaññanti  .  tantesaṃ  nānujānāmi .
Taṃ  kissa  hetu  .  aññathāsaññinopi  hettha  cunda  santeke  sattā .
Imāyapi  kho  ahaṃ  cunda  paññattiyā  neva  attano  samasamaṃ  samanupassāmi
kuto  bhiyyo  athakho  ahameva  tattha  bhiyyo  yadidaṃ adhipaññatti. Ime kho
cunda  aparantasahagatā  diṭṭhinissayā  ye  te  mayā  byākatā  yathā  te
byākātabbā  yathā  ca  te  na  byākātabbāti  2- kiṃ te ahante tattha
byākarissāmi.
     [128]     Imesañca    cunda    pubbantasahagatānaṃ    diṭṭhinissayānaṃ
imesañca    aparantasahagatānaṃ    diṭṭhinissayānaṃ    pahānāya   samatikkamāya
evaṃ   mayā   cattāro   satipaṭṭhānā   desitā   paññattā  .  katame
cattāro   .   idha   cunda  bhikkhu  kāye  kāyānupassī  viharati  ātāpī
sampajāno   satimā   vineyya  loke  abhijjhādomanassaṃ  .  vedanāsu .
Citte   .   dhammesu   dhammānupassī  viharati  ātāpī  sampajāno  satimā
vineyya   loke   abhijjhādomanassaṃ  .  imesañca  cunda  pubbantasahagatānaṃ
diṭṭhinissayānaṃ       imesañca       aparantasahagatānaṃ      diṭṭhinissayānaṃ
@Footnote: 1 Ma. atthi nu kho .  2 Ma. Yu. itisaddo na dissati.
Pahānāya      samatikkamāya     evaṃ     mayā     ime     cattāro
satipaṭṭhānā desitā paññattāti.
     [129]  Tena  kho  pana  samayena  āyasmā  upadāno  1- bhagavato
piṭṭhito   ṭhito   hoti   bhagavantaṃ   vījayamāno   .   athakho   āyasmā
upadāno   1-  bhagavantameva  etadavoca  acchariyaṃ  bhante  abbhutaṃ  bhante
pāsādiko  vatāyaṃ  bhante  dhammapariyāyo  supāsādiko  2-  vatāyaṃ bhante
dhammapariyāyo   ko   nāmāyaṃ   bhante   dhammapariyāyoti   .   tasmātiha
tvaṃ  upadāna  3-  imaṃ  dhammapariyāyaṃ  pāsādikotveva  [4]- dhārehīti.
Idamavoca  bhagavā  .  attamano  āyasmā  upadāno  1-  bhagavato bhāsitaṃ
abhinandīti.
                  Pāsādikasuttaṃ niṭṭhitaṃ chaṭṭhaṃ.
                     -------------
@Footnote: 1 Ma. upavāṇo. Yu. upavāno. 2 Yu. atipāsādiko. 3 Ma. upavāṇa.
@Yu. upavāna. 5 Ma. Yu. naṃ.
                        Lakkhaṇasuttaṃ
     [130]   Evamme  sutaṃ  .  ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  sāvatthiyaṃ  viharati
jetavane  anāthapiṇḍikassārāme  1-  .  tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi
bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
     {130.1}   Bhagavā  etadavoca  dvattiṃsimāni  bhikkhave  mahāpurisassa
mahāpurisalakkhaṇāni   yehi   samannāgatassa   mahāpurisassa   dve   va  2-
gatiyo  bhavanti  anaññā  sace  agāraṃ  ajjhāvasati  rājā  hoti cakkavatti
dhammiko    dhammarājā    cāturanto    vijitāvī    janapadaṭṭhāvariyappatto
sattaratanasamannāgato    tassimāni    satta   ratanāni   bhavanti   seyyathīdaṃ
cakkaratanaṃ    hatthiratanaṃ    assaratanaṃ    maṇiratanaṃ    itthīratanaṃ   gahapatiratanaṃ
pariṇāyakaratanameva   sattamaṃ   .   parosahassaṃ  kho  panassa  puttā  bhavanti
sūrā   vīraṅgarūpā   parasenappamaddanā  .  so  imaṃ  paṭhaviṃ  sāgarapariyantaṃ
akhīlaṃ   animittaṃ  akaṇṭakaṃ  iddhaṃ  phītaṃ  khemaṃ  sivaṃ  nirabbudaṃ  3-  adaṇḍena
asatthena   dhammena   samena   4-  abhivijiya  ajjhāvasati  sace  kho  pana
agārasmā   anagāriyaṃ   pabbajati   arahaṃ   hoti   sammāsambuddho  loke
vivaṭacchado.
     {130.2} Katamāni [5]- tāni bhikkhave dvattiṃsa mahāpurisassa mahāpurisa-
lakkhaṇāni  yehi  samannāgatassa  mahāpurisassa  dve  va  2- gatiyo bhavanti
anaññā  sace  agāraṃ  ajjhāvasati  rājā  hoti  cakkavatti . Saṅkhittaṃ.
Sace  kho  pana  agārasmā  anagāriyaṃ  pabbajati  arahaṃ hoti sammāsambuddho
@Footnote: 1 Ma. Yu. anāthapiṇḍikassa ārāme. 2 yu vasaddo na dissati. 3 Ma. Yu. akhīlaṃ
@animittaṃ ... sivaṃ nirabbudanti ime pāṭhā na dissanti.
@4 Ma. Yu. ayaṃ na dissati .  5 Ma. Yu. ca.
Loke    vivaṭacchado   .   idha   bhikkhave   mahāpuriso   supatiṭṭhitapādo
hoti   .   yaṃpi   bhikkhave   mahāpuriso   supatiṭṭhitapādo   hoti   idaṃpi
bhikkhave mahāpurisassa mahāpurisalakkhaṇaṃ bhavati.
     {130.3}   Puna   caparaṃ   bhikkhave  mahāpurisassa  heṭṭhāpādatalesu
cakkāni    jātāni    honti    sahassārāni    sanemikāni   sanābhikāni
sabbākāraparipūrāni     [1]-     .    yaṃpi    bhikkhave    mahāpurisassa
heṭṭhāpādatalesu   cakkāni   jātāni   honti   sahassārāni  sanemikāni
sanābhikāni    sabbākāraparipūrāni    .    idaṃpi   bhikkhave   mahāpurisassa
mahāpurisalakkhaṇaṃ bhavati.
     {130.4}  Puna  caparaṃ bhikkhave mahāpuriso āyatapaṇhi hoti. Dīghaṅgulī
hoti   .   mudutalanahatthapādo   2-  hoti  .  jālahatthapādo  hoti .
Ussaṅkhapādo  hoti  .  eṇijaṅgho  hoti  ṭhitako  va  anonamanto ubhohi
pāṇitalehi  jannukāni  parimasati  parimajjati  .  kosohitavatthaguyho  hoti.
Suvaṇṇavaṇṇo   [3]-   kāñcanasannibhataco   .  sukhumacchavī  hoti  sukhumattā
chaviyā  rajojallaṃ  kāye  na  upalippati  .  ekekalomo hoti ekekāni
lomāni  lomakūpesu  jātāni  .  uddhaggalomo  hoti  uddhaggāni lomāni
jātāni   nīlāni   añjanavaṇṇāni  kuṇḍalāvattāni  dakkhiṇāvattakajātāni .
Brahmujugatto  hoti  .  sattussado  hoti  .  sīhapubbaddhakāyo  hoti .
Pittantaraṃso  4-  hoti  .  nigrodhaparimaṇḍalo  hoti  yāvatakvassa  kāyo
tāvatakvassa   byāmo   yāvatakvassa   byāmo   tāvatakvassa  kāyo .
Samavaṭṭakkhandho  hoti  .  rasaggasaggī hoti. Sīhahanu hoti. Cattāḷīsadanto
@Footnote: 1 Yu. suvibhattantarāni. 2 Ma. mudutaluna .... Yu. mudutaluṇa ....
@3 Ma. Yu. hoti .  4 Ma. Yu. citantaraṃso.
Hoti   .  samadanto  hoti  .  aviraḷadanto  1-  hoti  .  susukkadāṭho
hoti   .   pahūtajivho   2-   hoti  .  brahmassaro  hoti  karavikabhāṇī
hoti   3-   .   abhinīlanetto   hoti  .  gopakhumo  hoti  .  uṇṇā
bhamukantare   jātā   hoti  odātā  mudu  tūlasannibhā  .  yaṃpi  bhikkhave
mahāpurisassa  uṇṇā  bhamukantare  jātā  hoti  odātā  mudu  tūlasannibhā
idaṃpi bhikkhave mahāpurisassa mahāpurisalakkhaṇaṃ bhavati.
     {130.5}   Puna  caparaṃ  bhikkhave  mahāpuriso  uṇhīsasīso  hoti .
Yaṃpi   bhikkhave  mahāpuriso  uṇhīsasīso  hoti  idaṃpi  bhikkhave  mahāpurisassa
mahāpurisalakkhaṇaṃ    bhavati   .   imāni   kho   tāni   bhikkhave   dvattiṃsa
mahāpurisassa    mahāpurisalakkhaṇāni    yehi    samannāgatassa   mahāpurisassa
dve   va   gatiyo   bhavanti   anaññā  sace  agāraṃ  ajjhāvasati  rājā
hoti   cakkavatti  .  saṅkhittaṃ  .  sace  kho  pana  agārasmā  anagāriyaṃ
pabbajati   arahaṃ   hoti   sammāsambuddho   loke  vivaṭacchado  .  imāni
kho    bhikkhave   dvattiṃsa   mahāpurisassa   mahāpurisalakkhaṇāni   bāhirakāpi
isayo  dhārenti  no  ca  kho  te jānanti imassa kammassa katattā .pe.
Imaṃ lakkhaṇaṃ paṭilabhatīti.
     [131]  Yaṃpi  bhikkhave  tathāgato  purimaṃ  jātiṃ  purimaṃ bhavaṃ purimaṃ niketaṃ
pubbe   manussabhūto   samāno   daḷhasamādāno  ahosi  kusalesu  dhammesu
avatthitasamādāno   kāyasucarite   vacīsucarite   manosucarite  dānasaṃvibhāge
sīlasamādāne      uposathupavāse      matteyyatāya     petteyyatāya
@Footnote: 1 Yu. avivaradanto .  2 Yu. pahūlājivho .  3 Ma. ayaṃ pāṭho na dissati.
Sāmaññatāya            brahmaññatāya           kulejeṭṭhāpacāyitāya
aññataraññataresu   ca   adhikusalesu   dhammesu   .   so   tassa  kammassa
katattā   upacitattā   ussannattā   vipulattā   kāyassa   bhedā   paraṃ
maraṇā  sugatiṃ  saggaṃ  lokaṃ  upapajjati  .  so  tattha  aññe  deve dasahi
ṭhānehi   adhigaṇhāti   dibbena   āyunā   dibbena   vaṇṇena   dibbena
sukhena  dibbena  yasena  dibbena  adhipateyyena  dibbehi  rūpehi  dibbehi
saddehi   dibbehi   gandhehi   dibbehi  rasehi  dibbehi  phoṭṭhabbehi .
So   tato   cuto   itthattaṃ   āgato   samāno   imaṃ  mahāpurisalakkhaṇaṃ
paṭilabhati.
     [132]  Supatiṭṭhitapādo  hoti  samaṃ  pādaṃ  bhūmiyaṃ nikkhipati samaṃ uddharati
samaṃ  sabbāvantehi  pādatalehi  bhūmiṃ phusati. So tena lakkhaṇena samannāgato
sace   agāraṃ   ajjhāvasati  rājā  hoti  cakkavatti  dhammiko  dhammarājā
cāturanto    vijitāvī   janapadaṭṭhāvariyappatto   sattaratanasamannāgato  .
Tassimāni    satta   ratanāni   bhavanti   seyyathīdaṃ   cakkaratanaṃ   hatthiratanaṃ
assaratanaṃ   maṇiratanaṃ   itthīratanaṃ  gahapatiratanaṃ  pariṇāyakaratanameva  sattamaṃ .
Parosahassaṃ  kho  panassa  puttā bhavanti sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā.
So    imaṃ    paṭhaviṃ    sāgarapariyantaṃ   akhīlamanimittamakaṇṭakaṃ   iddhaṃ   phītaṃ
khemaṃ   sivaṃ   nirabbudaṃ   adaṇḍena   asatthena   dhammena  samena  abhivijiya
ajjhāvasati   rājā   samāno   kiṃ  labhati  akkhambhiyo  1-  hoti  kenaci
@Footnote: 1 Yu. avikkhambhiyo.
Manussabhūtena    paccatthikena    paccāmittena    rājā    samāno   idaṃ
labhati   .   sace   kho   pana   agārasmā   anagāriyaṃ   pabbajati  arahaṃ
hoti    sammāsambuddho    loke    vivaṭacchado   buddho   samāno   kiṃ
labhati  akkhambhiyo  hoti  abbhantarehi  vā bāhirehi vā paccatthikehi [1]-
paccāmittehi   rāgena   vā  dosena  vā  mohena  vā  samaṇena  vā
brāhmaṇena  vā  devena  vā  mārena  vā  brahmunā  vā  kenaci vā
lokasmiṃ  .  buddho  samāno  idaṃ  labhati  .  etamatthaṃ  bhagavā  avoca.
Tatthetaṃ vuccati
     [133] Sacce ca dhamme ca dame ca saṃyame
               soceyyasīlālayuposathesu ca
               pāṇe 2- ahiṃsāya asāhase rato
               daḷhaṃ samādāya samantamācari 3-.
               So tena kammena tidivaṃ apakkami 4-
               sukhañca khiḍḍā ratiyo ca annubhi 5-
               tato cavitvā punarāgato idha
               samehi pādehi phusī basundharaṃ.
               Byākaṃsu veyyañjanikā samāgatā
               samappatiṭṭhassa na hoti khambhanā
               gihissa vā pabbajitassa vā pana 6-
               taṃ lakkhaṇaṃ bhavati tadatthajotakaṃ.
@Footnote: 1 Yu. vā. 2 Ma. Yu. dāne. 3 Ma. Yu. samattamācari. 4 Ma. Yu. divaṃ samakkami.
@5 Ma. anvabhi. Yu. ānubhi. 6 Ma. Yu. puna.
               Akkhambhiyo hoti agāramāvasaṃ
               parābhibhū sattubhi nappamaddano
               manussabhūtenidha hoti 1- kenaci
               akkhambhiyo tassa phalena kammuno.
               Sace va 2- pabbajjamupeti tādiso
               nekkhammachandābhirato vicakkhaṇo
               aggo na so gacchati jātu khambhanaṃ 3-
               naruttamo esa hi tassa dhammatāti.
     [134]   Yaṃpi   bhikkhave   tathāgato  purimaṃ  jātiṃ  purimaṃ  bhavaṃ  purimaṃ
niketaṃ   pubbe   manussabhūto   samāno  bahujanassa  sukhāvaho  4-  ahosi
ubbegauttāsabhayaṃ    apanuditā    dhammikañca    rakkhāvaraṇaguttiṃ   saṃvidhātā
saparivārañca   dānaṃ  adāsi  .  so  tassa  kammassa  katattā  upacitattā
ussannattā    vipulattā    kāyassa    bhedā    paraṃ    maraṇā   sugatiṃ
saggaṃ   lokaṃ   upapajjati   .  so  tattha  aññe  deve  dasahi  ṭhānehi
adhigaṇhāti   .pe.   so   tato   cuto   itthattaṃ   āgato   samāno
imaṃ    mahāpurisalakkhaṇaṃ   paṭilabhati   heṭṭhāpādatalesu   cakkāni   jātāni
honti    sahassārāni    sanemikāni    sanābhikāni    sabbākāraparipūrāni
suvibhattantarāni.
     {134.1}   So   tena   lakkhaṇena   samannāgato   sace  agāraṃ
ajjhāvasati   rājā   hoti  cakkavatti  .pe.  rājā  samāno  kiṃ  labhati
mahāparivāro   hoti   mahāssa  honti  parivārā  5-  brāhmaṇagahapatikā
@Footnote: 1 Yu. manussabhūtena na hoti. 2 Ma. Yu. ca. 3 Yu. gabbhaṃ. 4 Yu. bahujanasukhāya.
@5 Yu. mahāssa hoti parivāro. evamupari.
Negamā      jānapadā     gaṇakamahāmattā     anīkaṭṭhā     dovārikā
amaccā   pārisajjā   rājāno  bhogikā  1-  kumārā  rājā  samāno
idaṃ   labhati   .  sace  2-  agārasmā  anagāriyaṃ  pabbajati  arahaṃ  hoti
sammāsambuddho    loke    vivaṭacchado    buddho   samāno   kiṃ   labhati
mahāparivāro  hoti  mahāssa  honti  parivārā  bhikkhū  bhikkhuniyo upāsakā
upāsikāyo   devā  manussā  asurā  nāgā  gandhabbā  buddho  samāno
idaṃ labhati. Etamatthaṃ bhagavā avoca. Tatthetaṃ vuccati
     [135] Pure puratthā purimāsu jātisu
               manussabhūto bahunaṃ sukhāvaho
               ubbegauttāsabhāyāpanūdano
               guttīsu rakkhāvaraṇesu ussuko.
               So tena kammena tidivaṃ apakkami
               sukhañca khiḍḍā ratiyo ca annubhi
               tato cavitvā punarāgato idha
               cakkāni pādesu duvesu vindati
               samantanemīni sahassarāni 3- ca.
               Byākaṃsu veyyañjanikā samāgatā
               disvā kumāraṃ satapuññalakkhaṇaṃ
               parivāravā hessati sattumaddano
               tathā hi cakkāni samantanemini.
@Footnote: 1 Ma. Yu. bhogiyā evamupari .  2 Yu. sace pana .  3 Yu. sahassārāni ca.
               Sace na pabbajjamupeti tādiso
               vatteti cakkaṃ paṭhaviṃ pasāsati
               tassānuyantā idha 1- bhavanti khattiyā
               mahāyasā 2- saparivārayanti 3- naṃ.
               Sace va 4- pabbajjamupeti tādiso
               nekkhammachandābhirato vicakkhaṇo
               devā manussāsurasakkarakkhasā 5-
               gandhabbanāgā vihaṅgā 6- catuppadā
               anuttaraṃ devamanussapūjitaṃ
               mahāyasā saparivārayanti naṃ.
     [136]  Yaṃpi  bhikkhave  tathāgato  purimaṃ  jātiṃ  purimaṃ bhavaṃ purimaṃ niketaṃ
pubbe    manussabhūto    samāno    pāṇātipātaṃ   pahāya   pāṇātipātā
paṭivirato     hoti     nihitadaṇḍo    nihitasattho    lajjī    dayāpanno
sabbapāṇabhūtahitānukampī    vihāsi    .   so   tassa   kammassa   katattā
.pe.   so   tato   cuto   itthattaṃ   āgato   samāno  imāni  tīṇi
mahāpurisalakkhaṇāni    paṭilabhati    āyatapaṇhi    ca   hoti   dīghaṅgulī   ca
brahmujugatto ca.
     {136.1}   So   tehi   lakkhaṇehi   samannāgato   sace  agāraṃ
ajjhāvasati   rājā   hoti   cakkavatti   .pe.   rājā   samāno   kiṃ
labhati    dīghāyuko    hoti    ciraṭṭhitiko   dīghamāyupāleti   na   sakkā
hoti   antarā   jīvitā   voropetuṃ   kenaci  manussabhūtena  paccatthikena
@Footnote: 1 Ma. tassānuyantādha. Yu. tassānuyuttā idha. 2 Ma. Yu. mahāyasaṃ.
@3 Ma. saṃpari.... Yu. sampari.... 4 Ma. Yu. ca .  5 Yu. devamanussa....
@6 Ma. Yu. vihagā.
Paccāmittena   rājā   samāno   idaṃ   labhati   .pe.  buddho  samāno
kiṃ   labhati   dīghāyuko   hoti   ciraṭṭhitiko   dīghamāyupāleti   na  sakkā
hoti   antarā   jīvitā  voropetuṃ  paccatthikehi  paccāmittehi  samaṇena
vā  brāhmaṇena  vā  devena  vā  mārena  vā  brahmunā  vā kenaci
vā  lokasmiṃ  buddho  samāno  idaṃ  labhati  .  etamatthaṃ  bhagavā avoca.
Tatthetaṃ vuccati
     [137] Maraṇavadhabhayamattano viditvā
               paṭivirato paraṃ maraṇāya ahosi
               tena so 1- sucaritena saggamagamāsi 2-
               sukataphalavipākamanubhosi.
               Caviya punaridhāgato samāno
               paṭilabhati idha tīṇi lakkhaṇāni
               bhavati vipuladīghapāsuṇiko 3-
               brahmāva sujju 4- subho sujātagatto.
               Subhujo susū 5- susaṇṭhito sujāto
               mudutalunaṅguliyassa honti
               dīghā tībhi purisalakkhaṇebhi 6-
               cirayāpanāya 7- kumāramādisanti.
               Bhavati yadi gihī ciraṃ yapeti
               cirataraṃ pabbajati yadi tato hi
@Footnote: 1 Ma. Yu. ayaṃ na dissati. 2 Ma. Yu. saggamaggamā. 3 Ma. ... pāsaṇhiko.
@Yu. ...pāṇiko. 4 Yu. brahmā viyujju. 5 Ma. Yu. susu.
@6 Ma. Yu. purisavaraggalakkhaṇehi .  7 Ma. Yu. cirayapanāya.
               Yāpayati [1]- vasiddhibhāvanāya
               iti dīghāyukatāya tannimittanti.
     [138]   Yaṃpi   bhikkhave   tathāgato  purimaṃ  jātiṃ  purimaṃ  bhavaṃ  purimaṃ
niketaṃ   pubbe   manussabhūto   samāno  dātā  ahosi  paṇītānaṃ  rasitānaṃ
khādanīyānaṃ   bhojanīyānaṃ   sāyanīyānaṃ  lehanīyānaṃ  pānānaṃ  .  so  tassa
kammassa   katattā   upacitattā   .pe.   kāyassa   bhedā  paraṃ  maraṇā
sugatiṃ  saggaṃ  lokaṃ  upapajjati  .pe.  so  tato  cuto  itthattaṃ  āgato
samāno    imaṃ    mahāpurisalakkhaṇaṃ    paṭilabhati   sattassa   ussadā   2-
honti   ubhosu   hatthesu   ussadā   honti   ubhosu  pādesu  ussadā
honti ubhosu aṃsakūṭesu ussadā honti khandhe ussadā honti 3-.
     {138.1}  So  tena  lakkhaṇena samannāgato sace agāraṃ ajjhāvasati
rājā   hoti  cakkavatti  .pe.  rājā  samāno  kiṃ  labhati  lābhī  hoti
paṇītānaṃ    rasitānaṃ    khādanīyānaṃ   bhojanīyānaṃ   sāyanīyānaṃ   lehanīyānaṃ
pānānaṃ   rājā  samāno  idaṃ  labhati  .pe.  buddho  samāno  kiṃ  labhati
lābhī   hoti   paṇītānaṃ   rasitānaṃ   khādanīyānaṃ   bhojanīyānaṃ   sāyanīyānaṃ
lehanīyānaṃ   pānānaṃ   buddho  samāno  idaṃ  labhati  .  etamatthaṃ  bhagavā
avoca. Tatthetaṃ vuccati
     [139] Khajjabhojanaṃ atha lehasāyitaṃ 4-
               uttamaggarasadāyako ahu
               tena so sucaritena kammunā
               nandavane 5- ciramabhippamodati.
@Footnote: 1 Ma. ca. 2 Ma. sattussado hoti sattassa ussadā. Yu. sattussado hoti
@sattussadā. 3 Ma. Yu. ussado hoti. 4 Ma. Yu. leyyasāyiyaṃ. 5 Ma. Yu. nandane.
               Satta cussade 1- idhādhigacchati
               hatthapādamudutalañca 2- vindati
               āhu byañjananimittakovidā
               khajjabhojanarasalābhitāya 3-.
               Na 4- taṃ 5- gihissapi tadatthajotakaṃ
               pabbajjaṃpi ca 6- tadādhigacchati
               khajjabhojanassa lābhiruttamaṃ 7-
               āhu sabbagihibandhanacchidanti.
     [140]   Yaṃpi   bhikkhave   tathāgato  purimaṃ  jātiṃ  purimaṃ  bhavaṃ  purimaṃ
niketaṃ  pubbe  manussabhūto  samāno  catūhi  saṅgahavatthūhi  janasaṅgahiko  8-
ahosi  dānena  piyavācena  9-  atthacariyāya  samānattatāya . So tassa
kammassa    katattā    upacitattā    ussannattā    vipulattā   kāyassa
bhedā   paraṃ  maraṇā  sugatiṃ  saggaṃ  lokaṃ  upapajjati  .  so  tato  cuto
itthattaṃ   āgato   samāno   imāni   dve  mahāpurisalakkhaṇāni  paṭilabhati
mudutalahatthapādo 10- ca 11- hoti jālahatthapādo ca.
     {140.1}  So  tehi  lakkhaṇehi samannāgato sace agāraṃ ajjhāvasati
rājā   hoti  cakkavatti  .pe.  rājā  samāno  kiṃ  labhati   susaṅgahita-
parijano    hoti    susaṅgahitassa   honti   brāhmaṇagahapatikā   negamā
@Footnote: 1 Yu. satta vussade. 2 Ma. Yu. ... mudutañca. 3 Ma. khajjabhojjarasalābhitāya naṃ.
@Yu. khajjabhojjarasalābhitāya. 4 Ma. nasaddo na dissati. 5 Ma. yaṃ. 6-11 Yu. casaddo
@na dissati. 7 Ma. Yu. khajjabhojjarasalābhiruttamaṃ. 8 Ma. janaṃ saṅgāhiko. Yu. janaṃ
@saṅgahitā. 9 Ma. piyavajjena. Yu. peyyavācena. 10 Ma. Yu. mudutalunahatthapādo.
Jānapadā  1-  gaṇakamahāmattā  anīkaṭṭhā  dovārikā  amaccā  pārisajjā
rājāno   bhogikā  kumārā  rājā  samāno  idaṃ  labhati  .pe.  buddho
samāno   kiṃ   labhati   susaṅgahitaparijano   hoti  susaṅgahitassa  2-  honti
bhikkhū   bhikkhuniyo  upāsakā  upāsikāyo  devā  manussā  asurā  nāgā
gandhabbā   buddho  samāno  idaṃ  labhati  .  etamatthaṃ  bhagavā  avoca .
Tatthetaṃ vuccati
     [141] Dānaṃpi catthacariyatañca 3-
               piyavadatañca samānachandañca 4-
               kariya cariya susaṅgahaṃ bahunnaṃ
               anavamatena guṇena yāti saggaṃ.
               Caviya punaridhāgato samāno
               karacaraṇamudukañca 5- jālino ca
               atirucirasuvaggadassaneyyaṃ 6-
               paṭilabhati daharo susukumāro.
               Bhavati parijanassa vo vidheyyo
               mahimaṃ āvasito 7- susaṅgahito
               piyavadū hitasukhataṃ jigiṃsamāno
               abhirucitāni guṇāni ācarati.
               Yadi pajahati 8- sabbakāmabhogaṃ 9-
               kathayati dhammakathaṃ jino janassa
@Footnote: 1 Ma. Yu. negamajānapadā. 2 Ma. Yu. susaṅgahitāssa. 3 Yu. dānampi ca atthacariyatampi
@ca. 4 Ma. piyavāditañca samānattatañca. 5 Ma. Yu. ... mudutañca. 6 Ma. Yu. ...
@suvaggu ... .  7 Yu. āvasiko. 8 Ma. Yu. yadi ca jahati.
@9 Yu. sabbakāmaguṇabhogaṃ.
                Vacanapaṭikarassābhippasannā
               sutvāna dhammānudhammamācarantīti.
     [142]  Yaṃpi  bhikkhave  tathāgato  purimaṃ  jātiṃ  purimaṃ bhavaṃ purimaṃ niketaṃ
pubbe    manussabhūto    samāno    atthūpasañhitaṃ    dhammūpasañhitaṃ    vācaṃ
bhāsitā   ahosi   bahujanaṃ   nidasseti   1-  pāṇīnaṃ  hitasukhāvaho  [2]-
dhammayāgī  .  so  tassa  kammassa  katattā  upacitattā  vipulattā  .pe.
So  tato  cuto  itthattaṃ  āgato  samāno imāni dve mahāpurisalakkhaṇāni
paṭilabhati ussaṅkhapādo ca hoti uddhaggalomo ca.
     {142.1}   So   tehi   lakkhaṇehi   samannāgato   sace  agāraṃ
ajjhāvasati   rājā   hoti   cakkavatti   .pe.   rājā   samāno   kiṃ
labhati  aggo  ca  hoti  seṭṭho  ca  pāmokkho  ca  uttamo  ca  pavaro
ca   kāmabhogīnaṃ   rājā   samāno   idaṃ  labhati  .pe.  buddho  samāno
kiṃ   labhati   aggo   ca  hoti  seṭṭho  ca  pāmokkho  ca  uttamo  ca
pavaro   ca   sabbasattānaṃ   buddho   samāno   idaṃ  labhati  .  etamatthaṃ
bhagavā avoca. Tatthetaṃ vuccati
     [143] Atthadhammaṃ saṅgahitaṃ 3- pure tiraṃ 4-
               eriyaṃ 5- bahujanaṃ nidaṃsayi
               pāṇinaṃ hitasukhāvaho ahu
               dhammayāgaṃ assajji 6- amaccharī.
               Tena so sucaritena kammunā
@Footnote: 1 Ma. nidaṃsesi. Yu. nidaṃseti. 2 Yu. ahu. 3 Ma. Yu. atthadhammasahitaṃ. 4 Ma. Yu.
@giraṃ. 5 Ma. Yu. erayaṃ. 6 Ma. dhammayāgamayaji. Yu. dhammayāgamassaji.
               Sugatiṃ vajati tattha modati
               lakkhaṇāni ca duve idhāgato
               uttamasukhatāya 1- vindati 2-.
               Ubbhamuppatitalomavā saso
               pādagaṇṭhirahu sādhu saṇṭhitā
               maṃsalohitācitā tacotthaṭā 3-
               uparijānu sobhanā 4- ahu.
               Gehamāvasati ce tathāvidho
               aggataṃ vajati kāmabhoginaṃ
               tena uttaritarañca 5- na vijjati
               jambudīpaṃ abhibhuyya iriyati 6-.
               Pabbajjāpi ca 7- anomanikkamo
               aggataṃ vajati sabbapāṇinaṃ
               tena uttaritaro na vijjati
               sabbalokaṃ abhibhuyya viharatīti.
     [144]   Yaṃpi   bhikkhave   tathāgato  purimaṃ  jātiṃ  purimaṃ  bhavaṃ  purimaṃ
niketaṃ   pubbe   manussabhūto   samāno  sakkaccaṃ  vācetā  ahosi  sippaṃ
vā   vijjaṃ  vā  caraṇaṃ  vā  kammaṃ  vā  kintīme  khippaṃ  8-  vijāneyyuṃ
khippaṃ   sampaṭipajjeyyuṃ   na   ciraṃ   kiliseyyunti  .  so  tassa  kammassa
katattā   upacitattā   .pe.   so   tato   cuto   itthattaṃ   āgato
@Footnote: 1 Ma. uttamappamukhatāya. 2 Yu. uttamasukhāni saṃvindati. 3 Yu. tacotatā.
@4 Ma. uparicaraṇasobhanā. Yu. upari ca pana sobhanā. 5 Ma. Yu. uttaritaro.
@6 Yu. irīyati. 7 Ma. Yu. pabbajjampi ca. 8 Yu. ajāneyyuṃ.
Samāno idaṃ mahāpurisalakkhaṇaṃ paṭilabhati eṇijaṅgho hoti.
     {144.1}  So  tena  lakkhaṇena samannāgato sace agāraṃ ajjhāvasati
rājā   hoti  cakkavatti  .pe.  rājā  samāno  kiṃ  labhati  yāni  tāni
rājārahāni   rājaṅgāni   rājūpabhogāni   rājānucchavikāni   tāni  khippaṃ
paṭilabhati  rājā  samāno  idaṃ  labhati  .pe.  buddho samāno kiṃ labhati yāni
tāni     samaṇārahāni    samaṇaṅgāni    samaṇūpabhogāni    samaṇānucchavikāni
tāni   khippaṃ  paṭilabhati  buddho  samāno  idaṃ  labhati  .  etamatthaṃ  bhagavā
avoca. Tatthetaṃ vuccati
     [145] Sippesu vijjācaraṇesu kammesu 1-
               kathaṃ vijāneyyu 2- lahunti 3- icchati
               yatūpaghātāya na hoti kassaci
               vāceti khippaṃ na ciraṃ kilissati.
               Taṃ kammaṃ katvā kusalaṃ sukhudrayaṃ
               jaṅghā manuññā labhate susaṇṭhitā
               vattā sujātā anupubbamuggatā
               uddhaggalomā sukhumattacotthaṭā 4-.
               Eṇeyyajaṅghoti tamāhu puggalaṃ
               sampattiyā khippamidhāhu lakkhaṇaṃ
               ekekalomāni 5- yadābhikaṅkhati
               apabbajaṃ khippamidhādhigacchati.
@Footnote: 1 Yu. kammasu. 2 Ma. vijāneyyuṃ. 3 Yu. vijāney ya lahūti. 4 Yu. ... cotatā.
@5 Ma. gehānulomāni.
               Sace va 1- pabbajjamupeti tādiso
               nekkhammachandābhirato vicakkhaṇo
               anucchavikassa yadānulomiyaṃ 2-
               taṃ vindati khippamanomanikkamoti 3-.
     [146]   Yaṃpi   bhikkhave   tathāgato  purimaṃ  jātiṃ  purimaṃ  bhavaṃ  purimaṃ
niketaṃ    pubbe   manussabhūto   samāno   samaṇaṃ   vā   brāhmaṇaṃ   vā
upasaṅkamitvā    paripucchitā   ahosi   kiṃ   bhante   kusalaṃ   kiṃ   akusalaṃ
kiṃ   sāvajjaṃ   kiṃ   anavajjaṃ   kiṃ   sevitabbaṃ  kiṃ  na  sevitabbaṃ  kiṃ  me
kariyamānaṃ   dīgharattaṃ   ahitāya   dukkhāya   assa   kiṃ   vā   pana   me
kariyamānaṃ   dīgharattaṃ   hitāya   sukhāya   assāti  .  so  tassa  kammassa
katattā   upacitattā   ussannattā   .pe.   so  tato  cuto  itthattaṃ
āgato    samāno   imaṃ   mahāpurisalakkhaṇaṃ   paṭilabhati   sukhumacchavi   hoti
sukhumattā chaviyā rajojallaṃ kāye na upalippati.
     {146.1}  So  tena  lakkhaṇena samannāgato sace agāraṃ ajjhāvasati
rājā  hoti  cakkavatti  .pe.  rājā  samāno kiṃ labhati mahāpañño [4]-
nāssa  hoti  koci  paññāya  sadiso vā seṭṭho 5- vā kāmabhogīnaṃ rājā
samāno  idaṃ  labhati  .pe.  buddho  samāno  kiṃ  labhati  mahāpañño  hoti
puthupañño     hāsapañño     javanapañño    tikkhapañño    nibbedhikapañño
nāssa  hoti  koci  paññāya  sadiso  vā  seṭṭho  5-  vā sabbasattānaṃ
buddho    samāno   idaṃ   labhati   .   etamatthaṃ   bhagavā   avoca  .
@Footnote: 1 Ma. Yu. ca. 2 Ma. Yu. ...lomikaṃ. 3 Ma. ...vikkamoti. 4 Ma. Yu. hoti.
@5 Yu. visiṭṭho.
Tatthetaṃ vuccati
     [147] Pure puratthā purimāsu jātisu
               aññātukāmo paripucchitā ahu
               sussusitā pabbajitaṃ upāsitā
               atthantaro atthakathaṃ nisāmayi.
               Paññāpaṭilābhagatena 1- kammunā
               manussabhūto sukhumacchavī ahu
               byākaṃsu uppāṭanimittakovidā 2-
               sukhumāni atthāni avecca dakkhati 3-.
               Sace na pabbajjamupeti tādiso
               vatteti cakkaṃ paṭhaviṃ pasāsati
               atthānusiṭṭhīsu pariggahesu ca
               na tena seyyo sadiso na 4- vijjati.
               Sace va 5- pabbajjamupeti tādiso
               nekkhammachandābhirato vicakkhaṇo
               paññāvisiṭṭhaṃ labhate anuttaraṃ
               pappoti bodhiṃ varabhūrimedhasoti.
     [148]  Yaṃpi  bhikkhave  tathāgato  purimaṃ  jātiṃ  purimaṃ bhavaṃ purimaṃ niketaṃ
pubbe    manussabhūto    samāno   akkodhano   ahosi   anupāyāsabahulo
bahunnaṃpi   6-   vutto   samāno   nābhisajji   na   kuppi  na  byāpajji
@Footnote: 1 Yu. ...katena. 2 Ma. Yu. uppāda.... 3 Ma. dakkhiti. 4 Ma. ca. Yu. va.
@5 Ma. ca. Yu. vasaddo na dissati. 6 Ma. Yu. bahumpi.
Na    patiṭṭhayi    na    kopañca    dosañca   appaccayañca   pātvākāsi
dātā   ca   ahosi   sukhumānaṃ   mudukānaṃ   attharaṇānaṃ   pāpuraṇānaṃ  1-
khomasukhumānaṃ   kappāsikasukhumānaṃ   koseyyasukhumānaṃ   kambalasukhumānaṃ  .  so
tassa    kammassa    katattā   upacitattā   .pe.   so   tato   cuto
itthattaṃ     āgato     samāno     imaṃ    mahāpurisalakkhaṇaṃ    paṭilabhati
suvaṇṇavaṇṇo hoti kāñcanasannibhataco.
     {148.1}  So  tena  lakkhaṇena samannāgato sace agāraṃ ajjhāvasati
rājā  hoti  cakkavatti  .pe.  rājā samāno kiṃ labhati lābhī hoti sukhumānaṃ
mudukānaṃ     attharaṇānaṃ    pāpuraṇānaṃ    khomasukhumānaṃ    kappāsikasukhumānaṃ
koseyyasukhumānaṃ   kambalasukhumānaṃ   rājā   samāno   idaṃ   labhati  .pe.
Buddho   samāno   kiṃ   labhati  lābhī  hoti  sukhumānaṃ  mudukānaṃ  attharaṇānaṃ
pāpuraṇānaṃ      khomasukhumānaṃ      kappāsikasukhumānaṃ      koseyyasukhumānaṃ
kambalasukhumānaṃ   buddho   samāno   idaṃ   labhati   .   etamatthaṃ   bhagavā
avoca. Tatthetaṃ vuccati
     [149] Akkodhañca adhiṭṭhahi adāsi 2-
               dānañca vatthāni sukhumāni succhavīni
               purimatarabhave ṭhito abhivisajji
               mahimiva suro abhivassaṃ 3-.
               Taṃ katvāna ito cuto dibbamupapajji
               sukataṃ phalavipākamanubhutvā kanakatanupaṭiko 4-
               idhābhibhavati 5- suravarataroriva indo.
@Footnote: 1 Ma. pāvuraṇānaṃ. 2 Yu. adāsi ca. 3 Yu. ābhivassaṃ. 4 ... tanusannibho.
@5 Yu. idha bhavati.
               Gehañcāvasati 1- naro apabbajjamicchaṃ
               mahatiṃ 2- mahiṃ pasāsati 3-
               pasayha sahidha sattaratanaṃ 4- paṭilabhati
               vipulasukhumacchavisuciñca 5-.
               Lābhī acchādanavatthamokkhapāpuraṇānaṃ
               bhavati yadi anagāriyatamupeti
               suhitapurimakataphalaṃ anubhavati
               na bhavati katassa panāsoti.
     [150]   Yaṃpi   bhikkhave   tathāgato  purimaṃ  jātiṃ  purimaṃ  bhavaṃ  purimaṃ
niketaṃ   pubbe   manussabhūto   samāno  cirappanaṭṭhe  sucirappavāsine  6-
ñātimitte   suhajje   sakhino   samānetā   ahosi   mātaraṃpi   puttena
samānetā    ahosi    puttaṃpi   mātarā   samānetā   ahosi   pitaraṃpi
puttena    samānetā    ahosi   puttaṃpi   pitarā   samānetā   ahosi
pitaraṃpi   7-   bhātarā  samānetā  ahosi  bhātaraṃpi  bhaginiyā  samānetā
ahosi    bhaginiṃpi   bhātarā   samānetā   ahosi   samaggiṃ   katvā   ca
abbhanumoditā   ahosi   .   so   tassa  kammassa  katattā  .pe.  so
tato   cuto   itthattaṃ   āgato  samāno  imaṃ  mahāpurisalakkhaṇaṃ  paṭilabhati
kosohitavatthaguyho hoti.
     {150.1}   So   tena   lakkhaṇena   samannāgato   sace  agāraṃ
ajjhāvasati    rājā    hoti    cakkavatti    .pe.   rājā   samāno
kiṃ   labhati   pahūtaputto   ahosi   8-   parosahassaṃ  kho  panassa  puttā
@Footnote: 1 Yu. gehamāvasati. 2 Ma. Yu. mahati. 3 Ma. Yu. anusāsati. 4 Yu. pasayha
@abhivasanavarataraṃ. 5 Yu. vipulaṃ sukhumañca succhaviñca. 6 Ma. Yu. sucirappavāsino.
@7 Ma. Yu. bhātarampi. 8 Ma. Yu. hoti.
Bhavanti   sūrā  vīraṅgarūpā  parasenappamaddanā  rājā  samāno  idaṃ  labhati
.pe.   buddho   samāno   kiṃ   labhati   pahūtaputto  ahosi  anekasahassaṃ
kho   panassa  puttā  bhavanti  sūrā  vīraṅgarūpā  parasenappamaddanā  buddho
samāno idaṃ labhati. Etamatthaṃ bhagavā avoca. Tatthetaṃ vuccati
     [151] Pure puratthā purimāsu jātisu
               cirappanaṭṭhe sucirappavāsino
               ñātīsuhajje sakhino samānayi
               samaggi katvā ca 1- anumoditā ahu.
               So tena kammena tidivaṃ apakkami 2-
               sukhañca khiḍḍā ratiyo ca annubhi 3-
               tato cavitvā punarāgato idha
               kosohitaṃ vindati vatthachādiyaṃ.
               Pahūtaputto bhavati 4- tathāvidho
               parosahassañca 5- bhavanti atrajā 6-
               sūrā ca vīrā ca amittatāpanā
               gihissa pītījananā 7- piyaṃ vadā.
               Pahutarā 8- pabbajitassa iriyato
               puttā bhavanti vacanānusārino 9-
               gihissa vā pabbajitassa vā pana 10-
               taṃ lakkhaṇaṃ bhavati 11- tadatthajotakanti.
@Footnote: 1 Ma. casaddo na dissati. 2 Ma. Yu. divaṃ samakkami. 3 Ma. anvabhi. Yu. ānubhi.
@4 Ma. bhavatī. 5 Yu. paro sahassassa. 6 Yu. atujā. 7 Ma. pīti jananā.
@8 Ma. Yu. bahutarā. 9 Yu. vacanānucārino. 10 Ma. Yu. puna. 11 Ma. jāyati.
     [152]  Yaṃpi  bhikkhave  tathāgato  purimaṃ  jātiṃ  purimaṃ bhavaṃ purimaṃ niketaṃ
pubbe    manussabhūto    samāno   mahājanasaṅgāhakaṃ   samekkhamāno   samaṃ
jānāti   1-   sāmaṃ   jānāti   purisaṃ   jānāti   purisavisesaṃ  jānāti
ayamidamarahati   ayamidamarahatīti   tattha   tattha   visesatthakaro   pure   2-
ahosi  .  so  tassa  kammassa  katattā  .pe.  so  tato cuto itthattaṃ
āgato     samāno    imāni    dve    mahāpurisalakkhaṇāni    paṭilabhati
nigrodhaparimaṇḍalo     ca    hoti    ṭhitoyeva    anonamanto    ubhohi
pāṇitalehi jannukāni parimasati parimajjati.
     {152.1}   So   tehi   lakkhaṇehi   samannāgato   sace  agāraṃ
ajjhāvasati   rājā   hoti   cakkavatti   .pe.   rājā   samāno   kiṃ
labhati    aḍḍho    hoti    mahaddhano    mahābhogo    pahūtajātarūparajato
pahūtavittūpakaraṇo       pahūtadhanadhañño      paripuṇṇakoṭṭhāgāro      3-
rājā   samāno   idaṃ  labhati  .pe.  buddho  samāno  kiṃ  labhati  aḍḍho
hoti    mahaddhano   mahābhogo   tassimāni   dhanāni   honti   seyyathīdaṃ
saddhādhanaṃ   sīladhanaṃ   hiridhanaṃ   ottappadhanaṃ   sutadhanaṃ   cāgadhanaṃ   paññādhanaṃ
buddho samāno idaṃ labhati. Etamatthaṃ bhagavā avoca. Tatthetaṃ vuccati
     [153] Tuliya 4- pavicaya 5- cintayitvā
               mahājanasaṅgāhakaṃ 6- samekkhamāno
               ayamidamarahatīti 7- tattha tattha
               purisavisesaṅkaro pure ahosi.
@Footnote: 1 Yu. saṃjānāti. 2 Yu. purisavisesakaro. 3 Ma. Yu. paripuṇṇako sakoṭṭhāgāro.
@4 Yu. tulaya. 5 Ma. paṭivicaya. Yu. paviceyya. 6 Ma. ... saṅgahanaṃ.
@Yu. ...saṅgahataṃ. 7 Ma. itisaddo na dissati.
               Samā ca panaṭṭhito 1- anonamanto
               phusati karehi ubhohi jannukāni
               mahiruhapparimaṇḍalo ahosi
               sucaritakammavipākasesakena.
               Bahuvividhanimittalakkhaṇaññū
               abhinipuṇā manujā byākariṃsu
               bahuvividhagihīnaṃ arahāni 2-
               paṭilabhati daharo susū kumāro
               idha ca 3- mahipatissa kāmabhogā
               gihīpatirūpakā bahū bhavanti
               yadi 4- pajahati sabbakāmabhogaṃ
               labhati anuttaraṃ uttamaṃ dhanagganti.
     [154]   Yaṃpi   bhikkhave   tathāgato  purimaṃ  jātiṃ  purimaṃ  bhavaṃ  purimaṃ
niketaṃ   pubbe   manussabhūto   samāno   bahujanassa   atthakāmo   ahosi
hitakāmo   phāsukāmo   yogakkhemakāmo   kintīme   saddhāya   vaḍḍheyyuṃ
sīlena   vaḍḍheyyuṃ   sutena   vaḍḍheyyuṃ  buddhiyā  vaḍḍheyyuṃ  5-  cāgena
vaḍḍheyyuṃ    dhammena    vaḍḍheyyuṃ    paññāya    vaḍḍheyyuṃ    dhanadhaññena
vaḍḍheyyuṃ     khettavatthunā    vaḍḍheyyuṃ    dvipadacatuppadehi    vaḍḍheyyuṃ
puttadārehi     vaḍḍheyyuṃ    dāsakammakaraporisehi    vaḍḍheyyuṃ    ñātīhi
vaḍḍheyyuṃ   mittehi   vaḍḍheyyuṃ   bandhavehi   vaḍḍheyyunti  .  so  tassa
@Footnote: 1 Ma. mahiṃ ca pana ṭhito. Yu. sa hi ca pana ṭhito. 2 Yu. ārahāni. 3 Yu. casaddo
@na dissati. 4 Ma. Yu. yadica. 5 Ma. Yu. buddhiyā vaḍḍheyyunti na dissati.
Kammassa   katattā   upacitattā   .pe.   so   tato   cuto   itthattaṃ
āgato     samāno     imāni    tīṇi    mahāpurisalakkhaṇāni    paṭilabhati
sīhapubbaddhakāyo ca hoti pittantaraṃso 1- ca samavaṭṭakkhandho ca.
     {154.1}  So  tehi  lakkhaṇehi samannāgato sace agāraṃ ajjhāvasati
rājā  hoti  cakkavatti  .pe. Rājā samāno kiṃ labhati aparihānadhammo hoti
na   parihāyati   dhanadhaññena   khettavatthunā  dvipadacatuppadehi  puttadārehi
dāsakammakaraporisehi    ñātīhi    mittehi    bandhavehi    na   parihāyati
sabbasampattiyā   rājā   samāno   idaṃ   labhati  .pe.  buddho  samāno
kiṃ   labhati   aparihānadhammo  hoti  na  parihāyati  saddhāya  sīlena  sutena
cāgena    paññāya   na   parihāyati   sabbasampattiyā   buddho   samāno
idaṃ labhati. Etamatthaṃ bhagavā avoca. Tatthetaṃ vuccati
     [155] Saddhāya sīlena sutena buddhiyā
               cāgena dhammena bahūhi sādhubhi
               dhanena dhaññena ca khettavatthunā
               puttehi dārehi catuppadehi ca
               ñātīhi mittehi ca bandhavehi
               balena vaṇṇena sukhena cūbhayaṃ
               kathaṃ na hāyeyyunti 2- parehi 3- icchati
               addhaṃ samiddhañca 4- panābhikaṅkhati.
               Sasīhapubbaddhasusaṇṭhito ahu
@Footnote: 1 Ma. Yu. citantaraṃso. 2 Ma. Yu. itisaddo na dissati. 3 Ma. Yu. pareti.
@4 Ma. Yu. atthassa middhī ca.
               Samavaṭṭakkhandho ca pittantaraṃso
               pubbe suciṇṇena katena kammunā
               ahāniyaṃ pubbanimittamassataṃ.
               Gihīpi dhaññena dhanena vaḍḍhati
               puttehi dārehi catuppadehi ca
               akiñcano pabbajito anuttaraṃ
               pappoti sambodhimahānadhammatanti 1-.
     [156]   Yaṃpi   bhikkhave   tathāgato  purimaṃ  jātiṃ  purimaṃ  bhavaṃ  purimaṃ
niketaṃ  pubbe  manussabhūto  samāno  sattānaṃ  avihesakajātiko  2- ahosi
pāṇinā  vā  leḍḍunā  vā  daṇḍena  vā  satthena  vā  .  so  tassa
kammassa   katattā   upacitattā   .pe.   so   tato   cuto   itthattaṃ
āgato   samāno   imaṃ   mahāpurisalakkhaṇaṃ   paṭilabhati   rasaggasaggī   hoti
uddhaggassa rasaharaṇiyo gīvāyaṃ jātā honti samavāharasaharaṇiyo 3-.
     {156.1}  So  tena  lakkhaṇena samannāgato sace agāraṃ ajjhāvasati
rājā   hoti  cakkavatti  .pe.  rājā  samāno  kiṃ  labhati  appābādho
hoti   appātaṅko   samavepākiniyā   gahaṇiyā   samannāgato  nātisītāya
nāccuṇhāya  rājā  samāno  idaṃ  labhati  .pe.  buddho  samāno kiṃ labhati
appābādho   hoti   appātaṅko   samavepākiniyā  gahaṇiyā  samannāgato
nātisītāya      nāccuṇhāya     majjhimāya     padhānakkhamāya     buddho
samāno idaṃ labhati. Etamatthaṃ bhagavā avoca. Tatthetaṃ vuccati
@Footnote: 1 Ma. Yu. sambodhiṃ asahānadhammatanti. 2 Ma. Yu. aviheṭhakajātiko.
@3 Ma. samābhivāhiniyo. Yu. samabhivāhiniyo.
     [157] Na pāṇinā na ca pana daṇḍaleḍḍunā 1-
               satthena vā maraṇavadhena vā pana 2-
               ubbādhanāya paritajjanāya vā
               na viheṭhayī janatamaheṭhako 3- ahu.
               Teneva so sugatisu pecca 4- modati
               sukhapphalaṃ kiriya 5- sukhāni vindati
               pāmuñjasā 6- rasaharaṇī susaṇṭhitā
               idhāgato labhati rasaggisaggitaṃ 7-.
               Tenāhu naṃ abhinipuṇā 8- vicakkhaṇā
               ayaṃ naro sukhabahulo bhavissati
               gihissa vā pabbajitassa vā pana 2-
               taṃ lakkhaṇaṃ bhavati tadatthajotakanti.
     [158]  Yaṃpi  bhikkhave  tathāgato  purimaṃ  jātiṃ  purimaṃ bhavaṃ purimaṃ niketaṃ
pubbe  manussabhūto  samāno  na  ca  9- visaṭaṃ na ca visāvi 10- na ca 11-
pana  vidheyyapekkhitā  12-  uju  13-  tathā  pasaṭamujumano  14-  hutvā
ujupekkhitā  ahosi  15-  piyacakkhunā  bahujanaṃ  udakkhitā  16-  ahosi.
So  tassa  kammassa  katattā  upacittatā  .pe.  so  tato cuto itthattaṃ
āgato  samāno  imāni  dve  mahāpurisalakkhaṇāni  paṭilabhati  abhinīlanetto
@Footnote: 1 Ma. na pāṇidaṇḍehi panātha leḍḍunā. 2 Yu. puna. 3 Yu. na heṭhayī janatumaheṭhako.
@4 Ma. Yu. sugatimupecca. 5 Ma. Yu. kariya. 6 Ma. samojasā. Yu. sampajjasā.
@7 Ma. Yu. rasaggasaggitaṃ. 8 Ma. atinipuṇā. 9-11 Yu. casaddo na dissati. 10 Ma.
@visāci. Yu. visācitaṃ. 12 Ma. Yu. viceyyapekkhitā. 13 Ma. ujuṃ. 14 Yu. ...
@mudumano. 15 Ma. Yu. hutvā ujupekkhitā ahosīti pāṭhattayaṃ natthi. 16 Ma. Yu.
@udikkhitā.
Ca hoti gopakhumo ca.
     {158.1}  So  tehi  lakkhaṇehi samannāgato sace agāraṃ ajjhāvasati
rājā  hoti  cakkavatti  .pe.  rājā  samāno  kiṃ labhati piyadassano hoti
bahuno  janassa  piyo  hoti  manāpo  brāhmaṇagahapatikānaṃ  negamajānapadānaṃ
gaṇakamahāmattānaṃ   anīkaṭṭhānaṃ  dovārikānaṃ  amaccānaṃ  pārisajjānaṃ  rājūnaṃ
bhogikānaṃ  1-  kumārānaṃ  rājā  samāno  idaṃ labhati .pe. Buddho samāno
kiṃ  labhati  piyadassano  hoti  bahuno janassa piyo hoti manāpo ca 2- bhikkhūnaṃ
bhikkhunīnaṃ   upāsakānaṃ   upāsikānaṃ   devānaṃ  manussānaṃ  asurānaṃ  nāgānaṃ
gandhabbānaṃ  buddho  samāno  idaṃ  labhati  .  etamatthaṃ  bhagavā  avoca .
Tatthetaṃ vuccati
     [159] Na ca visaṭaṃ na ca visāvi
               na ca pana vidheyyapekkhitā
               uju tathā pasaṭamujumano 3-
               piyacakkhunā bahujanaṃ udakkhitā.
               Sugatisu so phalavipākaṃ
               anubhavati tattha modati
               idha ca 4- bhavati gopakhumo
               abhinīlanettanayano sudassano.
               Abhiyogino ca nipuṇā
               bahupadanimittakovidā
               gopakhumanayanakusalā 5- manujā
@Footnote: 1 Ma. Yu. bhogiyānaṃ. 2 Ma. Yu. casaddo na dissati. 3 Yu. ...mudumano.
@4 Ma. Yu. ca pana .  5 Ma. Yu. sukhumanayanakusalā.
               Piyadassanoti abhinandasanti 1- naṃ.
               Piyadassano gihī santo ca
               bhavati bahujanapiyāyako 2-
               yadi pana 3- bhavati gihi samaṇo 4-
               hoti piyo bahūnaṃ sokanāsanoti.
     [160]  Yaṃpi  bhikkhave  tathāgato  purimaṃ  jātiṃ  purimaṃ bhavaṃ purimaṃ niketaṃ
pubbe   manussabhūto   samāno  bahujanapubbaṅgamo  ahosi  kusalesu  dhammesu
bahujanapāmokkho    kāyasucaritena    vacīsucaritena    manosucaritena    5-
dānasaṃvibhāge    sīlasamādāne    uposathūpavāse    matteyyatāya    6-
petteyyatāya     sāmaññatāya    brahmaññatāya    kulejeṭṭhāpacāyitāya
aññataraññataresu   ca   7-  adhikusalesu  dhammesu  .  so  tassa  kammassa
katattā   .pe.   so   tato   cuto   itthattaṃ  āgato  samāno  idaṃ
mahāpurisalakkhaṇaṃ paṭilabhati uṇhīsasīso hoti.
     {160.1}  So  tena  lakkhaṇena samannāgato sace agāraṃ ajjhāvasati
rājā  hoti  cakkavatti  .pe.  rājā  samāno  kiṃ  labhati  mahāssa jano
anvāyiko    hoti   brāhmaṇagahapatikā   negamajānapadā   gaṇakamahāmattā
anīkaṭṭhā   dovārikā   amaccā  pārisajjā  rājāno  bhogikā  kumārā
rājā   samāno  idaṃ  labhati  .pe.  buddho  samāno  kiṃ  labhati  mahāssa
jano   anvāyiko  hoti  bhikkhū  bhikkhuniyo  upāsakā  upāsikāyo  devā
manussā   asurā   nāgā   gandhabbā   buddho   samāno  idaṃ  labhati .
@Footnote: 1 Ma. Yu. abhiniddisanti. 2 Ma. bahujanapiyāyito. Yu. bahūnnaṃ piyāyito.
@3 Ma. Yu. yadica na. 4 gihī samaṇo hoti. 5 Ma. Yu. kāyasucarite vacīsucarite
@manosucarite .  6 Yu. metteyyatāya. 7 Yu. casaddo na dissati.
Etamatthaṃ bhagavā avoca. Tatthetaṃ vuccati
     [161] Pubbaṅgamo sucaritesu ahu
               dhammesu dhammacariyābhirato
               anvāyiko bahujanassa ahu
               saggesu vedayitha 1- puññaphalaṃ.
               Vedayitvā 2- so sucaritassa phalaṃ
               uṇhīsasīsattamidhajjhagamā
               byākaṃsu byañjananimittadharā
               pubbaṅgamo bahujanaṃ hessati 3-.
               Paṭibhogiyāni 4- manujesu idha
               pubbepi tassa abhiharanti tadā
               yadi khattiyo bhavati bhūmipati
               paṭihārakaṃ bahujane labhati.
               Atha ceva pabbajati so manujo
               dhammesu hoti paguṇo visavī
               tassānusāsanaguṇābhirato 5-
               anvāyiko bahujano bhavatīti.
     [162]   Yaṃpi   bhikkhave   tathāgato  purimaṃ  jātiṃ  purimaṃ  bhavaṃ  purimaṃ
niketaṃ   pubbe   manussabhūto   samāno   musāvādaṃ   pahāya   musāvādā
paṭivirato   ahosi   saccavādī  saccasandho  theto  paccayiko  avisaṃvādako
@Footnote: 1 Ma. Yu. vedayittha. 2 Yu. veditvā. 3 Yu. bahunnaṃ hessatāyaṃ.
@4 Ma. paṭibhogiyā .  5 Ma. tassānusāsaniguṇābhirato. Yu. tassānusāsanī guṇābhirato.
Lokassa  .  so  tassa  kammassa  katattā  .pe.  so tato cuto itthattaṃ
āgato     samāno    imāni    dve    mahāpurisalakkhaṇāni    paṭilabhati
ekekalomo    ca    hoti   uṇṇā   ca   bhamukantare   jātā   hoti
odātā mudu tūlasannibhā.
     {162.1}  So  tehi  lakkhaṇehi samannāgato sace agāraṃ ajjhāvasati
rājā  hoti  cakkavatti  .pe.  rājā  samāno  kiṃ  labhati  mahāssa jano
upavattati      brāhmaṇagahapatikā      negamajānapadā     gaṇakamahāmattā
anīkaṭṭhā   dovārikā   amaccā  pārisajjā  rājāno  bhogikā  kumārā
rājā   samāno  idaṃ  labhati  .pe.  buddho  samāno  kiṃ  labhati  mahāssa
jano    upavattati   bhikkhū   bhikkhuniyo   upāsakā   upāsikāyo   devā
manussā   asurā   nāgā   gandhabbā   buddho   samāno  idaṃ  labhati .
Etamatthaṃ bhagavā avoca. Tatthetaṃ vuccati
     [163] Saccappaṭiñño purimāsu jātisu
               advejjhavāco alikaṃ vivajjayi
               na so visaṃvādayitāpi kassaci
               bhūtena tacchena tathena bhāsayi 1-.
               Setā susukkā sumudu 2- tūlasannibhā
               uṇṇā sujātā bhamukantare ahu
               na lomakūpesu duve ajāyisuṃ
               ekekalomūpacitaṅgavā ahu.
               Taṃ lakkhaṇaññū bahavo samāgatā
@Footnote: 1 Yu. tosayi. 2 Ma. Yu. mudu.
               Byākaṃsu uppāṭanimittakovidā 1-
               uṇṇā ca lomā ca yathā susaṇṭhitā
               upavattati 2- īdisakaṃ bahujano 3-.
               Gihīpi 4- santaṃ upavattati jano
               bahu puratthā pakatena kammunā
               akiñcanaṃ pabbajitaṃ anuttaraṃ
               buddhaṃpi santaṃ upavattati janoti.
     [164]   Yaṃpi   bhikkhave   tathāgato  purimaṃ  jātiṃ  purimaṃ  bhavaṃ  purimaṃ
niketaṃ   pubbe   manussabhūto  samāno  pisuṇaṃ  vācaṃ  5-  pahāya  pisuṇāya
vācāya   paṭivirato   ahosi  ito  sutvā  na  amutra  akkhātā  imesaṃ
bhedāya   amutra  vā  sutvā  na  imesaṃ  akkhātā  amūsaṃ  bhedāya  iti
bhinnānaṃ   vā   sandhātā   sahitānaṃ   vā   anuppadātā   samaggārāmo
samaggarato   samagganandī   samaggakaraṇiṃ   vācaṃ   bhāsitā   ahosi  .  so
tassa   kammassa   katattā   .pe.   so  tato  cuto  itthattaṃ  āgato
samāno    imāni   dve   mahāpurisalakkhaṇāni   paṭilabhati   cattāḷīsadanto
ca 6- hoti aviraḷadanto ca.
     {164.1}  So  tehi  lakkhaṇehi samannāgato sace agāraṃ ajjhāvasati
rājā  hoti  cakkavatti  .pe.  rājā  samāno  kiṃ  labhati  abhejjapariso
hoti     abhejjassa     7-     honti    parisā    brāhmaṇagahapatikā
negamajānapadā     gaṇakamahāmattā    anīkaṭṭhā    dovārikā    amaccā
pārisajjā    rājāno    bhogikā   kumārā   rājā   samāno   idaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. uppāda.... 2 Ma. upavattatī. 3 Yu. edisakaṃ bahujjano. 4 Ma. Yu.
@gihimpi. 5 Yu. pisuṇāvācaṃ. 6 Yu. casaddo na dissati. 7 Ma. Yu.
@abhejjāssa.
Labhati    .pe.    buddho   samāno   kiṃ   labhati   abhejjapariso   hoti
abhesajjassa   honti   parisā   bhikkhū   bhikkhuniyo  upāsakā  upāsikāyo
devā   manussā   asurā   nāgā   gandhabbā   buddho   samāno   idaṃ
labhati. Etamatthaṃ bhagavā avoca. Tatthetaṃ vuccati
     [165] Savebhutiyaṃ 1- sahitabhedakāriṃ
               bhedappavaḍḍhanavivādakāriṃ
               kalahappavaḍḍhanaakiccakāriṃ
               sahitānaṃ bhedajananiṃ nabhaṇi.
               Avivādavaḍḍhanakariṃ sugiraṃ 2-
               bhinnāna sandhijananiṃ 3- abhaṇi
               kalahaṃ janassa panudi 4- samaṅgī
               sattehi 5- nandati pamodati ca
               sugatisu so phalavipākaṃ
               anubhavati tattha modati
               dantā idha honti aviraḷā 6- sahitā
               caturo dasassa mukhajā susaṇṭhitā.
               Yadi khattiyo bhavati bhūmipati
               avibhedayassa 7- parisā bhavati 8-
               samaṇo ca hoti virajo vimalo
               parisāssa hoti anugatā acalāti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. vebhūtiyaṃ. 2 Yu. giraṃ. 3 Ma. Yu. bhinnānusandhijananiṃ. 4 Ma. panudī.
@5 Ma. Yu. sahitehi. 6 Yu. avirā. 7 Ma. avibhediyāya. Yu. avīheṭhiyāssa.
@8 Yu. bhavanti.
     [166]   Yaṃpi   bhikkhave   tathāgato  purimaṃ  jātiṃ  purimaṃ  bhavaṃ  purimaṃ
niketaṃ   pubbe   manussabhūto   samāno   pharusaṃ   vācaṃ   pahāya  pharusāya
vācāya    paṭivirato   ahosi   yā   sā   vācā   nelā   kaṇṇasukhā
pemanīyā    hadayaṅgamā    porī   bahujanakantā   bahujanamanāpā   tathārūpiṃ
vācaṃ   bhāsitā   ahosi   .   so  tassa  kammassa  katattā  upacitattā
.pe.   so   tato   cuto   itthattaṃ   āgato  samāno  imāni  dve
mahāpurisalakkhaṇāni    paṭilabhati    pahūtajivho    ca    hoti   brahmassaro
ca karavikabhāṇī.
     {166.1}  So  tehi  lakkhaṇehi samannāgato sace agāraṃ ajjhāvasati
rājā  hoti  cakkavatti  .pe. Rājā samāno kiṃ labhati ādeyyavāco hoti
ādiyantassa     1-     vacanaṃ     brāhmaṇagahapatikā     negamajānapadā
gaṇakamahāmattā   anīkaṭṭhā   dovārikā   amaccā   pārisajjā  rājāno
bhogikā  kumārā  rājā  samāno  idaṃ  labhati . .pe. Buddho samāno kiṃ
labhati   ādeyyavāco   hoti   ādiyantassa  1-  vacanaṃ  bhikkhū  bhikkhuniyo
upāsakā   upāsikāyo   devā   manussā   asurā   nāgā   gandhabbā
buddho samāno idaṃ labhati. Etamatthaṃ bhagavā avoca. Tatthetaṃ vuccati
     [167] Akkosabhaṇḍanavihesakāriṃ
               ubbādhakaraṃ 2- bahujanappamaddanaṃ
               abāḷhagiraṃ so nabhaṇi pharusaṃ
               madhuraṃ bhaṇi susahitaṃ sakhilaṃ.
@Footnote: 1 Ma. Yu. ādiyantissa. 2 Ma. ubbādhikaṃ. Yu. ubbāyikaṃ.
               Manaso piyā hadayagāminiyo
               vācā so erayati kaṇṇasukhā
               vācā suciṇṇaphalamanubhavi
               saggesu vedayitha 1- puññaphalaṃ
               viditvā so sucaritassa phalaṃ
               brahmassarattamidhajjhagamā
               jivhāssa hoti vipulā puthulā 2-
               ādeyyavākyavacano bhavati
               gihinopi ijjhati yathā bhaṇato
               atha ce 3- pabbajati so manujo
               ādiyantassa vacanaṃ janakā 4-
               bahuno bahuṃ subhaṇitaṃ bhaṇatoti.
     [168]  Yaṃpi  bhikkhave  tathāgato  purimaṃ  jātiṃ  purimaṃ bhavaṃ purimaṃ niketaṃ
pubbe    manussabhūto    samāno    samphappalāpaṃ   pahāya   samphappalāpā
paṭivirato   ahosi   kālavādī   bhūtavādī   dhammavādī   atthavādī   [5]-
vinayavādī  nidhānavatiṃ  vācaṃ  bhāsitā  [6]-  kālena  sāpadesaṃ pariyantavatiṃ
atthasañhitaṃ   .   so   tassa   kammassa   katattā   upacitattā   .pe.
So   tato   cuto   itthattaṃ   āgato   samāno   imaṃ  mahāpurisalakkhaṇaṃ
paṭilabhati sīhahanu hoti.
     {168.1}   So   tena   lakkhaṇena   samannāgato   sace  agāraṃ
ajjhāvasati    rājā    hoti    cakkavatti    .pe.   rājā   samāno
@Footnote: 1 Ma. Yu. vedayatha. 2 Yu. thūlā. 3 Yu. cepi. 4 Ma. Yu. janatā. 5 Ma. Yu.
@dhammavādī. 6 Ma. Yu. ahosi.
Kiṃ    labhati    appadhaṃsiko    hoti   kenaci   manussabhūtena   paccatthikena
paccāmittena   rājā   samāno  idaṃ  labhati  .pe.  buddho  samāno  kiṃ
labhati   appadhaṃsiko   hoti  abbhantarehi  vā  bāhirehi  vā  paccatthikehi
paccāmittehi   rāgena   vā  dosena  vā  mohena  vā  samaṇena  vā
brāhmaṇena  vā  devena  vā  mārena  vā  brahmunā  vā  kenaci vā
lokasmiṃ   buddho   samāno  idaṃ  labhati  .  etamatthaṃ  bhagavā  avoca .
Tatthetaṃ vuccati
     [169] Na samphappalāpaṃ na vuccaddhatanti 1-
               avikiṇṇavacanabyapatho ca 2- ahosi
               ahitamapi 3- ca apanudi hitamapi ca
               bahujanasukhañca abhaṇi.
               Taṃ katvāna ito cuto divamupapajji
               sukataphalavipākamanobhosi 4-
               caviya punaridhāgato samāno
               dviduggamavaratarahanuttamalattha.
               Rājā hoti sudduppadhaṃsiyo manujindo
               manujādhipati mahānubhāvo
               tidivapuravarasamo bhavati
               suravarataroriva indo.
               Gandhabbāsurasakkarakkhasebhi 5- surebhi 6-
@Footnote: 1 Ma. Yu. na muddhataṃ. 2 Ma. casaddo na dissati. Yu. va. 3 Yu. ahitampi ...
@hitampi .  4 Ma. Yu. ...nubhosi. 5 Ma. ...yakkharakkhasebhi. 6 Yu. ...rakkhasehi
@surehi.
               Na hi bhavati suppadhaṃsiyo tathatto
               yadi bhavati [1]- tathāvidho idha
               disā ca pati disā ca vidisā cāti.
     [170]  Yaṃpi  bhikkhave  tathāgato  purimaṃ  jātiṃ  purimaṃ bhavaṃ purimaṃ niketaṃ
pubbe  manussabhūto  samāno  micchāājīvaṃ  2-  pahāya sammāājīvena jīvikaṃ
kappesi       tulākūṭakaṃsakūṭamānakūṭaukkoṭanavañcananikatisāviyogā       3-
chedanavadhabandhanaviparāmosaālopasāhasākārā   4-   paṭivirato   ahosi .
So  tassa  kammassa  katattā  upacitattā  ussannattā  vipulattā  kāyassa
bhedā  paraṃ  maraṇā  sugatiṃ  saggaṃ  lokaṃ upapajjati. So tassa aññe deve
dasahi   ṭhānehi  adhigaṇhāti  dibbena  āyunā  dibbena  vaṇṇena  dibbena
yasena  dibbena  sukhena  5-  dibbena adhipateyyena dibbehi rūpehi dibbehi
saddehi  dibbehi  gandhehi  dibbehi  rasehi  dibbehi  phoṭṭhabbehi . So
tato   cuto  itthattaṃ  āgato  samāno  imāni  dve  mahāpurisalakkhaṇāni
paṭilabhati samadanto ca hoti susukkadāṭho ca.
     {170.1}  So  tehi  lakkhaṇehi samannāgato sace agāraṃ ajjhāvasati
rājā   hoti   cakkavatti   dhammiko   dhammarājā   cāturanto   vijitāvī
janapadaṭṭhāvariyappatto       sattaratanasamannāgato      .      tassimāni
satta    ratanāni   bhavanti   seyyathīdaṃ   cakkaratanaṃ   hatthiratanaṃ   assaratanaṃ
maṇiratanaṃ    itthīratanaṃ    gahapatiratanaṃ    pariṇāyakaratanameva    sattamaṃ   .
Parosahassaṃ    kho    panassa    puttā    bhavanti    sūrā    vīraṅgarūpā
parasenappamaddanā   .   so   imaṃ   paṭhaviṃ  sāgarapariyantaṃ  akhīlaṃ  animittaṃ
@Footnote: 1 Yu. gihī. 2 Ma. Yu. micchājīvaṃ. 3 Yu. sāciyogā. 4 Ma. ...sahasākārā.
@5 Ma. dibbena sukhena dibbena yasena.
Akaṇṭakaṃ   iddhaṃ   phītaṃ  khemaṃ  sivaṃ  nirabbudaṃ  adaṇḍena  asatthena  dhammena
samena  1-  abhivijiya  ajjhāvasati  rājā samāno kiṃ labhati suciparivāro hoti
sucissa     honti     parivārā     brāhmaṇagahapatikā    negamajānapadā
gaṇakamahāmattā   anīkaṭṭhā   dovārikā   amaccā   pārisajjā  rājāno
bhogikā  kumārā  rājā  samāno  idaṃ  labhati . Sace kho pana agārasmā
anāgāriyaṃ  pabbajati  arahaṃ  hoti  sammāsambuddho  loke vivaṭacchado buddho
samāno   kiṃ   labhati  suciparivāro  hoti  sucissa  honti  parivārā  bhikkhū
bhikkhuniyo  upāsakā  upāsikāyo  devā  manussā  asurā nāgā gandhabbā
buddho samāno idaṃ labhati. Etamatthaṃ bhagavā avoca. Tatthetaṃ vuccati
     [171] Micchājīvañca avassaji samena
               vuttiṃ sucinā so janayittha dhammikena
               ahitamapi ca apanudi hitamapi ca
               bahujanasukhañca acari 2-.
               Sagge vedayati naro suphalāni 3-
               karitvā nipuṇebhi vidūbhi sabbhi 4-
               vaṇṇitāni tidivapuravarasamo
               abhiramati ratikhiḍḍāsamaṅgī.
               Aladdhā na 5- manussakaṃ bhavaṃ tato caviya 6-
               puna 7- sukataphalavipākasesakena
               paṭilabhati lapanajaṃ samamapi
@Footnote: 1 Ma. Yu. ayaṃ na dissati. 2 Yu. ācari. 3 Ma. Yu. sukhapphalāni. 4 Yu. samabbhi.
@5 Ma. laddhāna. Yu. laddhā. 6 Ma. cavitvāna. 7 Ma. punasaddo na dissati.
               Suci ca suvisuddhasusukkaṃ 1-.
               Taṃ veyyañjanikā samāgatā bahavo
               byākaṃsu nipuṇā sammatā manujā 2-
               sucijanaparivāragaṇo bhavati
               dijasamasukkasucisobhanadanto 3-.
               Rañño hoti bahujano suciparivāro
               mahatimaṃ mahimanusāsato ca
               pasayha na ca janapadatudanaṃ
               hitamapi ca bahujanasukhaṃ 4- caranti
               atha ce pabbajati bhavati vipāpo
               samaṇo samitarajo vivaṭacchado
               vigatadarathakilamatho imaṃpi ca
               paraṃpi paramaṃpi ca passati lokaṃ.
               Tassovādakarā bahugihī ca
               pabbajitā ca asuci vigarahitapanudipāpassa 5-
               hi sucībhi 6- parivuto
               bhavati malakhilakalikilesepanudebhīti 7-.
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti 8-.
                  Lakkhaṇasuttaṃ niṭṭhitaṃ sattamaṃ.
                     ------------
@Footnote: 1 Ma. sucisusukkaṃ. Yu. suvisuddhaṃ suvisukkaṃ. 2 Yu. manujindā. 3 Yu.
@dijā ... .  4 Ma. ...sukhañca. 5 Ma. garahitaṃ dhunanti pāpaṃ. Yu. vigarahitaṃ dhunanti
@pāpaṃ. 6 Ma. sa hi sucībhi. Yu. sa hi suci. 7 Ma. Yu. ...panudetīti. 8 idamavoca
@bhagavā .pe. abhinanduntīti ime pāṭhā na dissanti.
                       Siṅgālakasuttaṃ
     [172]   Evamme  sutaṃ  .  ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  rājagahe  viharati
veḷuvane   kalandakanivāpe  .  tena  kho  pana  samayena  siṅgālako  1-
gahapatiputto   kālasseva   vuṭṭhāya   rājagahā   nikkhamitvā   allavattho
allakeso    pañjaliko    puthuddisā   namassati   puratthimaṃ   disaṃ   dakkhiṇaṃ
disaṃ pacchimaṃ disaṃ uttaraṃ disaṃ heṭṭhimaṃ disaṃ uparimaṃ disaṃ.
     [173]   Athakho  bhagavā  pubbaṇhasamayaṃ  nivāsetvā  pattacīvaramādāya
rājagahaṃ    piṇḍāya    pāvisi   .   addasā   kho   bhagavā   siṅgālakaṃ
gahapatiputtaṃ    kālasseva    vuṭṭhāya   rājagahā   nikkhamitvā   allavatthaṃ
allakesaṃ    pañjalikaṃ    puthuddisā    namassantaṃ   puratthimaṃ   disaṃ   dakkhiṇaṃ
disaṃ   pacchimaṃ  disaṃ  uttaraṃ  disaṃ  heṭṭhimaṃ  disaṃ  uparimaṃ  disaṃ  disvāna  2-
siṅgālakaṃ  gahapatiputtaṃ  etadavoca  kinnu  3-  tvaṃ  gahapatiputta  kālasseva
vuṭṭhāya    rājagahā    nikkhamitvā   allavattho   allakeso   pañjaliko
puthuddisā   namassasi   puratthimaṃ   disaṃ   .pe.   uparimaṃ  disanti  .  pitā
mama  4-  bhante  kālaṃ  karonto evaṃ 5- avaca disā tāta namasseyyāsīti
so  kho  ahaṃ  bhante  pitu  vacanaṃ  sakkaronto garukaronto 6- mānento
pūjento    kālasseva    vuṭṭhāya   rājagahā   nikkhamitvā   allavattho
allakeso    pañjaliko   puthuddisā   namassāmi   puratthimaṃ   disaṃ   .pe.
@Footnote: 1 sigālakotipi pāṭho. 2 Ma. Yu. disvā. 3 Ma. kiṃ nu kho. 4 Ma. Yu. maṃ.
@5 Yu. ayaṃ na dissati. 6 Ma. garuṃ karonto.
Uparimaṃ   disanti   .   na   kho   gahapatiputta  ariyassa  vinaye  evaṃ  cha
disā   namassitabbāti   .   yathākathaṃ   pana   bhante  ariyassa  vinaye  cha
disā   namassitabbā   sādhu   me   bhante  bhagavā  tathā  dhammaṃ  desetu
yathā ariyassa vinaye cha disā namassitabbāti.
     [174]    Tenahi    gahapatiputta    suṇāhi    sādhukaṃ   manasikarohi
bhāsissāmīti   .   evaṃ  bhanteti  kho  siṅgālako  gahapatiputto  bhagavato
paccassosi   .  bhagavā  etadavoca  yato  kho  gahapatiputta  ariyasāvakassa
cattāro   kammakkilesā   pahīnā  honti  catūhi  1-  ṭhānehi  pāpakammaṃ
na  karoti  cha ca bhogānaṃ apāyamukhāni na sevati so evaṃ cuddasapāpakāpagato
chadisāpaṭicchādī   hoti   2-   ubholokavijayāya   paṭipanno   hoti  tassa
ayañceva  loko  āraddho  hoti paro ca loko. So 3- kāyassa bhedā
paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati.
     {174.1}   Katamassa   cattāro  kammakkilesā  pahīnā  honti .
Pāṇātipāto   kho  gahapatiputta  kammakkileso  adinnādānaṃ  kammakkileso
kāmesu   micchācāro   kammakkileso   musāvādo  kammakkileso  imassa
cattāro  kammakkilesā  pahīnā  hontīti  .  idamavoca bhagavā idaṃ vatvāna
sugato athāparaṃ etadavoca satthā
     [175] Pāṇātipāto adinnādānaṃ     musāvādo pavuccati 4-
                 paradāragamanañceva                  na pasaṃsanti 5- paṇḍitāti.
     [176]   Katamehi   catūhi  ṭhānehi  pāpakammaṃ  na  karoti  chandāgatiṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. catuhi ca. 2 Ma. Yu. ayaṃ na dissati. 3 Yu. ayaṃ na dissati.
@4 Ma. Yu. musāvādo ca vuccati. 5 Ma. Yu. nappasaṃsanti.
Gacchanto   pāpakammaṃ   karoti   dosāgatiṃ   gacchanto   pāpakammaṃ  karoti
mohāgatiṃ   gacchanto   pāpakammaṃ   karoti   bhayāgatiṃ  gacchanto  pāpakammaṃ
karoti   .   yato   kho   gahapatiputta   ariyasāvako   neva   chandāgatiṃ
gacchati   na   dosāgatiṃ   gacchati   na   mohāgatiṃ   gacchati   na  bhayāgatiṃ
gacchati   .  imehi  catūhi  ṭhānehi  pāpakammaṃ  na  karotīti  .  idamavoca
bhagavā idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā
     [177] Chandā dosā bhayā mohā      yo dhammaṃ ativattati
                 nihīyati tassa yaso 1-           kāḷapakkheva candimā
                 chandā dosā bhayā mohā     yo dhammaṃ nātivattati
                 āpūrati tassa yaso 1-         sukkapakkheva candimāti.
     [178]   Katamāni   cha   bhogānaṃ   apāyamukhāni   na   sevati  .
Surāmerayamajjapamādaṭṭhānānuyogo   kho   gahapatiputta   bhogānaṃ  apāyamukhaṃ
vikālavisikhācariyānuyogo    bhogānaṃ   apāyamukhaṃ   samajjābhicaraṇaṃ   bhogānaṃ
apāyamukhaṃ   jūtappamādaṭṭhānānuyogo  bhogānaṃ  apāyamukhaṃ  pāpamittānuyogo
bhogānaṃ apāyamukhaṃ ālassānuyogo bhogānaṃ apāyamukhaṃ.
     [179]   Cha   khome  gahapatiputta  ādīnavā  surāmerayamajjapamādaṭ-
ṭhānānuyoge    sandiṭṭhikā    dhanajāni   2-   kalahappavaḍḍhanī   rogānaṃ
āyatanaṃ    akittisañjananī    hirikopinaniddaṃsanī   paññāya   dubbalīkaraṇītveva
chaṭṭhaṃ  padaṃ  bhavati  .  ime  kho  gahapatiputta  cha ādīnavā surāmerayamajja-
pamādaṭṭhānānuyoge.
@Footnote: 1 Ma. yaso tassa. 2 Yu. dhanañjāni.
     [180]   Cha  khome  gahapatiputta  ādīnavā  vikālavisikhācariyānuyoge
attāpissa    agutto    arakkhito    hoti    puttadāropissa   agutto
arakkhito    hoti   sāpateyyaṃpissa   aguttaṃ   arakkhitaṃ   hoti   saṅkiyo
ca   hoti  tesu  tesu  1-  ṭhānesu  abhūtavacanañca  tasmiṃ  rūhati  bahūnañca
dukkhadhammānaṃ  purakkhito  2-  hoti  .  ime  kho  gahapatiputta cha ādīnavā
vikālavisikhācariyānuyoge.
     [181]  Cha  khome  gahapatiputta  ādīnavā  samajjābhicaraṇe  kva  3-
naccaṃ   kva   gītaṃ   kva   vāditaṃ   kva   akkhānaṃ   kva  pāṇissaraṃ  kva
kumbhathūnanti. Ime kho gahapatiputta cha ādīnavā samajjābhicaraṇe.
     [182]   Cha  khome  gahapatiputta  ādīnavā  jūtappamādaṭṭhānānuyoge
jayaṃ  veraṃ  pasavati  jino  vittamanusocati  4- sandiṭṭhikā dhanajāni sabhāgatassa
vacanaṃ    na   rūhati   mittāmaccānaṃ   paribhūto   hoti   āvāhavivāhakānaṃ
appatthito     hoti     akkhadhutto     [5]-    purisapuggalo    nālaṃ
dārabharaṇāyāti    6-    .   ime   kho   gahapatiputta   cha   ādīnavā
jūtappamādaṭṭhānānuyoge.
     [183]   Cha   khome  gahapatiputta  ādīnavā  pāpamittānuyoge  ye
dhuttā   ye   soṇḍā   ye   pipāsā   ye  nekatikā  ye  vañcanikā
ye   sāhasikā   tyāssa   mittā   honti   te   sahāyā   .  ime
kho gahapatiputta cha ādīnavā pāpamittānuyoge.
     [184]  Cha  khome  gahapatiputta  ādīnavā  ālassānuyoge atisītanti
@Footnote: 1 Ma. Yu. pāpakesu. 2 Yu. purakkhato. 3 Sī. Yu. sabbavāresu kuvaṃ. 4 Yu.
@cittamanusocati. 5 Ma. ayaṃ. 6 Yu. dārābharaṇāyāti.
Kammaṃ    na    karoti    atiuṇhanti    kammaṃ   na   karoti   atisāyanti
kammaṃ    na   karoti   atipātoti   kammaṃ   na   karoti   aticchātosmīti
kammaṃ    na    karoti    atipipāsitosmīti    1-    kammaṃ   na   karoti
tassa   evaṃ   kiccāpadesabahulassa   viharato   anuppannā   ceva  bhogā
nuppajjanti   uppannā   ca   bhogā   parikkhayaṃ   gacchanti  .  ime  kho
gahapatiputta   cha   ādīnavā   ālassānuyogeti   .   idamavoca   bhagavā
idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā
     [185] Hoti pānasakhā nāma       hoti sammiyasammiyo
                yo ca atthesu jātesu      sahāyo hoti so sakhā.
               Ussūraseyyā paradārasevanā
                verappasaṅgo 2- ca anatthatā ca
                pāpā ca mittā sukadariyatā ca
                ete cha ṭhānā purisaṃ dhaṃsayanti.
          Pāpamitto pāpasakho          pāpaācāragocaro 3-
          asmā lokā paramhā ca       ubhayā dhaṃsate naro.
               Akkhitthiyo vāruṇī naccagītaṃ
               divāsoppaṃ pāricariyā akāle 4-
               pāpā ca mittā sukadariyatā ca
               ete cha ṭhānā purisaṃ dhaṃsayanti.
               Akkhehi dibbanti suraṃ pivanti
@Footnote: 1 Ma. Yu. atidhātosmīti. 2 Ma. verappasavo. 3 Yu. pāpacāragocaro. 4 Yu. akālaṃ.
               Yantitthiyo pāṇasamā paresaṃ
               nihīnasevī na ca vuḍḍhisevī 1-
               nihīyati 2- kāḷapakkheva candimā 3-
               yo vāruṇi adhano abhicchano 4-
               pipāsosi atthapāgato 5-
               udakamiva iṇaṃ vigāhati
               ākulaṃ 6- kāhati 7- khippamattano.
          Na divāsuppasīlena               rattinuṭṭhānadessinā 8-
          niccaṃ mattena soṇḍena       sakkā āvasituṃ gharaṃ.
          Atisītaṃ atiuṇhaṃ                  atisāyamidaṃ ahu
          iti vissaṭṭhakammante 9-     atthā accenti māṇave.
          Yo ca sītañca uṇhañca       tiṇā bhiyyo na maññati
          karaṃ purisakiccāni                  so sukhā 10- na vihāyatīti.
     [186]    Cattārome    gahapatiputta    amittā    mittappaṭirūpakā
veditabbā   aññadatthuharo  amitto  mittappaṭirūpako  veditabbo  vacīparamo
amitto     mittappaṭirūpako     veditabbo     anuppiyabhāṇī     amitto
mittappaṭirūpako    veditabbo    apāyasahāyo   amitto   mittappaṭirūpako
veditabbo.
     [187]   Catūhi   kho   gahapatiputta  ṭhānehi  aññadatthuharo  amitto
mittappaṭirūpako   veditabbo   aññadatthuharo   hoti   appena   bahumicchati
@Footnote: 1 Ma. Yu. vuddhasevī. 2 Ma. nihīyate. 3 Ma. cando. 4 Ma. Yu. yo vāruṇī addhano
@akiñcano 5 Ma. pipāso pivaṃ papāgato. Yu. pipāso pibampapāgato. 6 Yu. akulaṃ.
@7 Ma. akulaṃ kāhiti. 8 Yu. ...dassinā. 9 Yu. vissaṭṭhakammanto. 10 Ma. sukhaṃ.
Bhayassa   kiccaṃ   na   1-   karoti  sevati  atthakāraṇā  .  imehi  kho
gahapatiputta    catūhi   ṭhānehi   aññadatthuharo   amitto   mittappaṭirūpako
veditabbo.
     [188]   Catūhi   kho   gahapatiputta   ṭhānehi   vacīparamo   amitto
mittappaṭirūpako   veditabbo   atītena  paṭisantharati  anāgatena  paṭisantharati
niratthakena   saṅgaṇhāti   paccuppannesu   kiccesu   byasanaṃ   dasseti .
Imehi  kho  gahapatiputta  catūhi  ṭhānehi  vacīparamo  amitto mittappaṭirūpako
veditabbo.
     [189]   Catūhi   kho   gahapatiputta   ṭhānehi  anuppiyabhāṇī  amitto
mittappaṭirūpako   veditabbo   pāpakammaṃpissa  2-  anujānāti  kalyāṇaṃpissa
anujānāti   3-   sammukhassa  4-  vaṇṇaṃ  bhāsati  parammukhassa  4-  avaṇṇaṃ
bhāsati  .  imehi  kho  gahapatiputta  catūhi  ṭhānehi  anuppiyabhāṇī  amitto
mittappaṭirūpako veditabbo.
     [190]   Catūhi   kho   gahapatiputta  ṭhānehi  apāyasahāyo  amitto
mittappaṭirūpako   veditabbo   surāmerayamajjapamādaṭṭhānānuyoge   sahāyo
hoti   vikālavisikhācariyānuyoge   sahāyo  hoti  samajjābhicaraṇe  sahāyo
hoti  jūtappamādaṭṭhānānuyoge  sahāyo  hoti  .  imehi  kho gahapatiputta
catūhi  ṭhānehi  apāyasahāyo  amitto  mittappaṭirūpako  veditabbo  5-.
Idamavoca bhagavā idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā
@Footnote: 1 Ma. Yu. nasaddo na dissati. 2 Ma. Yu. pāpakaṃpissa. 3 Yu. nānujānāti.
@4 Yu. ...mukhāssa. 5 Ma. Yu. veditabboti.
     [191] Aññadatthuharo mitto         yo ca mitto vacīparamo 1-
                anuppiyañca yo āhu 2-     apāyesu ca yo sakhā
                ete amitte cattāro         iti viññāya paṇḍito
                ārakā parivajjeyya             maggaṃ paṭibhayaṃ yathāti.
     [192]    Cattārome   gahapatiputta   mittā   suhadā   veditabbā
upakārako   mitto   suhado   veditabbo  samānasukhadukkho  mitto  suhado
veditabbo    atthakkhāyī    mitto    suhado    veditabbo   anukampako
mitto suhado veditabbo.
     [193]  Catūhi  kho  gahapatiputta  ṭhānehi  upakārako  mitto  suhado
veditabbo    pamattaṃ   rakkhati   pamattassa   sāpateyyaṃ   rakkhati   bhītassa
paṭisaraṇaṃ    hoti    uppannesu    kiccesu   karaṇīyesu   taddiguṇaṃ   bhogaṃ
anuppadeti   3-  .  imehi  kho  gahapatiputta  catūhi  ṭhānehi  upakārako
mitto suhado veditabbo.
     [194]   Catūhi   kho   gahapatiputta  ṭhānehi  samānasukhadukkho  mitto
suhado   veditabbo   guyhamassa   ācikkhati   guyhamassa   pariguyhati   4-
āpadāsu    na    vijahati   jīvitaṃpissa   atthāya   pariccattaṃ   hoti  .
Imehi    kho    gahapatiputta   catūhi   ṭhānehi   samānasukhadukkho   mitto
suhado veditabbo.
     [195]  Catūhi  kho  gahapatiputta  ṭhānehi  atthakkhāyī  mitto  suhado
veditabbo   pāpā   nivāreti   kalyāṇe   niveseti   assutaṃ  sāveti
@Footnote: 1 Ma. Yu. vacīparo. 2 Ma. Yu. āha. 3 Yu. anuppādeti. 4 Ma. Yu. parigūhati.
Saggassa   maggaṃ   ācikkhati   .  imehi  kho  gahapatiputta  catūhi  ṭhānehi
atthakkhāyī mitto suhado veditabbo.
     [196]   Catūhi   kho   gahapatiputta   ṭhānehi   anukampako   mitto
suhado    veditabbo    abhavenassa    na    nandati   bhavenassa   nandati
avaṇṇaṃ    bhaṇamānaṃ    nivāreti   vaṇṇaṃ   bhaṇamānaṃ   pasaṃsati   .   imehi
kho    gahapatiputta    catūhi    ṭhānehi    anukampako    mitto   suhado
veditabboti   .   idamavoca   bhagavā   idaṃ   vatvāna   sugato  athāparaṃ
etadavoca satthā
     [197] Upakāro ca yo mitto       sukhadukkho ca yo sakhā 1-
          atthakkhāyī ca yo mitto         yo ca mittānukampako.
          Etepi mitte cattāro           iti viññāya paṇḍito
          sakkaccaṃ payirupāseyya           mātā puttaṃva orasaṃ.
          Paṇḍito sīlasampanno          jalaṃ aggīva bhāsati
          bhoge saṃharamānassa                bhamarasseva irīyato.
          Bhogā sannicayaṃ yanti              vammikovūpacīyati
          evaṃ bhoge samāharitvā 2-      alamatto kule gihī 3-.
          Catudhā vibhaje bhoge                 save mittāni ganthati
          ekena bhoge bhuñjeyya          dvīhi kammaṃ payojaye
          catutthañca nidhāpeyya            āpadāsu bhavissatīti.
     [198]   Kathañca  gahapatiputta  ariyasāvako  chadisāpaṭicchādī  hoti .
@Footnote: 1 Ma. sukhe dukkhe ca yo sakhā. Yu. yo ca mitto sukhe dukkhe. 2 Ma. samāhatvā.
@Yu. samāhantvā. 3 alamattho kule gihi.
Cha  imā  1-  gahapatiputta  disā  veditabbā  puratthimā  disā mātāpitaro
veditabbā    dakkhiṇā   disā   ācariyā   veditabbā   pacchimā   disā
puttadārā    veditabbā    uttarā    disā   mittāmaccā   veditabbā
heṭṭhimā     disā     dāsakammakarā    veditabbā    uparimā    disā
samaṇabrāhmaṇā veditabbā.
     [199]   Pañcahi   kho   gahapatiputta   ṭhānehi   puttena  puratthimā
disā   mātāpitaro   paccupaṭṭhātabbā   bhato   nesaṃ   bharissāmi   kiccaṃ
nesaṃ    karissāmi   kulavaṃsaṃ   ṭhapessāmi   dāyajjaṃ   paṭipajjāmi   athavā
pana   2-   petānaṃ  kālakatānaṃ  dakkhiṇaṃ  anuppadassāmīti  .  imehi  kho
gahapatiputta   pañcahi   ṭhānehi   puttena   puratthimā   disā  mātāpitaro
paccupaṭṭhitā   pañcahi   kho   3-   ṭhānehi   puttaṃ   anukampanti  pāpā
nivārenti    kalyāṇe    nivesenti    sippaṃ   sikkhāpenti   paṭirūpena
dārena   saññojenti   samaye   dāyajjaṃ   niyyādenti  .  imehi  kho
gahapatiputta   pañcahi   ṭhānehi   puttena   puratthimā   disā  mātāpitaro
paccupaṭṭhitā   imehi   pañcahi   ṭhānehi   puttaṃ   anukampanti   evamassa
esā puratthimā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā.
     [200]   Pañcahi   kho  gahapatiputta  ṭhānehi  antevāsinā  dakkhiṇā
disā  ācariyā  paccupaṭṭhātabbā  uṭṭhānena  upaṭṭhānena  sussusāya  4-
pāricariyāya   sakkaccaṃ   sippaṃ   paṭiggahaṇena  .  imehi  kho  gahapatiputta
pañcahi   ṭhānehi   antevāsinā   dakkhiṇā  disā  ācariyā  paccupaṭṭhitā
@Footnote: 1 Yu. chayimā .  2 Yu. atha ca pana .  3 Ma. Yu. khosaddo na dissati.
@4 Yu. sussūsāya.
Pañcahi    ṭhānehi   antevāsiṃ   anukampanti   suvinītaṃ   vinenti   sugahitaṃ
gāhāpenti   sabbasippesu   taṃ   1-  samakkhāyino  bhavanti  mittāmaccesu
paṭivedenti  2-  disāsu  parittāṇaṃ  karonti  .  imehi  kho  gahapatiputta
pañcahi   ṭhānehi   antevāsinā   dakkhiṇā  disā  ācariyā  paccupaṭṭhitā
imehi   pañcahi   ṭhānehi   antevāsiṃ   anukampanti   evamassa   esā
dakkhiṇā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā.
     [201]  Pañcahi  kho  gahapatiputta  ṭhānehi  sāmikena  pacchimā  disā
bhariyā   paccupaṭṭhātabbā   sammānanāya   avimānanāya   3-  anaticariyāya
issariyavossaggena   alaṅkārānuppadānena   .   imehi  kho  gahapatiputta
pañcahi   ṭhānehi   sāmikena  pacchimā  disā  bhariyā  paccupaṭṭhitā  pañcahi
ṭhānehi  sāmikaṃ anukampanti 4- susaṃvihitakammantā ca hoti susaṅgahitaparijanā 5-
ca  anaticārinī  ca sambhatañca anurakkhati dakkhā ca hoti analasā sabbakiccesu.
Imehi  kho  gahapatiputta  pañcahi  ṭhānehi  sāmikena  pacchimā  disā bhariyā
paccupaṭṭhitā   imehi  pañcahi  ṭhānehi  sāmikaṃ  anukampanti  4-  evamassa
esā pacchimā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā.
     [202]   Pañcahi   kho   gahapatiputta   ṭhānehi  kulaputtena  uttarā
disā  mittāmaccā  paccupaṭṭhātabbā  dānena  piyavajjena  6- atthacariyāya
samānattatāya   avisaṃvādanatāya   .   imehi   kho   gahapatiputta   pañcahi
ṭhānehi    kulaputtena    uttarā    disā    mittāmaccā   paccupaṭṭhitā
@Footnote: 1 Ma. Yu. sabbasippasutaṃ. 2 Ma. paṭiyādenti. Yu. parivedenti.
@3 Ma. anavamānanāya. 4 Ma. Yu. anukampati. 5 Ma. saṅgahitaparijanā.
@6 Yu. peyyavajjena.
Pañcahi    ṭhānehi   kulaputtaṃ   anukampanti   pamattaṃ   rakkhanti   pamattassa
sāpateyyaṃ   rakkhanti   bhītassa   saraṇaṃ   honti   āpadāsu   na  vijahanti
aparapajaṃpissa  1-  paṭipūjenti  .  imehi  kho  gahapatiputta  pañcahi ṭhānehi
kulaputtena   uttarā   disā   mittāmaccā   paccupaṭṭhitā  imehi  pañcahi
ṭhānehi  kulaputtaṃ  anukampanti  evamassa  esā  uttarā  disā paṭicchannā
hoti khemā appaṭibhayā.
     [203]  Pañcahi  kho  gahapatiputta  ṭhānehi  ayirakena  2-  heṭṭhimā
disā   dāsakammakarā   paccupaṭṭhātabbā   yathābalaṃ   kammantaṃ   saṃvidhānena
bhattavettanānuppadānena    3-    gilānupaṭṭhānena   acchariyānaṃ   rasānaṃ
saṃvibhāgena  samaye  vossaggena  .  imehi  kho gahapatiputta pañcahi ṭhānehi
ayirakena   heṭṭhimā   disā  dāsakammakarā  paccupaṭṭhitā  pañcahi  ṭhānehi
ayirakaṃ    anukampanti   pubbuṭṭhāyino   ca   honti   pacchānipātino   ca
dinnādāyino   ca   sukatakammakarā  ca  4-  kittivaṇṇaharā  ca  .  imehi
kho  gahapatiputta  pañcahi  ṭhānehi  ayirakena  heṭṭhimā  disā dāsakammakarā
paccupaṭṭhitā   imehi   pañcahi   ṭhānehi   ayirakaṃ   anukampanti  evamassa
esā heṭṭhimā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā.
     [204]   Pañcahi   kho   gahapatiputta   ṭhānehi  kulaputtena  uparimā
disā     samaṇabrāhmaṇā    paccupaṭṭhātabbā    mettena    kāyakammena
mettena    vacīkammena    mettena    manokammena    anāvaṭadvāratāya
āmisānuppadānena  .  imehi  kho  gahapatiputta  pañcahi ṭhānehi kulaputtena
@Footnote: 1 Ma. aparapajā cassa. Yu. aparapajaṃ ca pissa. 2 Ma. ayyirakena. 3 Ma. ...
@vetanānuppadānena. 4 Yu. dinnadāyino ca sukatakammakārakā ca.
Uparimā   disā   samaṇabrāhmaṇā   paccupaṭṭhitā   chahi   ṭhānehi  kulaputtaṃ
anukampanti    pāpā    nivārenti   kalyāṇe   nivesenti   kalyāṇena
manasā   anukampanti   assutaṃ  sāventi  sutaṃ  pariyodapenti  1-  saggassa
maggaṃ    ācikkhanti   .   imehi   kho   gahapatiputta   pañcahi   ṭhānehi
kulaputtena    uparimā    disā    samaṇabrāhmaṇā   paccupaṭṭhitā   imehi
chahi   ṭhānehi   kulaputtaṃ   anukampanti   evamassa  esā  uparimā  disā
paṭicchannā   hoti   khemā   appaṭibhayāti   .   idamavoca   bhagavā  idaṃ
vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā
     [205] Mātāpitā disā pubbā      ācariyā dakkhiṇā disā
          puttadārā disā pacchā             mittāmaccā ca uttarā
          dāsakammakarā heṭṭhā               uddhaṃ samaṇabrāhmaṇā
          etā disā namasseyya              alamatto 2- kule gihī.
          Paṇḍito sīlasampanno              saṇho ca paṭibhāṇavā
          nivātavutti atthaddho                 tādiso labhate yasaṃ
          uṭṭhānako analaso                   āpadāsu na vedhati
          acchiddavutti 3- medhāvī             tādiso labhate yasaṃ.
          Saṅgāhako mittakaro                  vadaññū vītamaccharo
          netā vinetā anunetā              tādiso labhate yasaṃ.
          Dānañca piyavajjañca 4-           atthacariyā ca yā idha
          samānatā ca dhammesu                  tattha tattha yathārahaṃ.
@Footnote: 1 Ma. pariyodāpenti. 2 Yu. alamattho. 3 Ma. acchinnavutti.
@4 Yu. peyyavajjañca.
          Ete kho saṅgahā loke              rathassāṇīva yāyato
          ete ca saṅgahā nāssu              na mātā puttakāraṇā
          labhetha mānaṃ pūjaṃ vā                   pitā vā puttakāraṇā.
          Yasmā ca saṅgahā ete              samapekkhanti 1- paṇḍitā
          tasmā mahattaṃ papponti           pāsaṃsā ca bhavanti teti.
     [206]  Evaṃ  vutte  siṅgālako  gahapatiputto  bhagavantaṃ  etadavoca
abhikkantaṃ   bhante   abhikkantaṃ   bhante   seyyathāpi   bhante   nikkujjitaṃ
vā   ukkujjeyya   paṭicchannaṃ   vā   vivareyya   mūḷhassa   vā   maggaṃ
ācikkheyya    andhakāre   vā   telappajjotaṃ   dhāreyya   cakkhumanto
rūpāni   dakkhantīti  evamevaṃ  bhagavatā  anekapariyāyena  dhammo  pakāsito
esāhaṃ    bhante    bhagavantaṃ   saraṇaṃ   gacchāmi   dhammañca   bhikkhusaṅghañca
upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṅgatanti.
                Siṅgālakasuttaṃ niṭṭhitaṃ aṭṭhamaṃ.
                 -----------------
@Footnote: 1 Yu. samavekkhanti.
                    Āṭānāṭiyasuttaṃ
     [207]   Evamme  sutaṃ  .  ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  rājagahe  viharati
gijjhakūṭe   pabbate   .   athakho   cattāro   mahārājā   mahatiyā  ca
yakkhasenāya   mahatiyā   ca   gandhabbasenāya  mahatiyā  ca  kumbhaṇḍasenāya
mahatiyā   ca   nāgasenāya   catuddisaṃ   rakkhaṃ   ṭhapetvā  catuddisaṃ  gumbaṃ
ṭhapetvā    catuddisaṃ    ovaraṇaṃ    ṭhapetvā    abhikkantāya    rattiyā
abhikkantavaṇṇā    kevalakappaṃ    gijjhakūṭaṃ   obhāsetvā   yena   bhagavā
tenupasaṅkamiṃsu     upasaṅkamitvā    bhagavantaṃ    abhivādetvā    ekamantaṃ
nisīdiṃsu   .   tepi   kho   yakkhā   appekacce  bhagavantaṃ  abhivādetvā
ekamantaṃ   nisīdiṃsu   appekacce   bhagavatā   saddhiṃ  sammodiṃsu  sammodanīyaṃ
kathaṃ   sāraṇīyaṃ   1-  vītisāretvā  ekamantaṃ  nisīdiṃsu  appekacce  yena
bhagavā     tenañjalimpaṇāmetvā     ekamantaṃ    nisīdiṃsu    appekacce
nāmagottaṃ    sāvetvā    ekamantaṃ   nisīdiṃsu   appekacce   tuṇhībhūtā
ekamantaṃ nisīdiṃsu.
     [208]   Ekamantaṃ   nisinno  kho  vessavaṇo  mahārājā  bhagavantaṃ
etadavoca   santi   hi   bhante   uḷārā   yakkhā  bhagavato  appasannā
santi   hi   bhante  uḷārā  yakkhā  bhagavato  pasannā  santi  hi  bhante
majjhimā   yakkhā   bhagavato   appasannā   santi   hi   bhante   majjhimā
yakkhā   bhagavato   pasannā   santi   hi   bhante  nīcā  yakkhā  bhagavato
appasannā santi hi bhante nīcā yakkhā bhagavato pasannā.
@Footnote: 1 Yu. sārāṇīyaṃ.
     {208.1}   Yebhuyyena   kho  pana  bhante  yakkhā  appasannāyeva
bhagavato   taṃ   kissa  hetu  bhagavā  hi  bhante  pāṇātipātā  veramaṇiyā
dhammaṃ   deseti   adinnādānā   veramaṇiyā   dhammaṃ   deseti   kāmesu
micchācārā   veramaṇiyā   dhammaṃ   deseti  musāvādā  veramaṇiyā  dhammaṃ
deseti   surāmerayamajjapamādaṭṭhānā   veramaṇiyā   dhammaṃ   deseti  .
Yebhuyyena   kho   pana   bhante   yakkhā  appaṭiviratāyeva  pāṇātipātā
appaṭiviratā     adinnādānā    appaṭiviratā    kāmesu    micchācārā
appaṭiviratā     musāvādā    appaṭiviratā    surāmerayamajjapamādaṭṭhānā
tesantaṃ   hoti  appiyaṃ  amanāpaṃ  .  santi  hi  bhante  bhagavato  sāvakā
araññe   vanapatthāni   pantāni   senāsanāni   paṭisevanti   appasaddāni
appanigghosāni   vijanavātāni   manussarāhaseyyakāni   paṭisallānasāruppāni
tattha   santi  uḷārā  yakkhā  nivāsino  ye  imasmiṃ  bhagavato  pāvacane
appasannā   tesaṃ   pasādāya   uggaṇhātu   bhante  bhagavā  āṭānāṭiyaṃ
rakkhaṃ    bhikkhūnaṃ   bhikkhunīnaṃ   upāsakānaṃ   upāsikānaṃ   guttiyā   rakkhāya
avihiṃsāya phāsuvihārāyāti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.
     {208.2}   Athakho   vessavaṇo   mahārājā   bhagavato  adhivāsanaṃ
viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ abhāsi
     [209] Vipassissa 1- namatthu           cakkhumantassa sirīmato
                 sikhissapi 2- namatthu            sabbabhūtānukampino.
                 Vessabhussa 3- namatthu        nhātakassa tapassino
@Footnote: 1 Yu. vipassissa ca. 2 Ma. sikhissapi ca. 3 Ma. vessabhussa ca.
               Namatthu kakusandhassa               mārasenappamaddino.
               Konāgamanassa namatthu           brāhmaṇassa vusīmato
               kassapassa 1- namatthu           vippamuttassa sabbadhi.
               Aṅgīrasassa namatthu               sakyaputtassa sirīmato
               yo imaṃ dhammamadesesi 2-       sabbadukkhā panūdanaṃ.
               Ye cāpi nibbutā loke         yathābhūtaṃ vipassisuṃ
              te janā apisuṇā                  mahantā vītasāradā.
              Hitaṃ devamanussānaṃ                 yaṃ namassanti gotamaṃ
              vijjācaraṇasampannaṃ               mahantaṃ vītasāradaṃ.
              Yato uggacchati suriyo 3-       ādicco maṇḍalīmahā
              yassa cuggacchamānassa           saṃvarīpi nirujjhati.
              Yassa cuggate suriye               divasoti pavuccati
              rahadopi tattha gambhīro            samuddo saritodako
              evantaṃ tattha jānanti            samuddo saritodako.
     [210] Ito sā purimā disā            iti naṃ ācikkhatī jano
                yaṃ disaṃ abhipāleti                mahārājā yasassi so
                gandhabbānaṃ ādhipati 4-      dhataraṭṭho iti 5- nāmaso
               ramatī naccagītehi                   gandhabbehi purakkhato.
               Puttāpi tassa bahavo            ekanāmāti me sutaṃ
               asīti dasa eko ca                  indanāmā mahabbalā
@Footnote: 1 Ma. kassapassa ca. 2 Ma. dhammaṃ desesi. 3 Ma. sūriyo.
@4 Ma. adhipati. ito paraṃ īdisameva. 5 Ma. dhataraṭṭhoti.
               Te cāpi buddhaṃ disvāna          buddhaṃ ādiccabandhunaṃ
               dūrato va namassanti               mahantaṃ vītasāradaṃ.
               Namo te purisājañña            namo te purisuttama
               kusalena samekkhasi                 amanussāpi taṃ vandanti.
               Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso              tasmā evaṃ vademhase 1-
               jinaṃ vandatha gotamaṃ                 jinaṃ vandāma gotamaṃ
               vijjācaraṇasampannaṃ             buddhaṃ vandāma gotamaṃ.
               Yena petā pavuccanti            pisuṇā piṭṭhimaṃsikā
               pāṇātipātino luddā 2-   corā nekatikā janā.
     [211] Ito sā dakkhiṇā disā        iti naṃ ācikkhatī jano
                yaṃ disaṃ abhipāleti                mahārājā yasassi so
                kumbhaṇḍānaṃ ādhipati          viruḷho iti nāmaso
                ramatī naccagītehi                  kumbhaṇḍehi purakkhato.
                Puttāpi tassa bahavo           ekanāmāti me sutaṃ
                asīti dasa eko ca                indanāmā mahabbalā
                te cāpi buddhaṃ disvāna         buddhaṃ ādiccabandhunaṃ
                dūrato va namassanti               mahantaṃ vītasāradaṃ.
                Namo te purisājañña           namo te purisuttama
                kusalena samekkhasi                amanussāpi taṃ vandanti.
                Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso             tasmā evaṃ vademhase
@Footnote: 1 Ma. Yu. vademase. ito paraṃ īdisameva. 2 Yu. luddhā.
                Jinaṃ vandatha gotamaṃ                jinaṃ vandāma gotamaṃ
                vijjācaraṇasampannaṃ            buddhaṃ vandāma gotamaṃ.
                Yattha coggacchati suriyo        ādicco maṇḍalīmahā
                yassa coggacchamānassa        divasopi nirujjhati
                yassa coggate suriye            saṃvarīti pavuccati.
                Rahadopi tattha gambhīro          samuddo saritodako
                evantaṃ tattha jānanti          samuddo saritodako.
     [212] Ito sā pacchimā disā         iti naṃ ācikkhatī jano
                yaṃ disaṃ abhipāleti                mahārājā yasassi so
                nāgānaṃ ādhipati                 virūpakkho iti 1- nāmaso
                ramatī naccagītehi                  nāgehi 2- purakkhato.
                Puttāpi tassa bahavo           ekanāmāti me sutaṃ
                asīti dasa eko ca                 indanāmā mahabbalā
                te cāpi buddhaṃ disvāna          buddhaṃ ādiccabandhunaṃ
               dūrato va namassanti               mahantaṃ vītasāradaṃ.
               Namo te purisājañña            namo te purisuttama
               kusalena samekkhasi                 amanussāpi taṃ vandanti.
               Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso               tasmā evaṃ vademhase
               jinaṃ vandatha gotamaṃ                  jinaṃ vandāma gotamaṃ
               vijjācaraṇasampannaṃ              buddhaṃ vandāma gotamaṃ.
@Footnote: 1 nāgānañca adhipati virūpakkhoti .  2 Ma. nāgeheva.
               Yena uttarakurū rammā 1-        mahāneru sudassano
              manussā tattha jāyanti          amamā apariggahā.
              Na te bījaṃ pavappanti 2-         napi nīyanti naṅgalā
              akaṭṭhapākimaṃ sāliṃ                paribhuñjanti mānusā.
              Akaṇaṃ athusaṃ suddhaṃ                   sugandhaṃ taṇḍulapphalaṃ
              tuṇḍikire 3- pacitvāna         tato bhuñjanti bhojanaṃ.
              Gāviṃ ekakhuraṃ katvā                anuyanti diso disaṃ
              pasuṃ ekakhuraṃ katvā                 anuyanti diso disaṃ.
              Itthiṃ vāhanaṃ 4- katvā           anuyanti diso disaṃ
              purisaṃ vāhanaṃ katvā                anuyanti diso disaṃ.
              Kumāriṃ vāhanaṃ katvā               anuyanti diso disaṃ
              kumāraṃ vāhanaṃ katvā               anuyanti diso disaṃ.
              Te yāne abhirūhitvā              sabbā disā anupariyanti 5-
                                 pacārā tassa rājino.
          Hatthiyānaṃ assayānaṃ           dibbaṃ yānaṃ upaṭṭhitaṃ
          pāsādā sivikā ceva           mahārājassa yasassino.
          Tassa ca nagarā ahu              antalikkhe sumāpitā
    āṭānāṭā kusināṭā parakusināṭā     nāṭapariyā 6- parakusitanāṭā.
          Uttarena kapīvanto 7-       janoghamaparena ca
    navanavatiyo 8- ambaraambaravatiyo      āḷakamandā nāma rājadhānī
@Footnote: 1 Ma. uttarakurūvho. 2 Ma. Yu. pavapanti. 3 Ma. Yu. tuṇḍikīre.
@4 Ma. itthiṃ vā vāhanaṃ. Yu. itthīvāhanaṃ. ito paraṃ īdisameva.
@5 Ma. anupariyāyanti .  6 Ma. nāṭasūriyā Yu. nāṭapuriyā. 7 Ma. kasivanto.
@8 Ma. navanavutiyo.
    Kuverassa kho pana mārisa mahārājassa    visāṇā nāma rājadhānī
          tasmā kuvero mahārājā              vessavaṇoti pavuccati.
          Paccesanto pakāsenti               tatolā tattalā tatotalā
               ojasī tejasī tatojasī
               suro 1- rājā ariṭṭho nemī.
               Rahadopi tattha dharaṇī nāma
               yato meghā pavassanti
               vassā yato patāyanti
               sabhāpi tattha bhagalavatī 2- nāma
               yattha yakkhā payirupāsanti.
          Tattha niccaphalā rukkhā         nānādijagaṇāyutā
          mayūrakoñcābhirudā             kokilābhihi 3- vaggubhi.
          Jīvañjīvakasaddettha            atho oṭṭhavacittakā
          kukkuṭakā kuḷīrakā             vane pokkharasātakā.
          Sukasālikasaddettha            daṇḍamāṇavakāni ca
          sobhati sabbakālaṃ sā          kuveranaḷinī sadā.
     [213] Ito sā uttarā disā     iti naṃ ācikkhatī jano
          yaṃ disaṃ abhipāleti                 mahārājā yasassi so.
          Yakkhānaṃ ādhipati 4-             kuvero iti nāmaso
          ramatī naccagītehi                   yakkhehi 5- purakkhato.
@Footnote: 1 Ma. Yu. sūro. 2 Ma. sālavatī. 3 Ma. kokilādīhi.
@4 Ma. yakkhānañca adhipati. 5 Ma. yakkheheva.
          Puttāpi tassa bahavo            ekanāmāti me sutaṃ
          asīti dasa eko ca                  indanāmā mahabbalā.
          Te cāpi buddhaṃ disvāna          buddhaṃ ādiccabandhunaṃ
          dūrato va namassanti                mahantaṃ vītasāradaṃ.
          Namo te purisājañña            namo te purisuttama
          kusalena samekkhasi                 amanussāpi taṃ vandanti.
          Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso              tasmā evaṃ vademhase
          jinaṃ vandatha gotamaṃ jinaṃ            vandāma gotamaṃ
          vijjācaraṇasampannaṃ              buddhaṃ vandāma gotamanti.
     [214]  Ayaṃ  kho  sā  mārisa  āṭānāṭiyā  rakkhā bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ
upāsakānaṃ   upāsikānaṃ  guttiyā  rakkhāya  avihiṃsāya  phāsuvihārāyāti .
Yassa   kassaci   mārisa   bhikkhussa   vā  bhikkhuniyā  vā  upāsakassa  vā
upāsikāya   vā   ayaṃ  āṭānāṭiyā  rakkhā  sugahitā  bhavissati  samattā
pariyāputā  tañce  amanusso  yakkho  vā  yakkhinī  vā  yakkhapotako  vā
yakkhapotikā   vā  yakkhamahāmatto  vā  yakkhapārisajjo  vā  yakkhapacāro
vā   gandhabbo   vā  gandhabbī  vā  gandhabbapotako  vā  gandhabbapotikā
vā   gandhabbamahāmatto   vā   gandhabbapārisajjo   vā   gandhabbapacāro
vā   kumbhaṇḍo   vā  kumbhaṇḍī  vā  kumbhaṇḍapotako  vā  kumbhaṇḍapotikā
vā       kumbhaṇḍamahāmatto      vā      kumbhaṇḍapārisajjo      vā
kumbhaṇḍapacāro   vā   nāgo   vā   nāginī   vā   nāgapotako   vā
Nāgapotikā   vā  nāgamahāmatto  vā  nāgapārisajjo  vā  nāgapacāro
vā   paduṭṭhacitto   bhikkhuṃ   vā   bhikkhuniṃ   vā   upāsakaṃ  vā  upāsikaṃ
vā   gacchantaṃ   vā   anugaccheyya   ṭhitaṃ  vā  upatiṭṭheyya  nisinnaṃ  vā
upanisīdeyya  nipannaṃ  vā  upanipajjeyya  .  na  me  so mārisa amanusso
labheyya  gāmesu  vā  nigamesu  vā  sakkāraṃ  vā  garukāraṃ  vā  .  na
me   so   mārisa  amanusso  labheyya  āḷakamandāya  nāma  rājadhāniyā
vatthuṃ  vā  vāsaṃ  vā  .  na  me  so  mārisa amanusso labheyya yakkhānaṃ
samitiṃ gantuṃ.
     {214.1}  Apissu  naṃ  mārisa  amanussā  anavayhampi  1-  kareyyuṃ
avivayhaṃ   .   apissu   naṃ   mārisa  amanussā  attāhi  2-  paripuṇṇāhi
paribhāsāhi   paribhāseyyuṃ  .  apissu  naṃ  mārisa  amanussā  rittampi  3-
pattaṃ   sīse  nikkujjeyyuṃ  .  apissu  naṃ  mārisa  amanussā  sattadhāpissa
muddhaṃ  phāleyyuṃ  santi  hi  mārisa  amanussā  caṇḍā  ruddhā  4-  rabhasā
te   neva  mahārājānaṃ  ādiyanti  na  mahārājānaṃ  purisakānaṃ  ādiyanti
na  mahārājānaṃ  purisakānaṃ  purisakānaṃ  ādiyanti  .  te  kho  te mārisa
amanussā mahārājānaṃ avaruddhā nāma vuccanti.
     {214.2}  Seyyathāpi  mārisa  rañño  māgadhassa  vijite corā 5-
te   neva  rañño  māgadhassa  ādiyanti  na  rañño  māgadhassa  purisakānaṃ
ādiyanti  na  rañño  māgadhassa  purisakānaṃ  purisakānaṃ  ādiyanti  te  kho
te  mārisa  mahācorā  rañño  māgadhassa avaruddhā nāma vuccanti evameva
kho  mārisa  santi  hi  6-  amanussā  caṇḍā  ruddhā 4- rabhasā te neva
@Footnote: 1 Ma. anāvayhaṃpi naṃ. Yu. anāvayhampi naṃ. 2 Ma. Yu. attāhipi.
@3 Ma. rittaṃ pissa. 4 Yu. ruddā. 5 Ma. Yu. mahācorā. 6 Ma. Yu. hisaddo natthi.
Mahārājānaṃ    ādiyanti   na   mahārājānaṃ   purisakānaṃ   ādiyanti   na
mahārājānaṃ   purisakānaṃ   purisakānaṃ   ādiyanti   te   kho  te  mārisa
amanussā mahārājānaṃ avaruddhā nāma vuccanti.
     {214.3}  Yo  hi  koci  mārisa  amanusso  yakkho vā yakkhinī vā
yakkhapotako   vā  yakkhapotikā  vā  yakkhamahāmatto  vā  yakkhapārisajjo
vā  yakkhapacāro  vā  gandhabbo  vā  gandhabbī  vā  gandhabbapotako  vā
gandhabbapotikā   vā   gandhabbamahāmatto   vā   gandhabbapārisajjo   vā
gandhabbapacāro   vā   kumbhaṇḍo  vā  kumbhaṇḍī  vā  kumbhaṇḍapotako  vā
kumbhaṇḍapotikā   vā   kumbhaṇḍamahāmatto   vā   kumbhaṇḍapārisajjo   vā
kumbhaṇḍapacāro  vā  nāgo vā nāginī 1- vā nāgapotako vā nāgapotikā
vā  nāgamahāmatto  vā  nāgapārisajjo  vā nāgapacāro vā paduṭṭhacitto
bhikkhuṃ  vā  bhikkhuniṃ  vā  upāsakaṃ  vā upāsikaṃ vā gacchantaṃ vā anugaccheyya
ṭhitaṃ  vā  upatiṭṭheyya  nisinnaṃ  vā upanisīdeyya nipannaṃ vā upanipajjeyya.
Imesaṃ   yakkhānaṃ   mahāyakkhānaṃ  senāpatīnaṃ  mahāsenāpatīnaṃ  ujjhāpetabbaṃ
vikkanditabbaṃ  viravitabbaṃ  ayaṃ  yakkho  gaṇhāti  ayaṃ  yakkho āvisati 2- ayaṃ
yakkho  heṭheti  ayaṃ yakkho viheṭheti ayaṃ yakkho hiṃsati ayaṃ yakkho vihiṃsati ayaṃ
yakkho na muñcatīti.
     [215] Katamesaṃ yakkhānaṃ mahāyakkhānaṃ senāpatīnaṃ mahāsenāpatīnaṃ.
          Indo somo varuṇo ca           bhāradvājo pajāpati
          candano kāmaseṭṭho ca         kinnughaṇḍu nighaṇḍu ca.
@Footnote: 1 Ma. nāgī .  2 Yu. avisati.
          Panādo opamañño ca         devasūto ca mātali
          cittaseno ca gandhabbo         naḷorājā janosabho 1-
          sātāgiro hemavato              puṇṇako karatiyo gulo 2-
          sivako muccalindo ca             vessāmitto yugandharo.
          Gopālo suppagedho 3- ca    hiri netti ca mandiyo
          pañcālacando ālavako 4- pajuṇṇo sumukho dadhimukho 5-
          maṇi mānicaro 6- dīgho         atho serīsako saha 7-.
     [216]   Imesaṃ   yakkhānaṃ  mahāyakkhānaṃ  senāpatīnaṃ  mahāsenāpatīnaṃ
ujjhāpetabbaṃ    vikkanditabbaṃ   viravitabbaṃ   ayaṃ   yakkho   gaṇhāti   ayaṃ
yakkho  āvisati  8-  ayaṃ  yakkho  heṭheti ayaṃ yakkho viheṭheti ayaṃ yakkho
hiṃsati ayaṃ yakkho vihiṃsati ayaṃ yakkho na muñcatīti.
     [217]  Ayaṃ  kho  sā  mārisa  āṭānāṭiyā  rakkhā bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ
upāsakānaṃ   upāsikānaṃ  guttiyā  rakkhāya  avihiṃsāya  phāsuvihārāyāti .
Handa   cadāni   mayaṃ   mārisa   gacchāma  bahukiccā  mayaṃ  bahukaraṇīyāti .
Yassadāni tumhe mahārājāno kālaṃ maññathāti.
     [218]   Athakho   cattāro   mahārājā   uṭṭhāyāsanā   bhagavantaṃ
abhivādetvā    padakkhiṇaṃ   katvā   tatthevantaradhāyiṃsu   .   tepi   kho
yakkhā   uṭṭhāyāsanā   appekacce   bhagavantaṃ   abhivādetvā   padakkhiṇaṃ
katvā    tatthevantaradhāyiṃsu    appekacce   bhagavatā   saddhiṃ   sammodiṃsu
sammodanīyaṃ     kathaṃ     sārāṇīyaṃ     vītisāretvā    tatthevantaradhāyiṃsu
@Footnote: 1 Ma. Yu. janesabho. 2 Ma. guḷo. 3 Ma. supparodho. 4 Ma. āḷavako.
@5 Ma. Yu. pajunno sumano sumukho. 6 Ma. maṇimānivaro. 7 Yu. serissako sahā.
@8 Yu. avisati.
Appekacce    yena   bhagavā   tenañjalimpaṇāmetvā   tatthevantaradhāyiṃsu
appekacce    nāmagottaṃ   sāvetvā   tatthevantaradhāyiṃsu   appekacce
tuṇhībhūtā tatthevantaradhāyiṃsu.
     [219]  Athakho  bhagavā  tassā  rattiyā  accayena  bhikkhū āmantesi
imaṃ   bhikkhave   rattiṃ   cattāro   mahārājā  mahatiyā  ca  yakkhasenāya
mahatiyā   ca   gandhabbasenāya   mahatiyā  ca  kumbhaṇḍasenāya  mahatiyā  ca
nāgasenāya    catuddisaṃ   rakkhaṃ   ṭhapetvā   catuddisaṃ   gumbaṃ   ṭhapetvā
catuddisaṃ    ovaraṇaṃ   ṭhapetvā   abhikkantāya   rattiyā   abhikkantavaṇṇā
kevalakappaṃ     gijjhakūṭaṃ     obhāsetvā     yenāhaṃ     tenupasaṅkamiṃsu
upasaṅkamitvā  maṃ  abhivādetvā  ekamantaṃ  nisīdiṃsu  .  tepi  kho bhikkhave
yakkhā   appekacce   maṃ   abhivādetvā  ekamantaṃ  nisīdiṃsu  appekacce
mayā    saddhiṃ   sammodiṃsu   sammodanīyaṃ   kathaṃ   sārāṇīyaṃ   vītisāretvā
ekamantaṃ     nisīdiṃsu    appekacce    yenāhaṃ    tenañjalimpaṇāmetvā
ekamantaṃ    nisīdiṃsu    appekacce   nāmagottaṃ   sāvetvā   ekamantaṃ
nisīdiṃsu appekacce tuṇhībhūtā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
     {219.1}  Ekamantaṃ  nisinno  kho  bhikkhave  vessavaṇo mahārājā
maṃ   etadavoca   santi  hi  bhante  uḷārā  yakkhā  bhagavato  appasannā
santi  hi  bhante  uḷārā  yakkhā  bhagavato pasannā santi hi bhante majjhimā
yakkhā   bhagavato  appasannā  santi  hi  bhante  majjhimā  yakkhā  bhagavato
pasannā  santi  hi  bhante  nīcā  yakkhā bhagavato appasannā santi hi bhante
Nīcā   yakkhā   bhagavato   pasannā  yebhuyyena  kho  pana  bhante  yakkhā
appasannāyeva  bhagavato  taṃ  kissa  hetu  bhagavā  hi  bhante pāṇātipātā
veramaṇiyā   dhammaṃ   deseti   adinnādānā   veramaṇiyā  dhammaṃ  deseti
kāmesu   micchācārā  veramaṇiyā  dhammaṃ  deseti  musāvādā  veramaṇiyā
dhammaṃ deseti surāmerayamajjapamādaṭṭhānā veramaṇiyā dhammaṃ deseti.
     {219.2}   Yebhuyyena  kho  pana  bhante  yakkhā  appaṭiviratāyeva
pāṇātipātā    appaṭiviratā    adinnādānā    appaṭiviratā    kāmesu
micchācārā  appaṭiviratā musāvādā appaṭiviratā surāmerayamajjapamādaṭṭhānā
tesantaṃ   hoti   appiyaṃ   amanāpaṃ   santi  hi  bhante  bhagavato  sāvakā
araññe   vanapatthāni   pantāni   senāsanāni   paṭisevanti   appasaddāni
appanigghosāni   vijanavātāni   manussarāhaseyyakāni   paṭisallānasāruppāni
tattha   santi  uḷārā  yakkhā  nivāsino  ye  imasmiṃ  bhagavato  pāvacane
appasannā   tesaṃ   pasādāya   uggaṇhātu   bhante  bhagavā  āṭānāṭiyaṃ
rakkhaṃ  bhikkhūnaṃ  bhikkhunīnaṃ  upāsakānaṃ  upāsikānaṃ  guttiyā  rakkhāya avihiṃsāya
phāsuvihārāyāti  .  adhivāsesiṃ  kho  ahaṃ  bhikkhave  tuṇhībhāvena. Athakho
bhikkhave  vessavaṇo  mahārājā  maṃ  1-  adhivāsanaṃ  viditvā tāyaṃ velāyaṃ
imaṃ āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ abhāsi
     [220] Vipassissa namatthu           cakkhumantassa sirīmato
          sikhissapi namatthu                    sabbabhūtānukampino
.pe.  (soyeva  purimo  peyyālo  vitthāretabbo)  .  ayaṃ  kho  sā
@Footnote: 1 Ma. me.
Mārisa   āṭānāṭiyā   rakkhā   bhikkhūnaṃ  bhikkhunīnaṃ  upāsakānaṃ  upāsikānaṃ
guttiyā    rakkhāya   avihiṃsāya   phāsuvihārāyāti   .   handadāni   mayaṃ
mārisa   gacchāma   bahukiccā   mayaṃ   bahukaraṇīyāti   .  yassadāni  tumhe
mahārājāno  kālaṃ  maññathāti  .  athakho  bhikkhave  cattāro  mahārājā
uṭṭhāyāsanā   maṃ   abhivādetvā  padakkhiṇaṃ  katvā  tatthevantaradhāyiṃsu .
Tepi  kho  bhikkhave  yakkhā  uṭṭhāyāsanā  appekacce  maṃ  abhivādetvā
padakkhiṇaṃ   katvā   tatthevantaradhāyiṃsu  appekacce  mayā  saddhiṃ  sammodiṃsu
sammodanīyaṃ     kathaṃ     sārāṇīyaṃ     vītisāretvā    tatthevantaradhāyiṃsu
appekacce     yenāhaṃ     tenañjalimpaṇāmetvā     tatthevantaradhāyiṃsu
appekacce    nāmagottaṃ   sāvetvā   tatthevantaradhāyiṃsu   appekacce
tuṇhībhūtā    tatthevantaradhāyiṃsu   .   uggaṇhātha   bhikkhave   āṭānāṭiyaṃ
rakkhaṃ   pariyāpuṇātha   bhikkhave   āṭānāṭiyaṃ   rakkhaṃ   dhāretha   bhikkhave
āṭānāṭiyaṃ   rakkhaṃ   atthasañhitāyaṃ   1-  bhikkhave  āṭānāṭiyā  rakkhā
bhikkhūnaṃ   bhikkhunīnaṃ   upāsakānaṃ   upāsikānaṃ   guttiyā  rakkhāya  avihiṃsāya
phāsuvihārāyāti  .  idamavoca  bhagavā  .  attamanā  te  bhikkhū  bhagavato
bhāsitaṃ abhinandunti.
                 Āṭānāṭiyasuttaṃ niṭṭhitaṃ navamaṃ.
                   ----------------
@Footnote: 1 Ma. atthasaṃhitā.
                       Saṅgītisuttaṃ
     [221]  Evamme  sutaṃ . Ekaṃ samayaṃ bhagavā mallesu cārikañcaramāno
mahatā   bhikkhusaṅghena   saddhiṃ   pañcamattehi   bhikkhusatehi   yena   pāvā
nāma   mallānaṃ   nagaraṃ  tadavasari  .  tatra  sudaṃ  bhagavā  pāvāyaṃ  viharati
cundassa kammāraputtassa ambavane.
     [222]   Tena  kho  pana  samayena  pāveyyakānaṃ  mallānaṃ  ubbhatakaṃ
nāma   navaṃ   saṇṭhāgāraṃ   acirakāritaṃ   hoti  anajjhāvutthaṃ  samaṇena  vā
brāhmaṇena  vā  kenaci  vā  manussabhūtena  .  assosuṃ  kho pāveyyakā
mallā   bhagavā   kira   mallesu   cārikañcaramāno   mahatā  bhikkhusaṅghena
saddhiṃ   pañcamattehi   bhikkhusatehi   pāvaṃ   anuppatto   pāvāyaṃ   viharati
cundassa   kammāraputtassa   ambavaneti   .   athakho  pāveyyakā  mallā
yena    bhagavā   tenupasaṅkamiṃsu   upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ   abhivādetvā
ekamantaṃ   nisīdiṃsu   .   ekamantaṃ   nisinnā   kho  pāveyyakā  mallā
bhagavantaṃ   etadavocuṃ   idha  bhante  pāveyyakānaṃ  mallānaṃ  ubbhatakannāma
navaṃ   saṇṭhāgāraṃ   acirakāritaṃ   hoti   1-   anajjhāvutthaṃ  samaṇena  vā
brāhmaṇena  vā  kenaci  vā  manussabhūtena  tañca  kho  2- bhante bhagavā
paṭhamaṃ   paribhuñjatu   bhagavatā   paṭhamaṃ  paribhuttaṃ  pacchā  pāveyyakā  mallā
paribhuñjissanti   tadassa   3-   pāveyyakānaṃ   mallānaṃ   dīgharattaṃ  hitāya
sukhāyāti  .  adhivāsesi  kho 4- bhagavā tuṇhībhāvena. Athakho pāveyyakā
@Footnote: 1 Yu. ayaṃ na dissati. 2 Yu. taṃ bhante. 3 Yu. pāveyyakā mallā paribhuñjissanti
@tadasusāti ime pāṭhā na dissanti. 4 Yu. khosaddo na dissati.
Mallā  bhagavato  adhivāsanaṃ  viditvā  uṭṭhāyāsanā  bhagavantaṃ  abhivādetvā
padakkhiṇaṃ    katvā    yena    saṇṭhāgāraṃ   tenupasaṅkamiṃsu   upasaṅkamitvā
sabbasanthariṃ    saṇṭhāgāraṃ    santharitvā   1-   āsanāni   paññāpetvā
udakamaṇikaṃ    patiṭṭhāpetvā   telappadīpaṃ   āropetvā   yena   bhagavā
tenupasaṅkamiṃsu  upasaṅkamitvā  bhagavantaṃ  abhivādetvā  ekamantaṃ  aṭṭhaṃsu .
Ekamantaṃ  ṭhitā  kho  te  2-  pāveyyakā  mallā  bhagavantaṃ  etadavocuṃ
sabbasantharisanthataṃ   3-   bhante  saṇṭhāgāraṃ  [4]-  āsanāni  paññattāni
udakamaṇiko   patiṭṭhāpito   telappadīpo   āropito   yassadāni   bhante
bhagavā kālaṃ maññatīti.
     [223]    Athakho   bhagavā   nivāsetvā   pattacīvaramādāya   saddhiṃ
bhikkhusaṅghena    yena   saṇṭhāgāraṃ   tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   pāde
pakkhāletvā  saṇṭhāgāraṃ  pavisitvā  majjhimaṃ  thambhaṃ  nissāya  puratthābhimukho
nisīdi   .   bhikkhusaṅghopi   kho   5-   pāde  pakkhāletvā  saṇṭhāgāraṃ
pavisitvā   pacchimaṃ   bhittiṃ   nissāya   puratthābhimukho   nisīdi  bhagavantaṃyeva
purakkhatvā   pāveyyakāpi  kho  mallā  pāde  pakkhāletvā  saṇṭhāgāraṃ
pavisitvā   puratthimaṃ   bhittiṃ   nissāya  pacchimābhimukhā  nisīdiṃsu  bhagavantaṃyeva
purakkhatvā  .  athakho  bhagavā  pāveyyake  malle  bahudeva rattiṃ dhammiyā
kathāya    sandassetvā    samādapetvā   samuttejetvā   sampahaṃsetvā
uyyojesi    abhikkantā   kho   vāseṭṭhā   ratti   yassadāni   [6]-
kālaṃ   maññathāti   .  evaṃ  bhanteti  kho  pāveyyakā  mallā  bhagavato
@Footnote: 1 Ma. santharitvā bhagavato. Yu. santharāpetvā. 2 Yu. ayaṃ na dissati.
@3 Yu. sabbasanthariṃ santhataṃ. 4 Ma. bhagavato. 5 Yu. khosaddo na dissati.
@6 Ma. Yu. tumhe.
Paṭissutvā    uṭṭhāyāsanā   bhagavantaṃ   abhivādetvā   padakkhiṇaṃ   katvā
pakkamiṃsu.
     [224]  Athakho  bhagavā  acirapakkantesu  pāveyyakesu  1-  mallesu
tuṇhībhūtaṃ   bhikkhusaṅghaṃ   anuviloketvā   āyasmantaṃ   sārīputtaṃ  āmantesi
vigatathīnamiddho   kho   sārīputta   bhikkhusaṅgho   paṭibhātu  [2]-  sārīputta
bhikkhūnaṃ  dhammiyā  kathāya 3- piṭṭhi me āgilāyati tamahaṃ āyameyyāmīti 4-.
Evaṃ   bhanteti   kho   āyasmā   sārīputto   bhagavato  paccassosi .
Athakho   bhagavā   catugguṇaṃ   saṅghāṭiṃ   paññāpetvā   dakkhiṇena  passena
sīhaseyyaṃ   kappesi   pādena   5-  pādaṃ  accādhāya  sato  sampajāno
uṭṭhānasaññaṃ manasikaritvā.
     [225]   Tena   kho   pana  samayena  nigaṇṭho  nāṭaputto  pāvāyaṃ
adhunā   kālakato   hoti   .   tassa   kālakiriyāya   bhinnā   nigaṇṭhā
dveḷhakajātā     6-     bhaṇḍanajātā     kalahajātā    vivādāpannā
aññamaññaṃ   mukhasattīhi   vitudantā   vicaranti   na   tvaṃ   imaṃ   dhammavinayaṃ
ājānissasi   7-   kiṃ  tvaṃ  imaṃ  dhammavinayaṃ  ājānissasi  micchāpaṭipanno
tvamasi   ahamasmi   sammāpaṭipanno   sahitaṃ  me  asahitante  pure  vacanīyaṃ
pacchā  avaca  pacchā  vacanīyaṃ  pure avaca adhiciṇṇante viparāvattaṃ āropito
te   vādo   niggahito  tvamasi  paravādapamokkhāya  8-  nibbeṭhehi  vā
sace   pahosīti   .   vadhoyeveko   maññe   nigaṇṭhesu   nāṭaputtiyesu
anuvattati   .  yepi  nigaṇṭhassa  nāṭaputtassa  sāvakā  gihī  odātavasanā
@Footnote: 1 Yu. ayaṃ pāṭho na dissati. 2 Ma. Yu. taṃ. 3 Ma. Yu. dhammī kathā.
@4 Ma. Yu. āyamissāmīti. 5 Ma. Yu. pāde. 6 Ma. Yu. dvedhikajātā.
@7 Ma. Yu. ājānāsi ahaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāmi. 8 Yu. caravādappamokkhāya.
Tepi  nigaṇṭhesu  nāṭaputtiyesu  nibbinnarūpā  virattarūpā  1-  paṭivānarūpā
yathā    taṃ    durākkhāte    dhammavinaye    duppavedite    aniyyānike
anupasamasaṃvattanike asammāsambuddhappavedite bhinnathūpe appaṭisaraṇe.
     {225.1}  Athakho  āyasmā  sārīputto  bhikkhū  āmantesi nigaṇṭho
āvuso   nāṭaputto   pāvāyaṃ   adhunā   kālakato   tassa  kālakiriyāya
bhinnā    nigaṇṭhā    dveḷhakajātā    .pe.   bhinnathūpe   appaṭisaraṇe
evañhetaṃ   āvuso   hoti   2-  durākkhāte  dhammavinaye  duppavedite
aniyyānike   anupasamasaṃvattanike   asammāsambuddhappavedite   .  ayaṃ  kho
panāvuso  amhākaṃ  bhagavatā  dhammo  svākkhāto  suppavedito  niyyāniko
upasamasaṃvattaniko   sammāsambuddhappavedito   tattha  sabbeheva  saṅgāyitabbaṃ
na   vivaditabbaṃ   yathayidaṃ   brahmacariyaṃ   addhaniyaṃ   assa  ciraṭṭhitikaṃ  tadassa
bahujanahitāya    bahujanasukhāya   lokānukampāya   atthāya   hitāya   sukhāya
devamanussānaṃ.
     {225.2}  Katamo  cāvuso  amhākaṃ  bhagavatā  dhammo  svākkhāto
suppavedito     niyyāniko    upasamasaṃvattaniko    sammāsambuddhappavedito
tattha   3-   sabbeheva   saṅgāyitabbaṃ  na  vivaditabbaṃ  yathayidaṃ  brahmacariyaṃ
addhaniyaṃ     assa    ciraṭṭhitikaṃ    tadassa    bahujanahitāya    bahujanasukhāya
lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ.
     [226]  Atthi  kho  āvuso  tena  bhagavatā jānatā passatā arahatā
sammāsambuddhena    eko    dhammo   sammadakkhāto   tattha   sabbeheva
saṅgāyitabbaṃ    na    vivaditabbaṃ    yathayidaṃ   brahmacariyaṃ   addhaniyaṃ   assa
@Footnote: 1-2 Yu. ayaṃ pāṭho na dissati .  3 Ma. Yu. yattha.
Ciraṭṭhitikaṃ   tadassa   bahujanahitāya   bahujanasukhāya   lokānukampāya  atthāya
hitāya  sukhāya  devamanussānaṃ  .  katamo  eko  dhammo . Sabbe sattā
āhāraṭṭhitikā   sabbe   sattā   saṅkhāraṭṭhitikā  .  ayaṃ  kho  āvuso
tena   bhagavatā   jānatā   passatā   arahatā   sammāsambuddhena  eko
dhammo   sammadakkhāto   tattha   sabbeheva   saṅgāyitabbaṃ   na  vivaditabbaṃ
yathayidaṃ   brahmacariyaṃ   addhaniyaṃ   assa   ciraṭṭhitikaṃ   tadassa   bahujanahitāya
bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ.
                 Saṅgītiyaekakaṃ niṭṭhitaṃ 1-.
     [227]  Atthi  kho  āvuso  tena  bhagavatā jānatā passatā arahatā
sammāsambuddhena    dve    dhammā    sammadakkhātā   tattha   sabbeheva
saṅgāyitabbaṃ   .pe.   atthāya  hitāya  sukhāya  devamanussānaṃ  .  katame
dve dhammā 2-.
     {227.1}   Nāmañca   rūpañca   .  avijjā  ca  bhavataṇhā  ca .
Bhavadiṭṭhi   ca   vibhavadiṭṭhi   ca   .  ahirikañca  anottappañca  .  hiri  ca
ottappañca   .   dovacassatā  ca  pāpamittatā  ca  .  sovacassatā  ca
kalyāṇamittatā   ca  .  āpattikusalatā  ca  āpattivuṭṭhānakusalatā  ca .
Samāpattikusalatā   ca   samāpattivuṭṭhānakusalatā   ca   .  dhātukusalatā  ca
manasikārakusalatā    ca   .   āyatanakusalatā   ca   paṭiccasamuppādakusalatā
ca  .  ṭhānakusalatā  ca  aṭṭhānakusalatā  ca . Ājjavañca maddavañca 3-.
Khanti   ca   soraccañca   .   sākhalyañca   paṭisanthāro  ca  .  avihiṃsā
ca    soceyyañca    .    muṭṭhasaccañca   asampajaññañca   .   sati   ca
@Footnote: 1 Ma. Yu. saṅgītiyaekakaṃ niṭṭhitanti na dissanti. 2 Ma. Yu. ayaṃ na dissati.
@3 Ma. Yu. ajjavañca lajjavañca.
Sampajaññañca   .   indriyesu   aguttadvāratā  ca  bhojane  amattaññutā
ca   .   indriyesu   guttadvāratā   ca   bhojane   mattaññutā  ca .
Paṭisaṅkhānabalañca   bhāvanābalañca   .   satibalañca  samādhibalañca  .  samatho
ca   vipassanā   ca   .   samathanimittañca   paggahanimittañca   .   paggaho
ca   avikkhepo   ca   .   sīlavipatti  ca  diṭṭhivipatti  ca  .  sīlasampadā
ca   diṭṭhisampadā   ca   .  sīlavisuddhi  ca  diṭṭhivisuddhi  ca  .  diṭṭhivisuddhi
kho  pana  yathā  diṭṭhissa  ca  padhānaṃ  .  saṃvego  ca saṃvejanīyesu ṭhānesu
saṃviggassa   ca   yoniso   padhānaṃ  .  asantuṭṭhitā  ca  kusalesu  dhammesu
appaṭivānitā   ca  padhānasmiṃ  .  vijjā  ca  vimutti  ca  .  khaye  ñāṇaṃ
anuppāde   ñāṇaṃ   .   ime   kho   āvuso  tena  bhagavatā  jānatā
passatā    arahatā    sammāsambuddhena    dve   dhammā   sammadakkhātā
tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ .pe. Sukhāya devamanussānanti.
                   Saṅgītiyadukaṃ niṭṭhitaṃ 1-.
     [228]  Atthi  kho  āvuso  tena  bhagavatā jānatā passatā arahatā
sammāsambuddhena    tayo    dhammā    sammadakkhātā   tattha   sabbeheva
saṅgāyitabbaṃ    .pe.    atthāya   hitāya   sukhāya   devamanussānaṃ  .
Katame tayo dhammā.
     {228.1}   Tīṇi  akusalamūlāni  lobho  akusalamūlaṃ  doso  akusalamūlaṃ
moho   akusalamūlaṃ   .   tīṇi   kusalamūlāni   alobho   kusalamūlaṃ  adoso
kusalamūlaṃ    amoho    kusalamūlaṃ    .    tīṇi   duccaritāni   kāyaduccaritaṃ
vacīduccaritaṃ     manoduccaritaṃ     .     tīṇi     sucaritāni    kāyasucaritaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. saṅgītiyadukaṃ niṭṭhitanti na dissanti.
Vacīsucaritaṃ manosucaritaṃ.
     {228.2}   Tayo   akusalavitakkā   kāmavitakko   byāpādavitakko
vihiṃsāvitakko      .      tayo      kusalavitakkā     nekkhammavitakko
abyāpādavitakko      avihiṃsāvitakko     .    tayo    akusalasaṅkappā
kāmasaṅkappo     byāpādasaṅkappo      vihiṃsāsaṅkappo     .    tayo
kusalasaṅkappā           nekkhammasaṅkappo          abyāpādasaṅkappo
avihiṃsāsaṅkappo.
     {228.3}    Tisso    akusalasaññā   kāmasaññā   byāpādasaññā
vihiṃsāsaññā   .   tisso   kusalasaññā   nekkhammasaññā  abyāpādasaññā
avihiṃsāsaññā    .    tisso   akusaladhātuyo   kāmadhātu   byāpādadhātu
vihiṃsādhātu    .   tisso   kusaladhātuyo   nekkhammadhātu   abyāpādadhātu
avihiṃsādhātu.
     {228.4}  Aparāpi  tisso  dhātuyo  kāmadhātu rūpadhātu arūpadhātu.
Aparāpi   tisso   dhātuyo   rūpadhātu  arūpadhātu  nirodhadhātu  .  aparāpi
tisso   dhātuyo  hīnadhātu  majjhimadhātu  paṇītadhātu  1-  .  tisso  taṇhā
kāmataṇhā    bhavataṇhā    vibhavataṇhā    .   aparāpi   tisso   taṇhā
kāmataṇhā    rūpataṇhā    arūpataṇhā    .   aparāpi   tisso   taṇhā
rūpataṇhā     arūpataṇhā     nirodhataṇhā     .    tīṇi    saññojanāni
sakkāyadiṭṭhi    vicikicchā    sīlabbataparāmāso    .    tayo    āsavā
kāmāsavo   bhavāsavo   avijjāsavo  .  tayo  bhavā  kāmabhavo  rūpabhavo
arūpabhavo.
     {228.5}  Tisso  esanā  kāmesanā bhavesanā brahmacariyesanā.
Tisso     vidhā     seyyohamasmīti     vidhā    sadisohamasmīti    vidhā
hīnohamasmīti   vidhā   .  tayo  addhā  atīto  addhā  anāgato  addhā
@Footnote: 1 Yu. hīnādhātu majjhimādhātu paṇītādhātu.
Paccuppanno   addhā  .  tayo  antā  sakkāyo  anto  sakkāyasamudayo
anto  sakkāyanirodho  anto  .  tisso  vedanā  sukhā  vedanā dukkhā
vedanā    adukkhamasukhā   vedanā   .   tisso   dukkhatā   dukkhadukkhatā
saṅkhāradukkhatā    vipariṇāmadukkhatā    .    tayo   rāsī   micchattaniyato
rāsi sammattaniyato rāsi aniyato rāsi.
     {228.6}  Tisso  kaṅkhā  1-  atītaṃ  vā  addhānaṃ ārabbha kaṅkhati
vicikicchati  nādhimuccati  na  sampasīdati  anāgataṃ  vā  addhānaṃ ārabbha kaṅkhati
vicikicchati   nādhimuccati   na  sampasīdati  etarahi  vā  paccuppannaṃ  addhānaṃ
ārabbha kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati.
     {228.7}  Tīṇi  tathāgatassa  arakkheyyāni 2- parisuddhakāyasamācāro
āvuso  tathāgato  natthi  tathāgatassa  kāyaduccaritaṃ  yaṃ  tathāgato rakkheyya
mā   me  idaṃ  paro  aññāsīti  parisuddhavacīsamācāro  āvuso  tathāgato
natthi   tathāgatassa   vacīduccaritaṃ   yaṃ  tathāgato  rakkheyya  mā  me  idaṃ
paro    aññāsīti    parisuddhamanosamācāro   āvuso   tathāgato   natthi
tathāgatassa   manoduccaritaṃ   yaṃ  tathāgato  rakkheyya  mā  me  idaṃ  paro
aññāsīti   .   tayo   kiñcanā   rāgo  kiñcanaṃ  doso  kiñcanaṃ  moho
kiñcanaṃ   .   tayo  aggī  rāgaggi  dosaggi  mohaggi  .  aparepi  tayo
aggī   āhuneyyaggi   dakkhiṇeyyaggi   gahapataggi  .  tividhena  rūpasaṅgaho
sanidassanasappaṭigharūpaṃ           anidassanasappaṭigharūpaṃ           anidassana-
appaṭigharūpaṃ   .   tayo   saṅkhārā   puññābhisaṅkhāro  apuññābhisaṅkhāro
@Footnote: 1 Ma. tayo tamā .  2 Yu. ārakkheyyāni.
Āneñjābhisaṅkhāro   .   tayo   puggalā   sekkho  puggalo  asekkho
puggalo  nevasekkho  nāsekkho  puggalo  .  tayo  therā  jātitthero
dhammatthero    sammatitthero    1-   .   tīṇi   puññakiriyāvatthūni   2-
dānamayaṃ    puññakiriyāvatthu    3-   sīlamayaṃ   puññakiriyāvatthu   bhāvanāmayaṃ
puññakiriyāvatthu. Tīṇi codanāvatthūni diṭṭhena sutena parisaṅkāya.
     {228.8}  Tisso  kāmūpapattiyo  santāvuso sattā paccupaṭṭhitakāmā
te  paccupaṭṭhitesu  kāmesu  vasaṃ  vattenti  seyyathāpi  manussā ekacce
ca  devā  ekacce  ca  vinipātikā  ayaṃ  paṭhamā  kāmūpapatti  santāvuso
sattā   nimmitakāmā   te   nimminitvā   nimminitvā  4-  kāmesu  vasaṃ
vattenti   seyyathāpi   devā   nimmānaratī   ayaṃ   dutiyā   kāmūpapatti
santāvuso   sattā   paranimmitakāmā   te   paranimmitesu   kāmesu  vasaṃ
vattenti seyyathāpi devā paranimmitavasavattī ayaṃ tatiyā kāmūpapatti.
     {228.9}   Tisso   sukhūpapattiyo   santāvuso   sattā  sukhaṃ  5-
uppādetvā    uppādetvā    sukhaṃ    viharanti    seyyathāpi   devā
brahmakāyikā     ayaṃ     paṭhamā     sukhūpapatti    santāvuso    sattā
sukhena   abhisannā   parisannā   paripūrā   paripphuṭā  te  kadāci  karahaci
udānaṃ   udānenti   aho   sukhaṃ   aho   sukhanti   seyyathāpi   devā
ābhassarā    ayaṃ    dutiyā    sukhūpapatti   santāvuso   sattā   sukhena
abhisannā    parisannā   paripūrā   paripphuṭā   te   santaṃyeva   saṃtusitā
cittasukhaṃ  paṭivedenti  6-  seyyathāpi  devā  subhakiṇhā  7-  ayaṃ tatiyā
@Footnote: 1 Ma. Yu. sammutithero. 2 Ma. Yu. ... kiriyavatthūni. 3 Ma. Yu. ...kiriyavatthu.
@4 Yu. nimmetvā nimmetvā. 5 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho na dissati. 6 Ma. Yu.
@tusitā sukhaṃ paṭisaṃvedenti. 7 Yu. subhakiṇṇā.
Sukhūpapatti   .   tisso   paññā   sekkhā   paññā   asekkhā   paññā
nevasekkhā    nāsekkhā    paññā    .    aparāpi   tisso   paññā
cintāmayā    paññā    sutamayā    paññā    bhāvanāmayā   paññā  .
Tīṇāvudhāni    sutāvudhaṃ    pavivekāvudhaṃ    paññāvudhaṃ    .    tīṇindriyāni
anaññātaññassāmītindriyaṃ     aññindriyaṃ     aññātāvindriyaṃ    .    tīṇi
cakkhūni   maṃsacakkhu   dibbacakkhu  paññācakkhu  .  tisso  sikkhā  adhisīlasikkhā
adhicittasikkhā    adhipaññāsikkhā    .    tisso   bhāvanā   kāyabhāvanā
cittabhāvanā    paññābhāvanā    .   tīṇi   anuttariyāni   dassanānuttariyaṃ
paṭipadānuttariyaṃ vimuttānuttariyaṃ.
     {228.10}    Tayo    samādhī    savitakkavicāro    1-   samādhi
avitakkavicāramatto    2-   samādhi   avitakkavicāro   3-   samādhi  .
Aparepi    tayo    samādhī    suññato    samādhi    animitto    samādhi
appaṇihito   samādhi   .   tīṇi   soceyyāni  kāyasoceyyaṃ  vacīsoceyyaṃ
manosoceyyaṃ    .    tīṇi    moneyyāni   kāyamoneyyaṃ   vacīmoneyyaṃ
manomoneyyaṃ    .    tīṇi    kosallāni    āyakosallaṃ   apāyakosallaṃ
upāyakosallaṃ  .  tayo  madā  ārogyamado  yobbanamado jātimado 4-.
Tīṇādhipateyyāni   5-  attādhipateyyaṃ  lokādhipateyyaṃ  dhammādhipateyyaṃ .
Tīṇi   kathāvatthūni   atītaṃ   vā   addhānaṃ   ārabbha  kathaṃ  katheyya  evaṃ
ahosi  atītamaddhānanti  anāgataṃ  vā  addhānaṃ  ārabbha  kathaṃ katheyya evaṃ
bhavissati    anāgatamaddhānanti    etarahi    vā    paccuppannaṃ   addhānaṃ
ārabbha  kathaṃ  katheyya  evaṃ  6-  etarahi  paccuppannanti  7- . Tisso
@Footnote: 1 Ma. savitakkasavicāro. Yu. savitakko savicāro. 2 Yu. avitakko vicāramatto.
@3 Ma. avitakkaavicāro. Yu. avitakko avicāro. 4 Ma. Yu. jīvitamado.
@5 Ma. tīṇi adhipateyyāni. 6 Ma. Yu. evaṃ hoti. 7 Ma. paccuppannaṃ addhānanti.
Vijjā    pubbenivāsānussatiñāṇaṃ   vijjā   sattānaṃ   cutūpapāte   ñāṇaṃ
vijjā   āsavānaṃ   khaye   ñāṇaṃ   vijjā   .   tayo  vihārā  dibyo
vihāro  1-  brahmavihāro  2-  ariyo  vihāro  .  tīṇi  pāṭihāriyāni
iddhipāṭihāriyaṃ   ādesanāpāṭihāriyaṃ   anusāsanīpāṭihāriyaṃ  .  ime  kho
āvuso   tena   bhagavatā   jānatā   passatā  arahatā  sammāsambuddhena
tayo    dhammā    sammadakkhātā   tattha   sabbeheva   saṅgāyitabbaṃ   na
vivaditabbaṃ .pe. Atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ.
                  Saṅgītiyattikaṃ niṭṭhitaṃ 3-.
     [229]  Atthi  kho  āvuso  tena  bhagavatā jānatā passatā arahatā
sammāsambuddhena   cattāro   dhammā   sammadakkhātā   tattha   sabbeheva
saṅgāyitabbaṃ    .pe.    atthāya   hitāya   sukhāya   devamanussānaṃ  .
Katame   cattāro   .   cattāro  satipaṭṭhānā  idhāvuso  bhikkhu  kāye
kāyānupassī   viharati   ātāpī   sampajāno   satimā   vineyya   loke
abhijjhādomanassaṃ   .  vedanāsu  vedanā  .  citte  cittā  .  dhammesu
dhammānupassī   viharati   ātāpī   sampajāno   satimā   vineyya   loke
abhijjhādomanassaṃ.
     [230]   Cattāro   sammappadhānā   idhāvuso   bhikkhu  anuppannānaṃ
pāpakānaṃ   akusalānaṃ   dhammānaṃ   anuppādāya   chandaṃ   janeti   vāyamati
viriyaṃ    ārabhati    cittaṃ   paggaṇhāti   padahati   uppannānaṃ   pāpakānaṃ
akusalānaṃ   dhammānaṃ   pahānāya   chandaṃ   janeti  vāyamati  viriyaṃ  ārabhati
@Footnote: 1 Ma. Yu. dibbo vihāro. 2 Ma. brahmā vihāro. 3 Ma. Yu. saṅgītiyattikaṃ
@niṭṭhitanti na dissanti.
Cittaṃ   paggaṇhāti   padahati   anuppannānaṃ   kusalānaṃ  dhammānaṃ  uppādāya
chandaṃ   janeti   vāyamati   viriyaṃ   ārabhati   cittaṃ   paggaṇhāti   padahati
uppannānaṃ    kusalānaṃ    dhammānaṃ   ṭhitiyā   asammosāya   bhiyyobhāvāya
vepullāya   bhāvanāya  pāripūriyā  chandaṃ  janeti  vāyamati  viriyaṃ  ārabhati
cittaṃ paggaṇhāti padahati.
     [231]  Cattāro  iddhipādā idhāvuso bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhāra-
samannāgataṃ     iddhipādaṃ    bhāveti    viriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ
iddhipādaṃ     bhāveti     cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ     iddhipādaṃ
bhāveti vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti.
     [232]   Cattāri   jhānāni   idhāvuso   bhikkhu  vivicceva  kāmehi
vivicca    akusalehi    dhammehi    savitakkaṃ   savicāraṃ   vivekajaṃ   pītisukhaṃ
paṭhamajjhānaṃ    upasampajja    viharati   vitakkavicārānaṃ   vūpasamā   ajjhattaṃ
sampasādanaṃ   cetaso   ekodibhāvaṃ   avitakkaṃ   avicāraṃ  samādhijaṃ  pītisukhaṃ
dutiyajjhānaṃ    upasampajja    viharati   pītiyā   ca   virāgā   upekkhako
ca   viharati   sato   ca  sampajāno  sukhañca  kāyena  paṭisaṃvedeti  yantaṃ
ariyā    ācikkhanti    upekkhako    satimā    sukhavihārīti   tatiyajjhānaṃ
upasampajja  viharati  sukhassa  ca  pahānā  dukkhassa  ca  pahānā  pubbe  va
somanassadomanassānaṃ     atthaṅgamā    adukkhamasukhaṃ    upekkhāsatipārisuddhiṃ
catutthajjhānaṃ upasampajja viharati.
     [233]   Catasso  samādhibhāvanā  atthāvuso  samādhibhāvanā  bhāvitā
Bahulīkatā   diṭṭhadhammasukhavihārāya   saṃvattati   .  atthāvuso  samādhibhāvanā
bhāvitā    bahulīkatā    ñāṇadassanapaṭilābhāya   saṃvattati   .   atthāvuso
samādhibhāvanā    bhāvitā    bahulīkatā    satisampajaññāya    saṃvattati  .
Atthāvuso    samādhibhāvanā    bhāvitā    bahulīkatā   āsavānaṃ   khayāya
saṃvattati.
     {233.1}   Katamā   cāvuso   samādhibhāvanā   bhāvitā  bahulīkatā
diṭṭhadhammasukhavihārāya   saṃvattati   .   idhāvuso  bhikkhu  vivicceva  kāmehi
vivicca   akusalehi   dhammehi   savitakkaṃ   savicāraṃ   .pe.   catutthajjhānaṃ
upasampajja   viharati   ayaṃ   āvuso   samādhibhāvanā   bhāvitā  bahulīkatā
diṭṭhadhammasukhavihārāya saṃvattati.
     {233.2}   Katamā   cāvuso   samādhibhāvanā   bhāvitā  bahulīkatā
ñāṇadassanapaṭilābhāya    saṃvattati    .    idhāvuso   bhikkhu   ālokasaññaṃ
manasikaroti   divāsaññaṃ   adhiṭṭhāti  yathā  divā  tathā  rattiṃ  yathā  rattiṃ
tathā   divā   iti   vivaṭena   cetasā  apariyonaddhena  sappabhāsaṃ  cittaṃ
bhāveti     ayaṃ     āvuso     samādhibhāvanā    bhāvitā    bahulīkatā
ñāṇadassanapaṭilābhāya saṃvattati.
     {233.3}   Katamā   cāvuso   samādhibhāvanā   bhāvitā  bahulīkatā
satisampajaññāya    saṃvattati   .   idhāvuso   bhikkhuno   viditā   vedanā
uppajjanti    viditā   upaṭṭhahanti   viditā   abbhatthaṃ   gacchanti   viditā
saññā    uppajjanti   viditā   upaṭṭhahanti   viditā   abbhatthaṃ   gacchanti
viditā    vitakkā   uppajjanti   viditā   upaṭṭhahanti   viditā   abbhatthaṃ
gacchanti     ayaṃ     āvuso     samādhibhāvanā    bhāvitā    bahulīkatā
satisampajaññāya saṃvattati.
     {233.4}   Katamā   cāvuso   samādhibhāvanā   bhāvitā  bahulīkatā
āsavānaṃ  khayāya  saṃvattati  .  idhāvuso bhikkhu pañcasu upādānakkhandhesu 1-
udayabbayānupassī   viharati   iti   rūpaṃ  iti  rūpassa  samudayo  iti  rūpassa
atthaṅgamo  .  iti  vedanā . Iti saññā. Iti saṅkhārā. Iti viññāṇaṃ
iti   viññāṇassa   samudayo   iti   viññāṇassa   atthaṅgamo   2-   ayaṃ
āvuso samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā āsavānaṃ khayāya saṃvattati.
     [234]   Catasso   appamaññā   idhāvuso   bhikkhu  mettāsahagatena
cetasā   ekaṃ   disaṃ   pharitvā  viharati  tathā  dutiyaṃ  tathā  tatiyaṃ  tathā
catutthaṃ    iti    uddhamadho    tiriyaṃ   sabbadhi   sabbattatāya   sabbāvantaṃ
lokaṃ    mettāsahagatena   cetasā   vipulena   mahaggatena   appamāṇena
averena  abyāpajjhena  pharitvā  viharati  .  karuṇāsahagatena  cetasā .
Muditāsahagatena   cetasā   .   upekkhāsahagatena   cetasā   ekaṃ  disaṃ
pharitvā    viharati   tathā   dutiyaṃ   tathā   tatiyaṃ   tathā   catutthaṃ   iti
uddhamadho  tiriyaṃ  sabbadhi  sabbattatāya  sabbāvantaṃ  lokaṃ  upekkhāsahagatena
cetasā   vipulena   mahaggatena   appamāṇena   averena   abyāpajjhena
pharitvā viharati.
     [235]  Cattāro  arūpā  3-  idhāvuso  bhikkhu  sabbaso rūpasaññānaṃ
samatikkamā    paṭighasaññānaṃ    atthaṅgamā    nānattasaññānaṃ   amanasikārā
ananto     ākāsoti     ākāsānañcāyatanaṃ     upasampajja    viharati
sabbaso     ākāsānañcāyatanaṃ     samatikkamma     anantaṃ    viññāṇanti
@Footnote: 1 Yu. pañcasupādānakkhandhesu. 2 Yu. atthaṅgamoti. 3 Ma. āruppā.
Viññāṇañcāyatanaṃ     upasampajja    viharati    sabbaso    viññāṇañcāyatanaṃ
samatikkamma    natthi    kiñcīti    ākiñcaññāyatanaṃ    upasampajja   viharati
sabbaso      ākiñcaññāyatanaṃ     samatikkamma     nevasaññānāsaññāyatanaṃ
upasampajja viharati.
     [236]  Cattāri  apassenāni  idhāvuso  bhikkhu  saṅkhāyekaṃ paṭisevati
saṅkhāyekaṃ adhivāseti saṅkhāyekaṃ parivajjeti saṅkhāyekaṃ vinodeti.
     [237]   Cattāro   ariyavaṃsā   idhāvuso   bhikkhu  santuṭṭho  hoti
itarītarena    cīvarena   itarītaracīvarasantuṭṭhiyā   ca   vaṇṇavādī   na   ca
cīvarahetu    anesanaṃ   appaṭirūpaṃ   āpajjati   aladdhā   ca   cīvaraṃ   na
paritassati   laddhā   ca   cīvaraṃ   agadhito   1-  amucchito  anajjhāpanno
ādīnavadassāvī     nissaraṇapañño     paribhuñjati     tāya     ca    pana
itarītaracīvarasantuṭṭhiyā    nevattānukkaṃseti    na    paraṃ   vambheti   yo
hi   tattha   dakkho   analaso   sampajāno   paṭissato  ayaṃ  vuccatāvuso
bhikkhu porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhito.
     {237.1}  Puna  caparaṃ  āvuso  bhikkhu  santuṭṭho  hoti  itarītarena
piṇḍapātena        itarītarapiṇḍapātasantuṭṭhiyā       ca       vaṇṇavādī
na    ca    piṇḍapātahetu    anesanaṃ    appaṭirūpaṃ   āpajjati   aladdhā
ca   piṇḍapātaṃ   na   paritassati  laddhā  ca  piṇḍapātaṃ  agadhito  amucchito
anajjhāpanno       ādīnavadassāvī       nissaraṇapañño       paribhuñjati
tāya     ca     pana     itarītarapiṇḍapātasantuṭṭhiyā    nevattānukkaṃseti
na    paraṃ   vambheti   yo   hi   tattha   dakkho   analaso   sampajāno
@Footnote: 1 Yu. agathito. evamuparipi.
Paṭissato   ayaṃ   vuccatāvuso   bhikkhu   porāṇe   aggaññe   ariyavaṃse
ṭhito.
     {237.2}  Puna  caparaṃ  āvuso  bhikkhu  santuṭṭho  hoti  itarītarena
senāsanena    itarītarasenāsanasantuṭṭhiyā    ca    vaṇṇavādī    na    ca
senāsanahetu   anesanaṃ   appaṭirūpaṃ   āpajjati   aladdhā   ca  senāsanaṃ
na   paritassati   laddhā   ca  senāsanaṃ  agadhito  amucchito  anajjhāpanno
ādīnavadassāvī     nissaraṇapañño     paribhuñjati     tāya     ca    pana
itarītarasenāsanasantuṭṭhiyā     nevattānukkaṃseti    na    paraṃ    vambheti
yo   hi  tattha  dakkho  analaso  sampajāno  paṭissato  ayaṃ  vuccatāvuso
bhikkhu porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhito.
     {237.3}  Puna  caparaṃ  āvuso  bhikkhu pahānārāmo hoti pahānarato
bhāvanārāmo   hoti   bhāvanārato   tāya   ca   pana   pahānārāmatāya
pahānaratiyā   bhāvanārāmatāya   bhāvanāratiyā  nevattānukkaṃseti  na  paraṃ
vambheti   yo   hi   tattha   dakkho  analaso  sampajāno  paṭissato  ayaṃ
vuccatāvuso bhikkhu porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhito 1-.
     [238]  Cattāri  padhānāni  saṃvarappadhānaṃ pahānappadhānaṃ bhāvanāppadhānaṃ
anurakkhanāppadhānaṃ    .    katamañcāvuso    saṃvarappadhānaṃ   .   idhāvuso
bhikkhu   cakkhunā   rūpaṃ   disvā  na  nimittaggāhī  hoti  nānubyañjanaggāhī
yatvādhikaraṇamenaṃ    cakkhundriyaṃ    asaṃvutaṃ    viharantaṃ    abhijjhādomanassā
pāpakā   akusalā   dhammā   anvāssaveyyuṃ   tassa   saṃvarāya  paṭipajjati
rakkhati   cakkhundriyaṃ   cakkhundriye   saṃvaraṃ   āpajjati  .  sotena  saddaṃ
sutvā   .   ghānena   gandhaṃ  ghāyitvā  .  jivhāya  rasaṃ  sāyitvā .
@Footnote: 1 Ma. ṭhitoti.
Kāyena   phoṭṭhabbaṃ  phusitvā  .  manasā  dhammaṃ  viññāya  na  nimittaggāhī
hoti   nānubyañjanaggāhī   yatvādhikaraṇamenaṃ   manindriyaṃ   asaṃvutaṃ  viharantaṃ
abhijjhādomanassā    pāpakā   akusalā   dhammā   anvāssaveyyuṃ   tassa
saṃvarāya   paṭipajjati   rakkhati   manindriyaṃ   manindriye   saṃvaraṃ   āpajjati
idaṃ vuccatāvuso saṃvarappadhānaṃ.
     {238.1}   Katamañcāvuso   pahānappadhānaṃ   .   idhāvuso   bhikkhu
uppannaṃ   kāmavitakkaṃ   nādhivāseti   pajahati  vinodeti  byantīkaroti  1-
anabhāvaṅgameti   uppannaṃ   byāpādavitakkaṃ   .pe.  uppannaṃ  vihiṃsāvitakkaṃ
nādhivāseti   pajahati   .pe.   uppannuppanne  pāpake  akusale  dhamme
nādhivāseti    pajahati    vinodeti   byantīkaroti   anabhāvaṅgameti   idaṃ
vuccatāvuso pahānappadhānaṃ.
     {238.2}   Katamañcāvuso   bhāvanāppadhānaṃ   .   idhāvuso  bhikkhu
satisambojjhaṅgaṃ    bhāveti    vivekanissitaṃ    virāganissitaṃ    nirodhanissitaṃ
vossaggapariṇāmiṃ   .   dhammavicayasambojjhaṅgaṃ  bhāveti  .  viriyasambojjhaṅgaṃ
bhāveti  .  pītisambojjhaṅgaṃ  bhāveti  .  passaddhisambojjhaṅgaṃ  bhāveti .
Samādhisambojjhaṅgaṃ     bhāveti     .    upekkhāsambojjhaṅgaṃ    bhāveti
vivekanissitaṃ     virāganissitaṃ     nirodhanissitaṃ    vossaggapariṇāmiṃ    idaṃ
vuccatāvuso bhāvanāppadhānaṃ.
     {238.3}   Katamañcāvuso   anurakkhanāppadhānaṃ  .  idhāvuso  bhikkhu
uppannaṃ    bhaddakaṃ    samādhinimittaṃ    anurakkhati   aṭṭhikasaññaṃ   puḷuvakasaññaṃ
vinīlakasaññaṃ     vicchiddakasaññaṃ     uddhumātakasaññaṃ     idaṃ    vuccatāvuso
anurakkhanāppadhānaṃ.
@Footnote: 1 Ma. byantiṃ karoti. evamuparipi.
     [239]   Cattāri   ñāṇāni   dhamme   ñāṇaṃ   *-  anvaye  ñāṇaṃ
paricchedañāṇaṃ   1-   sammatiñāṇaṃ   2-   .  aparānipi  cattāri  ñāṇāni
dukkhe    ñāṇaṃ   dukkhasamudaye   3-   ñāṇaṃ   dukkhanirodhe   4-   ñāṇaṃ
dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya 5- ñāṇaṃ.
     [240]   Cattāri   sotāpattiyaṅgāni  sappurisasaṃsevo  saddhammassavanaṃ
yonisomanasikāro dhammānudhammapaṭipatti.
     [241]   Cattāri   sotāpannassa   aṅgāni  idhāvuso  ariyasāvako
buddhe   aveccappasādena   samannāgato  hoti  itipi  so  bhagavā  arahaṃ
sammāsambuddho     vijjācaraṇasampanno    sugato    lokavidū    anuttaro
purisadammasārathi    satthā    devamanussānaṃ    buddho    bhagavāti   dhamme
aveccappasādena   samannāgato   hoti   svākkhāto   bhagavatā   dhammo
sandiṭṭhiko   akāliko   ehipassiko   opanayiko   paccattaṃ   veditabbo
viññūhīti    saṅghe   aveccappasādena   samannāgato   hoti   supaṭipanno
bhagavato   sāvakasaṅgho   ujupaṭipanno  bhagavato  sāvakasaṅgho  ñāyapaṭipanno
bhagavato    sāvakasaṅgho   sāmīcipaṭipanno   bhagavato   sāvakasaṅgho   yadidaṃ
cattāri   purisayugāni   aṭṭha   purisapuggalā   esa  bhagavato  sāvakasaṅgho
āhuneyyo     pāhuneyyo    dakkhiṇeyyo    añjalikaraṇīyo    anuttaraṃ
puññakkhettaṃ    lokassāti    ariyakantehi   sīlehi   samannāgato   hoti
akhaṇḍehi   acchiddehi   asabalehi   akammāsehi  bhujissehi  viññūpasatthehi
aparamaṭṭhehi samādhisaṃvattanikehi.
@Footnote: 1 Ma. pariye ñāṇaṃ. 2 Ma. sammutiyā ñāṇaṃ. Yu. sammutiñāṇaṃ. 3 Yu. samudaye.
@4 Yu. nirodhe. 5 Yu. magge.
@* mīkār—kṛ´์ khagœ ñānaṃ peḌna ñāṇaṃ
     [242]    Cattāri    sāmaññaphalāni   sotāpattiphalaṃ   sakadāgāmiphalaṃ
anāgāmiphalaṃ arahattaphalaṃ.
     [243]    Catasso   dhātuyo   paṭhavīdhātu   āpodhātu   tejodhātu
vāyodhātu.
     [244]  Cattāro  āhārā  kabaḷīkāro 1- āhāro oḷāriko vā
sukhumo    vā    phasso    dutiyo    manosañcetanā   tatiyā   viññāṇaṃ
catutthaṃ.
     [245]   Catasso   viññāṇaṭṭhitiyo  rūpūpāyaṃ  vā  āvuso  viññāṇaṃ
tiṭṭhamānaṃ    tiṭṭhati    rūpārammaṇaṃ    rūpappatiṭṭhaṃ    nandūpasevanaṃ    vuḍḍhiṃ
viruḷhiṃ   vepullaṃ   āpajjati  .  vedanūpāyaṃ  vā  āvuso  .  saññūpāyaṃ
vā   āvuso   .   saṅkhārūpāyaṃ   vā  āvuso  .  viññāṇaṃ  tiṭṭhamānaṃ
tiṭṭhati    saṅkhārārammaṇaṃ   saṅkhārappatiṭṭhaṃ   nandūpasevanaṃ   vuḍḍhiṃ   viruḷhiṃ
vepullaṃ āpajjati.
     [246]    Cattāri    agatigamanāni   chandāgatiṃ   gacchati   dosāgatiṃ
gacchati mohāgatiṃ gacchati bhayāgatiṃ gacchati.
     [247]   Cattāro   taṇhuppādā  cīvarahetu  vā  āvuso  bhikkhuno
taṇhā    uppajjamānā    uppajjati    piṇḍapātahetu    vā    āvuso
bhikkhuno    taṇhā    uppajjamānā    uppajjati    senāsanahetu    vā
āvuso   bhikkhuno   taṇhā  uppajjamānā  uppajjati  abhibhavābhavahetu  2-
vā āvuso bhikkhuno taṇhā uppajjamānā uppajjati.
@Footnote: 1 Yu. kabaliṅkāro .  2 Ma. Yu. itibhavā ....
     [248]     Catasso     paṭipadā     dukkhāpaṭipadā    dandhābhiññā
dukkhāpaṭipadā        khippābhiññā       sukhāpaṭipadā       dandhābhiññā
sukhāpaṭipadā khippābhiññā.
     [249]   Aparāpi   catasso   paṭipadā   akkhamā   paṭipadā   khamā
paṭipadā damā paṭipadā samā paṭipadā.
     [250]   Cattāri   dhammapadāni   anabhijjhā   dhammapadaṃ   abyāpādo
dhammapadaṃ sammāsati dhammapadaṃ sammāsamādhi dhammapadaṃ.
     [251]    Cattāri    dhammasamādānāni   atthāvuso   dhammasamādānaṃ
paccuppannaṃ   dukkhañceva   āyatiñca  dukkhavipākaṃ  atthāvuso  dhammasamādānaṃ
paccuppannaṃ   dukkhañceva   āyatiñca   sukhavipākaṃ  atthāvuso  dhammasamādānaṃ
paccuppannaṃ      sukhañceva      āyatiñca     dukkhavipākaṃ     atthāvuso
dhammasamādānaṃ paccuppannaṃ sukhañceva āyatiñca sukhavipākaṃ.
     [252]    Cattāro    dhammakkhandhā    sīlakkhandho    samādhikkhandho
paññākkhandho vimuttikkhandho.
     [253] Cattāri balāni viriyabalaṃ satibalaṃ samādhibalaṃ paññābalaṃ.
     [254]    Cattāri    adhiṭṭhānāni    paññādhiṭṭhānaṃ   saccādhiṭṭhānaṃ
cāgādhiṭṭhānaṃ upasamādhiṭṭhānaṃ.
     [255]   Cattāro  pañhābyākaraṇā  1-  ekaṃsabyākaraṇīyo  pañho
paṭipucchābyākaraṇīyo    pañho    vibhajjabyākaraṇīyo    pañho    ṭhapanīyo
pañho.
@Footnote: 1 Ma. ...byākaraṇāni. Yu. ...vyākaraṇā.
     [256]   Cattāri   kammāni   atthāvuso   kammaṃ  kaṇhaṃ  kaṇhavipākaṃ
atthāvuso    kammaṃ   sukkaṃ   sukkavipākaṃ   atthāvuso   kammaṃ   kaṇhasukkaṃ
kaṇhasukkavipākaṃ    atthāvuso    kammaṃ    akaṇhaasukkaṃ   akaṇhaasukkavipākaṃ
kammakkhayāya saṃvattati.
     [257]   Cattāro   sacchikaraṇīyā   dhammā   pubbenivāso   satiyā
sacchikaraṇīyo      sattānaṃ      cutupapāto     cakkhunā     sacchikaraṇīyo
aṭṭhavimokkhā    kāyena    sacchikaraṇīyā    āsavānaṃ    khayo   paññāya
sacchikaraṇīyo.
     [258] Cattāro oghā kāmogho bhavogho diṭṭhogho avijjogho.
     [259]    Cattāro   yogā   kāmayogo   bhavayogo   diṭṭhiyogo
avijjāyogo.
     [260]   Cattāro   visaṃyogā   kāmayogavisaṃyogo  bhavayogavisaṃyogo
diṭṭhiyogavisaṃyogo avijjāyogavisaṃyogo.
     [261]    Cattāro    ganthā   abhijjhā   kāyagantho   byāpādo
kāyagantho      sīlabbataparāmāso      kāyagantho     idaṃsaccābhiniveso
kāyagantho.
     [262]     Cattāri    upādānāni    kāmupādānaṃ    diṭṭhupādānaṃ
sīlabbatupādānaṃ attavādupādānaṃ.
     [263]   Catasso   yoniyo   aṇḍajayoni  jalābujayoni  saṃsedajayoni
opapātikayoni.
     [264]     Catasso     gabbhāvakkantiyo    idhāvuso    ekacco
asampajāno   mātu   kucchiṃ  okkamati  asampajāno  mātu  kucchismiṃ  ṭhāti
asampajāno   mātu   kucchismā   nikkhamati  ayaṃ  paṭhamā  gabbhāvakkanti .
Puna   caparaṃ   āvuso   idhekacco   sampajāno   mātu  kucchiṃ  okkamati
asampajāno    mātu   kucchismiṃ   ṭhāti   asampajāno   mātu   kucchismā
nikkhamati   ayaṃ  dutiyā  gabbhāvakkanti  .  puna  caparaṃ  āvuso  idhekacco
sampajāno   mātu   kucchiṃ   okkamati   sampajāno  mātu  kucchismiṃ  ṭhāti
asampajāno   mātu   kucchismā   nikkhamati  ayaṃ  tatiyā  gabbhāvakkanti .
Puna   caparaṃ   āvuso   idhekacco   sampajāno   mātu  kucchiṃ  okkamati
sampajāno    mātu    kucchismiṃ    ṭhāti   sampajāno   mātu   kucchismā
nikkhamati ayaṃ catutthā gabbhāvakkanti.
     [265]   Cattāro  attabhāvapaṭilābhā  atthāvuso  attabhāvapaṭilābho
yasmiṃ  attabhāvapaṭilābhe  attasañcetanāyeva  kamati  no  parasañcetanā .
Atthāvuso       attabhāvapaṭilābho       yasmiṃ       attabhāvapaṭilābhe
parasañcetanāyeva    kamati    no    attasañcetanā    .    atthāvuso
attabhāvapaṭilābho  yasmiṃ  attabhāvapaṭilābhe  attasañcetanā  ceva  so 1-
kamati    parasañcetanā   ca   .   atthāvuso   attabhāvapaṭilābho   yasmiṃ
attabhāvapaṭilābhe neva attasañcetanā kamati no parasañcetanā.
     [266]     Catasso     dakkhiṇāvisuddhiyo    atthāvuso    dakkhiṇā
dāyakato    visujjhati    no   paṭiggāhakato   .   atthāvuso   dakkhiṇā
Paṭiggāhakato   visujjhati   no   dāyakato  .  atthāvuso  dakkhiṇā  neva
dāyakato    visujjhati    no   paṭiggāhakato   .   atthāvuso   dakkhiṇā
dāyakato ceva visujjhati paṭiggāhakato ca.
     [267]   Cattāri   saṅgahavatthūni   dānaṃ   piyavajjaṃ  1-  atthacariyā
samānattatā.
     [268]   Cattāro   anariyavohārā   musāvādo   pisuṇā   vācā
pharusā vācā samphappalāpo.
     [269]   Cattāro   ariyavohārā   musāvādā   veramaṇī  pisuṇāya
vācāya veramaṇī pharusāya vācāya veramaṇī samphappalāpā vemaṇī.
     [270]   Aparepi   cattāro  anariyavohārā  adiṭṭhe  diṭṭhavāditā
assute sutavāditā amute mutavāditā aviññāte viññātavāditā.
     [271]   Aparepi   cattāro  ariyavohārā  adiṭṭhe  adiṭṭhavāditā
assute      assutavāditā      amute     amutavāditā     aviññāte
aviññātavāditā.
     [272]   Aparepi   cattāro  anariyavohārā  diṭṭhe  adiṭṭhavāditā
sute assutavāditā mute amutavāditā viññāte aviññātavāditā.
     [273]   Aparepi   cattāro   ariyavohārā   diṭṭhe  diṭṭhavāditā
sute sutavāditā mute mutavāditā viññāte viññātavāditā.
     [274]  Cattāro  puggalā  idhāvuso  ekacco  puggalo attantapo
hoti   attaparitāpanānuyogamanuyutto   .   idhāvuso   ekacco  puggalo
@Footnote: 1 Yu. peyyavajjaṃ.
Parantapo   hoti   paraparitāpanānuyogamanuyutto   .   idhāvuso  ekacco
puggalo   attantapo   ca   hoti  attaparitāpanānuyogamanuyutto  parantapo
ca   paraparitāpanānuyogamanuyutto   .  idhāvuso  ekacco  puggalo  neva
attantapo   hoti   na   attaparitāpanānuyogamanuyutto   na  parantapo  na
paraparitāpanānuyogamanuyutto    so    anattantapo    aparantapo   diṭṭhe
va   dhamme   nicchāto  nibbuto  sītībhūto  1-  sukhapaṭisaṃvedī  brahmabhūtena
attanā viharati.
     [275]   Aparepi  cattāro  puggalā  idhāvuso  ekacco  puggalo
attahitāya  paṭipanno  hoti  no  parahitāya . Idhāvuso ekacco puggalo
parahitāya   paṭipanno   hoti   no   attahitāya  .  idhāvuso  ekacco
puggalo  neva  attahitāya  paṭipanno  hoti  no  parahitāya  .  idhāvuso
ekacco puggalo attahitāya ceva paṭipanno hoti parahitāya ca.
     [276]   Aparepi   cattāro   puggalā   tamo  tamaparāyano  tamo
jotiparāyano joti tamaparāyano joti jotiparāyano.
     [277]   Aparepi   cattāro   puggalā   samaṇamacalo   samaṇapadumo
samaṇapuṇḍarīko   samaṇesu   2-   samaṇasukhumālo   .   ime  kho  āvuso
tena   bhagavatā   jānatā   passatā  arahatā  sammāsambuddhena  cattāro
dhammā    sammadakkhātā    tattha    sabbeheva    saṅgāyitabbaṃ    .pe.
Atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ.
                  Saṅgītiyacatukkaṃ niṭṭhitaṃ 3-.
@Footnote: 1 Yu. sītibhūto. 2 Yu. ayaṃ pāṭho na dissati. 3 Ma. paṭhamabhāṇavāro niṭṭhito.
@Yu. paṭhamakabhāṇavāraṃ niṭṭhitaṃ.
     [278]   Atthi   kho   āvuso   tena  bhagavatā  jānatā  passatā
arahatā    sammāsambuddhena    pañca    dhammā    sammadakkhātā    tattha
sabbeheva     saṅgāyitabbaṃ     .pe.     atthāya    hitāya    sukhāya
devamanussānaṃ    .    katame    pañca    .   pañcakkhandhā   rūpakkhandho
vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho.
     [279]   Pañcupādānakkhandhā  rūpūpādānakkhandho  vedanūpādānakkhandho
saññūpādānakkhandho saṅkhārūpādānakkhandho viññāṇūpādānakkhandho.
     [280]   Pañca   kāmaguṇā   cakkhuviññeyyā   rūpā  iṭṭhā  kantā
manāpā  piyarūpā  kāmūpasañhitā  rajaniyā  1- . Sotaviññeyyā saddā.
Ghānaviññeyyā   gandhā   .   jivhāviññeyyā  rasā  .  kāyaviññeyyā
phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasañhitā rajaniyā 1-.
     [281]    Pañca    gatiyo    nirayo   tiracchānayoni   pettivisayo
manussā devā.
     [282]     Pañca     macchariyāni     āvāsamacchariyaṃ    kulamacchariyaṃ
lābhamacchariyaṃ vaṇṇamacchariyaṃ dhammamacchariyaṃ.
     [283]    Pañca    nīvaraṇāni    kāmacchandanīvaraṇaṃ    byāpādanīvaraṇaṃ
thīnamiddhanīvaraṇaṃ uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ vicikicchānīvaraṇaṃ.
     [284]     Pañca    orambhāgiyāni    saññojanāni    sakkāyadiṭṭhi
vicikicchā sīlabbataparāmāso kāmacchando byāpādo.
@Footnote: 1 Ma. Yu. rajanīyā.
     [285]    Pañcuddhambhāgiyāni   saññojanāni   rūparāgo   arūparāgo
māno uddhaccaṃ avijjā.
     [286]      Pañca     sikkhāpadāni     pāṇātipātā     veramaṇī
adinnādānā    veramaṇī   kāmesu   micchācārā   veramaṇī   musāvādā
veramaṇī surāmerayamajjapamādaṭṭhānā veramaṇī.
     [287]    Pañca    abhabbaṭṭhānāni   abhabbo   āvuso   khīṇāsavo
bhikkhu   sañcicca   pāṇaṃ   jīvitā   voropetuṃ   abhabbo  khīṇāsavo  bhikkhu
adinnaṃ   theyyasaṅkhātaṃ   ādātuṃ   1-  abhabbo  khīṇāsavo  bhikkhu  methunaṃ
dhammaṃ    paṭisevituṃ   abhabbo   khīṇāsavo   bhikkhu   sampajānamusā   bhāsituṃ
abhabbo   khīṇāsavo   bhikkhu   sannidhikārakaṃ   kāme  paribhuñjituṃ  seyyathāpi
pubbe āgārikabhūto 2-.
     [288]    Pañca   byasanāni   ñātibyasanaṃ   bhogabyasanaṃ   rogabyasanaṃ
sīlabyasanaṃ    diṭṭhibyasanaṃ    .   nāvuso   sattā   ñātibyasanahetu   vā
bhogabyasanahetu   vā   rogabyasanahetu  vā  kāyassa  bhedā  paraṃ  maraṇā
apāyaṃ   duggatiṃ   vinipātaṃ   nirayaṃ   upapajjanti   .   sīlabyasanahetu  vā
āvuso   sattā   diṭṭhibyasanahetu   vā   kāyassa   bhedā  paraṃ  maraṇā
apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjanti.
     [289]   Pañca  sampadā  ñātisampadā  bhogasampadā  ārogyasampadā
sīlasampadā    diṭṭhisampadā    .    nāvuso    sattā   ñātisampadāhetu
vā    bhogasampadāhetu    vā    ārogyasampadāhetu    vā   kāyassa
@Footnote: 1 Ma. ādiyituṃ. 2 Ma. āgāriyabhūto. Yu. agāriyabhūto.
Bhedā   paraṃ   maraṇā  sugatiṃ  saggaṃ  lokaṃ  upapajjanti  .  sīlasampadāhetu
vā   āvuso   sattā   diṭṭhisampadāhetu   vā   kāyassa   bhedā  paraṃ
maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti.
     [290]    Pañca    ādīnavā   dussīlassa   sīlavipattiyā   idhāvuso
dussīlo   sīlavipanno   pamādādhikaraṇaṃ   mahatiṃ   bhogajāniṃ   nigacchati   ayaṃ
paṭhamo   ādīnavo   dussīlassa   sīlavipattiyā   .   puna   caparaṃ  āvuso
dussīlassa    sīlavipannassa    pāpako    kittisaddo    abbhuggacchati   ayaṃ
dutiyo   ādīnavo   dussīlassa   sīlavipattiyā   .   puna   caparaṃ  āvuso
dussīlo   sīlavipanno   yaṃ   yadeva   parisaṃ   upasaṅkamati  yadi  khattiyaparisaṃ
yadi    brāhmaṇaparisaṃ    yadi   gahapatiparisaṃ   yadi   samaṇaparisaṃ   avisārado
upasaṅkamati    maṅkubhūto    1-    ayaṃ    tatiyo   ādīnavo   dussīlassa
sīlavipattiyā   .   puna   caparaṃ   āvuso  dussīlo  sīlavipanno  sammūḷho
kālaṃ   karoti   ayaṃ   catuttho   ādīnavo   dussīlassa   sīlavipattiyā .
Puna   caparaṃ   āvuso  dussīlo  sīlavipanno  kāyassa  bhedā  paraṃ  maraṇā
apāyaṃ   duggatiṃ   vinipātaṃ   nirayaṃ   upapajjati   ayaṃ   pañcamo  ādīnavo
dussīlassa sīlavipattiyā.
     [291]   Pañca   ānisaṃsā  sīlavato  sīlasampadāya  idhāvuso  sīlavā
sīlasampanno    appamādādhikaraṇaṃ    mahantaṃ   bhogakkhandhaṃ   adhigacchati   ayaṃ
paṭhamo   ānisaṃso   sīlavato   sīlasampadāya   .   puna   caparaṃ   āvuso
sīlavato    sīlasampannassa    kalyāṇo    kittisaddo   abbhuggacchati   ayaṃ
@Footnote: 1 Yu. maṅkobhūto.
Dutiyo   ānisaṃso   sīlavato   sīlasampadāya   .   puna   caparaṃ   āvuso
sīlavā   sīlasampanno   yaṃ   yadeva   parisaṃ   upasaṅkamati  yadi  khattiyaparisaṃ
yadi    brāhmaṇaparisaṃ    yadi    gahapatiparisaṃ   yadi   samaṇaparisaṃ   visārado
upasaṅkamati     amaṅkubhūto     ayaṃ     tatiyo     ānisaṃso    sīlavato
sīlasampadāya   .   puna   caparaṃ  āvuso  sīlavā  sīlasampanno  asammūḷho
kālaṃ   karoti   ayaṃ   catuttho   ānisaṃso   sīlavato   sīlasampadāya  .
Puna   caparaṃ   āvuso  sīlavā  sīlasampanno  kāyassa  bhedā  paraṃ  maraṇā
sugatiṃ    saggaṃ   lokaṃ   upapajjati   ayaṃ   pañcamo   ānisaṃso   sīlavato
sīlasampadāya.
     [292]   Codakena   āvuso   bhikkhunā  paraṃ  codetukāmena  pañca
dhamme   ajjhattaṃ   upaṭṭhapetvā   paro   codetabbo  kālena  vakkhāmi
no   akālena   bhūtena   vakkhāmi  no  abhūtena  saṇhena  vakkhāmi  no
pharusena   atthasañhitena   vakkhāmi   no   anatthasañhitena   mettacittena
vakkhāmi   no   dosantarenāti   .   codakena   āvuso  bhikkhunā  paraṃ
codetukāmena   ime   pañca   dhamme   ajjhattaṃ   upaṭṭhapetvā   paro
codetabbo.
     [293]   Pañca   padhāniyaṅgāni   idhāvuso   bhikkhu   saddho   hoti
saddahati   tathāgatassa   bodhiṃ   itipi   so  bhagavā  arahaṃ  sammāsambuddho
vijjācaraṇasampanno   sugato   lokavidū   anuttaro  purisadammasārathi  satthā
devamanussānaṃ    buddho    bhagavāti    appābādho   hoti   appātaṅko
Samavepākiniyā     gahaṇiyā    samannāgato    nātisītāya    nāccuṇhāya
majjhimāya   padhānakkhamāya   asaṭho   hoti   amāyāvī   yathābhūtaṃ  attānaṃ
āvikattā   satthari   vā   viññūsu   vā   sabrahmacārīsu   āraddhaviriyo
viharati   akusalānaṃ   dhammānaṃ   pahānāya   kusalānaṃ  dhammānaṃ  upasampadāya
thāmavā    daḷhaparakkamo    anikkhittadhuro   kusalesu   dhammesu   paññavā
hoti   udayatthagāminiyā   paññāya   samannāgato   ariyāya   nibbedhikāya
sammādukkhakkhayagāminiyā.
     [294]   Pañca   suddhāvāsā   avihā   atappā   sudassā  sudassī
akaniṭṭhā.
     [295]   Pañca   anāgāmino   antarāparinibbāyī  upahaccaparinibbāyī
asaṅkhāraparinibbāyī sasaṅkhāraparinibbāyī uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī.
     [296]  Pañca  cetokhīlā  1- idhāvuso bhikkhu satthari kaṅkhati vicikicchati
nādhimuccati  na  sampasīdati  .  yo so āvuso bhikkhu satthari kaṅkhati vicikicchati
nādhimuccati   na  sampasīdati  tassa  cittaṃ  na  namati  ātappāya  anuyogāya
sātaccāya   padhānāya   yassa   cittaṃ   na  namati  ātappāya  anuyogāya
sātaccāya  padhānāya ayaṃ paṭhamo cetokhīlo. Puna caparaṃ āvuso bhikkhu dhamme
kaṅkhati  .   saṅghe  kaṅkhati  .  sikkhāya  kaṅkhati vicikicchati. Sabrahmacārīsu
kupito   hoti  anattamano  āhatacitto  khīlajāto  .  yo  so  āvuso
@Footnote: 1 Ma. Yu. sabbavāresu cetokhilā.
Bhikkhu   sabrahmacārīsu   kupito   hoti  anattamano  āhatacitto  khīlajāto
tassa   cittaṃ   na   namati   ātappāya  anuyogāya  sātaccāya  padhānāya
yassa  cittaṃ  na  namati  ātappāya  anuyogāya  sātaccāya  padhānāya  1-
ayaṃ pañcamo cetokhīlo.
     [297]   Pañca   cetaso  vinibandhā  idhāvuso  bhikkhu  kāmesu  2-
avigatarāgo     hoti     avigatacchando    avigatapemo    avigatapipāso
avigatapariḷāho   avigatataṇho  .  yo  so  āvuso  bhikkhu  kāmesu  2-
avigatarāgo     hoti     avigatacchando    avigatapemo    avigatapipāso
avigatapariḷāho    avigatataṇho    tassa   cittaṃ   na   namati   ātappāya
anuyogāya   sātaccāya   padhānāya   yassa   cittaṃ  na  namati  ātappāya
anuyogāya   sātaccāya   padhānāya   ayaṃ  paṭhamo  cetaso  vinibandho .
Puna  caparaṃ  āvuso  bhikkhu  kāye  avītarāgo 3- hoti. Saṅkhittaṃ. Rūpe
avītarāgo  3-  hoti  .  saṅkhittaṃ  .  puna  caparaṃ āvuso bhikkhu yāvadatthaṃ
udarāvadehakaṃ  bhuñjitvā  seyyasukhaṃ  passasukhaṃ  middhasukhaṃ  anuyutto  viharati.
Puna   caparaṃ   āvuso   bhikkhu   aññataraṃ  devanikāyaṃ  paṇidhāya  brahmacariyaṃ
carati  imināhaṃ  sīlena  vā  vatena  vā  tapena  vā  brahmacariyena  vā
devo   vā  bhavissāmi  devaññataro  vāti  .  yo  so  āvuso  bhikkhu
aññataraṃ    devanikāyaṃ   paṇidhāya   brahmacariyaṃ   carati   imināhaṃ   sīlena
vā  vatena  vā  tapena  vā  brahmacariyena  vā  devo  vā  bhavissāmi
devaññataro   vāti   tassa   cittaṃ   na   namati   ātappāya  anuyogāya
@Footnote: 1 Yu. yassa cittaṃ ... sātaccāya padhānāyāti ime pāṭhā na dissanti. 2 Yu. kāme.
@3 Yu. avigatarāgo.
Sātaccāya   padhānāya   yassa   cittaṃ   na  namati  ātappāya  anuyogāya
sātaccāya padhānāya ayaṃ pañcamo cetaso vinibandho.
     [298]    Pañcindriyāni    cakkhundriyaṃ    sotindriyaṃ    ghānindriyaṃ
jivhindriyaṃ kāyindriyaṃ.
     [299]     Aparānipi     pañcindriyāni    sukhindriyaṃ    dukkhindriyaṃ
somanassindriyaṃ domanassindriyaṃ upekkhindriyaṃ.
     [300]     Aparānipi    pañcindriyāni    saddhindriyaṃ    viriyindriyaṃ
satindriyaṃ samādhindriyaṃ paññindriyaṃ.



             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 11 page 1-252. http://84000.org/tipitaka/pali/roman_item_s.php?book=11&item=1&items=475              Classified by [Item Number] :- http://84000.org/tipitaka/pali/roman_item_s.php?book=11&item=1&items=475&mode=bracket              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=11&item=1&items=475              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=11&item=1&items=475              Study Atthakatha :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=11&i=1              The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=6&A=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=6&A=1              Contents of The Tipitaka Volume 11 http://84000.org/tipitaka/read/?index_11

แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ENGLISH letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

Background color :