ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
   ThaiVersion   PaliThai   PaliRoman 
แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ENGLISH letter
TIPITAKA Volume 22 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 14 : Sutta. Aṅ. (3): pañcaka-chakkanipātā
                 Suttantapiṭake aṅguttaranikāyassa
                       tatiyo bhāgo
                        -------
                       pañcakanipāto
           namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa.
                      Paṭhamapaṇṇāsako
                    sekhabalavaggo paṭhamo
     [1]   Evamme   sutaṃ  .  ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  sāvatthiyaṃ  viharati
jetavane  anāthapiṇḍikassa  ārāme  .  tatra  kho bhagavā bhikkhū āmantesi
bhikkhavoti  .  bhadanteti  te  bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca
pañcimāni  bhikkhave  sekhabalāni  katamāni  pañca saddhābalaṃ hiribalaṃ ottappabalaṃ
viriyabalaṃ   paññābalaṃ  imāni  kho  bhikkhave  pañca  sekhabalāni  tasmā  tiha
bhikkhave  evaṃ  sikkhitabbaṃ  saddhābalena  samannāgatā  bhavissāma  sekhabalena
hiribalena  samannāgatā  bhavissāma  sekhabalena  ottappabalena  samannāgatā
bhavissāma sekhabalena viriyabalena samannāgatā bhavissāma sekhabalena paññābalena
samannāgatā bhavissāma sekhabalenāti evaṃ hi vo bhikkhave sikkhitabbanti. [1]-
@Footnote: 1 ito paraṃ Po. Ma. idamavoca bhagavā attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
     [2]  Pañcimāni  bhikkhave  sekhabalāni  katamāni pañca saddhābalaṃ hiribalaṃ
ottappabalaṃ   viriyabalaṃ   paññābalaṃ   .  katamañca  bhikkhave  saddhābalaṃ  idha
bhikkhave  ariyasāvako  saddho  hoti  saddahati  tathāgatassa  bodhiṃ  itipi so
bhagavā    arahaṃ   sammāsambuddho   vijjācaraṇasampanno   sugato   lokavidū
anuttaro    purisadammasārathi    satthā   devamanussānaṃ   buddho   bhagavāti
idaṃ vuccati bhikkhave saddhābalaṃ.
     {2.1}   Katamañca   bhikkhave   hiribalaṃ   idha  bhikkhave  ariyasāvako
hirimā   hoti   hiriyati   kāyaduccaritena   vacīduccaritena   manoduccaritena
hiriyati    pāpakānaṃ    akusalānaṃ   dhammānaṃ   samāpattiyā   idaṃ   vuccati
bhikkhave hiribalaṃ.
     {2.2}  Katamañca  bhikkhave  ottappabalaṃ  idha  bhikkhave  ariyasāvako
ottappī  hoti  ottappati  kāyaduccaritena  vacīduccaritena  manoduccaritena
ottappati   pāpakānaṃ   akusalānaṃ   dhammānaṃ   samāpattiyā   idaṃ  vuccati
bhikkhave ottappabalaṃ.
     {2.3}   Katamañca   bhikkhave   viriyabalaṃ  idha  bhikkhave  ariyasāvako
āraddhaviriyo   viharati   akusalānaṃ   dhammānaṃ  pahānāya  kusalānaṃ  dhammānaṃ
upasampadāya   thāmavā   daḷhaparakkamo   anikkhittadhuro   kusalesu  dhammesu
idaṃ vuccati bhikkhave viriyabalaṃ.
     {2.4}   Katamañca   bhikkhave  paññābalaṃ  idha  bhikkhave  ariyasāvako
paññavā    hoti    udayatthagāminiyā    paññāya   samannāgato   ariyāya
nibbedhikāya   sammādukkhakkhayagāminiyā  idaṃ  vuccati  bhikkhave  paññābalaṃ .
Imāni   kho   bhikkhave   pañca   sekhabalāni  tasmā  tiha  bhikkhave  evaṃ
Sikkhitabbaṃ  saddhābalena  samannāgatā  bhavissāma  sekhabalena  hiribalena ...
Ottappabalena    ...   viriyabalena   ...   paññābalena   samannāgatā
bhavissāma sekhabalenāti evaṃ hi vo bhikkhave sikkhitabbanti.
     [3]   Pañcahi   bhikkhave   dhammehi   samannāgato   bhikkhu  diṭṭheva
dhamme  dukkhaṃ  viharati  savighātaṃ  saupāyāsaṃ  sapariḷāhaṃ kāyassa [1]- bhedā
parammaraṇā    duggati    pāṭikaṅkhā    katamehi   pañcahi   idha   bhikkhave
bhikkhu   assaddho   hoti   ahiriko  hoti  anottappī  hoti  kusīto  2-
hoti    duppañño    hoti   imehi   kho   bhikkhave   pañcahi   dhammehi
samannāgato   bhikkhu   diṭṭheva  dhamme  dukkhaṃ  viharati  savighātaṃ  saupāyāsaṃ
sapariḷāhaṃ    kāyassa    bhedā    parammaraṇā   duggati   pāṭikaṅkhā  .
Pañcahi   bhikkhave   dhammehi   samannāgato   bhikkhu   diṭṭheva  dhamme  sukhaṃ
viharati   avighātaṃ   anupāyāsaṃ   apariḷāhaṃ   kāyassa   bhedā  parammaraṇā
sugati  pāṭikaṅkhā  katamehi  pañcahi  idha  bhikkhave  bhikkhu saddho hoti hirimā
hoti  ottappī  hoti  āraddhaviriyo hoti paññavā hoti imehi kho bhikkhave
pañcahi  dhammehi  samannāgato  bhikkhu  diṭṭheva  dhamme  sukhaṃ  viharati avighātaṃ
anupāyāsaṃ apariḷāhaṃ kāyassa bhedā parammaraṇā sugati pāṭikaṅkhāti.
     [4]   Pañcahi   bhikkhave   dhammehi   samannāgato   bhikkhu  yathābhataṃ
nikkhitto    evaṃ    niraye   katamehi   pañcahi   idha   bhikkhave   bhikkhu
assaddho    hoti    ahiriko    hoti    anottappī    hoti    kusīto
@Footnote: 1 Ma. sabbattha vāresu etthantare casaddo atthi .  2 Po. Yu. sabbattha vāresu
@kusito.
Hoti    duppañño    hoti   imehi   kho   bhikkhave   pañcahi   dhammehi
samannāgato  bhikkhu  yathābhataṃ  nikkhitto  evaṃ  niraye  .  pañcahi  bhikkhave
dhammehi   samannāgato   bhikkhu  yathābhataṃ  nikkhitto  evaṃ  sagge  katamehi
pañcahi    idha    bhikkhave    bhikkhu    saddho    hoti    hirimā   hoti
ottappī    hoti    āraddhaviriyo    hoti    paññavā   hoti   imehi
kho   bhikkhave   pañcahi   dhammehi  samannāgato  bhikkhu  yathābhataṃ  nikkhitto
evaṃ saggeti.
     [5]   Yo   hi   koci   bhikkhave  bhikkhu  vā  bhikkhunī  vā  sikkhaṃ
paccakkhāya   hīnāyāvattati   tassa   diṭṭheva   dhamme   pañca  sahadhammikā
vādānupātā   1-   gārayhaṃ   ṭhānaṃ  āgacchanti  katame  pañca  saddhāpi
nāma   te   nāhosi   kusalesu   dhammesu   hirīpi   nāma  te  nāhosi
kusalesu   dhammesu   ottappaṃpi   nāma   te  nāhosi  kusalesu  dhammesu
viriyaṃpi   nāma   te   nāhosi   kusalesu   dhammesu  paññāpi  nāma  te
nāhosi   kusalesu   dhammesu  yo  hi  koci  bhikkhave  bhikkhu  vā  bhikkhunī
vā   sikkhaṃ   paccakkhāya   hīnāyāvattati   tassa   diṭṭheva  dhamme  ime
pañca sahadhammikā vādānupātā gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchanti.
     {5.1} Yo hi koci bhikkhave bhikkhu vā bhikkhunī vā sahāpi dukkhena sahāpi
domanassena   assumukhopi   2-   rudamāno  paripuṇṇaṃ  parisuddhaṃ  brahmacariyaṃ
carati  tassa  diṭṭheva  dhamme  pañca  sahadhammikā pāsaṃsaṃ 3- ṭhānaṃ āgacchanti
@Footnote: 1 Po. Ma. vādānupātā gārayhā ṭhānā. Yu. vādānuvādā gārayhā ṭhānā.
@2 Ma. pisaddo natthi. ito paraṃ īdisameva .  3 Po. Ma. Yu. pāsaṃsā ṭhānā.
@ito paraṃ īdisameva.
Katame   pañca   saddhāpi   nāma   te   ahosi  kusalesu  dhammesu  hirīpi
nāma   te   ahosi   kusalesu   dhammesu  ottappaṃpi  nāma  te  ahosi
kusalesu    dhammesu   viriyaṃpi   nāma   te   ahosi   kusalesu   dhammesu
paññāpi   nāma   te  ahosi  kusalesu  dhammesu  yo  hi  koci  bhikkhave
bhikkhu  vā  bhikkhunī  vā  sahāpi  dukkhena  sahāpi  domanassena  assumukhopi
rudamāno    paripuṇṇaṃ    parisuddhaṃ    brahmacariyaṃ   carati   tassa   diṭṭheva
dhamme ime pañca sahadhammikā pāsaṃsaṃ ṭhānaṃ āgacchantīti.
     [6]   Na   tāva   bhikkhave   akusalassa   samāpatti   hoti  yāva
saddhā   paccupaṭṭhitā   hoti   kusalesu  dhammesu  yato  ca  kho  bhikkhave
saddhā   antarahitā   hoti   assaddhiyaṃ   pariyuddhāya   1-   tiṭṭhati  atha
akusalassa   samāpatti   hoti    na   tāva  bhikkhave  akusalassa  samāpatti
hoti  yāva  hirī  paccupaṭṭhitā  hoti  kusalesu dhammesu yato ca kho bhikkhave
hirī  antarahitā  hoti  ahirikaṃ  pariyuddhāya  tiṭṭhati  atha akusalassa samāpatti
hoti  na  tāva  bhikkhave akusalassa samāpatti hoti yāva ottappaṃ paccupaṭṭhitaṃ
hoti  kusalesu  dhammesu  yato  ca  kho  bhikkhave  ottappaṃ antarahitaṃ hoti
anottappaṃ    pariyuddhāya    tiṭṭhati   atha   akusalassa   samāpatti   hoti
na   tāva  bhikkhave  akusalassa  samāpatti  hoti  yāva  viriyaṃ  paccupaṭṭhitaṃ
hoti   kusalesu  dhammesu  yato  ca  kho  bhikkhave  viriyaṃ  antarahitaṃ  hoti
@Footnote: 1 Ma. Yu. pariyuṭṭhāya. sabbattha vāresu īdisameva.
Kosajjaṃ   pariyuddhāya   tiṭṭhati  atha  akusalassa  samāpatti  hoti  na  tāva
bhikkhave   akusalassa   samāpatti   hoti  yāva  paññā  paccupaṭṭhitā  hoti
kusalesu  dhammesu  yato  ca  kho  bhikkhave paññā antarahitā hoti duppaññā
pariyuddhāya tiṭṭhati atha akusalassa samāpatti hotīti.
     [7]  Yebhuyyena  bhikkhave  sattā  kāmesu laḷitā 1- asitabyābhaṅgiṃ
bhikkhave   kulaputto   ohāya   agārasmā   anagāriyaṃ   pabbajito  hoti
saddho   pabbajito   2-   kulaputtoti   alaṃ   vacanāya   taṃ  kissa  hetu
labbhā  hi  3-  bhikkhave  yobbanena  kāmā  te  ca  kho  yādisā  vā
tādisā  vā  ye  ca  bhikkhave  hīnā  kāmā ye ca majjhimā kāmā ye ca
paṇītā    kāmā    sabbe   kāmātveva   saṅkhaṃ   gacchanti   seyyathāpi
bhikkhave    kumāro   mando   uttānaseyyako   dhātiyā   pamādamanvāya
kaṭṭhaṃ  vā  kathalaṃ  4-  vā  mukhe  āhareyya  tamenaṃ  dhātī  5- sīghaṃ sīghaṃ
manasikareyya sīghaṃ sīghaṃ manasikaritvā sīghaṃ sīghaṃ āhareyya
     {7.1}  no ce sakkuṇeyya sīghaṃ sīghaṃ āharituṃ vāmena hatthena sīghaṃ 6-
pariggahetvā   dakkhiṇena   hatthena   vaṅkaṅgulaṃ   7-  karitvā  salohitaṃpi
āhareyya  taṃ  kissa hetu atthesā bhikkhave kumārassa vihesā nesā natthīti
vadāmi  karaṇīyañca  kho  evaṃ  8-  bhikkhave dhātiyā atthakāmāya hitesiniyā
anukampikāya  anukampaṃ  upādāya  .  yato  ca  kho  bhikkhave  so kumāro
@Footnote: 1 Po. caḷitā. Yu. palālitā .  2 Ma. saddhāpabbajito .  3 Po. Ma. Yu.
@hisaddo natthi .  4 Ma. kaṭhalaṃ .  5 Ma. Yu. dhāti .  6 Ma. Yu. sīsaṃ.
@7 Ma. vaṅkaṅguliṃ .  8 Ma. etaṃ.
Vuḍḍho  1-  hoti  alaṃpañño  anapekkhā  pana  2-  bhikkhave  dhātī  tasmiṃ
kumārasmiṃ hoti attaguttodāni kumāro nālaṃ pamādāyāti
     {7.2}  evameva  kho  bhikkhave  yāvakīvañca  bhikkhuno saddhāya akataṃ
hoti  kusalesu  dhammesu  hiriyā  akataṃ  hoti  kusalesu dhammesu ottappena
akataṃ  hoti  kusalesu  dhammesu  viriyena akataṃ hoti kusalesu dhammesu paññāya
akataṃ  hoti  kusalesu  dhammesu  anurakkhitabbo  tāva  me so bhikkhave bhikkhu
hoti  yato  ca  kho  bhikkhave  bhikkhu no saddhāya kataṃ hoti kusalesu dhammesu
hiriyā  kataṃ  hoti  kusalesu  dhammesu ottappena kataṃ hoti kusalesu dhammesu
viriyena  kataṃ  hoti  kusalesu  dhammesu  paññāya  kataṃ hoti kusalesu dhammesu
anapekkho   panāhaṃ   3-  bhikkhave  tasmiṃ  bhikkhusmiṃ  homi  attaguttodāni
bhikkhave 4- bhikkhu nālaṃ pamādāyāti.
     [8]    Pañcahi   bhikkhave   dhammehi   samannāgato   bhikkhu   cavati
nappatiṭṭhāti    saddhamme   katamehi   pañhi   assaddho   bhikkhave   bhikkhu
cavati  nappatiṭṭhāti  saddhamme  ahiriko  bhikkhave  bhikkhu  cavati  nappatiṭṭhāti
saddhamme     anottappī     bhikkhave     bhikkhu    cavati    nappatiṭṭhāti
saddhamme    kusīto    bhikkhave   bhikkhu   cavati   nappatiṭṭhāti   saddhamme
duppañño   bhikkhave   bhikkhu   cavati   nappatiṭṭhāti  saddhamme  imehi  kho
bhikkhave    pañcahi   dhammehi   samannāgato   bhikkhu   cavati   nappatiṭṭhāti
saddhamme.
     {8.1}   Pañcahi   bhikkhave  dhammehi  samannāgato  bhikkhu  na  cavati
patiṭṭhāti   saddhamme   katamehi   pañcahi   saddho   bhikkhave   bhikkhu   na
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. sabbattha vuddho .  2 Ma. Yu. dāni .  3 Ma. Yu. dānāhaṃ.
@4 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi.
Cavati   patiṭṭhāti   saddhamme  hirimā  bhikkhave  bhikkhu  na  cavati  patiṭṭhāti
saddhamme   ottappī   bhikkhave   bhikkhu   na   cavati  patiṭṭhāti  saddhamme
āraddhaviriyo    bhikkhave    bhikkhu    na    cavati   patiṭṭhāti   saddhamme
paññavā   bhikkhave   bhikkhu   na   cavati  patiṭṭhāti  saddhamme  imehi  kho
bhikkhave   pañcahi   dhammehi   samannāgato   bhikkhu   na   cavati  patiṭṭhāti
saddhammeti.
     [9]   Pañcahi   bhikkhave   dhammehi   samannāgato  bhikkhu  agāravo
appatisso     cavati     nappatiṭṭhāti    saddhamme    katamehi    pañcahi
assaddho   bhikkhave   bhikkhu   agāravo   appatisso   cavati  nappatiṭṭhāti
saddhamme    ahiriko    bhikkhave   bhikkhu   agāravo   appatisso   cavati
nappatiṭṭhāti    saddhamme    anottappī    bhikkhave    bhikkhu    agāravo
appatisso    cavati   nappatiṭṭhāti   saddhamme   kusīto   bhikkhave   bhikkhu
agāravo    appatisso    cavati    nappatiṭṭhāti    saddhamme   duppañño
bhikkhave   bhikkhu   agāravo   appatisso   cavati   nappatiṭṭhāti  saddhamme
imehi   kho   bhikkhave   pañcahi   dhammehi  samannāgato  bhikkhu  agāravo
appatisso cavati nappatiṭṭhāti saddhamme.
     {9.1}   Pañcahi   bhikkhave  dhammehi  samannāgato  bhikkhu  sagāravo
sappatisso   na   cavati   patiṭṭhāti   saddhamme   katamehi  pañcahi  saddho
bhikkhave   bhikkhu   sagāravo   sappatisso   na  cavati  patiṭṭhāti  saddhamme
hirimā     bhikkhave     bhikkhu    sagāravo    sappatisso    na    cavati
patiṭṭhāti     saddhamme     ottappī     bhikkhave    bhikkhu    sagāravo
Sappatisso   na   cavati   patiṭṭhāti   saddhamme   āraddhaviriyo   bhikkhave
bhikkhu   sagāravo   sappatisso   na   cavati  patiṭṭhāti  saddhamme  paññavā
bhikkhave   bhikkhu   sagāravo   sappatisso   na  cavati  patiṭṭhāti  saddhamme
imehi   kho   bhikkhave   pañcahi   dhammehi  samannāgato  bhikkhu  sagāravo
sappatisso na cavati patiṭṭhāti saddhammeti.
     [10]   Pañcahi   bhikkhave   dhammehi  samannāgato  bhikkhu  agāravo
appatisso  abhabbo  imasmiṃ  dhammavinaye  vuḍḍhiṃ 1- virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjituṃ
katamehi    pañcahi   assaddho   bhikkhave   bhikkhu   agāravo   appatisso
abhabbo   imasmiṃ   dhammavinaye  vuḍḍhiṃ  virūḷhiṃ  vepullaṃ  āpajjituṃ  ahiriko
bhikkhave  bhikkhu ... Anottappī bhikkhave bhikkhu ... Kusīto bhikkhave bhikkhu ...
Duppañño  bhikkhave  bhikkhu  agāravo  appatisso  abhabbo imasmiṃ dhammavinaye
vuḍḍhiṃ    virūḷhiṃ   vepullaṃ   āpajjituṃ   imehi   kho   bhikkhave   pañcahi
dhammehi  samannāgato  bhikkhu  agāravo appatisso abhabbo imasmiṃ dhammavinaye
vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjituṃ.
     {10.1}   Pañcahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  bhikkhu  sagāravo
sappatisso    bhabbo    imasmiṃ    dhammavinaye   vuḍḍhiṃ   virūḷhiṃ   vepullaṃ
āpajjituṃ   katamehi  pañcahi  saddho  bhikkhave  bhikkhu  sagāravo  sappatisso
bhabbo   imasmiṃ   dhammavinaye   vuḍḍhiṃ   virūḷhiṃ  vepullaṃ  āpajjituṃ  hirimā
bhikkhave  bhikkhu  ...  ottappī  bhikkhave bhikkhu ... Āraddhaviriyo  bhikkhave
bhikkhu   ...   paññavā   bhikkhave   bhikkhu   sagāravo  sappatisso  bhabbo
imasmiṃ   dhammavinaye   vuḍḍhiṃ   virūḷhiṃ   vepullaṃ   āpajjituṃ   imehi  kho
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. vuddhiṃ. sabbattha īdisameva.
Bhikkhave   pañcahi   dhammehi   samannāgato   bhikkhu   sagāravo  sappatisso
bhabbo imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjitunti.
                     Sekhabalavaggo paṭhamo.
                         Tassuddānaṃ
         saṅkhittaṃ vitthataṃ dukkhaṃ 1-    bhataṃ sikkhāya pañcamaṃ
         samāpatti ca kāmesu         cavanā dve agāravāti.
                       ----------
                       Balavaggo dutiyo
     [11]   Pubbāhaṃ   bhikkhave  ananussutesu  dhammesu  abhiññāvosāna-
pāramippatto   paṭijānāmi  pañcimāni  bhikkhave  tathāgatassa  tathāgatabalāni
yehi    balehi    samannāgato    tathāgato    āsabhaṇṭhānaṃ   paṭijānāti
parisāsu    sīhanādaṃ    nadati    brahmacakkaṃ   pavatteti   katamāni   pañca
saddhābalaṃ    hiribalaṃ    ottappabalaṃ   viriyabalaṃ   paññābalaṃ   imāni   kho
bhikkhave   pañca   tathāgatassa   tathāgatabalāni   yehi  balehi  samannāgato
tathāgato   āsabhaṇṭhānaṃ   paṭijānāti  parisāsu  sīhanādaṃ  nadati  brahmacakkaṃ
pavattetīti.
     [12]   Pañcimāni   bhikkhave  sekhabalāni  katamāni  pañca  saddhābalaṃ
hiribalaṃ    ottappabalaṃ    viriyabalaṃ    paññābalaṃ   imāni   kho   bhikkhave
pañca   sekhabalāni   imesaṃ   kho   bhikkhave   pañcannaṃ  sekhabalānaṃ  etaṃ
aggaṃ   etaṃ   saṅgāhikaṃ   etaṃ  saṅghātaniyaṃ  yadidaṃ  paññābalaṃ  seyyathāpi
@Footnote: 1 Ma. dukkhā.
Bhikkhave   kūṭāgārassa   etaṃ   aggaṃ  etaṃ  saṅgāhikaṃ  etaṃ  saṅghātaniyaṃ
yadidaṃ   kūṭaṃ   evameva   kho   bhikkhave   imesaṃ   pañcannaṃ   sekhabalānaṃ
etaṃ   aggaṃ   etaṃ   saṅgāhikaṃ   etaṃ   saṅghātaniyaṃ   yadidaṃ   paññābalaṃ
tasmā    tiha   bhikkhave   evaṃ   sikkhitabbaṃ   saddhābalena   samannāgatā
bhavissāma  sekhabalena  hiribalena  ... Ottappabalena ... Viriyabalena ...
Paññābalena   samannāgatā   bhavissāma   sekhabalenāti   evaṃ   hi   vo
bhikkhave sikkhitabbanti.
     [13]   Pañcimāni   bhikkhave   balāni   katamāni   pañca  saddhābalaṃ
viriyabalaṃ   satibalaṃ   samādhibalaṃ   paññābalaṃ   imāni   kho   bhikkhave  pañca
balānīti.
     [14]   Pañcimāni   bhikkhave   balāni   katamāni   pañca  saddhābalaṃ
viriyabalaṃ   satibalaṃ   samādhibalaṃ   paññābalaṃ   katamañca   bhikkhave   saddhābalaṃ
idha   bhikkhave   ariyasāvako   saddho   hoti  saddahati  tathāgatassa  bodhiṃ
itipi   so   bhagavā   arahaṃ   sammāsambuddho  vijjācaraṇasampanno  sugato
lokavidū    anuttaro    purisadammasārathi   satthā   devamanussānaṃ   buddho
bhagavāti   idaṃ  vuccati  bhikkhave  saddhābalaṃ  .  katamañca  bhikkhave  viriyabalaṃ
idha   bhikkhave   ariyasāvako   āraddhaviriyo   viharati  akusalānaṃ  dhammānaṃ
pahānāya    kusalānaṃ    dhammānaṃ   upasampadāya   thāmavā   daḷhaparakkamo
anikkhittadhuro  kusalesu  dhammesu  idaṃ  vuccati  bhikkhave  viriyabalaṃ. Katamañca
Bhikkhave   satibalaṃ   idha   bhikkhave   ariyasāvako   satimā  hoti  paramena
satinepakkena   samannāgato   cirakataṃpi   cirabhāsitaṃpi   saritā   anussaritā
idaṃ  vuccati  bhikkhave  satibalaṃ  .  katamañca  bhikkhave  samādhibalaṃ idha bhikkhave
ariyasāvako  vivicceva  kāmehi  vivicca  akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ
vivekajaṃ  pītisukhaṃ  paṭhamaṃ  jhānaṃ  upasampajja  viharati  vitakkavicārānaṃ  vūpasamā
ajjhattaṃ   sampasādanaṃ   cetaso   ekodibhāvaṃ  avitakkaṃ  avicāraṃ  samādhijaṃ
pītisukhaṃ  dutiyaṃ  jhānaṃ  upasampajja  viharati  pītiyā  ca  virāgā upekkhako ca
viharati  sato  ca  sampajāno  sukhañca  kāyena  paṭisaṃvedeti  yantaṃ  ariyā
ācikkhanti  upekkhako  satimā  sukhavihārīti  tatiyaṃ  jhānaṃ  upasampajja viharati
sukhassa   ca  pahānā  dukkhassa  ca  pahānā  pubbeva  somanassadomanassānaṃ
atthaṅgamā     adukkhamasukhaṃ     upekkhāsatipārisuddhiṃ     catutthaṃ     jhānaṃ
upasampajja  viharati  idaṃ  vuccati  bhikkhave  samādhibalaṃ  .  katamañca  bhikkhave
paññābalaṃ   idha   bhikkhave   ariyasāvako  paññavā  hoti  udayatthagāminiyā
paññāya    samannāgato   ariyāya   nibbedhikāya   sammādukkhakkhayagāminiyā
idaṃ vuccati bhikkhave paññābalaṃ. Imāni kho bhikkhave pañca balānīti.
     [15]   Pañcimāni   bhikkhave   balāni   katamāni   pañca  saddhābalaṃ
viriyabalaṃ   satibalaṃ   samādhibalaṃ   paññābalaṃ   kattha   ca  bhikkhave  saddhābalaṃ
daṭṭhabbaṃ    catūsu   sotāpattiyaṅgesu   ettha   saddhābalaṃ   daṭṭhabbaṃ  .
Kattha   ca   bhikkhave   viriyabalaṃ   daṭṭhabbaṃ   catūsu  sammappadhānesu  ettha
Viriyabalaṃ    daṭṭhabbaṃ    kattha    ca   bhikkhave   satibalaṃ   daṭṭhabbaṃ   catūsu
satipaṭṭhānesu   ettha  satibalaṃ  daṭṭhabbaṃ  .  kattha  ca  bhikkhave  samādhibalaṃ
daṭṭhabbaṃ   catūsu   jhānesu   ettha   samādhibalaṃ   daṭṭhabbaṃ   .  kattha  ca
bhikkhave   paññābalaṃ   daṭṭhabbaṃ   catūsu   ariyasaccesu   ettha   paññābalaṃ
daṭṭhabbaṃ. Imāni kho bhikkhave pañca balānīti.
     [16]   Pañcimāni   bhikkhave   balāni   katamāni   pañca  saddhābalaṃ
viriyabalaṃ   satibalaṃ   samādhibalaṃ   paññābalaṃ  .  imāni  kho  bhikkhave  pañca
balāni   .   imesaṃ   kho  bhikkhave  pañcannaṃ  balānaṃ  etaṃ  aggaṃ  etaṃ
saṅgāhikaṃ   etaṃ   saṅghātaniyaṃ   yadidaṃ  paññābalaṃ  .  seyyathāpi  bhikkhave
kūṭāgārassa   etaṃ  aggaṃ  etaṃ  saṅgāhikaṃ  etaṃ  saṅghātaniyaṃ  yadidaṃ  kūṭaṃ
evameva   kho   bhikkhave   imesaṃ   pañcannaṃ  balānaṃ  etaṃ  aggaṃ  etaṃ
saṅgāhikaṃ etaṃ saṅghātaniyaṃ yadidaṃ paññābalanti.
     [17]   Pañcahi   bhikkhave  dhammehi  samannāgato  bhikkhu  attahitāya
paṭipanno    hoti   no   parahitāya   katamehi   pañcahi   idha   bhikkhave
bhikkhu   attanā   sīlasampanno   hoti  no  paraṃ  sīlasampadāya  samādapeti
attanā   samādhisampanno   hoti   no   paraṃ  samādhisampadāya  samādapeti
attanā   paññāsampanno   hoti   no   paraṃ  paññāsampadāya  samādapeti
attanā   vimuttisampanno   hoti   no   paraṃ  vimuttisampadāya  samādapeti
attanā   vimuttiñāṇadassanasampanno   hoti   no   paraṃ  vimuttiñāṇadassana-
sampadāya   samādapeti   imehi   kho   bhikkhave   pañcahi  dhammehi  1-
@Footnote: 1 Ma. aṅgehi.
Samannāgato bhikkhu attahitāya paṭipanno hoti no parahitāyāti.
     [18]   Pañcahi   bhikkhave   dhammehi  samannāgato  bhikkhu  parahitāya
paṭipanno   hoti   no   attahitāya   katamehi   pañcahi   idha   bhikkhave
bhikkhu   attanā   na   sīlasampanno   hoti  paraṃ  sīlasampadāya  samādapeti
attanā   na   samādhisampanno   hoti   paraṃ   samādhisampadāya  samādapeti
attanā   na   paññāsampanno   hoti   paraṃ   paññāsampadāya  samādapeti
attanā     na     vimuttisampanno     hoti     paraṃ    vimuttisampadāya
samādapeti    attanā    na    vimuttiñāṇadassanasampanno    hoti    paraṃ
vimuttiñāṇadassanasampadāya    samādapeti   imehi   kho   bhikkhave   pañcahi
dhammehi    samannāgato    bhikkhu    parahitāya    paṭipanno   hoti   no
attahitāyāti.
     [19]   Pañcahi   bhikkhave   dhammehi   samannāgato   bhikkhu   neva
attahitāya    paṭipanno    hoti    no    parahitāya   katamehi   pañcahi
idha   bhikkhave   bhikkhu   attanā   na   sīlasampanno   hoti   no   paraṃ
sīlasampadāya     samādapeti    attanā    na    samādhisampanno    hoti
no   paraṃ   samādhisampadāya   samādapeti   attanā   na   paññāsampanno
hoti     no    paraṃ    paññāsampadāya    samādapeti    attanā    na
vimuttisampanno     hoti    no    paraṃ    vimuttisampadāya    samādapeti
attanā     na     vimuttiñāṇadassanasampanno     hoti     no     paraṃ
vimuttiñāṇadassanasampadāya     samādapeti     imehi     kho     bhikkhave
pañcahi    dhammehi   samannāgato   bhikkhu   neva   attahitāya   paṭipanno
hoti no parahitāyāti.
     [20]   Pañcahi   bhikkhave  dhammehi  samannāgato  bhikkhu  attahitāya
ca   1-   paṭipanno  hoti  parahitāya  ca  katamehi  pañcahi  idha  bhikkhave
bhikkhu   attanā   ca  sīlasampanno  hoti  parañca  sīlasampadāya  samādapeti
attanā   ca   samādhisampanno   hoti  parañca  samādhisampadāya  samādapeti
attanā     ca     paññāsampanno    hoti    parañca    paññāsampadāya
samādapeti   attanā   ca   vimuttisampanno  hoti  parañca  vimuttisampadāya
samādapeti    attanā    ca    vimuttiñāṇadassanasampanno   hoti   parañca
vimuttiñāṇadassanasampadāya    samādapeti   imehi   kho   bhikkhave   pañcahi
dhammehi   samannāgato   bhikkhu  attahitāya  ca  paṭipanno  hoti  parahitāya
cāti.
                      Balavaggo dutiyo.
                        Tassuddānaṃ
           ananussutakūṭañca            saṅkhittaṃ vitthatena 2- ca
           daṭṭhabbañca punakūṭaṃ 3-  cattāropi 4- hitena cāti.
                      ----------
                    Pañcaṅgikavaggo tatiyo
     [21]  So  vata  bhikkhave  bhikkhu agāravo appatisso asabhāgavuttiko
sabrahmacārīsu    ābhisamācārikaṃ    dhammaṃ    paripūressatīti   netaṃ   ṭhānaṃ
vijjati   ābhisamācārikaṃ   dhammaṃ  aparipūretvā  sekhaṃ  dhammaṃ  paripūressatīti
netaṃ   ṭhānaṃ   vijjati   sekhaṃ  dhammaṃ  aparipūretvā  sīlāni  paripūressatīti
@Footnote: 1 Po. casaddo natthi .  2 Ma. vitthārena .  3 Ma. sunokuṭaṃ .  4 Ma. Yu. ca.
Netaṃ   ṭhānaṃ   vijjati   sīlāni   aparipūretvā  sammādiṭṭhiṃ  paripūressatīti
netaṃ     ṭhānaṃ    vijjati    sammādiṭṭhiṃ    aparipūretvā    sammāsamādhiṃ
paripūressatīti   netaṃ  ṭhānaṃ  vijjati   so  vata  bhikkhave  bhikkhu  sagāravo
sappatisso     sabhāgavuttiko    sabrahmacārīsu    ābhisamācārikaṃ    dhammaṃ
paripūressatīti   ṭhānametaṃ   vijjati   ābhisamācārikaṃ   dhammaṃ   paripūretvā
sekhaṃ   dhammaṃ  paripūressatīti  ṭhānametaṃ  vijjati  sekhaṃ  dhammaṃ  paripūretvā
sīlāni   paripūressatīti  ṭhānametaṃ  vijjati  sīlāni  paripūretvā  sammādiṭṭhiṃ
paripūressatīti   ṭhānametaṃ   vijjati   sammādiṭṭhiṃ  paripūretvā  sammāsamādhiṃ
paripūressatīti ṭhānametaṃ vijjatīti.
     [22]  So  vata  bhikkhave  bhikkhu agāravo appatisso asabhāgavuttiko
sabrahmacārīsu    ābhisamācārikaṃ    dhammaṃ    paripūressatīti   netaṃ   ṭhānaṃ
vijjati   ābhisamācārikaṃ   dhammaṃ  aparipūretvā  sekhaṃ  dhammaṃ  paripūressatīti
netaṃ   ṭhānaṃ  vijjati  sekhaṃ  dhammaṃ  aparipūretvā  sīlakkhandhaṃ  paripūressatīti
netaṃ   ṭhānaṃ  vijjati  sīlakkhandhaṃ  aparipūretvā  samādhikkhandhaṃ  paripūressatīti
netaṃ    ṭhānaṃ    vijjati    samādhikkhandhaṃ    aparipūretvā    paññākkhandhaṃ
paripūressatīti    netaṃ  ṭhānaṃ  vijjati  so  vata  bhikkhave  bhikkhu  sagāravo
sappatisso     sabhāgavuttiko    sabrahmacārīsu    ābhisamācārikaṃ    dhammaṃ
paripūressatīti   ṭhānametaṃ   vijjati   ābhisamācārikaṃ   dhammaṃ   paripūretvā
sekhaṃ   dhammaṃ   paripūressatīti  ṭhānametaṃ  vijjati  sekhaṃ  dhammaṃ  paripūretvā
sīlakkhandhaṃ    paripūressatīti   ṭhānametaṃ   vijjati   sīlakkhandhaṃ   paripūretvā
Samādhikkhandhaṃ     paripūressatīti     ṭhānametaṃ     vijjati     samādhikkhandhaṃ
paripūretvā paññākkhandhaṃ paripūressatīti ṭhānametaṃ vijjatīti.
     [23]  Pañcime  bhikkhave  jātarūpassa upakkilesā yehi upakkilesehi
upakkiliṭṭhaṃ   jātarūpaṃ  na  ceva  mudu  hoti  na  kammaniyaṃ  na  ca  pabhassaraṃ
pabhaṅgu  ca  na  ca  sammāupeti  kammāya  katame  pañca  ayo  lohaṃ  tipu
sīsaṃ   sajjhaṃ   ime   kho  bhikkhave  pañca  jātarūpassa  upakkilesā  yehi
upakkilesehi  upakkiliṭṭhaṃ  jātarūpaṃ  na  ceva  mudu  hoti  na  ca  kammaniyaṃ
na  ca  pabhassaraṃ  pabhaṅgu  ca  na  ca  sammāupeti  kammāya  yato  ca  kho
bhikkhave   jātarūpaṃ   imehi   pañcahi   upakkilesehi   vimuttaṃ  1-  hoti
taṃ  hoti  jātarūpaṃ  mudu  ca  kammaniyaṃ ca pabhassaraṃ ca na ca pabhaṅgu sammāupeti
kammāya   yassa   kassaci   2-  pilandhanavikatiyā  ākaṅkhati  yadi  muddikāya
yadi   kuṇḍalāya   yadi   gīveyyakena   3-   yadi  suvaṇṇamālāya  tañcassa
atthaṃ anubhoti
     {23.1}  evameva  kho  bhikkhave pañcime cittassa upakkilesā yehi
upakkilesehi  upakkiliṭṭhaṃ  cittaṃ  na  ceva  mudu  hoti  na ca kammaniyaṃ na ca
pabhassaraṃ  pabhaṅgu  ca  na  ca  sammāsamādhiyati  āsavānaṃ  khayāya katame pañca
kāmacchando   byāpādo   thīnamiddhaṃ  uddhaccakukkuccaṃ  vicikicchā  ime  kho
bhikkhave   pañca   cittassa   upakkilesā  yehi  upakkilesehi  upakkiliṭṭhaṃ
cittaṃ  na  ceva  mudu  hoti  na  ca  kammaniyaṃ  na ca pabhassaraṃ pabhaṅgu ca na ca
@Footnote: 1 Sī. vippamuttaṃ .  2 Ma. sabbattha vāresu yassā yassā ca. Po. yassa yassa ca.
@3 Ma. gīveyyakāya.
Sammāsamādhiyati   āsavānaṃ   khayāya   yato   ca   kho   bhikkhave   cittaṃ
imehi   pañcahi   upakkilesehi   vimuttaṃ   hoti   taṃ   hoti  cittaṃ  mudu
ca  kammaniyaṃ  ca  pabhassaraṃ  ca  na  ca pabhaṅgu sammāsamādhiyati āsavānaṃ khayāya
yassa   yassa   ca   abhiññāsacchikaraṇīyassa   dhammassa   cittaṃ  abhininnāmeti
abhiññāsacchikiriyāya   tatra   tatreva   sakkhibhabbataṃ   pāpuṇāti   sati  sati
āyatane
     {23.2}  so  sace  ākaṅkhati  anekavihitaṃ  iddhividhaṃ  paccanubhaveyyaṃ
ekopi   hutvā  bahudhā  assaṃ  bahudhāpi  hutvā  eko  assaṃ  āvibhāvaṃ
tirobhāvaṃ   tirokuḍḍaṃ   tiropākāraṃ   tiropabbataṃ   asajjamāno  gaccheyyaṃ
seyyathāpi   ākāse   paṭhaviyāpi   ummujjanimujjaṃ   kareyyaṃ   seyyathāpi
udake   udakepi  abhijjamāne  gaccheyyaṃ  seyyathāpi  paṭhaviyā  ākāsepi
pallaṅkena   kameyyaṃ   seyyathāpi   pakkhī   sakuṇo   imepi  candimasuriye
evaṃmahiddhike    evaṃmahānubhāve    pāṇinā   parāmaseyyaṃ   parimajjeyyaṃ
yāva  brahmalokāpi  kāyena  vasaṃ  vatteyyanti  tatra  tatreva sakkhibhabbataṃ
pāpuṇāti sati sati āyatane
     {23.3}   so   sace  ākaṅkhati  dibbāya  sotadhātuyā  visuddhāya
atikkantamānusikāya  ubho  sadde  suṇeyyaṃ  dibbe  ca mānuse ca ye dūre
santike  cāti  tatra  tatreva  sakkhibhabbataṃ  pāpuṇāti  sati  sati  āyatane
so  sace ākaṅkhati parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca pajāneyyaṃ
sarāgaṃ  vā  cittaṃ  sarāgaṃ  cittanti  pajāneyyaṃ  vītarāgaṃ vā cittaṃ vītarāgaṃ
cittanti  pajāneyyaṃ  sadosaṃ  vā  cittaṃ  sadosaṃ cittanti pajāneyyaṃ vītadosaṃ
Vā  cittaṃ  vītadosaṃ  cittanti  pajāneyyaṃ  samohaṃ  vā cittaṃ samohaṃ cittanti
pajāneyyaṃ  vītamohaṃ  vā  cittaṃ  vītamohaṃ  cittanti  pajāneyyaṃ saṅkhittaṃ vā
cittaṃ saṅkhittaṃ cittanti pajāneyyaṃ vikkhittaṃ vā cittaṃ vikkhittaṃ cittanti
pajāneyyaṃ  mahaggataṃ  vā  cittaṃ  mahaggataṃ  cittanti pajāneyyaṃ amahaggataṃ vā
cittaṃ  amahaggataṃ  cittanti  pajāneyyaṃ  sauttaraṃ  vā  cittaṃ sauttaraṃ cittanti
pajāneyyaṃ  anuttaraṃ  vā  cittaṃ  anuttaraṃ  cittanti  pajāneyyaṃ samāhitaṃ vā
cittaṃ  samāhitaṃ  cittanti  pajāneyyaṃ  asamāhitaṃ  vā cittaṃ asamāhitaṃ cittanti
pajāneyyaṃ  vimuttaṃ  vā cittaṃ vimuttaṃ cittanti pajāneyyaṃ avimuttaṃ vā cittaṃ
avimuttaṃ  cittanti  pajāneyyanti  tatra  tatreva  sakkhibhabbataṃ  pāpuṇāti sati
sati āyatane
     {23.4}  so  sace  ākaṅkhati  anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussareyyaṃ
seyyathīdaṃ  ekaṃpi  jātiṃ  dvepi  jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo
pañcapi    jātiyo   dasapi   jātiyo   vīsaṃpi   jātiyo   tiṃsaṃpi   jātiyo
cattāḷīsaṃpi    jātiyo    paññāsaṃpi    jātiyo   jātisataṃpi   jātisahassaṃpi
jātisatasahassaṃpi     anekepi    saṃvaṭṭakappe    anekepi    vivaṭṭakappe
anekepi  saṃvaṭṭavivaṭṭakappe  amutrāsiṃ  evaṃnāmo  evaṃgotto evaṃvaṇṇo
evamāhāro    evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī    evamāyupariyanto    so   tato
cuto   amutra   udapādiṃ  tatrāpāsiṃ  evaṃnāmo  evaṃgotto  evaṃvaṇṇo
evamāhāro      evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī      evamāyupariyanto      so
Tato  cuto  idhūpapannoti  iti  sākāraṃ  sauddesaṃ  anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ
anussareyyanti  tatra  tatreva  sakkhibhabbataṃ  pāpuṇāti  sati  sati  āyatane
so   sace   ākaṅkhati   dibbena  cakkhunā  visuddhena  atikkantamānusakena
satte  passeyyaṃ  cavamāne  upapajjamāne  hīne  paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe
sugate  duggate  yathākammūpage  satte  pajāneyyaṃ ime vata bhonto sattā
kāyaduccaritena   samannāgatā   vacīduccaritena  samannāgatā  manoduccaritena
samannāgatā   ariyānaṃ  upavādakā  micchādiṭṭhikā  micchādiṭṭhikammasamādānā
te  kāyassa  bhedā  parammaraṇā  apāyaṃ  duggatiṃ  vinipātaṃ  nirayaṃ upapannā
ime  vā  pana  bhonto  sattā  kāyasucaritena  samannāgatā  vacīsucaritena
samannāgatā     manosucaritena    samannāgatā    ariyānaṃ    anupavādakā
sammādiṭṭhikā     sammādiṭṭhikammasamādānā     te    kāyassa    bhedā
parammaraṇā   sugatiṃ   saggaṃ   lokaṃ   upapannāti   iti   dibbena  cakkhunā
visuddhena   atikkantamānusakena  satte  passeyyaṃ  cavamāne  upapajjamāne
hīne   paṇīte  suvaṇṇe  dubbaṇṇe  sugate  duggate  yathākammūpage  satte
pajāneyyanti tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyatane
     {23.5}  so  sace  ākaṅkhati  āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ
paññāvimuttiṃ   diṭṭheva   dhamme   sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā  upasampajja
vihareyyanti tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyataneti.
     [24]    Dussīlassa    bhikkhave    sīlavipannassa   hatūpaniso   hoti
sammāsamādhi    sammāsamādhimhi    asati    sammāsamādhivipannassa   hatūpanisaṃ
hoti   yathābhūtañāṇadassanaṃ   yathābhūtañāṇadassane   asati  yathābhūtañāṇadassana-
vipannassa     hatūpaniso     hoti     nibbidāvirāgo    nibbidāvirāge
asati     nibbidāvirāgavipannassa     hatūpanisaṃ    hoti    vimuttiñāṇadassanaṃ
seyyathāpi   bhikkhave   rukkho   sākhāpalāsavipanno  tassa  pappaṭikāpi  na
pāripūriṃ   gacchati   tacopi   na   pāripūriṃ   gacchati  pheggupi  na  pāripūriṃ
gacchati   sāropi  na  pāripūriṃ  gacchati  evameva  kho  bhikkhave  dussīlassa
sīlavipannassa     hatūpaniso     hoti     sammāsamādhi     sammāsamādhimhi
asati     sammāsamādhivipannassa     hatūpanisaṃ    hoti    yathābhūtañāṇadassanaṃ
yathābhūtañāṇadassane     asati     yathābhūtañāṇadassanavipannassa     hatūpaniso
hoti    nibbidāvirāgo    nibbidāvirāge   asati   nibbidāvirāgavipannassa
hatūpanisaṃ    hoti    vimuttiñāṇadassanaṃ   sīlavato   bhikkhave   sīlasampannassa
upanissayasampanno     hoti     sammāsamādhi     sammāsamādhimhi     sati
sammāsamādhisampannassa     upanissayasampannaṃ     hoti    yathābhūtañāṇadassanaṃ
yathābhūtañāṇadassane           sati          yathābhūtañāṇadassanasampannassa
upanissayasampanno       hoti       nibbidāvirāgo      nibbidāvirāge
sati        nibbidāvirāgasampannassa        upanissayasampannaṃ       hoti
vimuttiñāṇadassanaṃ    seyyathāpi    bhikkhave   rukkho   sākhāpalāsasampanno
tassa      pappaṭikāpi      pāripūriṃ     gacchati     tacopi     pāripūriṃ
gacchati    pheggupi    pāripūriṃ    gacchati    sāropi    pāripūriṃ   gacchati
Evameva    kho   bhikkhave   sīlavato   sīlasampannassa   upanissayasampanno
hoti     sammāsamādhi    sammāsamādhimhi    sati    sammāsamādhisampannassa
upanissayasampannaṃ    hoti    yathābhūtañāṇadassanaṃ   yathābhūtañāṇadassane   sati
yathābhūtañāṇadassanasampannassa    upanissayasampanno    hoti   nibbidāvirāgo
nibbidāvirāge    sati   nibbidāvirāgasampannassa   upanissayasampannaṃ   hoti
vimuttiñāṇadassananti.
     [25]    Pañcahi    bhikkhave    aṅgehi   anuggahitā   sammādiṭṭhi
cetovimuttiphalā   ca   hoti   cetovimuttiphalānisaṃsā  ca  paññāvimuttiphalā
ca   hoti   paññāvimuttiphalānisaṃsā   ca   katamehi   pañcahi  idha  bhikkhave
sammādiṭṭhi    sīlānuggahitā    ca    hoti   suttānuggahitā   ca   hoti
sākacchānuggahitā   ca  hoti  samathānuggahitā  ca  hoti  vipassanānuggahitā
ca    hoti    imehi    kho   bhikkhave   pañcahi   aṅgehi   anuggahitā
sammādiṭṭhi     cetovimuttiphalā     ca    hoti    cetovimuttiphalānisaṃsā
ca paññāvimuttiphalā ca hoti paññāvimuttiphalānisaṃsā cāti.
     [26]    Pañcimāni    bhikkhave   vimuttāyatanāni   yattha   bhikkhuno
appamattassa   ātāpino   pahitattassa   viharato   avimuttaṃ   vā   cittaṃ
vimuccati    aparikkhīṇā   vā   āsavā   parikkhayaṃ   gacchanti   ananuppattaṃ
vā   anuttaraṃ   yogakkhemaṃ   anupāpuṇāti   katamāni  pañca  idha  bhikkhave
bhikkhuno  satthā  dhammaṃ  deseti  aññataro  vā  garuṭṭhāniyo  sabrahmacārī
yathā    yathā    bhikkhave    tassa   bhikkhuno   satthā   dhammaṃ   deseti
Aññataro   vā   garuṭṭhāniyo   sabrahmacārī   tathā   tathā   so  tasmiṃ
dhamme  atthapaṭisaṃvedī  ca  hoti  dhammapaṭisaṃvedī  ca  tassa  atthapaṭisaṃvedino
dhammapaṭisaṃvedino    pāmujjaṃ    1-    jāyati   pamuditassa   pīti   jāyati
pitimanassa    kāyo   passambhati   passaddhakāyo   sukhaṃ   vedeti   sukhino
cittaṃ   samādhiyati   idaṃ   bhikkhave   paṭhamaṃ   vimuttāyatanaṃ   yattha  bhikkhuno
appamattassa   ātāpino   pahitattassa   viharato   avimuttaṃ   vā   cittaṃ
vimuccati    aparikkhīṇā   vā   āsavā   parikkhayaṃ   gacchanti   ananuppattaṃ
vā anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇāti.
     {26.2}  Puna  caparaṃ  bhikkhave  bhikkhuno  naheva  kho  satthā  dhammaṃ
deseti   aññataro   vā  garuṭṭhāniyo  sabrahmacārī  apica  kho  yathāsutaṃ
yathāpariyattaṃ  dhammaṃ  vitthārena  paresaṃ  deseti  yathā  yathā bhikkhave bhikkhu
yathāsutaṃ  yathāpariyattaṃ  dhammaṃ  vitthārena paresaṃ deseti tathā tathā so tasmiṃ
dhamme  atthapaṭisaṃvedī  ca  hoti  dhammapaṭisaṃvedī  ca  tassa  atthapaṭisaṃvedino
dhammapaṭisaṃvedino   pāmujjaṃ   jāyati   pamuditassa   pīti   jāyati  pītimanassa
kāyo   passambhati   passaddhakāyo  sukhaṃ  vedeti  sukhino  cittaṃ  samādhiyati
idaṃ   bhikkhave   dutiyaṃ   vimuttāyatanaṃ  yattha  bhikkhuno  appamattassa  .pe.
Yogakkhemaṃ anupāpuṇāti.
     {26.3}  Puna  caparaṃ  bhikkhave  bhikkhuno  naheva  kho  satthā  dhammaṃ
deseti   aññataro   vā   garuṭṭhāniyo  sabrahmacārī  napi  2-  yathāsutaṃ
yathāpariyattaṃ   dhammaṃ   vitthārena   paresaṃ   deseti  apica  kho  yathāsutaṃ
yathāpariyattaṃ    dhammaṃ    vitthārena    sajjhāyaṃ    karoti   yathā   yathā
@Footnote: 1 Ma. sabbavāresu pāmojjaṃ .  2 Ma. nāpi. sabbavāseupi īdisameva.
Bhikkhave   bhikkhu  yathāsutaṃ  yathāpariyattaṃ  dhammaṃ  vitthārena  sajjhāyaṃ  karoti
tathā   tathā   so  tasmiṃ  dhamme  atthapaṭisaṃvedī  ca  hoti  dhammapaṭisaṃvedī
ca   tassa   atthapaṭisaṃvedino  dhammapaṭisaṃvedino  pāmujjaṃ  jāyati  pamuditassa
pīti   jāyati   pītimanassa   kāyo  passambhati  passaddhakāyo  sukhaṃ  vedeti
sukhino  cittaṃ  samādhiyati  idaṃ  bhikkhave  tatiyaṃ  vimuttāyatanaṃ  yattha  bhikkhuno
appamattassa ātāpino .pe. Yogakkhemaṃ anupāpuṇāti.
     {26.4}  Puna  caparaṃ  bhikkhave  bhikkhuno  naheva  kho  satthā  dhammaṃ
deseti    aññataro   vā   garuṭṭhāniyo   sabrahmacārī   napi   yathāsutaṃ
yathāpariyattaṃ  dhammaṃ  vitthārena  paresaṃ  deseti  napi  yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ
dhammaṃ  vitthārena  sajjhāyaṃ  karoti  apica  kho  yathāsutaṃ  yathāpariyattaṃ dhammaṃ
cetasā  anuvitakketi  anuvicāreti  1-  manasānupekkhati yathā yathā bhikkhave
bhikkhu   yathāsutaṃ   yathāpariyattaṃ   dhammaṃ  cetasā  anuvitakketi  anuvicāreti
manasānupekkhati   tathā  tathā  so  tasmiṃ  dhamme  atthapaṭisaṃvedī  ca  hoti
dhammapaṭisaṃvedī   ca   tassa   atthapaṭisaṃvedino   dhammapaṭisaṃvedino   pāmujjaṃ
jāyati  pamuditassa  pīti  jāyati  pītimanassa  kāyo  passambhati  passaddhakāyo
sukhaṃ  vedeti  sukhino  cittaṃ  samādhiyati  idaṃ  bhikkhave  catutthaṃ  vimuttāyatanaṃ
yattha bhikkhuno appamattassa .pe. Yogakkhemaṃ anupāpuṇāti.
     {26.5}   Puna   caparaṃ   bhikkhave   bhikkhuno   naheva  kho  satthā
dhammaṃ    deseti    aññataro    vā   garuṭṭhāniyo   sabrahmacārī   napi
yathāsutaṃ       yathāpariyattaṃ       dhammaṃ       vitthārena       paresaṃ
@Footnote: 1 Po. Yu. anuvicarati. aparampi īdisameva.
Deseti   napi   yathāsutaṃ  yathāpariyattaṃ  dhammaṃ  vitthārena  sajjhāyaṃ  karoti
napi   yathāsutaṃ   yathāpariyattaṃ   dhammaṃ   cetasā  anuvitakketi  anuvicāreti
manasānupekkhati   apica   khvassa   aññataraṃ   samādhinimittaṃ   suggahitaṃ  hoti
sumanasikataṃ    sūpadhāritaṃ    suppaṭividdhaṃ   paññāya   yathā   yathā   bhikkhave
bhikkhuno   aññataraṃ   samādhinimittaṃ   suggahitaṃ   hoti   sumanasikataṃ  sūpadhāritaṃ
suppaṭividdhaṃ   paññāya   tathā   tathā   so   tasmiṃ  dhamme  atthapaṭisaṃvedī
ca   hoti   dhammapaṭisaṃvedī   ca   tassa  atthapaṭisaṃvedino  dhammapaṭisaṃvedino
pāmujjaṃ   jāyati   pamuditassa   pīti   jāyati  pītimanassa  kāyo  passambhati
passaddhakāyo  sukhaṃ  vedeti  sukhino  cittaṃ  samādhiyati  idaṃ  bhikkhave pañcamaṃ
vimuttāyatanaṃ    yattha    bhikkhuno    appamattassa    .pe.    yogakkhemaṃ
anupāpuṇāti.
     {26.6}  Imāni  kho  bhikkhave  pañca  vimuttāyatanāni yattha bhikkhuno
appamattassa   ātāpino   pahitattassa   viharato   avimuttaṃ   vā   cittaṃ
vimuccati   aparikkhīṇā   vā   āsavā  parikkhayaṃ  gacchanti  ananuppattaṃ  vā
anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇātīti.
     [27]   Samādhiṃ   bhikkhave   bhāvetha   appamāṇaṃ  nipakā  patissatā
samādhiṃ    bhikkhave    bhāvayataṃ   appamāṇaṃ   nipakānaṃ   patissatānaṃ   pañca
ñāṇāni    paccattaññeva    uppajjanti   katamāni   pañca   ayaṃ   samādhi
paccuppannasukho   ceva   āyatiṃ   ca   sukhavipākoti   paccattaññeva  ñāṇaṃ
uppajjati  ayaṃ  samādhi  ariyo  nirāmisoti  paccattaññeva  ñāṇaṃ  uppajjati
ayaṃ  samādhi  akāpurisasevitoti  paccattaññeva  ñāṇaṃ  uppajjati  ayaṃ samādhi
Santo    paṇīto    paṭippassaddhiladdho    ekodibhāvādhigato    na    ca
sasaṅkhāraniggayhavāritappattoti      paccattaññeva     ñāṇaṃ     uppajjati
so  kho  panāhaṃ  imaṃ  samādhiṃ  satova  samāpajjāmi  sato  1- vuṭṭhahāmīti
paccattaññeva   ñāṇaṃ  uppajjati  .   samādhiṃ  bhikkhave  bhāvetha  appamāṇaṃ
nipakā    patissatā    samādhiṃ   bhikkhave   bhāvayataṃ   appamāṇaṃ   nipakānaṃ
patissatānaṃ imāni pañca ñāṇāni paccattaññeva uppajjantīti.
     [28]   Ariyassa   bhikkhave   pañcaṅgikassa   sammāsamādhissa  bhāvanaṃ
desessāmi  taṃ  suṇātha  .pe.   katamā  ca  bhikkhave ariyassa pañcaṅgikassa
sammāsamādhissa  bhāvanā  idha  bhikkhave  bhikkhu vivicceva kāmehi .pe. Paṭhamaṃ
jhānaṃ  upasampajja  viharati  so imameva kāyaṃ vivekajena pitisukhena abhisandeti
parisandeti  paripūreti  parippharati  nāssa kiñci sabbāvato kāyassa vivekajena
pītisukhena   apphuṭaṃ   hoti   seyyathāpi  bhikkhave  dakkho  nhāpako  vā
nhāpakantevāsī   vā   kaṃsathāle   nhāniyacuṇṇāni   ākiritvā  udakena
paripphosakaṃ   paripphosakaṃ   sanneyya   sāyaṃ   nhāniyapiṇḍi   sinehānugatā
sinehaparetā  samantarabāhirā  2-  phuṭā  sinehena  na  ca  paggharati  3-
evameva  kho  bhikkhave  bhikkhu imameva kāyaṃ vivekajena pītisukhena abhisandeti
parisandeti  paripūreti  parippharati  nāssa kiñci sabbāvato kāyassa vivekajena
pītisukhena   apphuṭaṃ   hoti  ariyassa  bhikkhave  pañcaṅgikassa  sammāsamādhissa
ayaṃ paṭhamā bhāvanā.
     {28.1} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā .pe. Dutiyaṃ jhānaṃ
@Footnote: 1 Yu. etthantare vasaddo dissati .  2 Ma. Yu. santarabāhirā .  3 Ma. paggharinī.
Upasampajja  viharati  so  imameva  kāyaṃ  samādhijena  pītisukhena  abhisandeti
parisandeti     paripūreti     parippharati    nāssa    kiñci    sabbāvato
kāyassa   samādhijena   pītisukhena   apphuṭaṃ   hoti   seyyathāpi   bhikkhave
udakarahado  [1]-  ubbhitodako 2- tassa nevassa puratthimāya disāya udakassa
āyamukhaṃ    na   pacchimāya   disāya   udakassa   āyamukhaṃ   na   uttarāya
disāya   udakassa   āyamukhaṃ   na   dakkhiṇāya   disāya   udakassa  āyamukhaṃ
devo  ca  3- kālena kālaṃ sammādhāraṃ nānuppaveccheyya 4- athakho tamhā
ca   udakarahadā  sītā  vāridhārā  ubbhijjitvā  tameva  udakarahadaṃ  sītena
vārinā   abhisandeyya   parisandeyya   paripūreyya   paripphareyya   nāssa
kiñci   sabbāvato  udakarahadassa  sītena  vārinā  apphuṭaṃ  assa  evameva
kho   bhikkhave   bhikkhu   imameva  kāyaṃ  samādhijena  pītisukhena  abhisandeti
parisandeti   paripūreti   parippharati   nāssa   kiñci   sabbāvato  kāyassa
samādhijena   pītisukhena   apphuṭaṃ   hoti   ariyassa   bhikkhave  pañcaṅgikassa
sammāsamādhissa ayaṃ dutiyā bhāvanā.
     {28.2}  Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu pītiyā ca virāgā .pe. Tatiyaṃ jhānaṃ
upasampajja   viharati   so  imameva  kāyaṃ  nippītikena  sukhena  abhisandeti
parisandeti  paripūreti  parippharati  nāssa kiñci sabbāvato kāyassa nippītikena
sukhena   apphuṭaṃ  hoti  seyyathāpi  bhikkhave  uppaliniyaṃ  vā  paduminiyaṃ  vā
puṇḍarīkiniyaṃ  vā  appekaccāni  uppalāni  vā  padumāni vā puṇḍarīkāni vā
udake  jātāni  udake saṃvaḍḍhāni 5- udakānuggatāni antonimuggaposīni tāni
@Footnote: 1 Ma. gambhīro .  2 Ma. Yu. ubbhidodako .  3 Po. pana .  4 Yu. anuppaveccheyya.
@5 Po. saṃbaddhāni.
Yāva   caggā   yāva  ca  mūlā  sītena  vārinā  abhisannāni  parisannāni
paripūrāni   paripphuṭāni   nāssa  kiñci  sabbāvataṃ  uppalānaṃ  vā  padumānaṃ
vā  puṇḍarīkānaṃ  vā  sītena  vārinā  apphuṭaṃ  assa evameva kho bhikkhave
bhikkhu  imameva  kāyaṃ  nippītikena  sukhena  abhisandeti  parisandeti paripūreti
parippharati    nāssa   kiñci   sabbāvato   kāyassa   nippitikena   sukhena
apphuṭaṃ   hoti   ariyassa   bhikkhave   pañcaṅgikassa   sammāsamādhissa   ayaṃ
tatiyā bhāvanā.
     {28.3}  Puna  caparaṃ  bhikkhave  bhikkhu  sukhassa  ca  pahānā  dukkhassa
ca   pahānā   .pe.   catutthaṃ   jhānaṃ  upasampajja  viharati  so  imameva
kāyaṃ  parisuddhena  cetasā  pariyodātena  pharitvā  nisinno  hoti  nāssa
kiñci   sabbāvato   kāyassa   parisuddhena  cetasā  pariyodātena  apphuṭaṃ
hoti  seyyathāpi  bhikkhave  puriso  odātena  vatthena  sasīsaṃ  pārupitvā
nisinno    assa    nāssa    kiñci   sabbāvato   kāyassa   odātena
vatthena   apphuṭaṃ   assa   evameva  kho  bhikkhave  bhikkhu  imameva  kāyaṃ
parisuddhena   cetasā   pariyodātena   pharitvā   nisinno   hoti  nāssa
kiñci   sabbāvato   kāyassa   parisuddhena  cetasā  pariyodātena  apphuṭaṃ
hoti   ariyassa   bhikkhave   pañcaṅgikassa   sammāsamādhissa   ayaṃ  catutthā
bhāvanā.
     {28.4}  Puna  caparaṃ  bhikkhave  bhikkhuno  paccavekkhaṇānimittaṃ suggahitaṃ
hoti   sumanasikataṃ   sūpadhāritaṃ   suppaṭividdhaṃ   paññāya  seyyathāpi  bhikkhave
añño   vā   aññaṃ   paccavekkheyya  ṭhito  vā  nisinnaṃ  paccavekkheyya
nisinno   vā   nipannaṃ  paccavekkheyya  evameva  kho  bhikkhave  bhikkhuno
Paccavekkhaṇānimittaṃ   suggahitaṃ   hoti   sumanasikataṃ   sūpadhāritaṃ   suppaṭividdhaṃ
paññāya   ariyassa   bhikkhave   pañcaṅgikassa  sammāsamādhissa  ayaṃ  pañcamā
bhāvanā.
     {28.5} Evaṃ bhāvite kho bhikkhave bhikkhu ariye pañcaṅgike sammāsamādhimhi
evaṃ     bahulīkate    yassa    yassa    abhiññāsacchikaraṇīyassa    dhammassa
cittaṃ   abhininnāmeti   abhiññāsacchikiriyāya   tatra   tatreva   sakkhibhabbataṃ
pāpuṇāti  sati  sati  āyatane  seyyathāpi  bhikkhave  udakamaṇiko  ādhāre
ṭhapito   pūro   udakassa  samatittiko  kākapeyyo  tamenaṃ  balavā  puriso
yato  yato  āvaṭṭeyya  1-  āgaccheyya  udakanti  .  evaṃ  bhante.
Evameva  kho  bhikkhave bhikkhu evaṃ bhāvite ariye pañcaṅgike sammāsamādhimhi
evaṃ     bahulīkate    yassa    yassa    abhiññāsacchikaraṇīyassa    dhammassa
cittaṃ   abhininnāmeti   abhiññāsacchikiriyāya   tatra   tatreva   sakkhibhabbataṃ
pāpuṇāti   sati   sati   āyatane   seyyathāpi  bhikkhave  same  bhūmibhāge
pokkharaṇī  caturassā  2-  ālibaddhā  pūrā udakassa samatittikā kākapeyyā
tamenaṃ   balavā   puriso   yato   yato   āliṃ   muñceyya  āgaccheyya
udakanti  .  evaṃ  bhante  .  evameva  kho  bhikkhave bhikkhu evaṃ bhāvite
ariye  pañcaṅgike  sammāsamādhimhi  evaṃ  bahulīkate  yassa  yassa  abhiññā
sacchikaraṇīyassa    dhammassa    cittaṃ    abhininnāmeti    abhiññāsacchikiriyāya
tatra   tatreva   sakkhibhabbataṃ   pāpuṇāti  sati  sati  āyatane  seyyathāpi
bhikkhave   subhūmiyaṃ   cātummahāpathe   ājaññaratho   yutto   assa   ṭhito
@Footnote: 1 Ma. Yu. āvajjeyya .  2 Ma. caturaṃsā.
Osatapatodo  1-  tamenaṃ  dakkho  yoggācariyo assadammasārathi abhirūhitvā
vāmena  hatthena  rasmiyo  gahetvā  dakkhiṇena   hatthena patodaṃ gahetvā
yenicchakaṃ   yadicchakaṃ  sāreyyapi  paccāsāreyyapi  evameva  kho  bhikkhave
bhikkhu  evaṃ  bhāvite  ariye  pañcaṅgike  sammāsamādhimhi  evaṃ  bahulīkate
yassa    yassa    abhiññāsacchikaraṇīyassa    dhammassa   cittaṃ   abhininnāmeti
abhiññāsacchikiriyāya   tatra   tatreva   sakkhibhabbataṃ   pāpuṇāti   sati  sati
āyatane    so   sace   ākaṅkhati   anekavihitaṃ  iddhividhaṃ  paccanubhaveyyaṃ
ekopi   hutvā   bahudhā  assaṃ  .pe.  yāvabrahmalokāpi  kāyena  vasaṃ
vatteyyanti   tatra   tatreva  sakkhibhabbataṃ  pāpuṇāti  sati  sati  āyatane
so  sace  ākaṅkhati  dibbāya  sotadhātuyā  visuddhāya  .pe.  ye  dūre
santike    cāti   tatra   tatreva   sakkhibhabbataṃ   pāpuṇāti   sati   sati
āyatane  so  sace  ākaṅkhati  parasattānaṃ  parapuggalānaṃ  cetasā  ceto
paricca  pajāneyyaṃ  sarāgaṃ  vā  cittaṃ  sarāgaṃ  cittanti  pajāneyyaṃ .pe.
Avimuttaṃ      vā     cittaṃ     avimuttaṃ     cittanti     pajāneyyanti
tatra   tatreva   sakkhibhabbataṃ   pāpuṇāti  sati  sati  āyatane  so  sace
ākaṅkhati    anekavihitaṃ   pubbenivāsaṃ   anussareyyaṃ   seyyathīdaṃ   ekaṃpi
jātiṃ  dvepi  jātiyo  .pe. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ
anussareyyanti     tatra     tatreva    sakkhibhabbataṃ    pāpuṇāti    sati
sati   āyatane   so   sace   ākaṅkhati   dibbena   cakkhunā  visuddhena
atikkantamānusakena   .pe.   yathākammūpage   satte  pajāneyyanti  tatra
@Footnote: 1 Ma. Yu. odhastapatodo.
Tatreva    sakkhibhabbataṃ   pāpuṇāti   sati   sati   āyatane   so   sace
ākaṅkhati  āsavānaṃ  khayā  anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme
sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā   upasampajja   vihareyyanti   tatra   tatreva
sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyataneti.
     [29]   Pañcime   bhikkhave   caṅkame   ānisaṃsā   katame   pañca
addhānakkhamo   hoti   padhānakkhamo   hoti   appābādho   hoti   asitaṃ
pitaṃ   khāyitaṃ   sāyitaṃ   sammāpariṇāmaṃ  1-  gacchati  caṅkamādhigato  samādhi
ciraṭṭhitiko hoti ime kho bhikkhave pañca caṅkame ānisaṃsāti.
     [30]   Ekaṃ   samayaṃ  bhagavā  kosalesu  cārikaṃ  caramāno  mahatā
bhikkhusaṅghena   saddhiṃ   yena  icchānaṅgalaṃ  nāma  kosalānaṃ  brāhmaṇagāmo
tadavasari  tatra  sudaṃ  bhagavā  icchānaṅgale  viharati  icchānaṅgalavanasaṇḍe.
Assosuṃ   kho   icchānaṅgalakā   brāhmaṇagahapatikā   samaṇo   khalu   bho
gotamo    sakyaputto   sakyakulā   pabbajito   icchānaṅgalaṃ   anuppatto
icchānaṅgale viharati icchānaṅgalavanasaṇḍe.
     {30.1}  Taṃ  kho  pana  bhavantaṃ  gotamaṃ  evaṃ  kalyāṇo kittisaddo
abbhuggato   itipi  so  bhagavā  arahaṃ  sammāsambuddho  vijjācaraṇasampanno
sugato   lokavidū  anuttaro  purisadammasārathi  satthā  devamanussānaṃ  buddho
bhagavā  2-  so  imaṃ  lokaṃ  sadevakaṃ  samārakaṃ  sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ
pajaṃ  sadevamanussaṃ  sayaṃ  abhiññā  sacchikatvā  pavedeti  so  dhammaṃ deseti
ādikalyāṇaṃ    majjhekalyāṇaṃ    pariyosānakalyāṇaṃ    sātthaṃ    sabyañjanaṃ
kevalaparipuṇṇaṃ
@Footnote: 1 Po. asītapitakhāyitasāyitaṃ sammā .... Yu. asītapitakhāyitasāyitasammāpariṇāmaṃ.
@2 Ma. bhagavāti.
Parisuddhaṃ   brahmacariyaṃ   pakāseti   sādhu   kho   pana  tathārūpānaṃ  arahataṃ
dassanaṃ    hotīti    athakho   icchānaṅgalakā   brāhmaṇagahapatikā   tassā
rattiyā  accayena  pahūtaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ ādāya yena icchānaṅgalavanasaṇḍo
tenupasaṅkamiṃsu       upasaṅkamitvā       bahidvārakoṭṭhake       aṭṭhaṃsu
uccāsaddā   mahāsaddā   tena   kho  pana  samayena  āyasmā  nāgito
bhagavato  upaṭṭhāko  hoti  athakho  bhagavā  āyasmantaṃ  nāgitaṃ  āmantesi
ke  pana  te  1-  nāgita  uccāsaddā  mahāsaddā kevaṭā maññe macche
vilopentīti   .  ete  bhante  icchānaṅgalakā  brāhmaṇagahapatikā  pahūtaṃ
khādanīyaṃ   bhojanīyaṃ   ādāya  bahidvārakoṭṭhake  ṭhitā  bhagavantañceva  2-
uddissa bhikkhusaṅghañcāti.
     {30.2} Māhaṃ nāgita yasena samāgamaṃ mā ca mayā yaso yo kho nāgita
nayimassa    nekkhammasukhassa    pavivekasukhassa   upasamasukhassa   sambodhasukhassa
nikāmalābhī    assa   akicchalābhī   akasiralābhī   yassāhaṃ   nekkhammasukhassa
pavivekasukhassa    upasamasukhassa    sambodhasukhassa    nikāmalābhī   akicchalābhī
akasiralābhī so 3- miḷhasukhaṃ middhasukhaṃ lābhasakkārasilokasukhaṃ sādiyeyyāti.
     {30.3}   Adhivāsetudāni   bhante   bhagavā   adhivāsetu   sugato
adhivāsanakālodāni   bhante   bhagavato   yena   yenevadāni  bhante  4-
bhagavā   gamissati   tanninnāva  bhavissanti  5-  brāhmaṇagahapatikā  negamā
ceva   jānapadā   ca  seyyathāpi  bhante  thullaphusitake  deve  vassante
yathāninnaṃ   udakāni  pavattanti  evameva  kho  bhante  yena  yenevadāni
bhagavā    gamissati   tanninnāva   bhavissanti   brāhmaṇagahapatikā   negamā
@Footnote: 1 Ma. kho. .  2 Ma. bhagavantaññeva. Yu. bhagavantaṃ yeva .  3 Ma. Yu. so taṃ. aparaṃpi
@īdisameva. 4 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi .  5 Ma. gamissanti.
Ceva   jānapadā   ca   taṃ   kissa   hetu   tathā   hi  bhante  bhagavato
sīlapaññāṇanti.
     {30.4}  Māhaṃ  nāgita  yasena  samāgamaṃ  mā  ca  mayā  yaso yo
kho    nāgita    nayimassa   nekkhammasukhassa   pavivekasukhassa   upasamasukhassa
sambodhasukhassa    nikāmalābhī    assa   akicchalābhī   akasiralābhī   yassāhaṃ
nekkhammasukhassa   pavivekasukhassa   upasamasukhassa   sambodhasukhassa   nikāmalābhī
akicchalābhī   akasiralābhī   so   miḷhasukhaṃ   middhasukhaṃ   lābhasakkārasilokasukhaṃ
sādiyeyya  .  asitapītakhāyitasāyitassa  kho  nāgita  uccārapassāvo eso
tassa   nissando   piyānaṃ   kho  nāgita  vipariṇāmaññathābhāvā  uppajjanti
sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā       eso      tassa      nissando
asubhanimittānuyogaṃ    anuyuttassa    kho    nāgita    asubhanimitte    1-
pāṭikkūlyatā   saṇṭhāti   eso   tassa   nissando   chasu   kho  nāgita
phassāyatanesu     aniccānupassino    viharato    phasse    pāṭikkūlyatā
saṇṭhāti   eso  tassa  nissando  pañcasu  kho  nāgita  upādānakkhandhesu
udayabbayānupassino    viharato    upādāne    pāṭikkūlyatā    saṇṭhāti
eso tassa nissandoti.
                     Pañcaṅgikavaggo tatiyo.
                         Tassuddānaṃ
         dvegāravūpakkilesā 2-      dussīlānuggahena ca
         vimutti samādhaṅgikā             caṅkamo nāgitena cāti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. subhanimitte.
@2 Po.   dve agāravā jātarūpā    upakkilesā dussīlānuggahena ca
@        vimuttisamādhipañcaṅgikā      caṅkamā nāgītena cāti.
@  Ma.    dve agāravupakkilesā       dussīlānuggahitena ca
@        ................       caṅkamaṃ .............
                      Sumanavaggo catuttho
     [31]   Athakho   sumanā  rājakumārī  pañcahi  rathasatehi  pañcahi  ca
rājakumārīsatehi   parivutā   yena   bhagavā   tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā
bhagavantaṃ     abhivādetvā    ekamantaṃ    nisīdi    ekamantaṃ    nisinnā
kho    sumanā    rājakumārī    bhagavantaṃ    etadavoca   idhassu   bhante
bhagavato   dve   sāvakā  samasaddhā  samasīlā  samapaññā  eko  dāyako
eko   adāyako   te   kāyassa   bhedā   parammaraṇā   sugatiṃ   saggaṃ
lokaṃ   upapajjeyyuṃ  devabhūtānaṃ  pana  nesaṃ  bhante  siyā  viseso  siyā
nānākaraṇanti    siyā   sumaneti   bhagavā   avoca   yo   so   sumane
dāyako   so   amuṃ   adāyakaṃ   devabhūto   samāno   pañcahi   ṭhānehi
adhigaṇhāti    dibbena   āyunā   dibbena   vaṇṇena   dibbena   sukhena
dibbena   yasena  dibbena  adhipateyyena  1-  yo  so  sumane  dāyako
so    amuṃ   adāyakaṃ   devabhūto   samāno   imehi   pañcahi   ṭhānehi
adhigaṇhātīti 2-.
     {31.1}  Sace  pana  te  bhante  tato  cutā  itthattaṃ āgacchanti
manussabhūtānaṃ   pana   nesaṃ   bhante   siyā  viseso  siyā  nānākaraṇanti
siyā  sumaneti  bhagavā  avoca  yo  so  sumane  dāyako so amuṃ adāyakaṃ
manussabhūto    samāno    pañcahi    ṭhānehi    adhigaṇhāti    mānusakena
āyunā    mānusakena    vaṇṇena    mānusakena    sukhena    mānusakena
yasena   mānusakena   adhipateyyena  yo  so  sumane  dāyako  so  amuṃ
adāyakaṃ   manussabhūto   samāno  imehi  pañcahi  ṭhānehi  adhigaṇhātīti .
@Footnote: 1 Ma. ādhipatteyyena. aparaṃpi īdisameva .  2 Po. Ma. Yu. itisaddo natthi.
@sabbatthavāresu īdisameva.
Sace    pana   te   bhante   ubho   agārasmā   anagāriyaṃ   pabbajanti
pabbajitānaṃ pana nesaṃ bhante siyā viseso siyā nānākaraṇanti.
     {31.2}  Siyā  sumaneti  bhagavā  avoca yo so sumane dāyako so
amuṃ   adāyakaṃ  pabbajito  samāno  pañcahi  ṭhānehi  adhigaṇhāti  yācitova
bahulaṃ   cīvaraṃ   paribhuñjati   appaṃ   ayācito   yācitova  bahulaṃ  piṇḍapātaṃ
paribhuñjati   appaṃ   ayācito  yācitova  bahulaṃ  senāsanaṃ  paribhuñjati  appaṃ
ayācito    yācitova    bahulaṃ    gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ   paribhuñjati
appaṃ   ayācito   yehi   kho  pana  sabrahmacārīhi  saddhiṃ  viharati  tyassa
manāpeneva    bahulaṃ    kāyakammena    samudācaranti   appaṃ   amanāpena
manāpena    1-   bahulaṃ   vacīkammena   samudācaranti   appaṃ   amanāpena
manāpena    bahulaṃ    manokammena    samudācaranti    appaṃ    amanāpena
manāpaññeva   2-   upahāraṃ  upaharanti  appaṃ  amanāpaṃ  yo  so  sumane
dāyako   so  amuṃ  adāyakaṃ  pabbajito  samāno  imehi  pañcahi  ṭhānehi
adhigaṇhātīti.
     {31.3} Sace pana te bhante ubho arahattaṃ pāpuṇanti arahattappattānaṃ
pana  nesaṃ  bhante  siyā  viseso  siyā nānākaraṇanti ettha kho panesāhaṃ
sumane  na  kiñci  nānākaraṇaṃ  vadāmi  yadidaṃ  vimuttiyā  vimuttanti  3- .
Acchariyaṃ  bhante  abbhutaṃ  bhante  yāvañcidaṃ  bhante  alameva  dānāni dātuṃ
alaṃ   puññāni   kātuṃ  yatra  hi  nāma  devabhūtassapi  upakārāni  puññāni
manussabhūtassapi     upakārāni     puññāni     pabbajitassapi    upakārāni
@Footnote: 1 Ma. Yu. manāpeneva .  2 Ma. manāpaṃ yeva .  3 Ma. Yu. vimuttinti.
Puññānīti   .   evametaṃ   sumane   evametaṃ   sumane  alaṃ  hi  sumane
dānāni    dātuṃ    alaṃ    puññāni    kātuṃ   devabhūtassapi   upakārāni
puññāni      manussabhūtassapi     upakārāni     puññāni     pabbajitassapi
upakārāni   puññānīti   .   idamavoca   bhagavā   idaṃ   vatvāna  sugato
athāparaṃ etadavoca satthā
         yathāpi cando vimalo             gacchaṃ ākāsadhātuyā
         sabbe tāragaṇe 1- loke      ābhāya atirocati
         tatheva sīlasampanno             saddho purisapuggalo
         sabbe maccharino loke         cāgena atirocati.
         Yathāpi megho thanayaṃ               vijjumālī satakkaku
         thalaṃ ninnañca pūreti             abhivassaṃ vasundharaṃ.
         Evaṃ dassanasampanno          sammāsambuddhasāvako
         macchariṃ adhigaṇhāti               pañcaṭṭhānehi paṇḍito
         āyunā yasasā ceva               vaṇṇena ca sukhena ca
         sa ve bhogaparibyuḷho           pecca sagge pamodatīti.
     [32]  Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe.
Athakho   cundī   rājakumārī   pañcahi   rathasatehi  pañcahi  ca  kumārīsatehi
parivutā     yena    bhagavā    tenupasaṅkami    upasaṅkamitvā    bhagavantaṃ
abhivādetvā    ekamantaṃ    nisīdi    ekamantaṃ   nisinnā   kho   cundī
rājakumārī    bhagavantaṃ   etadavoca   amhākaṃ   bhante   bhātā   cundo
@Footnote: 1 Ma. tārāgaṇe.
Nāma   rājakumāro   so   evamāha   yadeva   so   hoti  itthī  vā
puriso   vā   buddhaṃ  saraṇaṃ  gato  dhammaṃ  saraṇaṃ  gato  saṅghaṃ  saraṇaṃ  gato
pāṇātipātā   paṭivirato   adinnādānā  paṭivirato  kāmesu  micchācārā
paṭivirato   musāvādā   paṭivirato   surāmerayamajjapamādaṭṭhānā  paṭivirato
so kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiññeva upapajjati no duggatinti.
     {32.1}  Sāhaṃ  bhante  bhagavantaṃ  pucchāmi kathaṃrūpe nu 1- kho bhante
satthari   pasanno   kāyassa   bhedā   parammaraṇā   sugatiññeva  upapajjati
no  duggatiṃ  kathaṃrūpe  dhamme  pasanno kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiññeva
upapajjati  no  duggatiṃ  kathaṃrūpe  saṅghe  pasanno kāyassa bhedā parammaraṇā
sugatiññeva    upapajjati   no   duggatiṃ   kathaṃrūpesu   sīlesu   paripūrakārī
kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiññeva upapajjati no duggatinti.
     {32.2}  Yāvatā  cundi  sattā  apadā  vā dvipadā vā catuppadā
vā   bahuppadā  vā  rūpino  vā  arūpino  vā  saññino  vā  asaññino
vā   nevasaññināsaññino   vā   tathāgato   tesaṃ   aggamakkhāyati  arahaṃ
sammāsambuddho  .  ye  kho  cundi  buddhe  pasannā  agge  te pasannā
agge kho pana pasannānaṃ aggo vipāko hoti.
     {32.3} Yāvatā cundi dhammā saṅkhatā vā asaṅkhatā vā virāgo tesaṃ
aggamakkhāyati    yadidaṃ    madanimmadano    pipāsavinayo    ālayasamugghāto
vaṭṭūpacchedo  taṇhakkhayo  2-  virāgo  nirodho  nibbānaṃ. Ye kho cundi
@Footnote: 1 Ma. nusaddo natthi .  2 Ma. taṇhākkhayo.
Virāge  dhamme  pasannā  agge  te  pasannā  agge  kho pana pasannānaṃ
aggo vipāko hoti.
     {32.4}  Yāvatā  cundi  saṅghā  vā  gaṇā vā tathāgatasāvakasaṅgho
tesaṃ  aggamakkhāyati  yadidaṃ  cattāri  purisayugāni  aṭṭha  purisapuggalā  esa
bhagavato  sāvakasaṅgho  āhuneyyo  pāhuneyyo  dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo
anuttaraṃ  puññakkhettaṃ  lokassa  .  ye kho cundi saṅghe pasannā agge te
pasannā agge kho pana pasannānaṃ aggo vipāko hoti.
     {32.5} Yāvatā cundi sīlāni ariyakantāni [1]- tesaṃ aggamakkhāyanti
yadidaṃ    akhaṇḍāni    acchiddāni    asabalāni    akammāsāni   bhujissāni
viññupasatthāni  aparāmaṭṭhāni  samādhisaṃvattanikāni  ye  kho cundi ariyakantesu
sīlesu  paripūrakārino  agge  te paripūrakārino agge kho pana paripūrakārīnaṃ
aggo vipāko hotīti.
         Aggato ve pasannānaṃ          aggaṃ dhammaṃ vijānataṃ
         agge buddhe pasannānaṃ        dakkhiṇeyye anuttare
         agge dhamme pasannānaṃ         virāgūpasame sukhe
         agge saṅghe pasannānaṃ         puññakkhette anuttare
         aggasmiṃ dānaṃ dadataṃ             aggaṃ puññaṃ pavaḍḍhati
         aggaṃ āyu ca vaṇṇo ca          yaso kitti sukhaṃ balaṃ
         aggassa dātā medhāvī          aggadhammasamāhito
         devabhūto manusso vā           aggappatto pamodatīti.
     [33]  Ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  bhaddiye  viharati  jātiyāvane. Athakho
@Footnote: 1 Po. Ma. etthantare sīlānīti dissati.
Uggaho    meṇḍakanattā    yena   bhagavā   tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā
bhagavantaṃ  abhivādetvā  ekamantaṃ  nisīdi  ekamantaṃ  nisinno  kho  uggaho
meṇḍakanattā   bhagavantaṃ   etadavoca   adhivāsetu   me   bhante  bhagavā
svātanāya   attacatuttho   bhattanti   .  adhivāsesi  bhagavā  tuṇhībhāvena
athakho  uggaho  meṇḍakanattā  bhagavato  adhivāsanaṃ  viditvā  uṭṭhāyāsanā
bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
     {33.1}   Athakho  bhagavā  tassā  rattiyā  accayena  pubbaṇhasamayaṃ
nivāsetvā   pattacīvaramādāya   yena  uggahassa  meṇḍakanattuno  nivesanaṃ
tenupasaṅkami  upasaṅkamitvā  paññatte  āsane  nisīdi  .  athakho  uggaho
meṇḍakanattā    bhagavantaṃ    paṇītena   khādanīyena   bhojanīyena   sahatthā
santappesi sampavāresi.
     {33.2}    Athakho   uggaho   meṇḍakanattā   bhagavantaṃ   bhuttāviṃ
onītapattapāṇiṃ     ekamantaṃ     nisīdi     ekamantaṃ    nisinno    kho
uggaho    meṇḍakanattā    bhagavantaṃ   etadavoca   imā   me   bhante
kumāriyo    patikulāni    gamissanti    ovadatu   tāsaṃ   bhante   bhagavā
anusāsatu   tāsaṃ   bhante   bhagavā   yaṃ   tāsaṃ   assa  dīgharattaṃ  hitāya
sukhāyāti   .   athakho   bhagavā   tā   kumāriyo   etadavoca   tasmā
tiha   kumāriyo   evaṃ  sikkhitabbaṃ  yassa  kho  1-  mātāpitaro  bhattuno
dassanti   atthakāmā   hitesino   anukampakā   anukampaṃ  upādāya  tassa
bhavissāma     pubbuṭṭhāyiniyo     pacchānipātiniyo     kiṃkārapaṭissāviniyo
manāpacāriniyo  piyavādiniyoti  evaṃ hi 2- vo kumāriyo sikkhitabbaṃ. Tasmā
@Footnote: 1 Po. Ma. vo. Yu. khosaddo natthi .  2 Po. sabbatthavāresu evañhi vo.
Tiha   kumāriyo   evaṃ   sikkhitabbaṃ   ye   te  bhattu  garuno  bhavissanti
mātāti   vā   pitāti   vā   samaṇabrāhmaṇāti   vā  te  sakkarissāma
garukarissāma  1-  mānessāma  pūjessāma  2- abbhāgate ca āsanodakena
paṭipūjessāmāti   evaṃ   hi   vo  kumāriyo  sikkhitabbaṃ  .  tasmā  tiha
kumāriyo   evaṃ   sikkhitabbaṃ   ye   te   bhattu   abbhantarā  kammantā
uṇṇāti   vā   kappāsāti   vā   tattha   dakkhā   bhavissāma   analasā
tatrupāyāya   vīmaṃsāya   samannāgatā   alaṃ  kātuṃ  alaṃ  saṃvidhātunti  evaṃ
hi vo kumāriyo sikkhitabbaṃ.
     {33.3} Tasmā tiha kumāriyo evaṃ sikkhitabbaṃ yo so bhattu abbhantaro
antojano  dāsāti  vā  pessāti  vā kammakarāti vā tesaṃ katañca katato
jānissāma    akatañca    akatato   jānissāma   gilānakānañca   balābalaṃ
jānissāma  khādanīyaṃ  bhojanīyaṃ  cassa  paccayaṃsena  3- vibhajissāmāti evaṃ hi
vo  kumāriyo  sikkhitabbaṃ  .  tasmā tiha kumāriyo evaṃ sikkhitabbaṃ yaṃ bhattā
āharissati  dhanaṃ  vā  dhaññaṃ  vā  rajataṃ  vā  jātarūpaṃ  vā  taṃ ārakkhena
guttiyā   sampādessāma   tattha   ca  bhavissāma  adhuttī  athenī  asoṇḍī
avināsikāti 4- evaṃ hi vo kumāriyo sikkhitabbaṃ.
     {33.4}   Imehi   kho   kumāriyo  pañcahi  dhammehi  samannāgato
mātugāmo    kāyassa    bhedā   parammaraṇā   manāpakāyikānaṃ   devānaṃ
sahabyataṃ upapajjatīti.
         Yo naṃ bharati sabbadā             niccaṃ ātāpi ussuko
         sabbakāmaharaṃ 5- posaṃ         bhattāraṃ nātimaññati
@Footnote: 1 Ma. garuṃ karisusāma .  2 Po. Yu. mānissāma pūjissāma .  3 Ma. paccaṃsenesaṃ
@vibhajissāma .  4 Po. Ma. Yu. avināsikāyoti .  5 Yu. sabbakāmarahaṃ.
         Na cāpi sotthi bhattāraṃ          issācārena 1- rosaye
         bhattu ca garuno sabbe            paṭipūjeti paṇḍitā
         uṭṭhāyikā 2- analasā          saṅgahitaparijjanā
         bhattu manāpaṃ carati                 saṃbhataṃ 3- anurakkhati.
         Yā evaṃ vattatī nārī              bhattu chandavasānugā
         manāpā nāma te devā          yattha sā upapajjatīti.
     [34] Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ.
Athakho  sīho  senāpati  yena  bhagavā  tenupasaṅkami  upasaṅkamitvā bhagavantaṃ
abhivādetvā   ekamantaṃ  nisīdi  ekamantaṃ  nisinno  kho  sīho  senāpati
bhagavantaṃ   etadavoca   sakkā   nu   kho   bhante   sandiṭṭhikaṃ   dānaphalaṃ
paññāpetunti.
     {34.1}   Sakkā   sīhāti  bhagavā  avoca  dāyako  sīha  dānapati
bahuno  janassa  piyo  hoti  manāpo  yaṃpi  sīha  dāyako  dānapati  bahuno
janassa piyo hoti manāpo idaṃpi sandiṭṭhikaṃ dānaphalaṃ.
     {34.2}  Puna  caparaṃ  sīha  dāyakaṃ  dānapatiṃ  santo sappurisā bhajanti
yaṃpi   sīha   dāyakaṃ   dānapatiṃ  santo  sappurisā  bhajanti  idaṃpi  sandiṭṭhikaṃ
dānaphalaṃ.
     {34.3}  Puna  caparaṃ  sīha  dāyakassa dānapatino kalyāṇo kittisaddo
abbhuggacchati   yaṃpi   sīha   dāyakassa   dānapatino   kalyāṇo  kittisaddo
abbhuggacchati idaṃpi sandiṭṭhikaṃ dānaphalaṃ.
     {34.4} Puna caparaṃ sīha dāyako dānapati yaññadeva 4- parisaṃ upasaṅkamati
yadi   khattiyaparisaṃ   yadi   brāhmaṇaparisaṃ   yadi  gahapatiparisaṃ  yadi  samaṇaparisaṃ
@Footnote: 1 Po. Yu. issāvādena. Sī. icchāvādena .  2 Po. Ma. Yu. uṭṭhāhikā.
@3 Po. Ma. Yu. sambhataṃ .  4 Ma. yaṃ yadeva. ito paraṃ īdisameva.
Visārado    upasaṅkamati    amaṅkubhūto    yaṃpi   sīha   dāyako   dānapati
yaññadeva   parisaṃ   upasaṅkamati   yadi  khattiyaparisaṃ  yadi  brāhmaṇaparisaṃ  yadi
gahapatiparisaṃ   yadi   samaṇaparisaṃ   visārado   upasaṅkamati   amaṅkubhūto  idaṃpi
sandiṭṭhikaṃ dānaphalaṃ.
     {34.5}   Puna   caparaṃ   sīha   dāyako  dānapati  kāyassa  bhedā
parammaraṇā   sugatiṃ   saggaṃ   lokaṃ  upapajjati  yaṃpi  sīha  dāyako  dānapati
kāyassa   bhedā   parammaraṇā   sugatiṃ   saggaṃ   lokaṃ   upapajjati   idaṃpi
samparāyikaṃ   dānaphalanti   .   evaṃ   vutte   sīho  senāpati  bhagavantaṃ
etadavoca    yānīmāni    bhante    bhagavatā    cattāri    sandiṭṭhikāni
dānaphalāni    akkhātāni   nāhaṃ   ettha   bhagavato   saddhāya   gacchāmi
ahaṃpetāni   jānāmi   ahaṃ   bhante   dāyako   dānapati  bahuno  janassa
piyo   manāpo   ahaṃ   bhante   dāyako  dānapati  maṃ  santo  sappurisā
bhajanti   ahaṃ   bhante   dāyako   dānapati   mayhaṃ  kalyāṇo  kittisaddo
abbhuggato   sīho   senāpati   dāyako   kārako   saṅghupaṭṭhākoti  ahaṃ
bhante    dāyako    dānapati    yaññadeva    parisaṃ   upasaṅkamāmi   yadi
khattiyaparisaṃ    yadi    brāhmaṇaparisaṃ   yadi   gahapatiparisaṃ   yadi   samaṇaparisaṃ
visārado upasaṅkamāmi amaṅkubhūto.
     {34.6}    Yānīmāni   bhante   bhagavatā   cattāri   sandiṭṭhikāni
dānaphalāni     akkhātāni     nāhaṃ     ettha     bhagavato    saddhāya
gacchāmi   ahaṃpetāni   jānāmi   .   yañca   kho   maṃ   bhante  bhagavā
evamāha    dāyako    sīha    dānapati   kāyassa   bhedā   parammaraṇā
sugatiṃ   saggaṃ   lokaṃ   upapajjatīti   etāhaṃ   na   jānāmi   ettha  ca
Panāhaṃ   bhagavato   saddhāya   gacchāmīti   .   evametaṃ   sīha  evametaṃ
sīha   dāyako   sīha   1-   dānapati  kāyassa  bhedā  parammaraṇā  sugatiṃ
saggaṃ lokaṃ upapajjatīti.
               Dadaṃ piyo hoti bhajanti naṃ bahū
               kittiṃ ca pappoti yasassa vaḍḍhati 2-
               amaṅkubhūto parisaṃ vigāhati
               visārado hoti naro amaccharī
               tasmā hi dānāni dadanti paṇḍitā
               vineyya maccheramalaṃ sukhesino
               te dīgharattaṃ tidive patiṭṭhitā
               devānaṃ sahabyagatā ramanti te
               katāvakāsā katakusalā ito cutā
               sayampabhā anuvicaranti nandane 3-
               te tattha nandanti ramanti modare
               samappitā kāmaguṇehi pañcahi.
               Katvāna vākyaṃ asitassa tādino
               kamanti sabbe 4- sugatassa sāvakāti.
     [35]    Pañcime   bhikkhave   dāne   ānisaṃsā   katame   pañca
bahuno    janassa   piyo   hoti   manāpo   santo   sappurisā   bhajanti
kalyāṇo   kittisaddo   abbhuggacchati   gihidhammā   anapagato   5-  hoti
@Footnote: 1 Ma. sīhāti natthi .  2 Ma. Yu. yaso ca vaḍḍhati .  3 Ma. Yu. nandanaṃ.
@4 Ma. Yu. ramanti sagge .  5 Yu. anapeto.
Kāyassa   bhedā   parammaraṇā   sugatiṃ  saggaṃ  lokaṃ  upapajjati  ime  kho
bhikkhave pañca dāne ānisaṃsāti.
         Dadamāno piyo hoti            sataṃ dhammaṃ anukkamaṃ
         santo naṃ sadā bhajanti          saññatā brahmacārayo
         te tassa dhammaṃ desenti         sabbadukkhāpanūdanaṃ
         yaṃ so dhammaṃ idhaññāya           parinibbātanāsavoti 1-.
     [36]  Pañcimāni  bhikkhave  kāladānāni  katamāni  pañca āgantukassa
dānaṃ  deti  gamikassa  dānaṃ  deti  gilānassa  dānaṃ  deti  dubbhikkhe dānaṃ
deti   yāni   tāni   navasassāni   navaphalāni   tāni   paṭhamaṃ  sīlavantesu
patiṭṭhāpeti imāni kho bhikkhave pañca kāladānānīti.
         Kāle dadanti sappaññā      vadaññū vītamaccharā
         kālena 2- dinnaṃ ariyesu       ujubhūtesu tādisu
         vippasannamanā tassa           vipulā hoti dakkhiṇā
         ye tattha anumodanti 3-       veyyāvaccaṃ karonti vā
         na tena 4- dakkhiṇā ūnā 5-  tepi puññassa bhāgino
         tasmā dade appaṭivāṇacitto   yattha dinnaṃ mahapphalaṃ
         puññāni paralokasmiṃ           patiṭṭhā honti pāṇinanti.
     [37]    Bhojanaṃ    bhikkhave   dadamāno   dāyako   paṭiggāhakānaṃ
pañca   ṭhānāni   deti   katamāni   pañca   āyuṃ   deti   vaṇṇaṃ   deti
sukhaṃ   deti   balaṃ   deti   paṭibhāṇaṃ   deti   āyuṃ   kho   pana  datvā
@Footnote: 1 Po. Ma. yu parinibbāti anāsavoti .  2 Po. Yu. kāle .  3 Po. ye ca tattha
@pamodanti .  4 Yu. tesaṃ .  5 Po. ... onā.
Āyussa   bhāgī   hoti   dibbassa   vā   mānusassa   vā  vaṇṇaṃ  datvā
vaṇṇassa   bhāgī   hoti   dibbassa   vā   mānusassa   vā   sukhaṃ  datvā
sukhassa   bhāgī   hoti  dibbassa  vā  mānusassa  vā  balaṃ  datvā  balassa
bhāgī   hoti   dibbassa  vā  mānusassa  vā  paṭibhāṇaṃ  datvā  paṭibhāṇassa
bhāgī   hoti   dibbassa   vā  mānusassa  vā  bhojanaṃ  bhikkhave  dadamāno
dāyako paṭiggāhakānaṃ imāni pañca ṭhānāni detīti.
         Āyudo balado dhīro             vaṇṇado paṭibhāṇado
         sukhassa dātā medhāvī            sukhaṃ so adhigacchati
         āyuṃ datvā balaṃ vaṇṇaṃ          sukhañca paṭibhāṇado 1-
         dīghāyu yasavā hoti               yattha yatthūpapajjatīti.
     [38]   Pañcime   bhikkhave   saddhe   kulaputte  ānisaṃsā  katame
pañca   ye   te   bhikkhave   loke  santo  sappurisā  te  saddhaññeva
paṭhamaṃ    anukampantā    anukampanti   no   tathā   assaddhaṃ   saddhaññeva
paṭhamaṃ   upasaṅkamantā   upasaṅkamanti  no  tathā  assaddhaṃ  saddhasseva  2-
paṭhamaṃ    paṭiggaṇhantā    paṭiggaṇhanti    no   tathā   assaddhassa   3-
saddhasseva  3-  paṭhamaṃ  dhammaṃ  desentā desenti no tathā assaddhassa 3-
saddho   kāyassa  bhedā  parammaraṇā  sugatiṃ  saggaṃ  lokaṃ  upapajjati  ime
kho   bhikkhave   pañca   saddhe  kulaputte  ānisaṃsā  seyyathāpi  bhikkhave
subhūmiyaṃ  catummahāpathe  4-  mahānigrodho  samantā  pakkhīnaṃ  paṭissaraṇaṃ hoti
evameva  kho  bhikkhave  saddho  kulaputto  bahuno  janassa  paṭissaraṇaṃ hoti
@Footnote: 1 Sī. paṭibhānakaṃ Ma. paṭibhāṇakaṃ .  2 Ma. saddhaññeva .  3 Ma. asaddhaṃ.
@4 Po. Yu. cātumahāpathe. Ma. catumahā ... .
Bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānanti.
         Sākhāpattaphalūpeto             khandhimāva mahādumo
         mūlavā phalasampanno            patiṭṭhā hoti pakkhinaṃ
         manorame āyatane                sevanti naṃ vihaṅgamā
         chāyaṃ chāyatthikā yanti           phalatthā phalabhojino
         tatheva sīlasampannaṃ               saddhaṃ purisapuggalaṃ
         nivātavuttiṃ atthaddhaṃ             surataṃ 1- sakhilaṃ muduṃ
         vītarāgā vītadosā               vītamohā anāsavā
         puññakkhettāni lokasmiṃ     sevanti tādisaṃ naraṃ
         te tassa dhammaṃ desenti         sabbadukkhāpanūdanaṃ
         yaṃ so dhammaṃ idhaññāya           parinibbātanāsavoti.
     [39]   Pañcimāni   bhikkhave   ṭhānāni   sampassantā  mātāpitaro
puttaṃ   icchanti   kule   jāyamānaṃ   katamāni   pañca   bhato   vā  no
bharissati   kiccaṃ   vā   no   karissati   kulavaṃso   ciraṃ  ṭhassati  dāyajjaṃ
paṭipajjati  2-  atha  vā  pana  petānaṃ  kālakatānaṃ dakkhiṇaṃ anuppadassati 3-
imāni   kho   bhikkhave   pañca  ṭhānāni  sampassantā  mātāpitaro  puttaṃ
icchanti kule jāyamānanti.
         Pañcaṭṭhānāni sampassaṃ       puttaṃ icchanti paṇḍitā
         bhato vā no bharissati            kiccaṃ vā no karissati
         kulavaṃso ciraṃ tiṭṭhe                dāyajjaṃ paṭipajjati
@Footnote: 1 Ma. Yu. sorataṃ .  2 Ma. Yu. paṭipajjissati .  3 Po. Ma. Yu. anuppadassatīti.
         Atha vā pana petānaṃ               dakkhiṇaṃnuppadassati
         ṭhānānetāni sampassaṃ          puttaṃ icchanti paṇḍitā
         tasmā santo sappurisā        kataññū katavedino
         bharanti mātāpitaro              pubbe katamanussaraṃ
         karonti nesaṃ kiccāni           yathātaṃ pubbakārinaṃ
         ovādakārī bhataposī            kulavaṃsaṃ ahāpayaṃ
         saddho sīlena sampanno       putto hoti pasaṃsiyoti.
     [40]   Himavantaṃ  bhikkhave  pabbatarājaṃ  nissāya  mahāsālā  pañcahi
vaḍḍhīhi    vaḍḍhanti    katamāhi    pañcahi    sākhāpattapalāsena   vaḍḍhanti
tacena   vaḍḍhanti   pappaṭikāya   vaḍḍhanti   pheggunā   vaḍḍhanti   sārena
vaḍḍhanti   himavantaṃ   bhikkhave   pabbatarājaṃ   nissāya   mahāsālā  imāhi
pañcahi   vaḍḍhīhi   vaḍḍhanti   evameva   kho  bhikkhave  saddhaṃ  kulapatiṃ  1-
nissāya    antojano    pañcahi    vaḍḍhīhi    vaḍḍhati   katamāhi   pañcahi
saddhāya   vaḍḍhati   sīlena   vaḍḍhati   sutena   vaḍḍhati   cāgena   vaḍḍhati
paññāya  vaḍḍhati  saddhaṃ  bhikkhave  kulapatiṃ  1-  nissāya  antojano  imāhi
pañcahi vaḍḍhīhi vaḍḍhatīti.
         Yathā hi pabbato selo          araññasmiṃ brahāvane
         taṃ rukkhā upanissāya             vaḍḍhantete vanappatī
         tatheva sīlasampannaṃ               saddhaṃ kulaputtaṃ idha 2-
         upanissāya vaḍḍhanti           puttadārā ca bandhavā
@Footnote: 1 Ma. Yu. kulaputtaṃ .  2 Ma. imaṃ.
         Amaccā ñātisaṅghā ca           ye cassa anujīvino
         tyassa sīlavato sīlaṃ              cāgaṃ sucaritāni ca
         passamānānukubbanti          ye bhavanti vicakkhaṇā
         idha dhammaṃ caritvāna               saggaṃ 1- sugatigāminaṃ
         nandino devalokasmiṃ          modanti kāmakāminoti.
                     Sumanavaggo catuttho.
                        Tassuddānaṃ
         sumanā cundi uggaho            sīho dānānisaṃsayo 2-
         kālabhojanasaddhā ca             puttasālehi te dasāti.
                     ------------
                   Muṇḍarājavaggo pañcamo
     [41]     Athakho     anāthapiṇḍiko    gahapati    yena    bhagavā
tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ  abhivādetvā  ekamantaṃ  nisīdi .
Ekamantaṃ    nisinnaṃ    kho   anāthapiṇḍikaṃ   gahapatiṃ   bhagavā   etadavoca
pañcime    gahapati    bhogānaṃ   ādiyā   katame   pañca   idha   gahapati
ariyasāvako      uṭṭhānaviriyādhigatehi     bhogehi     bāhābalaparicitehi
sedāvakkhittehi   dhammikehi  dhammaladdhehi  attānaṃ  sukheti  pīṇeti  sammā
sukhaṃ   pariharati   mātāpitaro   sukheti   pīṇeti   sammā   sukhaṃ   pariharati
puttadāradāsakammakaraporise   sukheti   pīṇeti   sammā  sukhaṃ  pariharati  ayaṃ
paṭhamo bhogānaṃ ādiyo.
     {41.1}   Puna   caparaṃ  gahapati  ariyasāvako  uṭṭhānaviriyādhigatehi
@Footnote: 1 Ma. Yu. maggaṃ .  2 Ma. dānānisaṃsako .  3 Yu. ṭhānaputtena.
Bhogehi    bāhābalaparicitehi   sedāvakkhittehi   dhammikehi   dhammaladdhehi
mittāmacce    sukheti   pīṇeti   sammā   sukhaṃ   pariharati   ayaṃ   dutiyo
bhogānaṃ ādiyo.
     {41.2}   Puna   caparaṃ   gahapati  ariyasāvako  uṭṭhānaviriyādhigatehi
bhogehi    bāhābalaparicitehi   sedāvakkhittehi   dhammikehi   dhammaladdhehi
yā  tā  honti  āpadā  aggito  vā  udakato vā rājato vā corato
vā  appiyato  vā  dāyādato  tathārūpāsu  āpadāsu  bhogehi pariyodhāya
vattati sotthiṃ attānaṃ karoti ayaṃ tatiyo bhogānaṃ ādiyo.
     {41.3}  Puna  caparaṃ gahapati ariyasāvako uṭṭhānaviriyādhigatehi bhogehi
bāhābalaparicitehi  sedāvakkhittehi  dhammikehi  dhammaladdhehi  pañca  balī 1-
kattā   hoti   ñātibaliṃ  atithibaliṃ  pubbapetabaliṃ  rājabaliṃ  devatābaliṃ  ayaṃ
catuttho bhogānaṃ ādiyo.
     {41.4}   Puna   caparaṃ   gahapati  ariyasāvako  uṭṭhānaviriyādhigatehi
bhogehi    bāhābalaparicitehi   sedāvakkhittehi   dhammikehi   dhammaladdhehi
ye    te    samaṇabrāhmaṇā    madappamādā   paṭiviratā   khantisoracce
niviṭṭhā    ekamattānaṃ   damenti   ekamattānaṃ   samenti   ekamattānaṃ
parinibbāpenti     tathārūpesu    samaṇabrāhmaṇesu    uddhaggikaṃ    dakkhiṇaṃ
patiṭṭhāpeti   sovaggikaṃ   sukhavipākaṃ  saggasaṃvattanikaṃ  ayaṃ  pañcamo  bhogānaṃ
ādiyo.
     {41.5}   Ime  kho  gahapati  pañca  bhogānaṃ  ādiyā  tassa  ce
gahapati   ariyasāvakassa   ime  pañca  bhogānaṃ  ādiye  ādiyato  bhogā
parikkhayaṃ   gacchanti   tassa  evaṃ  hoti  ye  vata  bhogānaṃ  ādiyā  te
@Footnote: 1 Ma. baliṃ.
Cāhaṃ   ādiyāmi   bhogā   ca   me   parikkhayaṃ  gacchantīti  itissa  hoti
avippaṭisāro  .  tassa  ce  gahapati  ariyasāvakassa  ime  pañca  bhogānaṃ
ādiye   ādiyato   bhogā   abhivaḍḍhanti   tassa  evaṃ  hoti  ye  vata
bhogānaṃ   ādiyā   te   cāhaṃ  ādiyāmi  bhogā  ca  me  abhivaḍḍhantīti
itissa hoti avippaṭisāro 1- ubhayeneva avippaṭisāroti.
         Bhuttā bhogā bhatā bhaccā      vitiṇṇā āpadāsu me
         uddhaggā dakkhiṇā dinnā    atho pañca balī katā
         upaṭṭhitā sīlavanto             saññatā brahmacārayo 2-
         yadatthaṃ bhogamiccheyya            paṇḍito gharamāvasaṃ
         so me attho anuppatto     kataṃ ananutāpiyaṃ.
         Etaṃ anussaraṃ macco              ariyadhamme ṭhito naro
         idheva naṃ pasaṃsanti                 pecca sagge pamodatīti 3-.
     [42]   Sappuriso   bhikkhave   kule   jāyamāno   bahuno  janassa
atthāya   hitāya  sukhāya  hoti  mātāpitūnaṃ  4-  atthāya  hitāya  sukhāya
hoti   puttadārassa   atthāya  hitāya  sukhāya  hoti  dāsakammakaraporisassa
atthāya   hitāya   sukhāya   hoti  mittāmaccānaṃ  atthāya  hitāya  sukhāya
hoti   samaṇabrāhmaṇānaṃ   atthāya   hitāya   sukhāya   hoti   seyyathāpi
bhikkhave    mahāmegho    sabbasassāni    sampādento   bahuno   janassa
atthāya   hitāya   sukhāya   hoti   evameva   kho   bhikkhave  sappuriso
@Footnote: 1 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho na dissati .  2 Yu. brahmacāriyo .  3 Yu. sagge ca modatīti.
@4 Ma. Yu. mātāpitunnaṃ.
Kule  jāyamāno  bahuno  janassa  atthāya  hitāya  sukhāya hoti mātāpitūnaṃ
atthāya    hitāya    sukhāya    hoti    puttadārassa   atthāya   hitāya
sukhāya   hoti   dāsakammakaraporisassa   atthāya   hitāya   sukhāya   hoti
mittāmaccānaṃ    atthāya    hitāya    sukhāya    hoti   samaṇabrāhmaṇānaṃ
atthāya hitāya sukhāya hotīti.
               Hito bahunnaṃ paṭipajja bhoge
               taṃ devatā rakkhati dhammaguttaṃ
               bahussutaṃ sīlavatūpapannaṃ
               dhamme ṭhitaṃ na vijahāti 1- kitti.
         Dhammaṭṭhaṃ sīlasampannaṃ           saccavādiṃ hirīmanaṃ
         nekkhaṃ jambonadasseva         ko taṃ ninditumarahati
         devāpi naṃ pasaṃsanti              brahmunāpi pasaṃsitoti.
     [43]   Athakho   anāthapiṇḍiko  gahapati  yena  bhagavā  tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ   abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi  .  ekamantaṃ
nisinnaṃ    kho    anāthapiṇḍikaṃ    gahapatiṃ   bhagavā   etadavoca   pañcime
gahapati   dhammā   iṭṭhā   kantā   manāpā   dullabhā   lokasmiṃ  katame
pañca    āyu   gahapati   iṭṭho   kanto   manāpo   dullabho   lokasmiṃ
vaṇṇo    iṭṭho    kanto   manāpo   dullabho   lokasmiṃ   sukhaṃ   iṭṭhaṃ
kantaṃ   manāpaṃ   dullabhaṃ  lokasmiṃ  yaso  iṭṭho  kanto  manāpo  dullabho
lokasmiṃ saggā iṭṭhā kantā manāpā dullabhā lokasmiṃ.
@Footnote: 1 Ma. vijahati.
     {43.1}  Ime  kho  gahapati  pañca  dhammā  iṭṭhā  kantā manāpā
dullabhā  lokasmiṃ  imesaṃ  kho  gahapati  pañcannaṃ  dhammānaṃ  iṭṭhānaṃ kantānaṃ
manāpānaṃ  dullabhānaṃ  lokasmiṃ  na  āyācanahetu  vā na 1- patthanahetu 2-
vā  paṭilābhaṃ  vadāmi  imesañce  3-  gahapati  pañcannaṃ  dhammānaṃ  iṭṭhānaṃ
kantānaṃ   manāpānaṃ   dullabhānaṃ   lokasmiṃ  āyācanahetu  vā  patthanahetu
vā paṭilābho abhavissa ko idha kena hāyetha
     {43.2}  na kho gahapati arahati ariyasāvako āyukāmo āyuṃ āyācituṃ
vā  abhinandituṃ  vā āyussa vāpi hetu 4- āyukāmena gahapati ariyasāvakena
āyusaṃvattanikā   paṭipadā   paṭipajjitabbā   āyusaṃvattanikā  hissa  paṭipadā
paṭipannā  āyupaṭilābhāya  saṃvattati  so  lābhī  hoti  āyussa dibbassa vā
mānusassa vā
     {43.3}   na  kho  gahapati  arahati  ariyasāvako  vaṇṇakāmo  vaṇṇaṃ
āyācituṃ   vā   abhinandituṃ   vā   vaṇṇassa   vāpi   hetu  vaṇṇakāmena
gahapati     ariyasāvakena     vaṇṇasaṃvattanikā    paṭipadā    paṭipajjitabbā
vaṇṇasaṃvattanikā      hissa     paṭipadā     paṭipannā     vaṇṇapaṭilābhāya
saṃvattati so lābhī hoti vaṇṇassa dibbassa vā mānusassa vā
     {43.4}  na  kho  gahapati arahati ariyasāvako sukhakāmo sukhaṃ āyācituṃ
vā  abhinandituṃ  vā  sukhassa  vāpi  hetu  sukhakāmena  gahapati ariyasāvakena
sukhasaṃvattanikā   paṭipadā   paṭipajjitabbā   sukhasaṃvattanikā   hissa   paṭipadā
paṭipannā   sukhapaṭilābhāya   saṃvattati   so   lābhī  hoti  sukhassa  dibbassa
vā mānusassa vā
     {43.5}    na   kho   gahapati   arahati   ariyasāvako   yasakāmo
@Footnote: 1 Ma. nasaddo natthi .  2 Ma. Yu. patthanāhetu. ito paraṃ īdisameva.
@3 Ma. imesaṃ kho .  4 Po. Yu. hetuṃ. ito paraṃ īdisameva.
Yasaṃ  āyācituṃ  vā  abhinandituṃ  vā  yasassa  vāpi  hetu yasakāmena gahapati
ariyasāvakena    yasasaṃvattanikā    paṭipadā   paṭipajjitabbā   yasasaṃvattanikā
hissa   paṭipadā   paṭipannā   yasapaṭilābhāya   saṃvattati   so  lābhī  hoti
yasassa dibbassa vā mānusassa vā
     {43.6}  na kho gahapati arahati ariyasāvako saggakāmo saggaṃ āyācituṃ
vā  abhinandituṃ  vā  saggānaṃ  vāpi  hetu saggakāmena gahapati ariyasāvakena
saggasaṃvattanikā   paṭipadā   paṭipajjitabbā   saggasaṃvattanikā  hissa  paṭipadā
paṭipannā saggapaṭilābhāya saṃvattati so lābhī hoti saggānanti.
         Āyuṃ vaṇṇaṃ yasaṃ kittiṃ             saggaṃ uccākulīnataṃ
         ratiyo patthayānena               uḷārā aparāparā
         appamādaṃ pasaṃsanti              puññakiriyāsu paṇḍitā.
         Appamatto ubho atthe        adhiggaṇhāti paṇḍito
         diṭṭhe dhamme ca yo attho      yo cattho samparāyiko
         atthābhisamayā dhīro               paṇḍitoti pavuccatīti.
     [44] Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ.
Athakho  bhagavā  pubbaṇhasamayaṃ  nivāsetvā  pattacīvaramādāya  yena  uggassa
gahapatino   vesālikassa   nivesanaṃ   tenupasaṅkami  upasaṅkamitvā  paññatte
āsane   nisīdi   .   athakho   uggo  gahapati  vesāliko  yena  bhagavā
tenupasaṅkami        upasaṅkamitvā        bhagavantaṃ        abhivādetvā
ekamantaṃ     nisīdi    ekamantaṃ    nisinno    kho    uggo    gahapati
Vesāliko bhagavantaṃ etadavoca
     {44.1}  sammukhā  metaṃ  bhante  bhagavato  sutaṃ  sammukhā  paṭiggahitaṃ
manāpadāyī   labhate   manāpanti  manāpaṃ  me  bhante  sālapupphakaṃ  khādanīyaṃ
taṃ   me   bhagavā  paṭiggaṇhātu  anukampaṃ  upādāyāti  paṭiggahesi  bhagavā
anukampaṃ upādāya
     {44.2}  sammukhā  metaṃ  bhante  bhagavato  sutaṃ  sammukhā  paṭiggahitaṃ
manāpadāyī  labhate  manāpanti  manāpaṃ  me  bhante  sampannavarasūkaramaṃsaṃ  1-
taṃ   me   bhagavā  paṭiggaṇhātu  anukampaṃ  upādāyāti  paṭiggahesi  bhagavā
anukampaṃ upādāya
     {44.3}  sammukhā  metaṃ  bhante  bhagavato  sutaṃ  sammukhā  paṭiggahitaṃ
manāpadāyī    labhate   manāpanti   manāpaṃ   me   bhante   nibbattatelakaṃ
nāliyasākaṃ   2-   taṃ   me   bhagavā  paṭiggaṇhātu  anukampaṃ  upādāyāti
paṭiggahesi bhagavā anukampaṃ upādāya
     {44.4}  sammukhā  metaṃ  bhante  bhagavato  sutaṃ  sammukhā  paṭiggahitaṃ
manāpadāyī   labhate   manāpanti   manāpo   me  bhante  sālīnaṃ  odano
vigatakāḷako    3-    anekasūpo    anekabyañjano   taṃ   me   bhagavā
paṭiggaṇhātu    anukampaṃ    upādāyāti    paṭiggahesi   bhagavā   anukampaṃ
upādāya
     {44.5}  sammukhā  metaṃ  bhante  bhagavato  sutaṃ  sammukhā  paṭiggahitaṃ
manāpadāyī   labhate  manāpanti  manāpāni  me  bhante  kāsikāni  vatthāni
tāni  me  bhagavā  paṭiggaṇhātu  anukampaṃ  upādāyāti  paṭiggahesi  bhagavā
anukampaṃ upādāya
     {44.6} sammukhā metaṃ bhante bhagavato sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ manāpadāyī labhate
@Footnote: 1 Ma. Yu. sampannakolakaṃ sūkaramaṃsaṃ .  2 Yu. nibbaddhatelakaṃ nāliyāsākaṃ.
@3 Ma. vicitakāḷako.
Manāpanti  manāpo  me  bhante  pallaṅko  goṇakatthato 1- paṭikatthato 2-
paṭilikatthato   kadalimigapavarapaccattharaṇo   sauttaracchado  ubhatolohitakūpadhāno
apica    bhante    mayametaṃ   3-   jānāma   netaṃ   bhagavato   kappatīti
idaṃ   me   bhante   candanaphalakaṃ   agghati  adhikasatasahassaṃ  taṃ  me  bhagavā
paṭiggaṇhātu    anukampaṃ    upādāyāti    paṭiggahesi   bhagavā   anukampaṃ
upādāya    athakho    bhagavā    uggaṃ    gahapatiṃ    vesālikaṃ    iminā
anumodanīyena anumodi.
               Manāpadāyī labhate manāpaṃ
               yo ujubhūtesu dadāti chandasā
               acchādanaṃ sayanamathannapānaṃ 4-
               nānappakārāni ca paccayāni
               cattañca muttañca anuggahītaṃ
               khettūpame arahante viditvā
               so duccajaṃ sappuriso cajitvā
               manāpadāyī labhate manāpanti.
Athakho    bhagavā    uggaṃ    gahapatiṃ   vesālikaṃ   iminā   anumodanīyena
anumoditvā   uṭṭhāyāsanā   pakkāmi  athakho  uggo  gahapati  vesāliko
aparena   samayena   kālamakāsi  kālakato  ca  uggo  gahapati  vesāliko
aññataraṃ   manomayaṃ   kāyaṃ   upapajji   tena   kho  pana  samayena  bhagavā
sāvatthiyaṃ   viharati   jetavane   anāthapiṇḍikassa  ārāme  athakho  uggo
@Footnote: 1 Po. koṇasandato .  2 Ma. ayaṃ pāṭho natthi .  3 Ma. Yu. mayampetaṃ.
@4 Ma. sayamannapānaṃ.
Devaputto   abhikkantāya   rattiyā   abhikkantavaṇṇo  kevalakappaṃ  jetavanaṃ
obhāsetvā    yena    bhagavā   tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ
abhivādetvā   ekamantaṃ   aṭṭhāsi  ekamantaṃ  ṭhitaṃ  kho  uggaṃ  devaputtaṃ
bhagavā   etadavoca   kacci   te   ugga   yathādhippāyoti   taggha   me
bhagavā    yathādhippāyoti   athakho   bhagavā   uggaṃ   devaputtaṃ   gāthāhi
ajjhabhāsi.
               Manāpadāyī labhate manāpaṃ
               aggassa dātā labhate punaggaṃ
               varassa dātā varalābhī ca hoti
               seṭṭhandado seṭṭhamupeti ṭhānaṃ
         aggadāyī varadāyī 1-       seṭṭhadāyī ca yo naro
         dīghāyu yasavā hoti          yattha yatthūpapajjatīti.
     [45]     Pañcime     bhikkhave    puññābhisandā    kusalābhisandā
sukhassāhārā   sovaggikā  2-  sukhavipākā  saggasaṃvattanikā  3-  iṭṭhāya
kantāya  manāpāya  hitāya  sukhāya  saṃvattanti  katame  pañca  yassa bhikkhave
bhikkhu   cīvaraṃ   paribhuñjamāno   appamāṇaṃ  cetosamādhiṃ  upasampajja  viharati
appamāṇo   tassa  puññābhisando  kusalābhisando  sukhassāhāro  sovaggiko
sukhavipāko    saggasaṃvattaniko    iṭṭhāya    kantāya   manāpāya   hitāya
sukhāya    saṃvattati    yassa   bhikkhave   bhikkhu   piṇḍapātaṃ   paribhuñjamāno
...  yassa  bhikkhave  bhikkhu  vihāraṃ  paribhuñjamāno ... Yassa bhikkhave bhikkhu
@Footnote: 1 Po. so aggadāyī .... Ma. yo aggadāyī ... .  2 Po. sovatthikā. sabbattha
@vāresu eseva nayo .  3 Po. sukhasaṃvattanikā.
Mañcapīṭhaṃ   paribhuñjamāno   ...   yassa   bhikkhave   bhikkhu   gilānapaccaya-
bhesajjaparikkhāraṃ    paribhuñjamāno   appamāṇaṃ   cetosamādhiṃ   upasampajja
viharati   appamāṇo   tassa   puññābhisando   kusalābhisando  sukhassāhāro
sovaggiko   sukhavipāko   saggasaṃvattaniko   iṭṭhāya   kantāya   manāpāya
hitāya sukhāya saṃvattati
     {45.1}   ime  kho  bhikkhave  pañca  puññābhisandā  kusalābhisandā
sukhassāhārā     sovaggikā    sukhavipākā    saggasaṃvattanikā    iṭṭhāya
kantāya   manāpāya   hitāya  sukhāya  saṃvattanti  imehi  ca  pana  bhikkhave
pañcahi        puññābhisandehi       kusalābhisandehi       samannāgatassa
ariyasāvakassa   na   sukaraṃ   puññassa   pamāṇaṃ   gahetuṃ   1-   ettako
puññābhisando       kusalābhisando       sukhassāhāro       sovaggiko
sukhavipāko    saggasaṃvattaniko    iṭṭhāya    kantāya   manāpāya   hitāya
sukhāya  saṃvattatīti  athakho  asaṅkheyyo  appameyyo  mahāpuññakkhandhotveva
saṅkhaṃ gacchati
     {45.2}  seyyathāpi  bhikkhave  mahāsamudde  na sukaraṃ udakassa pamāṇaṃ
gahetuṃ  ettakāni  udakāḷhakānīti  vā  2-  ettakāni udakāḷhakasatānīti
vā  ettakāni  udakāḷhakasahassānīti vā ettakāni udakāḷhakasatasahassānīti
vā  athakho  asaṅkheyyo  appameyyo  mahāudakakkhandhotveva  saṅkhaṃ gacchati
evameva   kho   bhikkhave  imehi  pañcahi  puññābhisandehi  kusalābhisandehi
samannāgatassa  ariyasāvakassa  na  sukaraṃ  puññassa  pamāṇaṃ  gahetuṃ  ettako
puññābhisando    kusalābhisando    sukhassāhāro   sovaggiko   sukhavipāko
@Footnote: 1 Po. gaṇetuṃ .  2 Yu. udakāḷhāni. Ma. vāsaddo na dissati.
Iṭṭhāya  kantāya  manāpāya  hitāya  sukhāya saṃvattatīti athakho saggasaṃvattaniko
asaṅkheyyo appameyyo mahāpuññakkhandhotveva saṅkhaṃ gacchatīti.
               Mahodadhiṃ aparimitaṃ mahāsaraṃ
               bahubheravaṃ ratanagaṇānamālayaṃ
               najjo yathā macchagaṇasaṅghasevitā 1-
               puthū savantī 2- upayanti sāgaraṃ
               evaṃ naraṃ annadapānavatthadaṃ 3-
               seyyānisajjattharaṇassa dāyakaṃ
               puññassa dhārā upayanti paṇḍitaṃ
               najjo yathā vārivahāva sāgaranti.
     [46]   Pañcimā   bhikkhave   sampadā  katamā  pañca  saddhāsampadā
sīlasampadā      sutasampadā     cāgasampadā     paññāsampadā     imā
kho bhikkhave pañca sampadāti.
     [47]   Pañcimāni   bhikkhave   dhanāni   katamāni   pañca  saddhādhanaṃ
sīladhanaṃ    sutadhanaṃ    cāgadhanaṃ   paññādhanaṃ   katamañca   bhikkhave   saddhādhanaṃ
idha   bhikkhave   ariyasāvako   saddho   hoti  saddahati  tathāgatassa  bodhiṃ
itipi   so   bhagavā  .pe.  satthā  devamanussānaṃ  buddho  bhagavāti  idaṃ
vuccati   bhikkhave   saddhādhanaṃ  .  katamañca  bhikkhave  sīladhanaṃ  idha  bhikkhave
ariyasāvako  pāṇātipātā paṭivirato hoti .pe. Surāmerayamajjapamādaṭṭhānā
@Footnote: 1 Po. Ma. naragaṇasaṅghasevitā .  2 Po. Yu. savanti .  3 Po. annapānavatthaṃ.
Pamādaṭṭhānā   paṭivirato   hoti   idaṃ   vuccati   bhikkhave   sīladhanaṃ  .
Katamañca    bhikkhave    sutadhanaṃ   idha   bhikkhave   ariyasāvako   bahussuto
hoti  .pe.  diṭṭhiyā  suppaṭividdhā  1-  idaṃ  vuccati  bhikkhave  sutadhanaṃ.
Katamañca   bhikkhave  cāgadhanaṃ  idha  bhikkhave  ariyasāvako  vigatamalamaccherena
cetasā   agāraṃ   ajjhāvasati  muttacāgo  payattapāṇi  2-  vossaggarato
yācayogo    dānasaṃvibhāgarato    idaṃ   vuccati   bhikkhave   cāgadhanaṃ  .
Katamañca    bhikkhave   paññādhanaṃ   idha   bhikkhave   ariyasāvako   paññavā
hoti   udayatthagāminiyā   paññāya   samannāgato   ariyāya   nibbedhikāya
sammādukkhakkhayagāminiyā   idaṃ   vuccati   bhikkhave   paññādhanaṃ   .  imāni
kho bhikkhave pañca dhanānīti.
         Yassa saddhā tathāgate            acalā supatiṭṭhitā
         sīlañca yassa kalyāṇaṃ           ariyakantaṃ pasaṃsitaṃ
         saṅghe pasādo yassatthi        uju bhūtañca dassanaṃ
         adaḷiddoti taṃ āhu             amoghaṃ tassa jīvitaṃ
         tasmā saddhañca sīlañca       pasādaṃ dhammadassanaṃ
         anuyuñjetha medhāvī               saraṃ buddhānasāsananti.
     [48]   Pañcimāni   bhikkhave   alabbhanīyāni  ṭhānāni  samaṇena  vā
brāhmaṇena  vā  devena  vā  mārena  vā  brahmunā  vā  kenaci vā
lokasmiṃ   katamāni   pañca   jarādhammaṃ   mā  jirīti  3-  alabbhanīyaṃ  ṭhānaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. suppaṭividdho .  2 Ma. Yu. payatapāṇi. Ma. Yu. sabbatthavāresu jīrīti.
Samaṇena  vā  brāhmaṇena  vā  devena  vā  mārena  vā brahmunā vā
kenaci   vā   lokasmiṃ  byādhidhammaṃ  mā  byādhiyīti  ...  maraṇadhammaṃ  mā
miyyīti  ...  khayadhammaṃ  mā  khiyīti  ...  nassanadhammaṃ  mā nassīti alabbhanīyaṃ
ṭhānaṃ  samaṇena  vā  brāhmaṇena  vā  devena  vā mārena vā brahmunā
vā kenaci vā lokasmiṃ
     {48.1} assutavato bhikkhave puthujjanassa jarādhammaṃ jīrati so jarādhamme
jiṇṇe  na  iti  paṭisañcikkhati  na  kho  mayhevekassa jarādhammaṃ jīrati athakho
yāvatā  sattānaṃ  āgati  gati  cuti  upapatti  sabbesaṃ  sattānaṃ  jarādhammaṃ
jīrati  ahañceva  kho  pana jarādhamme jiṇṇe soceyyaṃ kilameyyaṃ parideveyyaṃ
urattāḷī  1-  kandeyyaṃ  sammohaṃ āpajjeyyaṃ bhattampi me 2- nacchādeyya
kāyepi   dubbaṇṇiyaṃ   okkameyya   kammantāpi   nappavatteyyuṃ  amittāpi
attamanā  assu  mittāpi  dummanā  assūti  so  jarādhamme  jiṇṇe socati
kilamati   paridevati   urattāḷī   kandati   sammohaṃ  āpajjati  ayaṃ  vuccati
bhikkhave  assutavā  puthujjano  viddho  savisena  sokasallena  attānaññeva
paritāpeti.
     {48.2}   Puna  caparaṃ  bhikkhave  assutavato  puthujjanassa  byādhidhammaṃ
byādhiyati  ...  maraṇadhammaṃ  miyyati  ...  khayadhammaṃ  khiyati  ... Nassanadhammaṃ
nassati   so   nassanadhamme   naṭṭhe   na   iti   paṭisañcikkhati   na  kho
mayhevekassa   nassanadhammaṃ   nassati   athakho   yāvatā   sattānaṃ  āgati
gati   cuti   upapatti   sabbesaṃ   sattānaṃ   nassanadhammaṃ  nassati  ahañceva
kho  pana  nassanadhamme  naṭṭhe  soceyyaṃ  kilameyyaṃ  parideveyyaṃ urattāḷī
@Footnote: 1 Ma. sabbatthavāresu urattāḷiṃ .  2 Po. maṃ.
Kandeyyaṃ   sammohaṃ   āpajjeyyaṃ   bhattampi   me  nacchādeyya  kāyepi
dubbaṇṇiyaṃ     okkameyya     kammantāpi     nappavatteyyuṃ    amittāpi
attamanā   assu   mittāpi   dummanā   assūti  so  nassanadhamme  naṭṭhe
socati   kilamati   paridevati   urattāḷī   kandati  sammohaṃ  āpajjati  ayaṃ
vuccati   bhikkhave   assutavā   puthujjano   viddho   savisena  sokasallena
attānaññeva paritāpeti.
     {48.3}  Sutavato  ca  kho bhikkhave ariyasāvakassa jarādhammaṃ jīrati so
jarādhamme   jiṇṇe   iti  paṭisañcikkhati  na  kho  mayhevekassa  jarādhammaṃ
jīrati  athakho  yāvatā  sattānaṃ  āgati  gati  cuti upapatti sabbesaṃ sattānaṃ
jarādhammaṃ  jīrati  .  ahañceva kho pana jarādhamme jiṇṇe soceyyaṃ kilameyyaṃ
parideveyyaṃ   urattāḷī   kandeyyaṃ   sammohaṃ  āpajjeyyaṃ  bhattampi  me
nacchādeyya   kāyepi   dubbaṇṇiyaṃ  okkameyya  kammantāpi  nappavatteyyuṃ
amittāpi   attamanā   assu   mittāpi  dummanā  assūti  so  jarādhamme
jiṇṇe  na  socati  na  kilamati  na  paridevati na urattāḷī kandati na sammohaṃ
āpajjati   ayaṃ   vuccati   bhikkhave   sutavā   ariyasāvako  abbuhi  savisaṃ
sokasallaṃ   yena   viddho  assutavā  puthujjano  attānaññeva  paritāpeti
asoko visallo ariyasāvako attānaññeva parinibbāpeti.
     {48.4} Puna caparaṃ bhikkhave sutavato ariyasāvakassa byādhidhammaṃ byādhiyati ...
Maraṇadhammaṃ  miyyati ... Khayadhammaṃ khiyati ... Nassanadhammaṃ nassati so nasasanadhamme
Naṭṭhe   iti   paṭisañcikkhati   na   kho  mayhevekassa  nassanadhammaṃ  nassati
athakho   yāvatā   sattānaṃ  āgati  gati  cuti  upapatti  sabbesaṃ  sattānaṃ
nassanadhammaṃ    nassati    ahañceva    kho    pana   nassanadhamme   naṭṭhe
soceyyaṃ    kilameyyaṃ    parideveyyaṃ    urattāḷī   kandeyyaṃ   sammohaṃ
āpajjeyyaṃ     bhattampi    me    nacchādeyya    kāyepi    dubbaṇṇiyaṃ
okkameyya    kammantāpi   nappavatteyyuṃ   amittāpi   attamanā   assu
mittāpi   dummanā   assūti   so   nassanadhamme   naṭṭhe  na  socati  na
kilamati   na   paridevati   na   urattāḷī   kandati  na  sammohaṃ  āpajjati
ayaṃ   vuccati   bhikkhave   sutavā   ariyasāvako   abbuhi  savisaṃ  sokasallaṃ
yena    viddho    assutavā    puthujjano    attānaññeva    paritāpeti
asoko    visallo    ariyasāvako    attānaññeva   parinibbāpeti  .
Imāni   kho   bhikkhave   pañca   alabbhanīyāni   ṭhānāni   samaṇena   vā
brāhmaṇena  vā  devena  vā  mārena  vā  brahmunā  vā  kenaci vā
lokasminti.
               Na socanāya na 1- paridevanāya
               attho idha labbhati 2- api appakopi
               socantamenaṃ dukkhitaṃ viditvā
               paccatthikā attamanā bhavanti
               yato ca kho paṇḍito āpadāsu
               na vedhati atthavinicchayaññū
@Footnote: 1 Po. Ma. nasaddo natthi .  2 Ma. Yu. labbhā.
               Paccatthikāssa dukkhitā
               bhavanti disvā mukhaṃ avikāraṃ 1- purāṇaṃ
               jappena mantena subhāsitena
               anuppadānena paveṇiyā vā
               yathā yathā yattha labhetha atthaṃ
               tathā tathā tattha parakkameyya
               sace pajāneyya 2- alabbhaneyyo
               mayā vā aññena vā esa attho
               asocamāno adhivāsayeyya
               kammaṃ daḷhaṃ kinti karomidānīti.
     [49]  Ekaṃ  samayaṃ  bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa
ārāme  .  athakho  rājā  pasenadi  kosalo  yena  bhagavā tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ   abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi   tena   kho
pana   samayena   mallikā   devī   kālakatā   hoti   athakho   aññataro
puriso   yena   rājā   pasenadi   kosalo   tenupasaṅkami  upasaṅkamitvā
rañño  pasenadissa  kosalassa  upakaṇṇake  ārocesi  mallikā  deva  3-
devī  kālakatāti  evaṃ  vutte  rājā  pasenadi  kosalo  dukkhī  dummano
pattakkhandho    adhomukho    pajjhāyanto    appaṭibhāṇo   nisīdi   athakho
bhagavā   rājānaṃ   pasenadiṃ   kosalaṃ   dukkhiṃ  dummanaṃ  pattakkhandhaṃ  adhomukhaṃ
@Footnote: 1 Po. adhikāraṃ .  2 Po. Yu. saceva jāneyya .  3 Ma. devī deva.
Pajjhāyantaṃ   appaṭibhāṇaṃ   viditvā   rājānaṃ  pasenadiṃ  kosalaṃ  etadavoca
pañcimāni   mahārāja   alabbhanīyāni   ṭhānāni  samaṇena  vā  brāhmaṇena
vā  devena  vā  mārena  vā  brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ katamāni
pañca   jarādhammaṃ   mā   jirīti   alabbhanīyaṃ   ṭhānaṃ  .pe.  na  socanāya
na paridevanāya .pe. Kammaṃ daḷhaṃ kinti karomidānīti.
     [50]   Ekaṃ   samayaṃ   āyasmā   nārado   pātaliputte  viharati
kukkuṭārāme  .  tena  kho  pana  samayena muṇḍassa 1- rañño bhaddā devī
kālakatā   hoti   piyā   manāpā   so   bhaddāya  deviyā  kālakatāya
piyāya   manāpāya   neva   nhāyati   na  vilimpati  na  bhattaṃ  bhuñjati  na
kammantaṃ   payojeti   rattindivaṃ   bhaddāya  deviyā  sarīre  ajjhomucchito
athakho   muṇḍo  rājā  piyakaṃ  sokārakkhaṃ  2-  āmantesi  tenahi  samma
piyaka  bhaddāya  deviyā  sarīraṃ ayasāya 3- teladoṇiyā pakkhipitvā aññissā
ayasāya   doṇiyā  paṭikujjatha  yathā  mayaṃ  bhaddāya  deviyā  sarīraṃ  cirataraṃ
passeyyāmāti   evaṃ   devāti   kho   piyako   sokārakkho   muṇḍassa
rañño   paṭissutvā   4-  bhaddāya  deviyā  sarīraṃ  ayasāya  teladoṇiyā
pakkhipitvā   aññissā   ayasāya   doṇiyā   paṭikujji   athakho   piyakassa
sokārakkhassa   etadahosi   imassa   kho  muṇḍassa  rañño  bhaddā  devī
kālakatā   piyā   manāpā   so   bhaddāya  deviyā  kālakatāya  piyāya
manāpāya   neva   nhāyati   na  vilimpati  na  bhattaṃ  bhuñjati  na  kammantaṃ
@Footnote: 1 Po. muṇḍakassa .  2 Ma. Yu. kosārakkhaṃ .  3 Po. Ma. Yu. āyasāya.
@4 paṭisuṇitvātipi dissati.
Payojeti  rattindivaṃ  bhaddāya  deviyā  sarīre  ajjhomuñcito  kaṃ  1-  nu
kho   muṇḍo   rājā   samaṇaṃ   vā  brāhmaṇaṃ  vā  payirupāseyya  yassa
dhammaṃ sutvā sokasallaṃ pajaheyyāti.
     {50.1}  Athakho  piyakassa sokārakkhassa etadahosi ayaṃ kho āyasmā
nārado  pātaliputte  viharati  kukkuṭārāme  taṃ  kho  panāyasmantaṃ  nāradaṃ
evaṃ   kalyāṇo  kittisaddo  abbhuggato  paṇḍito  byatto  2-  medhāvī
bahussuto   cittakathī   kalyāṇapaṭibhāṇo   vuḍḍho  ceva  arahā  ca  yannūna
muṇḍo   rājā  āyasmantaṃ  nāradaṃ  payirupāseyya  appeva  nāma  muṇḍo
rājā āyasmato nāradassa dhammaṃ sutvā sokasallaṃ pajaheyyāti
     {50.2}  athakho  piyako sokārakkho yena muṇḍo rājā tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā  muṇḍaṃ  rājānaṃ  etadavoca  ayaṃ  kho deva āyasmā nārado
pātaliputte   viharati   kukkuṭārāme  taṃ  kho  panāyasmantaṃ  nāradaṃ  evaṃ
kalyāṇo   kittisaddo   abbhuggato  paṇḍito  byatto  medhāvī  bahussuto
cittakathī   kalyāṇapaṭibhāṇo   vuḍḍho   ceva  arahā  ca  yadi  pana  devo
āyasmantaṃ   nāradaṃ   payirupāseyya   appeva   nāma  devo  āyasmato
nāradassa dhammaṃ sutvā sokasallaṃ pajaheyyāti.
     {50.3}   Tenahi   samma   piyaka   āyasmantaṃ  nāradaṃ  paṭivedehi
kathañhi    nāma    mādiso    samaṇaṃ    vā    brāhmaṇaṃ   vā   vijite
vasantaṃ       pubbe       appaṭisaṃviditaṃ       3-       upasaṅkamitabbaṃ
@Footnote: 1 Yu. kiṃ .  2 Po. Ma. viyatto. Yu. vyatto .  3 Ma. Yu. appaṭisaṃvidito.
Maññeyyāti   evaṃ   devāti  kho  piyako  sokārakkho  muṇḍassa  rañño
paṭissutvā     yenāyasmā     nārado    tenupasaṅkami    upasaṅkamitvā
āyasmantaṃ   nāradaṃ   abhivādetvā   ekamantaṃ  nisīdi  ekamantaṃ  nisinno
kho   piyako  sokārakkho  āyasmantaṃ  nāradaṃ  etadavoca  imassa  bhante
muṇḍassa   rañño   bhaddā  devī  kālakatā  piyā  manāpā  so  bhaddāya
deviyā   kālakatāya   piyāya  manāpāya  neva  nhāyati  na  vilimpati  na
bhattaṃ  bhuñjati  na  kammantaṃ  payojeti  rattindivaṃ  bhaddāya  deviyā  sarīre
ajjhomuñcito    sādhu   bhante   āyasmā   nārado   muṇḍassa   rañño
tathā   dhammaṃ   desetu   yathā   muṇḍo   rājā   āyasmato  nāradassa
dhammaṃ sutvā sokasallaṃ pajaheyyāti
     {50.4}  yassadāni  piyaka  muṇḍo rājā kālaṃ maññatīti athakho piyako
sokārakkho   uṭṭhāyāsanā   āyasmantaṃ   nāradaṃ  abhivādetvā  padakkhiṇaṃ
katvā   yena  muṇḍo  rājā  tenupasaṅkami  upasaṅkamitvā  muṇḍaṃ  rājānaṃ
etadavoca  katāvakāso  kho  deva  āyasmatā  nāradena yassadāni devo
kālaṃ  maññatīti  tenahi  samma  piyaka  bhadrāni  1-  bhadrāni  1-  yānāni
yojāpehīti   evaṃ   devāti  kho  piyako  sokārakkho  muṇḍassa  rañño
paṭissutvā   bhadrāni   bhadrāni   yānāni   yojāpetvā  muṇḍaṃ  rājānaṃ
etadavoca yuttāni kho te deva bhadrāni bhadrāni yānāni.
@Footnote: 1 Yu. bhaddāni. ito paraṃ īdisameva.
     {50.5}   Yassadāni   devo   kālaṃ  maññatīti  athakho  muṇḍo  rājā
bhadrāni  1-  bhadrāni  yānāni  2-  abhirūhitvā  bhadrehi bhadrehi yānehi
yena   kukkuṭārāmo   tena   pāyāsi   mahaccarājānubhāvena  āyasmantaṃ
nāradaṃ   dassanāya   yāvatikā   yānassa   bhūmi  yānena  gantvā  yānā
paccorohitvā   pattikova   ārāmaṃ   pāvisi  .  athakho  muṇḍo  rājā
yena    āyasmā    nārado   tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   āyasmantaṃ
nāradaṃ   abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi   ekamantaṃ  nisinnaṃ  kho  muṇḍaṃ
rājānaṃ āyasmā nārado etadavoca
     {50.6}  pañcimāni  mahārāja  alabbhanīyāni  ṭhānāni  samaṇena  vā
brāhmaṇena  vā  devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ
katamāni   pañca   jarādhammaṃ   mā   jirīti  alabbhanīyaṃ  ṭhānaṃ  samaṇena  vā
brāhmaṇena  vā  devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ
byādhidhammaṃ  mā  byādhiyīti  ...  maraṇadhammaṃ  mā  miyyīti ... Khayadhammaṃ mā
khiyīti   ...   nassanadhammaṃ   mā   nassīti  alabbhanīyaṃ  ṭhānaṃ  samaṇena  vā
brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ
     {50.7}   assutavato  mahārāja  puthujjanassa  jarādhammaṃ  jīrati  so
jarādhamme  jiṇṇe  na  iti  paṭisañcikkhati  na  kho  mayhevekassa jarādhammaṃ
jīrati  athakho  yāvatā  sattānaṃ  āgati  gati  cuti upapatti sabbesaṃ sattānaṃ
jarādhammaṃ  jīrati  ahañceva  kho  pana  jarādhamme jiṇṇe soceyyaṃ kilameyyaṃ
parideveyyaṃ    urattāḷī    kandeyyaṃ   sammohaṃ   āpajjeyyaṃ   bhattampi
@Footnote: 1 Ma. bhadraṃ bhadraṃ. Yu. bhaddaṃ bhaddaṃ .  2 Ma. Yu. yānaṃ.
Me    nacchādeyya    kāyepi    dubbaṇṇiyaṃ    okkameyya   kammantāpi
nappavatteyyuṃ   amittāpi   attamanā   assu   mittāpi   dummanā  assūti
so   jarādhamme   jiṇṇe   socati   kilamati  paridevati  urattāḷī  kandati
sammohaṃ   āpajjati   ayaṃ  vuccati  mahārāja  assutavā  puthujjano  viddho
savisena sokasallena attānaññeva paritāpeti.
     {50.8}  Puna  caparaṃ  mahārāja  assutavato  puthujjanassa  byādhidhammaṃ
byādhiyati  ...  maraṇadhammaṃ miyyati ... Khayadhammaṃ khiyati ... Nassanadhammaṃ nassati
so   nassanadhamme   naṭṭhe  na  iti  paṭisañcikkhati  na  kho  mayhevekassa
nassanadhammaṃ   nassati  athakho  yāvatā  sattānaṃ  āgati  gati  cuti  upapatti
sabbesaṃ   sattānaṃ   nassanadhammaṃ  nassati  ahañceva  kho  pana  nassanadhamme
naṭṭhe   soceyyaṃ   kilameyyaṃ  parideveyyaṃ  urattāḷī  kandeyyaṃ  sammohaṃ
āpajjeyyaṃ   bhattampi  me  nacchādeyya  kāyepi  dubbaṇṇiyaṃ  okkameyya
kammantāpi   nappavatteyyuṃ   amittāpi  attamanā  assu  mittāpi  dummanā
assūti   so   nassanadhamme   naṭṭhe  socati  kilamati  paridevati  urattāḷī
kandati   sammohaṃ   āpajjati  ayaṃ  vuccati  mahārāja  assutavā  puthujjano
viddho savisena sokasallena attānaññeva paritāpeti.
     {50.9}  Sutavato  ca kho mahārāja ariyasāvakassa jarādhammaṃ jīrati so
jarādhamme   jiṇṇe   iti  paṭisañcikkhati  na  kho  mayhevekassa  jarādhammaṃ
jīrati  athakho  yāvatā  sattānaṃ  āgati  gati  cuti upapatti sabbesaṃ sattānaṃ
jarādhammaṃ   jīrati   ahañceva   kho   pana   jarādhamme  jiṇṇe  soceyyaṃ
Kilameyyaṃ  parideveyyaṃ  urattāḷī  kandeyyaṃ  sammohaṃ  āpajjeyyaṃ bhattampi
me    nacchādeyya    kāyepi    dubbaṇṇiyaṃ    okkameyya   kammantāpi
nappavatteyyuṃ   amittāpi   attamanā   assu   mittāpi   dummanā  assūti
so   jarādhamme   jiṇṇe   na   socati   na   kilamati  na  paridevati  na
urattāḷī   kandati  na  sammohaṃ  āpajjati  ayaṃ  vuccati  mahārāja  sutavā
ariyasāvako   abbuhi  savisaṃ  sokasallaṃ  yena  viddho  assutavā  puthujjano
attānaññeva   paritāpeti   asoko  visallo  ariyasāvako  attānaññeva
parinibbāpeti 1-.
     {50.10}  Puna  caparaṃ  mahārāja  sutavato  ariyasāvakassa byādhidhammaṃ
byādhiyati  ...  maraṇadhammaṃ miyyati ... Khayadhammaṃ khiyati ... Nassanadhammaṃ nassati
so  nassanadhamme  naṭṭhe  iti  paṭisañcikkhati na kho mayhevekassa nassanadhammaṃ
nassati  athakho  yāvatā  sattānaṃ  āgati  gati cuti upapatti sabbesaṃ sattānaṃ
nassanadhammaṃ   nassati   ahañceva  kho  pana  nassanadhamme  naṭṭhe  soceyyaṃ
kilameyyaṃ    parideveyyaṃ   urattāḷī   kandeyyaṃ   sammohaṃ   āpajjeyyaṃ
bhattampi   me   nacchādeyya  kāyepi  dubbaṇṇiyaṃ  okkameyya  kammantāpi
nappavatteyyuṃ   amittāpi   attamanā   assu   mittāpi   dummanā  assūti
so  nassanadhamme  naṭṭhe  na  socati  na  kilamati  na paridevati na urattāḷī
kandati  na  sammohaṃ  āpajjati  ayaṃ  vuccati  mahārāja  sutavā ariyasāvako
abbuhi  savisaṃ  sokasallaṃ  yena  viddho  assutavā  puthujjano  attānaññeva
paritāpeti  asoko  visallo  ariyasāvako  attānaññeva  parinibbāpeti.
@Footnote: 1 Po. parinibbāyati.
Imāni   kho   mahārāja   pañca   alabbhanīyāni   ṭhānāni   samaṇena  vā
brāhmaṇena  vā  devena  vā  mārena  vā  brahmunā  vā  kenaci vā
lokasminti.
               Na socanāya na paridevanāya
               attho idha labbhati api appakopi
               socantamenaṃ dukkhitaṃ viditvā
               paccatthikā attamanā bhavanti
               yato ca kho paṇḍito āpadāsu
               na vedhati atthavinicchayaññū
               paccatthikāssa dukkhitā bhavanti
               disvā mukhaṃ avikāraṃ purāṇaṃ
               jappena mantena subhāsitena
               anuppadānena paveṇiyā vā
               yathā yathā yattha labhetha atthaṃ
               tathā tathā tattha parakkameyya
               sace pajāneyya alabbhaneyyo
               mayā vā aññena vā esa attho
               asocamāno adhivāsayeyya
               kammaṃ daḷhaṃ kinti karomidānīti.
Evaṃ  vutte  muṇḍo  rājā  āyasmantaṃ  nāradaṃ  etadavoca konāmo 1-
ayaṃ  bhante  dhammapariyāyoti  .  sokasallaharaṇo  2-  nāma  ayaṃ mahārāja
dhammapariyāyoti  .  taggha  bhante  sokasallaharaṇo  2- taggha 3- bhante 3-
sokasallaharaṇo  3-  imaṃ  hi  me  bhante  dhammapariyāyaṃ  sutvā  sokasallaṃ
pahīnanti  .  athakho  muṇḍo  rājā  piyakaṃ  sokārakkhaṃ  āmantesi  tenahi
samma   piyaka   bhaddāya   deviyā  sarīraṃ  jhāpetha  thūpañcassā  karotha .
Ajjataggedāni   mayaṃ   nhāyissāma  ceva  vilimpissāma  bhattaṃ  bhuñjissāma
kammante ca payojessāmāti 4-.
                   Muṇḍarājavaggo pañcamo.
                        Tassuddānaṃ
        ādiyo sappuriso ca 5-     iṭṭhā  manāpadāyibhisandaṃ 6-
        sampadā ca dhanaṃ ṭhānaṃ          kosalo nāradena cāti.
                Paṭhamo paṇṇāsako niṭṭhito 7-.
                      -----------
@Footnote: 1 Yu. ko nu kho .  2 Po. sokasallamāraṇo .  3 Ma. idaṃ padattayaṃ na dissati.
@4 Po. payojissāmāti .  5 Ma. casaddo natthi .  6 Ma. Yu. manāpadāyībhisandaṃ.
@7 Ma. samatto.
                      Dutiyapaṇṇāsako
                     nīvaraṇavaggo paṭhamo
     [51]    Ekaṃ    samayaṃ   bhagavā   sāvatthiyaṃ   viharati   jetavane
anāthapiṇḍikassa   ārāme   .   tatra   kho   bhagavā  bhikkhū  āmantesi
bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
     {51.1} Bhagavā etadavoca pañcime bhikkhave āvaraṇā nīvaraṇā cetaso
ajjhārūhā   paññāya   dubbalīkaraṇā   katame  pañca  kāmacchando  bhikkhave
āvaraṇo  nīvaraṇo  cetaso  ajjhārūho paññāya dubbalīkaraṇo byāpādo 1-
bhikkhave   āvaraṇo   nīvaraṇo  cetaso  ajjhārūho  paññāya  dubbalīkaraṇo
thīnamiddhaṃ   2-   bhikkhave   āvaraṇaṃ   nīvaraṇaṃ  cetaso  ajjhārūhaṃ  paññāya
dubbalīkaraṇaṃ   uddhaccakukkuccaṃ  bhikkhave  āvaraṇaṃ  nīvaraṇaṃ  cetaso  ajjhārūhaṃ
paññāya   dubbalīkaraṇaṃ   vicikicchā   bhikkhave   āvaraṇā  nīvaraṇā  cetaso
ajjhārūhā   paññāya   dubbalīkaraṇā   .   ime   kho   bhikkhave   pañca
āvaraṇā nīvaraṇā cetaso ajjhārūhā paññāya dubbalīkaraṇā
     {51.2}  so vata bhikkhave bhikkhu ime pañca āvaraṇe nīvaraṇe cetaso
ajjhārūhe   paññāya  dubbalīkaraṇe  appahāya  abalāya  paññāya  dubbalāya
attatthaṃ  vā  ñassati  paratthaṃ  vā  ñassati  ubhayatthaṃ  vā ñassati uttariṃ vā
manussadhammā   alamariyañāṇadassanavisesaṃ   sacchikarissatīti  netaṃ  ṭhānaṃ  vijjati
seyyathāpi  bhikkhave  nadī  pabbateyyā dūraṅgamā sīghasotā hārahārinī tassā
@Footnote: 1 Yu. vyāpādo .  2 Ma. sabbattha vāresu thinamiddhaṃ.
Puriso   ubhato   naṅgalamukhāni  vivareyya  evaṃ  hi  so  bhikkhave  majjhe
nadiyā  soto  vikkhitto  visaṭo  byādinno  neva  1- dūraṅgamo assa na
sīghasoto  na  hārahārī  2-  evameva  kho  bhikkhave  so vata bhikkhu ime
pañca   āvaraṇe   nīvaraṇe   cetaso   ajjhārūhe  paññāya  dubbalīkaraṇe
appahāya   abalāya   paññāya   dubbalāya   attatthaṃ  vā  ñassati  paratthaṃ
vā    ñassati    ubhayatthaṃ    vā   ñassati   uttariṃ   vā   manussadhammā
alamariyañāṇadassanavisesaṃ sacchikarissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati
     {51.3}  so vata bhikkhave bhikkhu ime pañca āvaraṇe nīvaraṇe cetaso
ajjhārūhe   paññāya   dubbalīkaraṇe   pahāya  balavatiyā  paññāya  attatthaṃ
vā  ñassati  paratthaṃ  vā  ñassati ubhayatthaṃ vā ñassati uttariṃ vā manussadhammā
alamariyañāṇadassanavisesaṃ  sacchikarissatīti  ṭhānametaṃ  vijjati seyyathāpi bhikkhave
nadī  pabbateyyā  dūraṅgamā  sīghasotā  hārahārinī  tassā  puriso  ubhato
naṅgalamukhāni  pidaheyya  evaṃ hi so bhikkhave majjhe nadiyā soto avikkhitto
avisaṭo  abyādinno  dūraṅgamo  ceva  assa  sīghasoto ca hārahārī 2- ca
evameva  kho  bhikkhave  so vata bhikkhu ime pañca āvaraṇe nīvaraṇe cetaso
ajjhārūhe    paññāya    dubbalīkaraṇe    pahāya    balavatiyā    paññāya
attatthaṃ  vā  ñassati  paratthaṃ  vā  ñassati  ubhayatthaṃ vā  ñassati uttariṃ vā
manussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ sacchikarissatīti ṭhānametaṃ vijjatīti.
@Footnote: 1 Po. Yu. na ceva .  2 Ma. hārahārinī.
     [52]   Akusalarāsīti   bhikkhave   vadamāno  pañca  nīvaraṇe  sammā
vadamāno   vadeyya   kevalocāyaṃ  1-  bhikkhave  akusalarāsi  yadidaṃ  pañca
nīvaraṇā      katame      pañca     kāmacchandanīvaraṇaṃ     byāpādanīvaraṇaṃ
thīnamiddhanīvaraṇaṃ     uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ     vicikicchānīvaraṇaṃ    akusalarāsīti
bhikkhave   vadamāno   ime   pañca   nīvaraṇe  sammā  vadamāno  vadeyya
kevalocāyaṃ 1- bhikkhave akusalarāsi yadidaṃ ime 2- pañca nīvaraṇāti.
     [53]   Pañcimāni   bhikkhave   padhāniyaṅgāni   katamāni  pañca  idha
bhikkhave    bhikkhu   saddho   hoti   saddahati   tathāgatassa   bodhiṃ   itipi
so   bhagavā   arahaṃ  sammāsambuddho  vijjācaraṇasampanno  sugato  lokavidū
anuttaro    purisadammasārathi    satthā   devamanussānaṃ   buddho   bhagavāti
appābādho   hoti   appātaṅko   samavepākiniyā  gahaṇiyā  samannāgato
nātisītāya  nāccuṇhāya  majjhimāya  padhānakkhamāya  asaṭho  hoti  amāyāvī
yathābhūtaṃ   attānaṃ   āvikattā   satthari  vā  viññūsu  vā  sabrahmacārīsu
āraddhaviriyo   viharati   akusalānaṃ   dhammānaṃ  pahānāya  kusalānaṃ  dhammānaṃ
upasampadāya   thāmavā   daḷhaparakkamo   anikkhittadhuro   kusalesu  dhammesu
paññavā    hoti    udayatthagāminiyā    paññāya   samannāgato   ariyāya
nibbedhikāya   sammādukkhakkhayagāniyā   .   imāni   kho   bhikkhave  pañca
padhāniyaṅgānīti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. kevalohāyaṃ .  2 Ma. ayaṃ pāṭho na dissati.
     [54]   Pañcime   bhikkhave   asamayā   padhānāya   katame   pañca
idha   bhikkhave   bhikkhu  jiṇṇo  hoti  jarāyābhibhūto  ayaṃ  bhikkhave  paṭhamo
asamayo   padhānāya   .   puna   caparaṃ   bhikkhave  bhikkhu  byādhito  hoti
byādhinābhibhūto   ayaṃ  bhikkhave  dutiyo  asamayo  padhānāya  .  puna  caparaṃ
bhikkhave   dubbhikkhaṃ   hoti   dussassaṃ   dullabhapiṇḍaṃ   na   sukaraṃ   uñchena
paggahena  yāpetuṃ  ayaṃ  bhikkhave  tatiyo  asamayo  padhānāya . Puna caparaṃ
bhikkhave  bhayaṃ  hoti  aṭṭavīsaṅkopo  1-  cakkasamārūḷhā  [2]- jānapadā
pariyāyanti   ayaṃ   bhikkhave   catuttho  asamayo  padhānāya  .  puna  caparaṃ
bhikkhave  saṅgho  bhinno  hoti  saṅghe  kho  pana  bhikkhave bhinne aññamaññaṃ
akkosā   ca   honti   aññamaññaṃ   paribhāsā   ca   honti   aññamaññaṃ
parikkhepā   ca   honti   aññamaññaṃ   pariccajā   3-  ca  honti  tattha
appasannā    ceva    nappasīdanti   pasannānañca   ekaccānaṃ   aññathattaṃ
hoti  ayaṃ  bhikkhave  pañcamo  asamayo  padhānāya  .  ime  kho  bhikkhave
pañca asamayā padhānāya 4-.
     {54.1}   Pañcime   bhikkhave   samayā   padhānāya   katame  pañca
idha   bhikkhave  bhikkhu  daharo  hoti  yuvā  susū  5-  kāḷakeso  bhadrena
yobbanena   samannāgato  paṭhamena  vayasā  ayaṃ   bhikkhave  paṭhamo  samayo
padhānāya  .  puna  caparaṃ  bhikkhave  bhikkhu  appābādho  hoti  appātaṅko
samavepākiniyā     gahaṇiyā    samannāgato    nātisītāya    nāccuṇhāya
@Footnote: 1 Yu. aṭṭavīsaṅkhepo .  2 Po. etthantare parikhepāti dissati.
@3 Po. Yu. pariccajanā .  4 Po. Ma. padhānāyāti .  5 Ma. Yu. susu.
Majjhimāya  padhānakkhamāya  ayaṃ  bhikkhave  dutiyo  samayo  padhānāya  .  puna
caparaṃ    bhikkhave   subhikkhaṃ   hoti   susassaṃ   sulabhapiṇḍaṃ   sukaraṃ   uñchena
paggahena  yāpetuṃ  ayaṃ  bhikkhave  tatiyo  samayo  padhānāya  .  puna caparaṃ
bhikkhave   manussā   samaggā   sammodamānā   avivadamānā   khīrodakībhūtā
aññamaññaṃ   piyacakkhūhi   sampassantā   viharanti   ayaṃ   bhikkhave   catuttho
samayo  padhānāya  .  puna  caparaṃ  bhikkhave  saṅgho  samaggo  sammodamāno
avivadamāno  ekuddeso  phāsu  viharati  saṅghe  kho  pana bhikkhave samagge
na   ceva   aññamaññaṃ   akkosā   honti   na  ca  aññamaññaṃ  paribhāsā
honti   na   ca   aññamaññaṃ   parikkhepā   honti   na   ca   aññamaññaṃ
pariccajā   1-   honti   tattha  appasannā  ceva  pasīdanti  pasannānañca
bhiyyobhāvo   hoti   ayaṃ  bhikkhave  pañcamo  samayo  padhānāya  .  ime
kho bhikkhave pañca samayā padhānāyāti.
     [55]    Ekaṃ    samayaṃ   bhagavā   sāvatthiyaṃ   viharati   jetavane
anāthapiṇḍikassa   ārāme  .  tena  kho  pana  samayena  sāvatthiyaṃ  ubho
mātāputtā   vassāvāsaṃ   upagamiṃsu   2-  bhikkhu  ca  bhikkhunī  ca  .  te
aññamaññassa   abhiṇhaṃ   dassanakāmā   ahesuṃ   mātāpi   puttassa  abhiṇhaṃ
dassanakāmā   ahosi   puttopi   mātaraṃ  abhiṇhaṃ  dassanakāmo  ahosi .
Tesaṃ   abhiṇhaṃ   dassanā   saṃsaggo   ahosi   saṃsagge   sati   vissāso
ahosi   vissāse   sati   otāro   ahosi   te  otiṇṇacittā  sikkhaṃ
@Footnote: 1 Po. Yu. pariccajanā .  2 Po. upagacchiṃsu.
Appaccakkhāya dubbalyaṃ anāvikatvā methunaṃ dhammaṃ paṭiseviṃsu.
     {55.1}   Athakho   sambahulā   bhikkhū  yena  bhagavā  tenupasaṅkamiṃsu
upasaṅkamitvā    bhagavantaṃ   abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdiṃsu   ekamantaṃ
nisinnā  kho  te  bhikkhū  bhagavantaṃ  etadavocuṃ  idha  bhante sāvatthiyaṃ ubho
mātāputtā  vassāvāsaṃ  upagamiṃsu  bhikkhu  ca  bhikkhunī  ca  te  aññamaññassa
abhiṇhaṃ   dassanakāmā   ahesuṃ   mātāpi   puttassa   abhiṇhaṃ  dassanakāmā
ahosi   puttopi   mātaraṃ   abhiṇhaṃ   dassanakāmo   ahosi  tesaṃ  abhiṇhaṃ
dassanā  saṃsaggo  ahosi  saṃsagge  sati  vissāso  ahosi  vissāse  sati
otāro   ahosi   te   otiṇṇacittā   sikkhaṃ   appaccakkhāya  dubbalyaṃ
anāvikatvā methunaṃ dhammaṃ paṭiseviṃsūti
     {55.2}  kinnu  so  bhikkhave  moghapuriso  maññati  na mātā putte
sārajjati   putto   vā   pana  mātarīti  nāhaṃ  bhikkhave  aññaṃ  ekarūpaṃpi
samanupassāmi   evaṃ   rajanīyaṃ  evaṃ  kamanīyaṃ  evaṃ  madanīyaṃ  evaṃ  bandhanīyaṃ
evaṃ   mucchanīyaṃ   evaṃ  antarāyakaraṃ  anuttarassa  yogakkhemassa  adhigamāya
yathayidaṃ   bhikkhave   itthīrūpaṃ   itthīrūpe   bhikkhave  sattā  rattā  giddhā
gadhitā    1-   mucchitā   ajjhopannā   2-   te   dīgharattaṃ   socanti
itthīrūpavasānugā.
     {55.3}  Nāhaṃ  bhikkhave  aññaṃ  ekasaddaṃpi  ...  ekagandhaṃpi ...
Ekarasaṃpi   ...   ekaphoṭṭhabbaṃpi   samanupassāmi   evaṃ   rajanīyaṃ   evaṃ
kamanīyaṃ   evaṃ  madanīyaṃ  evaṃ  bandhanīyaṃ  evaṃ  mucchanīyaṃ  evaṃ  antarāyakaraṃ
anuttarassa      yogakkhemassa      adhigamāya      yathayidaṃ      bhikkhave
@Footnote: 1 Ma. gathitā. ito paraṃ evaṃ ñātabbaṃ .  2 Po. ajjhāpannā. aparaṃpi īdisameva.
Itthīphoṭṭhabbo  .  itthīphoṭṭhabbe  bhikkhave  sattā  rattā  giddhā gadhitā
mucchitā ajjhopannā te dīgharattaṃ socanti itthīphoṭṭhabbavasānugā.
     {55.4}  Itthī  bhikkhave  gacchantīpi  purisassa  cittaṃ  1- pariyādāya
tiṭṭhati   ṭhitāpi   .pe.   nisinnāpi   sayanāpi   nipannāpi  2-  hasantīpi
bhaṇantīpi    3-   gāyantīpi   rodantīpi   ugghāṭitāpi   matāpi   purisassa
cittaṃ  pariyādāya  tiṭṭhati  .  yañhi  taṃ  bhikkhave  sammā vadamāno vadeyya
samantapāso   mārassāti   mātugāmaññeva   sammā   vadamāno   vadeyya
samantapāso mārassāti.
         Sallape asihatthena              pisācenapi sallape
         āsīvisampi āsadde 4-       yena daṭṭho na jīvati
         natveva eko ekāya            mātugāmena sallape.
         Muṭṭhassatiṃ tā bandhanti         pekkhitena mhitena 5- ca
         athopi dunnivatthena             mañjunā bhaṇitena ca
         neso jano svāsaddo 6-    api ugghāṭito 7- mato.
         Pañca kāmaguṇā ete            itthīrūpasmi dassare
         rūpā saddā rasā gandhā        phoṭṭhabbā ca manoramā.
         Tesaṃ kāmoghavūḷhānaṃ            kāme aparijānataṃ
         kālaṃ gatiṃ bhavābhavaṃ                  saṃsārasmiṃ purakkhatā
@Footnote: 1 Yu. citaṃ .  2 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho na dissati .  3 Po. bhāsantīpi.
@4 Ma. Yu. āsīde .  5 Ma. sitena ca .  6 Ma. svāsīsado. Yu. svāsīsadado.
@7 Ma. Yu. ugghātito.
         Ye ca kāme pariññāya       caranti akutobhayā
         te ve pāragatā 1- loke   ye pattā āsavakkhayanti.
     [56]    Athakho    aññataro   bhikkhu   yena   sako   upajjhāyo
tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   sakaṃ   upajjhāyaṃ   etadavoca  etarahi  me
bhante  madhurakajāto  ceva  kāyo  disā  ca  me  na  pakkhāyanti  dhammā
ca    maṃ    nappaṭibhanti   thīnamiddhañca   me   cittaṃ   pariyādāya   tiṭṭhati
anabhirato  ca  brahmacariyaṃ  carāmi  atthi  ca  me  dhammesu  vicikicchāti .
Athakho   so   bhikkhu   taṃ   saddhivihārikaṃ   bhikkhuṃ   ādāya  yena  bhagavā
tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ   abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi
ekamantaṃ   nisinno   kho   so  bhikkhu  bhagavantaṃ  etadavoca  ayaṃ  bhante
bhikkhu   evamāha  etarahi  me  bhante  madhurakajāto  ceva  kāyo  disā
ca  me  2-  na  pakkhāyanti  dhammā  ca  maṃ 3- nappaṭibhanti thīnamiddhañca me
cittaṃ   pariyādāya   tiṭṭhati   anabhirato  ca  brahmacariyaṃ  carāmi  atthi  ca
me dhammesu vicikicchāti.
     {56.1}  Evañhetaṃ  bhikkhu  hoti indriyesu aguttadvārassa bhojane
amattaññuno    jāgariyaṃ   ananuyuttassa   avipassakassa   kusalānaṃ   dhammānaṃ
pubbarattāpararattaṃ     bodhipakkhikānaṃ     4-    dhammānaṃ    bhāvanānuyogaṃ
ananuyuttassa   viharato   yaṃ   madhurakajāto   ceva   kāyo   hoti  disā
cassa   na   pakkhāyanti   dhammā   ca  5-  taṃ  nappaṭibhanti  thīnamiddhañcassa
cittaṃ    pariyādāya    tiṭṭhati    anabhirato    ca    brahmacariyaṃ    carati
@Footnote: 1 Ma. pāraṅgatā .  2 Ma. maṃ .  3 Ma. me .  4 Ma. bodhipakkhiyānaṃ. ito paraṃ
@evaṃ ñātabbaṃ .  5 Po. cassa.
Hoti  cassa  dhammesu  vicikicchā  tasmā  tiha  te  bhikkhu  evaṃ  sikkhitabbaṃ
indriyesu    guttadvāro    bhavissāmi    bhojane    mattaññū   jāgariyaṃ
anuyutto   vipassako   kusalānaṃ  dhammānaṃ  pubbarattāpararattaṃ  bodhipakkhikānaṃ
dhammānaṃ   bhāvanānuyogaṃ   anuyutto   viharissāmīti   evaṃ  hi  te  bhikkhu
sikkhitabbanti.
     {56.2}  Athakho  so  bhikkhu  bhagavatā  iminā  ovādena ovadito
uṭṭhāyāsanā   bhagavantaṃ   abhivādetvā  padakkhiṇaṃ  katvā  pakkāmi  athakho
so   bhikkhu   eko  vūpakaṭṭho  appamatto  ātāpī  pahitatto  viharanto
nacirasseva    yassatthāya   kulaputtā   sammadeva   agārasmā   anagāriyaṃ
pabbajanti   tadanuttaraṃ  brahmacariyapariyosānaṃ  diṭṭheva  dhamme  sayaṃ  abhiññā
sacchikatvā    upasampajja    vihāsi    khīṇā   jāti   vusitaṃ   brahmacariyaṃ
kataṃ   karaṇīyaṃ   nāparaṃ  itthattāyāti  abbhaññāsi  aññataro  ca  1-  pana
so   bhikkhu   arahataṃ   ahosi   athakho  so  bhikkhu  arahattappatto  yena
sako    upajjhāyo    tenupasaṅkami    upasaṅkamitvā    sakaṃ    upajjhāyaṃ
etadavoca   etarahi   me  bhante  na  ceva  madhurakajāto  kāyo  disā
ca    me   pakkhāyanti   dhammā   ca   maṃ   paṭibhanti   thīnamiddhañca   me
cittaṃ   na   pariyādāya   tiṭṭhati   abhirato  ca  brahmacariyaṃ  carāmi  natthi
ca me dhammesu vicikicchāti.
     {56.3}   Athakho   so   bhikkhu   taṃ  saddhivihārikaṃ  bhikkhuṃ  ādāya
yena    bhagavā    tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ   abhivādetvā
ekamantaṃ    nisīdi   ekamantaṃ    nisinno   kho   so   bhikkhu   bhagavantaṃ
etadavoca     ayaṃ     bhante    bhikkhu    evamāha    etarahi    me
@Footnote: 1 Ma. casaddo natthi.
Bhante  na  ceva  madhurakajāto  kāyo  disā  ca  me  pakkhāyanti  dhammā
ca   maṃ   paṭibhanti   thīnamiddhañca   me   cittaṃ   na   pariyādāya   tiṭṭhati
abhirato ca brahmacariyaṃ carāmi natthi ca me dhammesu vicikicchāti.
     {56.4}  Evañhetaṃ  bhikkhu  hoti  indriyesu guttadvārassa bhojane
mattaññuno    jāgariyaṃ    anuyuttassa    vipassakassa    kusalānaṃ   dhammānaṃ
pubbarattāpararattaṃ    bodhipakkhikānaṃ   dhammānaṃ   bhāvanānuyogaṃ   anuyuttassa
viharato  yaṃ  na  ceva  madhurakajāto  kāyo  hoti  disā  cassa pakkhāyanti
dhammā  ca  1-  taṃ  paṭibhanti  thīnamiddhañcassa  cittaṃ  na  pariyādāya  tiṭṭhati
abhirato  ca  brahmacariyaṃ  carati  na  cassa  hoti  dhammesu  vicikicchā tasmā
tiha   vo   bhikkhave  evaṃ  sikkhitabbaṃ  indriyesu  guttadvārā  bhavissāma
bhojane   mattaññuno   jāgariyaṃ   anuyuttā   vipassakā  kusalānaṃ  dhammānaṃ
pubbarattāpararattaṃ    bodhipakkhikānaṃ    dhammānaṃ   bhāvanānuyogaṃ   anuyuttā
viharissāmāti evaṃ hi vo bhikkhave sikkhitabbanti.
     [57]   Pañcimāni   bhikkhave   ṭhānāni   abhiṇhaṃ  paccavekkhitabbāni
itthiyā   vā   purisena   vā  gahaṭṭhena  vā  pabbajitena  vā  katamāni
pañca   jarādhammomhi   jaraṃ   anatītoti   abhiṇhaṃ  paccavekkhitabbaṃ  itthiyā
vā  purisena  vā  gahaṭṭhena  vā  pabbajitena  vā  byādhidhammomhi byādhiṃ
anatītoti   abhiṇhaṃ  paccavekkhitabbaṃ  itthiyā  vā  purisena  vā  gahaṭṭhena
vā    pabbajitena    vā    maraṇadhammomhi    maraṇaṃ   anatītoti   abhiṇhaṃ
@Footnote: 1 Po. cassa.
Paccavekkhitabbaṃ   itthiyā   vā  purisena  vā  gahaṭṭhena  vā  pabbajitena
vā   sabbehi   me  piyehi  manāpehi  nānābhāvo  vinābhāvoti  abhiṇhaṃ
paccavekkhitabbaṃ   itthiyā   vā  purisena  vā  gahaṭṭhena  vā  pabbajitena
vā   kammassakomhi   kammadāyādo   kammayoni   kammabandhu  kammapaṭisaraṇo
yaṃ  kammaṃ  karissāmi  kalyāṇaṃ  vā  pāpakaṃ  vā  tassa dāyādo bhavissāmīti
abhiṇhaṃ    paccavekkhitabbaṃ    itthiyā    vā   purisena   vā   gahaṭṭhena
vā pabbajitena vā.
     {57.1}  Kiñca  1-  bhikkhave  atthavasaṃ  paṭicca  jarādhammomhi  jaraṃ
anatītoti   abhiṇhaṃ  paccavekkhitabbaṃ  itthiyā  vā  purisena  vā  gahaṭṭhena
vā   pabbajitena   vā   atthi  bhikkhave  sattānaṃ  yobbane  yobbanamado
yena  madena  sattā  2-  kāyena  duccaritaṃ caranti vācāya duccaritaṃ caranti
manasā   duccaritaṃ   caranti   tassa   taṇṭhānaṃ   abhiṇhaṃ  paccavekkhato  yo
yobbane   yobbanamado  so  sabbaso  vā  pahīyati  tanu  vā  pana  hoti
idaṃ  kho  bhikkhave  atthavasaṃ  paṭicca  jarādhammomhi  jaraṃ  anatītoti  abhiṇhaṃ
paccavekkhitabbaṃ itthiyā vā purisena vā gahaṭṭhena vā pabbajitena vā.
     {57.2}  Kiñca  1-  bhikkhave  atthavasaṃ paṭicca byādhidhammomhi byādhiṃ
anatītoti   abhiṇhaṃ  paccavekkhitabbaṃ  itthiyā  vā  purisena  vā  gahaṭṭhena
vā   pabbajitena  vā  atthi  bhikkhave  sattānaṃ  ārogye  ārogyamado
yena  madena  sattā  kāyena  duccaritaṃ  caranti  vācāya  duccaritaṃ  caranti
manasā   duccaritaṃ   caranti   tassa   taṇṭhānaṃ   abhiṇhaṃ  paccavekkhato  yo
ārogye   ārogyamado   so   sabbaso   vā  pahīyati  tanu  vā  pana
@Footnote: 1 Po. kañca. Yu. kathañca. aparaṃpi evaṃ ñātabbaṃ .  2 Ma. Yu. mattā. aparaṃpi
@evaṃ ñātabbaṃ.
Hoti   idaṃ   kho   bhikkhave   atthavasaṃ   paṭicca   byādhidhammomhi  byādhiṃ
anatītoti    abhiṇhaṃ    paccavekkhitabbaṃ    itthiyā   vā   purisena   vā
gahaṭṭhena vā pabbajitena vā.
     {57.3}   Kiñca   bhikkhave   atthavasaṃ  paṭicca  maraṇadhammomhi  maraṇaṃ
anatītoti   abhiṇhaṃ  paccavekkhitabbaṃ  itthiyā  vā  purisena  vā  gahaṭṭhena
vā  pabbajitena  vā  atthi  bhikkhave  sattānaṃ jīvite jīvitamado yena madena
sattā  kāyena  duccaritaṃ  caranti  vācāya  duccaritaṃ  caranti manasā duccaritaṃ
caranti  tassa  taṇṭhānaṃ  abhiṇhaṃ  paccavekkhato  yo  jīvite  jīvitamado  so
sabbaso  vā  pahīyati  tanu  vā  pana  hoti idaṃ kho bhikkhave atthavasaṃ paṭicca
maraṇadhammomhi   maraṇaṃ   anatītoti   abhiṇhaṃ   paccavekkhitabbaṃ  itthiyā  vā
purisena vā gahaṭṭhena vā pabbajitena vā.
     {57.4}  Kiñca  bhikkhave atthavasaṃ paṭicca sabbehi me piyehi manāpehi
nānābhāvo   vinābhāvoti  abhiṇhaṃ  paccavekkhitabbaṃ  itthiyā  vā  purisena
vā   gahaṭṭhena   vā   pabbajitena  vā  atthi  bhikkhave  sattānaṃ  piyesu
chandarāgo  1-  yena  rāgena  sattā  kāyena  duccaritaṃ  caranti vācāya
duccaritaṃ   caranti   manasā   duccaritaṃ   caranti   tassa   taṇṭhānaṃ   abhiṇhaṃ
paccavekkhato  yo  piyesu  [2]-  chandarāgo  so  sabbaso  vā  pahīyati
tanu   vā  pana  hoti  idaṃ  kho  bhikkhave  atthavasaṃ  paṭicca  sabbehi  me
piyehi   manāpehi   nānābhāvo   vinābhāvoti   abhiṇhaṃ   paccavekkhitabbaṃ
itthiyā vā purisena vā gahaṭṭhena vā pabbajitena vā.
     {57.5}       Kiñca       bhikkhave       atthavasaṃ      paṭicca
kammassakomhi         kammadāyādo        kammayoni        kammabandhu
@Footnote: 1 Ma. piyesu manāpesu yo chandarāgo .  2 Ma. manāpesu.
Kammapaṭisaraṇo   yaṃ   kammaṃ   karissāmi   kalyāṇaṃ  vā  pāpakaṃ  vā  tassa
dāyādo  bhavissāmīti  abhiṇhaṃ  paccavekkhitabbaṃ  itthiyā  vā  purisena  vā
gahaṭṭhena   vā   pabbajitena   vā  atthi  bhikkhave  sattānaṃ  kāyaduccaritaṃ
vacīduccaritaṃ    manoduccaritaṃ    tassa    taṇṭhānaṃ    abhiṇhaṃ   paccavekkhato
sabbaso   vā  duccaritaṃ  pahīyati  tanu  vā  pana  hoti  idaṃ  kho  bhikkhave
atthavasaṃ      paṭicca      kammassakomhi     kammadāyādo     kammayoni
kammabandhu    kammapaṭisaraṇo    yaṃ    kammaṃ    karissāmi    kalyāṇaṃ   vā
pāpakaṃ    vā   tassa   dāyādo   bhavissāmīti   abhiṇhaṃ   paccavekkhitabbaṃ
itthiyā vā purisena vā gahaṭṭhena vā pabbajitena vā.
     {57.6}  Sa 1- kho so bhikkhave ariyasāvako iti paṭisañcikkhati na kho
ahaññeveko  2-  jarādhammo  jaraṃ  anatīto athakho yāvatā sattānaṃ āgati
gati  cuti  upapatti  sabbe  sattā  jarādhammā  jaraṃ anatītāti tassa taṇṭhānaṃ
abhiṇhaṃ  paccavekkhato  maggo  sañjāyati  so  taṃ  maggaṃ  āsevati bhāveti
bahulīkaroti    tassa    taṃ   maggaṃ   āsevato   bhāvayato   bahulīkaroto
saññojanāni pahīyanti anusayā byantī honti.
     {57.7}  Na  kho  ahaññeveko  byādhidhammo byādhiṃ anatīto athakho
yāvatā  sattānaṃ  āgati  gati  cuti  upapatti  sabbe  sattā  byādhidhammā
byādhiṃ  anatītāti  tassa  taṇṭhānaṃ  abhiṇhaṃ  paccavekkhato  maggo  sañjāyati
so  taṃ maggaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti tassa taṃ maggaṃ āsevato bhāvayato
@Footnote: 1 Yu. sa ce so .  2 Ma. Yu. ahañceveko. aparaṃpi evaṃ īdisameva.
Bahulīkaroto saññojanāni pahīyanti anusayā byantī honti.
     {57.8}  Na  kho  ahaññeveko  maraṇadhammo  maraṇaṃ  anatīto athakho
yāvatā   sattānaṃ  āgati  gati  cuti  upapatti  sabbe  sattā  maraṇadhammā
maraṇaṃ   anatītāti  tassa  taṇṭhānaṃ  abhiṇhaṃ  paccavekkhato  maggo  sañjāyati
so  taṃ  maggaṃ  āsevati  bhāveti  bahulīkaroti  tassa  taṃ  maggaṃ āsevato
bhāvayato    bahulīkaroto    saññojanāni    pahīyanti    anusayā   byantī
honti.
     {57.9}  Na  kho mayhevekassa sabbehi piyehi manāpehi nānābhāvo
vinābhāvo   athakho   yāvatā   sattānaṃ   āgati   gati   cuti   upapatti
sabbesaṃ   sattānaṃ   piyehi   manāpehi   nānābhāvo  vinābhāvoti  tassa
taṇṭhānaṃ   abhiṇhaṃ   paccavekkhato   maggo   sañjāyati   so   taṃ   maggaṃ
āsevati   bhāveti   bahulīkaroti   tassa  taṃ  maggaṃ  āsevato  bhāvayato
bahulīkaroto saññojanāni pahīyanti anusayā byantī honti.
     {57.10}   Na   kho   ahaññeveko  kammassakomhi  kammadāyādo
kammayoni   kammabandhu   kammapaṭisaraṇo   yaṃ  kammaṃ  karissāmi  kalyāṇaṃ  vā
pāpakaṃ  vā  tassa  dāyādo  bhavissāmi  athakho  yāvatā  sattānaṃ  āgati
gati   cuti   upapatti  sabbe  sattā  kammassakā  kammadāyādā  kammayonī
kammabandhū   kammapaṭisaraṇā  yaṃ  kammaṃ  karissanti  kalyāṇaṃ  vā  pāpakaṃ  vā
tassa   dāyādā   bhavissantīti   tassa   taṇṭhānaṃ   abhiṇhaṃ   paccavekkhato
maggo   sañjāyati   so   taṃ   maggaṃ   āsevati   bhāveti   bahulīkaroti
Tassa    taṃ   maggaṃ   āsevato   bhāvayato   bahulīkaroto   saññojanāni
pahīyanti anusayā byantī hontīti.
         Byādhidhammā jarādhammā        atho maraṇadhammino
         yathā dhammā tathā santā 1-   jigucchanti puthujjanā.
         Ahañcetaṃ jiguccheyyaṃ             evaṃdhammesu pāṇisu
         na metaṃ 2- paṭirūpassa           mama evaṃ vihārino.
         Sohaṃ evaṃ viharanto              ñatvā dhammaṃ nirūpadhiṃ
         ārogye yobbanasmiṃ 3-      jīvitasmiñca yo mado 4-
         sabbe made abhibhosmi           nekkhammaṃ daṭṭhu khemato.
         Tassa me ahu ussāho          nibbānaṃ abhipassato
         nāhaṃ bhabbo etarahi             kammāni paṭisevituṃ
         anivatti bhavissāmi               brahmaceraparāyanoti 5-.
     [58] Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ.
Athakho     bhagavā     pubbaṇhasamayaṃ     nivāsetvā     pattacīvaramādāya
vesāliṃ   piṇḍāya   pāvisi   vesāliyaṃ   piṇḍāya   caritvā   pacchābhattaṃ
piṇḍapātapaṭikkanto    mahāvanaṃ   ajjhogāhetvā   aññatarasmiṃ   rukkhamūle
divā  vihāraṃ  nisīdi  .  tena  kho  pana  samayena  sambulā licchavikumārakā
sajjāni   dhanūni   ādāya   kukkurasaṅghaparivutā   mahāvane  anucaṅkamamānā
anuvicaramānā   addasaṃsu   bhagavantaṃ   aññatarasmiṃ  rukkhamūle  nisinnaṃ  disvā
@Footnote: 1 Ma. Yu. sattā .  2 Yu. tametaṃ .  3 Ma. ārogye yobbanasmiṃ ca. Yu. ārogye ca.
@4 Ma. ye madā .  5 Ma. Yu. brahmacariyaparāyanoti.
Sajjāni   dhanūni   nikkhipitvā   kukkurasaṅghaṃ  ekamantaṃ  uyyojetvā  yena
bhagavā     tenupasaṅkamiṃsu     upasaṅkamitvā     bhagavantaṃ    abhivādetvā
tuṇhībhūtā   tuṇhībhūtā   pañjalikā   bhagavantaṃ  payirupāsanti  tena  kho  pana
samayena  mahānāmo  licchavī  1-  mahāvane  jaṅghavihāraṃ 2- anucaṅkamamāno
anuvicaramāno  addasa  te  licchavikumārake  tuṇhībhūte  tuṇhībhūte  pañjalike
bhagavantaṃ   payirupāsante  disvā  yena  bhagavā  tenupasaṅkami  upasaṅkamitvā
bhagavantaṃ  abhivādetvā  ekamantaṃ  nisīdi  ekamantaṃ  nisinno kho mahānāmo
licchavī   udānaṃ  udānesi  bhavissanti  vajjī  bhavissanti  vajjīti   kiṃ  pana
tvaṃ   mahānāma   evaṃ  vadesi  bhavissanti  vajjī  bhavissanti  vajjīti  ime
bhante   licchavikumārakā   caṇḍā   pharusā   apāṭubhā  3-  yānipi  tāni
kulesu  pahiṇakāni  pahīyanti  ucchūti vā badarāti vā pūvāti vā modakāti vā
saṅkulikāti   5-   vā  tāni  vilumpitvā  vilumpitvā  khādanti  kulitthīnaṃpi
kulakumārīnaṃpi  pacchāliyaṃ  khipanti  tedānime  tuṇhībhūtā  tuṇhībhūtā  pañjalikā
bhagavantaṃ payirupāsantīti.
     {58.1}  Yassakassaci  mahānāma  kulaputtassa  pañca  dhammā saṃvijjanti
yadi   vā   rañño   khattiyassa  muddhābhisittassa  6-  yadi  vā  raṭṭhikassa
pettanikassa  yadi  vā  senāya  senāpatikassa  yadi  vā gāmagāmikassa 7-
yadi  vā  pūgagāmaṇikassa  ye  vā  pana  kulesu  paccekādhipaccaṃ  kārenti
vuḍḍhiyeva   pāṭikaṅkhā   no   parihāni   katame   pañca   idha  mahānāma
@Footnote: 1 Ma. sabbattha vāresu licchavi .  2 ma jaṅghāvihāraṃ .  3 Ma. apānubhā. Yu. apajahā.
@4 Po. pahiṇikāni. Ma. paheṇakāni. Yu. pahiṇakāni .  5 Yu. sakkhalakāti.
@6 Po. sī muddhāvasittassa .  7 Ma. gāmagāmaṇikasasa.
Kulaputto      uṭṭhānaviriyādhigatehi      bhogehi      bāhābalaparicitehi
sedāvakkhittehi     1-     dhammikehi     dhammaladdhehi     mātāpitaro
sakkaroti     garukaroti     māneti    pūjeti    tamenaṃ    mātāpitaro
sakkatā     garukatā     mānitā     pūjitā     kalyāṇena     manasā
anukampanti    ciraṃ    jīva    dīghamāyuṃ    pālehīti   mātāpitānukampitassa
mahānāma kulaputtassa vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā no parihāni.
     {58.2}   Puna   caparaṃ   mahānāma  kulaputto  uṭṭhānaviriyādhigatehi
bhogehi    bāhābalaparicitehi   sedāvakkhittehi   dhammikehi   dhammaladdhehi
puttadāradāsakammakaraporise       sakkaroti      garukaroti      māneti
pūjeti     tamenaṃ     puttadāradāsakammakaraporisā    sakkatā    garukatā
mānitā    pūjitā    kalyāṇena    manasā    anukampanti    ciraṃ    jīva
dīghamāyuṃ         pālehīti         puttadāradāsakammakaraporisānukampitassa
mahānāma kulaputtassa vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā no parihāni.
     {58.3}   Puna   caparaṃ   mahānāma  kulaputto  uṭṭhānaviriyādhigatehi
bhogehi    bāhābalaparicitehi   sedāvakkhittehi   dhammikehi   dhammaladdhehi
khettakammantasāmantasabyohāre       2-      sakkaroti      garukaroti
māneti     pūjeti     tamenaṃ    khettakammantasāmantasabyohārā    2-
sakkatā   garukatā   mānitā  pūjitā  kalyāṇena  manasā  anukampanti  ciraṃ
jīva     dīghamāyuṃ    pālehīti    khettakammantasāmantasabyohārānukampitassa
mahānāma kulaputtassa vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā no parihāni.
     {58.4}   Puna   caparaṃ   mahānāma  kulaputto  uṭṭhānaviriyādhigatehi
bhogehi    bāhābalaparicitehi   sedāvakkhittehi   dhammikehi   dhammaladdhehi
yā   tā   3-   balipaṭiggāhikā  devatā  taṃ  4-  sakkaroti  garukaroti
@Footnote: 1 Po. sabbattha vāresu sedāpakkhittehi .  2 yu ...sāmantasaṃvohāre.
@3 Ma. yāvatā .  4 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.
Māneti   pūjeti   tamenaṃ   balipaṭiggāhikā   devatā   sakkatā  garukatā
mānitā   pūjitā   kalyāṇena   manasā   anukampanti   ciraṃ  jīva  dīghamāyuṃ
pālehīti     devatānukampitassa     mahānāma    kulaputtassa    vuḍḍhiyeva
pāṭikaṅkhā no parihāni.
     {58.5}   Puna   caparaṃ   mahānāma  kulaputto  uṭṭhānaviriyādhigatehi
bhogehi    bāhābalaparicitehi   sedāvakkhittehi   dhammikehi   dhammaladdhehi
samaṇabrāhmaṇe    sakkaroti    garukaroti    māneti    pūjeti    tamenaṃ
samaṇabrāhmaṇā   sakkatā   garukatā   mānitā  pūjitā  kalyāṇena  manasā
anukampanti   ciraṃ   jīva   dīghāmāyuṃ   pālehīti   samaṇabrāhmaṇānukampitassa
mahānāma kulaputtassa vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā no parihāni.
     {58.6}   Yassakassaci   mahānāma  kulaputtassa  ime  pañca  dhammā
saṃvijjanti  yadi  vā  rañño  khattiyassa  muddhābhisittassa  yadi  vā raṭṭhikassa
pettanikassa   yadi   vā  senāya  senāpatikassa  yadi  vā  gāmagāmikassa
yadi  vā  pūgagāmaṇikassa  ye  vā  pana  kulesu  paccekādhipaccaṃ  kārenti
vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā no parihānīti.
         Mātāpitukiccakaro               puttadārahito sadā
         antojanassa atthāya           ye cassa anujīvino
         ubhinnaññeva 1- atthāya     vadaññū hoti sīlavā
         ñātīnaṃ pubbapetānaṃ            diṭṭhe dhamme ca jīvitaṃ 2-
         samaṇānaṃ brāhmaṇānaṃ         devatānañca paṇḍito
         vittisañjanano 3- hoti      dhammena gharamāvasaṃ
@Footnote: 1 Ma. ubhinnañceva. Yu. ubhinnaṃ yeva .  2 Po. dhammeva jīvataṃ. Ma. jīvataṃ.
@3 Po. pītisañ ....
         So karitvāna kalyāṇaṃ          pujjo hoti pasaṃsiyo
         idheva naṃ pasaṃsanti                 pecca sagge pamodatīti.
     [59]  Pañcahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato dullabho vuḍḍhapabbajito
katamehi   pañcahi   dullabho   bhikkhave   vuḍḍhapabbajito   nipuṇo   dullabho
ākappasampanno    dullabho   bahussuto   dullabho   dhammakathiko   dullabho
vinayadharo   imehi   kho  bhikkhave  pañcahi  dhammehi  samannāgato  dullabho
vuḍḍhapabbajitoti.
     [60]  Pañcahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato dullabho vuḍḍhapabbajito
katamehi   pañcahi   dullabho   bhikkhave   vuḍḍhapabbajito   suvaco   dullabho
suggahitaggāhī   dullabho   padakkhiṇaggāhī   dullabho   dhammakathiko   dullabho
vinayadharo   imehi   kho  bhikkhave  pañcahi  dhammehi  samannāgato  dullabho
vuḍḍhapabbajitoti.
                     Nīvaraṇavaggo paṭhamo.
                        Tassuddānaṃ
         āvaraṇaṃ rāsi aṅgāni            samayaṃ [1]- mātuputtikā
         upajjhāṭṭhānakumārā 2-     licchavī apare duveti.
                     ------------
                     Saññāvaggo dutiyo
     [61]   Pañcimā   bhikkhave   saññā  bhāvitā  bahulīkatā  mahapphalā
@Footnote: 1 Yu. casaddo atthi .  2 Po. Yu. upajjhāṭṭhānā .... Ma. upajjhāṭhānā licchavi
@kumārā apare dveti.
Honti    mahānisaṃsā    amatogadhā    amatapariyosānā    katamā   pañca
aniccasaññā     1-     anattasaññā    1-    maraṇasaññā    āhāre
paṭikkūlasaññā   sabbaloke   anabhiratasaññā   2-   imā   kho   bhikkhave
pañca    saññā    bhāvitā   bahulīkatā   mahapphalā   honti   mahānisaṃsā
amatogadhā amatapariyosānāti.
     [62]   Pañcimā   bhikkhave   saññā  bhāvitā  bahulīkatā  mahapphalā
honti    mahānisaṃsā    amatogadhā    amatapariyosānā    katamā   pañca
aniccasaññā     anattasaññā    maraṇasaññā    āhāre    paṭikkūlasaññā
sabbaloke   anabhiratasaññā   2-   imā   kho   bhikkhave   pañca  saññā
bhāvitā    bahulīkatā    mahapphalā    honti    mahānisaṃsā    amatogadhā
amatapariyosānāti.
     [63]    Pañcahi    bhikkhave    vaḍḍhīhi   vaḍḍhamāno   ariyasāvako
ariyāya   vaḍḍhiyā   vaḍḍhati  sārādāyī  ca  hoti  varādāyī  ca  kāyassa
katamāhi   pañcahi   saddhāya   vaḍḍhati   sīlena   vaḍḍhati   sutena   vaḍḍhati
cāgena    vaḍḍhati   paññāya   vaḍḍhati   imāhi   kho   bhikkhave   pañcahi
vaḍḍhīhi     vaḍḍhamāno     ariyasāvako    ariyāya    vaḍḍhiyā    vaḍḍhati
sārādāyī ca hoti varādāyī ca kāyassāti.
               Saddhāya sīlena ca yo pavaḍḍhati 3-
               paññāya cāgena sutena cūbhayaṃ
               so tādiso sappuriso vicakkhaṇo
               ādīyati sāramidheva attanoti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. asubhasaññā ādīnavasaññā .  2 Ma. anabhiratisaññā .  3 Po. yo ca
@vaḍḍhati. Sī. yodha vaḍḍhati.
     [64]   Pañcahi  bhikkhave  vaḍḍhīhi  vaḍḍhamānā  ariyasāvikā  ariyāya
vaḍḍhiyā  vaḍḍhati  sārādāyinī  ca  hoti  varādāyinī  ca  kāyassa  katamāhi
pañcahi   saddhāya  vaḍḍhati  sīlena  vaḍḍhati  sutena  vaḍḍhati  cāgena  vaḍḍhati
paññāya   vaḍḍhati   imāhi   kho   bhikkhave   pañcahi   vaḍḍhīhi  vaḍḍhamānā
ariyasāvikā  ariyāya  vaḍḍhiyā  vaḍḍhati  sārādāyinī  ca hoti varādāyinī ca
kāyassāti.
               Saddhāya sīlena ca yā pavaḍḍhati
               paññāya cāgena sutena cūbhayaṃ
               sā tādisī sīlavatī upāsikā
               ādīyati sāramidheva attanoti.
     [65]   Pañcahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  bhikkhu  alaṃsākaccho
sabrahmacārīnaṃ   katamehi   pañcahi   idha   bhikkhave   bhikkhu   attanā   ca
sīlasampanno   hoti   sīlasampadākathāya   ca   āgataṃ   pañhaṃ   byākattā
hoti    attanā   ca   samādhisampanno   hoti   samādhisampadākathāya   ca
āgataṃ   pañhaṃ   byākattā   hoti   attanā   ca  paññāsampanno  hoti
paññāsampadākathāya    ca   āgataṃ   pañhaṃ   byākattā   hoti   attanā
ca    vimuttisampanno    hoti   vimuttisampadākathāya   ca   āgataṃ   pañhaṃ
byākattā    hoti    attanā    ca    vimuttiñāṇadassanasampanno   hoti
vimuttiñāṇadassanasampadākathāya    ca    āgataṃ   pañhaṃ   byākattā   hoti
imehi   kho   bhikkhave  pañcahi  dhammehi  samannāgato  bhikkhu  alaṃsākaccho
Sabrahmacārīnanti.
     [66]   Pañcahi   bhikkhave  dhammehi  samannāgato  bhikkhu  alaṃsājīvo
sabrahmacārīnaṃ   katamehi   pañcahi   idha   bhikkhave   bhikkhu   attanā   ca
sīlasampanno    hoti    sīlasampadākathāya   ca   kataṃ   pañhaṃ   byākattā
hoti    attanā   ca   samādhisampanno   hoti   samādhisampadākathāya   ca
kataṃ   pañhaṃ   byākattā   hoti   attanā   ca   paññāsampanno   hoti
paññāsampadākathāya   ca   kataṃ   pañhaṃ   byākattā   hoti   attanā  ca
vimuttisampanno     hoti     vimuttisampadākathāya     ca    kataṃ    pañhaṃ
byākattā    hoti    attanā    ca    vimuttiñāṇadassanasampanno   hoti
vimuttiñāṇadassanasampadākathāya    ca    kataṃ    pañhaṃ    byākattā   hoti
imehi   kho   bhikkhave   pañcahi  dhammehi  samannāgato  bhikkhu  alaṃsājīvo
sabrahmacārīnanti.
     [67]  Yo  hi  koci  bhikkhave  bhikkhu  vā  bhikkhunī vā pañca dhamme
bhāveti   pañca   dhamme   bahulīkaroti   tassa   dvinnaṃ   phalānaṃ  aññataraṃ
phalaṃ    pāṭikaṅkhaṃ   diṭṭheva   dhamme   aññā   sati   vā   upādisese
anāgāmitā    katame    pañca    idha    bhikkhave   bhikkhu   chandasamādhi-
padhānasaṅkhārasamannāgataṃ    iddhipādaṃ    bhāveti    viriyasamādhi-    ...
Cittasamādhi-   ...  vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ  iddhipādaṃ  bhāveti
ussoḷhiññeva  pañcamiṃ  yo  hi  koci  bhikkhave  bhikkhu vā bhikkhunī vā ime
pañca  dhamme  bhāveti  ime  pañca  dhamme  bahulīkaroti tassa dvinnaṃ phalānaṃ
Aññataraṃ   phalaṃ  pāṭikaṅkhaṃ  diṭṭheva  dhamme  aññā  sati  vā  upādisese
anāgāmitāti.
     [68]   Pubbevāhaṃ  bhikkhave  sambodhā  anabhisambuddho  bodhisattova
samāno   pañca  dhamme  bhāvesiṃ  pañca  dhamme  bahulimakāsiṃ  katame  pañca
chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ           iddhipādaṃ          bhāvesiṃ
viriyasamādhicittasamādhivīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ
iddhipādaṃ   bhāvesiṃ   ussoḷhiññeva   pañcamiṃ   so   kho  ahaṃ  bhikkhave
imesaṃ     ussoḷhipañcamānaṃ     dhammānaṃ     bhāvitattā    bahulīkatattā
yassa     yassābhiññāsacchikaraṇīyassa     dhammassa    cittaṃ    abhininnāmesiṃ
abhiññāsacchikiriyāya    tatratatreva    sakkhibhabbataṃ    pāpuṇiṃ    sati   sati
āyatane  so  sace  ākaṅkhiṃ  anekavihitaṃ  iddhividhaṃ  paccanubhaveyyaṃ  .pe.
Yāvabrahmalokāpi    kāyena    1-    vasaṃ   vatteyyanti   tatratatreva
sakkhibhabbataṃ   pāpuṇiṃ  sati  sati  āyatane  .  so  sace  ākaṅkhiṃ  .pe.
Āsavānaṃ   khayā   anāsavaṃ   cetovimuttiṃ   paññāvimuttiṃ  diṭṭheva  dhamme
sayaṃ    abhiññā    sacchikatvā    upasampajja   vihareyyanti   tatratatreva
sakkhibhabbataṃ pāpuṇiṃ sati sati āyataneti.
     [69]  Pañcime  bhikkhave  dhammā  bhāvitā bahulīkatā ekantanibbidāya
virāgāya  nirodhāya  upasamāya  abhiññāya  sambodhāya  nibbānāya saṃvattanti
katame  pañca  idha  bhikkhave  bhikkhu  asubhānupassī  kāye  viharati  āhāre
paṭikkūlasaññī     sabbaloke     anabhiratasaññī     2-     sabbasaṅkhāresu
aniccānupassī   maraṇasaññā   kho   panassa  ajjhattaṃ  sūpaṭṭhitā  3-  hoti
@Footnote: 1 Po. kāyena ca saṃvatteyyanati .  2 Ma. anabhiratisaññī .  3 Po. Yu. supaṭṭhitā.
@ito paraṃ īdisameva.
Ime   kho   bhikkhave  pañca  dhammā  bhāvitā  bahulīkatā  ekantanibbidāya
virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattantīti.
     [70]   Pañcime   bhikkhave   dhammā  bhāvitā  bahulīkatā  āsavānaṃ
khayāya   saṃvattanti   katame   pañca   idha   bhikkhave   bhikkhu  asubhānupassī
kāye    viharati    āhāre    paṭikkūlasaññī   sabbaloke   anabhiratasaññī
sabbasaṅkhāresu    aniccānupassī    maraṇasaññā    kho   panassa   ajjhattaṃ
sūpaṭṭhitā   hoti   ime  kho  bhikkhave  pañca  dhammā  bhāvitā  bahulīkatā
āsavānaṃ khayāya saṃvattantīti.
                     Saññāvaggo dutiyo.
                        Tassuddānaṃ
      dve ca saññā dve vaḍḍhī ca   sākacchena ca sājivaṃ
      iddhipādā ca dve vuttā       nibbidā cāsavakkhayāti.
                      -----------
                    Yodhājīvavaggo tatiyo
     [71]  Pañcime  bhikkhave  dhammā  bhāvitā bahulīkatā cetovimuttiphalā
ca     honti     cetovimuttiphalānisaṃsā    ca    paññāvimuttiphalā    ca
honti    paññāvimuttiphalānisaṃsā    ca    katame   pañca   idha   bhikkhave
bhikkhu   asubhānupassī   kāye   viharati  āhāre  paṭikkūlasaññī  sabbaloke
anabhiratasaññī     sabbasaṅkhāresu     aniccānupassī     maraṇasaññā    kho
Panassa   ajjhattaṃ  sūpaṭṭhitā  hoti  .  ime  kho  bhikkhave  pañca  dhammā
bhāvitā   bahulīkatā   cetovimuttiphalā   ca  honti  cetovimuttiphalānisaṃsā
ca    paññāvimuttiphalā   ca   honti   paññāvimuttiphalānisaṃsā   ca   yato
kho  bhikkhave  bhikkhu  cetovimutto  ca  hoti  paññāvimutto  ca [1]- ayaṃ
vuccati   bhikkhave   bhikkhu   ukkhittapaligho   itipi   saṅkiṇṇaparikkho   itipi
abbuḷhesiko   itipi   niraggaḷo   itipi   ariyo  pannaddhajo  pannabhāro
visaṃyutto itipi.
     {71.1}  Kathañca  bhikkhave  bhikkhu  ukkhittapaligho  hoti  idha bhikkhave
bhikkhuno    avijjā    pahīnā    hoti    ucchinnamūlā    tālāvatthukatā
anabhāvaṃ   gatā   āyatiṃ   anuppādadhammā   evaṃ   kho   bhikkhave  bhikkhu
ukkhittapaligho hoti.
     {71.2}  Kathañca  bhikkhave  bhikkhu  saṅkiṇṇaparikkho  hoti idha bhikkhave
bhikkhuno    ponobbhaviko    jātisaṃsāro    pahīno   hoti   ucchinnamūlo
tālāvatthukato   anabhāvaṃ   gato   āyatiṃ   anuppādadhammo   evaṃ   kho
bhikkhave bhikkhu saṅkiṇṇaparikkho hoti.
     {71.3}  Kathañca  bhikkhave  bhikkhu  abbuḷhesiko  hoti  idha bhikkhave
bhikkhuno   taṇhā   pahīnā   hoti   ucchinnamūlā  tālāvatthukatā  anabhāvaṃ
gatā āyatiṃ anuppādadhammā evaṃ kho bhikkhave bhikkhu abbuḷhesiko hoti.
     {71.4}  Kathañca  bhikkhave  bhikkhu niraggaḷo hoti idha bhikkhave bhikkhuno
pañcorambhāgiyāni     saññojanāni    pahīnāni    honti    ucchinnamūlāni
tālāvatthukatāni   anabhāvaṃ   gatāni   āyatiṃ  anuppādadhammāni  evaṃ  kho
bhikkhave bhikkhu niraggaḷo hoti.
     {71.5} Kathañca bhikkhave bhikkhu ariyo pannaddhajo pannabhāro visaṃyutto hoti
@Footnote: 1 Ma. hoti.
Idha    bhikkhave    bhikkhuno    asmimāno   pahīno   hoti   ucchinnamūlo
tālāvatthukato   anabhāvaṃ   gato   āyatiṃ   anuppādadhammo   evaṃ   kho
bhikkhave bhikkhu ariyo pannaddhajo pannabhāro visaṃyutto hotīti.
     [72]  Pañcime  bhikkhave  dhammā  bhāvitā bahulīkatā cetovimuttiphalā
ca     honti     cetovimuttiphalānisaṃsā    ca    paññāvimuttiphalā    ca
honti    paññāvimuttiphalānisaṃsā    ca    katame    pañca    aniccasaññā
anicce   dukkhasaññā   dukkhe   anattasaññā   pahānasaññā   virāgasaññā
ime   kho   bhikkhave  pañca  dhammā  bhāvitā  bahulīkatā  cetovimuttiphalā
ca   honti   cetovimuttiphalānisaṃsā   ca   paññāvimuttiphalā   ca   honti
paññāvimuttiphalānisaṃsā   ca   yato   kho   bhikkhave   bhikkhu  cetovimutto
ca    honti    paññāvimutto    ca    ayaṃ    vuccati   bhikkhave   bhikkhu
ukkhittapaligho    itipi    saṃkiṇṇaparikkho    itipi    abbuḷhesiko   itipi
niraggaḷo itipi ariyo pannaddhajo pannabhāro visaṃyutto itipi.
     {72.1}  Kathañca  bhikkhave  bhikkhu  ukkhittapaligho  hoti  idha bhikkhave
bhikkhuno  avijjā  pahīnā  hoti  ucchinnamūlā  tālāvatthukatā anabhāvaṃ gatā
āyatiṃ anuppādadhammā evaṃ kho bhikkhave bhikkhu ukkhittapaligho hoti.
     {72.2} Kathañca bhikkhave bhikkhu saṃkiṇṇaparikkho hoti idha bhikkhave bhikkhuno
ponobbhaviko   jātisaṃsāro   pahīno   hoti  ucchinnamūlo  tālāvatthukato
anabhāvaṃ  gato  āyatiṃ  anuppādadhammo evaṃ kho bhikkhave bhikkhu saṃkiṇṇaparikkho
Hoti.
     {72.3}  Kathañca  bhikkhave  bhikkhu  abbuḷhesiko  hoti  idha bhikkhave
bhikkhuno     taṇhā    pahīnā    hoti    ucchinnamūlā    tālāvatthukatā
anabhāvaṃ   gatā   āyatiṃ   anuppādadhammā   evaṃ   kho   bhikkhave  bhikkhu
abbuḷhesiko hoti.
     {72.4}   Kathañca   bhikkhave  bhikkhu  niraggaḷo  hoti  idha  bhikkhave
bhikkhuno      pañcorambhāgiyāni     saññojanāni     pahīnāni     honti
ucchinnamūlāni      tālāvatthukatāni      anabhāvaṃ     gatāni     āyatiṃ
anuppādadhammāni evaṃ kho bhikkhave bhikkhu niraggaḷo hoti.
     {72.5}   Kathañca   bhikkhave  bhikkhu  ariyo  pannaddhajo  pannabhāro
visaṃyutto   hoti   idha   bhikkhave   bhikkhuno   asmimāno   pahīno  hoti
ucchinnamūlo   tālāvatthukato   anabhāvaṃ   gato   āyatiṃ   anuppādadhammo
evaṃ kho bhikkhave bhikkhu ariyo pannaddhajo pannabhāro visaṃyutto hotīti.
     [73]   Athakho   aññataro   bhikkhu   yena   bhagavā   tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā    bhagavantaṃ    abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi   ekamantaṃ
nisinno   kho   so  bhikkhu  bhagavantaṃ  etadavoca  dhammavihārī  dhammavihārīti
bhante vuccati kittāvatā nukho bhante bhikkhu dhammavihārī hotīti.
     {73.1}  Idha bhikkhu [1]- dhammaṃ pariyāpuṇāti suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ
gāthaṃ  udānaṃ  itivuttakaṃ  jātakaṃ abbhutadhammaṃ vedallaṃ so tāya dhammapariyattiyā
divasaṃ   atināmeti   riñcati   paṭisallānaṃ  nānuyuñjati  ajjhattaṃ  cetosamathaṃ
ayaṃ vuccati bhikkhu pariyattibahulo no dhammavihārī.
@Footnote: 1 Ma. Yu. bhikkhūti atthi.
     {73.2}  Puna caparaṃ [1]- bhikkhu yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena
paresaṃ   deseti   so   tāya  dhammapaññattiyā  divasaṃ  atināmeti  riñcati
paṭisallānaṃ   nānuyuñjati   ajjhattaṃ  cetosamathaṃ  ayaṃ  vuccati  [1]-  bhikkhu
paññattibahulo no dhammavihārī.
     {73.3}  Puna caparaṃ [1]- bhikkhu yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena
sajjhāyaṃ  karoti  so  tena  sajjhāyena  divasaṃ atināmeti riñcati paṭisallānaṃ
nānuyuñjati  ajjhattaṃ  cetosamathaṃ  ayaṃ  vuccati  [1]-  bhikkhu  sajjhāyabahulo
no dhammavihārī.
     {73.4}  Puna  caparaṃ  [1]- bhikkhu yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ cetasā
anuvitakketi  anuvicāreti  manasānupekkhati  so  tehi  dhammavitakkehi  divasaṃ
atināmeti   riñcati   paṭisallānaṃ   nānuyuñjati   ajjhattaṃ  cetosamathaṃ  ayaṃ
vuccati [1]- bhikkhu vitakkabahulo no dhammavihārī.
     {73.5}  Idha [1]- bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ
gāthaṃ  udānaṃ  itivuttakaṃ  jātakaṃ abbhutadhammaṃ vedallaṃ so tāya dhammapariyattiyā
na   divasaṃ   atināmeti   na  2-  riñcati  paṭisallānaṃ  anuyuñjati  ajjhattaṃ
cetosamathaṃ  evaṃ  kho  [1]- bhikkhu dhammavihārī hoti. Iti kho [1]- bhikkhu
desito  mayā  pariyattibahulo  desito  paññattibahulo desito sajjhāyabahulo
desito  vitakkabahulo  desito  dhammavihārī  yaṃ  3-  bhikkhu satthārā karaṇīyaṃ
sāvakānaṃ  hitesinā  anukampakena  anukampaṃ  upādāya  kataṃ  vo  taṃ  mayā
etāni   bhikkhu   rukkhamūlāni   etāni  suññāgārāni  jhāyatha  bhikkhu  mā
@Footnote: 1 Ma. Yu. bhikkhūti atthi .  2 Ma. nāpi .  3 Ma. Yu. kho.
Pamādattha   mā   pacchā   vippaṭisārino   ahuvattha   ayaṃ   vo  amhākaṃ
anusāsanīti.
     [74]   Athakho   aññataro   bhikkhu   yena   bhagavā   tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā    bhagavantaṃ    abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi   ekamantaṃ
nisinno   kho   so  bhikkhu  bhagavantaṃ  etadavoca  dhammavihārī  dhammavihārīti
bhante vuccati kittāvatā nu kho bhante [1]- dhammavihārī hotīti.
     {74.1}  Idha  [2]-  bhikkhu  dhammaṃ  pariyāpuṇāti suttaṃ ... Vedallaṃ
uttariñcassa   paññāya   atthaṃ   nappajānāti   ayaṃ  vuccati  [1]-  bhikkhu
pariyattibahulo  no  dhammavihārī  .  .pe.  idha  bhikkhu  dhammaṃ  pariyāpuṇāti
suttaṃ   ...  vedallaṃ  uttariñcassa  paññāya  atthaṃ  pajānāti  evaṃ  kho
bhikkhu  [1]-  dhammavihārī  hoti  .  iti  kho bhikkhu .pe. Ayaṃ vo amhākaṃ
anusāsanīti.
     [75]  Pañcime  bhikkhave  yodhājīvā  santo  saṃvijjamānā  lokasmiṃ
katame    pañca    idha   bhikkhave   ekacco   yodhājīvo   rajaggaññeva
disvā   saṃsīdati   visīdati   na   santhambhati  na  sakkoti  saṅgāmaṃ  otarituṃ
evarūpopi    bhikkhave   idhekacco   yodhājīvo   hoti   ayaṃ   bhikkhave
paṭhamo yodhājīvo santo saṃvijjamāno lokasmiṃ.
     {75.1}    Puna    caparaṃ    bhikkhave    idhekacco    yodhājīvo
sahati       rajaggaṃ      apica      kho      dhajaggaññeva      disvā
@Footnote: 1 Ma. Yu. etthantare bhikkhūti atthi.
Saṃsīdati    visīdati    na    santhambhati   na   sakkoti   saṅgāmaṃ   otarituṃ
evarūpopi    bhikkhave   idhekacco   yodhājīvo   hoti   ayaṃ   bhikkhave
dutiyo yodhājīvo santo saṃvijjamāno lokasmiṃ.
     {75.2}  Puna  caparaṃ  bhikkhave  idhekacco  yodhājīvo  sahati rajaggaṃ
sahati   dhajaggaṃ   apica   kho  ussāraṇaññeva  1-  sutvā  saṃsīdati  visīdati
na   santhambhati   na   sakkoti   saṅgāmaṃ   otarituṃ   evarūpopi  bhikkhave
idhekacco   yodhājīvo   hoti  ayaṃ  bhikkhave  tatiyo  yodhājīvo  santo
saṃvijjamāno sokasmiṃ.
     {75.3}  Puna  caparaṃ  bhikkhave  idhekacco  yodhājīvo  sahati rajaggaṃ
sahati    dhajaggaṃ    sahati   ussāraṇaṃ   apica   kho   sampahāre   haññati
byāpajjati    evarūpopi    bhikkhave    idhekacco    yodhājīvo   hoti
ayaṃ bhikkhave catuttho yodhājīvo santo saṃvijjamāno lokasmiṃ.
     {75.4}  Puna  caparaṃ bhikkhave idhekacco yodhājīvo sahati rajaggaṃ sahati
dhajaggaṃ   sahati  ussāraṇaṃ  sahati  sampahāraṃ  so  taṃ  saṅgāmaṃ  abhivijinitvā
vijitasaṅgāmo  tameva  saṅgāmasīsaṃ  ajjhāvasati evarūpopi bhikkhave idhekacco
yodhājīvo hoti ayaṃ bhikkhave pañcamo yodhājīvo santo saṃvijjamāno lokasmiṃ.
Ime  kho  bhikkhave  pañca  yodhājīvā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ evameva
kho  bhikkhave  pañcime  yodhājīvūpamā  puggalā  santo  saṃvijjamānā bhikkhūsu
katame   pañca   idha  bhikkhave  bhikkhu  rajaggaññeva  disvā  saṃsīdati  visīdati
na   santhambhati   na   sakkoti  brahmacariyaṃ  santānetuṃ  2-  sikkhādubbalyaṃ
āvikatvā   sikkhaṃ   paccakkhāya   hīnāyāvattati   kimassa  rajaggasmiṃ   idha
@Footnote: 1 Po. ussādanaññeva. Yu. usādanaṃ yeva .  2 Ma. sandhāretuṃ. aparaṃpi īdisameva.
Bhikkhave   bhikkhu   suṇāti  amukasmiṃ  nāma  gāme  vā  nigame  vā  itthī
vā  kumārī  vā  abhirūpā  dassanīyā  pāsādikā  paramāya vaṇṇapokkharatāya
samannāgatāti  so  taṃ  sutvā  saṃsīdati  visīdati  na  santhambhati  na  sakkoti
brahmacariyaṃ   santānetuṃ   sikkhādubbalyaṃ   āvikatvā   sikkhaṃ   paccakkhāya
hīnāyāvattati   idamassa   rajaggasmiṃ  seyyathāpi  so  bhikkhave  yodhājīvo
rajaggaññeva   disvā  saṃsīdati  visīdati  na  santhambhati  na  sakkoti  saṅgāmaṃ
otarituṃ   tathūpamāhaṃ   bhikkhave   imaṃ  puggalaṃ  vadāmi  evarūpopi  bhikkhave
idhekacco   puggalo  hoti  ayaṃ  bhikkhave  paṭhamo  yodhājīvūpamo  puggalo
santo saṃvijjamāno bhikkhūsu.
     {75.5}  Puna  caparaṃ bhikkhave bhikkhu sahati rajaggaṃ apica kho dhajaggaññeva
disvā  saṃsīdati  visīdati  na  santhambhati  na  sakkoti  brahmacariyaṃ  santānetuṃ
sikkhādubbalyaṃ    āvikatvā   sikkhaṃ   paccakkhāya   hīnāyāvattati   kimassa
dhajaggasmiṃ  idha  bhikkhave  bhikkhu  naheva  kho  suṇāti  amukasmiṃ  nāma gāme
vā  nigame  vā  itthī  vā  kumārī  vā  abhirūpā  dassanīyā  pāsādikā
paramāya   vaṇṇapokkharatāya   samannāgatāti   apica   kho   sāmaṃ   passati
itthiṃ  vā  kumāriṃ  vā  abhirūpaṃ  dassanīyaṃ pādādikaṃ paramāya vaṇṇapokkharatāya
samannāgataṃ   so   taṃ  disvā  saṃsīdati  visīdati  na  santhambhati  na  sakkoti
brahmacariyaṃ      santānetuṃ      sikkhādubbalyaṃ     āvikatvā     sikkhaṃ
paccakkhāya    hīnāyāvattati    idamassa    dhajaggasmiṃ    seyyathāpi   so
bhikkhave   yodhājīvo   sahati   rajaggaṃ   apica   kho  dhajaggaññeva  disvā
Saṃsīdati   visīdati   na  santhambhati  na  sakkoti  saṅgāmaṃ  otarituṃ  tathūpamāhaṃ
bhikkhave   imaṃ   puggalaṃ  vadāmi  evarūpopi  bhikkhave  idhekacco  puggalo
hoti   ayaṃ  bhikkhave  dutiyo  yodhājīvūpamo  puggalo  santo  saṃvijjamāno
bhikkhūsu.
     {75.6}   Puna  caparaṃ  bhikkhave  bhikkhu  sahati  rajaggaṃ  sahati  dhajaggaṃ
apica   kho   ussāraṇaññeva   sutvā   saṃsīdati   visīdati   na   santhambhati
na    sakkoti    brahmacariyaṃ    santānetuṃ    sikkhādubbalyaṃ   āvikatvā
sikkhaṃ   paccakkhāya   hīnāyāvattati   kimassa   ussāraṇāya   idha  bhikkhave
bhikkhuṃ   araññagataṃ   vā   rukkhamūlagataṃ  vā  suññāgāragataṃ  vā  mātugāmo
upasaṅkamitvā   ohasati   1-   ullapati  ujjagghati  2-  upphaṇḍeti  3-
so   mātugāmena   ohasiyamāno   1-   ullapiyamāno   ujjagghiyamāno
upphaṇḍiyamāno   saṃsīdati   visīdati   na  santhambhati  na  sakkoti  brahmacariyaṃ
santānetuṃ   sikkhādubbalyaṃ   āvikatvā   sikkhaṃ  paccakkhāya  hīnāyāvattati
idamassa  ussāraṇāya  seyyathāpi  so  bhikkhave  yodhājīvo  sahati  rajaggaṃ
sahati   dhajaggaṃ   apica   kho   ussāraṇaññeva  sutvā  saṃsīdati  visīdati  na
santhambhati   na   sakkoti   saṅgāmaṃ   otarituṃ   tathūpamāhaṃ   bhikkhave  imaṃ
puggalaṃ   vadāmi   evarūpopi   bhikkhave   idhekacco  puggalo  hoti  ayaṃ
bhikkhave tatiyo yodhājīvūpamo puggalo santo saṃvijjamāno bhikkhūsu.
     {75.7} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu sahati rajaggaṃ sahati dhajaggaṃ sahati ussāraṇaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. ... uha... .  2 Yu. ujjhaggeti .  3 Ma. Yu. uppaṇḍeti.
Apica    kho    sampahāre   haññati   byāpajjati   kimassa   sampahārasmiṃ
idha   bhikkhave   bhikkhuṃ   araññagataṃ   vā   rukkhamūlagataṃ  vā  suññāgāragataṃ
vā    mātugāmo   upasaṅkamitvā   abhinisīdati   abhinipajjati   ajjhottharati
so   mātugāmena   abhinisīdiyamāno   abhinipajjiyamāno   ajjhotthariyamāno
sikkhaṃ   appaccakkhāya   dubbalyaṃ   anāvikatvā   methunaṃ   dhammaṃ  paṭisevati
idamassa   sampahārasmiṃ   seyyathāpi   so   bhikkhave   yodhājīvo   sahati
rajaggaṃ   sahati   dhajaggaṃ   sahati  ussāraṇaṃ  apica  kho  sampahāre  haññati
byāpajjati    tathūpamāhaṃ    bhikkhave   imaṃ   puggalaṃ   vadāmi   evarūpopi
bhikkhave    idhekacco    puggalo    hoti    ayaṃ    bhikkhave   catuttho
yodhājīvūpamo puggalo santo saṃvijjamāno bhikkhūsu.
     {75.8}   Puna   caparaṃ   bhikkhave   bhikkhu   sahati   rajaggaṃ   sahati
dhajaggaṃ    sahati    ussāraṇaṃ    sahati    sampahāraṃ   so   taṃ   saṅgāmaṃ
abhivijinitvā     vijitasaṅgāmo     tameva     saṅgāmasīsaṃ     ajjhāvasati
kimassa    saṅgāmavijayasmiṃ    idha    bhikkhave    bhikkhuṃ    araññagataṃ   vā
rukkhamūlagataṃ    vā    suññāgāragataṃ    vā    mātugāmo   upasaṅkamitvā
abhinisīdati      abhinipajjati      ajjhottharati      so      mātugāmena
abhinisīdiyamāno           abhinipajjiyamāno           ajjhotthariyamāno
viniveṭhetvā      vinimocetvā      yenakāmaṃ      pakkamati      so
vivittaṃ     senāsanaṃ    bhajati    araññaṃ    rukkhamūlaṃ    pabbataṃ    kandaraṃ
giriguhaṃ      susānaṃ     vanapatthaṃ     abbhokāsaṃ     palālapuñjaṃ     so
araññagato     vā     rukkhamūlagato     vā     suññāgāragato    vā
nisīdati    pallaṅkaṃ    ābhujitvā   ujuṃ   kāyaṃ   paṇidhāya   parimukhaṃ   satiṃ
Upaṭṭhapetvā   so   abhijjhaṃ   loke   pahāya   vigatābhijjhena   cetasā
viharati     abhijjhāya    cittaṃ    parisodheti    byāpādapadosaṃ    pahāya
abyāpannacitto     viharati     sabbapāṇabhūtahitānukampī    byāpādapadosā
cittaṃ     parisodheti     thīnamiddhaṃ     pahāya    vigatathīnamiddho    viharati
ālokasaññī     sato    sampajāno    thīnamiddhā    cittaṃ    parisodheti
uddhaccakukkuccaṃ    pahāya    anuddhato   viharati   ajjhattaṃ   vūpasantacitto
uddhaccakukkuccā    cittaṃ   parisodheti   vicikicchaṃ   pahāya   tiṇṇavicikiccho
viharati    akathaṃkathī   kusalesu   dhammesu   vicikicchāya   cittaṃ   parisodheti
so   ime   pañca   nīvaraṇe   pahāya   cetaso   upakkilese  paññāya
dubbalīkaraṇe   vivicceva   kāmehi   .pe.   catutthaṃ   jhānaṃ   upasampajja
viharati
     {75.9}   so   evaṃ   samāhite  citte  parisuddhe  pariyodāte
anaṅgaṇe   vigatūpakkilese   mudubhūte   kammaniye   ṭhite  āneñjappatte
āsavānaṃ    khayañāṇāya    cittaṃ    abhininnāmeti   so   idaṃ   dukkhanti
yathābhūtaṃ    pajānāti    ayaṃ   dukkhasamudayoti   yathābhūtaṃ   pajānāti   ayaṃ
dukkhanirodhoti    yathābhūtaṃ   pajānāti   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī   paṭipadāti
yathābhūtaṃ    pajānāti    ime    āsavāti    yathābhūtaṃ   pajānāti   ayaṃ
āsavasamudayoti    yathābhūtaṃ    pajānāti   ayaṃ   āsavanirodhoti   yathābhūtaṃ
pajānāti    ayaṃ    āsavanirodhagāminī    paṭipadāti   yathābhūtaṃ   pajānāti
tassa   evaṃ   jānato   evaṃ   passato   kāmāsavāpi   cittaṃ  vimuccati
bhavāsavāpi   cittaṃ   vimuccati   avijjāsavāpi   cittaṃ   vimuccati  vimuttasmiṃ
vimuttamiti  ñāṇaṃ  hoti  khīṇā  jāti  vusitaṃ  brahmacariyaṃ  kataṃ  karaṇīyaṃ nāparaṃ
Itthattāyāti    pajānāti   idamassa   saṅgāmavijayasmiṃ   seyyathāpi   so
bhikkhave   yodhājīvo   sahati   rajaggaṃ   sahati   dhajaggaṃ   sahati  ussāraṇaṃ
sahati   sampahāraṃ   so   taṃ  saṅgāmaṃ  abhivijinitvā  vijitasaṅgāmo  tameva
saṅgāmasīsaṃ    ajjhāvasati    tathūpamāhaṃ   bhikkhave   imaṃ   puggalaṃ   vadāmi
evarūpopi   bhikkhave   idhekacco  puggalo  hoti  ayaṃ  bhikkhave  pañcamo
yodhājīvūpamo  puggalo  santo  saṃvijjamāno  bhikkhūsu  .  ime kho bhikkhave
pañca yodhājīvūpamā puggalā santo saṃvijjamānā bhikkhūsūti.
     [76]  Pañcime  bhikkhave  yodhājīvā  santo  saṃvijjamānā  lokasmiṃ
katame   pañca   idha   bhikkhave  ekacco  yodhājīvo  asicammaṃ  gahetvā
dhanukalāpaṃ   sannayhitvā   viyūḷhaṃ  saṅgāmaṃ  otarati  so  tasmiṃ  saṅgāme
ussahati    vāyamati    tamenaṃ    ussahantaṃ    vāyamantaṃ   pare   hananti
pariyāpādenti   evarūpopi   bhikkhave  idhekacco  yodhājīvo  hoti  ayaṃ
bhikkhave paṭhamo yodhājīvo santo saṃvijjamāno lokasmiṃ.
     {76.1}   Puna   caparaṃ   bhikkhave  idhekacco  yodhājīvo  asicammaṃ
gahetvā    dhanukalāpaṃ   sannayhitvā   viyūḷhaṃ   saṅgāmaṃ   otarati   so
tasmiṃ    saṅgāme    ussahati   vāyamati   tamenaṃ   ussahantaṃ   vāyamantaṃ
pare   upalikkhanti   tamenaṃ   apanenti   apanetvā   ñātakānaṃ   nenti
so   ñātakehi   nīyamāno   appatvā   ñātake   antarāmagge   kālaṃ
karoti   evarūpopi  bhikkhave  idhekacco  yodhājīvo  hoti  ayaṃ  bhikkhave
dutiyo yodhājīvo santo saṃvijjamāno lokasmiṃ.
     {76.2}  Puna  caparaṃ bhikkhave idhekacco yodhājīvo asicammaṃ gahetvā
Dhanukalāpaṃ   sannayhitvā   viyūḷhaṃ  saṅgāmaṃ  otarati  so  tasmiṃ  saṅgāme
ussahati    vāyamati   tamenaṃ   ussahantaṃ   vāyamantaṃ   pare   upalikkhanti
tamenaṃ    apanenti   apanetvā   ñātakānaṃ   nenti   tamenaṃ   ñātakā
upaṭṭhahanti   paricaranti   so   ñātakehi   upaṭṭhahiyamāno   paricariyamāno
teneva   ābādhena   kālaṃ   karoti   evarūpopi   bhikkhave  idhekacco
yodhājīvo   hoti  ayaṃ  bhikkhave  tatiyo  yodhājīvo  santo  saṃvijjamāno
lokasmiṃ.
     {76.3}  Puna  caparaṃ bhikkhave idhekacco yodhājīvo asicammaṃ gahetvā
dhanukalāpaṃ   sannayhitvā   viyūḷhaṃ  saṅgāmaṃ  otarati  so  tasmiṃ  saṅgāme
ussahati    vāyamati   tamenaṃ   ussahantaṃ   vāyamantaṃ   pare   upalikkhanti
tamenaṃ    apanenti   apanetvā   ñātakānaṃ   nenti   tamenaṃ   ñātakā
upaṭṭhahanti   paricaranti   so   ñātakehi   upaṭṭhahiyamāno   paricariyamāno
vuṭṭhāti   tamhā   ābādhā  evarūpopi  bhikkhave  idhekacco  yodhājīvo
hoti ayaṃ bhikkhave catuttho yodhājīvo santo saṃvijjamāno lokasmiṃ.
     {76.4}  Puna  caparaṃ bhikkhave idhekacco yodhājīvo asicammaṃ gahetvā
dhanukalāpaṃ   sannayhitvā   viyūḷhaṃ   saṅgāmaṃ   otarati   so  taṃ  saṅgāmaṃ
abhivijinitvā   vijitasaṅgāmo   tameva   saṅgāmasīsaṃ  ajjhāvasati  evarūpopi
bhikkhave  idhekacco  yodhājīvo  hoti  ayaṃ  bhikkhave  pañcamo  yodhājīvo
santo  saṃvijjamāno  lokasmiṃ  .  ime kho bhikkhave pañca yodhājīvā santo
saṃvijjamānā lokasmiṃ.
     {76.5}  Evameva  kho  bhikkhave  pañcime  yodhājīvūpamā  puggalā
santo     saṃvijjamānā    bhikkhūsu    katame    pañca    idha    bhikkhave
Bhikkhu    aññataraṃ   gāmaṃ   vā   nigamaṃ   vā   unissāya   viharati   so
pubbaṇhasamayaṃ    nivāsetvā    pattacīvaramādāya    tameva    gāmaṃ   vā
nigamaṃ    vā    piṇḍāya   pavisati   arakkhiteneva   kāyena   arakkhitāya
vācāya    arakkhitena    cittena    anupaṭṭhitāya    satiyā    asaṃvutehi
indriyehi   so  tattha  passati  mātugāmaṃ  dunnivatthaṃ  vā  duppārutaṃ  vā
tassa   [1]-   mātugāmaṃ  disvā  dunnivatthaṃ  vā  duppārutaṃ  vā  rāgo
cittaṃ   anuddhaṃseti   so   rāgānuddhaṃsena   cittena  sikkhaṃ  appaccakkhāya
dubbalyaṃ   anāvikatvā  methunaṃ  dhammaṃ  paṭisevati  seyyathāpi  so  bhakkhave
yodhājīvo   asicammaṃ   gahetvā  dhanukalāpaṃ  sannayhitvā  viyūḷhaṃ  saṅgāmaṃ
otarati   so   tasmiṃ   saṅgāme   ussahati   vāyamati  tamenaṃ  ussahantaṃ
vāyamantaṃ   pare  hananti  pariyāpādenti  tathūpamāhaṃ  bhikkhave  imaṃ  puggalaṃ
vadāmi   evarūpopi   bhikkhave   idhekacco  puggalo  hoti  ayaṃ  bhikkhave
paṭhamo yodhājīvūpamo puggalo santo saṃvijjamāno bhikkhūsu.
     {76.6}  Puna  caparaṃ  bhikkhave  bhikkhu  aññataraṃ  gāmaṃ  vā nigamaṃ vā
upanissāya   viharati   so   pubbaṇhasamayaṃ   nivāsetvā   pattacīvaramādāya
tameva   gāmaṃ   vā  nigamaṃ  vā  piṇḍāya  pavisati  arakkhiteneva  kāyena
arakkhitāya    vācāya    arakkhitena    cittena    mātugāmaṃ   dunnivatthaṃ
vā    duppārutaṃ    vā    tassa   mātugāmaṃ   disvā   dunnivatthaṃ   vā
duppārutaṃ    vā    rāgo    cittaṃ   anuddhaṃseti   so   rāgānuddhaṃsena
cittena     pariḍayhateva     kāyena     pariḍayhati    cetasā    tassa
@Footnote: 1 Ma. tanti disasti. ito paraṃ īdisameva.
Evaṃ    hoti    yannūnāhaṃ    ārāmaṃ   gantvā   bhikkhūnaṃ   āroceyyaṃ
rāgāyitomhi   1-   āvuso   rāgapareto   na   sakkomi   brahmacariyaṃ
santānetuṃ      sikkhādubbalyaṃ      āvikatvā     sikkhaṃ     paccakkhāya
hīnāyāvattissāmīti    so    ārāmaṃ   gacchanto   appatvāva   ārāmaṃ
antarāmagge     sikkhādubbalyaṃ     āvikatvā     sikkhaṃ     paccakkhāya
hīnāyāvattati   seyyathāpi   so  bhikkhave  yodhājīvo  asicammaṃ  gahetvā
dhanukalāpaṃ   sannayhitvā   viyūḷhaṃ  saṅgāmaṃ  otarati  so  tasmiṃ  saṅgāme
ussahati    vāyamati   tamenaṃ   ussahantaṃ   vāyamantaṃ   pare   upalikkhanti
tamenaṃ    apanenti    apanetvā   ñātakānaṃ   nenti   so   ñātakehi
nīyamāno     appatvāva    ñātake    antarāmagge    kālaṃ    karoti
tathūpamāhaṃ    bhikkhave    imaṃ    puggalaṃ    vadāmi   evarūpopi   bhikkhave
idhekacco    puggalo    hoti   ayaṃ   bhikkhave   dutiyo   yodhājīvūpamo
puggalo santo saṃvijjamāno bhikkhūsu.
     {76.7}  Puna  caparaṃ  bhikkhave  bhikkhu  aññataraṃ  gāmaṃ  vā nigamaṃ vā
upanissāya   viharati   so   pubbaṇhasamayaṃ   nivāsetvā   pattacīvaramādāya
tameva   gāmaṃ   vā  nigamaṃ  vā  piṇḍāya  pavisati  arakkhiteneva  kāyena
arakkhitāya    vācāya    arakkhitena    cittena    anupaṭṭhitāya   satiyā
asaṃvutehi    indriyehi    so    tattha   passati   mātugāmaṃ   dunnivatthaṃ
vā    duppārutaṃ    vā    tassa   mātugāmaṃ   disvā   dunnivatthaṃ   vā
duppārutaṃ   vā   rāgo   cittaṃ   anuddhaṃseti   so  rāgānuddhaṃsena  2-
cittena     pariḍayhateva     kāyena     pariḍayhati    cetasā    tassa
@Footnote: 1 Ma. Yu. rāgapariyuṭṭhitomhi .  2 Ma. rāgānuddhaṃsitena. ito paraṃ īdisameva.
Evaṃ    hoti    yannūnāhaṃ    ārāmaṃ   gantvā   bhikkhūnaṃ   āroceyyaṃ
rāgāyitomhi   1-   āvuso   rāgapareto   na   sakkomi   brahmacariyaṃ
santānetuṃ      sikkhādubbalyaṃ      āvikatvā     sikkhaṃ     paccakkhāya
hīnāyāvattissāmīti    so    ārāmaṃ    gantvā    bhikkhūnaṃ   āroceti
rāgāyitomhi   1-   āvuso   rāgapareto   na   sakkomi   brahmacariyaṃ
santānetuṃ      sikkhādubbalyaṃ      āvikatvā     sikkhaṃ     paccakkhāya
hīnāyāvattissāmīti
     {76.8}   tamenaṃ  sabrahmacārī  ovadanti  anusāsanti  appassādā
āvuso  kāmā  vuttā  bhagavatā  bahudukkhā  bahūpāyāsā  ādīnavo ettha
bhiyyo  aṭṭhikaṅkalūpamā  2-  kāmā  vuttā  bhagavatā bahudukkhā bahūpāyāsā
ādīnavo  ettha  bhiyyo  maṃsapesūpamā  kāmā  vuttā  bhagavatā  bahudukkhā
bahūpāyāsā  ādīnavo  ettha  bhiyyo  tiṇukkūpamā  kāmā  vuttā bhagavatā
bahudukkhā  bahūpāyāsā  ādīnavo  ettha  bhiyyo  aṅgārakāsūpamā  kāmā
vuttā   bhagavatā   bahudukkhā   bahūpāyāsā   ādīnavo   ettha   bhiyyo
supinakūpamā   kāmā   vuttā   bhagavatā  bahudukkhā  bahūpāyāsā  ādīnavo
ettha  bhiyayo  yācitakūpamā  kāmā  vuttā  bhagavatā bahudukkhā bahūpāyāsā
ādīnavo  ettha  bhiyyo  rukkhaphalūpamā  kāmā  vuttā  bhagavatā  bahudukkhā
bahūpāyāsā   ādīnavo   ettha   bhiyyo   asisūnūpamā   kāmā   vuttā
bhagavatā   bahudukkhā   bahūpāyāsā  ādīnavo  ettha  bhiyyo  sattisūlūpamā
kāmā     vuttā     bhagavatā    bahudukkhā    bahūpāyāsā    ādīnavo
@Footnote: 1 Ma. Yu. rāgapariyuṭṭhitomhi .  2 Yu. aṭṭhisaṅkhalūpamā.
Ettha    bhiyyo    sappasirūpamā   kāmā   vuttā   bhagavatā   bahudukkhā
bahūpāyāsā   ādīnavo   ettha  bhiyyo  abhiramatu  āyasmā  brahmacariye
mā āyasmā sikkhādubbalyaṃ āvikatvā sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattīti
     {76.9}  so  sabrahmacārīhi evaṃ ovadiyamāno evaṃ anusāsiyamāno
evamāha    kiñcapi   āvuso   appassādā   kāmā   vuttā   bhagavatā
bahudukkhā  bahūpāyāsā  ādīnavo  ettha  bhiyyo  athakho  nevāhaṃ sakkomi
brahmacariyaṃ   santānetuṃ   sikkhādubbalyaṃ   āvikatvā   sikkhaṃ   paccakkhāya
hīnāyāvattissāmīti   so   sikkhādubbalyaṃ   āvikatvā   sikkhaṃ  paccakkhāya
hīnāyāvattati   seyyathāpi   so  bhikkhave  yodhājīvo  asicammaṃ  gahetvā
dhanukalāpaṃ   sannayhitvā   viyūḷhaṃ  saṅgāmaṃ  otarati  so  tasmiṃ  saṅgāme
ussahati   vāyamati  tamenaṃ  ussahantaṃ  vāyamantaṃ  pare  upalikkhanti  tamenaṃ
apanenti   apanetvā   ñātakānaṃ   nenti   tamenaṃ  ñātakā  upaṭṭhahanti
paricaranti    so    ñātakehi   upaṭṭhahiyamāno   paricariyamāno   teneva
ābādhena   kālaṃ   karoti   tathūpamāhaṃ   bhikkhave   imaṃ   puggalaṃ  vadāmi
evarūpopi   bhikkhave   idhekacco   puggalo  hoti  ayaṃ  bhikkhave  tatiyo
yodhājīvūpamo puggalo santo saṃvijjamāno bhikkhūsu.
     {76.10}  Puna  caparaṃ  bhikkhave  bhikkhu  aññataraṃ  gāmaṃ vā nigamaṃ vā
upanissāya   viharati   so   pubbaṇhasamayaṃ   nivāsetvā   pattacīvaramādāya
tameva   gāmaṃ   vā  nigamaṃ  vā  piṇḍāya  pavisati  arakkhiteneva  kāyena
arakkhitāya   vācāya  arakkhitena  cittena  anupaṭṭhitāya  satiyā  asaṃvutehi
indriyehi   so  tattha  passati  mātugāmaṃ  dunnivatthaṃ  vā  duppārutaṃ  vā
Tassa   mātugāmaṃ   disvā   dunnivatthaṃ  vā  duppārutaṃ  vā  rāgo  cittaṃ
anuddhaṃseti    so    rāgānuddhaṃsena    cittena   pariḍayhateva   kāyena
pariḍayhati   cetasā   tassa   evaṃ   hoti   yannūnāhaṃ  ārāmaṃ  gantvā
bhikkhūnaṃ  āroceyyaṃ  rāgāyitomhi  1-  āvuso  rāgapareto  na sakkomi
brahmacariyaṃ   santānetuṃ   sikkhādubbalyaṃ   āvikatvā   sikkhaṃ   paccakkhāya
hīnāyāvattissāmīti    so    ārāmaṃ    gantvā    bhikkhūnaṃ   āroceti
rāgāyitomhi   1-   āvuso   rāgapareto   na   sakkomi   brahmacariyaṃ
santānetuṃ      sikkhādubbalyaṃ      āvikatvā     sikkhaṃ     paccakkhāya
hīnāyāvattissāmīti
     {76.11}  tamenaṃ  sabrahmacārī  ovadanti  anusāsanti  appassādā
āvuso   kāmā   vuttā   bhagavatā   bahudukkhā   bahūpāyāsā  ādīnavo
ettha   bhiyyo   aṭṭhikaṅkalūpamā   kāmā   vuttā   bhagavatā   bahudukkhā
bahūpāyāsā   ādīnavo   ettha   bhiyyo   maṃsapesūpamā   kāmā  vuttā
bhagavatā  ...  tiṇukkūpamā  kāmā  vuttā  bhagavatā  ... Aṅgārakāsūpamā
kāmā  vuttā  bhagavatā  ...  supinakūpamā  kāmā  vuttā  bhagavatā  ...
Yācitakūpamā   kāmā  vuttā  bhagavatā  ...  rukkhaphalūpamā  kāmā  vuttā
bhagavatā   ...   asisūnūpamā  kāmā  vuttā  bhagavatā  ...  sattisūlūpamā
kāmā   vuttā   bhagavatā   ...   sappasirūpamā  kāmā  vuttā  bhagavatā
bahudukkhā   bahūpāyāsā   ādīnavo   ettha   bhiyyo  abhiramatu  āyasmā
brahmacariye    mā    āyasmā    sikkhādubbalyaṃ    āvikatvā    sikkhaṃ
paccakkhāya hīnāyāvattīti
@Footnote: 1 Ma. Yu. rāgapariyuṭṭhitomhi.
     {76.12}  So sabrahmacārīhi evaṃ ovadiyamāno evaṃ anusāsiyamāno
evamāha   ussahissāmi  āvuso  dhārayissāmi  1-  āvuso  abhiramissāmi
āvuso  na  dānāhaṃ  āvuso  sikkhādubbalyaṃ  āvikatvā  sikkhaṃ paccakkhāya
hīnāyāvattissāmīti  seyyathāpi  so  bhikkhave  yodhājīvo asicammaṃ gahetvā
dhanukalāpaṃ   sannayhitvā   viyūḷhaṃ  saṅgāmaṃ  otarati  so  tasmiṃ  saṅgāme
ussahati    vāyamati   tamenaṃ   ussahantaṃ   vāyamantaṃ   pare   upalikkhanti
tamenaṃ    apanenti   apanetvā   ñātakānaṃ   nenti   tamenaṃ   ñātakā
upaṭṭhahanti   paricaranti   so   ñātakehi   upaṭṭhahiyamāno   paricariyamāno
vuṭṭhāti   tamhā   ābādhā   tathūpamāhaṃ   bhikkhave   imaṃ  puggalaṃ  vadāmi
evarūpopi   bhikkhave   idhekacco  puggalo  hoti  ayaṃ  bhikkhave  catuttho
yodhājīvūpamo puggalo santo saṃvijjamāno bhikkhūsu.
     {76.13}  Puna  caparaṃ  bhikkhave  bhikkhu  aññataraṃ  gāmaṃ vā nigamaṃ vā
upanissāya   viharati   so   pubbaṇhasamayaṃ   nivāsetvā   pattacīvaramādāya
tameva   gāmaṃ   vā   nigamaṃ  vā  piṇḍāya  pavisati  rakkhiteneva  kāyena
rakkhitāya   vācāya   rakkhitena   cittena   upaṭṭhitāya   satiyā  saṃvutehi
indriyehi    so    cakkhunā   rūpaṃ   disvā   na   nimittaggāhī   hoti
nānubyañjanaggāhī       yatvādhikaraṇamenaṃ       cakkhundriyaṃ       asaṃvutaṃ
viharantaṃ      abhijjhādomanassā      pāpakā      akusalā      dhammā
anvāssaveyyuṃ    tassa    saṃvarāya    paṭipajjati    rakkhati    cakkhundriyaṃ
cakkhundriye  saṃvaraṃ  āpajjati  sotena  saddaṃ  sutvā  ...  ghānena gandhaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. vāyamissāmi.
Ghāyitvā  ...  jivhāya rasaṃ sāyitvā ... Kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā ...
Manasā    dhammaṃ   viññāya   na   nimittaggāhī   hoti   nānubyañjanaggāhī
yatvādhikaraṇamenaṃ     manindriyaṃ    asaṃvutaṃ    viharantaṃ    abhijjhādomanassā
pāpakā   akusalā   dhammā   anvāssaveyyuṃ   tassa   saṃvarāya  paṭipajjati
rakkhati    manindriyaṃ    manindriye   saṃvaraṃ   āpajjati   so   pacchābhattaṃ
piṇḍapātapaṭikkanto    vivittaṃ    senāsanaṃ    bhajati    araññaṃ    rukkhamūlaṃ
pabbataṃ    kandaraṃ    giriguhaṃ   susānaṃ   vanapatthaṃ   abbhokāsaṃ   palālapuñjaṃ
so   araññagato   vā   rukkhamūlagato   vā  suññāgāragato  vā  nisīdati
pallaṅkaṃ   ābhujitvā   ujuṃ   kāyaṃ   paṇidhāya  parimukhaṃ  satiṃ  upaṭṭhapetvā
so   abhijjhaṃ   loke  pahāya  .pe.  so  ime  pañca  nīvaraṇe  pahāya
cetaso    upakkilese    paññāya    dubbalīkaraṇe   vivicceva   kāmehi
.pe. Catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati
     {76.14}   so   evaṃ  samāhite  citte  parisuddhe  pariyodāte
anaṅgaṇe   vigatūpakkilese   mudubhūte   kammaniye   ṭhite  āneñjappatte
āsavānaṃ    khayañāṇāya    cittaṃ    abhininnāmeti   so   idaṃ   dukkhanti
yathābhūtaṃ     pajānāti    .pe.    nāparaṃ    itthattāyāti    pajānāti
seyyathāpi   so   bhikkhave   yodhājīvo   asicammaṃ   gahetvā  dhanukalāpaṃ
sannayhitvā     viyūḷhaṃ    saṅgāmaṃ    otarati    so    taṃ    saṅgāmaṃ
abhivijinitvā     vijitasaṅgāmo     tameva     saṅgāmasīsaṃ     ajjhāvasati
tathūpamāhaṃ    bhikkhave    imaṃ    puggalaṃ    vadāmi   evarūpopi   bhikkhave
idhekacco    puggalo   hoti   ayaṃ   bhikkhave   pañcamo   yodhājīvūpamo
puggalo     santo     saṃvijjamāno     bhikkhūsu     .    ime    kho
Bhikkhave     pañca    yodhājīvūpamā    puggalā    santo    saṃvijjamānā
bhikkhūsūti.
     [77]   Pañcimāni  bhikkhave  anāgatabhayāni  sampassamānena  alameva
āraññakena    bhikkhunā   appamattena   ātāpinā   pahitattena   viharituṃ
appattassa   pattiyā   anadhigatassa   adhigamāya   asacchikatassa  sacchikiriyāya
katamāni  pañca  idha  bhikkhave  āraññako  bhikkhu  iti  paṭisañcikkhati ahaṃ kho
etarahi   ekako  araññe  viharāmi  ekakaṃ  kho  pana  araññe  viharantaṃ
ahi vā maṃ ḍaṃseyya 1- vicchikā 2- vā maṃ ḍaṃseyya satapadī vā maṃ ḍaṃseyya 1-
tena  me  assa  kālakiriyā  so mamassa antarāyo handāhaṃ viriyaṃ ārabhāmi
appattassa   pattiyā   anadhigatassa  adhigamāya  asacchikatassa  sacchikiriyāyāti
idaṃ   bhikkhave   paṭhamaṃ   anāgatabhayaṃ  sampassamānena  alameva  āraññakena
bhikkhunā    appamattena    ātāpinā   pahitattena   viharituṃ   appattassa
pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya.
     {77.1}  Puna  caparaṃ  bhikkhave  āraññako  bhikkhu  iti  paṭisañcikkhati
ahaṃ  kho  etarahi  ekako  araññe  viharāmi  ekako kho panāhaṃ araññe
viharanto  upakkhaletvā  vā  papateyyaṃ  bhattaṃ  vā me bhuttaṃ byāpajjeyya
pittaṃ  vā  me  kuppeyya  semhaṃ vā me kuppeyya satthakā vā me vātā
kuppeyyuṃ   te  me  assa  kālakiriyā  so  mamassa  antarāyo  handāhaṃ
viriyaṃ     ārabhāmi    appattassa    pattiyā    anadhigatassa    adhigamāya
@Footnote: 1 Yu. ḍaseyya .  2 Ma. Yu. vicchiko.
Asacchikatassa    sacchikiriyāyāti    idaṃ    bhikkhave    dutiyaṃ    anāgatabhayaṃ
sampassamānena     alameva     āraññakena     bhikkhunā    appamattena
ātāpinā    pahitattena    viharituṃ    appattassa   pattiyā   anadhigatassa
adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya.
     {77.2}  Puna  caparaṃ  bhikkhave  āraññako  bhikkhu  iti  paṭisañcikkhati
ahaṃ  kho  etarahi  ekako  araññe  viharāmi  ekako kho panāhaṃ araññe
viharanto  vālehi  samāgaccheyyaṃ  sīhena  vā  byagghena  vā  dīpinā vā
acchena  vā  taracchena  vā  te  maṃ  jīvitā  voropeyyuṃ tena me assa
kālakiriyā  so  mamassa  antarāyo  handāhaṃ  viriyaṃ  ārabhāmi  appattassa
pattiyā  anadhigatassa  adhigamāya  asacchikatassa  sacchikiriyāyāti  idaṃ  bhikkhave
tatiyaṃ    anāgatabhayaṃ    sampassamānena   alameva   āraññakena   bhikkhunā
appamattena    ātāpinā    pahitattena   viharituṃ   appattassa   pattiyā
anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya.
     {77.3}    Puna    caparaṃ    bhikkhave    āraññako   bhikkhu   iti
paṭisañcikkhati   ahaṃ   kho   etarahi   ekako  araññe  viharāmi  ekako
kho  panāhaṃ  araññe  viharanto  māṇavehi  samāgaccheyyaṃ  katakammehi  vā
akatakammehi  vā  te  maṃ  jīvitā  voropeyyuṃ  tena me assa kālakiriyā
so   mamassa   antarāyo  handāhaṃ  viriyaṃ  ārabhāmi  appattassa  pattiyā
anadhigatassa    adhigamāya    asacchikatassa   sacchikiriyāyāti   idaṃ   bhikkhave
catutthaṃ    anāgatabhayaṃ   sampassamānena   alameva   āraññakena   bhikkhunā
appamattena    ātāpinā    pahitattena   viharituṃ   appattassa   pattiyā
Anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya.
     {77.4}  Puna  caparaṃ  bhikkhave  āraññako  bhikkhu  iti  paṭisañcikkhati
ahaṃ  kho  etarahi  ekako  araññe  viharāmi  santi kho panāraññe vālā
amanussā  te  maṃ  jīvitā voropeyyuṃ tena me assa kālakiriyā so mamassa
antarāyo   handāhaṃ   viriyaṃ   ārabhāmi  appattassa  pattiyā  anadhigatassa
adhigamāya    asacchikatassa    sacchikiriyāyāti    idaṃ    bhikkhave    pañcamaṃ
anāgatabhayaṃ     sampassamānena     alameva     āraññakena     bhikkhunā
appamattena      ātāpinā      pahitattena     viharituṃ     appattassa
pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya.
     {77.5}  Imāni  kho  bhikkhave  pañca  anāgatabhayāni sampassamānena
alameva   āraññakena   bhikkhunā   appamattena   ātāpinā   pahitattena
viharituṃ    appattassa    pattiyā    anadhigatassa   adhigamāya   asacchikatassa
sacchikiriyāyāti.
     [78]   Pañcimāni  bhikkhave  anāgatabhayāni  sampassamānena  alameva
bhikkhunā    appamattena    ātāpinā   pahitattena   viharituṃ   appattassa
pattiyā    anadhigatassa   adhigamāya   asacchikatassa   sacchikiriyāya   katamāni
pañca  idha  bhikkhave  bhikkhu  iti  paṭisañcikkhati  ahaṃ kho etarahi daharo yuvā
susū   1-  kāḷakeso  bhadrena  yobbanena  samannāgato  paṭhamena  vayasā
hoti  kho  pana  so  samayo  yaṃ  imaṃ  kāyaṃ  jarā  phusati jiṇṇena kho pana
jarāya   abhibhūtena   na   sukaraṃ   buddhānaṃ  sāsanaṃ  manasikātuṃ  na  sukarāni
@Footnote: 1 Ma. Yu. susu.
Araññavanapatthāni   pantāni  senāsanāni  paṭisevituṃ  purā  maṃ  so  dhammo
āgacchati   aniṭṭho   akanto   amanāpo   handāhaṃ   paṭikacceva   viriyaṃ
ārabhāmi    appattassa   pattiyā   anadhigatassa   adhigamāya   asacchikatassa
sacchikiriyāya   yenāhaṃ   dhammena   samannāgato   jiṇṇakopi   phāsuṃ   1-
viharissāmīti   idaṃ   bhikkhave   paṭhamaṃ  anāgatabhayaṃ  sampassamānena  alameva
bhikkhunā    appamattena    ātāpinā   pahitattena   viharituṃ   appattassa
pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya.
     {78.1}   Puna  caparaṃ  bhikkhave  bhikkhu  iti  paṭisañcikkhati  ahaṃ  kho
etarahi     appābādho     appātaṅko     samavepākiniyā    gahaṇiyā
samannāgato     nātisītāya    nāccuṇhāya    majjhimāya    padhānakkhamāya
hoti  kho  pana  so  samayo  yaṃ  imaṃ kāyaṃ byādhi phusati byādhitena kho pana
byādhinā   2-   abhibhūtena   na   sukaraṃ   buddhānaṃ  sāsanaṃ  manasikātuṃ  na
sukarāni     araññavanapatthāni     pantāni     senāsanāni     paṭisevituṃ
purā   maṃ   so  dhammo  āgacchati  aniṭṭho  akanto  amanāpo  handāhaṃ
paṭikacceva    viriyaṃ    ārabhāmi    appattassa    pattiyā    anadhigatassa
adhigamāya   asacchikatassa   sacchikiriyāya   yenāhaṃ   dhammena   samannāgato
byādhitopi    phāsuṃ    viharissāmīti   idaṃ   bhikkhave   dutiyaṃ   anāgatabhayaṃ
sampassamānena     alameva     bhikkhunā     appamattena     ātāpinā
pahitattena    viharituṃ    appattassa    pattiyā    anadhigatassa   adhigamāya
asacchikatassa sacchikiriyāya.
     {78.2} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu iti paṭisañcikkhati etarahi kho [3]- susassaṃ
@Footnote: 1 Yu. phāsu. sabbattha īdisameva .  2 Yu. vyābādhābhibhūtena .  3 Ma. Yu. subhikkhaṃ.
Sulabhapiṇḍaṃ   sukaraṃ   uñchena   paggahena   yāpetuṃ   hoti  kho  pana  so
samayo   yaṃ   dubbhikkhaṃ   hoti   dussassaṃ   dullabhapiṇḍaṃ  na  sukaraṃ  uñchena
paggahena   yāpetuṃ   dubbhikkhe   kho  pana  manussā  yena  subhikkhaṃ  tena
saṅkamanti   tattha   saṅgaṇikavihāro   hoti  ākiṇṇavihāro  saṅgaṇikavihāre
kho   pana   sati   ākiṇṇavihāre   na  sukaraṃ  buddhānaṃ  sāsanaṃ  manasikātuṃ
na   sukarāni   araññavanapatthāni   pantāni   senāsanāni  paṭisevituṃ  purā
maṃ   so   dhammo   āgacchati   aniṭṭho   akanto   amanāpo   handāhaṃ
paṭikacceva   viriyaṃ   ārabhāmi  appattassa  pattiyā  anadhigatassa  adhigamāya
asacchikatassa   sacchikiriyāya   yenāhaṃ   dhammena   samannāgato  dubbhikkhepi
phāsuṃ   viharissāmīti   idaṃ   bhikkhave   tatiyaṃ   anāgatabhayaṃ  sampassamānena
alameva  bhikkhunā  appamattena  ātāpinā  pahitattena  viharituṃ  appattassa
pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya.
     {78.3}  Puna  caparaṃ  bhikkhave  bhikkhu  iti  paṭisañcikkhati etarahi kho
manussā   samaggā   sammodamānā   avivadamānā   khīrodakībhūtā  aññamaññaṃ
piyacakkhūhi  sampassantā  viharanti  hoti  kho  pana  so  samayo yaṃ bhayaṃ hoti
aṭṭavīsaṅkopo  cakkasamārūḷhā  jānapadā  pariyāyanti  bhaye  kho  pana sati
manussā   yena   khemaṃ   tena   saṅkamanti   tattha  saṅgaṇikavihāro  hoti
ākiṇṇavihāro   saṅgaṇikavihāre   kho   pana   sati   ākiṇṇavihāre   na
sukaraṃ   buddhānaṃ  sāsanaṃ  manasikātuṃ  na  sukarāni  araññavanapatthāni  pantāni
Senāsanāni   paṭisevituṃ   purā   maṃ   so   dhammo   āgacchati  aniṭṭho
akanto   amanāpo   handāhaṃ   paṭikacceva   viriyaṃ  ārabhāmi  appattassa
pattiyā    anadhigatassa   adhigamāya   asacchikatassa   sacchikiriyāya   yenāhaṃ
dhammena   samannāgato   bhayepi  phāsuṃ  viharissāmīti  idaṃ  bhikkhave  catutthaṃ
anāgatabhayaṃ     sampassamānena     alameva     bhikkhunā     appamattena
ātāpinā    pahitattena    viharituṃ    appattassa   pattiyā   anadhigatassa
adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya.
     {78.4}  Puna  caparaṃ  bhikkhave  bhikkhu  iti  paṭisañcikkhati etarahi kho
saṅgho   samaggo   sammodamāno  avivadamāno  ekuddeso  phāsuṃ  viharati
hoti  kho  pana  so  samayo yaṃ saṅgho bhijjati saṅghe kho pana bhinne na sukaraṃ
buddhānaṃ   sāsanaṃ   manasikātuṃ   na   sukarāni   araññavanapatthāni   pantāni
senāsanāni  paṭisevituṃ  purā  maṃ  so  dhammo  āgacchati  aniṭṭho akanto
amanāpo   handāhaṃ   paṭikacceva   viriyaṃ   ārabhāmi  appattassa  pattiyā
anadhigatassa    adhigamāya   asacchikatassa   sacchikiriyāya   yenāhaṃ   dhammena
samannāgato    bhinnepi    saṅghe   phāsuṃ   viharissāmīti   idaṃ   bhikkhave
pañcamaṃ    anāgatabhayaṃ   sampassamānena   alameva   bhikkhunā   appamattena
ātāpinā    pahitattena    viharituṃ    appattassa   pattiyā   anadhigatassa
adhigamāya   asacchikatassa   sacchikiriyāya   .   imāni  kho  bhikkhave  pañca
anāgatabhayāni      sampassamānena    alameva    bhikkhunā    appamattena
Ātāpinā    pahitattena    viharituṃ    appattassa   pattiyā   anadhigatassa
adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāyāti.
     [79]   Pañcimāni   bhikkhave  anāgatabhayāni  etarahi  asamuppannāni
āyatiṃ    samuppajjissanti    tāni    vo   paṭibujjhitabbāni   paṭibujjhitvā
ca   tesaṃ   pahānāya   vāyamitabbaṃ   katamāni   pañca  bhavissanti  bhikkhave
bhikkhū    anāgatamaddhānaṃ    abhāvitakāyā    abhāvitasīlā    abhāvitacittā
abhāvitapaññā   te   abhāvitakāyā   samānā  abhāvitasīlā  abhāvitacittā
abhāvitapaññā    aññe    upasampādessanti    tepi    na   sakkhissanti
vinetuṃ   adhisīle   adhicitte   adhipaññāya  tepi  bhavissanti  abhāvitakāyā
abhāvitasīlā   abhāvitacittā   abhāvitapaññā   te  abhāvitakāyā  samānā
abhāvitasīlā    abhāvitacittā   abhāvitapaññā   aññe   upasampādessanti
tepi   na   sakkhissanti   vinetuṃ   adhisīle   adhicitte  adhipaññāya  tepi
bhavissanti    abhāvitakāyā    abhāvitasīlā   abhāvitacittā   abhāvitapaññā
iti    kho    bhikkhave    dhammasandosā    vinayasandoso   vinayasandosā
dhammasandoso   idaṃ   bhikkhave   paṭhamaṃ   anāgatabhayaṃ   etarahi  asamuppannaṃ
āyatiṃ    samuppajjissati    taṃ    vo    paṭibujjhitabbaṃ   paṭibujjhitvā   ca
tassa pahānāya vāyamitabbaṃ.
     {79.1}   Puna   caparaṃ   bhikkhave  bhavissanti  bhikkhū  anāgatamaddhānaṃ
abhāvitakāyā     abhāvitasīlā     abhāvitacittā    abhāvitapaññā    te
abhāvitakāyā    samānā    abhāvitasīlā    abhāvitacittā   abhāvitapaññā
aññesaṃ  nissayaṃ  dassanti  tepi  na  sakkhissanti  vinetuṃ  adhisīle adhicitte
Adhipaññāya   tepi   bhavissanti   abhāvitakāyā  abhāvitasīlā  abhāvitacittā
abhāvitapaññā   te   abhāvitakāyā   samānā  abhāvitasīlā  abhāvitacittā
abhāvitapaññā   aññesaṃ   nissayaṃ   dassanti  tepi  na  sakkhissanti  vinetuṃ
adhisīle    adhicitte    adhipaññāya    tepi    bhavissanti   abhāvitakāyā
abhāvitasīlā    abhāvitacittā    abhāvitapaññā    iti    kho    bhikkhave
dhammasandosā     vinayasandoso    vinayasandosā    dhammasandoso    idaṃ
bhikkhave   dutiyaṃ   anāgatabhayaṃ   etarahi  asamuppannaṃ  āyatiṃ  samuppajjissati
taṃ vo paṭibujjhitabbaṃ paṭibujjhitvā ca tassa pahānāya vāyamitabbaṃ.
     {79.2}   Puna   caparaṃ   bhikkhave  bhavissanti  bhikkhū  anāgatamaddhānaṃ
abhāvitakāyā     abhāvitasīlā     abhāvitacittā    abhāvitapaññā    te
abhāvitakāyā    samānā    abhāvitasīlā    abhāvitacittā   abhāvitapaññā
abhidhammakathaṃ    vedallakathaṃ   kathentā   kaṇhaṃ   dhammaṃ   okkamamānā   na
bujjhissanti     iti    kho    bhikkhave    dhammasandosā    vinayasandoso
vinayasandosā    dhammasandoso    idaṃ    bhikkhave    tatiyaṃ    anāgatabhayaṃ
etarahi    asamuppannaṃ   āyatiṃ   samuppajjissati   taṃ   vo   paṭibujjhitabbaṃ
paṭibujjhitvā ca tassa pahānāya vāyamitabbaṃ.
     {79.3}   Puna   caparaṃ   bhikkhave  bhavissanti  bhikkhū  anāgatamaddhānaṃ
abhāvitakāyā       abhāvitasīlā       abhāvitacittā      abhāvitapaññā
te      abhāvitakāyā      samānā     abhāvitasīlā     abhāvitacittā
abhāvitapaññā     ye    te    suttantā    tathāgatabhāsitā    gambhīrā
gambhīratthā         lokuttarā         suññatāpaṭisaṃyuttā        tesu
Bhaññamānesu   na   sussūsanti  1-  na  sotaṃ  odahissanti  na  aññācittaṃ
upaṭṭhāpessanti   2-   na   ca  te  dhamme  uggahetabbaṃ  pariyāpuṇitabbaṃ
maññissanti  ye  pana  te  suttantā  kavikatā  3-  kāveyyā cittakkharā
cittabyañjanā  bāhirakā  sāvakabhāsitā  tesu  bhaññamānesu  sussūsanti  1-
sotaṃ   odahissanti   aññācittaṃ   upaṭṭhāpessanti  2-  te  ca  dhamme
uggahetabbaṃ   pariyāpuṇitabbaṃ  maññissanti  iti  kho  bhikkhave  dhammasandosā
vinayasandoso    vinayasandosā    dhammasandoso   idaṃ   bhikkhave   catutthaṃ
anāgatabhayaṃ    etarahi    asamuppannaṃ   āyatiṃ   samuppajjissati   taṃ   vo
paṭibujjhitabbaṃ paṭibujjhitvā ca tassa pahānāya vāyamitabbaṃ.
     {79.4}   Puna   caparaṃ   bhikkhave  bhavissanti  bhikkhū  anāgatamaddhānaṃ
abhāvitakāyā     abhāvitasīlā     abhāvitacittā    abhāvitapaññā    te
abhāvitakāyā    samānā    abhāvitasīlā    abhāvitacittā   abhāvitapaññā
therā  bhikkhū  bāhullikā  4-  bhavissanti  sāthalikā  okkamane pubbaṅgamā
paviveke   nikkhittadhurā   na   viriyaṃ   ārabhissanti   appattassa  pattiyā
anadhigatassa   adhigamāya   asacchikatassa  sacchikiriyāya  tesaṃ  pacchimā  janatā
diṭṭhānugatiṃ   āpajjissati   sāpi   bhavissati   bāhullikā   4-  sāthalikā
okkamane   pubbaṅgamā   paviveke   nikkhittadhurā   na  viriyaṃ  ārabhissati
appattassa      pattiyā      anadhigatassa     adhigamāya     asacchikatassa
sacchikiriyāya    iti    kho    bhikkhave    dhammasandosā    vinayasandoso
vinayasandosā       dhammasandoso       idaṃ      bhikkhave      pañcamaṃ
@Footnote: 1 Ma. na sussūsissanti. Yu. na sussusissanti .  2 Ma. Yu. upaṭṭhapessanti.
@3 Ma. kavitā .  4 Po. Ma. Yu. bāhulikā.
Anāgatabhayaṃ    etarahi    asamuppannaṃ   āyatiṃ   samuppajjissati   taṃ   vo
paṭibujjhitabbaṃ paṭibujjhitvā ca tassa pahānāya vāyamitabbaṃ.
     {79.5}   Imāni   kho   bhikkhave   pañca  anāgatabhayāni  etarahi
asamuppannāni    āyatiṃ    samuppajjissanti   tāni   vo   paṭibujjhitabbāni
paṭibujjhitvā ca tesaṃ pahānāya vāyamitabbanti.
     [80]   Pañcimāni   bhikkhave  anāgatabhayāni  etarahi  asamuppannāni
āyatiṃ    samuppajjissanti    tāni    vo   paṭibujjhitabbāni   paṭibujjhitvā
ca   tesaṃ   pahānāya   vāyamitabbaṃ   katamāni   pañca  bhavissanti  bhikkhave
bhikkhū   anāgatamaddhānaṃ   cīvare  kalyāṇakāmā  te  cīvare  kalyāṇakāmā
samānā     riñcissanti     paṃsukūlikattaṃ    riñcissanti    araññavanapatthāni
pantāni    senāsanāni    gāmanigamarājadhānīsu   1-   osaritvā   vāsaṃ
kappissanti    2-    cīvarahetu    ca   anekavihitaṃ   anesanaṃ   appaṭirūpaṃ
āpajjissanti     idaṃ     bhikkhave     paṭhamaṃ     anāgatabhayaṃ    etarahi
asamuppannaṃ     āyatiṃ     samuppajjissati     taṃ     vo    paṭibujjhitabbaṃ
paṭibujjhitvā ca tassa pahānāya vāyamitabbaṃ.
     {80.1}   Puna   caparaṃ   bhikkhave  bhavissanti  bhikkhū  anāgatamaddhānaṃ
piṇḍapāte    kalyāṇakāmā   te   piṇḍapāte   kalyāṇakāmā   samānā
riñcissanti       piṇḍapātikattaṃ       riñcissanti       araññavanapatthāni
pantāni    senāsanāni    gāmanigamarājadhānīsu   1-   osaritvā   vāsaṃ
kappissanti   2-   jivhaggena  rasaggāni  pariyesamānā  piṇḍapātahetu  ca
anekavihitaṃ   anesanaṃ   appaṭirūpaṃ   āpajjissanti   idaṃ   bhikkhave   dutiyaṃ
anāgatabhayaṃ      etarahi      asamuppannaṃ      āyatiṃ     samuppajjissati
@Footnote: 1 Yu. gāmanigamarājadhāniṃ. ito paraṃ īdisameva .  2 Ma. Yu. kappessanti. ito paraṃ
@īdisameva.
Taṃ vo paṭibujjhitabbaṃ paṭibujjhitvā ca tassa pahānāya vāyamitabbaṃ.
     {80.2}   Puna   caparaṃ   bhikkhave  bhavissanti  bhikkhū  anāgatamaddhānaṃ
senāsane    kalyāṇakāmā   te   senāsane   kalyāṇakāmā   samānā
riñcissanti   āraññakattaṃ   1-   riñcissanti   araññavanapatthāni   pantāni
senāsanāni     gāmanigamarājadhānīsu    osaritvā    vāsaṃ    kappissanti
senāsanahetu    ca    anekavihitaṃ    anesanaṃ   appaṭirūpaṃ   āpajjissanti
idaṃ    bhikkhave    tatiyaṃ    anāgatabhayaṃ    etarahi   asamuppannaṃ   āyatiṃ
samuppajjissati    taṃ    vo    paṭibujjhitabbaṃ    paṭibujjhitvā    ca   tassa
pahānāya vāyamitabbaṃ.
     {80.3}   Puna   caparaṃ   bhikkhave  bhavissanti  bhikkhū  anāgatamaddhānaṃ
bhikkhunīsikkhamānāsamaṇuddesehi            saṃsaṭṭhā           viharissanti
bhikkhunīsikkhamānāsamaṇuddesehi    saṃsagge    kho    pana    bhikkhave   sati
etaṃ   pāṭikaṅkhaṃ   anabhiratā   vā   brahmacariyaṃ  carissanti  aññataraṃ  vā
saṅkiliṭṭhaṃ     āpattiṃ     āpajjissanti     sikkhaṃ    vā    paccakkhāya
hīnāyāvattissanti    idaṃ    bhikkhave    catutthaṃ    anāgatabhayaṃ    etarahi
asamuppannaṃ     āyatiṃ     samuppajjissati     taṃ     vo    paṭibujjhitabbaṃ
paṭibujjhitvā ca tassa pahānāya vāyamitabbaṃ.
     {80.4}   Puna   caparaṃ   bhikkhave  bhavissanti  bhikkhū  anāgatamaddhānaṃ
ārāmikasamaṇuddesehi     saṃsaṭṭhā    viharissanti    ārāmikasamaṇuddesehi
saṃsagge    kho    pana   bhikkhave   sati   etaṃ   pāṭikaṅkhaṃ   anekavihitaṃ
sannidhikārakaparibhogaṃ    2-   anuyuttā   viharissanti   oḷārikaṃpi   nimittaṃ
karissanti   paṭhaviyāpi   haritaggepi   idaṃ   bhikkhave   pañcamaṃ   anāgatabhayaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. rukkhamūlikattaṃ .  2 Ma. sannidhikāraparibhogaṃ.
Etarahi    asamuppannaṃ   āyatiṃ   samuppajjissati   taṃ   vo   paṭibujjhitabbaṃ
paṭibujjhitvā ca tassa pahānāya vāyamitabbaṃ.
     {80.5}   Imāni   kho   bhikkhave   pañca  anāgatabhayāni  etarahi
asamuppannāni    āyatiṃ    samuppajjissanti   tāni   vo   paṭibujjhitabbāni
paṭibujjhitvā ca tesaṃ pahānāya vāyamitabbanti.
                    Yodhājīvavaggo tatiyo.
                        Tassuddānaṃ
        duve cetovimuttī 1- ca        dve ca dhammavihārino
        yodhājīvā ca dve vuttā     cattāro ca anāgatāti.
                      -----------
                     Theravaggo catuttho
     [81]   Pañcahi   bhikkhave   dhammehi   samannāgato   thero  bhikkhu
sabrahmacārīnaṃ  appiyo  ca  hoti  amanāpo  ca  agaru  ca  abhāvanīyo  ca
katamehi  pañcahi  rajanīye  rajjati  dusanīye  2-  dussati  mohanīye  muyhati
kupanīye   3-   kuppati   madanīye   majjati  imehi  kho  bhikkhave  pañcahi
dhammehi   samannāgato   thero   bhikkhu  sabrahmacārīnaṃ  appiyo  ca  hoti
amanāpo   ca   agaru   ca  abhāvanīyo  ca  .  pañcahi  bhikkhave  dhammehi
samannāgato   thero   bhikkhu  sabrahmacārīnaṃ  piyo  ca  hoti  manāpo  ca
garu  ca  bhāvanīyo  ca  katamehi  pañcahi  rajanīye  na  rajjati  dusanīye 2-
@Footnote: 1 Ma. Yu. dve cetovimuttiphalā .  2 Po. Ma. dussanīye .  3 Po. Ma. kuppaniye.
@Yu. kopanīye.
Na  dussati  mohanīye  na  muyhati  kupanīye  na  kuppati  madanīye  na majjati
imehi   kho   bhikkhave   pañcahi   dhammehi   samannāgato   thero  bhikkhu
sabrahmacārīnaṃ piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo cāti.
     [82]   Pañcahi   bhikkhave   dhammehi   samannāgato   thero  bhikkhu
sabrahmacārīnaṃ  appiyo  ca  hoti  amanāpo  ca  agaru  ca  abhāvanīyo  ca
katamehi    pañcahi   avītarāgo   hoti   avītadoso   hoti   avītamoho
hoti   makkhī  ca  paḷāsī  1-  ca  imehi  kho  bhikkhave  pañcahi  dhammehi
samannāgato  thero  bhikkhu  sabrahmacārīnaṃ  appiyo  ca  hoti  amanāpo ca
agaru  ca  abhāvanīyo  ca  2-. Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato thero
bhikkhu  sabrahmacārīnaṃ  piyo  ca  hoti  manāpo  ca  garu  ca  bhāvanīyo  ca
katamehi   pañcahi   vītarāgo   hoti   vītadoso   hoti  vītamoho  hoti
amakkhī ca apaḷāsī ca imehi kho .pe.
     [83]   Pañcahi   bhikkhave   dhammehi   samannāgato   thero  bhikkhu
sabrahmacārīnaṃ  appiyo  ca  hoti  amanāpo  ca  agaru  ca  abhāvanīyo  ca
katamehi  pañcahi  kuhako  ca  hoti  lapako ca nimittiko 3- ca nippesiko ca
lābhena  lābhaṃ  nijigiṃsitā  ca  imehi  kho  .pe.  pañcahi bhikkhave dhammehi
samannāgato  thero  bhikkhu  sabrahmacārīnaṃ  piyo  ca hoti manāpo ca garu ca
bhāvanīyo  ca  katamehi  pañcahi  na  ca  kuhako  hoti  na  ca lapako na ca
nimittiko na ca nippesiko na ca lābhena lābhaṃ nijigiṃsitā imehi kho .pe.
@Footnote: 1 Yu. palāsī .  2 Po. cāti .  3 Ma. nemittiko. Yu. nemittako.
     [84]   Pañcahi   bhikkhave   dhammehi   samannāgato   thero  bhikkhu
sabrahmacārīnaṃ  appiyo  ca  hoti  amanāpo  ca  agaru  ca  abhāvanīyo  ca
katamehi   pañcahi  assaddho  hoti  ahiriko  hoti  anottappī  1-  hoti
kusīto   hoti   duppañño   hoti   imehi  kho  .pe.  pañcahi  bhikkhave
dhammehi  samannāgato  thero  bhikkhu  sabrahmacārīnaṃ  piyo  ca hoti manāpo
ca  garu  ca  bhāvanīyo  ca  katamehi  pañcahi  saddho  hoti hirīmā 2- hoti
ottappī   3-   hoti   āraddhaviriyo   hoti   paññavā   hoti  imehi
kho .pe.
     [85]   Pañcahi   bhikkhave   dhammehi   samannāgato   thero  bhikkhu
sabrahmacārīnaṃ  appiyo  ca  hoti  amanāpo  ca  agaru  ca  abhāvanīyo  ca
katamehi   pañcahi   akkhamo   hoti   rūpānaṃ   akkhamo  saddānaṃ  akkhamo
gandhānaṃ   akkhamo   rasānaṃ   akkhamo   phoṭṭhabbānaṃ  imehi  kho  .pe.
Pañcahi   bhikkhave   dhammehi   samannāgato   thero   bhikkhu  sabrahmacārīnaṃ
piyo  ca  hoti  manāpo  ca  garu ca bhāvanīyo ca katamehi pañcahi khamo hoti
rūpānaṃ   khamo  saddānaṃ  khamo  gandhānaṃ  khamo  rasānaṃ  khamo  phoṭṭhabbānaṃ
imehi kho .pe.
     [86]   Pañcahi   bhikkhave   dhammehi   samannāgato   thero  bhikkhu
sabrahmacārīnaṃ  piyo  ca  hoti  manāpo  ca  garu  ca  bhāvanīyo ca katamehi
pañcahi      atthapaṭisambhidāppatto      hoti      dhammapaṭisambhidāppatto
hoti      niruttipaṭisambhidāppatto     hoti     paṭibhāṇapaṭisambhidāppatto
@Footnote: 1 Yu. anottāpi .  2 Po. hiriko .  3 Yu. ottāpī.
Hoti    yāni   tāni   sabrahmacārīnaṃ   uccāvacāni   kiṃkaraṇīyāni   tattha
dakkho    hoti    analaso   tatrupāyāya   vīmaṃsāya   samannāgato   alaṃ
kātuṃ alaṃ saṃvidhātuṃ imehi kho .pe.
     [87]  Pañcahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  thero sabrahmacārīnaṃ
piyo   ca   hoti   manāpo  ca  garu  ca  bhāvanīyo  ca  katamehi  pañcahi
sīlavā    hoti    pātimokkhasaṃvarasaṃvuto    viharati   ācāragocarasampanno
aṇumattesu    vajjesu    bhayadassāvī    samādāya   sikkhati   sikkhāpadesu
bahussuto   hoti   sutadharo  sutasannicayo  ye  te  dhammā  ādikalyāṇā
majjhekalyāṇā    pariyosānakalyāṇā   sātthaṃ   sabyañjanaṃ   kevalaparipuṇṇaṃ
parisuddhaṃ   brahmacariyaṃ   abhivadanti   tathārūpāssa  dhammā  bahussutā  honti
dhatā  vacasā  paricitā  manasānupekkhitā  diṭṭhiyā suppaṭividdhā kalyāṇavāco
hoti   kalyāṇavākkaraṇo   poriyā   vācāya   samannāgato   vissaṭṭhāya
anelagaḷāya   atthassa  viññāpaniyā  catunnaṃ  jhānānaṃ  ābhicetasikānaṃ  1-
diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ   nikāmalābhī  hoti  akicchalābhī  akasiralābhī  āsavānaṃ
khayā   anāsavaṃ  cetovimuttiṃ  paññāvimuttiṃ  diṭṭheva  dhamme  sayaṃ  abhiññā
sacchikatvā   upasampajja   viharati   imehi  kho  bhikkhave  pañcahi  dhammehi
samannāgato  thero  bhikkhu  sabrahmacārīnaṃ  piyo  ca  hoti  manāpo ca garu
ca bhāvanīyo cāti.
     [88]   Pañcahi   bhikkhave   dhammehi   samannāgato   thero  bhikkhu
@Footnote: 1 Yu. abhicetasikānaṃ.
Bahujanāhitāya   paṭipanno   hoti  bahujanāsukhāya  bahuno  janassa  anatthāya
ahitāya   dukkhāya  devamanussānaṃ  katamehi  pañcahi  thero  hoti  rattaññū
cirapabbajito   ñāto   hoti   yasassī   sagahaṭṭhapabbajitānaṃ  bahujanaparivāro
lābhī       hoti      cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ
bahussuto   hoti   sutadharo   sutasannicayo   .pe.  diṭṭhiyā  suppaṭividdhā
micchādiṭṭhiko   hoti  viparītadassano  so  bahujanaṃ  saddhammā  vuṭṭhāpetvā
asaddhamme   patiṭṭhāpeti   thero   bhikkhu  rattaññū  cirapabbajito  itipissa
diṭṭhānugatiṃ   āpajjanti   ñāto  thero  bhikkhu  yasassī  sagahaṭṭhapabbajitānaṃ
bahujanaparivāro   itipissa   diṭṭhānugatiṃ   āpajjanti   lābhī  thero  bhikkhu
cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ itipissa
diṭṭhānugatiṃ   āpajjanti   bahussuto   thero  bhikkhu  sutadharo  sutasannicayo
itipissa   diṭṭhānugatiṃ   āpajjanti  imehi  kho  bhikkhave  pañcahi  dhammehi
samannāgato   thero  bhikkhu  bahujanāhitāya  paṭipanno  hoti  bahujanāsukhāya
bahuno        janassa        anatthāya        ahitāya       dukkhāya
devamanussānaṃ.
     {88.1}   Pañcahi   bhikkhave   dhammehi  samannāgato  thero  bhikkhu
bahujanahitāya   paṭipanno   hoti   bahujanasukhāya   bahuno   janassa  atthāya
hitāya   sukhāya   devamanussānaṃ   katamehi  pañcahi  thero  hoti  rattaññū
cirapabbajito   ñāto   hoti   yasassī   sagahaṭṭhapabbajitānaṃ  bahujanaparivāro
lābhī       hoti      cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ
Bahussuto   hoti   sutadharo   sutasannicayo   .pe.  diṭṭhiyā  suppaṭividdhā
sammādiṭṭhiko  hoti  aviparītadassano  so  bahujanaṃ  asaddhammā vuṭṭhāpetvā
saddhamme   patiṭṭhāpeti   thero   bhikkhu   rattaññū  cirapabbajito  itipissa
diṭṭhānugatiṃ   āpajjanti   ñāto  thero  bhikkhu  yasassī  sagahaṭṭhapabbajitānaṃ
bahujanaparivāro   itipissa   diṭṭhānugatiṃ   āpajjanti   lābhī  thero  bhikkhu
cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ itipissa
diṭṭhānugatiṃ   āpajjanti   bahussuto   thero  bhikkhu  sutadharo  sutasannicayo
itipissa   diṭṭhānugatiṃ   āpajjanti  imehi  kho  bhikkhave  pañcahi  dhammehi
samannāgato   thero   bhikkhu   bahujanahitāya  paṭipanno  hoti  bahujanasukhāya
bahuno janassa atthāya hitāya sukhāya devamanussānanti.
     [89]   Pañcime   bhikkhave   dhammā  sekhassa  bhikkhuno  parihānāya
saṃvattanti   katame   pañca   kammārāmatā   bhassārāmatā   niddārāmatā
saṅgaṇikārāmatā   yathāvimuttaṃ  cittaṃ  na  paccavekkhati  ime  kho  bhikkhave
pañca   dhammā   sekhassa   bhikkhuno   parihānāya   saṃvattanti  .  pañcime
bhikkhave   dhammā  sekhassa  bhikkhuno  aparihānāya  saṃvattanti  katame  pañca
na  kammārāmatā  na  bhassārāmatā  na  niddārāmatā  na saṅgaṇikārāmatā
yathāvimuttaṃ  cittaṃ  paccavekkhati  ime  kho  bhikkhave  pañca  dhammā sekhassa
bhikkhuno aparihānāya saṃvattantīti.
     [90]   Pañcime   bhikkhave   dhammā  sekhassa  bhikkhuno  parihānāya
saṃvattanti   katame   pañca   idha  bhikkhave  sekho  bhikkhu  bahukicco  hoti
Bahukaraṇīyo   abyatto   1-   kiṃkaraṇīyesu  riñcati  paṭisallānaṃ  nānuyuñjati
ajjhattaṃ   cetosamathaṃ   ayaṃ   bhikkhave   paṭhamo  dhammo  sekhassa  bhikkhuno
parihānāya  saṃvattati  .  puna  caparaṃ  bhikkhave  sekho  bhikkhu  appamattakena
kammena   divasaṃ   atināmeti   riñcati   paṭisallānaṃ   nānuyuñjati  ajjhattaṃ
cetosamathaṃ   ayaṃ   bhikkhave  dutiyo  dhammo  sekhassa  bhikkhuno  parihānāya
saṃvattati   .   puna   caparaṃ   bhikkhave   sekho   bhikkhu   saṃsaṭṭho  viharati
sagahaṭṭhapabbajitehi     2-     ananulomikena     gihisaṃsaggena     riñcati
paṭisallānaṃ   nānuyuñjati   ajjhattaṃ   cetosamathaṃ   ayaṃ   bhikkhave   tatiyo
dhammo sekhassa bhikkhuno parihānāya saṃvattati.
     {90.1}   Puna   caparaṃ   bhikkhave   sekho  bhikkhu  atikālena  3-
gāmaṃ    pavisati   atidivā   paṭikkamati   riñcati   paṭisallānaṃ   nānuyuñjati
ajjhattaṃ   cetosamathaṃ   ayaṃ   bhikkhave  catuttho  dhammo  sekhassa  bhikkhuno
parihānāya   saṃvattati  .  puna  caparaṃ  bhikkhave  sekho  bhikkhu  yāyaṃ  kathā
abhisallekhikā      cetovivaraṇasappāyā      seyyathīdaṃ      appicchakathā
santuṭṭhikathā    pavivekakathā    asaṃsaggakathā    viriyārambhakathā    sīlakathā
samādhikathā       paññākathā       vimuttikathā      vimuttiñāṇadassanakathā
evarūpiyā   kathāya   na   nikāmalābhī  hoti  kicchalābhī  kasiralābhī  [4]-
riñcati   paṭisallānaṃ   nānuyuñjati   ajjhattaṃ   cetosamathaṃ   ayaṃ   bhikkhave
pañcamo   dhammo   sekhassa  bhikkhuno  parihānāya  saṃvattati  .  ime  kho
bhikkhave pañca dhammā sekhassa bhikkhuno parihānāya saṃvattanti.
     {90.2}    Pañcime    bhikkhave    dhammā    sekhassa    bhikkhuno
aparihānāya    saṃvattanti    katame    pañca    idha    bhikkhave   sekho
@Footnote: 1 Ma. viyatto. Yu. byatto .  2 Ma. gahaṭṭhapabbajitehi .  3 Ma. akālena.
@4 Ma. na akicchalābhī na akasiralābhī.
Bhikkhu   na   bahukicco   hoti   na   bahukaraṇīyo  byatto  kiṃkaraṇīyesu  na
riñcati    paṭisallānaṃ   anuyuñjati   ajjhattaṃ   cetosamathaṃ   ayaṃ   bhikkhave
paṭhamo   dhammo   sekhassa  bhikkhuno  aparihānāya  saṃvattati  .  puna  caparaṃ
bhikkhave   sekho  bhikkhu  na  appamattakena  kammena  divasaṃ  atināmeti  na
riñcati    paṭisallānaṃ   anuyuñjati   ajjhattaṃ   cetosamathaṃ   ayaṃ   bhikkhave
dutiyo   dhammo   sekhassa  bhikkhuno  aparihānāya  saṃvattati  .  puna  caparaṃ
bhikkhave  sekho  bhikkhu  asaṃsaṭṭho  viharati  sagahaṭṭhapabbajitehi  ananulomikena
gihisaṃsaggena   na   riñcati   paṭisallānaṃ   anuyuñjati   ajjhattaṃ  cetosamathaṃ
ayaṃ bhikkhave tatiyo dhammo sekhassa bhikkhuno aparihānāya saṃvattati.
     {90.3}  Puna  caparaṃ  bhikkhave sekho bhikkhu na atikālena gāmaṃ pavisati
nātidivā    paṭikkamati    na   riñcati   paṭisallānaṃ   anuyuñjati   ajjhattaṃ
cetosamathaṃ   ayaṃ  bhikkhave  catuttho  dhammo  sekhassa  bhikkhuno aparihānāya
saṃvattati  .  puna  caparaṃ  bhikkhave  sekho  bhikkhu  yāyaṃ  kathā abhisallekhikā
cetovivaraṇasappāyā   seyyathīdaṃ   appicchakathā   santuṭṭhikathā  pavivekakathā
asaṃsaggakathā   viriyārambhakathā  sīlakathā  samādhikathā  paññākathā  vimuttikathā
vimuttiñāṇadassanakathā   evarūpiyā   kathāya   nikāmalābhī  hoti  akicchalābhī
akasiralābhī na riñcati paṭisallānaṃ anuyuñjati ajjhattaṃ cetosamathaṃ
     {90.4}  ayaṃ  bhikkhave  pañcamo dhammo sekhassa bhikkhuno aparihānāya
saṃvattati  .  ime  kho  bhikkhave  pañca dhammā sekhassa bhikkhuno aparihānāya
saṃvattantīti.
                    Theravaggo catuttho.
                        Tassuddānaṃ
         rajanīyaṃ 1- vītarāgo           kuhakosaddhaakkhamo 2-
         paṭisambhidā ca sīlena         thero sekhāpare duveti.
                      -----------
                     Kakudhavaggo pañcamo
     [91]   Pañcimā   bhikkhave   sampadā  katamā  pañca  saddhāsampadā
sīlasampadā      sutasampadā     cāgasampadā     paññāsampadā     imā
kho bhikkhave pañca sampadāti.
     [92]   Pañcimā   bhikkhave   sampadā   katamā   pañca  sīlasampadā
samādhisampadā    paññāsampadā    vimuttisampadā    vimuttiñāṇadassanasampadā
imā kho bhikkhave pañca sampadāti.
     [93]   Pañcimāni  bhikkhave  aññābyākaraṇāni  3-  katamāni  pañca
mandattā    momūhattā    aññaṃ    byākaroti   pāpiccho   icchāpakato
aññaṃ     byākaroti    ummādā    cittakkhepā    aññaṃ    byākaroti
adhimānena   aññaṃ   byākaroti   sammadeva   aññaṃ   byākaroti   imāni
kho bhikkhave pañca aññābyākaraṇānīti.
     [94]    Pañcime   bhikkhave   phāsuvihārā   katame   pañca   idha
bhikkhave   bhikkhu   vivicceva   kāmehi   .pe.   paṭhamaṃ  jhānaṃ  upasampajja
viharati   vitakkavicārānaṃ  vūpasamā  .pe.  dutiyaṃ  jhānaṃ  upasampajja  viharati
@Footnote: 1 Ma. Yu. rajanīyo .  2 Ma. kuhakāssaddhaakkhamā .  3 Po. aññabyākaraṇāni.
Pītiyā   ca   virāgā   .pe.   tatiyaṃ  jhānaṃ  upasampajja  viharati  sukhassa
ca   pahānā  .pe.  catutthaṃ  jhānaṃ  upasampajja  viharati  āsavānañca  1-
khayā   anāsavaṃ  cetovimuttiṃ  paññāvimuttiṃ  diṭṭheva  dhamme  sayaṃ  abhiññā
sacchikatvā upasampajja viharati ime kho bhikkhave pañca phāsuvihārāti.
     [95]   Pañcahi   bhikkhave  dhammehi  samannāgato  bhikkhu  nacirasseva
akuppaṃ  paṭivijjhati  katamehi  pañcahi  idha bhikkhave bhikkhu atthapaṭisambhidāppatto
hoti    dhammapaṭisambhidāppatto    hoti    niruttipaṭisambhidāppatto   hoti
paṭibhāṇapaṭisambhidāppatto     hoti    yathāvimuttaṃ    cittaṃ    paccavekkhati
imehi   kho   bhikkhave   pañcahi  dhammehi  samannāgato  bhikkhu  nacirasseva
akuppaṃ paṭivijjhatīti.
     [96]  Pañcahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  bhikkhu ānāpānassatiṃ
āsevanto     nacirasseva    akuppaṃ    paṭivijjhati    katamehi    pañcahi
idha   bhikkhave   bhikkhu   appaṭṭho   hoti  appakicco  subharo  susantoso
jīvitaparikkhāresu   appāhāro   hoti  anodarikattaṃ  anuyutto  appamiddho
hoti    jāgariyaṃ   anuyutto   bahussuto   hoti   sutadharo   sutasannicayo
ye   te   dhammā   ādikalyāṇā   majjhekalyāṇā   pariyosānakalyāṇā
sātthaṃ      sabyañjanaṃ      kevalaparipuṇṇaṃ      parisuddhaṃ      brahmacariyaṃ
abhivadanti   tathārūpāssa  dhammā  bahussutā  honti  dhatā  vacasā  paricitā
manasānupekkhitā   diṭṭhiyā   suppaṭividdhā   yathāvimuttaṃ  cittaṃ  paccavekkhati
@Footnote: 1 Ma. Yu. āsavānaṃ khayā.
Imehi  kho  bhikkhave  pañcahi  dhammehi  samannāgato  bhikkhu  ānāpānassatiṃ
āsevanto nacirasseva akuppaṃ paṭivijjhatīti.
     [97]  Pañcahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  bhikkhu ānāpānassatiṃ
bhāvento     nacirasseva     akuppaṃ    paṭivijjhati    katamehi    pañcahi
idha   bhikkhave   bhikkhu   appaṭṭho   hoti  appakicco  subharo  susantoso
jīvitaparikkhāresu     appāhāro     hoti     anodarikattaṃ    anuyutto
appamiddho    hoti   jāgariyaṃ   anuyutto   yāyaṃ   kathā   abhisallekhikā
cetovivaraṇasappāyā       seyyathīdaṃ      appicchakathā      santuṭṭhikathā
pavivekakathā     asaṃsaggakathā    viriyārambhakathā    sīlakathā    samādhikathā
paññākathā       vimuttikathā       vimuttiñāṇadassanakathā      evarūpiyā
kathāya    nikāmalābhī    hoti    akicchalābhī    akasiralābhī    yathāvimuttaṃ
cittaṃ   paccavekkhati   imehi  kho  bhikkhave  pañcahi  dhammehi  samannāgato
bhikkhu ānāpānassatiṃ bhāvento nacirasseva akuppaṃ paṭivijjhatīti.
     [98]  Pañcahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  bhikkhu ānāpānassatiṃ
bahulīkaronto    nacirasseva    akuppaṃ    paṭivijjhati    katamehi    pañcahi
idha   bhikkhave   bhikkhu   appaṭṭho   hoti  appakicco  subharo  susantoso
jīvitaparikkhāresu     appāhāro     hoti     anodarikattaṃ    anuyutto
appamiddho   hoti   jāgariyaṃ  anuyutto  āraññako  hoti  pantasenāsano
yathāvimuttaṃ   cittaṃ   paccavekkhati   imehi  kho  bhikkhave  pañcahi  dhammehi
Samannāgato     bhikkhu     ānāpānassatiṃ    bahulīkaronto    nacirasseva
akuppaṃ paṭivijjhatīti.
     [99]  Sīho  bhikkhave migarājā sāyaṇhasamayaṃ āsayā nikkhamati āsayā
nikkhamitvā   vijambhati   vijambhitvā   samantā  catuddisā  1-  anuviloketi
samantā  catuddisā  1-  anuviloketvā  tikkhattuṃ  sīhanādaṃ  nadati  tikkhattuṃ
sīhanādaṃ   naditvā   gocarāya   pakkamati   so   hatthissa   cepi  pahāraṃ
deti   sakkaccaññeva   pahāraṃ  deti  no  asakkaccaṃ  mahīsassa  2-  cepi
pahāraṃ   deti   sakkaccaññeva   pahāraṃ   deti   no   asakkaccaṃ  gavassa
cepi   pahāraṃ  deti  sakkaccaññeva  pahāraṃ  deti  no  asakkaccaṃ  dipissa
cepi   pahāraṃ   deti   sakkaccaññeva   pahāraṃ   deti   no   asakkaccaṃ
khuddakānañcepi    pāṇānaṃ    pahāraṃ    deti   antamaso   sasaviḷārānaṃpi
sakkaccaññeva   pahāraṃ   deti  no  asakkaccaṃ  taṃ  kissa  hetu  mā  me
yoggapatho   nassāti   .   sīhoti  kho  bhikkhave  tathāgatassetaṃ  adhivacanaṃ
arahato   sammāsambuddhassa   yaṃ   kho  bhikkhave  tathāgato  parisāya  dhammaṃ
deseti   idamassa   hoti   sīhanādasmiṃ   bhikkhūnañcepi  bhikkhave  tathāgato
dhammaṃ  deseti  sakkaccaññeva  2-  tathāgato  dhammaṃ  deseti no asakkaccaṃ
bhikkhunīnañcepi    bhikkhave    tathāgato    dhammaṃ   deseti   sakkaccaññeva
tathāgato   dhammaṃ   deseti   no   asakkaccaṃ   upāsakākañcepi  bhikkhave
tathāgato   dhammaṃ   deseti   sakkaccaññeva   tathāgato   dhammaṃ   deseti
no   asakkaccaṃ   upāsikānañcepi   bhikkhave   tathāgato   dhammaṃ  deseti
@Footnote: 1 Ma. catuddisaṃ .  2 Ma. mahiṃsassa.
Sakkaccaññeva   tathāgato  dhammaṃ  deseti  no  asakkaccaṃ  puthujjanānañcepi
bhikkhave    tathāgato   dhammaṃ   deseti   antamaso   annabhāranesādānaṃpi
sakkaccaññeva   tathāgato  dhammaṃ  deseti  no  asakkaccaṃ  taṃ  kissa  hetu
dhammagaru bhikkhave tathāgato dhammagāravoti.
     [100]   Ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  kosambiyaṃ  viharati  ghositārāme .
Tena   kho   pana   samayena   kakudho   nāma   koḷiyaputto   āyasmato
mahāmoggallānassa     upaṭṭhāko     adhunā     kālakato     aññataraṃ
manomayaṃ   kāyaṃ   upapanno   tassa   evarūpo   attabhāvapaṭilābho  hoti
seyyathāpi   nāma  dve  vā  tīṇi  vā  māgadhakāni  1-  gāmakkhettāni
so   tena   attabhāvapaṭilābhena   neva  attānaṃ  byābādheti  no  paraṃ
byābādheti.
     {100.1}  Athakho  kakudho  devaputto yenāyasmā mahāmoggallāno
tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   āyasmantaṃ   mahāmoggallānaṃ  abhivādetvā
ekamantaṃ   aṭṭhāsi  ekamantaṃ  ṭhito  kho  kakudho  devaputto  āyasmantaṃ
mahāmoggallānaṃ   etadavoca   devadattassa   bhante   evarūpaṃ  icchāgataṃ
uppajji   ahaṃ   bhikkhusaṅghaṃ   pariharissāmīti   sahacittuppādā   ca   bhante
devadatto  tassā  iddhiyā  parihīnoti  idamavoca  kakudho  devaputto  idaṃ
vatvā   āyasmantaṃ   mahāmoggallānaṃ   abhivādetvā   padakkhiṇaṃ   katvā
tatthevantaradhāyi   .   athakho  āyasmā  mahāmoggallāno  yena  bhagavā
@Footnote: 1 Yu. māgadhikāni.
Tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ   abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi
ekamantaṃ  nisinno  kho  āyasmā  mahāmoggallāno  bhagavantaṃ  etadavoca
kakudho   nāma   bhante   koḷiyaputto  mamaṃ  upaṭṭhāko  adhunā  kālakato
aññataraṃ  manomayaṃ  kāyaṃ  upapanno  [1]- tassa evarūpo attabhāvapaṭilābho
seyyathāpi   nāma   dve   vā   tīṇi   vā  māgadhakāni  gāmakkhettāni
so   tena   attabhāvapaṭilābhena   neva  attānaṃ  byābādheti  no  paraṃ
byābādheti.
     {100.2}  Athakho  bhante  kakudho  devaputto  yenāhaṃ tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā   maṃ   abhivādetvā   ekamantaṃ   aṭṭhāsi  ekamantaṃ  ṭhito
kho  bhante  kakudho  devaputto  maṃ  etadavoca devadattassa bhante evarūpaṃ
icchāgataṃ    uppajji    ahaṃ   bhikkhusaṅghaṃ   pariharissāmīti   sahacittuppādā
ca  bhante  devadatto  tassā  iddhiyā  parihīnoti  idamavoca bhante kakudho
devaputto idaṃ vatvā maṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyīti.
     {100.3}  Kiṃ  pana te moggallāna kakudho devaputto cetasā ceto
paricca  vidito  yaṅkiñci  kakudho  devaputto  bhāsati   sabbantaṃ tatheva hoti
no  aññathāti  cetasā  ceto  paricca vidito me bhante kakudho devaputto
yaṅkiñci  kakudho  devaputto  bhāsati  sabbantaṃ  tatheva hoti no aññathāti.
Rakkhassetaṃ  moggallāna  vācaṃ  idāni  so  moghapuriso  attanāva attānaṃ
pātukarissati.
@Footnote: 1 Ma. hoti.
     {100.4}   Pañcime   moggallāna  satthāro  santo  saṃvijjamānā
lokasmiṃ  katame  pañca  idha  moggallāna  ekacco  satthā  aparisuddhasīlo
samāno   parisuddhasīlomhīti   paṭijānāti   parisuddhaṃ   me  sīlaṃ  pariyodātaṃ
asaṅkiliṭṭhanti   tamenaṃ   sāvakā   evaṃ  jānanti  ayaṃ  kho  bhavaṃ  satthā
aparisuddhasīlo    samāno   parisuddhasīlomhīti   paṭijānāti   parisuddhaṃ   me
sīlaṃ  pariyodātaṃ  asaṅkiliṭṭhanti  mayañceva  kho pana gihīnaṃ ārocessāma 1-
nāssassa   manāpaṃ   yaṃ   kho  panassa  amanāpaṃ  kathaṃ  nu  2-  mayaṃ  tena
samudācareyyāma    sammannati    kho   pana   cīvarapiṇḍapātasenāsanagilāna-
paccayabhesajjaparikkhārena  yaṃ  tumo  karissati  tumova  tena  paññāyissatīti
evarūpaṃ  kho  moggallāna  satthāraṃ  sāvakā  sīlato  rakkhanti evarūpo ca
pana satthā sāvakehi sīlato rakkhaṃ paccāsiṃsati.
     {100.5}  Puna  caparaṃ  moggallāna idhekacco satthā aparisuddhājīvo
samāno    parisuddhājīvomhīti    paṭijānāti    parisuddho   me   ājīvo
pariyodāto  asaṅkiliṭṭhoti  tamenaṃ  sāvakā  evaṃ  jānanti  ayaṃ  kho bhavaṃ
satthā     aparisuddhājīvo    samāno    parisuddhājīvomhīti    paṭijānāti
parisuddho   me  ājīvo  pariyodāto  asaṅkiliṭṭhoti  mayañceva  kho  pana
gihīnaṃ  āroceyyāma  nāssassa  manāpaṃ  yaṃ  kho panassa amanāpaṃ kathaṃ nu 2-
mayaṃ   tena  samudācareyyāma  sammannati  kho  pana  cīvarapiṇḍapātasenāsana-
gilānapaccayabhesajjaparikkhārena    yaṃ    tumo   karissati   tumova   tena
@Footnote: 1 Ma. Yu. āroceyyāma .  2 Ma. naṃ.
Paññāyissatīti   evarūpaṃ   kho   moggallāna  satthāraṃ  sāvakā  ājīvato
rakkhanti evarūpo ca pana satthā sāvakehi ājīvato rakkhaṃ paccāsiṃsati.
     {100.6} Puna caparaṃ moggallāna idhekacco satthā aparisuddhadhammadesano
samāno   parisuddhadhammadesanomhīti  paṭijānāti  parisuddhā  me  dhammadesanā
pariyodātā  asaṅkiliṭṭhāti  tamenaṃ  sāvakā  evaṃ  jānanti  ayaṃ  kho bhavaṃ
satthā      aparisuddhadhammadesano     samāno     parisuddhadhammadesanomhīti
paṭijānāti   parisuddhā   me   dhammadesanā   pariyodātā   asaṅkiliṭṭhāti
mayañceva   kho   pana   gihīnaṃ  āroceyyāma  nāssassa  manāpaṃ  yaṃ  kho
panassa   amanāpaṃ   kathaṃ   nu  1-  mayaṃ  tena  samudācareyyāma  sammannati
kho        pana       cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārena
yaṃ    tumo    karissati   tumova   tena   paññāyissatīti   evarūpaṃ   kho
moggallāna    satthāraṃ    sāvakā   dhammadesanato   rakkhanti   evarūpo
ca pana satthā sāvakehi dhammadesanato rakkhaṃ paccāsiṃsati.
     {100.7} Puna caparaṃ moggallāna idhekacco satthā aparisuddhaveyyākaraṇo
samāno   parisuddhaveyyākaraṇomhīti  paṭijānāti  parisuddhaṃ  me  veyyākaraṇaṃ
pariyodātaṃ  asaṅkiliṭṭhanti  tamenaṃ  sāvakā  evaṃ  jānanti  ayaṃ  kho  bhavaṃ
satthā     aparisuddhaveyyākaraṇo     samāno    parisuddhaveyyākaraṇomhīti
paṭijānāti    parisuddhaṃ    me   veyyākaraṇaṃ   pariyodātaṃ   asaṅkiliṭṭhanti
mayañceva   kho   pana   gihīnaṃ  āroceyyāma  nāssassa  manāpaṃ  yaṃ  kho
panassa   amanāpaṃ   kathaṃ   nu  1-  mayaṃ  tena  samudācareyyāma  sammannati
kho        pana       cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārena
@Footnote: 1 Ma. naṃ.
Yaṃ  tumo  karissati  tumova  tena  paññāyissatīti  evarūpaṃ  kho moggallāna
satthāraṃ   sāvakā   veyyākaraṇato   rakkhanti  evarūpo  ca  pana  satthā
sāvakehi veyyākaraṇato rakkhaṃ paccāsiṃsati.
     {100.8}  Puna  caparaṃ  moggallāna  idhekacco  satthā  aparisuddha-
ñāṇadassano      samāno      parisuddhañāṇadassanomhīti      paṭikhānāti
parisuddhaṃ   me   ñāṇadassanaṃ   pariyodātaṃ   asaṅkiliṭṭhanti  tamenaṃ  sāvakā
evaṃ   jānanti   ayaṃ   kho   bhavaṃ  satthā  aparisuddhañāṇadassano  samāno
parisuddhañāṇadassanomhīti     paṭijānāti     parisuddhaṃ    me    ñāṇadassanaṃ
pariyodātaṃ   asaṅkiliṭṭhanti   mayañceva   kho   pana  gihīnaṃ  āroceyyāma
nāssassa  manāpaṃ yaṃ kho panassa amanāpaṃ kathaṃ nu 1- mayaṃ tena samudācareyyāma
sammannati   kho   pana   cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārena
yaṃ  tumo  karissati  tumova  tena  paññāyissatīti  evarūpaṃ kho moggallāna
satthāraṃ   sāvakā   ñāṇadassanato   rakkhanti   evarūpo  ca  pana  satthā
sāvakehi ñāṇadassanato rakkhaṃ paccāsiṃsati.
     {100.9}  Ime  kho  [2]-  moggallāna  pañca  satthāro santo
saṃvijjamānā   lokasmiṃ   .  ahaṃ  kho  moggallāna  parisuddhasīlo  samāno
parisuddhasīlomhīti     paṭijānāmi    parisuddhaṃ    me    sīlaṃ    pariyodātaṃ
asaṅkiliṭṭhanti   na  ca  maṃ  sāvakā  sīlato  rakkhanti  na  cāhaṃ  sāvakehi
sīlato   rakkhaṃ  paccāsiṃsāmi  .  parisuddhājīvo  samāno  parisuddhājīvomhīti
paṭijānāmi    parisuddho    me    ājīvo   pariyodāto   asaṅkiliṭṭhoti
na    ca    maṃ   sāvakā   ājīvato   rakkhanti   na   cāhaṃ   sāvakehi
@Footnote: 1 Ma. naṃ .  2 Ma. Yu. pana.
Ājīvato    rakkhaṃ    paccāsiṃsāmi    .    parisuddhadhammadesano   samāno
parisuddhadhammadesanomhīti    paṭijānāmi    parisuddhā    me    dhammadesanā
pariyodātā  asaṅkiliṭṭhāti  na  ca maṃ sāvakā dhammadesanato rakkhanti na cāhaṃ
sāvakehi   dhammadesanato   rakkhaṃ   paccāsiṃsāmi   .  parisuddhaveyyākaraṇo
samāno   parisuddhaveyyākaraṇomhīti  paṭijānāmi  parisuddhaṃ  me  veyyākaraṇaṃ
pariyodātaṃ    asaṅkiliṭṭhanti    na    ca   maṃ   sāvakā   veyyākaraṇato
rakkhanti   na   cāhaṃ   sāvakehi   veyyākaraṇato  rakkhaṃ  paccāsiṃsāmi .
Parisuddhañāṇadassano     samāno     parisuddhañāṇadassanomhīti    paṭijānāmi
parisuddhaṃ   me  ñāṇadassanaṃ  pariyodātaṃ  asaṅkiliṭṭhanti  na  ca  maṃ  sāvakā
ñāṇadassanato    rakkhanti   na   cāhaṃ   sāvakehi   ñāṇadassanato   rakkhaṃ
paccāsiṃsāmīti.
                    Kakudhavaggo pañcamo.
                        Tassuddānaṃ
        dve sampadā byākaraṇaṃ      phāsukuppena pañcamaṃ 1-
        sutaṃ kathañca araññaṃ            sīhakakudhena te dasāti 2-.
                  Dutiyo paṇṇāsako samatto.
                      -----------
@Footnote: 1 Ma. phāsuakuppapañcamaṃ .  2 Ma. ... kathā āraññako sīho ca kakdho dasāti.
                      Tatiyapaṇṇāsako
                    phāsuvihāravaggo paṭhamo
     [101]   Pañcime   bhikkhave   sekhavesārajjakaraṇā  dhammā  katame
pañca   idha   bhikkhave   bhikkhu   saddho   hoti   sīlavā  hoti  bahussuto
hoti   āraddhaviriyo   hoti   paññavā  hoti  .  yaṃ  kho  1-  bhikkhave
assaddhassa   sārajjaṃ   hoti   saddhassa   taṃ  sārajjaṃ  na  hoti  tasmāyaṃ
dhammo   sekhavesārajjakaraṇo   .  yaṃ  bhikkhave  dussīlassa  sārajjaṃ  hoti
sīlavato  taṃ  sārajjaṃ  na  hoti  tasmāyaṃ  dhammo  sekhavesārajjakaraṇo .
Yaṃ   bhikkhave   appassutassa   sārajjaṃ   hoti   bahussutassa   taṃ  sārajjaṃ
na  hoti  tasmāyaṃ  dhammo  sekhavesārajjakaraṇo  .  yaṃ  bhikkhave  kusītassa
sārajjaṃ   hoti   āraddhaviriyassa  taṃ  sārajjaṃ  na  hoti  tasmāyaṃ  dhammo
sekhavesārajjakaraṇo    .   yaṃ   bhikkhave   duppaññassa   sārajjaṃ   hoti
paññavato  taṃ  sārajjaṃ  na  hoti  tasmāyaṃ  dhammo  sekhavesārajjakaraṇo.
Ime kho bhikkhave pañca sekhavesārajjakaraṇā dhammāti.
     [102]  Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu ussaṅkitaparisaṅkito
hoti      pāpabhikkhūti     api     akuppadhammo     katamehi     pañcahi
idha  bhikkhave  bhikkhu  vesiyagocaro  2-  vā  hoti vidhavāgocaro vā hoti
thullakumārīgocaro   vā   hoti   paṇḍakagocaro  vā  hoti  bhikkhunīgocaro
vā   hoti   imehi   kho  bhikkhave  pañcahi  dhammehi  samannāgato  bhikkhu
@Footnote: 1 Ma. Yu. khosaddo natthi .  2 Po. Ma. vesiyāgocaro.
Ussaṅkitaparisaṅkito hoti pāpabhikkhūti api akuppadhammoti.
     [103]  Pañcahi  bhikkhave  aṅgehi  samannāgato  mahācoro  sandhiṃpi
chindati  nillopaṃpi  harati  ekāgārikaṃpi  karoti  paripanthepi  tiṭṭhati katamehi
pañcahi  idha  bhikkhave  mahācoro  visamanissito  ca  hoti  gahananissito  ca
balavanissito ca bhogacāgī ca ekacārī ca.
     {103.1}   Kathañca   bhikkhave  mahācoro  visamanissito  hoti  idha
bhikkhave   mahācoro   nadīviduggaṃ   vā   nissito  hoti  pabbatavisamaṃ  vā
evaṃ kho bhikkhave mahācoro visamanissito hoti.
     {103.2}   Kathañca   bhikkhave  mahācoro  gahananissito  hoti  idha
bhikkhave    mahācoro    tiṇagahanaṃ    vā    nissito   hoti   rukkhagahanaṃ
vā   rodhaṃ  1-  vā  mahāvanasaṇḍaṃ  vā  evaṃ  kho  bhikkhave  mahācoro
gahananissito hoti.
     {103.3}    Kathañca   bhikkhave   mahācoro   balavanissito   hoti
idha   bhikkhave   mahācoro  rājānaṃ  vā  rājamahāmattānaṃ  vā  nissito
hoti   tassa   evaṃ  hoti  sace  maṃ  koci  kiñci  vakkhati  ime  [2]-
rājāno   vā  rājamahāmattā  vā  pariyodhāya  atthaṃ  bhaṇissantīti  sace
naṃ   koci  kiñci  āha  tyassa  3-  rājāno  vā  rājamahāmattā  vā
pariyodhāya   atthaṃ   bhaṇanti  evaṃ  kho  bhikkhave  mahācoro  balavanissito
hoti.
     {103.4}  Kathañca  bhikkhave  mahācoro  bhogacāgī hoti idha bhikkhave
mahācoro  aḍḍho  hoti  mahaddhano  mahābhogo  tassa  evaṃ  hoti  sace
maṃ    koci   kiñci   vakkhati   ito   bhogena   paṭisantharissāmīti   sace
@Footnote: 1 Sī. godhaṃ vā .  2 Ma. me .  3 Po. Ma. Yu. tyāssa. īdisaṭṭhāne īdisameva.
Naṃ  koci  kiñci  āha  tato  1-  bhogena  paṭisantharati  evaṃ kho bhikkhave
mahācoro bhogacāgī hoti.
     {103.5}  Kathañca  bhikkhave  mahācoro  ekacārī hoti idha bhikkhave
mahācoro  ekako  niggahaṇāni  2-  kattā  hoti  taṃ kissa hetu mā me
guyhamantā   bahiddhā   sambhedaṃ  agamaṃsūti  evaṃ  kho  bhikkhave  mahācoro
ekacārī  hoti  .  imehi kho bhikkhave pañcahaṅgehi samannāgato mahācoro
sandhiṃpi chindati nillopaṃpi harati ekāgārikaṃpi karoti paripanthepi tiṭṭhati.
     {103.6}   Evameva  kho  bhikkhave  pañcahi  dhammehi  samannāgato
pāpabhikkhu  khataṃ  upahataṃ  attānaṃ  pariharati  sāvajjo  ca  hoti  sānuvajjo
viññūnaṃ   3-   bahuñca   apuññaṃ   pasavati   katamehi  pañcahi  idha  bhikkhave
pāpabhikkhu   visamanissito   ca   hoti   gahananissito   ca  balavanissito  ca
bhogacāgī ca ekacārī ca.
     {103.7}  Kathañca  bhikkhave  pāpabhikkhu visamanissito hoti idha bhikkhave
pāpabhikkhu   visamena  kāyakammena  samannāgato  hoti  visamena  vacīkammena
samannāgato   hoti  visamena  manokammena  samannāgato  hoti  evaṃ  kho
bhikkhave pāpabhikkhu visamanissito hoti.
     {103.8}   Kathañca   bhikkhave   pāpabhikkhu  gahananissito  hoti  idha
bhikkhave    pāpabhikkhu    micchādiṭṭhiko   hoti   antaggāhikāya   diṭṭhiyā
samannāgato evaṃ kho bhikkhave pāpabhikkhu gahananissito hoti.
     {103.9}   Kathañca   bhikkhave   pāpabhikkhu  balavanissito  hoti  idha
bhikkhave    pāpabhikkhu   rājānaṃ   vā   rājamahāmattānaṃ   vā   nissito
hoti  tassa  evaṃ  hoti  sace  maṃ koci kiñci vakkhati ime [4]- rājāno
@Footnote: 1 Po. ito .  2 Ma. ekakova gahaṇāni .  3 Po. sānuvajjo ca viññūnaṃ.
@ito paraṃ adisameva .  4 Ma. me.
Vā   rājamahāmattā  vā  pariyodhāya  atthaṃ  bhaṇissantīti  sace  naṃ  koci
kiñci   āha   tyassa   rājāno   vā  rājamahāmattā  vā  pariyodhāya
atthaṃ bhaṇanti evaṃ kho bhikkhave pāpabhikkhu balavanissito hoti.
     {103.10}  Kathañca  bhikkhave  pāpabhikkhu  bhogacāgī hoti idha bhikkhave
pāpabhikkhu   lābhī  hoti  cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ
tassa  evaṃ  hoti  sace  koci  kiñci vakkhati ito lābhena paṭisanthirassāmīti
sace  naṃ   koci  kiñci  āha  tato  lābhena paṭisantharati evaṃ kho bhikkhave
pāpabhikkhu bhogacāgī hoti.
     {103.11}  Kathañca  bhikkhave  pāpabhikkhu  ekacārī hoti idha bhikkhave
pāpabhikkhu   ekako   1-   paccantimesu  janapadesu  nivāsaṃ  kappeti  so
tattha   kulāni  upasaṅkamanto  lābhaṃ  labhati  evaṃ  kho  bhikkhave  pāpabhikkhu
ekacārī hoti.
     {103.12}   Imehi   kho  bhikkhave  pañcahi  dhammehi  samannāgato
pāpabhikkhu  khataṃ  upahataṃ  attānaṃ  pariharati  sāvajjo  ca  hoti  sānuvajjo
viññūnaṃ bahuñca apuññaṃ pasavatīti.
     [104]   Pañcahi   bhikkhave   dhammehi  samannāgato  bhikkhu  samaṇesu
samaṇasukhumālo    hoti    katamehi    pañcahi    idha    bhikkhave    bhikkhu
yācitova   bahulaṃ   cīvaraṃ   paribhuñjati   appaṃ   ayācito  yācitova  bahulaṃ
piṇḍapātaṃ    paribhuñjati   appaṃ   ayācito   yācitova   bahulaṃ   senāsanaṃ
paribhuñjati   appaṃ   ayācito  yācitova  bahulaṃ  gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ
paribhuñjati   appaṃ   ayācito   yehi   kho   pana   sabrahmacārīhi   saddhiṃ
@Footnote: 1 Ma. ekakova.
Viharati   tyassa   manāpeneva   bahulaṃ   kāyakammena   samudācaranti  appaṃ
amanāpena  manāpeneva  bahulaṃ  vacīkammena  samudācaranti  appaṃ  amanāpena
manāpeneva    bahulaṃ    manokammena    samudācaranti   appaṃ   amanāpena
manāpaṃyeva  [1]-  upahāraṃ  upaharanti  appaṃ  amanāpaṃ  yāni kho pana tāni
vedayitāni  pittasamuṭṭhānāni  vā  semhasamuṭṭhānāni  vā  vātasamuṭṭhānāni
vā   sannipātikāni   vā   utupariṇāmajāni   vā   visamaparihārajāni  vā
opakkamikāni  vā  kammavipākajāni  vā  tānissa  na  bahudeva  uppajjanti
appābādho   hoti  catunnaṃ  jhānānaṃ  ābhicetasikānaṃ  diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ
nikāmalābhī   hoti   akicchalābhī   akasiralābhī   āsavānaṃ   khayā  anāsavaṃ
cetovimuttiṃ   paññāvimuttiṃ   diṭṭheva   dhamme   sayaṃ  abhiññā  sacchikatvā
upasampajja   viharati   imehi  kho  bhikkhave  pañcahi  dhammehi  samannāgato
bhikkhu samaṇesu samaṇasukhumālo hoti.
     {104.1}  Yaṃ  hi  taṃ  bhikkhave  sammā  vadamāno  vadeyya samaṇesu
samaṇasukhumāloti   mameva  taṃ  bhikkhave  sammā  vadamāno  vadeyya  samaṇesu
samaṇasukhumāloti  ahaṃ  hi  2-  bhikkhave yācitova bahulaṃ cīvaraṃ paribhuñjāmi appaṃ
ayācito  yācitova  bahulaṃ  piṇḍapātaṃ  paribhuñjāmi  appaṃ ayācito yācitova
bahulaṃ    senāsanaṃ    paribhuñjāmi    appaṃ   ayācito   yācitova   bahulaṃ
gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ   paribhuñjāmi  appaṃ  ayācito  yehi  kho  pana
bhikkhūhi  saddhiṃ viharāmi te maṃ manāpeneva bahulaṃ kāyakammena samudācaranti appaṃ
@Footnote: 1 Po. bahulaṃ .  2 Po. Yu. hisaddo na dissati.
Amanāpena  manāpeneva  bahulaṃ  vacīkammena  samudācaranti  appaṃ  amanāpena
manāpeneva  bahulaṃ  manokammena  samudācaranti  appaṃ  amanāpena manāpaṃyeva
upahāraṃ   upaharanti   appaṃ   amanāpaṃ  yāni  kho  pana  tāni  vedayitāni
pittasamuṭṭhānāni     vā    semhasamuṭṭhānāni    vā    vātasamuṭṭhānāni
vā   sannipātikāni   vā   utupariṇāmajāni   vā   visamaparihārajāni  vā
opakkamikāni  vā  kammavipākajāni  vā  tāni  me  na bahudeva uppajjanti
appābādhohamasmi  catunnaṃ [1]- jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ
nikāmalābhī   akicchalābhī   akasiralābhī  āsavānaṃ  khayā  .pe.  sacchikatvā
upasampajja  viharāmi  .  yaṃ  hi taṃ bhikkhave sammā vadamāno vadeyya samaṇesu
samaṇasukhumāloti   mameva  taṃ  bhikkhave  sammā  vadamāno  vadeyya  samaṇesu
samaṇasukhumāloti.
     [105]   Pañcime   bhikkhave   phāsuvihārā   katame   pañca   idha
bhikkhave   bhikkhuno   mettaṃ   kāyakammaṃ   paccupaṭṭhitaṃ  hoti  sabrahmacārīsu
āvi   ceva  raho  ca  mettaṃ  vacīkammaṃ  paccupaṭṭhitaṃ  hoti  sabrahmacārīsu
āvi  ceva  raho  ca  mettaṃ  manokammaṃ  paccupaṭṭhitaṃ  hoti  sabrahmacārīsu
āvi  ceva  raho  ca  yāni  tāni  sīlāni  akhaṇḍāni acchiddāni asabalāni
akammāsāni        bhujissāni        viññūpasatthāni       aparāmaṭṭhāni
samādhisaṃvattanikāni     tathārūpehi     sīlehi    sīlasāmaññagato    viharati
sabrahmacārīhi  āvi  ceva  raho  ca  yāyaṃ diṭṭhi ariyā niyyānikā niyyāti
takkarassa    sammādukkhakkhayāya    tathārūpāya   diṭṭhiyā   diṭṭhisāmaññagato
@Footnote: 1 Po. Sī. kho pana. Ma. kho panasmi.
Viharati sabrahmacārīhi āvi ceva raho ca ime kho bhikkhave pañca phāsuvihārāti.
     [106]   Ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  kosambiyaṃ  viharati  ghositārāme .
Athakho   āyasmā   ānando   yena  bhagavā  tenupasaṅkami  upasaṅkamitvā
bhagavantaṃ     abhivādetvā    ekamantaṃ    nisīdi    ekamantaṃ    nisinno
kho   āyasmā   ānando   bhagavantaṃ   etadavoca   kittāvatā  nu  kho
bhante  bhikkhusaṅgho  viharanto  phāsuṃ  vihareyyāti  .  yato  kho  ānanda
bhikkhu  attanā  [1]-  sīlasampanno  hoti  no  paraṃ  adhisīle  sampavattā
ettāvatāpi kho ānanda bhikkhusaṅgho viharanto phāsuṃ vihareyyāti.
     {106.1}  Siyā  pana  bhante  aññopi  pariyāyo  yathā bhikkhusaṅgho
viharanto  phāsuṃ  vihareyyāti  .  siyā  ānandāti 2- bhagavā avoca yato
kho   ānanda  bhikkhu  attanā  ca  sīlasampanno  hoti  no  paraṃ  adhisīle
sampavattā   attānupekkhī   ca   hoti   no  parānupekkhī  ettāvatāpi
kho ānanda bhikkhusaṅgho viharanto phāsuṃ vihareyyāti.
     {106.2}  Siyā  pana  bhante  aññopi  pariyāyo  yathā bhikkhusaṅgho
viharanto  phāsuṃ  vihareyyāti  .  siyā  ānandāti bhagavā avoca yato kho
ānanda  bhikkhu  attanā  ca  sīlasampanno  hoti no paraṃ adhisīle sampavattā
attānupekkhī  ca  hoti  no  parānupekkhī  appaññāto  ca hoti tena 3-
appaññātikena    4-   no   paritassati   ettāvatāpi   kho   ānanda
@Footnote: 1 Po. Yu. ca. 2 Ma. siyā ānanda yato kho. 3 Ma. tena ca.
@4 Ma. apupaññātakena. ito paraṃ īdisameva.
Bhikkhusaṅgho viharanto phāsuṃ vihareyyāti.
     {106.3}  Siyā  pana  bhante  aññopi  pariyāyo  yathā bhikkhusaṅgho
viharanto  phāsuṃ  vihareyyāti  .  siyā  ānandāti 1- bhagavā avoca yato
kho   ānanda  bhikkhu  attanā  ca  sīlasampanno  hoti  no  paraṃ  adhisīle
sampavattā   attānupekkhī   ca  hoti  no  parānupekkhī  appaññāto  ca
hoti    tena    appaññātikena   no   paritassati   catunnañca   jhānānaṃ
ābhicetasikānaṃ    diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ    nikāmalābhī   hoti   akicchalābhī
akasiralābhī ettāvatā 2- kho ānanda bhikkhusaṅgho viharanto phāsuṃ vihareyyāti.
     {106.4}  Siyā  pana  bhante  aññopi  pariyāyo  yathā bhikkhusaṅgho
viharanto  phāsuṃ  vihareyyāti  .  siyā  ānandāti bhagavā avoca yato kho
ānanda  bhikkhu  attanā  ca  sīlasampanno  hoti no paraṃ adhisīle sampavattā
attānupekkhī   ca  hoti  no  parānupekkhī  appaññāto  ca  hoti  tena
appaññātikena    no   paritassati   catunnañca   jhānānaṃ   ābhicetasikānaṃ
diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ     nikāmalābhī    hoti    akicchalābhī    akasiralābhī
āsavānañca   khayā   anāsavaṃ  cetovimuttiṃ  paññāvimuttiṃ  diṭṭheva  dhamme
sayaṃ    abhiññā    sacchikatvā   upasampajja   viharati   ettāvatā   kho
ānanda   bhikkhusaṅgho   viharanto   phāsuṃ   vihareyya   .  imamhā  cāhaṃ
ānanda   phāsuvihārā   añño   phāsuvihāro  uttaritaro  vā  paṇītataro
vā natthīti vadāmīti.
@Footnote: 1 Ma. siyā ānanda yato kho .  2 Ma. ettāvatāpi.
     [107]  Pañcahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  bhikkhu  āhuneyyo
hoti   pāhuneyyo   dakkhiṇeyyo   añjalikaraṇīyo   anuttaraṃ  puññakkhettaṃ
lokassa   katamehi   pañcahi   idha   bhikkhave   bhikkhu   sīlasampanno  hoti
samādhisampanno    hoti   paññāsampanno   hoti   vimuttisampanno   hoti
vimuttiñāṇadassanasampanno   hoti   imehi   kho  bhikkhave  pañcahi  dhammehi
samannāgato  bhikkhu  āhuneyyo hoti pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo
anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti.
     [108]  Pañcahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  bhikkhu  āhuneyyo
hoti   .pe.   anuttaraṃ   puññakkhettaṃ   lokassa   katamehi  pañcahi  idha
bhikkhave   bhikkhu   asekhena   sīlakkhandhena   samannāgato  hoti  asekhena
samādhikkhandhena     samannāgato     hoti    asekhena    paññākkhandhena
samannāgato    hoti    asekhena   vimuttikkhandhena   samannāgato   hoti
asekhena     vimuttiñāṇadassanakkhandhena    samannāgato    hoti    imehi
kho   bhikkhave   pañcahi   dhammehi  samannāgato  bhikkhu  āhuneyyo  hoti
.pe. Anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti.
     [109]   Pañcahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  bhikkhu  cātuddiso
hoti  katamehi  pañcahi  idha  bhikkhave bhikkhu sīlavā hoti pātimokkhasaṃvarasaṃvuto
viharati     ācāragocarasampanno    aṇumattesu    vajjesu    bhayadassāvī
samādāya     sikkhati     sikkhāpadesu     bahussuto    hoti    sutadharo
Sutasannicayo    ye    te    dhammā    ādikalyāṇā    majjhekalyāṇā
pariyosānakalyāṇā     sātthaṃ     sabyañjanaṃ    kevalaparipuṇṇaṃ    parisuddhaṃ
brahmacariyaṃ   abhivadanti   tathārūpāssa   dhammā   bahussutā   honti  dhatā
vacasā   paricitā  manasānupekkhitā  diṭṭhiyā  suppaṭividdhā  santuṭṭho  hoti
itarītarena cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārena
catunnaṃ    jhānānaṃ    ābhicetasikānaṃ    diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ   nikāmalābhī
hoti   akicchalābhī   akasiralābhī   āsavānaṃ   khayā  anāsavaṃ  cetovimuttiṃ
paññāvimuttiṃ   diṭṭheva   dhamme   sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā  upasampajja
viharati   imehi   kho   bhikkhave   pañcahi   dhammehi   samannāgato  bhikkhu
cātuddiso hotīti.
     [110]   Pañcahi   bhikkhave   dhammehi   samannāgato   bhikkhu   alaṃ
araññavanapatthāni    pantāni   senāsanāni   paṭisevituṃ   katamehi   pañcahi
idha  bhikkhave  bhikkhu  sīlavā  hoti  .pe.  samādāya  sikkhati  sikkhāpadesu
bahussuto    hoti    .pe.    diṭṭhiyā    suppaṭividdhā    āraddhaviriyo
viharati    .pe.    thāmavā    daḷhaparakkamo    anikkhittadhuro   kusalesu
dhammesu     catunnaṃ    jhānānaṃ    ābhicetasikānaṃ    diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ
nikāmalābhī   hoti   akicchalābhī   akasiralābhī   āsavānaṃ   khayā  anāsavaṃ
cetovimuttiṃ   paññāvimuttiṃ   diṭṭheva   dhamme   sayaṃ  abhiññā  sacchikatvā
upasampajja   viharati   imehi  kho  bhikkhave  pañcahi  dhammehi  samannāgato
bhikkhu alaṃ araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevitunti.
                  Phāsuvihāravaggo paṭhamo.
                        Tassuddānaṃ
        sārajjaṃ saṅkito coro      sukhumālaphāsupañcamaṃ 1-
        ānandasīlasekhiyā 2-      cātuddiso araññena cāti.
                   ---------------
                   Andhakavindavaggo dutiyo
     [111]   Pañcahi   bhikkhave   dhammehi  samannāgato  kulūpako  bhikkhu
kulesu  appiyo  ca  hoti  amanāpo  ca  agaru  ca  abhāvanīyo ca katamehi
pañcahi   asanthavavissāsī   ca   hoti  anissaravikappī  ca  byatthupasevī  3-
ca   upakaṇṇakajappī   ca   atiyācanako   ca  imehi  kho  bhikkhave  pañcahi
dhammehi     samannāgato     kulūpako     bhikkhu     kulesu     appiyo
ca   hoti   amanāpo  ca  agaru  ca  abhāvanīyo  ca  .  pañcahi  bhikkhave
dhammehi   samannāgato   kulūpako  bhikkhu  kulesu  piyo  ca  hoti  manāpo
ca   garu   ca   bhāvanīyo   ca   katamehi  pañcahi  na  asanthavavissāsī  ca
hoti   na  anissaravikappī  ca  na  byatthupasevī  3-  ca  na  upakaṇṇakajappī
ca  na  atiyācanako  ca  imehi  kho  bhikkhave  pañcahi dhammehi samannāgato
kulūpako bhikkhu kulesu piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo cāti.
     [112]    Pañcahi   bhikkhave   dhammehi   samannāgato   pacchāsamaṇo
na   ādātabbo   katamehi   pañcahi   atidūre  vā  gacchati  accāsanne
@Footnote: 1 Ma. sukhumālaṃ .  2 Ma. ānandasīlāsekhā ca .  3 Ma. vissaṭṭhupasevī.
@Yu. byattūpasevī.
Vā   pattapariyāpannaṃ   na   gaṇhāti   1-  āpattisāmantā  bhaṇamānaṃ  na
nivāreti   bhaṇamānassa   antarantarā   kathaṃ   opāteti  duppañño  hoti
jaḷo   eḷamūgo   imehi   kho   bhikkhave  pañcahi  dhammehi  samannāgato
pacchāsamaṇo   na  ādātabbo  .  pañcahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato
pacchāsamaṇo    ādātabbo    katamehi    pañcahi    nātidūre    gacchati
nāccāsanne    pattapariyāpannaṃ    gaṇhāti    āpattisāmantā   bhaṇamānaṃ
nivāreti    bhaṇamānassa   na   antarantarā   kathaṃ   opāteti   paññavā
hoti   ajaḷo   aneḷamūgo   imehi   kho   bhikkhave   pañcahi   dhammehi
samannāgato pacchāsamaṇo ādātabboti.
     [113]   Pañcahi   bhikkhave   dhammehi  samannāgato  bhikkhu  abhabbo
sammāsamādhiṃ    upasampajja    viharituṃ   katamehi   pañcahi   idha   bhikkhave
bhikkhu   akkhamo   hoti   rūpānaṃ   akkhamo   saddānaṃ   akkhamo  gandhānaṃ
akkhamo   rasānaṃ   akkhamo   phoṭṭhabbānaṃ   imehi  kho  bhikkhave  pañcahi
dhammehi  samannāgato  bhikkhu  abhabbo  sammāsamādhiṃ  upasampajja  viharituṃ .
Pañcahi   bhikkhave   dhammehi   samannāgato   bhikkhu   bhabbo   sammāsamādhiṃ
upasampajja   viharituṃ   katamehi   pañcahi  idha  bhikkhave  bhikkhu  khamo  hoti
rūpānaṃ   khamo  saddānaṃ  khamo  gandhānaṃ  khamo  rasānaṃ  khamo  phoṭṭhabbānaṃ
imehi   kho   bhikkhave   pañcahi   dhammehi   samannāgato   bhikkhu  bhabbo
sammāsamādhiṃ upasampajja viharitunti.
     [114]   Ekaṃ   samayaṃ   bhagavā  magadhesu  viharati  andhakavinde .
@Footnote: 1 Ma. na pattapariyāpannaṃ gaṇhati.
Athakho   āyasmā   ānando   yena  bhagavā  tenupasaṅkami  upasaṅkamitvā
bhagavantaṃ    abhivādetvā    ekamantaṃ   nisīdi   ekamantaṃ   nisinnaṃ   kho
āyasmantaṃ   ānandaṃ   bhagavā  etadavoca  ye  te  1-  ānanda  bhikkhū
navā   acirapabbajitā   adhunāgatā   imaṃ   dhammavinayaṃ   te  vo  ānanda
bhikkhū pañcasu dhammesu samādapetabbā nivesetabbā patiṭṭhāpetabbā
     {114.1}   katamesu  pañcasu  etha  tumhe  āvuso  sīlavā  hotha
pātimokkhasaṃvarasaṃvutā   viharatha   ācāragocarasampannā  aṇumattesu  vajjesu
bhayadassāvino   samādāya   sikkhatha   sikkhāpadesūti   iti  pātimokkhasaṃvare
samādapetabbā   nivesetabbā   patiṭṭhāpetabbā   etha  tumhe  āvuso
indriyesu    guttadvārā    viharatha   ārakkhasatino   nipakkasatino   2-
sārakkhitamānasā   satārakkhena  cetasā  samannāgatāti  iti  indriyasaṃvare
samādapetabbā   nivesetabbā   patiṭṭhāpetabbā   etha  tumhe  āvuso
appabhassā  hotha  bhassapariyantakārinoti  iti  bhassapariyante  samādapetabbā
nivesetabbā   patiṭṭhāpetabbā  etha  tumhe  āvuso  āraññakā  hotha
araññavanapatthāni   pantāni   senāsanāni  paṭisevathāti  iti  kāyavūpakāse
samādapetabbā   nivesetabbā   patiṭṭhāpetabbā   etha  tumhe  āvuso
sammādiṭṭhikā   hotha   sammādassanena   samannāgatāti  iti  sammādassane
samādapetabbā   nivesetabbā   patiṭṭhāpetabbā  ye  te  1-  ānanda
bhikkhū   navā   acirapabbajitā   adhunāgatā   imaṃ   dhammavinayaṃ   te   vo
ānanda   bhikkhū   imesu   pañcasu  dhammesu  samādapetabbā  nivesetabbā
@Footnote: 1 Po. vo .  2 Po. Sī. nipakasatino.
Patiṭṭhāpetabbāti.
     [115]   Pañcahi   bhikkhave  dhammehi  samannāgatā  bhikkhunī  yathābhataṃ
nikkhittā    evaṃ    niraye   katamehi   pañcahi   āvāsamaccharinī   hoti
kulamaccharinī     hoti     lābhamaccharinī     hoti    vaṇṇamaccharinī    hoti
dhammamaccharinī   hoti   imehi  kho  bhikkhave  pañcahi  dhammehi  samannāgatā
bhikkhunī   yathābhataṃ   nikkhittā  evaṃ  niraye  .  pañcahi  bhikkhave  dhammehi
samannāgatā    bhikkhunī    yathābhataṃ   nikkhittā   evaṃ   sagge   katamehi
pañcahi    na    āvāsamaccharinī    hoti    na   kulamaccharinī   hoti   na
lābhamaccharinī   hoti   na   vaṇṇamaccharinī  hoti  na  dhammamaccharinī  hoti .
Imehi   kho   bhikkhave   pañcahi   dhammehi  samannāgatā  bhikkhunī  yathābhataṃ
nikkhittā evaṃ saggeti.
     [116]   Pañcahi   bhikkhave  dhammehi  samannāgatā  bhikkhunī  yathābhataṃ
nikkhittā   evaṃ   niraye   katameha  pañcahi  ananuvicca  apariyogāhetvā
avaṇṇārahassa   vaṇṇaṃ   bhāsati   ananuvicca  apariyogāhetvā  vaṇṇārahassa
avaṇṇaṃ     bhāsati     ananuvicca     apariyogāhetvā     appasādanīye
ṭhāne    pasādaṃ   upadaṃseti   ananuvicca   apariyogāhetvā   pasādanīye
ṭhāne    appasādaṃ   upadaṃseti   saddhādeyyaṃ   vinipāteti   .   imehi
kho   .pe.   pañcahi   bhikkhave   dhammehi  samannāgatā  bhikkhunī  yathābhataṃ
nikkhittā   evaṃ   sagge   katamehi   pañcahi   anuvicca  pariyogāhetvā
avaṇṇārahassa   avaṇṇaṃ   bhāsati   anuvicca   pariyogāhetvā  vaṇṇārahassa
Vaṇṇaṃ    bhāsati    anuvicca    pariyogāhetvā    appasādanīye   ṭhāne
appasādaṃ    upadaṃseti   anuvicca   pariyogāhetvā   pasādanīye   ṭhāne
pasādaṃ upadaṃseti saddhādeyyaṃ na vinipāteti. Imehi kho .pe.
     [117]   Pañcahi   bhikkhave  dhammehi  samannāgatā  bhikkhunī  yathābhataṃ
nikkhittā   evaṃ   niraye   katamehi  pañcahi  ananuvicca  apariyogāhetvā
avaṇṇārahassa   vaṇṇaṃ   bhāsati   ananuvicca  apariyogāhetvā  vaṇṇārahassa
avaṇṇaṃ   bhāsati   issukinī   ca   hoti  maccharinī  ca  saddhādeyyañca  1-
vinipāteti    .    imehi   kho   .pe.   pañcahi   bhikkhave   dhammehi
samannāgatā    bhikkhunī    yathābhataṃ   nikkhittā   evaṃ   sagge   katamehi
pañcahi    anuvicca    pariyogāhetvā    avaṇṇārahassa   avaṇṇaṃ   bhāsati
anuvicca    pariyogāhetvā    vaṇṇārahassa    vaṇṇaṃ   bhāsati   anissukinī
ca   hoti  amaccharinī  ca  saddhādeyyañca  1-  na  vinipāteti  .  imehi
kho .pe.
     [118]   Pañcahi   bhikkhave  dhammehi  samannāgatā  bhikkhunī  yathābhataṃ
nikkhittā   evaṃ   niraye   katamehi  pañcahi  ananuvicca  apariyogāhetvā
avaṇṇārahassa      vaṇṇaṃ     bhāsati     ananuvicca     apariyogāhetvā
vaṇṇārahassa      avaṇṇaṃ     bhāsati     micchādiṭṭhikā     ca     hoti
micchāsaṅkappā  ca  saddhādeyyañca  1-  vinipāteti  .  imehi kho .pe.
Pañcahi   bhikkhave  dhammehi  samannāgatā  bhikkhunī  yathābhataṃ  nikkhittā  evaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. casaddo na dissati.
Sagge    katamehi    pañcahi   anuvicca   pariyogāhetvā   avaṇṇārahassa
avaṇṇaṃ    bhāsati    anuvicca    pariyogāhetvā    vaṇṇārahassa    vaṇṇaṃ
bhāsati   sammādiṭṭhikā  ca  hoti  sammāsaṅkappā  ca  saddhādeyyañca  1-
na vinipāteti. Imehi kho .pe.
     [119]   Pañcahi   bhikkhave  dhammehi  samannāgatā  bhikkhunī  yathābhataṃ
nikkhittā   evaṃ   niraye   katamehi  pañcahi  ananuvicca  apariyogāhetvā
avaṇṇārahassa      vaṇṇaṃ     bhāsati     ananuvicca     apariyogāhetvā
vaṇṇārahassa   avaṇṇaṃ   bhāsati   micchāvācā   ca   hoti  micchākammantā
ca   saddhādeyyañca   1-   vinipāteti   .  imehi  kho  .pe.  pañcahi
bhikkhave    dhammehi   samannāgatā   bhikkhunī   yathābhataṃ   nikkhittā   evaṃ
sagge    katamehi    pañcahi   anuvicca   pariyogāhetvā   avaṇṇārahassa
avaṇṇaṃ    bhāsati    anuvicca    pariyogāhetvā    vaṇṇārahassa    vaṇṇaṃ
bhāsati   sammāvācā   ca  hoti  sammākammantā  ca  saddhādeyyañca  1-
na vinipāteti. Imehi kho .pe.
     [120]   Pañcahi   bhikkhave  dhammehi  samannāgatā  bhikkhunī  yathābhataṃ
nikkhittā   evaṃ   niraye   katamehi  pañcahi  ananuvicca  apariyogāhetvā
avaṇṇārahassa      vaṇṇaṃ     bhāsati     ananuvicca     apariyogāhetvā
vaṇṇārahassa   avaṇṇaṃ   bhāsati   micchāvāyāmā  ca  hoti  micchāsati  2-
ca  saddhādeyyañca  1-  vinipāteti  .  imehi  kho .pe. Pañcahi bhikkhave
@Footnote: 1 Ma. Yu. casaddo na dissati .  2 Ma. Yu. micchāsatinī.
Dhammehi   samannāgatā  bhikkhunī  yathābhataṃ  nikkhittā  evaṃ  sagge  katamehi
pañcahi      anuvicca      pariyogāhetvā     avaṇṇārahassa     avaṇṇaṃ
bhāsati    anuvicca    pariyogāhetvā    vaṇṇārahassa    vaṇṇaṃ    bhāsati
sammāvāyāmā   ca   hoti   sammāsati  1-  ca  saddhādeyyañca  2-  na
vinipāteti. Imehi kho .pe.
                   Andhakavindavaggo dutiyo.
                        Tassuddānaṃ
          kulūpako pacchāsamaṇo       samādhi andhakavindaṃ
          maccharī vaṇṇanā issā      diṭṭhi vācāya vāyamoti 3-.
                    --------------
                     Gilānavaggo tatiyo
     [121] Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ.
Athakho     bhagavā     sāyaṇhasamayaṃ     paṭisallānā    vuṭṭhito    yena
gilānasālā    tenupasaṅkami    addasā   kho   bhagavā   aññataraṃ   bhikkhuṃ
dubbalaṃ    gilānakaṃ   disvā   paññatte   āsane   nisīdi   nisajja   kho
bhagavā   bhikkhū  āmantesi  yaṅkañci  4-  bhikkhave  dubbalaṃ  gilānakaṃ  pañca
dhammā   na   vijahanti   tassetaṃ   pāṭikaṅkhaṃ  nacirasseva  āsavānaṃ  khayā
anāsavaṃ   cetovimuttiṃ   paññāvimuttiṃ   diṭṭheva   dhamme   sayaṃ   abhiññā
sacchikatvā   upasampajja   viharissati   5-   katame   pañca  idha  bhikkhave
@Footnote: 1 Ma. Yu. sammāsatinī .  2 Ma. Yu. casadado na dissati .  3 Ma. Yu. vāyamāti.
@4 Ma. Yu. yaṅkiñci .  5 Ma. viharissatīti.
Bhikkhu     asubhānupassī     kāye    viharati    āhāre    paṭikkūlasaññī
sabbaloke    anabhiratasaññī    sabbasaṅkhāresu   aniccānupassī   maraṇasaññā
kho   panassa   ajjhattaṃ   supaṭṭhitā   hoti   yaṅkañci   bhikkhave   dubbalaṃ
gilānakaṃ    ime    pañca   dhammā   na   vijahanti   tassetaṃ   pāṭikaṅkhaṃ
nacirasseva     āsavānaṃ    khayā    .pe.    sacchikatvā    upasampajja
viharissatīti.
     [122]   Yo   hi  koci  bhikkhave  bhikkhu  vā  bhikkhunī  vā  pañca
dhamme   bhāveti   pañca   dhamme   bahulīkaroti   tassa   dvinnaṃ   phalānaṃ
aññataraṃ    phalaṃ    pāṭikaṅkhaṃ    diṭṭheva    dhamme   aññā   sati   vā
upādisese    anāgāmitā    katame   pañca   idha   bhikkhave   bhikkhuno
ajjhattaññeva    sati    supaṭṭhitā    hoti    dhammānaṃ   udayatthagāminiyā
paññāya    asubhānupassī    kāye    viharati    āhāre    paṭikkūlasaññī
sabbaloke    anabhiratasaññī    sabbasaṅkhāresu    aniccānupassī   yo   hi
koci   bhikkhave   bhikkhu   vā  bhikkhunī  vā  ime  pañca  dhamme  bhāveti
ime    pañca   dhamme   bahulīkaroti   tassa   dvinnaṃ   phalānaṃ   aññataraṃ
phalaṃ    pāṭikaṅkhaṃ   diṭṭheva   dhamme   aññā   sati   vā   upādisese
anāgāmitāti.
     [123]    Pañcahi    bhikkhave    dhammehi   samannāgato   gilāno
dupaṭṭhāko   hoti   katamehi   pañcahi   asappāyakārī   hoti   sappāye
mattaṃ    na   jānāti   bhesajjaṃ   na   paṭisevitā   hoti   atthakāmassa
Gilānupaṭṭhākassa   na   yathābhūtaṃ   ābādhaṃ   āvikattā  hoti  abhikkamantaṃ
vā    abhikkamatīti   paṭikkamantaṃ   vā   paṭikkamatīti   ṭhitaṃ   vā   ṭhitoti
uppannānaṃ   sārīrikānaṃ   vedanānaṃ   dukkhānaṃ   tibbānaṃ  kharānaṃ  kaṭukānaṃ
asātānaṃ    amanāpānaṃ   pāṇaharānaṃ   anadhivāsakajātiko   hoti   imehi
kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato gilāno dupaṭṭhāko hoti.
     {123.1}  Pañcahi  bhikkhave  dhammehi samannāgato gilāno supaṭṭhāko
hoti  katamehi  pañcahi  sappāyakārī  hoti  sappāye mattaṃ jānāti bhesajjaṃ
paṭisevitā    hoti   atthakāmassa   gilānupaṭṭhākassa   yathābhūtaṃ   ābādhaṃ
āvikattā  hoti  abhikkamantaṃ  vā  abhikkamatīti  paṭikkamantaṃ  vā paṭikkamatīti
ṭhitaṃ  vā  ṭhitoti  uppannānaṃ  sārīrikānaṃ  vedanānaṃ dukkhānaṃ tibbānaṃ kharānaṃ
kaṭukānaṃ  asātānaṃ  amanāpānaṃ  pāṇaharānaṃ  adhivāsakajātiko  hoti  imehi
kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato gilāno supaṭṭhāko hotīti.
     [124]   Pañcahi   bhikkhave   dhammehi  samannāgato  gilānupaṭṭhāko
nālaṃ    gilānaṃ    upaṭṭhātuṃ    katamehi   pañcahi   na   paṭibalo   hoti
bhesajjaṃ   saṃvidhātuṃ   sappāyāsappāyaṃ   na  jānāti  asappāyaṃ  upanāmeti
sappāyaṃ   apanāmeti   āmisantaro   gilānaṃ  upaṭṭhāti  no  mettacitto
jegucchī  hoti  uccāraṃ  vā  passāvaṃ  vā  vantaṃ  vā  kheḷaṃ  vā nīharituṃ
na   paṭibalo   hoti  gilānaṃ  kālena  kālaṃ  dhammiyā  kathāya  sandassetuṃ
samādapetuṃ   samuttejetuṃ   sampahaṃsetuṃ   imehi   kho   bhikkhave   pañcahi
Dhammehi samannāgato gilānupaṭṭhāko nālaṃ gilānaṃ upaṭṭhātuṃ 1-.
     {124.1}   Pañcahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  gilānupaṭṭhāko
alaṃ  gilānaṃ  upaṭṭhātuṃ  katamehi  pañcahi  paṭibalo  hoti  bhesajjaṃ  saṃvidhātuṃ
sappāyāsappāyaṃ   jānāti   asappāyaṃ   apanāmeti   sappāyaṃ  upanāmeti
mettacitto  gilānaṃ  upaṭṭhāti  no  āmisantaro  ajegucchī  hoti uccāraṃ
vā  passāvaṃ  vā  vantaṃ  vā  kheḷaṃ  vā  nīharituṃ  paṭibalo  hoti  gilānaṃ
kālena   kālaṃ   dhammiyā   kathāya   sandassetuṃ  samādapetuṃ  samuttejetuṃ
sampahaṃsetuṃ    imehi    kho   bhikkhave   pañcahi   dhammehi   samannāgato
gilānupaṭṭhāko alaṃ gilānaṃ upaṭṭhātunti.
     [125]   Pañcime   bhikkhave   dhammā   anāyussā   katame  pañca
asappāyakārī   hoti   sappāye   mattaṃ   na   jānāti  apariṇatabhojī  ca
hoti   akālacārī   ca   abrahmacārī   ca   ime   kho  bhikkhave  pañca
dhammā   anāyussā  2-  .  pañcime  bhikkhave  dhammā  āyussā  katame
pañca   sappāyakārī   hoti   sappāye   mattaṃ   jānāti  pariṇatabhojī  ca
hoti   kālacārī   ca  brahmacārī  ca  ime  kho  bhikkhave  pañca  dhammā
āyussāti.
     [126]   Pañcime   bhikkhave   dhammā   anāyussā   katame  pañca
asappāyakārī   hoti   sappāye   mattaṃ   na   jānāti  apariṇatabhojī  ca
hoti   dussīlo   ca   pāpamitto  ca  ime  kho  bhikkhave  pañca  dhammā
anāyussā   2-   .   pañcime   bhikkhave   dhammā   āyussā   katame
@Footnote: 1 Po. ...tunti .  2 Po. anāyussāti.
Pañca    sappāyakārī    hoti   sappāye   mattaṃ   jānāti   pariṇatabhojī
ca   hoti   sīlavā   ca   kalyāṇamitto   ca  ime  kho  bhikkhave  pañca
dhammā āyussāti.
     [127]   Pañcahi   bhikkhave   dhammehi   samannāgato   bhikkhu  nālaṃ
saṅghamhāvapakāsituṃ   katamehi   pañcahi   idha   bhikkhave   bhikkhu  asantuṭṭho
hoti   itarītarena   cīvarena   asantuṭṭho  hoti  itarītarena  piṇḍapātena
asantuṭṭho   hoti  itarītarena  senāsanena  asantuṭṭho  hoti  itarītarena
gilānapaccayabhesajjaparikkhārena      kāmasaṅkappabahulo      ca     viharati
imehi   kho   bhikkhave   pañcahi   dhammehi   samannāgato   bhikkhu   nālaṃ
saṅghamhāvapakāsituṃ 1-.
     {127.1}   Pañcahi   bhikkhave   dhammehi   samannāgato  bhikkhu  alaṃ
saṅghamhāvapakāsituṃ   katamehi   pañcahi   idha   bhikkhave   bhikkhu   santuṭṭho
hoti   itarītarena   cīvarena   santuṭṭho   hoti  itarītarena  piṇḍapātena
santuṭṭho     hoti     itarītarena    senāsanena    santuṭṭho    hoti
itarītarena      gilānapaccayabhesajjaparikkhārena      nekkhammasaṅkappabahulo
ca   viharati   imehi   kho  bhikkhave  pañcahi  dhammehi  samannāgato  bhikkhu
alaṃ saṅghamhāvapakāsitunti.
     [128]    Pañcimāni    bhikkhave    samaṇadukkhāni   katamāni   pañca
idha   bhikkhave   bhikkhu  asantuṭṭho  hoti  itarītarena  cīvarena  asantuṭṭho
hoti  itarītarena  piṇḍapātena  asantuṭṭho  hoti  itarītarena  senāsanena
asantuṭṭho      hoti      itarītarena     gilānapaccayabhesajjaparikkhārena
@Footnote: 1 Po. ...situnti.
Anabhirato    ca    brahmacariyaṃ    carati   imāni   kho   bhikkhave   pañca
samaṇadukkhāni 1-.
     {128.1}   Pañcimāni   bhikkhave   samaṇasukhāni  katamāni  pañca  idha
bhikkhave   bhikkhu   santuṭṭho   hoti  itarītarena  cīvarena  santuṭṭho  hoti
itarītarena    piṇḍapātena   santuṭṭho   hoti   itarītarena   senāsanena
santuṭṭho   hoti   itarītarena  gilānapaccayabhesajjaparikkhārena  abhirato  ca
brahmacariyaṃ carati imāni kho bhikkhave pañca samaṇasukhānīti.
     [129]  Pañcime  bhikkhave  āpāyikā nerayikā parikuppā atekicchā
katame  pañca  mātā  jīvitā  voropitā  hoti  pitā  jīvitā  voropito
hoti  arahā  2-  jīvitā  voropito  hoti  tathāgatassa  duṭṭhena cittena
lohitaṃ  uppāditaṃ  hoti  saṅgho  bhinno  hoti  ime  kho  bhikkhave  pañca
āpāyikā nerayikā parikuppā atekicchāti.
     [130]    Pañcimāni    bhikkhave    byasanāni    katamāni    pañca
ñātibyasanaṃ   bhogabyasanaṃ   rogabyasanaṃ   sīlabyasanaṃ  diṭṭhibyasanaṃ  na  bhikkhave
sattā   ñātibyasanahetu   vā   bhogabyasanahetu  vā  rogabyasanahetu  vā
kāyassa   bhedā   parammaraṇā  apāyaṃ  duggatiṃ  vinipātaṃ  nirayaṃ  upapajjanti
sīlabyasanahetu  vā  bhikkhave  sattā  diṭṭhibyasanahetu  vā  kāyassa  bhedā
parammaraṇā   apāyaṃ   duggatiṃ   vinipātaṃ   nirayaṃ   upapajjanti  imāni  kho
bhikkhave pañca byasanāni 1-.
     {130.1}   Pañcimā  bhikkhave  sampadā  katamā  pañca  ñātisampadā
bhogasampadā     ārogyasampadā     sīlasampadā     diṭṭhisampadā     na
bhikkhave    sattā    ñātisampadāhetu    vā    bhogasampadāhetu    vā
@Footnote: 1 Po. ...nīti .  2 Po. Ma. Yu. arahaṃ.
Ārogyasampadāhetu  vā  kāyassa  bhedā  parammaraṇā  sugatiṃ  saggaṃ  lokaṃ
upapajjanti   sīlasampadāhetu   vā  bhikkhave  sattā  diṭṭhisampadāhetu  vā
kāyassa   bhedā   parammaraṇā   sugatiṃ   saggaṃ   lokaṃ   upapajjanti  imā
kho bhikkhave pañca sampadāti.
                     Gilānavaggo tatiyo.
                        Tassuddānaṃ
        gilāno 1- satipaṭṭhānaṃ      dvepaṭṭhānā duvāyusā
        avappakāsadukkhāni           parikuppo ca sampadāti 2-.
                     ------------
                     Rājavaggo catuttho
     [131]   Pañcahi  bhikkhave  aṅgehi  samannāgato  rājā  cakkavattī
dhammeneva   cakkaṃ   pavatteti   taṃ   hoti   cakkaṃ   appaṭivattiyaṃ  kenaci
manussabhūtena   paccatthikena   pāṇinā   katamehi   pañcahi   idha   bhikkhave
rājā   cakkavattī   atthaññū   ca   hoti   dhammaññū   ca   mattaññū   ca
kālaññū   ca   parisaññū   ca   imehi   kho   bhikkhave   pañcahi  aṅgehi
samannāgato   rājā   cakkavattī   dhammeneva  cakkaṃ  pavatteti  taṃ  hoti
cakkaṃ    appaṭivattiyaṃ    kenaci    manussabhūtena    paccatthikena   pāṇinā
evameva   kho   bhikkhave  pañcahi  dhammehi  samannāgato  tathāgato  arahaṃ
sammāsambuddho   dhammeneva   anuttaraṃ   dhammacakkaṃ   pavatteti   taṃ  hoti
cakkaṃ  appaṭivattiyaṃ  samaṇena  vā  brāhmaṇena  vā  devena  vā mārena
@Footnote: 1 Ma. gilāno satisūpaṭṭhi dve upaṭṭhākā .  2 Ma. apakāsasamaṇasukhā parikuppaṃ
@byasanena cāti. 2 Po. gilāno satipaṭṭhāno    dupaṭṭhānasupaṭṭhānaṃ
@             dve anāyussā byasanakā      samaṇadukkhā parikuppā
@                        byasanena sampadā cāti.
Vā   brahmunā   vā   kenaci   vā   lokasmiṃ   katamehi   pañcahi  idha
bhikkhave     tathāgato    arahaṃ    sammāsambuddho    atthaññū    dhammaññū
mattaññū   kālaññū   parisaññū   imehi   kho   bhikkhave   pañcahi  dhammehi
samannāgato    tathāgato   arahaṃ   sammāsambuddho   dhammeneva   anuttaraṃ
dhammacakkaṃ   pavatteti   taṃ   hoti   cakkaṃ   appaṭivattiyaṃ   samaṇena   vā
brāhmaṇena  vā  devena  vā  mārena  vā  brahmunā  vā  kenaci vā
lokasminti.
     [132]  Pañcahi  bhikkhave  aṅgehi  samannāgato  rañño cakkavattissa
jeṭṭho    putto   pitarā   pavattitaṃ   cakkaṃ   dhammeneva   anupavatteti
taṃ    hoti    cakkaṃ   appaṭivattiyaṃ   kenaci   manussabhūtena   paccatthikena
pāṇinā   katamehi   pañcahi   idha  bhikkhave  rañño  cakkavattissa  jeṭṭho
putto   atthaññū   ca   hoti   dhammaññū   ca   mattaññū  ca  kālaññū  ca
parisaññū   ca   imehi   kho   bhikkhave   pañcahi   aṅgehi   samannāgato
rañño   cakkavattissa  jeṭṭho  putto  pitarā  pavattitaṃ  cakkaṃ  dhammeneva
anupavatteti    taṃ    hoti   cakkaṃ   appaṭivattiyaṃ   kenaci   manussabhūtena
paccatthikena    pāṇinā    evameva   kho   bhikkhave   pañcahi   dhammehi
samannāgato    sārīputto    tathāgatena   anuttaraṃ   dhammacakkaṃ   pavattitaṃ
sammadeva   anupavatteti   taṃ   hoti   cakkaṃ   appaṭivattiyaṃ  samaṇena  vā
brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ
     {132.1}  katamehi  pañcahi  idha bhikkhave sārīputto atthaññū dhammaññū
Mattaññū   kālaññū   parisaññū   imehi   kho   bhikkhave   pañcahi  dhammehi
samannāgato    sārīputto    tathāgatena   anuttaraṃ   dhammacakkaṃ   pavattitaṃ
sammadeva   anupavatteti   taṃ   hoti   cakkaṃ   appaṭivattiyaṃ  samaṇena  vā
brāhmaṇena  vā  devena  vā  mārena  vā  brahmunā  vā  kenaci vā
lokasminti.
     [133]  Yopi  kho  1- bhikkhave rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā
sopi  na  arājakaṃ  cakkaṃ  pavattetīti  2-  evaṃ  vutte  aññataro  bhikkhu
bhagavantaṃ   etadavoca   ko   pana  bhante  rañño  cakkavattissa  dhammikassa
dhammarañño    rājāti   dhammo   bhikkhūti   bhagavā   avoca   idha   bhikkhu
rājā   cakkavattī   dhammiko   dhammarājā   dhammaññeva   nissāya   dhammaṃ
sakkaronto  dhammaṃ  garukaronto 3- dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu
dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati antojanasmiṃ.
     {133.1}  Puna caparaṃ bhikkhu rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā .pe.
Dhammādhipateyyo   dhammikaṃ   rakkhāvaraṇaguttiṃ  saṃvidahati  khattiyesu  anuyantesu
balakāyasmiṃ     brāhmaṇagahapatikesu    negamajānapadesu    samaṇabrāhmaṇesu
migapakkhīsu  sa  kho  so  bhikkhu  rājā  cakkavattī dhammiko dhammarājā .pe.
Dhammādhipateyyo    dhammikaṃ    rakkhāvaraṇaguttiṃ    saṃvidahitvā   antojanasmiṃ
dhammikaṃ   rakkhāvaraṇaguttiṃ   saṃvidahitvā   khattiyesu   anuyantesu  balakāyasmiṃ
brāhmaṇagahapatikesu     negamajānapadesu     samaṇabrāhmaṇesu    migapakkhīsu
dhammeneva  cakkaṃ  pavatteti  taṃ  hoti cakkaṃ appaṭivattiyaṃ kenaci manussabhūtena
@Footnote: 1 Po. yoni kho so. Ma. yopi so .  2 Ma. vattetīti .  3 Ma. garuṃ karonto.
Paccatthikena  pāṇinā  evameva  kho  bhikkhu  tathāgato arahaṃ sammāsambuddho
dhammiko   dhammarājā   dhammaññeva   nissāya   dhammaṃ   sakkaronto  dhammaṃ
garukaronto   dhammaṃ  apacāyamāno  dhammaddhajo  dhammaketu  dhammādhipateyyo
dhammikaṃ     rakkhāvaraṇaguttiṃ    saṃvidahati    bhikkhūsu    evarūpaṃ    kāyakammaṃ
sevitabbaṃ   evarūpaṃ  kāyakammaṃ  na  sevitabbaṃ  evarūpaṃ  vacīkammaṃ  sevitabbaṃ
evarūpaṃ   vacīkammaṃ   na  sevitabbaṃ  evarūpaṃ  manokammaṃ  sevitabbaṃ  evarūpaṃ
manokammaṃ  na  sevitabbaṃ  evarūpo  ājīvo  sevitabbo  evarūpo ājīvo
na  sevitabbo  evarūpo  gāmanigamo  sevitabbo  evarūpo  gāmanigamo na
sevitabboti.
     {133.2}  Puna  caparaṃ  bhikkhu  tathāgato arahaṃ sammāsambuddho dhammiko
dhammarājā   .pe.   dhammādhipateyyo   dhammikaṃ   rakkhāvaraṇaguttiṃ  saṃvidahati
[1]-  Bhikkhunīsu ... Upāsakesu ... Upāsikāsu evarūpaṃ kāyakammaṃ sevitabbaṃ
evarūpaṃ  kāyakammaṃ  na  sevitabbaṃ  .pe.  evarūpo  gāmanigamo sevitabbo
evarūpo   gāmanigamo   na   sevitabboti  sa  kho  so  bhikkhu  tathāgato
arahaṃ  sammāsambuddho  dhammiko  dhammarājā  .pe.  dhammādhipateyyo dhammikaṃ
rakkhāvaraṇaguttiṃ   saṃvidahitvā   bhikkhūsu   dhammikaṃ  rakkhāvaraṇaguttiṃ  saṃvidahitvā
bhikkhunīsu  ...  upāsakesu  ...  upāsikāsu  dhammeneva anuttaraṃ dhammacakkaṃ
pavatteti   taṃ   hoti   cakkaṃ   appaṭivattiyaṃ   samaṇena  vā  brāhmaṇena
vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasminti.
     [134]   Pañcahi   bhikkhave  aṅgehi  samannāgato  rājā  khattiyo
muddhābhisitto   yassaṃ   yassaṃ   disāyaṃ  viharati  sakasmiṃyeva  vijite  viharati
@Footnote: 1 Yu. bhikkhūsu.
Katamehi   pañcahi   idha   bhikkhave  rājā  khattiyo  muddhābhisitto  ubhato
sujāto   hoti   mātito   ca  pitito  ca  saṃsuddhagahaṇiko  yāva  sattamā
pitāmahayugā   akkhitto  anupakuṭṭho  jātivādena  aḍḍho  hoti  mahaddhano
mahābhogo  paripuṇṇakosakoṭṭhāgāro  balavā  kho  pana  hoti  caturaṅginiyā
senāya  samannāgato  assavāya ovādapaṭikārāya 1- parināyako kho panassa
hoti  paṇḍito  byatto  medhāvī  paṭibalo  atītānāgatapaccuppanne  atthe
cintetuṃ   tassime   cattāro  dhammā  yasaṃ  paripācenti  .  so  iminā
yasapañcamena   2-   dhammena   samannāgato   yassaṃ  yassaṃ  disāyaṃ  viharati
sakasmiṃyeva vijite viharati taṃ kissa hetu evañhetaṃ bhikkhave hoti vijitāvīnaṃ
     {134.1}  evameva  kho  bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu
yassaṃ   yassaṃ  disāyaṃ  viharati  vimuttacittova  viharati  katamehi  pañcahi  idha
bhikkhave   bhikkhu   sīlavā   hoti   .pe.   sikkhati  sikkhāpadesu  rājāva
khattiyo   muddhābhisitto   jātisampanno  bahussuto  hoti  .pe.  diṭṭhiyā
suppaṭividdhā    rājāva    khattiyo    muddhābhisitto   aḍḍho   mahaddhano
mahābhogo   paripuṇṇakosakoṭṭhāgāro   āraddhaviriyo   viharati   akusalānaṃ
dhammānaṃ  pahānāya  kusalānaṃ  dhammānaṃ  upasampadāya  thāmavā  daḷhaparakkamo
anikkhittadhuro    kusalesu    dhammesu   rājāva   khattiyo   muddhābhisitto
balasampanno   paññavā   hoti   udayatthagāminiyā   paññāya   samannāgato
ariyāya    nibbedhikāya    sammādukkhakkhayagāminiyā    rājāva    khattiyo
muddhābhisitto   parināyakasampanno   tassime   cattāro   dhammā   vimuttiṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. ovādapaṭikarāya .  2 Po. yasopañcamena.
Paripācenti   .   so   iminā   vimuttipañcamena   dhammena  samannāgato
yassaṃ   yassaṃ   disāyaṃ   viharati   vimuttacittova   viharati  taṃ  kissa  hetu
evañhetaṃ bhikkhave hoti vimuttacittānanti.
     [135]   Pañcahi  bhikkhave  aṅgehi  samannāgato  rañño  khattiyassa
muddhābhisittassa    jeṭṭho   putto   rajjaṃ   pattheti   katamehi   pañcahi
idha   bhikkhave  rañño  khattiyassa  muddhābhisittassa  jeṭṭho  putto  ubhato
sujāto   hoti   mātito   ca  pitito  ca  saṃsuddhagahaṇiko  yāva  sattamā
pitāmahayugā  akkhitto  anupakuṭṭho  jātivādena  abhirūpo  hoti  dassanīyo
pāsādiko   paramāya   vaṇṇapokkharatāya   samannāgato   mātāpitūnaṃ  piyo
hoti   manāpo   negamajānapadassa   piyo   hoti   manāpo  yāni  tāni
raññaṃ   khattiyānaṃ   muddhābhisittānaṃ   sippuṭṭhānāni   1-   hatthismiṃ   vā
assasmiṃ  vā  rathasmiṃ  vā  dhanusmiṃ  vā  [2]- tattha sikkhito hoti anavayo
tassa  evaṃ  hoti  ahaṃ  khomhi  ubhato  sujāto  mātito  ca  pitito  ca
saṃsuddhagahaṇiko    yāva    sattamā   pitāmahayugā   akkhitto   anupakuṭṭho
jātivādena  kasmāhaṃ  rajjaṃ  na  pattheyyaṃ  ahaṃ  khomhi  abhirūpo dassanīyo
pāsādiko   paramāya   vaṇṇapokkharatāya   samannāgato  kasmāhaṃ  rajjaṃ  na
pattheyyaṃ   ahaṃ   khomhi   mātāpitūnaṃ   piyo   manāpo   kasmāhaṃ  rajjaṃ
na   pattheyyaṃ   ahaṃ   khomhi   negamajānapadassa  piyo  manāpo  kasmāhaṃ
rajjaṃ   na   pattheyyaṃ   ahaṃ   khomhi   yāni   tāni   raññaṃ   khattiyānaṃ
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. sippaṭṭhānāni .  2 Ma. Yu. tharusmiṃ vā.
Muddhābhisittānaṃ   sippuṭṭhānāni   hatthismiṃ   vā   assasmiṃ   vā   rathasmiṃ
vā  dhanusmiṃ  vā  [1]-  tattha  sikkhito  anavayo  kasmāhaṃ  rajjaṃ  vā na
pattheyyanti    imehi   kho   bhikkhave   pañcahi   aṅgehi   samannāgato
rañño khattiyassa muddhābhisittassa jeṭṭho putto rajjaṃ pattheti
     {135.1}  evameva  kho  bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu
āsavānaṃ  khayaṃ  pattheti  katamehi  pañcahi  idha  bhikkhave  bhikkhu saddho hoti
saddahati   tathāgatassa   bodhiṃ  itipi  so  bhagavā  .pe.  buddho  bhagavāti
appābādho   hoti   appātaṅko   samavepākiniyā  gahaṇiyā  samannāgato
nātisītāya    nāccuṇhāya    majjhimāya    padhānakkhamāya   asaṭho   hoti
amāyāvī   yathābhūtaṃ   attānaṃ   āvikattā   satthari   vā   viññūsu  vā
sabrahmacārīsu    āraddhaviriyo   viharati   akusalānaṃ   dhammānaṃ   pahānāya
kusalānaṃ      dhammānaṃ      upasampadāya      thāmavā     daḷhaparakkamo
anikkhittadhuro    kusalesu    dhammesu   paññavā   hoti   udayatthagāminiyā
paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā
     {135.2}  tassa  evaṃ  hoti ahaṃ khomhi saddho saddahāmi tathāgatassa
bodhiṃ  itipi  so  bhagavā  .pe.  buddho  bhagavāti kasmāhaṃ āsavānaṃ khayaṃ na
pattheyyaṃ  ahaṃ  khomhi  appābādho  appātaṅko  samavepākiniyā  gahaṇiyā
samannāgato   nātisītāya   nāccuṇhāya  majjhimāya  padhānakkhamāya  kasmāhaṃ
āsavānaṃ   khayaṃ   na   pattheyyaṃ  ahaṃ  khomhi  asaṭho  amāyāvī  yathābhūtaṃ
attānaṃ   āvikattā   satthari   vā  viññūsu  vā  sabrahmacārīsu  kasmāhaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. tharusmiṃ vā.
Āsavānaṃ   khayaṃ   na   pattheyyaṃ   ahaṃ   khomhi   āraddhaviriyo  viharāmi
akusalānaṃ   dhammānaṃ   pahānāya   .pe.  anikkhittadhuro  kusalesu  dhammesu
kasmāhaṃ   āsavānaṃ   khayaṃ   na   pattheyyaṃ  ahaṃ  khomhi  paññavā  .pe.
Sammādukkhakkhayagāminiyā    kasmāhaṃ    āsavānaṃ   khayaṃ   na   pattheyyanti
imehi  kho  bhikkhave  pañcahi  dhammehi  samannāgato  bhikkhu  āsavānaṃ  khayaṃ
patthetīti.
     [136]   Pañcahi  bhikkhave  aṅgehi  samannāgato  rañño  khattiyassa
muddhābhisittassa   jeṭṭho   putto   uparajjaṃ   pattheti   katamehi  pañcahi
idha   bhikkhave  rañño  khattiyassa  muddhābhisittassa  jeṭṭho  putto  ubhato
sujāto   hoti   mātito   ca  pitito  ca  saṃsuddhagahaṇiko  yāva  sattamā
pitāmahayugā  akkhitto  anupakuṭṭho  jātivādena  abhirūpo  hoti  dassanīyo
pāsādiko   paramāya   vaṇṇapokkharatāya   samannāgato   mātāpitūnaṃ  piyo
hoti   manāpo   balakāyassa   piyo   hoti   manāpo   paṇḍito   hoti
byatto medhāvī paṭibalo atītānāgatapaccuppanne atthe cintetuṃ
     {136.1}  tassa  evaṃ  hoti  ahaṃ khomhi ubhato sujāto mātito ca
pitito    ca   saṃsuddhagahaṇiko   yāva   sattamā   pitāmahayugā   akkhitto
anupakuṭṭho  jātivādena  kasmāhaṃ  uparajjaṃ  na pattheyyaṃ ahaṃ khomhi abhirūpo
dassanīyo   pāsādiko   paramāya   vaṇṇapokkharatāya  samannāgato  kasmāhaṃ
uparajjaṃ   na  pattheyyaṃ  ahaṃ  khomhi  mātāpitūnaṃ  piyo  manāpo  kasmāhaṃ
uparajjaṃ   na  pattheyyaṃ  ahaṃ  khomhi  balakāyassa  piyo  manāpo  kasmāhaṃ
Uparajjaṃ   na  pattheyyaṃ  ahaṃ  khomhi  paṇḍito  byatto  medhāvī  paṭibalo
atītānāgatapaccuppanne    atthe    cintetuṃ    kasmāhaṃ    uparajjaṃ   na
pattheyyanti   imehi  kho  bhikkhave  pañcahi  aṅgehi  samannāgato  rañño
khattiyassa muddhābhisittassa jeṭṭho putto uparajjaṃ pattheti
     {136.2}  evameva  kho  bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu
āsavānaṃ  khayaṃ  pattheti katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu sīlavā hoti .pe.
Sikkhati  sikkhāpadesu  bahussuto  hoti  .pe.  diṭṭhiyā  suppaṭividdhā  catūsu
satipaṭṭhānesu   supaṭṭhitacitto   hoti   āraddhaviriyo   viharati   akusalānaṃ
dhammānaṃ   pahānāya   .pe.   anikkhittadhuro   kusalesu  dhammesu  paññavā
hoti   udayatthagāminiyā   paññāya   samannāgato   ariyāya   nibbedhikāya
sammādukkhakkhayagāminiyā
     {136.3}  tassa  evaṃ  hoti  ahaṃ  khomhi  sīlavā  .pe. Sikkhāmi
sikkhāpadesu   kasmāhaṃ   āsavānaṃ   khayaṃ   na   pattheyyaṃ   ahaṃ   khomhi
bahussuto    sutadharo    sutasannicayo    .pe.    diṭṭhiyā   suppaṭividdhā
kasmāhaṃ   āsavānaṃ  khayaṃ  na  pattheyyaṃ  ahaṃ  khomhi  catūsu  satipaṭṭhānesu
supaṭṭhitacitto   kasmāhaṃ   āsavānaṃ   khayaṃ   na   pattheyyaṃ   ahaṃ  khomhi
āraddhaviriyo  viharāmi  akusalānaṃ  dhammānaṃ  pahānāya  .pe. Anikkhittadhuro
kusalesu   dhammesu   kasmāhaṃ   āsavānaṃ  khayaṃ  na  pattheyyaṃ  ahaṃ  khomhi
paññavā   .pe.   sammādukkhakkhayagāminiyā   kasmāhaṃ   āsavānaṃ  khayaṃ  na
pattheyyanti    imehi   kho   bhikkhave   pañcahi   dhammehi   samannāgato
bhikkhu āsavānaṃ khayaṃ patthetīti.
     [137]   Pañcime   bhikkhave  appaṃ  rattiyā  supanti  bahuṃ  jagganti
katame   pañca   itthī   bhikkhave   purisādhippāyā   appaṃ  rattiyā  supati
bahuṃ   jaggati   puriso   bhikkhave   itthādhippāyo   appaṃ  rattiyā  supati
bahuṃ   jaggati   coro   bhikkhave  ādānādhippāyo  appaṃ  rattiyā  supati
bahuṃ  jaggati  rājā  bhikkhave  rājakaraṇīyesu  yutto  appaṃ  rattiyā  supati
bahuṃ   jaggati   bhikkhu   bhikkhave  visaññogādhippāyo  appaṃ  rattiyā  supati
bahuṃ   jaggati   ime   kho   bhikkhave  pañca  appaṃ  rattiyā  supanti  bahuṃ
jaggantīti.
     [138]   Pañcahi   bhikkhave   aṅgehi  samannāgato  rañño  nāgo
bhattādako  ca  hoti  okāsapharaṇo  ca  laṇḍusādhano 1- ca salākaggāhī ca
rañño  nāgotveva  saṅkhaṃ  gacchati  katamehi  pañcahi  idha  bhikkhave  rañño
nāgo   akkhamo   hoti   rūpānaṃ   akkhamo   saddānaṃ  akkhamo  gandhānaṃ
akkhamo   rasānaṃ   akkhamo   phoṭṭhabbānaṃ   imehi  kho  bhikkhave  pañcahi
aṅgehi  samannāgato  rañño  nāgo  bhattādako  ca  hoti  okāsapharaṇo
ca   laṇḍusādhano  ca  salākaggāhī  ca  rañño  nāgotveva  saṅkhaṃ  gacchati
evameva   kho  bhikkhave  pañcahi  dhammehi  samannāgato  bhikkhu  bhattādako
ca  hoti  okāsapharaṇo  ca  pīṭhamaddano  2-  ca salākaggāhī ca bhikkhutveva
saṅkhaṃ   gacchati   katamehi   pañcahi   idha   bhikkhave  bhikkhu  akkhamo  hoti
rūpānaṃ   akkhamo   saddānaṃ   akkhamo  gandhānaṃ  akkhamo  rasānaṃ  akkhamo
phoṭṭhabbānaṃ    imehi   kho   bhikkhave   pañcahi   dhammehi   samannāgato
@Footnote: 1 Po. paṇḍusādano. Ma. laṇḍasāraṇo. Yu. laṇḍasādhano .  2 Ma. mañcapīṭhamaddano.
Bhikkhu   bhattādako   ca   hoti   okāsapharaṇo   ca  pīṭhamaddano  1-  ca
salākaggāhī ca bhikkhutveva saṅkhaṃ gacchatīti.
     [139]  Pañcahi  bhikkhave  aṅgehi  samannāgato  rañño  nāgo  na
rājāraho  hoti  na  rājabhoggo  na  rañño  aṅgantveva  saṅkhaṃ  gacchati
katamehi   pañcahi   idha   bhikkhave  rañño  nāgo  akkhamo  hoti  rūpānaṃ
akkhamo    saddānaṃ    akkhamo    gandhānaṃ   akkhamo   rasānaṃ   akkhamo
phoṭṭhabbānaṃ.
     {139.1}  Kathañca  bhikkhave  rañño  nāgo  akkhamo  hoti  rūpānaṃ
idha  bhikkhave  rañño  nāgo  saṅgāmagato  hatthikāyaṃ  vā disvā assakāyaṃ
vā  disvā  rathakāyaṃ  vā  disvā  pattikāyaṃ  vā  disvā saṃsīdati visīdati na
santhambhati  na  sakkoti  saṅgāmaṃ  otarituṃ  evaṃ  kho bhikkhave rañño nāgo
akkhamo  hoti  rūpānaṃ  .  kathañca  bhikkhave  rañño  nāgo  akkhamo hoti
saddānaṃ   idha   bhikkhave   rañño   nāgo   saṅgāmagato  hatthisaddaṃ  vā
sutvā  assasaddaṃ  vā  sutvā  rathasaddaṃ  vā  sutvā  pattisaddaṃ vā sutvā
bheripaṇavasaṅkhatiṇavaninnādasaddaṃ   vā   sutvā  saṃsīdati  visīdati  na  santhambhati
na  sakkoti  saṅgāmaṃ  otarituṃ  evaṃ  kho  bhikkhave  rañño nāgo akkhamo
hoti  saddānaṃ  .  kathañca  bhikkhave  rañño  nāgo  akkhamo hoti gandhānaṃ
idha  bhikkhave  rañño  nāgo  saṅgāmagato  ye te rañño nāgā abhijātā
saṅgāmāvacarā   tesaṃ   muttakarīsassa  gandhaṃ  ghāyitvā  saṃsīdati  visīdati  na
santhambhati  na  sakkoti  saṅgāmaṃ  otarituṃ  evaṃ  kho bhikkhave rañño nāgo
akkhamo   hoti   gandhānaṃ   .  kathañca  bhikkhave  rañño  nāgo  akkhamo
@Footnote: 1 Ma. mañcapīṭhamaddano.
Hoti   rasānaṃ  idha  bhikkhave  rañño  nāgo  saṅgāmagato  ekissā  vā
tiṇodakadattiyā  vihanīto  1-  dvīhi  vā  tīhi  vā  catūhi  vā pañcahi vā
tiṇodakadattīhi   vihanīto   saṃsīdati   visīdati   na   santhambhati   na  sakkoti
saṅgāmaṃ   otarituṃ   evaṃ   kho  bhikkhave  rañño  nāgo  akkhamo  hoti
rasānaṃ   .  kathañca  bhikkhave  rañño  nāgo  akkhamo  hoti  phoṭṭhabbānaṃ
idha  bhikkhave  rañño  nāgo  saṅgāmagato  ekena  vā saravegena viddho
dvīhi  vā  tīhi  vā  catūhi  vā  pañcahi  vā  saravegehi  viddho  saṃsīdati
visīdati  na  santhambhati  na  sakkoti  saṅgāmaṃ  otarituṃ  evaṃ  kho  bhikkhave
rañño   nāgo   akkhamo   hoti   phoṭṭhabbānaṃ   imehi   kho  bhikkhave
pañcahi   aṅgehi   samannāgato  rañño  nāgo  na  rājāraho  hoti  na
rājabhoggo na rañño aṅgantveva saṅkhaṃ gacchati.
     {139.2}  Evameva  kho  bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu
na  āhuneyyo  hoti  na  pāhuneyyo  na  dakkhiṇeyyo  na añjalikaraṇīyo
na   anuttaraṃ  puññakkhettaṃ  lokassa  katamehi  pañcahi  idha  bhikkhave  bhikkhu
akkhamo  hoti  rūpānaṃ  akkhamo  saddānaṃ  akkhamo  gandhānaṃ akkhamo rasānaṃ
akkhamo  phoṭṭhabbānaṃ  .  kathañca  bhikkhave  bhikkhu  akkhamo hoti rūpānaṃ idha
bhikkhave  bhikkhu  cakkhunā  rūpaṃ  disvā  rajanīye  rūpe  sārajjati na sakkoti
cittaṃ   samādahituṃ   evaṃ  kho  bhikkhave  bhikkhu  akkhamo  hoti  rūpānaṃ .
Kathañca   bhikkhave   bhikkhu   akkhamo   hoti  saddānaṃ  idha  bhikkhave  bhikkhu
@Footnote: 1 Ma. Yu. vīmānito.
Sotena   saddaṃ   sutvā   rajanīye  sadde  sārajjati  na  sakkoti  cittaṃ
samādahituṃ   evaṃ   kho   bhikkhave   bhikkhu   akkhamo   hoti  saddānaṃ .
Kathañca   bhikkhave   bhikkhu   akkhamo   hoti  gandhānaṃ  idha  bhikkhave  bhikkhu
ghānena   gandhaṃ  ghāyitvā  rajanīye  gandhe  sārajjati  na  sakkoti  cittaṃ
samādahituṃ  evaṃ  kho  bhikkhave  bhikkhu  akkhamo  hoti  gandhānaṃ  .  kathañca
bhikkhave  bhikkhu  akkhamo  hoti  rasānaṃ  idha  bhikkhave  bhikkhu  jivhāya  rasaṃ
sāyitvā   rajanīye  rase  sārajjati  na  sakkoti  cittaṃ  samādahituṃ  evaṃ
kho bhikkhave bhikkhu akkhamo hoti rasānaṃ.
     {139.3}  Kathañca  bhikkhave  bhikkhu  akkhamo  hoti  phoṭṭhabbānaṃ idha
bhikkhave  bhikkhu  kāyena  phoṭṭhabbaṃ  phusitvā  rajanīye  phoṭṭhabbe sārajjati
na sakkoti cittaṃ samādahituṃ evaṃ kho bhikkhave bhikkhu akkhamo hoti phoṭṭhabbānaṃ.
Imehi  kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu na āhuneyyo hoti na
pāhuneyyo  na  dakkhiṇeyyo  na  añjalikaraṇīyo  na  anuttaraṃ  puññakkhettaṃ
lokassa  1-. Pañcahi bhikkhave aṅgehi samannāgato rañño nāgo rājāraho
hoti   rājabhoggo   rañño  aṅgantveva  saṅkhaṃ  gacchati  katamehi  pañcahi
idha   bhikkhave  rañño  nāgo  khamo  hoti  rūpānaṃ  khamo  saddānaṃ  khamo
gandhānaṃ   khamo   rasānaṃ  khamo  phoṭṭhabbānaṃ  .  kathañca  bhikkhave  rañño
nāgo   khamo   hoti  rūpānaṃ  idha  bhikkhave  rañño  nāgo  saṅgāmagato
hatthikāyaṃ  vā  disvā  assakāyaṃ  vā  disvā rathakāyaṃ vā disvā pattikāyaṃ
@Footnote: 1 Yu. lokassāti.
Vā  disvā  na  saṃsīdati  na  visīdati  santhambhati  sakkoti  saṅgāmaṃ  otarituṃ
evaṃ  kho  bhikkhave  rañño  nāgo  khamo  hoti  rūpānaṃ. Kathañca bhikkhave
rañño  nāgo  khamo  hoti  saddānaṃ idha bhikkhave rañño nāgo saṅgāmagato
hatthisaddaṃ   vā   sutvā   assasaddaṃ   vā  sutvā  rathasaddaṃ  vā  sutvā
pattisaddaṃ   vā   sutvā   bheripaṇavasaṅkhatiṇavaninnādasaddaṃ   vā  sutvā  na
saṃsīdati   na   visīdati   santhambhati   sakkoti  saṅgāmaṃ  otarituṃ  evaṃ  kho
bhikkhave  rañño  nāgo  khamo  hoti  saddānaṃ  .  kathañca  bhikkhave rañño
nāgo   khamo  hoti  gandhānaṃ  idha  bhikkhave  rañño  nāgo  saṅgāmagato
ye   te   rañño  nāgā  abhijātā  saṅgāmāvacarā  tesaṃ  muttakarīsassa
gandhaṃ   ghāyitvā   na   saṃsīdati   na  visīdati  santhambhati  sakkoti  saṅgāmaṃ
otarituṃ evaṃ kho bhikkhave rañño nāgo khamo hoti gandhānaṃ.
     {139.4}  Kathañca  bhikkhave  rañño  nāgo  khamo  hoti rasānaṃ idha
bhikkhave   rañño   nāgo   saṅgāmagato   ekissā  vā  tiṇodakadattiyā
vihanīto   dvīhi   vā   tīhi  vā  catūhi  vā  pañcahi  vā  tiṇodakadattīhi
vihanīto  na  saṃsīdati  na  visīdati  santhambhati  sakkoti  saṅgāmaṃ otarituṃ evaṃ
kho  bhikkhave  rañño  nāgo  khamo  hoti  rasānaṃ. Kathañca bhikkhave rañño
nāgo  khamo  hoti  phoṭṭhabbānaṃ  idha  bhikkhave  rañño nāgo saṅgāmagato
ekena  vā  saravegena  viddho  dvīhi  vā  tīhi  vā  catūhi  vā pañcahi
vā  saravegehi  viddho  na  saṃsīdati  na  visīdati  santhambhati sakkoti saṅgāmaṃ
otarituṃ  evaṃ  kho  bhikkhave  rañño  nāgo  khamo  hoti  phoṭṭhabbānaṃ.
Imehi   kho   bhikkhave   pañcahi   aṅgehi   samannāgato  rañño  nāgo
rājāraho hoti rājabhoggo rañño aṅgantveva saṅkhaṃ gacchati.
     {139.5}  Evameva  kho  bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu
āhuneyyo   hoti   pāhuneyyo   dakkhiṇeyyo   añjalikaraṇīyo  anuttaraṃ
puññakkhettaṃ   lokassa  katamehi  pañcahi  idha  bhikkhave  bhikkhu  khamo  hoti
rūpānaṃ  khamo  saddānaṃ  khamo  gandhānaṃ  khamo  rasānaṃ  khamo phoṭṭhabbānaṃ.
Kathañca  bhikkhave  bhikkhu  khamo  hoti  rūpānaṃ  idha  bhikkhave  bhikkhu  cakkhunā
rūpaṃ  disvā  rajanīye  rūpe  na  sārajjati  sakkoti  cittaṃ  samādahituṃ evaṃ
kho bhikkhave bhikkhu khamo hoti rūpānaṃ.
     {139.6}  Kathañca  bhikkhave  bhikkhu  khamo  hoti saddānaṃ idha bhikkhave
bhikkhu  sotena  saddaṃ  sutvā  rajanīye  sadde  na  sārajjati sakkoti cittaṃ
samādahituṃ  evaṃ  kho  bhikkhave  bhikkhu  khamo hoti saddānaṃ. Kathañca bhikkhave
bhikkhu  khamo  hoti  gandhānaṃ  idha  bhikkhave  bhikkhu  ghānena  gandhaṃ ghāyitvā
rajanīye  gandhe  na  sārajjati  sakkoti  cittaṃ  samādahituṃ evaṃ kho bhikkhave
bhikkhu  khamo  hoti  gandhānaṃ  .  kathañca  bhikkhave  bhikkhu  khamo hoti rasānaṃ
idha  bhikkhave  bhikkhu  jivhāya  rasaṃ  sāyitvā  rajanīye  rase  na sārajjati
sakkoti  cittaṃ  samādahituṃ  evaṃ  kho  bhikkhave  bhikkhu  khamo hoti rasānaṃ.
Kathañca   bhikkhave   bhikkhu   khamo  hoti  phoṭṭhabbānaṃ  idha  bhikkhave  bhikkhu
kāyena   phoṭṭhabbaṃ  phusitvā  rajanīye  phoṭṭhabbe  na  sārajjati  sakkoti
cittaṃ  samādahituṃ  evaṃ  kho  bhikkhave  bhikkhu  khamo  hoti  phoṭṭhabbānaṃ .
Imehi   kho   bhikkhave  pañcahi  dhammehi  samannāgato  bhikkhu  āhuneyyo
hoti   pāhuneyyo   dakkhiṇeyyo   añjalikaraṇīyo   anuttaraṃ  puññakkhettaṃ
lokassāti.
     [140]   Pañcahi   bhikkhave   aṅgehi  samannāgato  rañño  nāgo
rājāraho   hoti   rājabhoggo   rañño   aṅgantveva   saṅkhaṃ   gacchati
katamehi  pañcahi  idha  bhikkhave  rañño  nāgo  sotā  ca  hoti hantā ca
rakkhitā   ca  khantā  ca  gantā  ca  .  kathañca  bhikkhave  rañño  nāgo
sotā   hoti   idha   bhikkhave   rañño   nāgo  yamenaṃ  hatthidammasārathi
kāraṇaṃ   kāreti  yadi  vā  katapubbaṃ  yadi  vā  akatapubbaṃ  taṃ  aṭṭhikatvā
manasikatvā   sabbaṃ   cetasā   samannāharitvā  ohitasoto  suṇāti  evaṃ
kho   bhikkhave  rañño  nāgo  sotā  hoti  .  kathañca  bhikkhave  rañño
nāgo  hantā  hoti  idha  bhikkhave  rañño  nāgo  saṅgāmagato  hatthimpi
hanati   1-   hatthārūhampi   hanati   assampi   hanati   assārūhampi  hanati
rathampi   hanati   rathikampi   2-   hanati   pattikampi   hanati   evaṃ   kho
bhikkhave rañño nāgo hantā hoti.
     {140.1}   Kathañca   bhikkhave   rañño   nāgo   rakkhitā   hoti
idha   bhikkhave   rañño  nāgo  saṅgāmagato  rakkhati  purimaṃ  kāyaṃ  rakkhati
pacchimaṃ  kāyaṃ  rakkhati  purime  pāde  rakkhati  pacchime  pāde  rakkhati sīsaṃ
rakkhati   kaṇṇe   rakkhati   dante  rakkhati  soṇḍaṃ  rakkhati  vāladhiṃ  rakkhati
hatthārūhaṃ   evaṃ   kho   bhikkhave   rañño   nāgo   rakkhitā  hoti .
@Footnote: 1 Yu. hanti .  2 Yu. rathāruhampi.
Kathañca   bhikkhave   rañño   nāgo   khantā  hoti  idha  bhikkhave  rañño
nāgo    saṅgāmagato    khamo    hoti   sattippahārānaṃ   asippahārānaṃ
usuppahārānaṃ       pharasuppahārānaṃ       bheripaṇavasaṅkhatiṇavaninnādasaddānaṃ
evaṃ  kho  bhikkhave  rañño  nāgo  khantā  hoti. Kathañca bhikkhave rañño
nāgo  gantā  hoti  idha  bhikkhave  rañño  nāgo  yamenaṃ hatthidammasārathi
disaṃ   peseti   yadi   vā  gatapubbaṃ  yadi  vā  agatapubbaṃ  taṃ  khippaññeva
gantā  hoti  evaṃ  kho  bhikkhave  rañño  nāgo  gantā  hoti. Imehi
kho   bhikkhave   pañcahi  aṅgehi  samannāgato  rañño  nāgo  rājāraho
hoti  rājabhoggo  rañño  aṅgantveva  saṅkhaṃ  gacchati  .  evameva  kho
bhikkhave    pañcahi   dhammehi   samannāgato   bhikkhu   āhuneyyo   hoti
pāhuneyyo     dakkhiṇeyyo    añjalikaraṇīyo    anuttaraṃ    puññakkhettaṃ
lokassa   katamehi  pañcahi  idha  bhikkhave  bhikkhu  sotā  ca  hoti  hantā
ca rakkhitā ca khantā ca gantā ca.
     {140.2}   Kathañca   bhikkhave   bhikkhu  sotā  hoti  idha  bhikkhave
bhikkhu   tathāgatappavedite  dhammavinaye  desiyamāne  aṭṭhikatvā  manasikatvā
sabbaṃ   cetasā   samannāharitvā   ohitasoto  dhammaṃ  suṇāti  evaṃ  kho
bhikkhave   bhikkhu   sotā  hoti  .  kathañca  bhikkhave  bhikkhu  hantā  hoti
idha   bhikkhave  bhikkhu  uppannaṃ  kāmavitakkaṃ  nādhivāseti  pajahati  vinodeti
hanati   byantīkaroti   anabhāvaṃ   gameti   uppannaṃ   byāpādavitakkaṃ  ...
Uppannaṃ   vihiṃsāvitakkaṃ   ...   uppannuppanne  pāpake  akusale  dhamme
Nādhivāseti   pajahati   vinodeti  hanati  1-  byantīkaroti  ...  anabhāvaṃ
gameti  evaṃ  kho  bhikkhave  bhikkhu  hantā  hoti  .  kathañca bhikkhave bhikkhu
rakkhitā  hoti  idha  bhikkhave  bhikkhu  cakkhunā  rūpaṃ  disvā  na nimittaggāhī
hoti   nānubyañjanaggāhī   yatvādhikaraṇamenaṃ   cakkhundriyaṃ  asaṃvutaṃ  viharantaṃ
abhijjhādomanassā    pāpakā   akusalā   dhammā   anvāssaveyyuṃ   tassa
saṃvarāya   paṭipajjati   rakkhati   cakkhundriyaṃ   cakkhundriye  saṃvaraṃ  āpajjati
sotena saddaṃ sutvā ... Ghānena gandhaṃ ghāyitvā ... Jivhāya rasaṃ sāyitvā ...
Kāyena  phoṭṭhabbaṃ  phusitvā  ...  manasā  dhammaṃ  viññāya  na nimittaggāhī
hoti   nānubyañjanaggāhī   yatvādhikaraṇamenaṃ   manindriyaṃ   asaṃvutaṃ  viharantaṃ
abhijjhādomanassā    pāpakā   akusalā   dhammā   anvāssaveyyuṃ   tassa
saṃvarāya   paṭipajjati   rakkhati   manindriyaṃ   manindriye   saṃvaraṃ   āpajjati
evaṃ kho bhikkhave bhikkhu rakkhitā hoti.
     {140.3}  Kathañca  bhikkhave  bhikkhu  khantā  hoti  idha bhikkhave bhikkhu
khamo  hoti  sītassa  uṇhassa  jighacchāya  pipāsāya  ḍaṃsamakasavātātapasiriṃsapa-
samphassānaṃ   duruttānaṃ   durāgatānaṃ   vacanapathānaṃ  uppannānaṃ  sārīrikānaṃ
vedanānaṃ  dukkhānaṃ  tibbānaṃ  kharānaṃ kaṭukānaṃ asātānaṃ amanāpānaṃ pāṇaharānaṃ
adhivāsakajātiko  hoti evaṃ kho bhikkhave bhikkhu khantā hoti. Kathañca bhikkhave
bhikkhu  gantā  hoti idha bhikkhave bhikkhu yā sā disā agatapubbā iminā dīghena
addhunā  yadidaṃ  sabbasaṅkhārasamatho  sabbūpadhipaṭinissaggo  taṇhakkhayo  virāgo
nirodho   nibbānaṃ   taṃ   khippaññeva   gantā  hoti  evaṃ  kho  bhikkhave
@Footnote: 1 Yu. ayaṃ pāṭho natthi.
Bhikkhu  gantā  hoti  .  imehi  kho  bhikkhave  pañcahi dhammehi samannāgato
bhikkhu    āhuneyyo   hoti   pāhuneyyo   dakkhiṇeyyo   añjalikaraṇīyo
anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti.
                    Rājavaggo catuttho.
                        Tassuddānaṃ
        cakkānuvattanā rājā       yassaṃ disaṃ dve ca 1- patthanā
        appaṃ supati bhattādā 2-   akkhamo sotavena 3- cāti.
                     ------------
                    Tikaṇḍakīvaggo pañcamo
     [141]   Pañcime  bhikkhave  puggalā  santo  saṃvijjamānā  lokasmiṃ
katame  pañca  datvā  avajānāti  saṃvāsena  avajānāti  ādeyyamukho 4-
hoti   loḷo   hoti   mando   momūho   hoti   .   kathañca  bhikkhave
puggalo   datvā   avajānāti   idha   bhikkhave  puggalo  puggalassa  deti
cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ    tassa    evaṃ    hoti
ahaṃ   demi   ayaṃ   paṭiggaṇhātīti   tamenaṃ   datvā   avajānāti   evaṃ
kho   bhikkhave  puggalo  datvā  avajānāti  .  kathañca  bhikkhave  puggalo
saṃvāsena   avajānāti   idha   bhikkhave  puggalo  puggalena  saddhiṃ  saṃvasati
dve   vā  tīṇi  vā  vassāni  tamenaṃ  saṃvāsena  avajānāti  evaṃ  kho
bhikkhave   puggalo   saṃvāsena   avajānāti  .  kathañca  bhikkhave  puggalo
@Footnote: 1 Ma. ceva .  2 Ma. bhattādo .  3 Ma. akkhamo ca sotena cāti. yu ... sotarā
@cāti .  4 Po. Ma. ādheyyamukho. Yu. ādiya ... Sī. ādīya ....
Ādeyyamukho   hoti   idha   bhikkhave  ekacco  puggalo  parassa  vaṇṇe
vā  avaṇṇe  vā  bhāsiyamāne  taṃ  khippaññeva  adhimuccito 1- hoti evaṃ
kho  bhikkhave  puggalo  ādeyyamukho  hoti  .  kathañca  bhikkhave  puggalo
loḷo   2-  hoti  idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  ittarasaddho  hoti
ittarabhatti  3-  ittarapemo  ittarapasādo  evaṃ  kho  bhikkhave  puggalo
loḷo   hoti  .  kathañca  bhikkhave  puggalo  mando  momūho  hoti  idha
bhikkhave  ekacco  puggalo  kusalākusale dhamme na jānāti sāvajjānavajje
dhamme   na  jānāti  hīnapaṇīte  dhamme  na  jānāti  kaṇhasukkasappaṭibhāge
dhamme    na    jānāti    evaṃ    kho    bhikkhave   puggalo   mando
momūho  hoti  .  ime  kho  bhikkhave  pañca  puggalā santo saṃvijjamānā
lokasminti.
     [142]   Pañcime  bhikkhave  puggalā  santo  saṃvijjamānā  lokasmiṃ
katame   pañca  idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  ārabhati  ca  vippaṭisārī
ca    hoti   tañca   cetovimuttiṃ   paññāvimuttiṃ   yathābhūtaṃ   nappajānāti
yatthassa   te  uppannā  pāpakā  akusalā  dhammā  aparisesā  nirujjhanti
idha   pana   bhikkhave   ekacco  puggalo  ārabhati  na  vippaṭisārī  hoti
tañca    cetovimuttiṃ    paññāvimuttiṃ    yathābhūtaṃ   nappajānāti   yatthassa
te   uppannā   pāpakā   akusalā   dhammā  aparisesā  nirujjhanti  idha
pana   bhikkhave   ekacco  puggalo  na  ārabhati  vippaṭisārī  hoti  tañca
@Footnote: 1 Po. amucchito. Ma. Yu. amuccitā .  2 Ma. Yu. lolo .  3 Ma. Yu. ittarabhattī.
Cetovimuttiṃ    paññāvimuttiṃ    yathābhūtaṃ    nappajānāti    yatthassa   te
uppannā   pāpakā   akusalā   dhammā   aparisesā  nirujjhanti  idha  pana
bhikkhave   ekacco   puggalo   na  ārabhati  na  vippaṭisārī  hoti  tañca
cetovimuttiṃ    paññāvimuttiṃ    yathābhūtaṃ    nappajānāti    yatthassa   te
uppannā   pāpakā   akusalā   dhammā   aparisesā  nirujjhanti  idha  pana
bhikkhave   ekacco   puggalo   na  ārabhati  na  vippaṭisārī  hoti  tañca
cetovimuttiṃ   paññāvimuttiṃ   yathābhūtaṃ   pajānāti  yatthassa  te  uppannā
pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.
     {142.1}  Tatra  bhikkhave  yvāyaṃ  puggalo ārabhati ca vippaṭisārī ca
hoti    tañca    cetovimuttiṃ    paññāvimuttiṃ    yathābhūtaṃ    nappajānāti
yatthassa   te  uppannā  pāpakā  akusalā  dhammā  aparisesā  nirujjhanti
so  evamassa  vacanīyo  āyasmato  kho  ārabhajā  1- āsavā saṃvijjanti
vippaṭisārajā  āsavā  pavaḍḍhanti  sādhuvatāyasmā  ārabhaje  1-  āsave
pahāya  vippaṭisāraje  āsave  paṭivinodetvā  cittaṃ  paññañca bhāvetu 2-
evamāyasmā   amunā   pañcamena   puggalena   samasamo  bhavissatīti  tatra
bhikkhave  yvāyaṃ  puggalo  ārabhati  na  vippaṭisārī  hoti tañca cetovimuttiṃ
paññāvimuttiṃ   yathābhūtaṃ   nappajānāti   yatthassa   te  uppannā  pāpakā
akusalā  dhammā  aparisesā  nirujjhanti so evamassa vacanīyo āyasmato kho
ārabhajā    āsavā   saṃvijjanti   vippaṭisārajā   āsavā   nappavaḍḍhanti
sādhuvatāyasmā   ārabhaje  āsave  pahāya  cittaṃ  paññañca  bhāvetu  2-
@Footnote: 1 Po. Yu. ārabbhajā. Ma. ārambhajā .  2 Yu. bhavetuṃ.
Evamāyasmā amunā pañcamena puggalena samasamo bhavissatīti.
     {142.2}  Tatra  bhikkhave  yvāyaṃ  puggalo  na  ārabhati vippaṭisārī
hoti   tañca   cetovimuttiṃ   paññāvimuttiṃ  yathābhūtaṃ  nappajānāti  yatthassa
te   uppannā   pāpakā   akusalā   dhammā  aparisesā  nirujjhanti  so
evamassa   vacanīyo   āyasmato   kho  ārabhajā  āsavā  na  saṃvijjanti
vippaṭisārajā   āsavā  pavaḍḍhanti  sādhuvatāyasmā  vippaṭisāraje  āsave
paṭivinodetvā   cittaṃ  paññañca  bhāvetu  evamāyasmā  amunā  pañcamena
puggalena samasamo bhavissatīti.
     {142.3}  Tatra  bhikkhave  yvāyaṃ  puggalo na ārabhati na vippaṭisārī
hoti   tañca   cetovimuttiṃ   paññāvimuttiṃ  yathābhūtaṃ  nappajānāti  yatthassa
te  uppannā  pāpakā  akusalā  dhammā aparisesā nirujjhanti so evamassa
vacanīyo  āyasmato kho ārabhajā āsavā na saṃvijjanti vippaṭisārajā āsavā
nappavaḍḍhanti   sādhuvatāyasmā   cittaṃ   paññañca   bhāvetu   evamāyasmā
amunā  pañcamena  puggalena  samasamo  bhavissatīti  .  iti kho bhikkhave ime
cattāro  puggalā  amunā  pañcamena  puggalena  evaṃ  ovadiyamānā evaṃ
anusāsiyamānā anupubbena āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇantīti.
     [143] Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ.
Athakho   bhagavā  pubbaṇhasamayaṃ  nivāsetvā  pattacīvaramādāya  velāliṃ  1-
piṇḍāya   pāvisi  .  tena  kho  pana  samayena  pañcamattānaṃ  licchavisatānaṃ
sārandade     cetiye     sannisinnānaṃ     sannipatitānaṃ     ayamantarā
@Footnote: 1 Po. vesāliyaṃ.
Kathā    udapādi    pañcannaṃ   ratanānaṃ   pātubhāvo   dullabho   lokasmiṃ
katamesaṃ  pañcannaṃ  hatthiratanassa  pātubhāvo  dullabho  lokasmiṃ  assaratanassa
pātubhāvo    dullabho    lokasmiṃ    maṇiratanassa    pātubhāvo   dullabho
lokasmiṃ    itthīratanassa   pātubhāvo   dullabho   lokasmiṃ   gahapatiratanassa
pātubhāvo   dullabho   lokasmiṃ   imesaṃ   pañcannaṃ   ratanānaṃ  pātubhāvo
dullabho lokasminti.
     {143.1}  Athakho  te  licchavī  magge  purisaṃ pesesuṃ 1- yadā tvaṃ
ambho   purisa   passeyyāsi   bhagavantaṃ   āgacchantaṃ   2-  atha  amhākaṃ
āroceyyāsīti   .   addasā   kho   so   puriso   bhagavantaṃ  dūratova
āgacchantaṃ   disvāna   yena   te   licchavī   tenupasaṅkami  upasaṅkamitvā
te   licchavī   etadavoca   ayaṃ   so   bhagavā   āgacchati   3-  arahaṃ
sammāsambuddho   yassadāni   kālaṃ   maññathāti   .   athakho  te  licchavī
yena    bhagavā   tenupasaṅkamiṃsu   upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ   abhivādetvā
ekamantaṃ  aṭṭhaṃsu  ekamantaṃ  ṭhitā  kho  te  licchavī  bhagavantaṃ  etadavocuṃ
sādhu  bhante  bhagavā  4-  yena  sārandadaṃ  cetiyaṃ  tenupasaṅkamatu anukampaṃ
upādāyāti   .   adhivāsesi  bhagavā  tuṇhībhāvena  athakho  bhagavā  yena
sārandadaṃ    cetiyaṃ    tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   paññatte   āsane
nisīdi   nisajja  kho  bhagavā  te  licchavī  etadavoca  kāya  nuttha  licchavī
etarahi  kathāya  sannisinnā  kā  ca  pana vo antarā kathā vippakatāti .
Idha   bhante   amhākaṃ   sannisinnānaṃ   sannipatitānaṃ   ayamantarā   kathā
udapādi   pañcannaṃ   ratanānaṃ   pātubhāvo   dullabho   lokasmiṃ   katamesaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. ṭhapesuṃ .  2 Ma. ayaṃ pāṭho natthi .  3 Ma. gacchati .  4 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.
Pañcannaṃ   hatthiratanassa   pātubhāvo  dullabho  lokasmiṃ  assaratanassa  ...
Maṇiratanassa    ...    itthīratanassa    ...   gahapatiratanassa   pātubhāvo
dullabho    lokasmiṃ   imesaṃ   pañcannaṃ   ratanānaṃ   pātubhāvo   dullabho
lokasminti.
     {143.2}  Kāmādhimuttānaṃ vata vo 1- licchavī 2- kāmaññeva ārabbha
antarā   kathā   udapādi  pañcannaṃ  licchavī  ratanānaṃ  pātubhāvo  dullabho
lokasmiṃ    katamesaṃ    pañcannaṃ   tathāgatassa   arahato   sammāsambuddhassa
pātubhāvo  dullabho  lokasmiṃ  tathāgatappaveditassa  dhammavinayassa desitā 3-
puggalo   dullabho   lokasmiṃ   tathāgatappaveditassa   dhammavinayassa   [4]-
viññātā   puggalo   dullabho   lokasmiṃ  tathāgatappaveditassa  dhammavinayassa
desitassa    viññātā    5-   dhammānudhammapaṭipanno   puggalo   dullabho
lokasmiṃ    kataññukatavedī    puggalo   dullabho   lokasmiṃ   imesaṃ   kho
licchavī pañcannaṃ ratanānaṃ pātubhāvo dullabho lokasminti.
     [144]   Ekaṃ   samayaṃ  bhagavā  sākete  viharati  tikaṇḍakivane .
Tatra  kho  bhagavā  bhikkhū  āmantesi  bhikkhavoti  .  bhadanteti  te  bhikkhū
bhagavato   paccassosuṃ   .   bhagavā   etadavoca   sādhu   bhikkhave  bhikkhu
kālena   kālaṃ   appaṭikkūle   paṭikkūlasaññī   vihareyya   sādhu  bhikkhave
bhikkhu  kālena  kālaṃ  paṭikkūle  appaṭikkūlasaññī  vihareyya  sādhu  bhikkhave
bhikkhu   kālena   kālaṃ   appaṭikkūle   ca   paṭikkūle   ca  paṭikkūlasaññī
vihareyya  sādhu  bhikkhave  bhikkhu  kālena  kālaṃ paṭikkūle ca appaṭikkūle ca
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. bho .  2 Ma. Yu. licchavīnaṃ .  3 Ma. Yu. desetā .  4 Ma. Yu.
@desitassa .  5 Yu. viññātassa.
Appaṭikkūlasaññī    vihareyya    sādhu   bhikkhave   bhikkhu   kālena   kālaṃ
appaṭikkūlañca     paṭikkūlañca     tadubhayaṃ    abhinivajjetvā    upekkhako
vihareyya sato sampajāno.
     {144.1}  Kiñca  1-  bhikkhave  bhikkhu  atthavasaṃ  paṭicca appaṭikkūle
paṭikkūlasaññī   vihareyya   mā  me  rajanīyesu  dhammesu  rāgo  udapādīti
idaṃ   kho   bhikkhave   bhikkhu   atthavasaṃ  paṭicca  appaṭikkūle  paṭikkūlasaññī
vihareyya.
     {144.2}   Kiñca   bhikkhave   bhikkhu   atthavasaṃ   paṭicca  paṭikkūle
appaṭikkūlasaññī    vihareyya   mā   me   dosanīyesu   dhammesu   doso
udapādīti    idaṃ   kho   bhikkhave   bhikkhu   atthavasaṃ   paṭicca   paṭikkūle
appaṭikkūlasaññī vihareyya.
     {144.3}  Kiñca  bhikkhave  bhikkhu  atthavasaṃ  paṭicca  appaṭikkūle  ca
paṭikkūle  ca  paṭikkūlasaññī  vihareyya  mā  me  rajanīyesu  dhammesu rāgo
udapādi  mā  me  dosanīyesu  dhammesu  doso  udapādīti idaṃ kho bhikkhave
bhikkhu   atthavasaṃ   paṭicca   appaṭikkūle   ca   paṭikkūle  ca  paṭikkūlasaññī
vihareyya.
     {144.4}   Kiñca   bhikkhave  bhikkhu  atthavasaṃ  paṭicca  paṭikkūle  ca
appaṭikkūle    ca   appaṭikkūlasaññī   vihareyya   mā   me   dosanīyesu
dhammesu  doso  udapādi  mā  me  rajanīyesu  dhammesu  rāgo  udapādīti
idaṃ   kho   bhikkhave   bhikkhu  atthavasaṃ  paṭicca  paṭikkūle  ca  appaṭikkūle
ca appaṭikkūlasaññī vihareyya.
     {144.5}   Kiñca   bhikkhave  bhikkhu  atthavasaṃ  paṭicca  appaṭikkūlañca
paṭikkūlañca  tadubhayaṃ  abhinivajjetvā upekkhako vihareyya sato sampajāno mā
@Footnote: 1 Po. Yu. kathañca. aparaṃpi īdisameva.
Me  kvacini  1-  katthaci  kiñcina  2- rajanīyesu dhammesu rāgo udapādi mā
me   kvacini   katthaci  kiñcina  dosanīyesu  dhammesu  doso  udapādi  mā
me   kvacini   katthaci   kiñcina   mohanīyesu   dhammesu  moho  udapādīti
idaṃ   kho   bhikkhave   bhikkhu   atthavasaṃ  paṭicca  appaṭikkūlañca  paṭikkūlañca
tadubhayaṃ abhinivajjetvā upekkhako vihareyya sato sampajānoti.
     [145]  Pañcahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  yathābhataṃ  nikkhitto
evaṃ   niraye   katamehi   pañcahi  pāṇātipātī  hoti  adinnādāyī  hoti
kāmesu   micchācārī   hoti   musāvādī  hoti  surāmerayamajjapamādaṭṭhāyī
hoti   imehi   kho   bhikkhave   pañcahi   dhammehi  samannāgato  yathābhataṃ
nikkhitto   evaṃ   niraye   .   pañcahi   bhikkhave  dhammehi  samannāgato
yathābhataṃ    nikkhitto   evaṃ   sagge   katamehi   pañcahi   pāṇātipātā
paṭivirato   hoti   adinnādānā   paṭivirato  hoti  kāmesu  micchācārā
paṭivirato   hoti  musāvādā  paṭivirato  hoti  surāmerayamajjapamādaṭṭhānā
paṭivirato   hoti   imehi   kho   bhikkhave  pañcahi  dhammehi  samannāgato
yathābhataṃ nikkhitto evaṃ saggeti.
     [146]   Pañcahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  bhikkhu  mitto  na
sevitabbo    katamehi   pañcahi   kammantaṃ   kāreti   adhikaraṇaṃ   ādiyati
pāmokkhesu   bhikkhūsu   paṭiviruddho   hoti  dīghacārikaṃ  avatthānacārikaṃ  3-
anuyutto   viharati   na   paṭibalo  hoti  kālena  kālaṃ  dhammiyā  kathāya
@Footnote: 1 Ma. kuvacani .  2 Po. Ma. kiñcanaṃ. Yu. kiñcana .  3 Ma. Yu. anavatthacārikaṃ.
Sandassetuṃ   samādapetuṃ   samuttejetuṃ   sampahaṃsetuṃ  imehi  kho  bhikkhave
pañcahi   dhammehi   samannāgato  bhikkhu  mitto  na  sevitabbo  .  pañcahi
bhikkhave   dhammehi   samannāgato   bhikkhu   mitto   sevitabbo   katamehi
pañcahi   na   kammantaṃ   kāreti   na  adhikaraṇaṃ  ādiyati  na  pāmokkhesu
bhikkhūsu   paṭiviruddho   hoti  na  dīghacārikaṃ  avatthānacārikaṃ  1-  anuyutto
viharati   paṭibalo   hoti   kālena   kālaṃ   dhammiyā  kathāya  sandassetuṃ
samādapetuṃ   samuttejetuṃ   sampahaṃsetuṃ   imehi   kho   bhikkhave   pañcahi
dhammehi samannāgato bhikkhu mitto sevitabboti.
     [147]   Pañcimāni   bhikkhave   asappurisadānāni   katamāni   pañca
asakkaccaṃ  deti  acitiṃ  katvā  2-  deti  asahatthā  deti  apaviṭṭhaṃ  3-
deti  anāgamanadiṭṭhiko  deti  imāni  kho bhikkhave pañca asappurisadānāni.
Pañcimāni     bhikkhave    sappurisadānāni    katamāni    pañca    sakkaccaṃ
deti   citiṃ   katvā   2-   deti  sahatthā  deti  anapaviṭṭhaṃ  3-  deti
āgamanadiṭṭhiko deti imāni kho bhikkhave pañca sappurisadānānīti.
     [148]  Pañcimāni  bhikkhave  sappurisadānāni  katamāni  pañca saddhāya
dānaṃ   deti  sakkaccaṃ  dānaṃ  deti  kālena  dānaṃ  deti  anuggahitacitto
dānaṃ deti attānañca parañca anupahacca dānaṃ deti.
     {148.1}  Saddhāya  kho  pana  bhikkhave dānaṃ datvā yattha yattha tassa
@Footnote: 1 Ma. Yu. anavatthacārikaṃ .  2 Ma. acittīkatvā. Yu. acittikatvā.
@3 Ma. Yu. apaviddhaṃ.
Dānassa   vipāko   nibbattati   aḍḍho   ca  hoti  mahaddhano  mahābhogo
abhirūpo   ca   hoti   dassanīyo   pāsādiko   paramāya  vaṇṇapokkharatāya
samannāgato.
     {148.2}  Sakkaccaṃ  kho  pana  bhikkhave  dānaṃ  datvā  yattha  yattha
tassa    dānassa   vipāko   nibbattati   aḍḍho   ca   hoti   mahaddhano
mahābhogo  ye  pissa  te  honti  puttāti  vā  dārāti  vā  dāsāti
vā  pessāti  vā  kammakarāti  vā  tepi  susussanti  1- sotaṃ odahanti
aññācittaṃ upaṭṭhapenti.
     {148.3}  Kālena  kho  pana  bhikkhave dānaṃ datvā yattha yattha tassa
dānassa   vipāko   nibbattati   aḍḍho   ca  hoti  mahaddhano  mahābhogo
kālāgatā cassa atthā paripūrā 2- honti.
     {148.4}  Anuggahitacitto  kho  pana bhikkhave dānaṃ datvā yattha yattha
tassa  dānassa  vipāko  nibbattati  aḍḍho  ca  hoti  mahaddhano mahābhogo
uḷāresu ca pañcasu kāmaguṇesu bhogāya cittaṃ namati.
     {148.5}  Attānañca  parañca  anupahacca  kho  pana  bhikkhave  dānaṃ
datvā  yattha  yattha  tassa  dānassa  vipāko  nibbattati  aḍḍho  ca  hoti
mahaddhano   mahābhogo   na   cassa  kutoci  bhogānaṃ  upaghāto  āgacchati
aggito   vā  udakato  vā  rājato  vā  corato  vā  appiyato  vā
dāyādato vā 3-. Imāni kho bhikkhave pañca sappurisadānānīti.
     [149]    Pañcime    bhikkhave   dhammā   samayavimuttassa   bhikkhuno
parihānāya    saṃvattanti    katame   pañca   kammārāmatā   bhassārāmatā
@Footnote: 1 Po. susūsanti. Ma. Yu. sussūsanti. 2 Ma. Yu. pacurā .  3 Ma. vāsaddo natthi.
Niddārāmatā  saṅgaṇikārāmatā  yathāvimuttaṃ  cittaṃ  na paccavekkhati ime kho
bhikkhave   pañca  dhammā  samayavimuttassa  bhikkhuno  parihānāya  saṃvattanti .
Pañcime   bhikkhave  dhammā  samayavimuttassa  bhikkhuno  aparihānāya  saṃvattanti
katame   pañca   na   kammārāmatā   na  bhassārāmatā  na  niddārāmatā
na   saṅgaṇikārāmatā  yathāvimuttaṃ  cittaṃ  paccavekkhati  ime  kho  bhikkhave
pañca dhammā samayavimuttassa bhikkhuno aparihānāya saṃvattantīti.
     [150]    Pañcime    bhikkhave   dhammā   samayavimuttassa   bhikkhuno
parihānāya    saṃvattanti    katame   pañca   kammārāmatā   bhassārāmatā
niddārāmatā    indriyesu    aguttadvāratā    bhojane    amattaññutā
ime   kho   bhikkhave   pañca  dhammā  samayavimuttassa  bhikkhuno  parihānāya
saṃvattanti    .    pañcime   bhikkhave   dhammā   samayavimuttassa   bhikkhuno
aparihānāya  saṃvattanti  katame  pañca  na  kammārāmatā  na  bhassārāmatā
na    niddārāmatā    indriyesu   guttadvāratā   bhojane   mattaññutā
ime   kho   bhikkhave  pañca  dhammā  samayavimuttassa  bhikkhuno  aparihānāya
saṃvattantīti.
                     Tikaṇḍakīvaggo pañcamo.
                         Tassuddānaṃ
       datvā avajānāti ārabhati ca    sārandadatikaṇḍakinirayena ca 1-
       mitto asappurisasappurisena    samayavimuttaṃ apare dveti.
                   Tatiyo paṇṇāsako samatto.
@Footnote: 1 Po. ārabbhati na ca tikaṇḍanirayena mittā asappurisaṃ sappurisena .... Ma.
@... tikaṇḍanirayen ca ... Yu. ... ārabbhatī ....
                      Catutthapaṇṇāsako
                     saddhammavaggo paṭhamo
                        -------
     [151]    Pañcahi    bhikkhave   dhammehi   samannāgato   suṇantopi
saddhammaṃ   abhabbo  niyāmaṃ  okkamituṃ  kusalesu  dhammesu  sammattaṃ  katamehi
pañcahi  kathaṃ  paribhoti  kathikaṃ  1-  paribhoti  attānaṃ  paribhoti vikkhittacitto
dhammaṃ   suṇāti  anekaggacitto  ayoniso  [2]-  manasikaroti  imehi  kho
bhikkhave   pañcahi   dhammehi   samannāgato   suṇantopi   saddhammaṃ  abhabbo
niyāmaṃ  okkamituṃ  kusalesu  dhammesu  sammattaṃ  .  pañcahi  bhikkhave dhammehi
samannāgato   suṇanto   3-  saddhammaṃ  bhabbo  niyāmaṃ  okkamituṃ  kusalesu
dhammesu   sammattaṃ  katamehi  pañcahi  na  kathaṃ  paribhoti  na  kathikaṃ  paribhoti
na   attānaṃ   paribhoti   avikkhittacitto   dhammaṃ   suṇāti   ekaggacitto
yoniso   [2]-   manasikaroti   imehi   kho   bhikkhave  pañcahi  dhammehi
samannāgato     suṇanto     saddhammaṃ     bhabbo    niyāmaṃ    okkamituṃ
kusalesu dhammesu sammattanti.
     [152]    Pañcahi    bhikkhave   dhammehi   samannāgato   suṇantopi
saddhammaṃ    abhabbo    niyāmaṃ   okkamituṃ   kusalesu   dhammesu   sammattaṃ
katamehi   pañcahi   kathaṃ   paribhoti   kathikaṃ   paribhoti   attānaṃ   paribhoti
duppañño   hoti  jaḷo  eḷamūgo  anaññāte  aññātamānī  hoti  imehi
@Footnote: 1 Po. kathitaṃ. sabbatthavāresu īdisameva .  2 Ma. Yu. etthantare casaddo atthi.
@3 Po. suṇantopi. ito paraṃ evaṃ ñātabbaṃ.
Kho    bhikkhave    pañcahi   dhammehi   samannāgato   suṇantopi   saddhammaṃ
abhabbo  niyāmaṃ  okkamituṃ  kusalesu  dhammesu  sammattaṃ  .  pañcahi bhikkhave
dhammehi   samannāgato   suṇanto   saddhammaṃ   bhabbo   niyāmaṃ   okkamituṃ
kusalesu   dhammesu  sammattaṃ  katamehi  pañcahi  na  kathaṃ  paribhoti  na  kathikaṃ
paribhoti   na   attānaṃ   paribhoti   paññavā   hoti   ajaḷo  aneḷamūgo
na   anaññāte   aññātamānī   hoti   imehi   kho   bhikkhave   pañcahi
dhammehi   samannāgato   suṇanto   saddhammaṃ   bhabbo   niyāmaṃ   okkamituṃ
kusalesu dhammesu sammattanti.
     [153]    Pañcahi    bhikkhave   dhammehi   samannāgato   suṇantopi
saddhammaṃ   abhabbo  niyāmaṃ  okkamituṃ  kusalesu  dhammesu  sammattaṃ  katamehi
pañcahi   makkhī   dhammaṃ   suṇāti   makkhapariyuṭṭhito   saupārambhacitto   1-
dhammaṃ  suṇāti  randhagavesī  dhammadesake  āhatacitto  hoti  khilajāto  2-
duppañño    hoti   jaḷo   eḷamūgo   anaññāte   aññātamānī   hoti
imehi   kho   bhikkhave  pañcahi  dhammehi  samannāgato  suṇantopi  saddhammaṃ
abhabbo  niyāmaṃ  okkamituṃ  kusalesu  dhammesu  sammattaṃ  .  pañcahi bhikkhave
dhammehi   samannāgato   suṇanto   saddhammaṃ   bhabbo   niyāmaṃ   okkamituṃ
kusalesu   dhammesu   sammattaṃ   katamehi   pañcahi   amakkhī   dhammaṃ  suṇāti
namakkhapariyuṭṭhito  anupārambhacitto  dhammaṃ  suṇāti  narandhagavesī  dhammadesake
anāhatacitto   hoti   akhilajāto   paññavā   hoti   ajaḷo  aneḷamūgo
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. upārambhacitto. 2 Ma. khīlajāto. ito paraṃ evaṃ ñātabbaṃ.
Na   anaññāte   aññātamānī   hoti   imehi   kho   bhikkhave   pañcahi
dhammehi   samannāgato   suṇanto   saddhammaṃ   bhabbo   niyāmaṃ   okkamituṃ
kusalesu dhammesu sammattanti.
     [154]    Pañcime    bhikkhave   dhammā   saddhammassa   sammosāya
antaradhānāya   saṃvattanti  katame  pañca  idha  bhikkhave  bhikkhū  na  sakkaccaṃ
dhammaṃ   suṇanti   na   sakkaccaṃ   dhammaṃ   pariyāpuṇanti   na  sakkaccaṃ  dhammaṃ
dhārenti   na  sakkaccaṃ  dhatānaṃ  dhammānaṃ  atthaṃ  upaparikkhanti  na  sakkaccaṃ
atthamaññāya    dhammamaññāya    dhammānudhammaṃ    paṭipajjanti    ime   kho
bhikkhave  pañca  dhammā  saddhammassa  sammosāya  antaradhānāya  saṃvattanti.
Pañcime  bhikkhave  dhammā  saddhammassa  ṭhitiyā  asammosāya  anantaradhānāya
saṃvattanti   katame   pañca   idha   bhikkhave  bhikkhū  sakkaccaṃ  dhammaṃ  suṇanti
sakkaccaṃ    dhammaṃ    pariyāpuṇanti   sakkaccaṃ   dhammaṃ   dhārenti   sakkaccaṃ
dhatānaṃ     dhammānaṃ     atthaṃ    upaparikkhanti    sakkaccaṃ    atthamaññāya
dhammamaññāya   dhammānudhammaṃ  paṭipajjanti  ime  kho  bhikkhave  pañca  dhammā
saddhammassa ṭhitiyā asammosāya anantaradhānāya saṃvattantīti.
     [155]    Pañcime    bhikkhave   dhammā   saddhammassa   sammosāya
antaradhānāya   saṃvattanti   katame   pañca  idha  bhikkhave  bhikkhū  dhammaṃ  na
pariyāpuṇanti   suttaṃ  geyyaṃ  veyyākaraṇaṃ  gāthaṃ  udānaṃ  itivuttakaṃ  jātakaṃ
abbhūtadhammaṃ  vedallaṃ  ayaṃ  bhikkhave  paṭhamo  dhammo  saddhammassa  sammosāya
antaradhānāya saṃvattati.
     {155.1}   Puna   caparaṃ   bhikkhave   bhikkhū   yathāsutaṃ  yathāpariyattaṃ
Dhammaṃ   na   vitthārena   paresaṃ  desenti  ayaṃ  bhikkhave  dutiyo  dhammo
saddhammassa sammosāya antaradhānāya saṃvattati.
     {155.2}  Puna  caparaṃ  bhikkhave  bhikkhū  yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ na
vitthārena  paraṃ  1-  vācenti  ayaṃ  bhikkhave  tatiyo  dhammo  saddhammassa
sammosāya antaradhānāya saṃvattati.
     {155.3}  Puna  caparaṃ  bhikkhave  bhikkhū  yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ na
vitthārena   sajjhāyaṃ  karonti  ayaṃ  bhikkhave  catuttho  dhammo  saddhammassa
sammosāya antaradhānāya saṃvattati.
     {155.4}  Puna  caparaṃ  bhikkhave  bhikkhū  yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ na
cetasā   anuvitakkenti   anuvicārenti   manasānupekkhanti   ayaṃ  bhikkhave
pañcamo  dhammo  saddhammassa  sammosāya  antaradhānāya  saṃvattati  .  ime
kho bhikkhave pañca dhammā saddhammassa sammosāya antaradhānāya saṃvattanti.
     {155.5}  Pañcime  bhikkhave  dhammā  saddhammassa ṭhitiyā asammosāya
anantaradhānāya   saṃvattanti   katame   pañca   idha   bhikkhave  bhikkhū  dhammaṃ
pariyāpuṇanti   suttaṃ  geyyaṃ  veyyākaraṇaṃ  gāthaṃ  udānaṃ  itivuttakaṃ  jātakaṃ
abbhūtadhammaṃ   vedallaṃ   ayaṃ   bhikkhave  paṭhamo  dhammo  saddhammassa  ṭhitiyā
asammosāya anantaradhānāya saṃvattati.
     {155.6}  Puna  caparaṃ  bhikkhave  bhikkhū  yathāsutaṃ  yathāpariyattaṃ  dhammaṃ
vitthārena  paresaṃ  desenti  ayaṃ  bhikkhave dutiyo dhammo saddhammassa ṭhitiyā
asammosāya anantaradhānāya saṃvattati.
     {155.7}  Puna  caparaṃ  bhikkhave  bhikkhū  yathāsutaṃ  yathāpariyattaṃ  dhammaṃ
vitthārena   paresaṃ   vācenti  ayaṃ  bhikkhave  tatiyo  dhammo  saddhammassa
ṭhitiyā asammosāya anantaradhānāya saṃvattati.
@Footnote: 1 Yu. paresaṃ.
     {155.8}  Puna  caparaṃ  bhikkhave  bhikkhū  yathāsutaṃ  yathāpariyattaṃ  dhammaṃ
vitthārena   sajjhāyaṃ  karonti  ayaṃ  bhikkhave  catuttho  dhammo  saddhammassa
ṭhitiyā asammosāya anantaradhānāya saṃvattati.
     {155.9}  Puna  caparaṃ  bhikkhave  bhikkhū  yathāsutaṃ  yathāpariyattaṃ  dhammaṃ
cetasā   anuvitakkenti   anuvicārenti   manasānupekkhanti   ayaṃ  bhikkhave
pañcamo    dhammo    saddhammassa   ṭhitiyā   asammosāya   anantaradhānāya
saṃvattati   .   ime   kho   bhikkhave   pañca  dhammā  saddhammassa  ṭhitiyā
asammosāya anantaradhānāya saṃvattantīti.
     [156]  Pañcime  bhikkhave dhammā saddhammassa sammosāya antaradhānāya
saṃvattanti  katame  pañca  idha  bhikkhave  bhikkhū  duggahitaṃ suttantaṃ pariyāpuṇanti
dunnikkhittehi    padabyañjanehi    dunnikkhittassa   bhikkhave   padabyañjanassa
atthopi  dunnayo  hoti  ayaṃ  bhikkhave  paṭhamo dhammo saddhammassa sammosāya
antaradhānāya saṃvattati.
     {156.1}  Puna  caparaṃ  bhikkhave bhikkhū dubbacā honti dovacassakaraṇehi
dhammehi  samannāgatā  akkhamā  apadakkhiṇaggāhino  anusāsaniṃ  ayaṃ  bhikkhave
dutiyo dhammo saddhammassa sammosāya antaradhānāya saṃvattati.
     {156.2}  Puna  caparaṃ  bhikkhave  ye te bhikkhū bahussutā āgatāgamā
dhammadharā  vinayadharā  mātikādharā  te na sakkaccaṃ suttantaṃ paraṃ 1- vācenti
tesaṃ   accayena  chinnamūlako  suttanto  hoti  appaṭisaraṇo  ayaṃ  bhikkhave
tatiyo dhammo saddhammassa sammosāya antaradhānāya saṃvattati.
     {156.3}    Puna   caparaṃ   bhikkhave   therā   bhikkhū   bāhullikā
honti       sāthalikā      okkamane      pubbaṅgamā      paviveke
@Footnote: 1 Yu. paresaṃ.
Nikkhittadhurā   na   viriyaṃ   ārabhanti   appattassa   pattiyā   anadhigatassa
adhigamāya   asacchikatassa   sacchikiriyāya  tesaṃ  pacchimā  janatā  diṭṭhānugatiṃ
āpajjati   sāpi   hoti   bāhullikā   sāthalikā  okkamane  pubbaṅgamā
paviveke    nikkhittadhurā    na   viriyaṃ   ārabhati   appattassa   pattiyā
anadhigatassa    adhigamāya    asacchikatassa    sacchikiriyāya    ayaṃ   bhikkhave
catuttho dhammo saddhammassa sammosāya antaradhānāya saṃvattati.
     {156.4}  Puna  caparaṃ  bhikkhave  saṅgho  bhinno hoti saṅghe kho pana
bhikkhave   bhinne   aññamaññaṃ   akkosā  ca  honti  aññamaññaṃ  paribhāsā
ca  honti  aññamaññaṃ  parikkhepā  ca  honti  aññamaññaṃ  pariccajā  1- ca
honti   tattha   appasannā   ceva   nappasīdanti  pasannānañca  ekaccānaṃ
aññathattaṃ   hoti   ayaṃ  bhikkhave  pañcamo  dhammo  saddhammassa  sammosāya
antaradhānāya  saṃvattati  .  ime  kho  bhikkhave  pañca  dhammā  saddhammassa
sammosāya antaradhānāya saṃvattanti 2-.
     {156.5}  Pañcime  bhikkhave  dhammā  saddhammassa ṭhitiyā asammosāya
anantaradhānāya   saṃvattanti   katame   pañca  idha  bhikkhave  bhikkhū  suggahitaṃ
suttantaṃ     pariyāpuṇanti    sunikkhittehi    padabyañjanehi    sunikkhittassa
bhikkhave  padabyañjanassa  atthopi  sunayo  hoti  ayaṃ  bhikkhave paṭhamo dhammo
saddhammassa ṭhitiyā asammosāya anantaradhānāya saṃvattati.
     {156.6}  Puna  caparaṃ  bhikkhave  bhikkhū subacā honti sovacassakaraṇehi
dhammehi      samannāgatā      khamā     padakkhiṇaggāhino     anusāsaniṃ
ayaṃ    bhikkhave    dutiyo    dhammo   saddhammassa   ṭhitiyā   asammosāya
@Footnote: 1 Po. Ma. pariccajanā. sabbatthavāresu īdisameva .  2 Po. saṃvattantīti.
Anantaradhānāya saṃvattati.
     {156.7}  Puna  caparaṃ  bhikkhave  ye te bhikkhū bahussutā āgatāgamā
dhammadharā   vinayadharā   mātikādharā  te  sakkaccaṃ  [1]-  paraṃ  vācenti
tesaṃ   accayena   na   chinnamūlako   suttanto   hoti  sappaṭisaraṇo  ayaṃ
bhikkhave   tatiyo  dhammo  saddhammassa  ṭhitiyā  asammosāya  anantaradhānāya
saṃvattati.
     {156.8}  Puna  caparaṃ  bhikkhave  therā  bhikkhū  na bāhullikā honti
na   sāthalikā   okkamane   nikkhittadhurā   paviveke   pubbaṅgamā  viriyaṃ
ārabhanti    appattassa   pattiyā   anadhigatassa   adhigamāya   asacchikatassa
sacchikiriyāya   tesaṃ   pacchimā  janatā  diṭṭhānugatiṃ  āpajjati  sāpi  hoti
na  bāhullikā  na  sāthalikā  okkamane  nikkhittadhurā paviveke pubbaṅgamā
viriyaṃ   ārabhati   appattassa  pattiyā  anadhigatassa  adhigamāya  asacchikatassa
sacchikiriyāya    ayaṃ    bhikkhave   catuttho   dhammo   saddhammassa   ṭhitiyā
asammosāya anantaradhānāya saṃvattati.
     {156.9}   Puna   caparaṃ   bhikkhave  saṅgho  samaggo  sammodamāno
avivadamāno   ekuddeso  phāsuṃ  2-  viharati  saṅghe  kho  pana  bhikkhave
samagge   na   ceva   aññamaññaṃ   akkosā   honti   na  ca  aññamaññaṃ
paribhāsā   honti   na   ca   aññamaññaṃ   parikkhepā   honti   na   ca
aññamaññaṃ    pariccajā    honti    tattha   appasannā   ceva   pasīdanti
pasannānañca    bhiyyobhāvo    hoti   ayaṃ   bhikkhave   pañcamo   dhammo
saddhammassa   ṭhitiyā   asammosāya   anantaradhānāya   saṃvattati   .  ime
kho    bhikkhave    pañca    dhammā    saddhammassa   ṭhitiyā   asammosāya
anantaradhānāya saṃvattantīti.
@Footnote: 1 Po. Ma. suttantaṃ .  2 Po. Ma. Yu. phāsu.
     [157]  Pañcannaṃ  bhikkhave  puggalānaṃ  kathā  dukkathā  puggale  1-
puggalaṃ     upanidhāya     katamesaṃ     pañcannaṃ    assaddhassa    bhikkhave
saddhākathā    dukkathā    dussīlassa    sīlakathā    dukkathā   appassutassa
bāhusaccakathā     dukkathā     maccharissa    2-    cāgakathā    dukkathā
duppaññassa paññākathā dukkathā.
     {157.1}   Kasmā   ca  bhikkhave  assaddhassa  saddhākathā  dukkathā
assaddho    bhikkhave    saddhākathāya    kacchamānāya   abhisajjati   kuppati
byāpajjati    patitthīyati    kopañca   dosañca   appaccayañca   pātukaroti
taṃ  kissa  hetu  tañhi  so  bhikkhave  saddhāsampadaṃ  attani  na  samanupassati
na    ca    labhati   tatonidānaṃ   pītipāmujjaṃ   3-   tasmā   assaddhassa
saddhākathā dukkathā.
     {157.2}  Kasmā  ca  bhikkhave  dussīlassa  sīlakathā dukkathā dussīlo
bhikkhave    sīlakathāya    kacchamānāya    abhisajjati    kuppati   byāpajjati
patitthīyati    kopañca    dosañca   appaccayañca   pātukaroti   taṃ   kissa
hetu   tañhi   so   bhikkhave   sīlasampadaṃ  attani  na  samanupassati  na  ca
labhati tatonidānaṃ pītipāmujjaṃ tasmā dussīlassa sīlakathā dukkathā.
     {157.3}  Kasmā  ca  bhikkhave  appassutassa  bāhusaccakathā dukkathā
appassuto   bhikkhave   bāhusaccakathāya   kacchamānāya   abhisajjati   kuppati
byāpajjati    patitthīyati    kopañca   dosañca   appaccayañca   pātukaroti
taṃ  kissa  hetu  tañhi  so  bhikkhave  sutasampadaṃ  attani  na  samanupassati na
ca   labhati   tatonidānaṃ   pītipāmujjaṃ   tasmā  appassutassa  bāhusaccakathā
@Footnote: 1 Sī. Yu. puggalaṃ puggalaṃ. ito paraṃ īdīsameva .  2 Po. Yu. macchariyassa. ito
@paraṃ evaṃ ñātabbaṃ .  3 Ma. pītipāmojjaṃ. sabbatthavāresu īdisameva.
Kathā dukkathā.
     {157.4}  Kasmā  ca  bhikkhave  maccharissa  cāgakathā dukkathā maccharī
bhikkhave    cāgakathāya    kacchamānāya    abhisajjati   kuppati   byāpajjati
patitthīyati    kopañca    dosañca   appaccayañca   pātukaroti   taṃ   kissa
hetu   tañhi   so   bhikkhave   cāgasampadaṃ   attani   na  samanupassati  na
ca labhati tatonidānaṃ pītipāmujjaṃ tasmā maccharissa cāgakathā dukkathā.
     {157.5}   Kasmā   ca  bhikkhave  duppaññassa  paññākathā  dukkathā
duppañño    bhikkhave    paññākathāya    kacchamānāya   abhisajjati   kuppati
byāpajjati    patitthīyati    kopañca   dosañca   appaccayañca   pātukaroti
taṃ    kissa   hetu   tañhi   so   bhikkhave   paññāsampadaṃ   attani   na
samanupassati     na    ca    labhati    tatonidānaṃ    pītipāmujjaṃ    tasmā
duppaññassa    paññākathā    dukkathā    .    imesaṃ    kho    bhikkhave
pañcannaṃ puggalānaṃ kathā dukkathā puggale puggalaṃ upanidhāya.
     {157.6}   Pañcannaṃ   bhikkhave   puggalānaṃ  kathā  sukathā  puggale
puggalaṃ   upanidhāya   katamesaṃ   pañcannaṃ   saddhassa   bhikkhave   saddhākathā
sukathā   sīlavato   sīlakathā   sukathā   bahussutassa   bāhusaccakathā  sukathā
cāgavato cāgakathā sukathā paññavato paññākathā sukathā.
     {157.7}  Kasmā  ca  bhikkhave  saddhassa  saddhākathā  sukathā saddho
bhikkhave  saddhākathāya  kacchamānāya  nābhisajjati  na  kuppati na byāpajjati na
patittīyati  na  kopañca  dosañca  appaccayañca  pātukaroti  taṃ  kissa  hetu
tañhi  so  bhikkhave  saddhāsampadaṃ  attani  samanupassati  labhati  ca tatonidānaṃ
Pītipāmujjaṃ tasmā saddhassa saddhākathā sukathā.
     {157.8}  Kasmā  ca bhikkhave sīlavato sīlakathā sukathā sīlavā bhikkhave
sīlakathāya  kacchamānāya  nābhisajjati  na  kuppati  na  byāpajjati na patitthīyati
na  kopañca  dosañca  appaccayañca  pātukaroti  taṃ  kissa  hetu  tañhi so
bhikkhave   sīlasampadaṃ  attani  samanupassati  labhati  ca  tatonidānaṃ  pītipāmujjaṃ
tasmā sīlavato sīlakathā sukathā.
     {157.9}   Kasmā  ca  bhikkhave  bahussutassa  bāhusaccakathā  sukathā
bahussuto   bhikkhave   bāhusaccakathāya  kacchamānāya  nābhisajjati  na  kuppati
na  byāpajjati  na  patitthīyati  na  kopañca  dosañca appaccayañca pātukaroti
taṃ  kissa  hetu  tañhi  so  bhikkhave  sutasampadaṃ  attani samanupassati labhati ca
tatonidānaṃ pītipāmujjaṃ tasmā bahussutassa bāhusaccakathā sukathā.
     {157.10}  Kasmā  ca  bhikkhave  cāgavato cāgakathā sukathā cāgavā
bhikkhave   cāgakathāya  kacchamānāya  nābhisajjati  na  kuppati  na  byāpajjati
na   patitthīyati   na  kopañca  dosañca  appaccayañca  pātukaroti  taṃ  kissa
hetu   tañhi   so   bhikkhave   cāgasampadaṃ  attani  samanupassati  labhati  ca
tatonidānaṃ pītipāmujjaṃ tasmā cāgavato cāgakathā sukathā.
     {157.11}   Kasmā   ca   bhikkhave  paññavato  paññākathā  sukathā
paññavā   bhikkhave   paññākathāya   kacchamānāya   nābhisajjati   na  kuppati
na  byāpajjati  na  patitthīyati  na  kopañca  dosañca appaccayañca pātukaroti
taṃ  kissa  hetu  tañhi  so  bhikkhave paññāsampadaṃ attani samanupassati labhati ca
Tatonidānaṃ   pītipāmujjaṃ  tasmā  paññavato  paññākathā  sukathā  .  imesaṃ
kho   bhikkhave   pañcannaṃ   puggalānaṃ   kathā   sukathā   puggale   puggalaṃ
upanidhāyāti.
     [158]   Pañcahi   bhikkhave   dhammehi  samannāgato  bhikkhu  sārajjaṃ
okkanto   1-   hoti  katamehi  pañcahi  idha  bhikkhave  bhikkhu  assaddho
hoti   dussīlo   hoti  appassuto  hoti  kusīto  hoti  duppañño  hoti
imehi   kho   bhikkhave   pañcahi   dhammehi   samannāgato  bhikkhu  sārajjaṃ
okkanto   hoti   .   pañcahi   bhikkhave   dhammehi  samannāgato  bhikkhu
visārado   hoti   katamehi   pañcahi   idha  bhikkhave  bhikkhu  saddho  hoti
sīlavā   hoti   bahussuto   hoti   āraddhaviriyo   hoti  paññavā  hoti
imehi   kho   bhikkhave   pañcahi   dhammehi  samannāgato  bhikkhu  visārado
hotīti.
     [159]  [2]-  Ekaṃ  samayaṃ bhagavā kosambiyaṃ viharati ghositārāme.
Tena  kho  pana  samayena  āyasmā  udāyi 3- mahatiyā gihiparisāya parivuto
dhammaṃ   desento  nisinno  hoti  .  addasā  kho  āyasmā  ānando
āyasmantaṃ    udāyiṃ   mahatiyā   gihiparisāya   parivutaṃ   dhammaṃ   desentaṃ
nisinnaṃ     disvāna     yena    bhagavā    tenupasaṅkami    upasaṅkamitvā
bhagavantaṃ    abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi   ekamantaṃ   nisinno   kho
āyasmā   ānando   bhagavantaṃ   etadavoca   āyasmā   bhante  udāyi
mahatiyā  gihiparisāya  parivuto  dhammaṃ  desento  nisinnoti  4- . Na kho
@Footnote: 1 Po. okkamanto .  2 Po. Ma. evamme sutaṃ .  3 Po. Ma. udāyī.
@4 Po. Ma. Yu. desetīti.
Ānanda  sukaraṃ  paresaṃ  dhammaṃ  desetuṃ  paresaṃ  ānanda  dhammaṃ desentena
pañca   dhamme   ajjhattaṃ   upaṭṭhāpetvā   paresaṃ   dhammo  desetabbo
katame   pañca   anupubbikathaṃ   kathessāmīti   paresaṃ   dhammo  desetabbo
pariyāyadassāvī   kathaṃ   kathessāmīti  paresaṃ  dhammo  desetabbo  anudayataṃ
paṭicca   kathaṃ   kathessāmīti  paresaṃ  dhammo  desetabbo  na  āmisantaro
kathaṃ   kathessāmīti   paresaṃ   dhammo   desetabbo   attānañca   parañca
anupahacca  kathaṃ  kathessāmīti  paresaṃ  dhammo  desetabbo. Na kho ānanda
sukaraṃ   paresaṃ  dhammaṃ  desetuṃ  paresaṃ  ānanda  dhammaṃ  desentena  ime
pañca dhamme ajjhattaṃ upaṭṭhāpetvā paresaṃ dhammo desetabboti.
     [160]   Pañcime   bhikkhave   uppannā   duppaṭivinodayā   katame
pañca     uppanno     rāgo    duppaṭivinodayo    uppanno    doso
duppaṭivinodayo   uppanno   moho   duppaṭivinodayo   uppannaṃ   paṭibhāṇaṃ
duppaṭivinodayaṃ     uppannaṃ    gamikacittaṃ    duppaṭivinodayaṃ    ime    kho
bhikkhave pañca uppannā duppaṭivinodayāti.
                    Saddhammavaggo paṭhamo.
                        Tassuddānaṃ
         tayo saddhammaniyāmā 1-      tayo saddhammasammosā
         dukkathā ceva sārajjaṃ 2-     udāyi dubbinodayāti.
                     ------------
@Footnote: 1 Ma. sammattaniyāmā .  2 Yu. sārajjaṃ ceva.
                    Āghātavaggo dutiyo
     [161]    Pañcime   bhikkhave   āghātapaṭivinayā   yattha   bhikkhuno
uppanno    āghāto   sabbaso   paṭivinetabbo   katame   pañca   yasmiṃ
bhikkhave    puggale    āghāto    jāyetha   mettā   tasmiṃ   puggale
bhāvetabbā  evaṃ  tasmiṃ  puggale  āghāto  paṭivinetabbo  yasmiṃ bhikkhave
puggale   āghāto   jāyetha  karuṇā  tasmiṃ  puggale  bhāvetabbā  evaṃ
tasmiṃ    puggale   āghāto   paṭivinetabbo   yasmiṃ   bhikkhave   puggale
āghāto   jāyetha   upekkhā  tasmiṃ  puggale  bhāvetabbā  evaṃ  tasmiṃ
puggale   āghāto   paṭivinetabbo   yasmiṃ   bhikkhave  puggale  āghāto
jāyetha   asatiamanasikāro   tasmiṃ   puggale   āpajjitabbo  evaṃ  tasmiṃ
puggale   āghāto   paṭivinetabbo   yasmiṃ   bhikkhave  puggale  āghāto
jāyetha    kammassakatā    tasmiṃ    puggale   adhiṭṭhātabbā   kammassako
ayamāyasmā    kammadāyādo   kammayoni   kammabandhu   kammapaṭisaraṇo   yaṃ
kammaṃ   karissati   kalyāṇaṃ   vā  pāpakaṃ  vā  tassa  dāyādo  bhavissatīti
evaṃ   tasmiṃ   puggale   āghāto   paṭivinetabbo   ime  kho  bhikkhave
pañca     āghātapaṭivinayā    yattha    bhikkhuno    uppanno    āghāto
sabbaso paṭivinetabboti.
     [162]   Tatra   kho   āyasmā   sārīputto   bhikkhū  āmantesi
āvuso  bhikkhavoti  .  āvusoti  kho  te  bhikkhū  āyasmato sārīputtassa
paccassosuṃ   .   āyasmā   sārīputto   etadavoca   pañcime  āvuso
Āghātapaṭivinayā    yattha    bhikkhuno    uppanno    āghāto   sabbaso
paṭivinetabbo     katame     pañca    idhāvuso    ekacco    puggalo
aparisuddhakāyasamācāro     hoti     parisuddhavacīsamācāro     evarūpepi
āvuso   puggale   āghāto   paṭivinetabbo   idha  panāvuso  ekacco
puggalo      aparisuddhavacīsamācāro      hoti     parisuddhakāyasamācāro
evarūpepi   āvuso   puggale   āghāto  paṭivinetabbo  idha  panāvuso
ekacco   puggalo   aparisuddhakāyasamācāro  hoti  aparisuddhavacīsamācāro
labhati  ca  kālena  kālaṃ  cetaso  vivaraṃ cetaso pasādaṃ evarūpepi āvuso
puggale   āghāto   paṭivinetabbo   idha   panāvuso  ekacco  puggalo
aparisuddhakāyasamācāro    hoti   aparisuddhavacīsamācāro   na   ca   labhati
kālena  kālaṃ  cetaso  vivaraṃ  cetaso  pasādaṃ evarūpepi āvuso puggale
āghāto     paṭivinetabbo    idha    panāvuso    ekacco    puggalo
parisuddhakāyasamācāro     hoti     parisuddhavacīsamācāro     labhati    ca
kālena   kālaṃ   cetaso   vivaraṃ   cetaso  pasādaṃ  evarūpepi  āvuso
puggale āghāto paṭivinetabbo.
     {162.1}   Tatrāvuso   yvāyaṃ   puggalo  aparisuddhakāyasamācāro
parisuddhavacīsamācāro    kathaṃ   tasmiṃ   puggale   āghāto   paṭivinetabbo
seyyathāpi    āvuso    bhikkhu    paṃsukūliko   rathiyāya   nantakaṃ   disvā
vāmena   pādena  niggahetvā  1-  dakkhiṇena  pādena  pattharitvā  2-
yo   tattha   sāro   taṃ  paripātetvā  ādāya  pakkameyya   evameva
kho     āvuso    3-    yvāyaṃ    puggalo    aparisuddhakāyasamācāro
parisuddhavacīsamācāro          yāssa          aparisuddhakāyasamācāratā
@Footnote: 1 Ma. niggaṇhitvā .  2 Yu. vitthāretvā .  3 Ma. khvāvuso.
Na    sāssa   tasmiṃ   samaye   manasikātabbā   yā   ca   khvassa   1-
parisuddhavacīsamācāratā     sāssa     tasmiṃ     samaye     manasikātabbā
evaṃ tasmiṃ puggale āghāto paṭivinetabbo.
     {162.2}   Tatrāvuso   yvāyaṃ   puggalo   aparisuddhavacīsamācāro
parisuddhakāyasamācāro   kathaṃ   tasmiṃ   puggale   āghāto   paṭivinetabbo
seyyathāpi   āvuso   pokkharaṇī   sevālapaṇakapariyonaddhā   atha   puriso
āgaccheyya   ghammābhitatto   ghammapareto   kilanto   tasito   pipāsito
so   taṃ   pokkharaṇiṃ  ogāhetvā  ubhohi  hatthehi  [2]-  sevālapaṇakaṃ
apaviyūhitvā   añjalinā   pivitvā   pakkameyya   evameva  kho  āvuso
yvāyaṃ      puggalo     aparisuddhavacīsamācāro     parisuddhakāyasamācāro
yāssa   aparisuddhavacīsamācāratā  na  sāssa   tasmiṃ  samaye  manasikātabbā
yā    ca    khvassa   parisuddhakāyasamācāratā    sāssa   tasmiṃ   samaye
manasikātabbā evaṃ tasmiṃ puggale āghāto paṭivinetabbo.
     {162.3}   Tatrāvuso   yvāyaṃ   puggalo  aparisuddhakāyasamācāro
aparisuddhavacīsamācāro  labhati  ca  kālena kālaṃ cetaso vivaraṃ cetaso pasādaṃ
kathaṃ  tasmiṃ  puggale  āghāto  paṭivinetabbo  seyyathāpi  āvuso  parittaṃ
gopadake  3-  udakaṃ  atha  puriso  āgaccheyya  ghammābhitatto ghammapareto
kilanto  tasito  pipāsito  tassa  evamassa  idaṃ  kho parittaṃ gopadake 3-
udakaṃ  sacāhaṃ  añjalinā  vā  pivissāmi  bhājanena  vā  khobhissāmipi  4-
@Footnote: 1 Ma. Yu. khavāssa .  2 Ma. Yu. itica iti cāti padāni .  3 Ma. Yu. gopade.
@4 Ma. khobhessāmipi. Yu. khobhassāmi.
Taṃ  loḷissāmipi  1-  taṃ  apeyyampi  taṃ karissāmi yannūnāhaṃ catukuṇṭhiko 2-
nipatitvā    gopītakaṃ   pivitvā   pakkameyyanti   so   catukuṇṭhiko   2-
nipatitvā   gopītakaṃ  pivitvā  pakkameyya  evameva  kho  āvuso  yvāyaṃ
puggalo  aparisuddhakāyasamācāro  aparisuddhavacīsamācāro  labhati  ca  kālena
kālaṃ   cetaso   vivaraṃ  cetaso  pasādaṃ  yāssa  aparisuddhakāyasamācāratā
na   sāssa  tasmiṃ  samaye  manasikātabbā  yāpissa  aparisuddhavacīsamācāratā
na  sāpissa  tasmiṃ  samaye  manasikātabbā  yañca  kho  so  labhati  kālena
kālaṃ   cetaso   vivaraṃ   cetaso   pasādaṃ  tadevassa  3-  tasmiṃ  samaye
manasikātabbaṃ evaṃ tasmiṃ puggale āghāto paṭivinetabbo.
     {162.4}   Tatrāvuso   yvāyaṃ   puggalo  aparisuddhakāyasamācāro
aparisuddhavacīsamācāro   na  labhati  kālena  kālaṃ  cetaso  vivaraṃ  cetaso
pasādaṃ    kathaṃ   tasmiṃ   puggale   āghāto   paṭivinetabbo   seyyathāpi
āvuso   puriso  ābādhiko  dukkhito  bāḷhagilāno  addhānamaggapaṭipanno
tassa  puratopissa  dūre  gāmo  pacchatopissa  dūre  gāmo so na labheyya
sappāyāni   bhojanāni   na  labheyya  sappāyāni  bhesajjāni  na  labheyya
paṭirūpaṃ   upaṭṭhākaṃ   na  labheyya  gāmantanāyakaṃ  tamenaṃ  aññataro  puriso
passeyya    addhānamaggapaṭipanno    so    tasmiṃ   purise   kāruññaṃyeva
upaṭṭhāpeyya  anudayaṃyeva  upaṭṭhāpeyya  anukampaṃyeva  upaṭṭhāpeyya  aho
vatāyaṃ  puriso  labheyya  sappāyāni bhojanāni labheyya sappāyāni bhesajjāni
labheyya   paṭirūpaṃ   upaṭṭhākaṃ   labheyya   gāmantanāyakaṃ   taṃ  kissa  hetu
@Footnote: 1 Ma. Yu. loḷessāmipi .  2 Ma. Yu. catukkuṇḍiko. Yu. catukuṇḍiko.
@3 Ma. tamevassa.
Māyaṃ  puriso  idheva  anayabyasanaṃ  āpajjīti  1-  evameva  kho  āvuso
yvāyaṃ   puggalo   aparisuddhakāyasamācāro   aparisuddhavacīsamācāro  na  ca
labhati  kālena  kālaṃ  cetaso  vivaraṃ cetaso pasādaṃ evarūpepi 2- āvuso
puggale    kāruññaṃyeva   upaṭṭhāpetabbaṃ   anudayāyeva   upaṭṭhāpetabbā
anukampāyeva   upaṭṭhāpetabbā   aho   vata   ayamāyasmā  kāyaduccaritaṃ
pahāya   kāyasucaritaṃ   bhāveyya   vacīduccaritaṃ  pahāya  vacīsucaritaṃ  bhāveyya
manoduccaritaṃ  pahāya  manosucaritaṃ  bhāveyya  taṃ  kissa  hetu  māyamāyasmā
kāyassa  bhedā  parammaraṇā  apāyaṃ  duggatiṃ  vinipātaṃ  nirayaṃ  upapajjīti 3-
evaṃ tasmiṃ puggale āghāto paṭivinetabbo.
     {162.5}   Tatrāvuso   yvāyaṃ   puggalo   parisuddhakāyasamācāro
parisuddhavacīsamācāro  labhati  ca  kālena  kālaṃ cetaso vivaraṃ cetaso pasādaṃ
kathaṃ  tasmiṃ  puggale  āghāto  paṭivinetabbo  seyyathāpi āvuso pokkharaṇī
acchodakā   sātodakā   sītodakā  setodakā  4-  supatiṭṭhā  rammaṇīyā
nānārukkhehi    sañchannā    atha   puriso   āgaccheyya   ghammābhitatto
ghammapareto  kilanto  tasito  pipāsito  so  taṃ  pokkharaṇiṃ  ogāhetvā
nhātvā  ca  pivitvā  ca  paccuttaritvā  tattheva  rukkhachāyāya  nisīdeyya
vā nipajjeyya vā evameva kho āvuso yvāyaṃ puggalo parisuddhakāyasamācāro
parisuddhavacīsamācāro  labhati  ca  kālena  kālaṃ cetaso vivaraṃ cetaso pasādaṃ
yāpissa   parisuddhakāyasamācāratā   sāpissa   tasmiṃ  samaye  manasikātabbā
@Footnote: 1 Po. āpajjati. Yu. āpajjatīti .  2 Yu. pisaddo natthi .  3 Yu. upapajjatīti.
@4 Ma. setakā.
Yāpissa   parisuddhavacīsamācāratā   sāpissa   tasmiṃ   samaye  manasikātabbā
yampi  so  1-  labhati  kālena  kālaṃ cetaso vivaraṃ cetaso pasādaṃ tampissa
tasmiṃ  samaye  manasikātabbaṃ  evaṃ  tasmiṃ  puggale  āghāto  paṭivinetabbo
samantapāsādikaṃ   āvuso   puggalaṃ  āgamma  cittaṃ  pasīdati  .  ime  kho
āvuso   pañca   āghātapaṭivinayā   yattha   bhikkhuno  uppanno  āghāto
sabbaso paṭivinetabboti.
     [163]  Tatra  kho  āyasmā  sārīputto  bhikkhū  āmantesi .pe.
Pañcahāvuso   dhammehi   samannāgato   bhikkhu   alaṃsākaccho  sabrahmacārīnaṃ
katamehi   pañcahi   idhāvuso   bhikkhu   attanā   ca   sīlasampanno  hoti
sīlasampadākathāya   ca   āgataṃ   pañhaṃ   byākattā   hoti   attanā  ca
samādhisampanno   hoti   samādhisampadākathāya  ca  āgataṃ  pañhaṃ  byākattā
hoti    attanā    ca    paññāsampanno    hoti    paññāsampadākathāya
ca   āgataṃ   pañhaṃ   byākattā   hoti   attanā   ca   vimuttisampanno
hoti   vimuttisampadākathāya   ca  āgataṃ  pañhaṃ  byākattā  hoti  attanā
ca     vimuttiñāṇadassanasampanno     hoti    vimuttiñāṇadassanasampadākathāya
ca  āgataṃ  pañhaṃ  byākattā  hoti  imehi  kho  āvuso  pañcahi dhammehi
samannāgato bhikkhu alaṃsākaccho sabrahmacārīnanti.
     [164]  Tatra  kho  āyasmā  sārīputto  bhikkhū  āmantesi .pe.
Pañcahāvuso   dhammehi   samannāgato   bhikkhu   alaṃsājīvo   sabrahamacārīnaṃ
katamehi    pañcahi    idhāvuso    bhikkhu    attanā    ca   sīlasampanno
@Footnote: 1 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.
Hoti  sīlasampadākathāya  ca  kataṃ  1-  pañhaṃ  byākattā  hoti  attanā ca
samādhisampanno   hoti   samādhisampadākathāya   ca   kataṃ  pañhaṃ  byākattā
hoti    attanā   ca   paññāsampanno   hoti   paññāsampadākathāya   ca
kataṃ   pañhaṃ   byākattā   hoti   attanā   ca   vimuttisampanno   hoti
vimuttisampadākathāya   ca   kataṃ   pañhaṃ   byākattā   hoti   attanā  ca
vimuttiñāṇadassanasampanno        hoti       vimuttiñāṇadassanasampadākathāya
ca   kataṃ  pañhaṃ  byākattā  hoti  imehi  kho  āvuso  pañcahi  dhammehi
samannāgato bhikkhu alaṃsājīvo sabrahmacārīnanti.
     [165]  Tatra  kho  āyasmā  sārīputto  bhikkhū  āmantesi .pe.
Yo  hi  koci  āvuso  paraṃ  pañhaṃ  pucchati  sabbo  so  pañcahi  ṭhānehi
etesaṃ    vā   aññatarena   katamehi   pañcahi   mandattā   momūhattā
paraṃ    pañhaṃ    pucchati   pāpiccho   icchāpakato   paraṃ   pañhaṃ   pucchati
paribhavaṃ   paraṃ   pañhaṃ   pucchati   ñātukāmo   2-   paraṃ   pañhaṃ   pucchati
athavā   panevaṃcitto   3-   paraṃ   pañhaṃ   pucchati   sace   me   pañhaṃ
puṭṭho   sammadeva   byākarissati    iccetaṃ  kusalaṃ  no  ce  me  pañhaṃ
puṭṭho    sammadeva   byākarissati   ahamassa   sammadeva   byākarissāmīti
yo   hi  koci  āvuso  paraṃ  pañhaṃ  pucchati  sabbo  so  imehi  pañcahi
ṭhānehi   etesaṃ   vā   aññatarena   ahaṃ   kho  panāvuso  evaṃcitto
paraṃ    pañhaṃ    pucchāmi    sace    me    pañhaṃ    puṭṭho   sammadeva
@Footnote: 1 Ma. āgataṃ. sabbatthavāresu īdisameva .  2 Ma. Yu. aññātukāmo.
@3 Yu. atha vā pakuppanto.
Byākarissati   iccetaṃ   kusalaṃ   no   ce  me  pañhaṃ  puṭṭho  sammadeva
byākarissati ahamassa sammadeva byākarissāmīti.
     [166]  Tatra  kho  āyasmā  sārīputto  bhikkhū  āmantesi .pe.
Idhāvuso     bhikkhu     sīlasampanno    samādhisampanno    paññāsampanno
saññāvedayitanirodhaṃ  samāpajjeyyapi  vuṭṭhaheyyapi  1-  atthetaṃ  ṭhānaṃ  no
ce  diṭṭheva  dhamme  aññaṃ ārādheyya atikkammeva kabaḷiṃ kārāhārabhakkhānaṃ
devānaṃ   sahabyataṃ  aññataraṃ  manomayaṃ  kāyaṃ  upapanno  saññāvedayitanirodhaṃ
samāpajjeyyapi    vuṭṭhaheyyapi   atthetaṃ   ṭhānanti   .   evaṃ   vutte
āyasmā    udāyi    āyasmantaṃ    sārīputtaṃ    etadavoca    aṭṭhānaṃ
kho   etaṃ   āvuso  sārīputta  anavakāso  yaṃ  so  bhikkhu  atikkammeva
kabaḷiṃ    kārāhārabhakkhānaṃ    devānaṃ    sahabyataṃ    aññataraṃ    manomayaṃ
kāyaṃ    upapanno    saññāvedayitanirodhaṃ    samāpajjeyyapi   vuṭṭhaheyyapi
natthetaṃ ṭhānanti.
     {166.1}  Dutiyampi  kho  .pe.  tatiyampi  kho āyasmā sārīputto
bhikkhū    āmantesi    idhāvuso    bhikkhu   sīlasampanno   samādhisampanno
paññāsampanno     saññāvedayitanirodhaṃ     samāpajjeyyapi    vuṭṭhaheyyapi
atthetaṃ  ṭhānaṃ  no  ce diṭṭheva dhamme aññaṃ ārādheyya atikkammeva kabaḷiṃ
kārāhārabhakkhānaṃ   devānaṃ   sahabyataṃ  aññataraṃ  manomayaṃ  kāyaṃ  upapanno
saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjeyyapi vuṭṭhaheyyapi atthetaṃ ṭhānanti.
     {166.2}    Tatiyampi    kho    āyasmā    udāyi   āyasmantaṃ
sārīputtaṃ      etadavoca      aṭṭhānaṃ     kho     etaṃ     āvuso
@Footnote: 1 Po. Ma. samāpajjeyyāpi vuṭṭhaheyyāpi. ito paraṃ evaṃ ñātabbaṃ.
Sārīputta  anavakāso  yaṃ  so  bhikkhu  atikkammeva  kabaḷiṃ kārāhārabhakkhānaṃ
devānaṃ   sahabyataṃ  aññataraṃ  manomayaṃ  kāyaṃ  upapanno  saññāvedayitanirodhaṃ
samāpajjeyyapi   vuṭṭhaheyyapi   natthetaṃ   ṭhānanti  .  athakho  āyasmato
sārīputtassa   etadahosi   yāvatatiyampi   kho   me   āyasmā   udāyi
paṭikkosati   na   ca   me   koci   bhikkhu   anumodati   yannūnāhaṃ  yena
bhagavā tenupasaṅkameyyanti.
     {166.3}  Athakho  āyasmā  sārīputto  yena  bhagavā tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā  bhagavantaṃ  abhivādetvā  ekamantaṃ  nisīdi  ekamantaṃ  nisinno
kho  āyasmā  sārīputto  bhikkhū  āmantesi  idhāvuso  bhikkhu sīlasampanno
samādhisampanno    paññāsampanno    saññāvedayitanirodhaṃ    samāpajjeyyapi
vuṭṭhaheyyapi  atthetaṃ  ṭhānaṃ  no  ce  diṭṭheva  dhamme  aññaṃ ārādheyya
atikkammeva    kabaḷiṃ    kārāhārabhakkhānaṃ   devānaṃ   sahabyataṃ   aññataraṃ
manomayaṃ     kāyaṃ     upapanno    saññāvedayitanirodhaṃ    samāpajjeyyapi
vuṭṭhaheyyapi atthetaṃ ṭhānanti.
     {166.4}   Evaṃ  vutte  āyasmā  udāyi  āyasmantaṃ  sārīputtaṃ
etadavoca   aṭṭhānaṃ  kho  etaṃ  āvuso  sārīputta  anavakāso  yaṃ  so
bhikkhu    atikkammeva    kabaḷiṃ    kārāhārabhakkhānaṃ    devānaṃ   sahabyataṃ
aññataraṃ      manomayaṃ      kāyaṃ      upapanno     saññāvedayitanirodhaṃ
samāpajjeyyapi    vuṭṭhaheyyapi   natthetaṃ   ṭhānanti   .   dutiyampi   kho
.pe.    tatiyampi    kho    āyasmā   sārīputto   bhikkhū   āmantesi
idhāvuso     bhikkhu     sīlasampanno    samādhisampanno    paññāsampanno
saññāvedayitanirodhaṃ       samāpajjeyyapi      vuṭṭhaheyyapi      atthetaṃ
Ṭhānaṃ   no   ce   diṭṭheva   dhamme   aññaṃ   ārādheyya  atikkammeva
kabaḷiṃ    kārāhārabhakkhānaṃ    devānaṃ    sahabyataṃ    aññataraṃ    manomayaṃ
kāyaṃ        upapanno        saññāvedayitanirodhaṃ       samāpajjeyyapi
vuṭṭhaheyyapi atthetaṃ ṭhānanti.
     {166.5}   Tatiyampi  kho  āyasmā  udāyi  āyasmantaṃ  sārīputtaṃ
etadavoca   aṭṭhānaṃ  kho  etaṃ  āvuso  sārīputta  anavakāso  yaṃ  so
bhikkhu    atikkammeva    kabaḷiṃ    kārāhārabhakkhānaṃ    devānaṃ   sahabyataṃ
aññataraṃ      manomayaṃ      kāyaṃ      upapanno     saññāvedayitanirodhaṃ
samāpajjeyyapi   vuṭṭhaheyyapi   natthetaṃ   ṭhānanti  .  athakho  āyasmato
sārīputtassa    etadahosi   bhagavatopi   kho   me   sammukhā   āyasmā
udāyi   yāvatiyakaṃ   paṭikkosati   na   ca   me   koci  bhikkhu  anumodati
yannūnāhaṃ    tuṇhī    assanti    .    athakho    āyasmā   sārīputto
tuṇhī ahosi.
     {166.6}  Athakho  bhagavā  āyasmantaṃ  udāyiṃ āmantesi kaṃ pana tvaṃ
udāyi  manomayaṃ kāyaṃ paccesīti. Ye te bhante devā arūpino saññāmayāti
kiṃ  nu  kho  tuyhaṃ  udāyi  bālassa  abyattassa bhaṇitena tvaṃpi nāma bhaṇitabbaṃ
maññasīti   .   athakho   bhagavā   āyasmantaṃ   ānandaṃ  āmantesi  atthi
nāma   ānanda   theraṃ  bhikkhuṃ  vihesiyamānaṃ  ajjhupekkhissatha  na  hi  nāma
ānanda     kāruññaṃpi     bhavissati     byattamhi     [1]-    bhikkhumhi
vihesiyamānamhīti.
     {166.7}   Athakho  bhagavā  bhikkhū  āmantesi  idha  bhikkhave  bhikkhu
sīlasampanno     samādhisampanno     paññāsampanno    saññāvedayitanirodhaṃ
samāpajjeyyapi  vuṭṭhaheyyapi  atthetaṃ  ṭhānaṃ  no  ce diṭṭheva dhamme aññaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. theramhi.
Ārādheyya   atikkammeva   kabaḷiṃ   kārāhārabhakkhānaṃ   devānaṃ  sahabyataṃ
aññataraṃ   manomayaṃ   kāyaṃ   upapanno  saññāvedayitanirodhaṃ  samāpajjeyyapi
vuṭṭhaheyyapi  atthetaṃ  ṭhānanti  .  idamavoca  bhagavā  idaṃ  vatvāna sugato
uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi.
     {166.8}   Athakho   āyasmā  ānando  acirapakkantassa  bhagavato
yenāyasmā   upavāno   tenupasaṅkami  upasaṅkamitvā  āyasmantaṃ  upavānaṃ
etadavoca  idhāvuso upavāna aññe there 1- bhikkhū vihesenti mayante 2-
na  pucchāma  anacchariyaṃ  kho  panetaṃ  āvuso upavāna yaṃ bhagavā sāyaṇhasamayaṃ
paṭisallānā    vuṭṭhito    etadeva    ārabbha    udāhareyya    yathā
āyasmantaññevettha     upavānaṃ    paṭibhāseyya    idāneva    amhākaṃ
sārajjaṃ   okkantanti   .   athakho   bhagavā   sāyaṇhasamayaṃ  paṭisallānā
vuṭṭhito   yena   upaṭṭhānasālā   tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā  paññatte
āsane nisīdi nisajja kho bhagavā āyasmantaṃ upavānaṃ etadavoca
     {166.9}   katīhi  nu  kho  upavāna  dhammehi  samannāgato  thero
bhikkhu   sabrahmacārīnaṃ   piyo   ca  hoti  manāpo  ca  garu  ca  bhāvanīyo
cāti    .    pañcahi   bhante   dhammehi   samannāgato   thero   bhikkhu
sabrahmacārīnaṃ   piyo   ca   hoti   manāpo   ca  garu  ca  bhāvanīyo  ca
katamehi  pañcahi  idha  bhante  thero  bhikkhu  sīlavā  hoti  .pe.  sikkhati
sikkhāpadesu    bahussuto   hoti   .pe.   diṭṭhiyā   suppaṭividdhā   3-
kalyāṇavāco   hoti   kalyāṇavākkaraṇo   poriyā  vācāya  samannāgato
@Footnote: 1 Yu. theraṃ bhikkhuṃ .  2 Ma. mayaṃ tena na muccāma .  3 Yu. suppaṭividdho.
Vissaṭṭhāya   anelagaḷāya   1-   atthassa   viññāpaniyā  catunnaṃ  jhānānaṃ
ābhicetasikānaṃ    diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ    nikāmalābhī   hoti   akicchalābhī
akasiralābhī    āsavānaṃ    khayā    anāsavaṃ   cetovimuttiṃ   paññāvimuttiṃ
diṭṭheva   dhamme   sayaṃ   abhiññā  sacchikatvā  upasampajja  viharati  imehi
kho   bhante   pañcahi  dhammehi  samannāgato  thero  bhikkhu  sabrahmacārīnaṃ
piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo cāti.
     {166.10}   Sādhu   sādhu  upavāna  imehi  kho  upavāna  pañcahi
dhammehi  samannāgato  thero  bhikkhu  sabrahmacārīnaṃ  piyo  ca hoti manāpo
ca  garu  ca  bhāvanīyo  ca ime ce upavāna pañca dhammā therassa bhikkhuno na
saṃvijjeyyuṃ  kena naṃ sabrahmacārī sakkareyyuṃ garukareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ 2-
khaṇḍiccena  pāliccena  vallittacatāya  3- yasmā ca kho upavāna ime pañca
dhammā   therassa  bhikkhuno  saṃvijjanti  tasmā  taṃ  sabrahmacārī  sakkaronti
garukaronti mānenti pūjentīti.
     [167]  Tatra  kho  āyasmā  sārīputto bhikkhū āmantesi codakena
āvuso    bhikkhunā    paraṃ    codetukāmena   pañca   dhamme   ajjhattaṃ
upaṭṭhāpetvā   4-  paro  codetabbo  katame  pañca  kālena  vakkhāmi
no   akālena   bhūtena   vakkhāmi  no  abhūtena  saṇhena  vakkhāmi  no
pharusena   atthasañhitena   vakkhāmi  no  anatthasañhitena  mettacitto  5-
vakkhāmi  no  dosantaro  6- codakena āvuso bhikkhunā paraṃ codetukāmena
ime pañca dhamme ajjhattaṃ upaṭṭhāpetvā paro codetabbo.
@Footnote: 1 Ma. Yu. anelagalāya .  2 Ma. na saṃvijjeyyuṃ na taṃ sabrahmacārī sakkareyyuṃ na garuṃ
@kareyyuṃ na māneyyuṃ na pūjeyyuṃ .  3 Ma. valittacatāya .  4 Yu. upaṭṭhapetvā
@5 Po. Yu. mettacittena .  6 Po. Yu. dosantarena.
     {167.1}   Idhāhaṃ   āvuso  ekaccaṃ  puggalaṃ  passāmi  akālena
codiyamānaṃ   no  kālena  kupitaṃ  abhūtena  codiyamānaṃ  no  bhūtena  kupitaṃ
pharusena  codiyamānaṃ  no  saṇhena  kupitaṃ  anatthasañhitena  codiyamānaṃ  no
atthasañhitena kupitaṃ dosantarena codiyamānaṃ no mettacittena kupitaṃ.
     {167.2} Adhammacuditassa āvuso bhikkhuno pañcahākārehi avippaṭisāro
upadahitabbo  1- akālenāyasmā cudito no kālena alante avippaṭisārāya
abhūtenāyasmā  cudito  no  bhūtena  alante avippaṭisārāya pharusenāyasmā
cudito  no  saṇhena  alante  avippaṭisārāya anatthasañhitenāyasmā cudito
no  atthasañhitena  alante  avippaṭisārāya  dosantarenāyasmā cudito no
mettacittena alante avippaṭisārāyāti.
     {167.3}  Adhammacuditassa  āvuso  bhikkhuno  imehi  pañcahākārehi
avippaṭisāro    upadahitabbo    .   adhammacodakassa   āvuso   bhikkhuno
pañcahākārehi    vippaṭisāro   upadahitabbo   akālena   te   āvuso
cudito   no   kālena   alante   vippaṭisārāya  abhūtena  te  āvuso
cudito   no   bhūtena   alante   vippaṭisārāya   pharusena  te  āvuso
cudito    no    saṇhena    alante    vippaṭisārāya    anatthasañhitena
te    āvuso   cudito   no   atthasañhitena   alante   vippaṭisārāya
dosantarena    te    āvuso   cudito   no   mettacittena   alante
vippaṭisārāyāti.
     {167.4}  Adhammacodakassa  āvuso  bhikkhuno  imehi pañcahākārehi
vippaṭisāro    upadahitabbo    taṃ    kissa    hetu    yathā   nāññopi
@Footnote: 1 Po. Yu. upadahātabbo. sabbattha evaṃ ñātabbaṃ.
Bhikkhu abhūtena codetabbaṃ maññeyyāti.
     {167.5}  Idha  panāhaṃ  āvuso  ekaccaṃ  puggalaṃ  passāmi kālena
codiyamānaṃ  no  akālena  kupitaṃ  bhūtena  codiyamānaṃ  no  abhūtena  kupitaṃ
saṇhena   codiyamānaṃ  no  pharusena  kupitaṃ  atthasañhitena  codiyamānaṃ  no
anatthasañhitena kupitaṃ mettacittena codiyamānaṃ no dosantarena kupitaṃ.
     {167.6}  Dhammacuditassa  āvuso bhikkhuno pañcahākārehi vippaṭisāro
upadahitabbo  kālenāyasmā  cudito  no  akālena  alante vippaṭisārāya
bhūtenāyasmā  cudito  no  abhūtena  alante  vippaṭisārāya saṇhenāyasmā
cudito  no  pharusena  alante vippaṭisārāya atthasañhitenāyasmā cudito no
anatthasañhitena    alante   vippaṭisārāya   mettacittenāyasmā   cudito
no   dosantarena   alante   vippaṭisārāyāti  .  dhammacuditassa  āvuso
bhikkhuno imehi pañcahākārehi vippaṭisāro upadahitabbo.
     {167.7}    Dhammacodakassa    āvuso   bhikkhuno   pañcahākārehi
avippaṭisāro  upadahitabbo  kālena  te  āvuso  cudito  no  akālena
alante  avippaṭisārāya  bhūtena  te  āvuso  cudito no abhūtena alante
avippaṭisārāya   saṇhena   te   āvuso  cudito  no  pharusena  alante
avippaṭisārāya   atthasañhitena  te  āvuso  cudito  no  anatthasañhitena
alante  avippaṭisārāya  mettacittena  te āvuso cudito no dosantarena
alante   avippaṭisārāyāti   .  dhammacodakassa  āvuso  bhikkhuno  imehi
pañcahākārehi   avippaṭisāro   upadahitabbo   taṃ   kissa   hetu   yathā
Aññopi bhikkhu bhūtena coditabbaṃ maññeyyāti.
     {167.8}  Cuditena  āvuso  puggalena  dvīsu  dhammesu patiṭṭhātabbaṃ
sacce  ca  akuppe  ca. Pañcahi [1]- āvuso pare codeyyuṃ kālena vā
akālena  vā bhūtena vā abhūtena vā saṇhena vā pharusena vā atthasañhitena
vā  anatthasañhitena  vā  mettacittā  vā  dosantarā  vā  2-. Ahaṃpi
dvīsuyeva  dhammesu  patiṭṭhaheyyaṃ  sacce  ca  akuppe  ca. Sace jāneyyaṃ
attheso  mayi  dhammoti  atthīti  naṃ  vadeyyaṃ  saṃvijjate eso mayi dhammoti
sace  jāneyyaṃ  nattheso  mayi  dhammoti  natthīti  naṃ vadeyyaṃ neso dhammo
mayi saṃvijjatīti [3]-.
     Evaṃpi  kho  te  sārīputta vuccamānā atha ca panidhekacce moghapurisā
na  padakkhiṇaṃ  gaṇhantīti  .  ye  te  bhante  puggalā  assaddhā jīvikatthā
na   saddhā  agārasmā  anagāriyaṃ  pabbajitā  saṭhā  māyāvino  keṭubhino
uddhatā   unnaḷā  capalā  mukharā  vikiṇṇavācā  indriyesu  aguttadvārā
bhojane   amattaññuno   jāgariyaṃ   ananuyuttā   sāmaññe  anapekkhavanto
sikkhāya   na   tibbagāravā  bāhullikā  sāthalikā  okkamane  pubbaṅgamā
paviveke   nikkhittadhurā   kusītā   hīnaviriyā   muṭṭhassatino   asampajānā
asamāhitā    vibbhantacittā   duppaññā   eḷamūgā   te   mayā   evaṃ
vuccamānā   na   pakkhiṇaṃ   gaṇhanti   ye   pana   te  bhante  kulaputtā
@Footnote: 1 Ma. Yu. maṃ cepi .  2 Po. Yu. mettacittena vā dosantarena vā.
@3 ito paraṃ sabbesu dissamānapotthakesu īdisameva paññāyati taṃ vicāretabbayuttakaṃ
@hoti.
Saddhā   agārasmā  anagāriyaṃ  pabbajitā  asaṭhā  amāyāvino  akeṭubhino
anuddhatā  anunnaḷā  acapalā  amukharā avikiṇṇavācā indriyesu guttadvārā
bhojane    mattaññuno    jāgariyaṃ   anuyuttā   sāmaññe   apekkhavanto
sikkhāya  tibbagāravā  na  bāhullikā  na  sāthalikā okkamane nikkhittadhurā
paviveke  pubbaṅgamā  āraddhaviriyā  pahitattā  upaṭṭhitassatino  sampajānā
samāhitā   ekaggacittā   paññavanto   aneḷamūgā   te   mayā   evaṃ
vuccamānā padakkhiṇaṃ gaṇhantīti.
     {167.9}  Ye  te  sārīputta puggalā assaddhā jīvikatthā na saddhā
agārasmā   anagāriyaṃ   pabbajitā   saṭhā  māyāvino  keṭubhino  uddhatā
unnaḷā   capalā  mukharā  vikiṇṇavācā  indriyesu  aguttadvārā  bhojane
amattaññuno   jāgariyaṃ   ananuyuttā   sāmaññe   anapekkhavanto  sikkhāya
na   tibbagāravā  bāhullikā  sāthalikā  okkamane  pubbaṅgamā  paviveke
nikkhittadhurā   kusītā   hīnaviriyā   muṭṭhassatino   asampajānā  asamāhitā
vibbhantacittā duppaññā eḷamūgā tiṭṭhatu [1]-
     {167.10} ye pana te sārīputta kulaputtā saddhā agārasmā anāgāriyaṃ
pabbajitā   asaṭhā  amāyāvino  akeṭubhino  anuddhatā  anunnaḷā  acapalā
amukharā   avikiṇṇavācā   indriyesu   guttadvārā   bhojane  mattaññuno
jāgariyaṃ   anuyuttā   sāmaññe   apekkhavanto  sikkhāya  tibbagāravā  na
bāhullikā   na  sāthalikā  okkamane  nikkhittadhurā  paviveke  pubbaṅgamā
āraddhaviriyā  pahitattā  upaṭṭhitassatino  sampajānā samāhitā ekaggacittā
paññavanto    aneḷamūgā    te   tvaṃ   sārīputta   vadeyyāsi   ovada
@Footnote:[1] Po. Ma. Yu. te.
Sārīputta   sabrahmacārī   anusāsa   sārīputta   sabrahmacārī   asaddhammā
vuṭṭhāpetvā   saddhamme   patiṭṭhāpessāmi  sabrahmacārīti  evaṃ  hi  te
sārīputta sikkhitabbanti.
     [168] Tatra kho āyasmā sārīputto bhikkhū āmantesi .pe. Dussīlassa
āvuso  sīlavipannassa  hatūpaniso  hoti  sammāsamādhi  sammāsamādhimhi  asati
sammāsamādhivipannassa       hatūpanisaṃ       hoti       yathābhūtañāṇadassanaṃ
yathābhūtañāṇadassane     asati     yathābhūtañāṇadassanavipannassa     hatūpaniso
hoti    nibbidāvirāgo    nibbidāvirāge   asati   nibbidāvirāgavipannassa
hatūpanisaṃ    hoti    vimuttiñāṇadassanaṃ    seyyathāpi    āvuso    rukkho
sākhāpalāsavipanno    tassa   papaṭikāpi   na   pāripūriṃ   gacchati   tacopi
pheggupi  sāropi  na  pāripūriṃ  gacchati  evameva  kho  āvuso  dussīlassa
sīlavipannassa    hatūpaniso    hoti   sammāsamādhi   sammāsamādhimhi   asati
sammāsamādhivipannassa  hatūpanisaṃ  hoti  yathābhūtañāṇadassanaṃ  yathābhūtañāṇadassane
asati         yathābhūtañāṇadassanavipannassa        hatūpaniso        hoti
nibbidāvirāgo   nibbidāvirāge   asati   nibbidāvirāgavipannassa   hatūpanisaṃ
hoti vimuttiñāṇadassanaṃ.
     {168.1}   Sīlavato  āvuso  sīlasampannassa  upanisasampanno  hoti
sammāsamādhi       sammāsamādhimhi       sati      sammāsamādhisampannassa
upanisasampannaṃ    hoti    yathābhūtañāṇadassanaṃ    yathābhūtañāṇadassane    sati
yathābhūtañāṇadassanasampannassa     upanisasampanno    hoti    nibbidāvirāgo
nibbidāvirāge      sati      nibbidāvirāgasampannassa      upanisasampannaṃ
Hoti   vimuttiñāṇadassanaṃ  seyyathāpi  āvuso  rukkho  sākhāpalāsasampanno
tassa  papaṭikā  pāripūriṃ  gacchati  tacopi  pheggupi  sāropi  pāripūriṃ gacchati
evameva   kho   āvuso   sīlavato  sīlasampannassa  upanisasampanno  hoti
sammāsamādhi       sammāsamādhimhi       sati      sammāsamādhisampannassa
upanisasampannaṃ       hoti      yathābhūtañāṇadassanaṃ     yathābhūtañāṇadassane
sati       yathābhūtañāṇadassanasampannassa       upanisasampanno       hoti
nibbidāvirāgo      nibbidāvirāge      sati     nibbidāvirāgasampannassa
upanisasampannaṃ hoti vimuttiñāṇadassananti.
     [169]   Athakho   āyasmā   ānando   yenāyasmā  sārīputto
tenusaṅkami    upasaṅkamitvā   āyasmatā   sārīputtena   saddhiṃ   sammodi
sammodanīyaṃ  kathaṃ  sārāṇīyaṃ  1-  vītisāretvā  ekamantaṃ  nisīdi  ekamantaṃ
nisinno   kho   āyasmā   ānando   āyasmantaṃ  sārīputtaṃ  etadavoca
kittāvatā   nu   kho   āvuso   sārīputta  bhikkhu  khippanisanti  ca  hoti
kusalesu    dhammesu   suggahitaggāhī   ca   bahuñca   gaṇhāti   gahitañcassa
nappamussatīti     āyasmā     kho    ānando    bahussuto    paṭibhātu
āyasmantaññeva   ānandanti   .  tenahāvuso  sārīputta  suṇāhi  sādhukaṃ
manasikarohi   bhāsissāmīti   .   evamāvusoti  kho  āyasmā  sārīputto
āyasmato   ānandassa   paccassosi  .  āyasmā  ānando  etadavoca
idhāvuso   sārīputta   bhikkhu   atthakusalo   ca   hoti   dhammakusalo   ca
byañjanakusalo   ca   niruttikusalo   ca   pubbāparakusalo   ca  ettāvatā
@Footnote: 1 Ma. sāraṇīyaṃ. sabbattha idisameva.
Kho   āvuso   sārīputta  bhikkhu  khippanisanti  ca  hoti  kusalesu  dhammesu
suggahitaggāhī     ca    bahuñca    gaṇhāti    gahitañcassa    nappamussatīti
acchariyaṃ   āvuso   abbhutaṃ   āvuso   yāva   subhāsitañcidaṃ   āyasmatā
ānandena   imehi   ca   mayaṃ   pañcahi  dhammehi  samannāgataṃ  āyasmantaṃ
ānandaṃ  dhārema  āyasmā  ānando  atthakusalo dhammakusalo byañjanakusalo
niruttikusalo pubbāparakusaloti.
     [170]   Ekaṃ   samayaṃ   āyasmā   ānando   kosambiyaṃ  viharati
ghositārāme  .  athakho āyasmā bhaddaji yenāyasmā ānando tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā   āyasmatā   ānandena   saddhiṃ  sammodi  sammodanīyaṃ  kathaṃ
sārāṇīyaṃ    vītisāretvā   ekamantaṃ   nisīdi   ekamantaṃ   nisinnaṃ   kho
āyasmantaṃ  bhaddajiṃ  āyasmā  ānando  etadavoca  kiṃ  nu  kho  āvuso
bhaddaji   dassanānaṃ   aggaṃ   kiṃ   savanānaṃ   aggaṃ   kiṃ  sukhānaṃ  aggaṃ  kiṃ
saññānaṃ aggaṃ kiṃ bhavānaṃ agganti.
     {170.1}   Atthāvuso   brahmā   abhibhū  anabhibhūto  aññadatthudaso
vasavattī   yo   taṃ   brahmānaṃ  passati  idaṃ  dassanānaṃ  aggaṃ  atthāvuso
ābhassarā  nāma  devā  sukhena  abhisannā  parisannā  te  kadāci karahaci
udānaṃ  udānenti  aho  sukhaṃ  aho sukhanti yo taṃ saddaṃ suṇāti idaṃ savanānaṃ
aggaṃ  atthāvuso  subhakiṇhā  nāma  devā  te  santaññeva   tusitā  sukhaṃ
paṭisaṃvedenti  idaṃ  sukhānaṃ  aggaṃ atthāvuso ākiñcaññāyatanūpagā devā idaṃ
Saññānaṃ   aggaṃ   atthāvuso   nevasaññānāsaññāyatanūpagā   devā   idaṃ
bhavānaṃ    agganti   sameti   kho   idaṃ   āyasmato   bhaddajissa   yadidaṃ
bahunā janenāti.
     {170.2}    Āyasmā    kho    ānando   bahussuto   paṭibhātu
āyasmantaññeva   ānandanti   .   tenahāvuso   bhaddaji  suṇāhi  sādhukaṃ
manasikarohi   bhāsissāmīti   .   evamāvusoti   kho   āyasmā   bhaddaji
āyasmato   ānandassa   paccassosi  .  āyasmā  ānando  etadavoca
yathā   passato   kho   āvuso   anantarā  āsavānaṃ  khayo  hoti  idaṃ
dassanānaṃ   aggaṃ   yathā   suṇato  anantarā  āsavānaṃ  khayo  hoti  idaṃ
savanānaṃ   aggaṃ   yathā   sukhitassa  anantarā  āsavānaṃ  khayo  hoti  idaṃ
sukhānaṃ   aggaṃ   yathāsaññissa   anantarā   āsavānaṃ   khayo   hoti  idaṃ
saññānaṃ   aggaṃ   yathābhūtassa   anantarā   āsavānaṃ   khayo   hoti  idaṃ
bhavānaṃ agganti.
                    Āghātavaggo dutiyo.
                        Tassuddānaṃ
         dve āghātavinayā              sākacchā sājīvato pañhaṃ
         pucchā nirodho codanā       sīlaṃ nisanti bhaddajīti.
                      -----------
                     Upāsakavaggo tatiyo
     [171]   [1]-  Ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  sāvatthiyaṃ  viharati  jetavane
anāthapiṇḍikassa  ārāme  .  tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti.
@Footnote: 1 Ma. evaṃ me sutaṃ.
Bhadanteti  te  bhikkhū  bhagavato  paccassosuṃ  .  bhagavā  etadavoca  pañcahi
bhikkhave   dhammehi   samannāgato   upāsako   sārajjaṃ  okkanto  hoti
katamehi    pañcahi   pāṇātipātī   hoti   adinnādāyī   hoti   kāmesu
micchācārī   hoti   musāvādī   hoti   surāmerayamajjapamādaṭṭhāyī   hoti
imehi   kho   bhikkhave  pañcahi  dhammehi  samannāgato  upāsako  sārajjaṃ
okkanto   hoti   .  pañcahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  upāsako
visārado    hoti   katamehi   pañcahi   pāṇātipātā   paṭivirato   hoti
adinnādānā   paṭivirato   hoti   kāmesu  micchācārā  paṭivirato  hoti
musāvādā    paṭivirato    hoti   surāmerayamajjapamādaṭṭhānā   paṭivirato
hoti   imehi   kho   bhikkhave   pañcahi  dhammehi  samannāgato  upāsako
visārado hotīti.
     [172]  Pañcahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  upasako avisārado
agāraṃ    ajjhāvasati    katamehi   pañcahi   pāṇātipātī   hoti   .pe.
Surāmerayamajjapamādaṭṭhāyī   hoti   imehi  kho  bhikkhave  pañcahi  dhammehi
samannāgato  upāsako  avisārado  agāraṃ  ajjhāvasati  .  pañcahi bhikkhave
dhammehi   samannāgato   upāsako  visārado  agāraṃ  ajjhāvasati  katamehi
pañcahi  pāṇātipātā  paṭivirato  hoti  .pe.  surāmerayamajjapamādaṭṭhānā
paṭivirato   hoti   imehi   kho   bhikkhave  pañcahi  dhammehi  samannāgato
upāsako visārado agāraṃ ajjhāvasatīti.
     [173]  Pañcahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  upāsako  yathābhataṃ
Nikkhitto   evaṃ   niraye   katamehi   pañcahi  pāṇātipātī  hoti  .pe.
Surāmerayamajjapamādaṭṭhāyī   hoti   imehi  kho  bhikkhave  pañcahi  dhammehi
samannāgato   upāsako   yathābhataṃ   nikkhitto   evaṃ  niraye  .  pañcahi
bhikkhave  dhammehi  samannāgato  upāsako  yathābhataṃ  nikkhitto  evaṃ sagge
katamehi   pañcahi   pāṇātipātā   paṭivirato   hoti  .pe.  surāmeraya-
majjapamādaṭṭhānā  paṭivirato  hoti  imehi  kho  bhikkhave  pañcahi dhammehi
samannāgato upāsako yathābhataṃ nikkhitto evaṃ saggeti.
     [174]   Athakho  anāthapiṇḍiko  gahapati  yena  bhagavā  tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā    bhagavantaṃ    abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi   ekamantaṃ
nisinnaṃ    kho    anāthapiṇḍikaṃ    gahapatiṃ    bhagavā    etadavoca   pañca
gahapati   bhayāni   verāni   appahāya   dussīlo   iti   vuccati  nirayañca
upapajjati    katamāni    pañca    pāṇātipātaṃ    adinnādānaṃ    kāmesu
micchācāraṃ   musāvādaṃ   surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṃ   imāni   kho  gahapati
pañca   bhayāni   verāni   appahāya   dussīlo   iti   vuccati   nirayañca
upapajjati.
     {174.1}   Pañca   gahapati   bhayāni  verāni  pahāya  sīlavā  iti
vuccati   sugatiñca   upapajjati   katamāna   pañca  pāṇātipātaṃ  adinnādānaṃ
kāmesu    micchācāraṃ    musāvādaṃ    surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṃ   imāni
kho   gahapati   pañca   bhayāni   verāni   pahāya   sīlavā   iti  vuccati
sugatiñca   upapajjati  .  yaṃ  gahapati  pāṇātipātī  1-  pāṇātipātapaccayā
diṭṭhadhammikampi   bhayaṃ   veraṃ   pasavati   samparāyikampi   bhayaṃ  veraṃ  pasavati
@Footnote: 1 Yu. ayaṃ pāṭho natthi.
Cetasikampi    dukkhaṃ   domanassaṃ   paṭisaṃvedeti   pāṇātipātā   paṭivirato
neva   diṭṭhadhammikaṃ  bhayaṃ  veraṃ  pasavati  na  samparāyikaṃ  bhayaṃ  veraṃ  pasavati
na   cetasikaṃ   dukkhaṃ   domanassaṃ   paṭisaṃvedeti  pāṇātipātā  paṭiviratassa
evantaṃ  bhayaṃ  veraṃ  vūpasantaṃ  hoti  .  yaṃ  gahapati  adinnādāyī  ... Yaṃ
gahapati  kāmesu  micchācārī  ...  yaṃ  gahapati  musāvādī  ...  yaṃ gahapati
surāmerayamajjapamādaṭṭhāyī   surāmerayamajjapamādaṭṭhānapaccayā  diṭṭhadhammikampi
bhayaṃ   veraṃ   pasavati   samparāyikampi   bhayaṃ   veraṃ   pasavati   cetasikampi
dukkhaṃ    domanassaṃ   paṭisaṃvedeti   surāmerayamajjapamādaṭṭhānā   paṭivirato
neva   diṭṭhadhammikaṃ  bhayaṃ  veraṃ  pasavati  na  samparāyikaṃ  bhayaṃ  veraṃ  pasavati
na  cetasikaṃ  dukkhaṃ  domanassaṃ  paṭisaṃvedeti  .  surāmerayamajjapamādaṭṭhānā
paṭiviratassa evantaṃ bhayaṃ veraṃ vūpasantaṃ hotīti.
         Yo pāṇamatipāteti 1-            musāvādañca bhāsati
         loke adinnaṃ ādiyati             paradārañca gacchati
         surāmerayapānañca                  yo naro anuyuñjati
         appahāya pañca verāni           dussīlo iti vuccati
         kāyassa bhedā duppañño       nirayaṃ sopapajjati 2-.
         Yo pāṇaṃ nātipāteti              musāvādaṃ na bhāsati
         loke adinnaṃ nādiyati             paradāraṃ na gacchati
         surāmerayapānañca                   yo naro nānuyuñjati
         pahāya pañca verāni                sīlavā iti vuccati
@Footnote: 1 Yu. pāṇamatimāteti .  2 Po. Yu. so upapajjati.
         Kāyassa bhedā sappañño       sugatiṃ sopapajjatīti 1-.
     [175]    Pañcahi    bhikkhave   dhammehi   samannāgato   upāsako
upāsakacaṇḍālo  ca  hoti  upāsakamalañca  upāsakapatikiṭṭho  2- ca katamehi
pañcahi   assaddho   hoti   dussīlo   hoti  kotuhalamaṅgaliko  3-  hoti
maṅgalaṃ   pacceti   no   kammaṃ   ito  ca  bahiddhā  dakkhiṇeyyaṃ  gavesati
tattha   ca   pubbakāraṃ   karoti   imehi   kho  bhikkhave  pañcahi  dhammehi
samannāgato    upāsako    upāsakacaṇḍālo   ca   hoti   upāsakamalañca
upāsakapatikiṭṭho  ca  .  pañcahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  upāsako
upāsakaratanañca     hoti     upāsakapadumañca    upāsakapuṇḍarīkañca    4-
katamehi   pañcahi   saddho   hoti   sīlavā  hoti  akotuhalamaṅgaliko  3-
hoti  kammaṃ  pacceti  no  maṅgalaṃ  na  ito  bahiddhā  dakkhiṇeyyaṃ gavesati
idha   ca   pubbakāraṃ   karoti   imehi   kho   bhikkhave  pañcahi  dhammehi
samannāgato     upāsako     upāsakaratanañca    hoti    upāsakapadumañca
upāsakapuṇḍarīkañcāti.
     [176]   Athakho  anāthapiṇḍiko  gahapati  pañcamattehi  upāsakasatehi
parivuto     yena    bhagavā    tenupasaṅkami    upasaṅkamitvā    bhagavantaṃ
abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi   ekamantaṃ   nisinnaṃ   kho  anāthapiṇḍikaṃ
gahapatiṃ   bhagavā   etadavoca  tumhe  kho  gahapati  bhikkhusaṅghaṃ  paccupaṭṭhitā
cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārena        na        kho
gahapati   tāvatakeneva   tuṭṭhi   karaṇīyā   mayaṃ   bhikkhusaṅghaṃ   paccupaṭṭhitā
@Footnote: 1 Po. Yu. so upapajjatīti .  2 Ma. upāsakapatikuṭṭho .  3 Ma. kotūhala ....
@4 Po. Yu. upāsakapuṇḍarīko ca.
Cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārenāti      tasmā     tiha
gahapati  evaṃ  sikkhitabbaṃ  kinti  mayaṃ  kālena  kālaṃ pavivekaṃ pītiṃ upasampajja
vihareyyāmāti evaṃ hi vo gahapati sikkhitabbanti.
     {176.1}  Evaṃ  vutte  āyasmā  sārīputto  bhagavantaṃ etadavoca
acchariyaṃ  bhante  abbhutaṃ  bhante  yāva  subhāsitañcidaṃ  bhante bhagavatā tumhe
kho   gahapati   bhikkhusaṅghaṃ   paccupaṭṭhitā  cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccaya-
bhesajjaparikkhārena  na kho gahapati tāvatakeneva tuṭṭhi karaṇīyā mayaṃ bhikkhusaṅghaṃ
paccupaṭṭhitā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārenāti
tasmā  tiha  gahapati  evaṃ  sikkhitabbaṃ  kinti  mayaṃ kālena kālaṃ pavivekaṃ pītiṃ
upasampajja vihareyyāmāti evaṃ hi vo gahapati sikkhitabbanti.
     {176.2}  Yasmiṃ  bhante  samaye ariyasāvako pavivekaṃ pītiṃ upasampajja
viharati  pañcassa  ṭhānāni  tasmiṃ  samaye  na  honti  yampissa  kāmūpasañhitaṃ
dukkhaṃ    domanassaṃ    tampissa    tasmiṃ    samaye   na   hoti   yampissa
kāmūpasañhitaṃ   sukhaṃ   somanassaṃ  tampissa  tasmiṃ  samaye  na  hoti  yampissa
akusalūpasañhitaṃ    dukkhaṃ    domanassaṃ    tampissa    tasmiṃ    samaye    na
hoti   yampissa   akusalūpasañhitaṃ   sukhaṃ   somanassaṃ  tampissa  tasmiṃ  samaye
na    hoti    yampissa    kusalūpasañhitaṃ    dukkhaṃ    domanassaṃ    tampissa
tasmiṃ  samaye  na  hoti  yasmiṃ  bhante  samaye  ariyasāvako  pavivekaṃ  pītiṃ
upasampajja   viharati   imāni   1-   pañcassa  ṭhānāni  tasmiṃ  samaye  na
hontīti  .  sādhu  sādhu  sārīputta  yasmiṃ  sārīputta  samaye  ariyasāvako
@Footnote: 1 Ma. Yu. imānissa pañca.
Pavivekaṃ   pītiṃ   upasampajja   viharati  pañcassa  ṭhānāni  tasmiṃ  samaye  na
honti    yampissa    kāmūpasañhitaṃ    dukkhaṃ   domanassaṃ   tampissa   tasmiṃ
samaye   na   hoti   yampissa   kāmūpasañhitaṃ   sukhaṃ   somanassaṃ   tampissa
tasmiṃ   samaye   na   hoti   yampissa   akusalūpasañhitaṃ   dukkhaṃ   domanassaṃ
tampissa    tasmiṃ    samaye   na   hoti   yampissa   akusalūpasañhitaṃ   sukhaṃ
somanassaṃ   tampissa   tasmiṃ   samaye   na   hoti   yampissa  kusalūpasañhitaṃ
dukkhaṃ   domanassaṃ   tampissa   tasmiṃ   samaye   na  hoti  yasmiṃ  sārīputta
samaye   ariyasāvako   pavivekaṃ  pītiṃ  upasampajja  viharati  imāni  pañcassa
ṭhānāni tasmiṃ samaye na hontīti.
     [177]   Pañcimā  bhikkhave  vaṇijjā  upāsakena  akaraṇīyā  katamā
pañca   satthavaṇijjā   sattavaṇijjā   maṃsavaṇijjā   majjavaṇijjā  visavaṇijjā
imā kho bhikkhave pañca vaṇijjā upāsakena akaraṇīyāti.
     [178]   Taṃ   kiṃ   maññatha   bhikkhave   apinu  tumhehi  diṭṭhaṃ  vā
sutaṃ   vā   ayaṃ   puriso   pāṇātipātaṃ  pahāya  pāṇātipātā  paṭivirato
hoti   1-  tamenaṃ  rājāno  gahetvā  pāṇātipātāveramaṇīhetu  hananti
vā  bandhanti  vā  pabbājenti  vā  yathāpaccayaṃ vā karontīti. No hetaṃ
bhante.
     {178.1}  Sādhu  bhikkhave  mayāpi  kho  etaṃ bhikkhave neva diṭṭhaṃ na
sutaṃ  ayaṃ  puriso  pāṇātipātaṃ  pahāya  pāṇātipātā  paṭivirato  hoti 1-
tamenaṃ  rājāno  gahetvā  pāṇātipātāveramaṇīhetu  hananti  vā bandhanti
vā  pabbājenti  vā  yathāpaccayaṃ  vā karontīti apicakhvassa 2- tadeva 3-
@Footnote: 1 Ma. paṭiviratoti .  2 Ma. Yu. apicakhvāssa .  3 Ma. Yu. tameva.
Pāpakammaṃ pavedeti 1- ayaṃ puriso itthiṃ vā purisaṃ vā jīvitā voropetīti 2-
tamenaṃ   rājāno   gahetvā   pāṇātipātahetu   hananti   vā  bandhanti
vā  pabbājenti  vā  yathāpaccayaṃ  vā  karonti  apinu  tumhehi  evarūpaṃ
diṭṭhaṃ vā sutaṃ vāti diṭṭhañca no bhante sutañca suyyissati cāti.
     {178.2}  Taṃ  kiṃ maññatha bhikkhave apinu tumhehi diṭṭhaṃ vā sutaṃ vā ayaṃ
puriso   adinnādānaṃ   pahāya   adinnādānā   paṭivirato   hoti  tamenaṃ
rājāno   gahetvā  adinnādānāveramaṇīhetu  hananti  vā  bandhanti  vā
pabbājenti vā yathāpaccayaṃ vā karontīti. No hetaṃ bhante.
     {178.3}  Sādhu  bhikkhave mayāpi kho etaṃ bhikkhave neva diṭṭhaṃ na sutaṃ
ayaṃ  puriso adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato hoti tamenaṃ rājāno
gahetvā  adinnādānāveramaṇīhetu  hananti  vā  bandhanti  vā pabbājenti
vā   yathāpaccayaṃ  vā  karontīti  apicakhvassa  tadeva  pāpakammaṃ  pavedeti
ayaṃ  puriso  gāmā  vā  araññā  vā  adinnaṃ  theyyasaṅkhātaṃ ādiyati 3-
tamenaṃ   rājāno  gahetvā  adinnādānahetu  hananti  vā  bandhanti  vā
pabbājenti   vā   yathāpaccayaṃ   vā   karonti  apinu  tumhehi  evarūpaṃ
diṭṭhaṃ   vā   sutaṃ   vāti   diṭṭhañca   no   bhante   sutañca   suyyissati
cāti   .  taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  apinu  tumhehi  diṭṭhaṃ  vā  sutaṃ  vā
ayaṃ  puriso  kāmesu  micchācāraṃ  pahāya  kāmesu  micchācārā  paṭivirato
hoti  tamenaṃ  rājāno  gahetvā  kāmesu  micchācārāveramaṇīhetu hananti
vā  bandhanti  vā  pabbājenti  vā  yathāpaccayaṃ  vā  karontīti  .  no
@Footnote: 1 Ma. Yu. pavedenti .  2 Ma. Yu. voropesīti .  3 Ma. Yu. ādiyīti.
Hetaṃ bhante.
     {178.4}  Sādhu  bhikkhave  mayāpi  kho  etaṃ  bhikkhave  neva diṭṭhaṃ
na   sutaṃ  ayaṃ  puriso  kāmesu  micchācāraṃ  pahāya  kāmesu  micchācārā
paṭivirato  hoti  tamenaṃ  rājāno gahetvā kāmesu micchācārāveramaṇīhetu
hananti   vā  bandhanti  vā  pabbājenti  vā  yathāpaccayaṃ  vā  karontīti
apicakhvassa  tadeva  pāpakammaṃ  pavedeti  ayaṃ  puriso  paritthīsu  parakumārīsu
cārittaṃ  āpajjati  1-  tamenaṃ  rājāno gahetvā kāmesu micchācārahetu
hananti   vā   bandhanti  vā  pabbājenti  vā  yathāpaccayaṃ  vā  karonti
apinu   tumhehi   evarūpaṃ   diṭṭhaṃ  vā  sutaṃ  vāti  diṭṭhañca  no  bhante
sutañca suyyissati cāti.
     {178.5}  Taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  apinu tumhehi diṭṭhaṃ vā sutaṃ vā
ayaṃ  puriso  musāvādaṃ  pahāya  musāvādā  paṭivirato hoti tamenaṃ rājāno
gahetvā   musāvādāveramaṇīhetu  hananti  vā  bandhanti  vā  pabbājenti
vā      yathāpaccayaṃ      vā     karontīti     .     no     hetaṃ
bhante.
     {178.6}  Sādhu  bhikkhave  mayāpi  kho  etaṃ bhikkhave neva diṭṭhaṃ na
sutaṃ   ayaṃ  puriso  musāvādaṃ  pahāya  musāvādā  paṭivirato  hoti  tamenaṃ
rājāno   gahetvā   musāvādāveramaṇīhetu   hananti  vā  bandhanti  vā
pabbājenti  vā  yathāpaccayaṃ  vā  karontīti  apicakhvassa  tadeva pāpakammaṃ
pavedeti   ayaṃ   puriso  gahapatissa  vā  gahapatiputtassa  vā  musāvādena
atthaṃ  bhañjati  2-  tamenaṃ  rājāno  gahetvā  musāvādahetu  hananti vā
bandhanti  vā  pabbājenti  vā  yathāpaccayaṃ  vā  karonti  apinu  tumhehi
evarūpaṃ   diṭṭhaṃ  vā  sutaṃ  vāti  diṭṭhañca  no  bhante  sutañca  suyyissati
@Footnote: 1 Po. āpajjatīti. Ma. Yu. āpajjīti. aparaṃpi īdisameva.
@2 Po. Yu. bhaṇjīti. Ma. pabhañjīti. ito paraṃ evaṃ ñātabbaṃ.
Cāti.
     {178.7}  Taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  apinu tumhehi diṭṭhaṃ vā sutaṃ vā
ayaṃ  puriso  surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṃ  pahāya  surāmerayamajjapamādaṭṭhānā
paṭivirato    hoti   tamenaṃ   rājāno   gahetvā   surāmerayamajjapamā-
daṭṭhānāveramaṇīhetu   hananti   vā   bandhanti   vā   pabbājenti  vā
yathāpaccayaṃ vā karontīti. No hetaṃ bhante.
     {178.8}  Sādhu  bhikkhave mayāpi kho etaṃ bhikkhave neva diṭṭhaṃ na sutaṃ
ayaṃ  puriso  surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṃ  pahāya  surāmerayamajjapamādaṭṭhānā
paṭivirato hoti tamenaṃ rājāno gahetvā surāmerayamajjapamādaṭṭhānāveramaṇīhetu
hananti  vā bandhanti vā pabbājenti vā yathāpaccayaṃ vā karontīti apicakhvassa
tadeva  pāpakammaṃ  pavedeti  ayaṃ puriso surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṃ anuyutto
itthiṃ  vā  purisaṃ  vā  jīvitā  voropeti  1- ayaṃ puriso surāmerayamajja-
pamādaṭṭhānaṃ  anuyutto  gāmā  vā  araññā  vā  adinnaṃ  theyyasaṅkhātaṃ
ādiyati   2-  ayaṃ  puriso  surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṃ  anuyutto  paritthīsu
parakumārīsu   cārittaṃ   āpajjati   ayaṃ  puriso  surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṃ
anuyutto   gahapatissa  vā  gahapatiputtassa  vā  musāvādena  atthaṃ  bhañjati
tamenaṃ   rājāno   gahetvā  surāmerayamajjapamādaṭṭhānahetu  hananti  vā
bandhanti  vā  pabbājenti  vā  yathāpaccayaṃ  vā  karonti  apinu  tumhehi
evarūpaṃ   diṭṭhaṃ  vā  sutaṃ  vāti  diṭṭhañca  no  bhante  sutañca  suyyissati
cāti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. voropesi .  2 Ma. Yu. ādiyi.
     [179]   Athakho  anāthapiṇḍiko  gahapati  pañcamattehi  upāsakasatehi
parivuto  yena  bhagavā  tenupasaṅkami  upasaṅkamitvā  bhagavantaṃ  abhivādetvā
ekamantaṃ   nisīdi   .   athakho  bhagavā  āyasmantaṃ  sārīputtaṃ  āmantesi
yaṅkañci   sārīputta   jāneyyātha  gihiṃ  odātavasanaṃ  pañcasu  sikkhāpadesu
saṃvutakammantaṃ      catunnañca      ābhicetasikānaṃ     diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ
nikāmalābhiṃ  akicchalābhiṃ  akasiralābhiṃ  so  ākaṅkhamāno  attanāva  attānaṃ
byākareyya       khīṇanirayomhi      khīṇatiracchānayoni      khīṇapittivisayo
khīṇāpāyaduggativinipāto     sotāpannohamasmi    avinipātadhammo    niyato
sambodhiparāyanoti.
     {179.1}  Katamesu  pañcasu  sikkhāpadesu  saṃvutakammanto  hoti  idha
sārīputta   ariyasāvako   pāṇātipātā   paṭivirato   hoti  adinnādānā
paṭivirato   hoti   kāmesu   micchācārā   paṭivirato   hoti  musāvādā
paṭivirato   hoti  surāmerayamajjapamādaṭṭhānā  paṭivirato  hoti  .  imesu
pañcasu sikkhāpadesu saṃvutakammanto hoti.
     {179.2}   Katamesaṃ   catunnaṃ  ābhicetasikānaṃ  diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ
nikāmalābhī  hoti  akicchalābhī  akasiralābhī  .  idha  sārīputta  ariyasāvako
buddhe   aveccappasādena   samannāgato  hoti  itipi  so  bhagavā  arahaṃ
sammāsambuddho     vijjācaraṇasampanno    sugato    lokavidū    anuttaro
purisadammasārathi   satthā   devamanussānaṃ  buddho  bhagavāti  ayamassa  paṭhamo
ābhicetasiko     diṭṭhadhammasukhavihāro     adhigato    hoti    avisuddhassa
cittassa visuddhiyā apariyodātassa cittassa pariyodapanāya.
     {179.3} Puna caparaṃ sārīputta ariyasāvako dhamme aveccappasādena samannāgato
Hoti   svākkhāto   bhagavatā  dhammo  sandiṭṭhiko  akāliko  ehipassiko
opanayiko   paccattaṃ  veditabbo  viññūhīti  ayamassa  dutiyo  ābhicetasiko
diṭṭhadhammasukhavihāro    adhigato   hoti   avisuddhassa   cittassa   visuddhiyā
apariyodātassa cittassa pariyodapanāya.
     {179.4}  Puna  caparaṃ sārīputta ariyasāvako saṅghe aveccappasādena
samannāgato  hoti  supaṭipanno  bhagavato  sāvakasaṅgho  ujupaṭipanno bhagavato
sāvakasaṅgho  ñāyapaṭipanno  bhagavato  sāvakasaṅgho  sāmīcipaṭipanno  bhagavato
sāvakasaṅgho  yadidaṃ  cattāri  purisayugāni  aṭṭha  purisapuggalā  esa bhagavato
sāvakasaṅgho  āhuneyyo  pāhuneyyo  dakkhiṇeyyo  añjalikaraṇīyo anuttaraṃ
puññakkhettaṃ  lokassāti  ayamassa  tatiyo  ābhicetasiko diṭṭhadhammasukhavihāro
adhigato   hoti   avisuddhassa  cittassa  visuddhiyā  apariyodātassa  cittassa
pariyodapanāya.
     {179.5}  Puna  caparaṃ  sārīputta  ariyasāvako  ariyakantehi  sīlehi
samannāgato  hoti  akhaṇḍehi  acchiddehi  asabalehi  akammāsehi bhujissehi
viññūpasatthehi    samādhisaṃvattanikehi    ayamassa    catuttho   ābhicetasiko
diṭṭhadhammasukhavihāro    adhigato   hoti   avisuddhassa   cittassa   visuddhiyā
apariyodātassa  cittassa  pariyodapanāya  .  imesaṃ  catunnaṃ  ābhicetasikānaṃ
diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ  nikāmalābhī  hoti  akicchalābhī  akasiralābhī . Yaṅkañci
sārīputta   jāneyyātha   gihiṃ   odātavasanaṃ  imesu  pañcasu  sikkhāpadesu
saṃvutakammantaṃ    imesañca   catunnaṃ   ābhicetasikānaṃ   diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. etthantare aparāmaṭṭhehīti atthi.
Nikāmalābhiṃ  akicchalābhiṃ  akasiralābhiṃ  so  ākaṅkhamāno  attanāva  attānaṃ
byākareyya  khīṇanirayomhi  khīṇatiracchānayoni  khīṇapittivisayo  1-  khīṇāpāya-
duggativinipāto sotāpannohamasmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti.
         Nirayesu bhayaṃ disvā                   pāpāni parivajjaye
         ariyadhammaṃ samādāya                 paṇḍito parivajjaye
         na hiṃse pāṇabhūtāni                 vijjamāne parakkame
         musā ca na bhaṇe jānaṃ               adinnaṃ na parāmase
         sehi 2- dārehi santuṭṭho      paradārañca nārame 3-
         merayaṃ vāruṇiṃ jantu                   na pive cittamohaniṃ
         anussareyya sambuddhaṃ              dhammaṃ cānuvitakkaye 4-
         abyāpajjhaṃ hitaṃ cittaṃ             devalokāya bhāvaye
         upaṭṭhite deyyadhamme              puññatthassa jigiṃsato 5-
         santesu paṭhamaṃ dinnā              vipulā hoti dakkhiṇā.
         Santo have pavakkhāmi             sārīputta suṇohi me
         iti kaṇhāsu setāsu               rohiṇīsu cārīsu vā
         kammāsāsu sarūpāsu                gosu pārevatāsu 6- vā
         yāsukāsuci etāsu                   danto jāyati puṅgavo
         dhoreyho balasampanno          kalyāṇajavanikkamo
@Footnote: 1 Ma. khīṇapetti ... .  2 Po. sakehi .  3 Ma. Yu. ārame.
@4 Po. dhammaṃ anuvi .... Ma. dhammañcānu .... 5 Ma. jigīsato.
@6 Yu. pārāpatāsu.
         Tameva bhāre yuñjanti              nāssa vaṇṇaṃ parikkhare
         evameva manussesu                   yasmiṃkasmiñci jātiye
         khattiye brāhmaṇe vesse       sudde caṇḍālapukkuse
         yāsukāsuci 1- etāsu              danto jāyati subbato
         dhammaṭṭho sīlasampanno         saccavādī hirīmano
         pahīnajātimaraṇo                    brahmacariyassa kevalī
         pannabhāro visaṃyutto              katakicco anāsavo
         pāragū sabbadhammānaṃ               anupādāya nibbuto
         tasmiñca viraje khette            vipulā hoti dakkhiṇā.
         Bālā ca avijānantā             dummedhā assutāvino
         bahiddhā denti 2- dānāni    na hi sante upāsare.
         Ye ca sante upāsanti             sappaññe dhīrasammate
         saddhā ca nesaṃ sugate                mūlajātā patiṭṭhitā
         devalokañca te yanti              kule vā idha jāyare
         anupubbena nibbānaṃ              adhigacchanti paṇḍitāti.
     [180]  Ekaṃ  samayaṃ bhagavā kosalesu cārikaṃ carati mahatā bhikkhusaṅghena
saddhiṃ    addasā    kho    bhagavā    addhānamaggapaṭipanno    aññatarasmiṃ
padese   mahantaṃ  sālavanaṃ  disvāna  maggā  okkamma  yena  taṃ  sālavanaṃ
tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   taṃ   sālavanaṃ   ajjhogāhetvā  aññatarasmiṃ
padese  sitaṃ  pātvākāsi  .  athakho  āyasamto  ānandassa  etadahosi
@Footnote: 1 Po. Yu. kāsu ca .  2 Po. Ma. dadanti.
Ko   nu   kho   hetu   ko  paccayo  bhagavato  sitassa  pātukammāya  na
akāraṇena  tathāgatā  sitaṃ  pātukarontīti  .  athakho  āyasmā  ānando
bhagavantaṃ   etadavoca  ko  nu  kho  bhante  hetu  ko  paccayo  bhagavato
sitassa pātukammāya na akāraṇena tathāgatā sitaṃ pātukarontīti.
     {180.1}  Bhūtapubbaṃ  ānanda  imasmiṃ padese nagaraṃ ahosi iddhañceva
phītañca   bahujanaṃ  ākiṇṇamanussaṃ  taṃ  kho  panānanda  nagaraṃ  kassapo  bhagavā
arahaṃ   sammāsambuddho  upanissāya  viharati  1-  kassapassa  kho  panānanda
bhagavato   arahato   sammāsambuddhassa   bhavesī   nāma   upāsako  ahosi
sīlesu   aparipūrakārī   bhavesinā   kho  ānanda  upāsakena  pañcamattāni
upāsakasatāni   paṭidesitāni   samādapitāni  ahesuṃ  sīlesu  aparipūrakārino
athakho   ānanda   bhavesissa   upāsakassa   etadahosi  ahaṃ  kho  imesaṃ
pañcannaṃ     upāsakasatānaṃ     bahūpakāro     pubbaṅgamo    samādapetā
ahañcamhi   sīlesu   aparipūrakārī   imānipi   pañca  upāsakasatāni  sīlesu
aparipūrakārino    iccetaṃ    samasamaṃ   natthi   kiñci   atirekaṃ   handāhaṃ
atirekāyāti.
     {180.2}  Athakho  ānanda  bhavesī  2-  upāsako yena tāni pañca
upāsakasatāni   tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   tāni   pañca  upāsakasatāni
etadavoca  ajjatagge  maṃ  āyasmanto  sīlesu  paripūrakāriṃ  dhārethāti.
Athakho     ānanda     tesaṃ    pañcannaṃ    upāsakasatānaṃ    etadahosi
ayyo   kho   bhavesī   amhākaṃ   bahūpakāro   pubbaṅgamo   samādapetā
@Footnote: 1 Ma. Yu. vihāsi .  2 Ma. Yu. gavesī.
Ayyo   hi   nāma   bhavesī   1-   sīlesu  paripūrakārī  bhavissati  kimaṅgaṃ
pana   mayanti   .   athakho   ānanda   tāni  pañca  upāsakasatāni  yena
bhavesī    upāsako    tenupasaṅkamiṃsu    upasaṅkamitvā   bhavesiṃ   upāsakaṃ
etadavocuṃ   ajjatagge   ayyo   bhavesī   imānipi  pañca  upāsakasatāni
sīlesu    paripūrakārino    dhāretūti   .   athakho   ānanda   bhavesissa
upāsakassa    etadahosi   ahaṃ   kho   imesaṃ   pañcannaṃ   upāsakasatānaṃ
bahūpakāro    pubbaṅgamo   samādapetā   ahañcamhi   sīlesu   paripūrakārī
imānipi  2-  pañca  upāsakasatāni  sīlesu  paripūrakārino  iccetaṃ  samasamaṃ
natthi kiñci atirekaṃ handāhaṃ atirekāyāti.
     {180.3}   Athakho  ānanda  bhavesī  upāsako  yena  tāni  pañca
upāsakasatāni   tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   tāni   pañca  upāsakasatāni
etadavoca  ajjatagge  maṃ  āyasmanto brahmacāriṃ dhāretha ārācāriṃ virataṃ
methunā   gāmadhammāti  .  athakho  ānanda  tesaṃ  pañcannaṃ  upāsakasatānaṃ
etadahosi  ayyo  kho  bhavesī  amhākaṃ bahūpakāro pubbaṅgamo samādapetā
ayyo  hi  nāma  bhavesī  brahmacārī  bhavissati  ārācārī  virato methunā
gāmadhammā   kimaṅgaṃ   pana   mayanti   .   athakho   ānanda  tāni  pañca
upāsakasatāni   yena   bhavesī   upāsako   tenupasaṅkamiṃsu   upasaṅkamitvā
bhavesiṃ    upāsakaṃ   etadavocuṃ   ajjatagge   ayyo   bhavesī   imānipi
@Footnote: 1 Ma. Yu. gavesī. sabbattha īdisameva .  2 Yu. imāni ca.
Pañca   upāsakasatāni   brahmacārino  dhāretu  ārācārino  virate  1-
methunā  gāmadhammāti  .  athakho  ānanda  bhavesissa upāsakassa etadahosi
ahaṃ    kho   imesaṃ   pañcannaṃ   upāsakasatānaṃ   bahūpakāro   pubbaṅgamo
samādapetā   ahañcamhi  sīlesu  paripūrakārī  imānipi  pañca  upāsakasatāni
sīlesu    paripūrakārino    ahañcamhi    brahmacārī   ārācārī   virato
methunā    gāmadhammā    imānipi   pañca   upāsakasatāni   brahmacārino
ārācārino   viratā   methunā   gāmadhammā   iccetaṃ   samasamaṃ   natthi
kiñci atirekaṃ handāhaṃ atirekāyāti.
     {180.4}   Athakho  ānanda  bhavesī  upāsako  yena  tāni  pañca
upāsakasatāni   tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   tāni   pañca  upāsakasatāni
etadavoca    ajjatagge    maṃ    āyasmanto    ekabhattikaṃ    dhāretha
rattūparataṃ   virataṃ   vikālabhojanāti   .   athakho  ānanda  tesaṃ  pañcannaṃ
upāsakasatānaṃ    etadahosi    ayyo    kho    bhavesī   amhākaṃ   2-
bahūpakāro    pubbaṅgamo    samādapetā    ayyo   hi   nāma   bhavesī
ekabhattiko    bhavissati    rattūparato    virato   vikālabhojanā   kimaṅgaṃ
pana   mayanti   .   athakho   ānanda   tāni  pañca  upāsakasatāni  yena
bhavesī    upāsako    tenupasaṅkamiṃsu    upasaṅkamitvā   bhavesiṃ   upāsakaṃ
etadavocuṃ   ajjatagge   ayyo   bhavesī   imānipi  pañca  upāsakasatāni
ekabhattike   dhāretu   rattūparate   virate   vikālabhojanāti  .  athakho
ānanda    bhavesissa    upāsakassa    etadahosi    ahaṃ   kho   imesaṃ
@Footnote: 1 Po. ma viratā .  2 Ma. ayaṃ saddo natthi.
Pañcannaṃ     upāsakasatānaṃ     bahūpakāro     pubbaṅgamo    samādapetā
ahañcamhi   sīlesu   paripūrakārī   imānipi   pañca   upāsakasatāni  sīlesu
paripūrakārino    ahañcamhi    brahmacārī   ārācārī   virato   methunā
gāmadhammā   imānipi   pañca   upāsakasatāni  brahmacārino  ārācārino
viratā    methunā    gāmadhammā    ahañcamhi   ekabhattiko   rattūparato
virato    vikālabhojanā    imānipi   pañca   upāsakasatāni   ekabhattikā
rattūparatā    viratā    vikālabhojanā   iccetaṃ   samasamaṃ   natthi   kiñci
atirekaṃ handāhaṃ atirekāyāti.
     {180.5}  Athakho  ānanda  bhavesī  upāsako  yena kassapo bhagavā
arahaṃ    sammāsambuddho   tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   kassapaṃ   bhagavantaṃ
arahantaṃ   sammāsambuddhaṃ  etadavoca  labheyyāhaṃ  bhante  bhagavato  santike
pabbajjaṃ  labheyyaṃ  upasampadanti  .  alattha  kho  ānanda  bhavesī upāsako
kassapassa   bhagavato   arahato  sammāsambuddhassa  santike  pabbajjaṃ  alattha
upasampadaṃ  acirūpasampanno  kho  panānanda  bhavesī  bhikkhu  eko  vūpakaṭṭho
appamatto    ātāpī    pahitatto   viharanto   nacirasseva   yassatthāya
kulaputtā    sammadeva    agārasmā    anagāriyaṃ   pabbajanti   tadanuttaraṃ
brahmacariyapariyosānaṃ    diṭṭheva    dhamme    sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā
upasampajja   vihāsi   khīṇā  jāti  vusitaṃ  brahmacariyaṃ  kataṃ  karaṇīyaṃ  nāparaṃ
itthattāyāti    abbhaññāsi   aññataro   ca   panānanda   bhavesī   bhikkhu
arahataṃ ahosi.
     {180.6}  Athakho  ānanda  tesaṃ  pañcannaṃ upāsakasatānaṃ etadahosi
ayyo  kho  bhavesī  amhākaṃ  bahūpakāro  pubbaṅgamo samādapetā ayyo hi
nāma  bhavesī  kesamassuṃ  ohāretvā  kāsāyāni  vatthāni  acchādetvā
agārasmā   anagāriyaṃ   pabbajissati   kimaṅgaṃ   pana   mayanti   .  athakho
ānanda   tāni   pañca   upāsakasatāni   yena   kassapo   bhagavā  arahaṃ
sammāsambuddho     tenupasaṅkamiṃsu     upasaṅkamitvā    kassapaṃ    bhagavantaṃ
arahantaṃ   sammāsambuddhaṃ   etadavocuṃ   labheyyāma   mayaṃ  bhante  bhagavato
santike    pabbajjaṃ   labheyyāma   upasampadanti   alabhiṃsu   kho   ānanda
tāni     pañca     upāsakasatāni     kassapassa     bhagavato    arahato
sammāsambuddhassa santike pabbajjaṃ alabhiṃsu upasampadaṃ
     {180.7}  athakho  ānanda  bhavesissa  bhikkhuno  etadahosi ahaṃ kho
imassa    anuttarassa    vimuttisukhassa    nikāmalābhī   [1]-   akicchalābhī
akasiralābhī    ahovatimānipi    pañca    bhikkhusatāni   imassa   anuttarassa
vimuttisukhassa    nikāmalābhino    assu    akicchalābhino    akasiralābhinoti
athakho   ānanda   tāni   pañca   bhikkhusatāni   ekekā  2-  vūpakaṭṭhā
appamattā      ātāpino      pahitattā     viharantā     nacirasseva
yassatthāya    kulaputtā    sammadeva   agārasmā   anagāriyaṃ   pabbajanti
tadanuttaraṃ      brahmacariyapariyosānaṃ      diṭṭheva      dhamme      sayaṃ
abhiññā    sacchikatvā    upasampajja    vihariṃsu    khīṇā    jāti   vusitaṃ
brahmacariyaṃ    kataṃ    karaṇīyaṃ    nāparaṃ   itthattāyāti   abbhaññiṃsu   iti
@Footnote: 1 Ma. hoti .  2 Ma. yu ayaṃ pāṭho natthi.
Kho   ānanda   tāni   pañca  bhikkhusatāni  bhavesipamukhāni  uttaruttariṃ  1-
paṇītapaṇītaṃ   vāyamamānā   anuttaraṃ   vimuttiṃ   sacchākaṃsu   .  tasmā  tiha
ānanda   evaṃ   sikkhitabbaṃ   uttaruttariṃ   1-   paṇītapaṇītaṃ   vāyamamānā
anuttaraṃ vimuttiṃ sacchikarissāmāti evaṃ hi vo ānanda sikkhitabbanti.
                    Upāsakavaggo tatiyo.
                        Tassuddānaṃ
       sārajjaṃ visārado nirayaṃ        evaṃ caṇḍālapañcamaṃ
       pīti vaṇijjā rājāno         gihī ceva bhavesināti.
                    --------------
                    Araññavaggo catuttho
     [181]  Pañcime  bhikkhave  āraññakā  3-  katame  pañca mandattā
momūhattā    āraññako    hoti   pāpiccho   icchāpakato   āraññako
hoti    ummādā   cittakkhepā   āraññako   hoti   vaṇṇitaṃ   buddhehi
buddhasāvakehīti     āraññako     hoti     appicchataññeva     nissāya
santuṭṭhiññeva   nissāya   sallekhaññeva   nissāya  pavivekaññeva  nissāya
idamatthitaññeva   nissāya   āraññako   hoti  ime  kho  bhikkhave  pañca
āraññakā  .  imesaṃ  kho  bhikkhave pañcannaṃ āraññakānaṃ yvāyaṃ āraññako
appicchataññeva   nissāya   santuṭṭhiññeva  nissāya  sallekhaññeva  nissāya
pavivekaññeva    nissāya   idamatthitaññeva   nissāya   āraññako   hoti
@Footnote: 1 Po. Ma. uttaruttari .  2 Ma. āraññikā. sabbattha īdisameva.
Ayaṃ   imesaṃ  pañcannaṃ  āraññakānaṃ  aggo  ca  seṭṭho  ca  mokkho  ca
uttamo   ca   pavaro  ca  seyyathāpi  bhikkhave  gavā  khīraṃ  khīramhā  dadhi
dadhimhā     navanītaṃ     navanītamhā     sappi    sappimhā    sappimaṇḍo
sappimaṇḍo   1-   tattha   aggamakkhāyati  evameva  kho  bhikkhave  imesaṃ
pañcannaṃ      āraññakānaṃ     yvāyaṃ     āraññako     appicchataññeva
nissāya      santuṭṭhiññeva      nissāya     sallekhaññeva     nissāya
pavivekaññeva     nissāya     idamatthitaññeva     nissāya    āraññako
hoti   ayaṃ   imesaṃ   pañcannaṃ   āraññakānaṃ   aggo   ca  seṭṭho  ca
mokkho ca uttamo ca pavaro cāti.
     [182] Pañcime bhikkhave paṃsukūlikā .pe.
     [183] Pañcime bhikkhave rukkhamūlikā .pe.
     [184] Pañcime bhikkhave sosānikā .pe.
     [185] Pañcime bhikkhave abbhokāsikā .pe.
     [186] Pañcime bhikkhave nesajjikā .pe.
     [187] Pañcime bhikkhave yathāsanthatikā .pe.
     [188] Pañcime bhikkhave ekāsanikā .pe.
     [189] Pañcime bhikkhave khalupacchābhattikā .pe.
     [190]   Pañcime   bhikkhave  pattapiṇḍikā  katame  pañca  mandattā
momūhattā   pattapiṇḍiko   hoti   pāpiccho   icchāpakato   pattapiṇḍiko
hoti     ummādā     cittakkhepā     pattapiṇḍiko    hoti    vaṇṇitaṃ
buddhehi     buddhasāvakehīti     pattapiṇḍiko     hoti    appicchataññeva
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi.
Nissāya      santuṭṭhiññeva      nissāya     sallekhaññeva     nissāya
pavivekaññeva     nissāya     idamatthitaññeva    nissāya    pattapiṇḍiko
hoti   ime   kho   bhikkhave   pañca  pattapiṇḍikā  imesaṃ  kho  bhikkhave
pañcannaṃ     pattapiṇḍikānaṃ     yvāyaṃ     pattapiṇḍiko    appicchataññeva
nissāya      santuṭṭhiññeva      nissāya     sallekhaññeva     nissāya
pavivekaññeva     nissāya     idamatthitaññeva    nissāya    pattapiṇḍiko
hoti    ayaṃ   imesaṃ   pañcannaṃ   pattapiṇḍikānaṃ   aggo   ca   seṭṭho
ca mokkho ca uttamo ca pavaro ca
     {190.1}  seyyathāpi  bhikkhave  gavā  khīraṃ  khīramhā  dadhi  dadhimhā
navanītaṃ   navanītamhā   sappi   sappimhā   sappimaṇḍo   sappimaṇḍo   tattha
aggamakkhāyati   evameva   kho   bhikkhave  imesaṃ  pañcannaṃ  pattapiṇḍikānaṃ
yvāyaṃ   pattapiṇḍiko   appicchataññeva   nissāya   santuṭṭhiññeva  nissāya
sallekhaññeva   nissāya   pavivekaññeva  nissāya  idamatthitaññeva  nissāya
pattapiṇḍiko    hoti    ayaṃ   imesaṃ   pañcannaṃ   pattapiṇḍikānaṃ   aggo
ca seṭṭho ca mokkho ca uttamo ca pavaro cāti.
                    Araññavaggo catuttho.
                        Tassuddānaṃ
         araññaṃ cīvaraṃ rukkha-            susānaṃ abbhokāsakaṃ 1-
         nesajjaṃ santhataṃ ekaṃ 2-     khalupacchā piṇḍikena cāti.
                      -----------
@Footnote: 1 Ma. abbhokāsikaṃ. Yu. araññaṃ paṃsurukkhasusānena ... .  2 Ma. ekāsanikaṃ.
@Yu. ekāsanikā ....
                   Brāhmaṇavaggo pañcamo
     [191]   Pañcime   bhikkhave   porāṇā   brāhmaṇadhammā  etarahi
sunakhesu   sandissanti   no   brāhmaṇesu   katame   pañca   pubbe  sudaṃ
bhikkhave   brāhmaṇā   brāhmaṇiṃ  1-  gacchanti  no  abrāhmaṇiṃ  etarahi
bhikkhave    brāhmaṇā   brāhmaṇimpi   gacchanti   abrāhmaṇimpi   gacchanti
etarahi   bhikkhave   sunakhā   sunakhiññeva   gacchanti   no   asunakhiṃ   ayaṃ
bhikkhave   paṭhamo   porāṇo  brāhmaṇadhammo  etarahi  sunakhesu  sandissati
no brāhmaṇesu.
     {191.1}  Pubbe  sudaṃ  bhikkhave  brāhmaṇā  brāhmaṇiṃ  utuniññeva
gacchanti    no    anutuniṃ    etarahi   bhikkhave   brāhmaṇā   brāhmaṇiṃ
utunimpi    gacchanti    anutunimpi   gacchanti   etarahi   bhikkhave   sunakhā
sunakhiṃ   utuniññeva  gacchanti  no  anutuniṃ  ayaṃ  bhikkhave  dutiyo  porāṇo
brāhmaṇadhammo etarahi sunakhesu sandissati no brāhmaṇesu.
     {191.2}  Pubbe  sudaṃ  bhikkhave  brāhmaṇā  brāhmaṇiṃ neva kīṇanti
no  vikkīṇanti  sampiyeneva  saṃvāsaṃ  sambandhāya  2- sampavattenti etarahi
bhikkhave   brāhmaṇā  brāhmaṇiṃ  kīṇantipi  vikkīṇantipi  sampiyeneva  saṃvāsaṃ
sambandhāya  2-  sampavattenti etarahi bhikkhave sunakhā sunakhiṃ neva kīṇanti no
vikkīṇanti  sampiyeneva  saṃvāsaṃ  sambandhāya  2-  sampavattenti ayaṃ bhikkhave
tatiyo   porāṇo   brāhmaṇadhammo   etarahi   sunakhesu   sandissati  no
brāhmaṇesu.
     {191.3}   Pubbe  sudaṃ  bhikkhave  brāhmaṇā  sannidhiṃ  na  karonti
@Footnote: 1 Ma. Yu. brāhmaṇiṃyeva .  2 Yu. saṃsaggatthāya.
Dhanassapi   dhaññassapi  rajatassapi  jātarūpassapi  etarahi  bhikkhave  brāhmaṇā
sannidhiṃ   karonti   dhanassapi   dhaññassapi   rajatassapi  jātarūpassapi  etarahi
bhikkhave   sunakhā   na   sannidhiṃ   karonti   dhanassapi  dhaññassapi  rajatassapi
jātarūpassapi   ayaṃ   bhikkhave  catuttho  porāṇo  brāhmaṇadhammo  etarahi
sunakhesu sandissati no brāhmaṇesu.
     {191.4}  Pubbe  sudaṃ  bhikkhave brāhmaṇā sāyaṃ sāyamāsāya pāto
pātarāsāya   bhikkhaṃ   pariyesanti  etarahi  bhikkhave  brāhmaṇā  yāvadatthaṃ
udarāvadehakaṃ   bhuñjitvā   avasesaṃ  ādāya  pakkamanti  etarahi  bhikkhave
sunakhā   sāyaṃ   sāyamāsāya  pāto  pātarāsāya  bhikkhaṃ  pariyesanti  ayaṃ
bhikkhave   pañcamo  porāṇo  brāhmaṇadhammo  etarahi  sunakhesu  sandissati
no  brāhmaṇesu  .  ime  kho  bhikkhave  pañca  porāṇā brāhmaṇadhammā
etarahi sunakhesu sandissanti no brāhmaṇesūti.
     [192]   Athakho   doṇo   brāhmaṇo  yena  bhagavā  tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā   bhagavatā   saddhiṃ  sammodi  sammodanīyaṃ  kathaṃ  sārāṇīyaṃ  1-
vītisāretvā  ekamantaṃ  nisīdi  ekamantaṃ  nisinno  kho  doṇo brāhmaṇo
bhagavantaṃ    etadavoca    sutaṃ    metaṃ    bho    gotama    na   samaṇo
gotamo   brāhmaṇe  jiṇṇe  vuḍḍhe  mahallake  addhagate  vayoanuppatte
abhivādeti   vā   paccuṭṭheti  vā  āsanena  vā  nimantetīti  .  tayidaṃ
bho   gotama   tatheva   na  hi  bhavaṃ  gotamo  brāhmaṇe  jiṇṇe  vuḍḍhe
mahallake    addhagate    vayoanuppatte   abhivādeti   vā   paccuṭṭheti
@Footnote: 1 Ma. sāraṇīyaṃ. sabbattha īdisameva.
Vā  āsanena  vā  nimanteti  1-. Tayidaṃ bho gotama na sampannamevāti.
Tvaṃpi   no   doṇa  brāhmaṇo  paṭijānāsīti  .  yaṃ  hi  taṃ  bho  gotama
sammā   vadamāno   vadeyya   brāhmaṇo   ubhato  sujāto  mātito  ca
pitito    ca   saṃsuddhagahaṇiko   yāva   sattamā   pitāmahayugā   akkhitto
anupakuṭṭho   jātivādena   ajjhāyiko   2-   mantadharo   tiṇṇaṃ  vedānaṃ
pāragū      sanighaṇḍukeṭubhānaṃ      sākkharappabhedānaṃ     itihāsapañcamānaṃ
padako    veyyākaraṇo    lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu   anavayoti   mameva
taṃ  bho  gotama  sammā  vadamāno  vadeyya  ahaṃ  hi bho gotama brāhmaṇo
ubhato   sujāto   mātito  ca  pitito  ca  saṃsuddhagahaṇiko  yāva  sattamā
pitāmahayugā   akkhitto   anupakuṭṭho   jātivādena  ajjhāyiko  mantadharo
tiṇṇaṃ     vedānaṃ     pāragū     sanighaṇḍukeṭubhānaṃ     sākkharappabhedānaṃ
itihāsapañcamānaṃ     padako    veyyākaraṇo    lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu
anavayoti
     {192.1}   ye   kho   te  doṇa  brāhmaṇānaṃ  pubbakā  isiyo
mantānaṃ   kattāro   mantānaṃ  pavattāro  yesamidaṃ  etarahi   brāhmaṇā
porāṇaṃ   mantapadaṃ   gītaṃ   pavuttaṃ   samihitaṃ   tadanugāyanti    tadanubhāsanti
bhāsitamanubhāsanti    [3]-    vācitamanuvācenti     seyyathīdaṃ    aṭṭhako
vāmako      vāmadevo      vessāmitto     yamadaggi      aṅgīraso
bhāradvājo   vāseṭṭho   kassapo   bhagu   tyassume   pañca  brāhmaṇe
paññāpenti      brahmasamaṃ     devasamaṃ     mariyādaṃ     sambhinnamariyādaṃ
brāhmaṇacaṇḍālaññeva    pañcamaṃ    tesaṃ    tvaṃ    doṇa   katamoti  .
Na  kho  mayaṃ  bho  gotama  ime  4-  pañca brāhmaṇe jānāma athakho mayaṃ
@Footnote: 1 Ma. nimantetīti .  2 Po. Ma. Yu. ajjhāyako .  3 Ma. sajjhāyitamanusajjhāyanti ....
@4 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.
Brāhmaṇātveva  jānāma  sādhu  me  bhavaṃ  gotamo  tathā  dhammaṃ  desetu
yathā   ahaṃ  ime  pañca  brāhmaṇe  jāneyyanti  .  tenahi  doṇa  1-
suṇāhi   sādhukaṃ   manasikarohi   bhāsissāmīti   evaṃ   bhoti   kho  doṇo
brāhmaṇo bhagavato paccassosi.
     {192.2}  Bhagavā  etadavoca  kathañca  doṇa  brāhmaṇo brahmasamo
hoti  idha  doṇa  brāhmaṇo  ubhato  sujāto  hoti  mātito ca pitito ca
saṃsuddhagahaṇiko    yāva    sattamā   pitāmahayugā   akkhitto   anupakuṭṭho
jātivādena  so  aṭṭhacattāḷīsavassāni  komāraṃ  brahmacariyaṃ  carati  mante
adhīyamāno   aṭṭhacattāḷīsavassāni   komāraṃ   brahmacariyaṃ  caritvā  mante
adhīyitvā ācariyassa ācariyadhanaṃ pariyesati dhammeneva no adhammena
     {192.3}  tattha  ca  doṇa  ko  dhammo  neva  kasiyā na vaṇijjāya
na  gorakkhena  na  issatthena  na  rājaporisena  na  sippaññatarena kevalaṃ
bhikkhācariyāya    kapālaṃ   anatimaññamāno   so   ācariyassa   ācariyadhanaṃ
niyyādetvā  kesamassuṃ  ohāretvā  kāsāyāni  vatthāni  acchādetvā
agārasmā    anagāriyaṃ    pabbajati    so   evaṃ   pabbajito   samāno
mettāsahagatena   cetasā   ekaṃ   disaṃ   pharitvā   viharati  tathā  dutiyaṃ
tathā   tatiyaṃ   tathā   catutthaṃ  iti  uddhamadho  tiriyaṃ  sabbadhi  sabbattatāya
sabbāvantaṃ    lokaṃ   mettāsahagatena    cetasā   vipulena   mahaggatena
appamāṇena   averena   abyāpajjhena   pharitvā  viharati  karuṇāsahagatena
cetasā    ...   muditāsahagatena    cetasā   ...   upekkhāsahagatena
cetasā   ekaṃ   disaṃ   pharitvā  viharati  tathā  dutiyaṃ  tathā  tatiyaṃ  tathā
@Footnote: 1 Ma. Yu. brāhmaṇa.
Catutthaṃ   iti   uddhamadho   tiriyaṃ   sabbadhi  sabbattatāya  sabbāvantaṃ  lokaṃ
upekkhāsahagatena     cetasā     vipulena    mahaggatena    appamāṇena
averena    abyāpajjhena    pharitvā   viharati   so   ime   cattāro
brahmavihāre    bhāvetvā    kāyassa    bhedā    parammaraṇā    sugatiṃ
brahmalokaṃ    upapajjati    evaṃ   kho   doṇa   brāhmaṇo   brahmasamo
hoti.
     {192.4}   Kathañca  doṇa  brāhmaṇo  devasamo  hoti  idha  doṇa
brāhmaṇo  ubhato  sujāto  hoti  mātito  ca  pitito  ca  saṃsuddhagahaṇiko
yāva   sattamā   pitāmahayugā   akkhitto   anupakuṭṭho  jātivādena  so
aṭṭhacattāḷīsavassāni   komāraṃ   brahmacariyaṃ   carati   mante   adhīyamāno
aṭṭhacattāḷīsavassāni   komāraṃ   brahmacariyaṃ   caritvā   mante  adhīyitvā
ācariyassa   ācariyadhanaṃ  pariyesati  dhammeneva  no  adhammena   tattha  ca
doṇa  ko  dhammo  neva  kasiyā  na  vaṇijjāya na gorakkhena na issatthena
na   rājaporisena   na   sippaññatarena   kevalaṃ   bhikkhācariyāya   kapālaṃ
anatimaññamāno    so    ācariyassa   ācariyadhanaṃ   niyyādetvā   dāraṃ
pariyesati  dhammeneva  no  adhammena  tattha ca doṇa ko dhammo neva kayena
na   vikkayena   brāhmaṇiṃyeva   udakūpasaṭṭhaṃ   so   brāhmaṇiṃyeva  gacchati
na  khattiyiṃ  na  vessiṃ  na  suddiṃ  na caṇḍāliṃ na nesādiṃ na veṇiṃ na rathakāriṃ
na  pukkusiṃ  gacchati  na  gabbhiniṃ  gacchati  na  pāyamānaṃ  gacchati  na  anutuniṃ
gacchati  kasmā  ca  doṇa  brāhmaṇo na gabbhiniṃ gacchati sace doṇa brāhmaṇo
gabbhiniṃ   gacchati   atimiḷhajo  nāma  so  hoti  māṇavako  vā  māṇavikā
Vā   tasmā   doṇa   brāhmaṇo   na  gabbhiniṃ  gacchati  kasmā  ca  doṇa
brāhmaṇo   na   pāyamānaṃ   gacchati   sace  doṇa  brāhmaṇo  pāyamānaṃ
gacchati  asucipaṭipīto  1-  nāma  so  hoti  māṇavako  vā  māṇavikā vā
tasmā  doṇa  brāhmaṇo  na  pāyamānaṃ  gacchati  [2]-  tassa  sā  hoti
brāhmaṇī   neva   kāmatthā   na   davatthā  na  ratatthā  pajatthāva  3-
brāhmaṇassa   brāhmaṇī   hoti   so   methunaṃ   uppādetvā  kesamassuṃ
ohāretvā   kāsāyāni   vatthāni  acchādetvā  agārasmā  anagāriyaṃ
pabbajati  so  evaṃ  pabbajito  samāno  vivicceva  kāmehi  .pe. Catutthaṃ
jhānaṃ  upasampajja  viharati  so  ime  cattāro  jhāne bhāvetvā kāyassa
bhedā   parammaraṇā   sugatiṃ   saggaṃ   lokaṃ   upapajjati  evaṃ  kho  doṇa
brāhmaṇo devasamo hoti.
     {192.5}   Kathañca  doṇa  brāhmaṇo  mariyādo  hoti  idha  doṇa
brāhmaṇo  ubhato  sujāto  hoti  mātito  ca  pitito  ca  saṃsuddhagahaṇiko
yāva   sattamā   pitāmahayugā   akkhitto   anupakuṭṭho  jātivādena  so
aṭṭhacattāḷīsavassāni   komāraṃ   brahmacariyaṃ   carati   mante   adhīyamāno
aṭṭhacattāḷīsavassāni     komāraṃ     brahmacariyaṃ     caritvā     mante
adhīyitvā   ācariyassa   ācariyadhanaṃ  pariyesati  dhammeneva  no  adhammena
tattha  ca  doṇa  ko  dhammo  neva  kasiyā  na  vaṇijjāya  na  gorakkhena
na    issatthena    na    rājaporisena    na    sippaññatarena   kevalaṃ
bhikkhācariyāya    kapālaṃ   anatimaññamāno   so   ācariyassa   ācariyadhanaṃ
niyyādetvā   dāraṃ   pariyesati   dhammeneva  no  adhammena   tattha  ca
@Footnote: 1 Ma. asucipaṭipīḷito .  2 Yu. kasmā ca doṇa brāhmaṇo na anutuniṃ gacchati sace
@doṇa brāhmaṇo anutuniṃ gacchatīti dissanti .  3 Po. na majkhatthā ca.
Doṇa    ko    dhammo   neva   kayena   na   vikkayena   brāhmaṇiṃyeva
udakūpasaṭṭhaṃ   so  brāhmaṇiṃyeva  gacchati  na  khattiyiṃ  na  vessiṃ  na  suddiṃ
na   caṇḍāliṃ  na  nesādiṃ  na  veṇiṃ  na  rathakāriṃ  na  pukkusiṃ  gacchati  na
gabbhiniṃ   gacchati   na   pāyamānaṃ   gacchati   na   anutuniṃ   gacchati  kasmā
ca   doṇa   brāhmaṇo   na   gabbhiniṃ   gacchati   sace  doṇa  brāhmaṇo
gabbhiniṃ   gacchati   atimiḷhajo  nāma  so  hoti  māṇavako  vā  māṇavikā
vā    tasmā    doṇa    brāhmaṇo   neva   gabbhiniṃ   gacchati   kasmā
ca   doṇa   brāhmaṇo   na   pāyamānaṃ  gacchati  sace  doṇa  brāhmaṇo
pāyamānaṃ   gacchati   asucipaṭipīto   nāma   so   hoti   māṇavako   vā
māṇavikā    vā   tasmā   doṇa   brāhmaṇo   na   pāyamānaṃ   gacchati
tassa   sā   hoti  brāhmaṇī  neva  kāmatthā  na  davatthā  na  ratatthā
pajatthāva   brāhmaṇassa   brāhmaṇī   hoti   so   methunaṃ  uppādetvā
tameva   puttassādaṃ   nikāmayamāno   kuṭumbaṃ   ajjhāvasati  na  agārasmā
anagāriyaṃ   pabbajati   yāva   porāṇānaṃ   brāhmaṇānaṃ   mariyādo   1-
tattha    tiṭṭhati   taṃ   na   vītikkamati   yāva   porāṇānaṃ   brāhmaṇānaṃ
mariyādo   tattha   brāhmaṇo   ṭhito   taṃ   na   vītikkamatīti  kho  doṇa
tasmā   brāhmaṇo   mariyādoti   vuccati   evaṃ  kho  doṇa  brāhmaṇo
mariyādo hoti.
     {192.6}   Kathañca   doṇa   brāhmaṇo   sambhinnamariyādo   hoti
idha   doṇa   brāhmaṇo  ubhato  sujāto  hoti  mātito  ca  pitito  ca
saṃsuddhagahaṇiko    yāva    sattamā   pitāmahayugā   akkhitto   anupakuṭṭho
@Footnote: 1 Po. Yu. mariyādā. ito paraṃ īdisameva.
Jātivādena   [1]-   aṭṭhacattāḷīsavassāni   komāraṃ   brahmacariyaṃ  carati
mante   adhīyamāno   aṭṭhacattāḷīsavassāni   komāraṃ  brahmacariyaṃ  caritvā
mante   adhīyitvā   ācariyassa   ācariyadhanaṃ   pariyesati  dhammeneva  no
adhammena   tattha  ca  doṇa  ko  dhammo  neva  kasiyā  na  vaṇijjāya  na
gorakkhena    na    issatthena   na   rājaporisena   na   sippaññatarena
kevalaṃ bhikkhācariyāya kapālaṃ anatimaññamāno
     {192.7}   so   ācariyassa   ācariyadhanaṃ   niyyādetvā   dāraṃ
pariyesati   dhammenapi  adhammenapi  kayenapi  vikkayenapi  [2]-  udakūpasaṭṭhaṃ
so    brāhmaṇimpi    gacchati    khattiyimpi   gacchati   vessimpi   gacchati
suddimpi    gacchati   caṇḍālimpi   gacchati   nesādimpi   gacchati   veṇimpi
gacchati    rathakārimpi    gacchati   pukkusimpi   gacchati   gabbhinimpi   gacchati
pāyamānampi    gacchati    utunimpi    gacchati   anutunimpi   gacchati   tassa
sā    hoti   brāhmaṇī   kāmatthāpi   davatthāpi   ratatthāpi   pajatthāpi
brāhmaṇassa   brāhmaṇī   hoti  yāva  porāṇānaṃ  brāhmaṇānaṃ  mariyādo
tattha    na   tiṭṭhati   taṃ   vītikkamati   yāva   porāṇānaṃ   brāhmaṇānaṃ
mariyādo   tattha   brāhmaṇo   na   ṭhito   taṃ   vītikkamatīti  kho  doṇa
tasmā    brāhmaṇo    sambhinnamariyādoti   vuccati   evaṃ   kho   doṇa
brāhmaṇo sambhinnamariyādo hoti.
     {192.8}     Kathañca    doṇa    brāhmaṇo    brāhmaṇacaṇḍālo
hoti    idha    doṇa   brāhmaṇo   ubhato   sujāto   hoti   mātito
ca    pitito    ca    saṃsuddhagahaṇiko    yāva    sattamā    pitāmahayugā
@Footnote: 1 Ma. Yu. so .  2 Ma. Yu. brāhmaṇimpi
Akkhitto   anupakuṭṭho   jātivādena   so  aṭṭhacattāḷīsavassāni  komāraṃ
brahmacariyaṃ   carati   mante   adhīyamāno   aṭṭhacattāḷīsavassāni   komāraṃ
brahmacariyaṃ   caritvā  mante  adhīyitvā  ācariyassa  ācariyadhanaṃ  pariyesati
dhammenapi   adhammenapi   kasiyāpi   vaṇijjāyapi   gorakkhenapi  issatthenapi
sippaññatarenapi     rājaporisenapi     kevalaṃ    bhikkhācariyāya    kapālaṃ
anatimaññamāno     so   ācariyassa   ācariyadhanaṃ   niyyādetvā   dāraṃ
pariyesati   dhammenapi   adhammenapi   kayenapi  vikkayenapi  udakūpasaṭṭhaṃ  so
brāhmaṇimpi   gacchati   khattiyimpi   gacchati   vessimpi   gacchati  suddimpi
gacchati    caṇḍālimpi    gacchati   nesādimpi   gacchati   veṇimpi   gacchati
rathakārimpi     gacchati     pukkusimpi     gacchati     gabbhinimpi    gacchati
pāyamānampi    gacchati    utunimpi    gacchati   anutunimpi   gacchati   tassa
sā    hoti   brāhmaṇī   kāmatthāpi   davatthāpi   ratatthāpi   pajatthāpi
brāhmaṇassa   brāhmaṇī   hoti  so  sabbakammehi  jīvitaṃ  kappeti  tamenaṃ
brāhmaṇā    evamāhaṃsu    kasmā    bhavaṃ    brāhmaṇo   paṭijānamāno
sabbakammehi   jīvitaṃ   kappetīti   so   evamāha  seyyathāpi  bho  aggi
sucimpi   dahati   asucimpi  dahati  na  ca  tena  aggi  upalippati  evameva
kho   bho   sabbakammehi   cepi   brāhmaṇo   jīvitaṃ   kappeti   na  ca
tena   brāhmaṇo   upalippati   sabbakammehi  jīvitaṃ  kappetīti  kho  doṇa
tasmā    brāhmaṇo   brāhmaṇacaṇḍāloti   vuccati   evaṃ   kho   doṇa
brāhmaṇo   brāhmaṇacaṇḍālo   hoti  ye  kho  te  doṇa  brāhmaṇānaṃ
Pubbakā   isiyo   mantānaṃ  kattāro  mantānaṃ  pavattāro  yesamidaṃ  1-
etarahi   brāhmaṇā  porāṇaṃ  mantapadaṃ  gītaṃ  pavuttaṃ  samihitaṃ  tadanugāyanti
tadanubhāsanti    bhāsitamanubhāsanti    [2]-   vācitamanuvācenti   seyyathīdaṃ
aṭṭhako  vāmako  vāmadevo  vessāmitto  yamadaggi aṅgīraso bhāradvājo
vāseṭṭho   kassapo   bhagu   tyassume   pañca   brāhmaṇe  paññāpenti
brahmasamaṃ    devasamaṃ    mariyādaṃ   sambhinnamariyādaṃ   brāhmaṇacaṇḍālaññeva
pañcamaṃ   tesaṃ   tvaṃ   doṇa   katamoti   .   evaṃ  sante  bho  gotama
brāhmaṇacaṇḍālampi    na    pūrema    abhikkantaṃ   bho   gotama   .pe.
Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti.
     [193]  Athakho  saṅgāravo  brāhmaṇo  yena  bhagavā  tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā   bhagavatā   saddhiṃ   sammodi   sammodanīyaṃ   kathaṃ   sārāṇīyaṃ
vītisāretvā   ekamantaṃ   nisīdi   ekamantaṃ   nisinno   kho  saṅgāravo
brāhmaṇo   bhagavantaṃ   etadavoca  ko  nu  kho  bho  gotama  hetu  ko
paccayo   yenekadā   3-   dīgharattaṃ   sajjhāyakatāpi  mantā  nappaṭibhanti
pageva   asajjhāyakatā   .   ko  pana  bho  gotama  hetu  ko  paccayo
yenekadā    dīgharattaṃ    asajjhāyakatāpi    mantā    paṭibhanti    pageva
sajjhāyakatāti.
     {193.1}   Yasmiṃ  brāhmaṇa  samaye  kāmarāgapariyuṭṭhitena  cetasā
viharati      kāmarāgaparetena      uppannassa      ca     kāmarāgassa
nissaraṇaṃ       yathābhūtaṃ       nappajānāti       attatthampi      tasmiṃ
samaye      yathābhūtaṃ      nappajānāti     na     passati     paratthampi
@Footnote: 1 Yu. yesañcidaṃ .  2 Ma. sajjhāyitamanusajjhāyantīti dissati .  3 Ma. yena kadāci.
Tasmiṃ   samaye   yathābhūtaṃ   nappajānāti   na   passati   ubhayatthampi  tasmiṃ
samaye    yathābhūtaṃ   nappajānāti   na   passati   dīgharattaṃ   sajjhāyakatāpi
mantā   nappaṭibhanti   pageva   asajjhāyakatā   .   seyyathāpi  brāhmaṇa
udapatto  saṃsaṭṭho  lākhāya  vā  haliddiyā  vā  nīliyā  vā  mañjiṭṭhāya
vā   tattha   cakkhumā   puriso  sakaṃ  mukhanimittaṃ  paccavekkhamāno  yathābhūtaṃ
nappajāneyya   na   passeyya   evameva   kho  brāhmaṇa  yasmiṃ  samaye
kāmarāgapariyuṭṭhitena    cetasā   viharati   kāmarāgaparetena   uppannassa
ca   kāmarāgassa   nissaraṇaṃ   yathābhūtaṃ   nappajānāti   attatthampi   tasmiṃ
samaye   yathābhūtaṃ   nappajānāti   na   passati   paratthampi   tasmiṃ  samaye
yathābhūtaṃ   nappajānāti   na   passati   ubhayatthampi  tasmiṃ  samaye  yathābhūtaṃ
nappajānāti   na   passati   dīgharattaṃ   sajjhāyakatāpi   mantā  nappaṭibhanti
pageva asajjhāyakatā.
     {193.2}  Puna  caparaṃ  brāhmaṇa  yasmiṃ  samaye byāpādapariyuṭṭhitena
cetasā    viharati    byāpādaparetena    uppannassa   ca   byāpādassa
nissaraṇaṃ    yathābhūtaṃ    nappajānāti    .pe.    dīgharattaṃ   sajjhāyakatāpi
mantā    nappaṭibhanti    pageva    asajjhāyakatā   seyyathāpi   brāhmaṇa
udapatto  agginā  santatto  ukkuṭṭhito  1-  ussadakajāto  2-   tattha
cakkhumā   puriso  sakaṃ  mukhanimittaṃ  paccavekkhamāno  yathābhūtaṃ  nappajāneyya
na  passeyya  evameva  kho  brāhmaṇa  yasmiṃ  samaye byāpādapariyuṭṭhitena
cetasā   viharati  byāpādaparetena  uppannassa  ca  byāpādassa  nissaraṇaṃ
yathābhūtaṃ    nappajānāti    .pe.    dīgharattaṃ    sajjhāyakatāpi    mantā
@Footnote: 1 Ma. ukkudhito. Yu. ukkaṭṭhito .  2 Ma. usumakajāto.
Nappaṭibhanti pageva asajjhāyakatā.
     {193.3}  Puna  caparaṃ  brāhmaṇa  yasmiṃ  samaye  thīnamiddhapariyuṭṭhitena
cetasā   viharati   thīnamiddhaparetena   uppannassa  ca  thīnamiddhassa  nissaraṇaṃ
yathābhūtaṃ    nappajānāti    .pe.    dīgharattaṃ    sajjhāyakatāpi    mantā
nappaṭibhanti    pageva   asajjhāyakatā   seyyathāpi   brāhmaṇa   udapatto
sevālapaṇakapariyonaddho    tattha    cakkhumā    puriso    sakaṃ   mukhanimittaṃ
paccavekkhamāno   yathābhūtaṃ   nappajāneyya   na  passeyya  evameva  kho
brāhmaṇa    yasmiṃ    samaye    thīnamiddhapariyuṭṭhitena    cetasā    viharati
thīnamiddhaparetena    uppannassa    ca    thīnamiddhassa    nissaraṇaṃ   yathābhūtaṃ
nappajānāti    .pe.    dīgharattaṃ    sajjhāyakatāpi   mantā   nappaṭibhanti
pageva asajjhāyakatā.
     {193.4}  Puna caparaṃ brāhmaṇa yasmiṃ samaye uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitena
cetasā  viharati  uddhaccakukkuccaparetena  uppannassa  ca  uddhaccakukkuccassa
nissaraṇaṃ    yathābhūtaṃ    nappajānāti    .pe.    dīgharattaṃ   sajjhāyakatāpi
mantā    nappaṭibhanti    pageva    asajjhāyakatā   seyyathāpi   brāhmaṇa
udapatto   vāterito   calito  bhanto  ūmijāto  tattha  cakkhumā  puriso
sakaṃ   mukhanimittaṃ   paccavekkhamāno   yathābhūtaṃ  nappajāneyya  na  passeyya
evameva  kho  brāhmaṇa  yasmiṃ  samaye  uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitena cetasā
viharati    uddhaccakukkuccaparetena    uppannassa    ca   uddhaccakukkuccassa
nissaraṇaṃ   yathābhūtaṃ   nappajānāti   .pe.  dīgharattaṃ  sajjhāyakatāpi  mantā
nappaṭibhanti pageva asajjhāyakatā.
     {193.5} Puna caparaṃ brāhmaṇa yasmiṃ samaye vicikicchāpariyuṭṭhitena cetasā viharati
Vicikicchāparetena    uppannāya    ca    vicikicchāya   nissaraṇaṃ   yathābhūtaṃ
nappajānāti    .pe.    dīgharattaṃ    sajjhāyakatāpi   mantā   nappaṭibhanti
pageva    asajjhāyakatā    seyyathāpi    brāhmaṇa   udapatto   āvilo
luḷito   kalalībhūto   andhakāre   nikkhitto   tattha  cakkhumā  puriso  sakaṃ
mukhanimittaṃ    paccavekkhamāno    yathābhūtaṃ   nappajāneyya   na   passeyya
evameva  kho  brāhmaṇa  yasmiṃ  samaye vicikicchāpariyuṭṭhitena cetasā viharati
vicikicchāparetena    uppannāya    ca    vicikicchāya   nissaraṇaṃ   yathābhūtaṃ
nappajānāti    .pe.    dīgharattaṃ    sajjhāyakatāpi   mantā   nappaṭibhanti
pageva  asajjhāyakatā  yasmiñca  kho brāhmaṇa samaye na kāmarāgapariyuṭṭhitena
cetasā   viharati   na   kāmarāgaparetena   uppannassa   ca  kāmarāgassa
nissaraṇaṃ    yathābhūtaṃ    pajānāti   attatthampi   tasmiṃ   samaye   yathābhūtaṃ
pajānāti   passati   paratthampi   tasmiṃ  samaye  yathābhūtaṃ  pajānāti  passati
ubhayatthampi    tasmiṃ    samaye    yathābhūtaṃ   pajānāti   passati   dīgharattaṃ
asajjhāyakatāpi    mantā    paṭibhanti   pageva   sajjhāyakatā   seyyathāpi
brāhmaṇa  udapatto  asaṃsaṭṭho  lākhāya  vā  haliddiyā  vā  nīliyā  vā
mañjiṭṭhāya   vā  tattha  cakkhumā  puriso  sakaṃ  mukhanimittaṃ  paccavekkhamāno
yathābhūtaṃ  pajāneyya  1-  passeyya  evameva  kho  brāhmaṇa yasmiṃ samaye
na  kāmarāgapariyuṭṭhitena  cetasā  viharati  na  kāmarāgaparetena uppannassa
ca    kāmarāgassa    yathābhūtaṃ    pajānāti   attatthampi   tasmiṃ   samaye
yathābhūtaṃ   pajānāti   passati  paratthampi  tasmiṃ  samaye  yathābhūtaṃ  pajānāti
@Footnote: 1 Po. jāneyya.
Passati   ubhayatthampi   tasmiṃ   samaye  yathābhūtaṃ  pajānāti  passati  dīgharattaṃ
asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti pageva sajjhāyakatā.
     {193.6}  Puna  caparaṃ  brāhmaṇa yasmiṃ samaye na byāpādapariyuṭṭhitena
cetasā  viharati  na  byāpādaparetena  uppannassa  ca byāpādassa nissaraṇaṃ
yathābhūtaṃ  pajānāti  .pe.  dīgharattaṃ  asajjhāyakatāpi  mantā paṭibhanti pageva
sajjhāyakatā    seyyathāpi   brāhmaṇa   udapatto   agginā   asantatto
anukkuṭṭhito   anussadakajāto   tattha   cakkhumā   puriso   sakaṃ  mukhanimittaṃ
paccavekkhamāno  yathābhūtaṃ  pajāneyya  passeyya  evameva  kho  brāhmaṇa
yasmiṃ  samaye  na  byāpādapariyuṭṭhitena  cetasā viharati na byāpādaparetena
uppannassa    ca   byāpādassa   nissaraṇaṃ   yathābhūtaṃ   pajānāti   .pe.
Dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti pageva asajjhāyakatā.
     {193.7}  Puna  caparaṃ  brāhmaṇa  yasmiṃ samaye na thīnamiddhapariyuṭṭhitena
cetasā    viharati   na   thīnamiddhaparetena   uppannassa   ca   thīnamiddhassa
nissaraṇaṃ    yathābhūtaṃ    pajānāti    .pe.    dīgharattaṃ    asajjhāyakatāpi
mantā     paṭibhanti    pageva    sajjhāyakatā    seyyathāpi    brāhmaṇa
udapatto      na      sevālapaṇakapariyonaddho      tattha      cakkhumā
puriso    sakaṃ    mukhanimittaṃ    paccavekkhamāno    yathābhūtaṃ    pajāneyya
passeyya  evameva  kho  brāhmaṇa  yasmiṃ  samaye  na  thīnamiddhapariyuṭṭhitena
cetasā    viharati   na   thīnamiddhaparetena   uppannassa   ca   thīnamiddhassa
nissaraṇaṃ    yathābhūtaṃ    pajānāti    .pe.    dīgharattaṃ    asajjhāyakatāpi
mantā     paṭibhanti     pageva     sajjhāyakatā    .     puna    caparaṃ
Brāhmaṇa   yasmiṃ   samaye  na  uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitena  cetasā  viharati
na   uddhaccakukkuccaparetena   uppannassa   ca  uddhaccakukkuccassa  nissaraṇaṃ
yathābhūtaṃ   pajānāti   .pe.   dīgharattaṃ   asajjhāyakatāpi  mantā  paṭibhanti
pageva   sajjhāyakatā   seyyathāpi   brāhmaṇa   udapatto  na  vāterito
na   calito   na   bhanto   na   ūmijāto   tattha  cakkhumā  puriso  sakaṃ
mukhanimittaṃ   paccavekkhamāno   yathābhūtaṃ   pajāneyya   passeyya  evameva
kho   brāhmaṇa   yasmiṃ   samaye   na  uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitena  cetasā
viharati   na   uddhaccakukkuccaparetena   uppannassa   ca  uddhaccakukkuccassa
nissaraṇaṃ   yathābhūtaṃ   pajānāti   .pe.   dīgharattaṃ  asajjhāyakatāpi  mantā
paṭibhanti pageva sajjhāyakatā.
     {193.8}  Puna  caparaṃ  brāhmaṇa yasmiṃ samaye na vicikicchāpariyuṭṭhitena
cetasā  viharati  na  vicikicchāparetena  uppannāya  ca  vicikicchāya nissaraṇaṃ
yathābhūtaṃ   pajānāti   .pe.   dīgharattaṃ   asajjhāyakatāpi  mantā  paṭibhanti
pageva   sajjhāyakatā  seyyathāpi  brāhmaṇa  udapatto  accho  vippasanno
anāvilo   āloke   nikkhitto   tattha  cakkhumā  puriso  sakaṃ  mukhanimittaṃ
paccavekkhamāno  yathābhūtaṃ  pajāneyya  passeyya  evameva  kho  brāhmaṇa
yasmiṃ  samaye  na  vicikicchāpariyuṭṭhitena  cetasā viharati na vicikicchāparetena
uppannāya   ca  vicikicchāya  nissaraṇaṃ  yathābhūtaṃ  pajānāti  .pe.  dīgharattaṃ
asajjhāyakatāpi  mantā  paṭibhanti  pageva  sajjhāyakatā . Ayaṃ kho brāhmaṇa
hetu  ayaṃ paccayo yenekadā dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti pageva
Asajjhāyakatā   ayaṃ   pana   brāhmaṇa   hetu   ayaṃ  paccayo  yenekadā
dīgharattaṃ   asajjhāyakatāpi   mantā   paṭibhanti   pageva   sajjhāyakatāti .
Abhikkantaṃ  bho  gotama  .pe.  upāsakaṃ  maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge
pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti.
     [194]    Ekaṃ   samayaṃ   bhagavā   vesāliyaṃ   viharati   mahāvane
kūṭāgārasālāyaṃ    .     tena    kho    pana    samayena   kāraṇapālī
brāhmaṇo    licchavīnaṃ   kammantaṃ   kāreti   addasā   kho   kāraṇapālī
brāhmaṇo    piṅgiyāniṃ    brāhmaṇaṃ    dūratova    āgacchantaṃ   disvāna
piṅgiyāniṃ   brāhmaṇaṃ   etadavoca   handa   kuto   nu   bhavaṃ   piṅgiyānī
āgacchati   divā   divassāti   .  idhāhaṃ  1-  bho  āgacchāmi  samaṇassa
gotamassa   santikāti   taṃ  kiṃ  maññati  bhavaṃ  piṅgiyānī  samaṇassa  gotamassa
paññāveyyattiyaṃ   paṇḍito   maññeti   kocāhaṃ   bho   ko  ca  samaṇassa
gotamassa    paññāveyyattiyaṃ    jānissāmi   sopi   nūnassa   tādisova
yo    samaṇassa    gotamassa   paññāveyyattiyaṃ   jāneyyāti   uḷārāya
khalu  bhavaṃ  piṅgiyānī  samaṇaṃ  gotamaṃ  pasaṃsāya  pasaṃsatīti  kocāhaṃ  bho ko ca
samaṇaṃ  gotamaṃ  pasaṃsissāmi  pasaṭṭhapasaṭṭho  ca  2-  so bhavaṃ gotamo seṭṭho
devamanussānanti  kiṃ  pana  bhavaṃ  piṅgiyānī  atthavasaṃ  sampassamāno  samaṇe
gotame evaṃ abhippasannoti
     {194.1}   seyyathāpi  bho  puriso  aggarasaparititto  na  aññesaṃ
hīnānaṃ   rasānaṃ   piheti  evameva  kho  bho  yato  yato  tassa  bhoto
@Footnote: 1 Ma. Yu. itohaṃ .  2 Ma. Yu. pasatthappasatthova.
Gotamassa  dhammaṃ  suṇāti  yadi  suttaso  yadi  geyyaso  yadi veyyākaraṇaso
yadi   abbhutadhammaso   tato   tato   na  aññesaṃ  puthusamaṇappavādānaṃ  1-
piheti
     {194.2}  seyyathāpi  bho  puriso  jighacchādubbalyapareto madhupiṇḍikaṃ
adhigaccheyya  so  yato  yato  sāyetha  labhateva  2-  sādurasaṃ  asecanakaṃ
evameva   kho  bho  yato  yato  tassa  bhoto  gotamassa  dhammaṃ  suṇāti
yadi   suttaso   yadi   geyyaso  yadi  veyyākaraṇaso  yadi  abbhutadhammaso
tato tato labhateva 2- attamanataṃ labhati cetaso pasādaṃ.
     {194.3}   Seyyathāpi   bho   puriso   candanaghaṭikaṃ   adhigaccheyya
haricandanassa  vā  lohitacandanassa  vā  [3]-  yato  yato  ghāyetha  yadi
mūlato   yadi   majjhato   yadi  aggato  adhigacchateva  surabhigandhaṃ  asecanakaṃ
evameva  kho  bho  yato  yato  tassa  bhoto  gotamassa dhammaṃ suṇāti yadi
suttaso   yadi   geyyaso  yadi  veyyākaraṇaso  yadi  abbhutadhammaso  tato
tato adhigacchati pāmujjaṃ adhigacchati somanassaṃ.
     {194.4}  Seyyathāpi  bho  puriso ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno
tassa  kusalo  bhisako ṭhānaso ābādhaṃ nīhareyya evameva kho bho yato yato
tassa  bhoto  gotamassa  dhammaṃ  suṇāti  yadi  suttaso  yadi  geyyaso  yadi
veyyākaraṇaso    yadi   abbhutadhammaso   tato   tato   sokaparidevadukkha-
domanassupāyāsā   abbhatthaṃ   gacchanti   .   seyyathāpi  bho  pokkharaṇī
acchodakā   sātodakā   sītodakā   setodakā  4-  supatiṭṭhā  ramaṇīyā
atha   puriso   āgaccheyya   ghammābhitatto  ghammapareto  kilanto  tasito
@Footnote: 1 Ma. Yu. puthusamaṇabrāhmaṇappavādānaṃ .  2 Po. labhetheva .  3 Ma. Yu. soti atthi.
@4 Ma. setakā.
Pipāsito   so   taṃ  pokkharaṇiṃ  ogāhetvā  nhātvā  ca  pivitvā  ca
sabbadarathakilamathapariḷāhaṃ    paṭippassambheyya   evameva   kho   bho   yato
yato  tassa  bhoto  gotamassa  dhammaṃ  suṇāti  yadi  suttaso  yadi geyyaso
yadi  veyyākaraṇaso  yadi  abbhutadhammaso  tato tato sabbadarathakilamathapariḷāhā
paṭippassambhantīti.
     {194.5}  Evaṃ  vutte  kāraṇapālī brāhmaṇo uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ
uttarāsaṅgaṃ   karitvā   dakkhiṇajānumaṇḍalaṃ  paṭhaviyaṃ  nihantvā  yena  bhagavā
tenañjaliṃ   paṇāmetvā  tikkhattuṃ  udānaṃ  udānesi  namo  tassa  bhagavato
arahato  sammāsambuddhassa  namo  tassa  bhagavato  arahato  sammāsambuddhassa
namo  tassa  bhagavato  arahato  sammāsambuddhassa . Abhikkantaṃ bho piṅgiyāni
abhikkantaṃ   bho   piṅgiyāni   seyyathāpi   bho  piṅgiyāni  nikkujjitaṃ  vā
ukkujjeyya   paṭicchannaṃ  vā  vivareyya  mūḷhassa  vā  maggaṃ  ācikkheyya
andhakāre   vā   telappajjotaṃ  dhāreyya  cakkhumanto  rūpāni  dakkhantīti
evameva  1-  bhotā  piṅgiyāninā  anekapariyāyena  dhammo  pakāsito.
Esāhaṃ   bho   piṅgiyāni   taṃ   bhavantaṃ  gotamaṃ  saraṇaṃ  gacchāmi  dhammañca
bhikkhusaṅghañca   upāsakaṃ  maṃ  bhavaṃ  piṅgayānī  dhāretu  ajjatagge  pāṇupetaṃ
saraṇaṃ gatanti.
     [195]    Ekaṃ   samayaṃ   bhagavā   vesāliyaṃ   viharati   mahāvane
kūṭāgārasālāyaṃ  .  tena kho pana samayena pañcamattāni licchavisatāni bhagavantaṃ
payirupāsanti   appekacce   licchavī   nīlā   honti  nīlavaṇṇā  nīlavatthā
nīlālaṅkārā   appekacce   licchavī   pītā  honti  pītavaṇṇā  pītavatthā
@Footnote: 1 Ma. evamevaṃ.
Pītālaṅkārā   appekacce   licchavī   lohitakā   honti   lohitakavaṇṇā
lohitakavatthā   lohitakālaṅkārā   appekacce  licchavī  odātā  honti
odātavaṇṇā   odātavatthā   odātālaṅkārā   tyassudaṃ   1-  bhagavā
atirocati   vaṇṇena   ceva   yasasā   ca   athakho  piṅgiyānī  brāhmaṇo
uṭṭhāyāsanā   ekaṃsaṃ   uttarāsaṅgaṃ   karitvā   yena  bhagavā  tenañjaliṃ
paṇāmetvā    bhagavantaṃ    etadavoca   paṭibhāti   maṃ   bhagavā   paṭibhāti
maṃ   sugatāti   .   paṭibhātu   taṃ  piṅgiyānīti  bhagavā  avoca  .  athakho
piṅgiyānī brāhmaṇo bhagavato sammukhā sārūpāya 2- gāthāya abhitthavi
               padmaṃ 3- yathā kokanudaṃ 4- sugandhaṃ
               pāto siyā phullamavītagandhaṃ
               aṅgīrasaṃ passa virocamānaṃ
               tapantamādiccamivantalikkheti.
     Athakho  te  licchavī  pañcahi  uttarāsaṅgasatehi  piṅgiyāniṃ  brāhmaṇaṃ
acchādesuṃ  .  athakho  piṅgiyānī  brāhmaṇo tehi pañcahi uttarāsaṅgasatehi
bhagavantaṃ   acchādesi   .   athakho   bhagavā   te   licchavī   etadavoca
pañcannaṃ    licchavī   ratanānaṃ   pātubhāvo   dullabho   lokasmiṃ   katamesaṃ
pañcannaṃ   tathāgatassa   arahato   sammāsambuddhassa   pātubhāvo   dullabho
lokasmiṃ  tathāgatappaveditassa  dhammavinayassa  desitā  5-  puggalo  dullabho
lokasmiṃ     tathāgatappaveditassa    dhammavinayassa    desitassa    viññātā
puggalo   dullabho   lokasmiṃ   tathāgatappaveditassa  dhammavinayassa  desitassa
@Footnote: 1 Ma. tyāssudaṃ .  2 Po. Ma. Yu. sāruppāya .  3 Po. Ma. Yu. padumaṃ.
@4 Ma. Yu. kokanadaṃ .  5 Ma. Yu. desetā.
Viññātā     dhammānudhammapaṭipanno     puggalo     dullabho     lokasmiṃ
kataññukatavedī   puggalo   dullabho  lokasmiṃ  imesaṃ  kho  licchavī  pañcannaṃ
ratanānaṃ pātubhāvo dullabho lokasminti.
     [196]   Tathāgatassa   bhikkhave  arahato  sammāsambuddhassa  pubbeva
sambodhā    anabhisambuddhassa   bodhisattasseva   sato   pañca   mahāsupinā
pāturahesuṃ   katame  pañca  tathāgatassa  bhikkhave  arahato  sammāsambuddhassa
pubbeva   sambodhā  anabhisambuddhassa  bodhisattasseva  sato  ayaṃ  mahāpaṭhavī
mahāsayanaṃ   ahosi  himavā  pabbatarājā  bimbohanaṃ  1-  ahosi  puratthime
samudde   vāmo   hattho   ohito   ahosi  pacchime  samudde  dakkhiṇo
hattho  ohito  ahosi  dakkhiṇe  samudde  ubho  pādā  ohitā  ahesuṃ
tathāgatassa    bhikkhave   arahato   sammāsambuddhassa   pubbeva   sambodhā
anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato ayaṃ paṭhamo mahāsupino pāturahosi.
     {196.1}  Puna  caparaṃ  bhikkhave  tathāgatassa arahato sammāsambuddhassa
pubbeva   sambodhā   anabhisambuddhassa  bodhisattasseva  sato  tiriyā  nāma
tiṇajāti   nābhiyā   uggantvā   nabhaṃ  āhacca  ṭhitā  ahosi  tathāgatassa
bhikkhave   arahato   sammāsambuddhassa   pubbeva  sambodhā  anabhisambuddhassa
bodhisattasseva sato ayaṃ dutiyo mahāsupino pāturahosi.
     {196.2} Puna caparaṃ bhikkhave tathāgatassa arahato sammāsambuddhassa pubbeva
sambodhā  anabhisambuddhassa  bodhisattasseva sato setā kimī kaṇhasīsā pādehi
ussakkitvā  [2]-  yāva  jānumaṇḍalā  paṭicchādesuṃ  tathāgatassa  bhikkhave
@Footnote: 1 Po. Ma. bibbohanaṃ .  2 Ma. agganakhatoti dissati.
Arahato     sammāsambuddhassa     pubbeva    sambodhā    anabhisambuddhassa
bodhisattasseva sato ayaṃ tatiyo mahāsupino pāturahosi.
     {196.3}  Puna  caparaṃ  bhikkhave  tathāgatassa arahato sammāsambuddhassa
pubbeva   sambodhā   anabhisambuddhassa   bodhisattasseva   sato   cattāro
sakuṇā   nānāvaṇṇā   catūhi   disāhi   āgantvā   pādamūle  nipatitvā
sabbasetā   sampajjiṃsu   tathāgatassa   bhikkhave   arahato  sammāsambuddhassa
pubbeva   sambodhā   anabhisambuddhassa  bodhisattasseva  sato  ayaṃ  catuttho
mahāsupino pāturahosi.
     {196.4}  Puna  caparaṃ bhikkhave tathāgato arahaṃ sammāsambuddho pubbeva
sambodhā   anabhisambuddho   bodhisattova   samāno   mahato  miḷhapabbatassa
uparūpari   caṅkamati   alippamāno   miḷhena  tathāgatassa  bhikkhave  arahato
sammāsambuddhassa    pubbeva   sambodhā   anabhisambuddhassa   bodhisattasseva
sato ayaṃ pañcamo mahāsupino pāturahosi.
     {196.5}   Yampi   bhikkhave  tathāgatassa  arahato  sammāsambuddhassa
pubbeva    sambodhā    anabhisambuddhassa    bodhisattasseva    sato   ayaṃ
mahāpaṭhavī   mahāsayanaṃ   ahosi   himavā   pabbatarājā   bimbohanaṃ  ahosi
puratthime   samudde   vāmo   hattho  ohito  ahosi  pacchime  samudde
dakkhiṇo   hattho   ohito   ahosi   dakkhiṇe   samudde   ubho  pādā
ohitā  ahesuṃ  tathāgatena  bhikkhave  arahatā  sammāsambuddhena  anuttarā
sammāsambodhi   abhisambuddhā  tassa  abhisambodhāya  ayaṃ  paṭhamo  mahāsupino
pāturahosi.
     {196.6}   Yampi   bhikkhave  tathāgatassa  arahato  sammāsambuddhassa
pubbeva    sambodhā    anabhisambuddhassa   bodhisattasseva   sato   tiriyā
Nāma  tiṇajāti  nābhiyā  uggantvā  nabhaṃ  āhacca  ṭhitā ahosi tathāgatena
bhikkhave    arahatā    sammāsambuddhena    ariyo    aṭṭhaṅgiko   maggo
abhisambujjhitvā   yāva   devamanussehi   suppakāsito  tassa  abhisambodhāya
ayaṃ dutiyo mahāsupino pāturahosi.
     {196.7}   Yampi   bhikkhave  tathāgatassa  arahato  sammāsambuddhassa
pubbeva   sambodhā   anabhisambuddhassa   bodhisattasseva  sato  setā  kimī
kaṇhasīsā    pādehi    ussakkitvā   yāva   jānumaṇḍalā   paṭicchādesuṃ
bahū   bhikkhave   gihī  odātavasanā  tathāgataṃ  pāṇupetaṃ  1-  saraṇaṃ  gatā
tassa abhisambodhāya ayaṃ tatiyo mahāsupino pāturahosi.
     {196.8}   Yampi   bhikkhave  tathāgatassa  arahato  sammāsambuddhassa
pubbeva  sambodhā  anabhisambuddhassa  bodhisattasseva  sato  cattāro sakuṇā
nānāvaṇṇā   catūhi   disāhi  āgantvā  pādamūle  nipatitvā  sabbasetā
sampajjiṃsu   cattārome   bhikkhave   vaṇṇā  khattiyā  brāhmaṇā  vessā
suddā    te    tathāgatappavedite   dhammavinaye   agārasmā   anagāriyaṃ
pabbajitvā  anuttaraṃ  vimuttiṃ  sacchikaronti  tassa  abhisambodhāya ayaṃ catuttho
mahāsupino pāturahosi.
     {196.9}  Yampi  bhikkhave  tathāgato  arahaṃ  sammāsambuddho pubbeva
sambodhā   anabhisambuddho   bodhisattova   samāno   mahato  miḷhapabbatassa
uparūpari   caṅkamati   alippamāno   miḷhena   lābhī   bhikkhave   tathāgato
cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ tattha
ca   tathāgato   agadhito   2-   amucchito  anajjhopanno  ādīnavadassāvī
nissaraṇapañño   paribhuñjati   tassa  abhisambodhāya  ayaṃ  pañcamo  mahāsupino
@Footnote: 1 Po. Ma. pāṇupetā .  2 Ma. taṃ tathāgato agathito.
Pāturahosi    .    tathāgatassa    bhikkhave    arahato   sammāsambuddhassa
pubbeva   sambodhā   anabhisambuddhassa   bodhisattasseva  sato  ime  pañca
mahāsupinā pāturahesunti.
     [197]   Pañcime   bhikkhave   vassassa   antarāyā  yaṃ  nemittā
na   jānanti  yattha  nemittānaṃ  cakkhuṃ  1-  nakkamati  katame  pañca  upari
bhikkhave    ākāse   tejodhātu   pakuppati   tena   uppannā   meghā
paṭivigacchanti   ayaṃ   bhikkhave   paṭhamo  vassassa  antarāyo  yaṃ  nemittā
na   jānanti   yattha  nemittānaṃ  cakkhuṃ  nakkamati  .  puna  caparaṃ  bhikkhave
upari    ākāse    vāyodhātu    pakuppati   tena   uppannā   meghā
paṭivigacchanti   ayaṃ   bhikkhave   dutiyo  vassassa  antarāyo  yaṃ  nemittā
na   jānanti   yattha  nemittānaṃ  cakkhuṃ  nakkamati  .  puna  caparaṃ  bhikkhave
rāhu   asurindo   pāṇinā  udakaṃ  paṭicchitvā  2-  mahāsamudde  chaḍḍeti
ayaṃ  bhikkhave  tatiyo  vassassa  antarāyo  yaṃ  nemittā  na jānanti yattha
nemittānaṃ   cakkhuṃ   nakkamati   .   puna   caparaṃ   bhikkhave  vassavalāhakā
devaputtā  3-  pamattā  honti  ayaṃ  bhikkhave catuttho vassassa antarāyo
yaṃ   nemittā   na   jānanti  yattha  nemittānaṃ  cakkhuṃ  nakkamati  .  puna
caparaṃ   bhikkhave   manussā   adhammikā   honti   ayaṃ   bhikkhave  pañcamo
vassassa   antarāyo   yaṃ   nemittā   na   jānanti   yattha  nemittānaṃ
cakkhuṃ   nakkamati   .  ime  kho  bhikkhave  pañca  vassassa  antarāyā  yaṃ
nemittā na jānanti yattha nemittānaṃ cakkhuṃ nakkamatīti.
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. cakkhu. sabbattha īdisameva .  2 Po. Ma. sampaṭichitvā .  3 Ma. devā.
     [198]   Pañcahi  bhikkhave  aṅgehi  samannāgatā  vācā  subhāsitā
hoti   no   dubbhāsitā  anavajjā  ca  ananuvajjā  1-  viññūnaṃ  katamehi
pañcahi   kālena   ca   bhāsitā   hoti   saccā   ca   bhāsitā   hoti
saṇhā  ca  bhāsitā  hoti  atthasañhitā  ca  bhāsitā  hoti  mettacittena
ca    bhāsitā   hoti   .   imehi   kho   bhikkhave   pañcahi   aṅgehi
samannāgatā   vācā   subhāsitā   hoti   no  dubbhāsitā  anavajjā  ca
ananuvajjā 1- viññūnanti.
     [199]  Yaṃ  2-  bhikkhave  sīlavanto pabbajitā kulaṃ upasaṅkamanti tattha
manussā    pañcahi   ṭhānehi   bahuṃ   puññaṃ   pasavanti   katamehi   pañcahi
yasmiṃ  bhikkhave  samaye  sīlavante  pabbajite kulaṃ upasaṅkamante manussānaṃ 3-
disvā   cittāni   pasīdanti   4-  saggasaṃvattanikaṃ  bhikkhave  taṃ  kulaṃ  tasmiṃ
samaye  paṭipadaṃ  paṭipannaṃ  hoti  .  yasmiṃ bhikkhave samaye sīlavante pabbajite
kulaṃ   upasaṅkamante   manussā   paccuṭṭhenti  abhivādenti  āsanaṃ  denti
uccākulikasaṃvattanikaṃ  5-  bhikkhave  taṃ  kulaṃ  tasmiṃ  samaye  paṭipadaṃ  paṭipannaṃ
hoti  .  yasmiṃ  bhikkhave  samaye  sīlavante  pabbajite  kulaṃ  upasaṅkamante
manussā  maccheramalaṃ  paṭivinenti  6-  mahesakkhasaṃvattanikaṃ  bhikkhave  taṃ  kulaṃ
tasmiṃ  samaye  paṭipadaṃ  paṭipannaṃ  hoti  .  yasmiṃ  bhikkhave  samaye sīlavante
pabbajite  kulaṃ  upasaṅkamante  manussā  yathāsatti  7-  yathābalaṃ  saṃvibhajanti
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. ananuvajjā ca .  2 Yu. yasmiṃ bhikkhave samaye .  3 Po. Ma. Yu. manussā.
@4 Ma. Yu. pasādenti .  5 Ma. Yu. uccākulīna ... .  6 Yu. paṭivinodenti.
@7 Yu. yathāsattiṃ.
Mahābhogasaṃvattanikaṃ   bhikkhave   taṃ   kulaṃ   tasmiṃ   samaye  paṭipadaṃ  paṭipannaṃ
hoti  .  yasmiṃ  bhikkhave  samaye  sīlavante  pabbajite  kulaṃ  upasaṅkamante
manussā    paripucchanti   paripañhanti   dhammaṃ   suṇanti   mahāpaññāsaṃvattanikaṃ
bhikkhave  taṃ  kulaṃ  tasmiṃ  samaye  paṭipadaṃ  paṭipannaṃ  hoti  .  yasmiṃ bhikkhave
samaye  sīlavanto  1-  pabbajitā  kulaṃ  upasaṅkamanti  tattha  manussā imehi
pañcahi ṭhānehi bahuṃ puññaṃ pasavantīti.
     [200]  Pañcimā  bhikkhave  nissāraṇiyā  2-  dhātuyo  katamā pañca
idha  bhikkhave  bhikkhuno  kāme  3-  manasikaroto kāmesu cittaṃ na pakkhandati
na  pasīdati  na  santiṭṭhati  na  vimuccati  nekkhammaṃ  kho  panassa manasikaroto
nekkhamme    cittaṃ    pakkhandati    pasīdati   santiṭṭhati   vimuccati   tassa
taṃ  cittaṃ  sugataṃ  4-  subhāvitaṃ  suvuṭṭhitaṃ  suvimuttaṃ  suvisaṃyuttaṃ kāmehi ye
ca   kāmapaccayā   uppajjanti   āsavā   vighātapariḷāhā   mutto   so
tehi na so taṃ vedanaṃ vediyati idamakkhātaṃ kāmānaṃ nissaraṇaṃ.
     {200.1}   Puna   caparaṃ  bhikkhave  bhikkhuno  byāpādaṃ  manasikaroto
byāpāde   cittaṃ   na  pakkhandati  na  pasīdati  na  santiṭṭhati  na  vimuccati
abyāpādaṃ   kho   panassa   manasikaroto   abyāpāde   cittaṃ  pakkhandati
pasīdati  santiṭṭhati  vimuccati  tassa  taṃ  cittaṃ  sugataṃ  4-  subhāvitaṃ suvuṭṭhitaṃ
suvimuttaṃ   suvisaṃyuttaṃ   byāpādena   ye  ca  byāpādapaccayā  uppajjanti
āsavā  vighātapariḷāhā  mutto  so  tehi  na  so  taṃ  vedanaṃ  vediyati
idamakkhātaṃ byāpādassa nissaraṇaṃ.
     {200.2}     Puna     caparaṃ     bhikkhave     bhikkhuno    vihesaṃ
@Footnote: 1 Ma. yaṃ bhikkhave sīlavanto .  2 Ma. nissāraṇīyā. Yu. nissaraṇīyā.
@3 Po. Ma. Yu. kāmaṃ .  4 Yu. sukataṃ.
Manasikaroto   vihesāya   cittaṃ   na  pakkhandati  na  pasīdati  na  santiṭṭhati
na   vimuccati   avihesaṃ   kho   panassa   manasikaroto   avihesāya  cittaṃ
pakkhandati   pasīdati   santiṭṭhati   vimuccati  tassa  taṃ  cittaṃ  sugataṃ  subhāvitaṃ
suvuṭṭhitaṃ  suvimuttaṃ  suvisaṃyuttaṃ  vihesāya  ye  ca  vihesāpaccayā uppajjanti
āsavā  vighātapariḷāhā  mutto  so  tehi  na  so  taṃ  vedanaṃ  vediyati
idamakkhātaṃ vihesāya nissaraṇaṃ.
     {200.3} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhuno rūpe 1- manasikaroto rūpesu 2-
cittaṃ  na  pakkhandati  na  pasīdati  na  santiṭṭhati  na vimuccati arūpaṃ kho panassa
manasikaroto   arūpe   cittaṃ  pakkhandati  pasīdati  santiṭṭhati  vimuccati  tassa
taṃ  cittaṃ  sugataṃ  subhāvitaṃ  suvuṭṭhitaṃ  suvimuttaṃ  suvisaṃyuttaṃ  rūpehi  ye ca
rūpapaccayā   uppajjanti   āsavā   vighātapariḷāhā   mutto   so  tehi
na so taṃ vedanaṃ vediyati idamakkhātaṃ rūpānaṃ nissaraṇaṃ.
     {200.4}  Puna  caparaṃ bhikkhave bhikkhuno sakkāyaṃ manasikaroto sakkāye
cittaṃ  na  pakkhandati  na  pasīdati  na  santiṭṭhati  na  vimuccati  sakkāyanirodhaṃ
kho   panassa   manasikaroto   sakkāyanirodhe   cittaṃ   pakkhandati   pasīdati
santiṭṭhati  vimuccati  tassa  taṃ  cittaṃ  sugataṃ  subhāvitaṃ  suvuṭṭhitaṃ suvimuttaṃ
suvisaṃyuttaṃ   sakkāyena   ye   ca   sakkāyapaccayā   uppajjanti  āsavā
vighātapariḷāhā  mutto  so  tehi  na  so  taṃ  vedanaṃ vediyati idamakkhātaṃ
sakkāyassa nissaraṇaṃ.
     {200.5}       Tassa      kāmanandipi      3-      nānuseti
byāpādanandipi          nānuseti         vihesānandipi         4-
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. rūpaṃ .  2 Ma. Yu. rūpe .  3-4 Ma. ...nandīpi.
Nānuseti   rūpanandipi   1-  nānuseti  sakkāyanandipi  2-  nānuseti  so
kāmanandiyāpi   ananusayā   byāpādanandiyāpi   ananusayā  vihesānandiyāpi
ananusayā  rūpanandiyāpi  ananusayā  sakkāyanandiyāpi  ananusayā  ayaṃ  vuccati
bhikkhave   bhikkhu  nirālayo  3-  acchejji  4-  taṇhaṃ  vivaṭṭayi  saññojanaṃ
sammāmānābhisamayā   antamakāsi   dukkhassa  .  imā  kho  bhikkhave  pañca
nissāraṇiyā dhātuyoti.
                  Brāhmaṇavaggo pañcamo.
                 Catuttho paṇṇāsako niṭṭhito.
                        Tassuddānaṃ
        soṇo doṇo saṃgāravo     kāraṇapālī ca piṅgiyānī
        supinā ca vassā vācā        kulaṃ nissaraṇiyena cāti.
                     ------------
@Footnote: 1-2 Ma. ... nandīpi .  3 Ma. Yu. niramusayo .  4 Po. Ma. acchecchi.
                      Pañcamapaṇṇāsako
                     kimbilavaggo paṭhamo
     [201]  Ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  kimilāyaṃ 1- viharati veḷuvane. Athakho
āyasmā   kimbilo   2-   yena   bhagavā   tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā
bhagavantaṃ    abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi   ekamantaṃ   nisinno   kho
āyasmā   kimbilo   bhagavantaṃ   etadavoca   ko  nu  kho  bhante  hetu
ko   paccayo   yena   tathāgate   parinibbute  saddhammo  na  ciraṭṭhitiko
hotīti  .  idha  kimbila  tathāgate  parinibbute  bhikkhū  bhikkhuniyo  upāsakā
upāsikāyo   satthari   agāravā   viharanti  appatissā  dhamme  agāravā
viharanti   appatissā   saṅghe   agāravā   viharanti  appatissā  sikkhāya
agāravā    viharanti    appatissā    aññamaññaṃ    agāravā    viharanti
appatissā   ayaṃ   kho   kimbila   hetu   ayaṃ  paccayo  yena  tathāgate
parinibbute  saddhammo  na  ciraṭṭhitiko  hotīti  .  ko pana bhante hetu ko
paccayo   yena   tathāgate  parinibbute  saddhammo  ciraṭṭhitiko  hotīti .
Idha  kimbila  tathāgate  parinibbute  bhikkhū  bhikkhuniyo  upāsakā upāsikāyo
satthari   sagāravā   viharanti   sappatissā   dhamme   sagāravā   viharanti
sappatissā   saṅghe   sagāravā   viharanti  sappatissā  sikkhāya  sagāravā
viharanti    sappatissā    aññamaññaṃ    sagāravā    viharanti   sappatissā
ayaṃ   kho   kimbila   hetu   ayaṃ   paccayo  yena  tathāgate  parinibbute
@Footnote: 1 Po. kimmilāyaṃ. Yu. kimbilāyaṃ .  2 Ma. kimi ....
Saddhammo ciraṭṭhitiko hotīti.
     [202]   Pañcime   bhikkhave  ānisaṃsā  dhammassavane  katame  pañca
assutaṃ   suṇāti   sutaṃ   pariyodapeti   kaṅkhaṃ   vihanati   1-   diṭṭhiṃ  ujuṃ
karoti    cittamassa   pasīdati   ime   kho   bhikkhave   pañca   ānisaṃsā
dhammassavaneti.
     [203]  Pañcahi  bhikkhave  aṅgehi  samannāgato  rañño  bhadro 2-
assājāniyo    rājāraho   hoti   rājabhoggo   rañño   aṅgantveva
saṅkhaṃ    gacchati    katamehi    pañcahi    ājjavena   javena   maddavena
khantiyā   soraccena  imehi  kho  bhikkhave  pañcahi  aṅgehi  samannāgato
rañño  bhadro  3-  assājāniyo  rājāraho  hoti  rājabhoggo  rañño
aṅgantveva   saṅkhaṃ  gacchati  .  evameva  kho  bhikkhave  pañcahi  dhammehi
samannāgato    bhikkhu    āhuneyyo   hoti   pāhuneyyo   dakkhiṇeyyo
añjalikaraṇīyo    anuttaraṃ    puññakkhettaṃ    lokassa    katamehi   pañcahi
ājjavena   javena  maddavena  khantiyā  soraccena  imehi  kho  bhikkhave
pañcahi   dhammehi   samannāgato   bhikkhu   āhuneyyo  hoti  pāhuneyyo
dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti.
     [204]   Pañcimāni   bhikkhave   balāni   katamāni  pañca  saddhābalaṃ
hiribalaṃ   ottappabalaṃ   viriyabalaṃ   paññābalaṃ   imāni  kho  bhikkhave  pañca
balānīti.
     [205]    Pañcime   bhikkhave   cetokhilā   katame   pañca   idha
@Footnote: 1 Ma. vitarati .  2-3 Ma. Yu. bhaddo.
Bhikkhave   bhikkhu  satthari  kaṅkhati  vicikicchati  nādhimuccati  na  sampasīdati  1-
yo   so   bhikkhave   bhikkhu   satthari   kaṅkhati  vicikicchati  nādhimuccati  na
sampasīdati   tassa   cittaṃ   na   namati  ātappāya  anuyogāya  sātaccāya
padhānāya   yassa   cittaṃ   na   namati  ātappāya  anuyogāya  sātaccāya
padhānāya   ayaṃ   paṭhamo   cetokhilo   .   puna   caparaṃ  bhikkhave  bhikkhu
dhamme  ... Saṅghe ... Sikkhāya ... Sabrahmacārīsu kupito hoti anattamano
āhatacitto   khilajāto   yo  so  bhikkhave  bhikkhu  sabrahmacārīsu  kupito
hoti   anattamano   āhatacitto   khilajāto   tassa   cittaṃ   na   namati
ātappāya   anuyogāya   sātaccāya   padhānāya   yassa  cittaṃ  na  namati
ātappāya  anuyogāya  sātaccāya  padhānāya  ayaṃ  pañcamo  cetokhilo.
Ime kho bhikkhave pañca cetokhilāti.
     [206]   Pañcime   bhikkhave   cetaso   vinibandhā   katame  pañca
idha  bhikkhave  bhikkhu  kāme  2- avītarāgo hoti avigatacchando avigatapemo
avigatapipāso      avigatapariḷāho      avigatataṇho      yo      so
bhikkhave   bhikkhu   kāme   avītarāgo   hoti  avigatacchando  avigatapemo
avigatapipāso   avigatapariḷāho   avigatataṇho   tassa   cittaṃ   na   manati
ātappāya   anuyogāya   sātaccāya   padhānāya   yassa  cittaṃ  na  namati
ātappāya   anuyogāya   sātaccāya   padhānāya   ayaṃ   paṭhamo  cetaso
vinibandho  .  puna  caparaṃ  bhikkhave  bhikkhu kāye avītarāgo hoti ... Rūpe
@Footnote: 1 Po. na pasaṃsīdati .  2 Ma. Yu. kāmesu.
Avītarāgo   hoti   ...   yāvadatthaṃ  udarāvadehakaṃ  bhuñjitvā  seyyasukhaṃ
passasukhaṃ   middhasukhaṃ  anuyutto  viharati  ...  aññataraṃ  devanikāyaṃ  paṇidhāya
brahmacariyaṃ   carati   imināhaṃ   sīlena   vā   vatena   vā  tapena  vā
brahmacariyena   vā   devo   vā   bhavissāmi   devaññataro  vāti  yo
so    bhikkhave    bhikkhu    aññataraṃ   devanikāyaṃ   paṇidhāya   brahmacariyaṃ
carati   imināhaṃ   sīlena   vā   vatena  vā  tapena  vā  brahmacariyena
vā    devo    vā    bhavissāmi   devaññataro   vāti   tassa   cittaṃ
na    namati    ātappāya    anuyogāya   sātaccāya   padhānāya   yassa
cittaṃ   na   namati   ātappāya   anuyogāya   sātaccāya  padhānāya  ayaṃ
pañcamo   cetaso   vinibandho   .   ime  kho  bhikkhave  pañca  cetaso
vinibandhāti.
     [207]   Pañcime   bhikkhave   ānisaṃsā   yāguyā   katame  pañca
khuddaṃ   1-   paṭivineti   pipāsaṃ   paṭivineti   vātaṃ   anulometi   vatthiṃ
sodheti   āmāvasesaṃ   pāceti   ime   kho  bhikkhave  pañca  ānisaṃsā
yāguyāti.
     [208]   Pañcime   bhikkhave   ādīnavā   dantakaṭṭhassa   akhādane
katame    pañca    acakkhussaṃ    mukhaṃ   duggandhaṃ   hoti   rasaharaṇiyo   na
visujjhanti   pittaṃ   semhaṃ  bhattaṃ  pariyonaddhati  2-  bhattamassa  nacchādeti
ime  kho  bhikkhave  pañca  ādīnavā  dantakaṭṭhassa  akhādane  .  pañcime
bhikkhave    ānisaṃsā   dantakaṭṭhassa   khādane   katame   pañca   cakkhussaṃ
@Footnote: 1 Yu. khudaṃ .  2 Yu. pariyonaddhanti.
Mukhaṃ    na    duggandhaṃ    hoti   rasaharaṇiyo   visujjhanti   pittaṃ   semhaṃ
bhattaṃ    na   pariyonaddhati   bhattamassa   chādeti   ime   kho   bhikkhave
pañca ānisaṃsā dantakaṭṭhassa khādaneti.
     [209]  Pañcime  bhikkhave  ādīnavā  āyatakena  gītassarena  dhammaṃ
bhaṇantassa   katame   pañca   attāpi  1-  tasmiṃ  sare  sārajjati  parepi
tasmiṃ    sare    sārajjanti    gahapatikāpi    ujjhāyanti   yatheva   mayaṃ
gāyāma   evamevime   2-   samaṇā  sakyaputtiyā  gāyantīti  sarakuttimpi
nikāmayamānassa   samādhissa   bhaṅgo   hoti   pacchimā  janatā  diṭṭhānugatiṃ
āpajjati   ime   kho  bhikkhave  pañca  ādīnavā  āyatakena  gītassarena
dhammaṃ bhaṇantassāti.
     [210]   Pañcime   bhikkhave  ādīnavā  muṭṭhassatissa  asampajānassa
niddaṃ   okkamato   3-   katame   pañca   dukkhaṃ  supati  dukkhaṃ  paṭibujjhati
pāpakaṃ   supinaṃ   passati   devatā   na   rakkhanti   asuci   muccati  ime
kho    bhikkhave   pañca   ādīnavā   muṭṭhassatissa   asampajānassa   niddaṃ
okkamato     .    pañcime    bhikkhave    ānisaṃsā    upaṭṭhitassatissa
sampajānassa    niddaṃ    okkamato   katame   pañca   sukhaṃ   supati   sukhaṃ
paṭibujjhati    na    pāpakaṃ    supinaṃ   passati   devatā   rakkhanti   asuci
na   muccati   ime   kho   bhikkhave   pañca   ānisaṃsā   upaṭṭhitassatissa
sampajānassa niddaṃ okkamatoti.
                    Kimbilavaggo paṭhamo.
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. attanāpi .  2 Ma. evameva kho .  3 Po. Ma. Yu. okkamayato.
@aparaṃpi īdisameva.
                       Tassuddānaṃ.
         Kimbilo dhammassavanaṃ          ājānī 1- ca balaṃ khilaṃ
         vinibandhaṃ yāgu kaṭṭhaṃ            gītaṃ muṭṭhassatīpi 2- cāti.
                      -----------
                    Akkosakavaggo dutiyo
     [211]   Yo  so  bhikkhave  bhikkhu  akkosakaparibhāsako  ariyūpavādī
sabrahmacārīnaṃ    tassa    pañca   ādīnavā   pāṭikaṅkhā   katame   pañca
pārājiko   vā   hoti   chinnaparipantho   3-   aññataraṃ  vā  saṅkiliṭṭhaṃ
āpattiṃ   āpajjati   bāḷhaṃ   vā   rogātaṅkaṃ   phusati  sammūḷho  kālaṃ
karoti   kāyassa   bhedā   parammaraṇā   apāyaṃ   duggatiṃ  vinipātaṃ  nirayaṃ
upapajjati   yo   so   bhikkhave   bhikkhu   akkosakaparibhāsako  ariyūpavādī
sabrahmacārīnaṃ tassa ime pañca ādīnavā paṭikaṅkhāti.
     [212]   Yo   so   bhikkhave   bhikkhu  bhaṇḍanakārako  kalahakārako
vivādakārako    bhassakārako    saṅghe    adhikaraṇakārako   tassa   pañca
ādīnavā   pāṭikaṅkhā   katame   pañca  anadhigataṃ  nādhigacchati  adhigataṃ  4-
parihāyati    pāpako    kittisaddo    abbhuggacchati    sammūḷho    kālaṃ
karoti   kāyassa   bhedā   parammaraṇā   apāyaṃ   duggatiṃ  vinipātaṃ  nirayaṃ
upapajjati    yo    so   bhikkhave   bhikkhu   bhaṇḍanakārako   kalahakārako
vivādakārako    bhassakārako    saṅghe    adhikaraṇakārako   tassa   ime
pañca ādīnavā pāṭikaṅkhāti.
@Footnote: 1 Ma. ājānīyo .  2 Yu. muṭṭhassatinā .  3 Ma. chinnaparibandho .  4 Po. Ma. adhigatā.
     [213]   Pañcime   bhikkhave   ādīnavā   dussīlassa   sīlavipattiyā
katame    pañca    idha   bhikkhave   dussīlo   sīlavipanno   pamādādhikaraṇaṃ
mahatiṃ   bhogajāniṃ   nigacchati   ayaṃ   bhikkhave  paṭhamo  ādīnavo  dussīlassa
sīlavipattiyā   .   puna   caparaṃ  bhikkhave  dussīlassa  sīlavipannassa  pāpako
kittisaddo   abbhuggacchati   ayaṃ   bhikkhave   dutiyo   ādīnavo  dussīlassa
sīlavipattiyā   .   puna   caparaṃ   bhikkhave  dussīlo  sīlavipanno  yaññadeva
parisaṃ   upasaṅkamati   yadi  khattiyaparisaṃ  yadi  brāhmaṇaparisaṃ  yadi  gahapatiparisaṃ
yadi   samaṇaparisaṃ   avisārado  upasaṅkamati  maṅkubhūto  ayaṃ  bhikkhave  tatiyo
ādīnavo   dussīlassa   sīlavipattiyā   .   puna   caparaṃ  bhikkhave  dussīlo
sīlavipanno   sammūḷho   kālaṃ   karoti  ayaṃ  bhikkhave  catuttho  ādīnavo
dussīlassa   sīlavipattiyā   .   puna   caparaṃ  bhikkhave  dussīlo  sīlavipanno
kāyassa  bhedā  parammaraṇā  apāyaṃ  duggatiṃ  vinipātaṃ  nirayaṃ  upapajjati ayaṃ
bhikkhave   pañcamo  ādīnavo  dussīlassa  sīlavipattiyā  ime  kho  bhikkhave
pañca ādīnavā dussīlassa sīlavipattiyā.
     {213.1}   Pañcime   bhikkhave   ānisaṃsā   sīlavato  sīlasampadāya
katame   pañca   idha   bhikkhave   sīlavā   sīlasampanno   appamādādhikaraṇaṃ
mahantaṃ   bhogakkhandhaṃ   adhigacchati  ayaṃ  bhikkhave  paṭhamo  ānisaṃso  sīlavato
sīlasampadāya    .    puna    caparaṃ    bhikkhave   sīlavato   sīlasampannassa
kalyāṇo     kittisaddo     abbhuggacchati     ayaṃ    bhikkhave    dutiyo
ānisaṃso   sīlavato    sīlasampadāya   .   puna   caparaṃ   bhikkhave  sīlavā
sīlasampanno    yaññadeva    parisaṃ   upasaṅkamati   yadi   khattiyaparisaṃ   yadi
Brāhmaṇaparisaṃ     yadi     gahapatiparisaṃ     yadi    samaṇaparisaṃ    visārado
upasaṅkamati    amaṅkubhūto   ayaṃ   bhikkhave   tatiyo   ānisaṃso   sīlavato
sīlasampadāya  .  puna  caparaṃ  bhikkhave  sīlavā  sīlasampanno asammūḷho kālaṃ
karoti   ayaṃ   bhikkhave   catuttho   ānisaṃso   sīlavato  sīlasampadāya .
Puna   caparaṃ   bhikkhave   sīlavā  sīlasampanno  kāyassa  bhedā  parammaraṇā
sugatiṃ   saggaṃ  lokaṃ  upapajjati  ayaṃ  bhikkhave  pañcamo  ānisaṃso  sīlavato
sīlasampadāya    ime    kho    bhikkhave    pañca    ānisaṃsā   sīlavato
sīlasampadāyāti.
     [214]   Pañcime  bhikkhave  ādīnavā  bahubhāṇismiṃ  puggale  katame
pañca    musā    bhaṇati    pisuṇaṃ    bhaṇati    pharusaṃ   bhaṇati   samphappalāpaṃ
bhaṇati   kāyassa   bhedā   parammaraṇā   apāyaṃ   duggatiṃ   vinipātaṃ  nirayaṃ
upapajjati    ime    kho    bhikkhave    pañca    ādīnavā   bahubhāṇismiṃ
puggale   .   pañcime   bhikkhave   ānisaṃsā  mantabhāṇismiṃ  1-  puggale
katame   pañca   na   musā   bhaṇati   na   pisuṇaṃ   bhaṇati  na  pharusaṃ  bhaṇati
na   samphappalāpaṃ   bhaṇati   kāyassa   bhedā   parammaraṇā   sugatiṃ   saggaṃ
lokaṃ   upapajjati   ime   kho   bhikkhave   pañca  ānisaṃsā  mantabhāṇismiṃ
puggaleti.
     [215]   Pañcime   bhikkhave   ādīnavā  akkhantiyā  katame  pañca
bahuno    janassa   appiyo   hoti   amanāpo   verabahulo   ca   hoti
vajjabahulo   ca   sammūḷho   kālaṃ   karoti  kāyassa  bhedā  parammaraṇā
@Footnote: 1 Po. mantā ....
Apāyaṃ   duggatiṃ   vinipātaṃ   nirayaṃ   upapajjati  ime  kho  bhikkhave  pañca
ādīnavā   akkhantiyā   .  pañcime  bhikkhave  ānisaṃsā  khantiyā  katame
pañca   bahuno   janassa   piyo   hoti   manāpo   na  verabahulo  hoti
na   vajjabahulo   asammūḷho   kālaṃ  karoti  kāyassa  bhedā  parammaraṇā
sugatiṃ   saggaṃ   lokaṃ   upapajjati   ime   kho  bhikkhave  pañca  ānisaṃsā
khantiyāti.
     [216]   Pañcime   bhikkhave   ādīnavā  akkhantiyā  katame  pañca
bahuno   janassa   appiyo   hoti   amanāpo   luddho   1-   ca  hoti
vippaṭisārī   ca    sammūḷho   kālaṃ  karoti  kāyassa  bhedā  parammaraṇā
apāyaṃ   duggatiṃ   vinipātaṃ   nirayaṃ   upapajjati  ime  kho  bhikkhave  pañca
ādīnavā   akkhantiyā   .  pañcime  bhikkhave  ānisaṃsā  khantiyā  katame
pañca   bahuno   janassa   piyo   hoti  manāpo  aluddho  2-  ca  hoti
avippaṭisārī   ca   asammūḷho  kālaṃ  karoti  kāyassa  bhedā  parammaraṇā
sugatiṃ   saggaṃ   lokaṃ   upapajjati   ime   kho  bhikkhave  pañca  ānisaṃsā
khantiyāti.
     [217]   Pañcime   bhikkhave  ādīnavā  apāsādike  katame  pañca
attāpi    attānaṃ    upavadati    anuvicca    viññū   garahanti   pāpako
kittisaddo   abbhuggacchati   sammūḷho   kālaṃ   karoti   kāyassa   bhedā
parammaraṇā   apāyaṃ   duggatiṃ   vinipātaṃ   nirayaṃ   upapajjati   ime   kho
bhikkhave   pañca   ādīnavā  apāsādike  .  pañcime  bhikkhave  ānisaṃsā
@Footnote: 1-2 Ma. luddo aluddo.
Pāsādike   katame   pañca   attāpi   attānaṃ   na   upavadati  anuvicca
viññū    pasaṃsanti    kalyāṇo    kittisaddo    abbhuggacchati   asammūḷho
kālaṃ   karoti  kāyassa  bhedā  parammaraṇā  sugatiṃ  saggaṃ  lokaṃ  upapajjati
ime kho bhikkhave pañca ānisaṃsā pāsādiketi.
     [218]   Pañcime   bhikkhave  ādīnavā  apāsādike  katame  pañca
appasannā    nappasīdanti    pasannānañca   ekaccānaṃ   aññathattaṃ   hoti
satthu  sāsanaṃ  na  kataṃ  1-  hoti  pacchimā  janatā  diṭṭhānugatiṃ  āpajjati
cittamassa  nappasīdati  ime  kho  bhikkhave  pañca  ādīnavā  apāsādike.
Pañcime   bhikkhave   ānisaṃsā   pāsādike   katame   pañca   appasannā
pasīdanti   pasannānañca   bhiyyobhāvo   hoti   satthu   sāsanaṃ  kataṃ  hoti
pacchimā    janatā    diṭṭhānugatiṃ   āpajjati   cittamassa   pasīdati   ime
kho bhikkhave pañca ānisaṃsā pāsādiketi.
     [219]   Pañcime   bhikkhave   ādīnavā   aggismiṃ   katame  pañca
acakkhusso     dubbaṇṇakaraṇo    dubbalakaraṇo    saṅgaṇikāpavaḍḍhano    2-
tiracchānakathāpavattaniko ime kho bhikkhave pañca ādīnavā aggisminti.
     [220]   Pañcime   bhikkhave   ādīnavā   madhurāyaṃ   katame  pañca
visamā     bahurajā     caṇḍasunakhā    vālayakkhā    3-    dullabhapiṇḍā
ime kho bhikkhave pañca ādīnavā madhurāyanti.
                    Akkosakavaggo dutiyo.
@Footnote: 1 Ma. Yu. akataṃ .  2 Po. saṅgaṇikāya bandhano .  3 Po. bālayakkhā. Ma. Yu. vāḷayakkhā.
                        Tassuddānaṃ
         akkosabhaṇḍanasīlaṃ            bāhubhāṇī 1- dve akhantiyo
         apāsādikā dve vuttā      aggismiṃ madhurena cāti.
                     ------------
                    Dīghacārikavaggo tatiyo
     [221]   Pañcime   bhikkhave   ādīnavā   dīghacārikaṃ  anavatthacārikaṃ
anuyuttassa   viharato   katame   pañca   assutaṃ   na   suṇāti   sutaṃ   na
pariyodapeti    2-   sutenekaccena   avisārado   hoti   bāḷhaṃ   3-
rogātaṅkaṃ  phusati  na  ca  mittavā  hoti  ime kho bhikkhave pañca ādīnavā
dīghacārikaṃ   anavatthacārikaṃ   anuyuttassa   viharato   .   pañcime  bhikkhave
ānisaṃsā    samavatthacāre    katame    pañca    assutaṃ    suṇāti   sutaṃ
pariyodapeti   sutenekaccena   visārado   hoti   na  bāḷhaṃ  rogātaṅkaṃ
phusati   mittavā   ca   hoti   ime   kho   bhikkhave   pañca   ānisaṃsā
samavatthacāreti.
     [222]   Pañcime   bhikkhave   ādīnavā   dīghacārikaṃ  anavatthacārikaṃ
anuyuttassa   viharato   katame   pañca   anadhigataṃ  nādhigacchati  adhigataṃ  4-
parihāyati    adhigatenekaccena   avisārado   hoti   bāḷhaṃ   rogātaṅkaṃ
phusati   na   ca   mittavā   hoti   ime  kho  bhikkhave  pañca  ādīnavā
dīghacārikaṃ   anavatthacārikaṃ   anuyuttassa   viharato   .   pañcime  bhikkhave
@Footnote: 1 Ma. Yu. bahubhāṇī .  2 Ma. pariyodāpeti. aparaṃpi īdisameva .  3 Ma. Yu. gāḷhaṃ.
@aparaṃpi īdisameva .  4 Po. Ma. Yu. adhigatā. aparaṃpi īdisameva.
Ānisaṃsā     samavatthacāre     katame    pañca    anadhigataṃ    adhigacchati
adhigataṃ   na   parihāyati   adhigatenekaccena   visārado  hoti  na  bāḷhaṃ
rogātaṅkaṃ   phusati   mittavā   ca   hoti   ime   kho   bhikkhave  pañca
ānisaṃsā samavatthacāreti.
     [223]  Pañcime  bhikkhave  ādīnavā  abhinivāse  1-  katame pañca
bahubhaṇḍo      hoti      bahubhaṇḍasannicayo      bahubhesajjo      hoti
bahubhesajjasannicayo    bahukicco    hoti    bahukaraṇīyo   abyatto   2-
kiṃkaraṇīyesu     saṃsaṭṭho     viharati     gahaṭṭhapabbajitehi    ananulomikena
gihisaṃsaggena   tamhā   ca   āvāsā   pakkamanto   sāpekkho  pakkamati
ime  kho  bhikkhave  pañca  ādīnavā  abhinivāse  1- . Pañcime bhikkhave
ānisaṃsā   samavatthanivāse   3-   katame   pañca   na   bahubhaṇḍo  hoti
na   bahubhaṇḍasannicayo   na   bahubhesajjo   hoti   na  bahubhesajjasannicayo
na   bahukicco  hoti  na  bahukaraṇīyo  byatto  4-  kiṃkaraṇīyesu  asaṃsaṭṭho
viharati     gahaṭṭhapabbajitehi     ananulomikena     gihisaṃsaggena    tamhā
ca   āvāsā   pakkamanto   anapekkho   pakkamati   ime  kho  bhikkhave
pañca ānisaṃsā samavatthanivāseti.
     [224]   Pañcime   bhikkhave   ādīnavā  abhinivāse  katame  pañca
āvāsamaccharī   hoti   kulamaccharī   hoti   lābhamaccharī   hoti  vaṇṇamaccharī
hoti  dhammamaccharī  hoti  ime  kho  bhikkhave  pañca ādīnavā abhinivāse.
Pañcime     bhikkhave     ānisaṃsā    samavatthanivāse    katame    pañca
@Footnote: 1 Ma. Yu. atinivāse. aparaṃpi īdisameva .  2 Ma. byatto .  3 Ma. Yu. samavatthavāse.
@aparaṃpi īdisameva .  4 Ma. na byatto.
Na   āvāsamaccharī   hoti   na   kulamaccharī   hoti  na  lābhamaccharī  hoti
na   vaṇṇamaccharī   hoti   na   dhammamaccharī   hoti   ime   kho  bhikkhave
pañca ānisaṃsā samavatthanivāseti.
     [225]   Pañcime   bhikkhave   ādīnavā   kulūpake   katame  pañca
anāmantacāre     āpajjati    rahonisajjāya    āpajjati    paṭicchanne
āsane     āpajjati     mātugāmassa     uttarichappañcavācāhi    dhammaṃ
desento     āpajjati    kāmasaṅkappabahulo    viharati    ime    kho
bhikkhave pañca ādīnavā kulūpaketi.
     [226]    Pañcime    bhikkhave    ādīnavā   kulūpakassa   bhikkhuno
ativelaṃ    kulesu    saṃsaṭṭhassa   viharato   katame   pañca   mātugāmassa
abhiṇhadassanaṃ    dassane    sati    saṃsaggo    saṃsagge   sati   vissāso
vissāse    sati    otāro   otiṇṇacittassetaṃ   pāṭikaṅkhaṃ   anabhirato
vā    brahmacariyaṃ    carissati   saṅkiliṭṭhaṃ   1-   āpattiṃ   āpajjissati
sikkhaṃ   vā   paccakkhāya   hīnāyāvattissati   ime   kho  bhikkhave  pañca
ādīnavā     kulūpakassa     bhikkhuno     ativelaṃ    kulesu    saṃsaṭṭhassa
viharatoti.
     [227]   Pañcime   bhikkhave   ādīnavā   bhogesu   katame  pañca
aggisādhāraṇā   bhogā   udakasādhāraṇā   bhogā  rājasādhāraṇā  bhogā
corasādhāraṇā   bhogā   appiyehi  dāyādehi  sādhāraṇā  bhogā  ime
kho   bhikkhave  pañca  ādīnavā  bhogesu  .  pañcime  bhikkhave  ānisaṃsā
bhogesu   katame   pañca   bhoge   nissāya   attānaṃ   sukheti   pīṇeti
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. aññataraṃ vā saṅkiliṭṭhaṃ.
Sammā    sukhaṃ   pariharati   mātāpitaro   sukheti   pīṇeti   sammā   sukhaṃ
pariharati     puttadāradāsakammakaraporise     sukheti     pīṇeti    sammā
sukhaṃ   pariharati   mittāmacce   sukheti   pīṇeti   sammā   sukhaṃ   pariharati
samaṇabrāhmaṇesu     uddhaggikaṃ     dakkhiṇaṃ     patiṭṭhāpeti     sovaggikaṃ
sukhavipākaṃ    saggasaṃvattanikaṃ    ime    kho   bhikkhave   pañca   ānisaṃsā
bhogesūti.
     [228]   Pañcime   bhikkhave  ādīnavā  ussūrabhatte  kule  katame
pañca   ye   te   atithī   pāhunā   te  na  kālena  paṭipūjenti  yā
tā   balipaṭiggāhikā   devatā   tā  na  kālena  paṭipūjenti  ye  te
samaṇabrāhmaṇā   ekabhattikā   rattūparatā  viratā  vikālabhojanā  te  na
kālena    paṭipūjenti    dāsakammakaraporisā    vimukhā   kammaṃ   karonti
tāvatakaññeva   asamayena   bhuttaṃ   anojavantaṃ  hoti  ime  kho  bhikkhave
pañca   ādīnavā   ussūrabhatte   kule   .  pañcime  bhikkhave  ānisaṃsā
samayabhatte   kule  katame  pañca  ye  te  atithī  pāhunā  te  kālena
paṭipūjenti    yā    tā    balipaṭiggāhikā    devatā   tā   kālena
paṭipūjenti   ye   te   samaṇabrāhmaṇā  ekabhattikā  rattūparatā  viratā
vikālabhojanā   te   kālena   paṭipūjenti   dāsakammakaraporisā  avimukhā
kammaṃ   karonti   tāvatakaññeva   samayena   bhuttaṃ  ojavantaṃ  hoti  ime
kho bhikkhave pañca ānisaṃsā samayabhatte kuleti.
     [229]   Pañcime   bhikkhave   ādīnavā  kaṇhasappe  katame  pañca
asuci     duggandho    sabhīru    sappaṭibhayo    mittadubbhī    ime    kho
Bhikkhave    pañca    ādīnavā    kaṇhasappe   evameva   kho   bhikkhave
pañcime    ādīnavā    mātugāme    katame   pañca   asuci   duggandho
sabhīru   sappaṭibhayo   mittadubbhī   ime   kho   bhikkhave   pañca  ādīnavā
mātugāmeti.
     [230]   Pañcime   bhikkhave   ādīnavā  kaṇhasappe  katame  pañca
kodhano   upanāhī   ghoraviso   dujivho   mittadubbhī  ime  kho  bhikkhave
pañca    ādīnavā    kaṇhasappe    evameva   kho   bhikkhave   pañcime
ādīnavā    mātugāme   katame   pañca   kodhano   upanāhī   ghoraviso
dujivho    mittadubbhī    tatridaṃ    bhikkhave    mātugāmassa    ghoravisatā
yebhuyyena  bhikkhave  mātugāmo  tibbarāgo  tatridaṃ  bhikkhave  mātugāmassa
dujivhatā    yebhuyyena    bhikkhave    mātugāmo    pisuṇavāco   tatridaṃ
bhikkhave   mātugāmassa   mittadubbhitā   yebhuyyena   bhikkhave   mātugāmo
aticārinī ime kho bhikkhave pañca ādīnavā mātugāmeti.
                    Dīghacārikavaggo tatiyo.
                        Tassuddānaṃ
         dve dīghacārikā vuttā       abhinivāsamaccharaṃ 1-
         duve kulūpakā bhogo 2-      bhattaṃ 3- sappāpare duveti.
                      ----------
@Footnote: 1 Ma. atinivāsamaccharī. Yu. ---macchare .  2 Po. dve kulūpakaṃ bhogā. Ma. duve
@ca kulūpakā bhogā. Yu. duve ca ... .  3 Po. ussurabhattaṃ kaṇhasappā apare dveti.
                   Āvāsikavaggo catuttho
     [231]   Pañcahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  āvāsiko  bhikkhu
abhāvanīyo    hoti    katamehi    pañcahi   na   ākappasampanno   hoti
na   vattasampanno   na   bahussuto  hoti  na  sutadharo  na  paṭisallekhitā
hoti   na   paṭisallānārāmo  na  kalyāṇārāmo  1-  na  kalyāṇavāco
hoti   na   kalyāṇavākkaraṇo   duppañño  hoti  jaḷo  eḷamūgo  imehi
kho  bhikkhave  pañcahi  dhammehi  samannāgato  āvāsiko  bhikkhu  abhāvanīyo
hoti   .   pañcahi   bhikkhave   dhammehi   samannāgato  āvāsiko  bhikkhu
bhāvanīyo   hoti   katamehi  pañcahi  ākappasampanno  hoti  vattasampanno
bahussuto    hoti    sutadharo   paṭisallekhitā   hoti   paṭisallānārāmo
kalyāṇārāmo   1-   kalyāṇavāco   hoti   kalyāṇavākkaraṇo  paññavā
hoti   ajaḷo   aneḷamūgo   imehi   kho   bhikkhave   pañcahi   dhammehi
samannāgato āvāsiko bhikkhu bhāvanīyo hotīti.
     [232]   Pañcahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  āvāsiko  bhikkhu
sabrahmacārīnaṃ  piyo  ca  hoti  manāpo  ca  garu  ca  bhāvanīyo ca katamehi
pañcahi   sīlavā  hoti  pātimokkhasaṃvarasaṃvuto  viharati  ācāragocarasampanno
aṇumattesu    vajjesu    bhayadassāvī    samādāya   sikkhati   sikkhāpadesu
bahussuto   hoti   sutadharo  sutasannicayo  ye  te  dhammā  ādikalyāṇā
majjhekalyāṇā        pariyosānakalyāṇā       sātthaṃ       sabyañjanaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho na dissati.
Kevalaparipuṇṇaṃ    parisuddhaṃ   brahmacariyaṃ   abhivadanti   tathārūpāssa   dhammā
bahussutā   honti   dhatā   vacasā   paricitā   manasānupekkhitā  diṭṭhiyā
suppaṭividdhā   kalyāṇavāco   hoti   kalyāṇavākkaraṇo  poriyā  vācāya
samannāgato   vissaṭṭhāya   anelagaḷāya   atthassa   viññāpaniyā   catunnaṃ
jhānānaṃ    ābhicetasikānaṃ    diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ    nikāmalābhī    hoti
akicchalābhī   akasiralābhī   āsavānaṃ   khayā   1-   anāsavaṃ  cetovimuttiṃ
paññāvimuttiṃ   diṭṭheva   dhamme   sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā  upasampajja
viharati   imehi   kho  bhikkhave  pañcahi  dhammehi  samannāgato  āvāsiko
bhikkhu sabrahmacārīnaṃ piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo cāti.
     [233]   Pañcahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  āvāsiko  bhikkhu
āvāsaṃ   sobheti   katamehi   pañcahi   sīlavā   hoti   .pe.   sikkhati
sikkhāpadesu     bahussuto    hoti    .pe.    diṭṭhiyā    suppaṭividdhā
kalyāṇavāco   hoti   kalyāṇavākkaraṇo   poriyā  vācāya  samannāgato
vissaṭṭhāya    anelagaḷāya    atthassa    viññāpaniyā    paṭibalo   hoti
upasaṅkamantaṃ   2-   dhammiyā  kathāya  sandassetuṃ  samādapetuṃ  samuttejetuṃ
sampahaṃsetuṃ    catunnaṃ    jhānānaṃ    ābhicetasikānaṃ   diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ
nikāmalābhī   hoti   akicchalābhī  akasiralābhī  imehi  kho  bhikkhave  pañcahi
dhammehi samannāgato āvāsiko bhikkhu āvāsaṃ sobhetīti.
     [234]   Pañcahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  āvāsiko  bhikkhu
@Footnote: 1 Po. āsavānañca .  2 Ma. Yu. upasaṅkamante.
Āvāsassa   bahūpakāro   hoti   katamehi   pañcahi  sīlavā  hoti  .pe.
Samādāya    sikkhati   sikkhāpadesu   bahussuto   hoti   .pe.   diṭṭhiyā
suppaṭividdhā    khaṇḍaphullaṃ   paṭisaṅkharoti   mahā   kho   pana   bhikkhusaṅgho
abhikkanto   nānāverajjakā   bhikkhū   gihīnaṃ   upasaṅkamitvā   āroceti
mahā  kho  āvuso  bhikkhusaṅgho  abhikkanto  nānāverajjakā  bhikkhū karotha
puññāni   samayo   puññāni   kātunti   catunnaṃ   jhānānaṃ  ābhicetasikānaṃ
diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ   nikāmalābhī   hoti   akicchalābhī  akasiralābhī  imehi
kho  bhikkhave  pañcahi  dhammehi  samannāgato  āvāsiko  bhikkhu  āvāsassa
bahūpakāro hotīti.
     [235]   Pañcahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  āvāsiko  bhikkhu
gihiṃ   1-   anukampati   katamehi   pañcahi   adhisīlesu   2-   samādapeti
dhammadassane    niveseti    gilānake   upasaṅkamitvā   satiṃ   uppādeti
arahaggataṃ   āyasmanto  satiṃ  upaṭṭhāpethāti  mahā  kho  pana  bhikkhusaṅgho
abhikkanto   nānāverajjakā   bhikkhū   gihīnaṃ   upasaṅkamitvā   āroceti
mahā  kho  āvuso  bhikkhusaṅgho  abhikkanto  nānāverajjakā  bhikkhū karotha
puññāni   samayo   puññāni   kātunti   yaṃ   kho  panassa  bhojanaṃ  denti
lūkhaṃ    vā   paṇītaṃ   vā   taṃ   attanā   paribhuñjati   saddhādeyyaṃ   na
vinipāteti    imehi    kho   bhikkhave   pañcahi   dhammehi   samannāgato
āvāsiko bhikkhu gihiṃ 1- anukampatīti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. gihīnaṃ .  2 Ma. Yu. adhisīle.
     [236]   Pañcahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  āvāsiko  bhikkhu
yathābhataṃ    nikkhitto    evaṃ    niraye    katamehi   pañcahi   ananuvicca
apariyogāhetvā      avaṇṇārahassa     vaṇṇaṃ     bhāsati     ananuvicca
apariyogāhetvā      vaṇṇārahassa     avaṇṇaṃ     bhāsati     ananuvicca
apariyogāhetvā   appasādanīye   ṭhāne   pasādaṃ   upadaṃseti  ananuvicca
apariyogāhetvā   pasādanīye   ṭhāne  appasādaṃ  upadaṃseti  saddhādeyyaṃ
vinipāteti   .   imehi   kho   bhikkhave   pañcahi  dhammehi  samannāgato
āvāsiko   bhikkhu  yathābhataṃ  nikkhitto  evaṃ  niraye  .  pañcahi  bhikkhave
dhammehi   samannāgato   āvāsiko   bhikkhu   yathābhataṃ   nikkhitto   evaṃ
sagge    katamehi    pañcahi   anuvicca   pariyogāhetvā   avaṇṇārahassa
avaṇṇaṃ    bhāsati    anuvicca    pariyogāhetvā    vaṇṇārahassa    vaṇṇaṃ
bhāsati    anuvicca   pariyogāhetvā   appasādanīye   ṭhāne   appasādaṃ
upadaṃseti    anuvicca    pariyogāhetvā    pasādanīye   ṭhāne   pasādaṃ
upadaṃseti   saddhādeyyaṃ   na   vinipāteti   imehi  kho  bhikkhave  pañcahi
dhammehi   samannāgato   āvāsiko   bhikkhu   yathābhataṃ   nikkhitto   evaṃ
saggeti.
     [237]   Pañcahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  āvāsiko  bhikkhu
yathābhataṃ    nikkhitto    evaṃ    niraye    katamehi   pañcahi   ananuvicca
apariyogāhetvā      avaṇṇārahassa     vaṇṇaṃ     bhāsati     ananuvicca
apariyogāhetvā   vaṇṇārahassa   avaṇṇaṃ   bhāsati   āvāsamaccharī   hoti
āvāsapaligedhī   kulamaccharī   hoti   kulapaligedhī   saddhādeyyaṃ  vinipāteti
Imehi   kho   .pe.  pañcahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  āvāsiko
bhikkhu   yathābhataṃ   nikkhitto   evaṃ   sagge   katamehi   pañcahi  anuvicca
pariyogāhetvā      avaṇṇārahassa      avaṇṇaṃ     bhāsati     anuvicca
pariyogāhetvā   vaṇṇārahassa   vaṇṇaṃ   bhāsati   na  āvāsamaccharī  hoti
na   āvāsapaligedhī  na  kulamaccharī  hoti  na  kulapaligedhī  saddhādeyyaṃ  na
vinipāteti imehi kho .pe.
     [238]   Pañcahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  āvāsiko  bhikkhu
yathābhataṃ    nikkhitto    evaṃ    niraye    katamehi   pañcahi   ananuvicca
apariyogāhetvā      avaṇṇārahassa     vaṇṇaṃ     bhāsati     ananuvicca
apariyogāhetvā   vaṇṇārahassa   avaṇṇaṃ   bhāsati   āvāsamaccharī   hoti
kulamaccharī   hoti  lābhamaccharī  hoti  imehi  kho  .pe.  pañcahi  bhikkhave
dhammehi  samannāgato  āvāsiko  bhikkhu  yathābhataṃ  nikkhitto  evaṃ  sagge
katamehi    pañcahi    anuvicca   pariyogāhetvā   avaṇṇārahassa   avaṇṇaṃ
bhāsati    anuvicca   pariyogāhetvā   vaṇṇārahassa   vaṇṇaṃ   bhāsati   na
āvāsamaccharī    hoti   na   kulamaccharī   hoti   na   lābhamaccharī   hoti
imehi kho .pe.
     [239]   Pañcahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  āvāsiko  bhikkhu
yathābhataṃ    nikkhitto   evaṃ   niraye   katamehi   pañcahi   āvāsamaccharī
hoti    kulamaccharī    hoti    lābhamaccharī    hoti    vaṇṇamaccharī   hoti
saddhādeyyaṃ    vinipāteti    imehi    kho   .pe.   pañcahi   bhikkhave
Dhammehi   samannāgato   āvāsiko   bhikkhu   yathābhataṃ   nikkhitto   evaṃ
sagge   katamehi   pañcahi   na  āvāsamaccharī  hoti  na  kulamaccharī  hoti
na    lābhamaccharī    hoti    na   vaṇṇamaccharī   hoti   saddhādeyyaṃ   na
vinipāteti imehi kho .pe.
     [240]   Pañcahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  āvāsiko  bhikkhu
yathābhataṃ    nikkhitto   evaṃ   niraye   katamehi   pañcahi   āvāsamaccharī
hoti    kulamaccharī    hoti    lābhamaccharī    hoti    vaṇṇamaccharī   hoti
dhammamaccharī   hoti   imehi   kho   .pe.   pañcahi   bhikkhave   dhammehi
samannāgato    āvāsiko   bhikkhu   yathābhataṃ   nikkhitto   evaṃ   sagge
katamehi   pañcahi   na   āvāsamaccharī   hoti   na   kulamaccharī  hoti  na
lābhamaccharī    hoti    na   vaṇṇamaccharī   hoti   na   dhammamaccharī   hoti
imehi kho .pe.
                   Āvāsikavaggo catuttho.
                        Tassuddānaṃ
    āvāsiko appiyasobhanā ca 1-      bahūpakāro anukampako ca
    yathābhatañcāpi avaṇṇagedhā 2-     catukkamaccherapañcakena cāti 2-.
                      -----------
@Footnote: 1 Ma. āvāsiko piyo ca sobhano. Yu. āvāsikopi yo ca sobhanā .  2 Ma. tayo
@ca vaṇṇārahā ceva macchariyā duvepi cāti. Yu. yathābhataṃ avaṇṇaṃ ca catukkamaccharīyena
@cāti.
                    Duccaritavaggo pañcamo
     [241]   Pañcime   bhikkhave   ādīnavā   duccarite  katame  pañca
attāpi    attānaṃ    upavadati    anuvicca    viññū   garahanti   pāpako
kittisaddo   abbhuggacchati   sammūḷho   kālaṃ   karoti   kāyassa   bhedā
parammaraṇā   apāyaṃ   duggatiṃ   vinipātaṃ   nirayaṃ   upapajjati   ime   kho
bhikkhave   pañca   ādīnavā   duccarite   .  pañcime  bhikkhave  ānisaṃsā
sucarite    katame   pañca   attāpi   attānaṃ   na   upavadati   anuvicca
viññū    pasaṃsanti    kalyāṇo    kittisaddo    abbhuggacchati   asammūḷho
kālaṃ    karoti    kāyassa   bhedā   parammaraṇā   sugatiṃ   saggaṃ   lokaṃ
upapajjati ime kho bhikkhave pañca ānisaṃsā sucariteti.
     [242]    Pañcime   bhikkhave   ādīnavā   kāyaduccarite   .pe.
Pañcime bhikkhave ānisaṃsā kāyasucarite .pe.
     [243]    Pañcime    bhikkhave   ādīnavā   vacīduccarite   .pe.
Pañcime bhikkhave ānisaṃsā vacīsucarite .pe.
     [244]   Pañcime  bhikkhave  ādīnavā  manoduccarite  katame  pañca
attāpi    attānaṃ    upavadati    anuvicca    viññū   garahanti   pāpako
kittisaddo   abbhuggacchati   sammūḷho   kālaṃ   karoti   kāyassa   bhedā
parammaraṇā   apāyaṃ   duggatiṃ   vinipātaṃ   nirayaṃ   upapajjati   ime   kho
bhikkhave   pañca  ādīnavā  manoduccarite  .  pañcime  bhikkhave  ānisaṃsā
manosucarite   katame   pañca   attāpi   attānaṃ   na  upavadati  anuvicca
Viññū    pasaṃsanti    kalyāṇo    kittisaddo    abbhuggacchati   asammūḷho
kālaṃ    karoti    kāyassa   bhedā   parammaraṇā   sugatiṃ   saggaṃ   lokaṃ
upapajjati ime kho bhikkhave pañca ānisaṃsā manosucariteti.
     [245]   Pañcime   bhikkhave   ādīnavā   duccarite  katame  pañca
attāpi    attānaṃ    upavadati    anuvicca    viññū   garahanti   pāpako
kittisaddo    abbhuggacchati   saddhammā   vuṭṭhāti   asaddhamme   patiṭṭhāti
ime   kho   bhikkhave   pañca  ādīnavā  duccarite  .  pañcime  bhikkhave
ānisaṃsā   sucarite   katame   pañca   attāpi   attānaṃ   na   upavadati
anuvicca     viññū    pasaṃsanti    kalyāṇo    kittisaddo    abbhuggacchati
asaddhammā    vuṭṭhāti    saddhamme    patiṭṭhāti   ime   kho   bhikkhave
pañca ānisaṃsā sucariteti.
     [246]    Pañcime   bhikkhave   ādīnavā   kāyaduccarite   .pe.
Pañcime bhikkhave ānisaṃsā kāyasucarite .pe.
     [247]    Pañcime    bhikkhave   ādīnavā   vacīduccarite   .pe.
Pañcime bhikkhave ānisaṃsā vacīsucarite .pe.
     [248]    Pañcime   bhikkhave   ādīnavā   manoduccarite   katame
pañca    attāpi    attānaṃ    upavadati    anuvicca    viññū    garahanti
pāpako    kittisaddo    abbhuggacchati   saddhammā   vuṭṭhāti   asaddhamme
patiṭṭhāti   ime   kho   bhikkhave   pañca   ādīnavā   manoduccarite .
Pañcime    bhikkhave   ānisaṃsā   manosucarite   katame   pañca   attāpi
Attānaṃ     na    upavadati    anuvicca    viññū    pasaṃsanti    kalyāṇo
kittisaddo      abbhuggacchati      asaddhammā     vuṭṭhāti     saddhamme
patiṭṭhāti ime kho bhikkhave pañca ānisaṃsā manosucariteti.
     [249]   Pañcime   bhikkhave   ādīnavā   sīvathikāya  katame  pañca
asuci     duggandhā    sappaṭibhayā    vālānaṃ    amanussānaṃ    āvāso
bahuno  janassa  ārodanā  ime  kho  bhikkhave  pañca  ādīnavā sīvathikāya
evameva   kho  bhikkhave  pañcime  ādīnavā  sīvathikūpame  puggale  katame
pañca    idha    bhikkhave    ekacco   puggalo   asucinā   kāyakammena
samannāgato   hoti   asucinā   vacīkammena   samannāgato  hoti  asucinā
manokammena   samannāgato   hoti  idamassa  asucitāya  vadāmi  seyyathāpi
sā    bhikkhave    sīvathikā   asuci   tathūpamāhaṃ   bhikkhave   imaṃ   puggalaṃ
vadāmi.
     {249.1}   Tassa   asucinā   kāyakammena  samannāgatassa  asucinā
vacīkammena   samannāgatassa   asucinā  manokammena  samannāgatassa  pāpako
kittisaddo    abbhuggacchati   idamassa   duggandhatāya   vadāmi   seyyathāpi
sā bhikkhave sīvathikā duggandhā tathūpamāhaṃ bhikkhave imaṃ puggalaṃ vadāmi.
     {249.2}   Tamenaṃ   asucinā   kāyakammena   samannāgataṃ  asucinā
vacīkammena    samannāgataṃ   asucinā   manokammena   samannāgataṃ   pesalā
sabrahmacārī    ārakā    parivajjenti   idamassa   sappaṭibhayasmiṃ   vadāmi
seyyathāpi   sā   bhikkhave  sīvathikā  sappaṭibhayā  tathūpamāhaṃ  bhikkhave  imaṃ
puggalaṃ vadāmi.
     {249.3}  So  asucinā kāyakammena samannāgato asucinā vacīkammena
Samannāgato   asucinā   manokammena   samannāgato   sabhāgehi  puggalehi
saddhiṃ   saṃvasati   idamassa   vālāvasathasmiṃ   1-   vadāmi  seyyathāpi  sā
bhikkhave   sīvathikā   vālānaṃ   amanussānaṃ   āvāso  tathūpamāhaṃ  bhikkhave
imaṃ puggalaṃ vadāmi.
     {249.4}   Tamenaṃ   asucinā   kāyakammena   samannāgataṃ  asucinā
vacīkammena    samannāgataṃ   asucinā   manokammena   samannāgataṃ   pesalā
sabrahmacārī   disvā   khiyadhammaṃ   āpajjanti  aho  vata  no  dukkhaṃ  ye
mayaṃ   evarūpehi   puggalehi   saddhiṃ   saṃvasāmāti   idamassa  ārodanāya
vadāmi   seyyathāpi   sā   bhikkhave  sīvathikā  bahuno  janassa  ārodanā
tathūpamāhaṃ   bhikkhave   imaṃ  puggalaṃ  vadāmi  .  ime  kho  bhikkhave  pañca
ādīnavā sīvathikūpame puggaleti.
     [250]   Pañcime   bhikkhave   ādīnavā   puggalappasāde   katame
pañca   yasmiṃ   bhikkhave   puggale   puggalo   abhippasanno   hoti   so
tathārūpaṃ   āpattiṃ   āpanno   hoti   yathārūpāya   āpattiyā   saṅgho
ukkhipati   tassa   evaṃ  hoti  yo  kho  myāyaṃ  puggalo  piyo  manāpo
so    saṅghena    ukkhittoti   bhikkhūsu   appasādabahulo   hoti   bhikkhūsu
appasādabahulo    samāno   aññe   bhikkhū   na   bhajati   aññe   bhikkhū
abhajanto    saddhammaṃ    na    suṇāti    saddhammaṃ   asuṇanto   saddhammā
parihāyati   ayaṃ   bhikkhave   paṭhamo   ādīnavo   puggalappasāde  .  puna
caparaṃ  bhikkhave  yasmiṃ  puggale  puggalo  abhippasanno  hoti  so  tathārūpaṃ
āpattiṃ    āpanno   hoti   yathārūpāya   āpattiyā   saṅgho   ante
@Footnote: 1 Ma. pālāvāsasmiṃ.
Nisīdāpeti   tassa   evaṃ   hoti   yo   kho   myāyaṃ   puggalo  piyo
manāpo   so   saṅghena   ante   nisīdāpitoti   bhikkhūsu  appasādabahulo
hoti    bhikkhūsu   appasādabahulo   samāno   aññe   bhikkhū   na   bhajati
aññe   bhikkhū   abhajanto   saddhammaṃ   na   suṇāti   saddhammaṃ   asuṇanto
saddhammā   parihāyati  ayaṃ  bhikkhave  dutiyo  ādīnavo  puggalappasāde .
Puna   caparaṃ   bhikkhave   yasmiṃ  puggale  puggalo  abhippasanno  hoti  so
disāpakkanto    hoti   .pe.   so   vibbhanto   hoti   .pe.   so
kālakato   hoti   tassa   evaṃ  hoti  yo  kho  myāyaṃ  puggalo  piyo
manāpo   so   kālakatoti   aññe   bhikkhū   na   bhajati   aññe  bhikkhū
abhajanto    saddhammaṃ    na    suṇāti    saddhammaṃ   asuṇanto   saddhammā
parihāyati   ayaṃ   bhikkhave   pañcamo  ādīnavo  puggalappasāde  .  ime
kho bhikkhave pañca ādīnavā puggalappasādeti.
                    Duccaritavaggo pañcamo.
                        Tassuddānaṃ
       duccaritaṃ kāyaduccaritaṃ            vacīduccaritaṃ manoduccaritaṃ
       catūhi pare 1- dve sīvathikā    puggalappasādena cāti.
                 Pañcamo paṇṇāsako niṭṭhito.
                      ----------
                   Vaggāsaṅgahitā suttantā
     [251]    Pañcahi    bhikkhave   dhammehi   samannāgatena   bhikkhunā
upasampādetabbaṃ    katamehi   pañcahi   idha   bhikkhave   bhikkhu   asekhena
sīlakkhandhena     samannāgato     hoti     asekhena     samādhikkhandhena
samannāgato     hoti     asekhena     paññākkhandhena     samannāgato
hoti    asekhena    vimuttikkhandhena    samannāgato    hoti   asekhena
vimuttiñāṇadassanakkhandhena      samannāgato     hoti     imehi     kho
bhikkhave       pañcahi       dhammehi       samannāgatena      bhikkhunā
upasampādetabbanti.
     [252]  Pañcahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgatena  bhikkhunā  nissayo
dātabbo   katamehi   pañcahi  idha  bhikkhave  bhikkhu  asekhena  sīlakkhandhena
samannāgato     hoti    .pe.    asekhena    vimuttiñāṇadassanakkhandhena
samannāgato hoti imehi kho .pe.
     [253]    Pañcahi    bhikkhave   dhammehi   samannāgatena   bhikkhunā
sāmaṇero   upaṭṭhāpetabbo   katamehi   pañcahi   idha   bhikkhave   bhikkhu
asekhena    sīlakkhandhena    samannāgato    hoti    .pe.    asekhena
vimuttiñāṇadassanakkhandhena samannāgato hoti imehi kho .pe.
     [254]    Pañcimāni    bhikkhave    macchariyāni    katamāni   pañca
āvāsamacchariyaṃ    kulamacchariyaṃ    lābhamacchariyaṃ   vaṇṇamacchariyaṃ   dhammamacchariyaṃ
Imāni   kho   bhikkhave  pañca  macchariyāni  imesaṃ  kho  bhikkhave  pañcannaṃ
macchariyānaṃ etaṃ patikkiṭṭhaṃ 1- yadidaṃ dhammamacchariyanti.
     [255]   Pañcannaṃ   bhikkhave   macchariyānaṃ   pahānāya  samucchedāya
brahmacariyaṃ    vussati   katamesaṃ   pañcannaṃ   āvāsamacchariyassa   pahānāya
samucchedāya  brahmacariyaṃ  vussati  kulamacchariyassa  ...  lābhamacchariyassa ...
Vaṇṇamacchariyassa   ...  dhammamacchariyassa  pahānāya  samucchedāya  brahmacariyaṃ
vussati    imesaṃ    kho    bhikkhave    pañcannaṃ   macchariyānaṃ   pahānāya
samucchedāya brahmacariyaṃ vussatīti.
     [256]  Pañca  2-  bhikkhave  dhamme  appahāya  abhabbo paṭhamaṃ jhānaṃ
upasampajja    viharituṃ    katame    pañca    āvāsamacchariyaṃ    kulamacchariyaṃ
lābhamacchariyaṃ   vaṇṇamacchariyaṃ   dhammamacchariyaṃ   ime   kho   bhikkhave   pañca
dhamme  appahāya  abhabbo  paṭhamaṃ  jhānaṃ  upasampajja  viharituṃ  .  pañca 2-
bhikkhave   dhamme   pahāya   bhabbo   paṭhamaṃ   jhānaṃ   upasampajja   viharituṃ
katame   pañca   āvāsamacchariyaṃ   kulamacchariyaṃ   lābhamacchariyaṃ   vaṇṇamacchariyaṃ
dhammamacchariyaṃ   ime   kho   bhikkhave  pañca  dhamme  pahāya  bhabbo  paṭhamaṃ
jhānaṃ upasampajja viharitunti.
     [257]   Pañca   2-   bhikkhave  dhamme  appahāya  abhabbo  dutiyaṃ
jhānaṃ  ...  tatiyaṃ  jhānaṃ  ...  catutthaṃ  jhānaṃ  ...  sotāpattiphalaṃ  ...
Sakadāgāmiphalaṃ  ...  anāgāmiphalaṃ  ...  arahattaṃ 3- sacchikātuṃ katame pañca
@Footnote: 1 Ma. paṭikkuṭṭhaṃ .  2 Ma. Yu. pañcime .  3 Po. arahattaphalaṃ. Yu. arahattapphalaṃ.
Āvāsamacchariyaṃ    kulamacchariyaṃ    lābhamacchariyaṃ   vaṇṇamacchariyaṃ   dhammamacchariyaṃ
ime  kho  bhikkhave  pañca dhamme appahāya abhabbo arahattaṃ 1- sacchikātuṃ.
Pañca  bhikkhave  dhamme  pahāya  bhabbo  arahattaṃ  1- sacchikātuṃ katame pañca
āvāsamacchariyaṃ    kulamacchariyaṃ    lābhamacchariyaṃ   vaṇṇamacchariyaṃ   dhammamacchariyaṃ
ime kho bhikkhave pañca dhamme pahāya bhabbo arahattaṃ 1- sacchikātunti.
     [258]  Pañca  2-  bhikkhave  dhamme  appahāya  abhabbo paṭhamaṃ jhānaṃ
upasampajja    viharituṃ    katame    pañca    āvāsamacchariyaṃ    kulamacchariyaṃ
lābhamacchariyaṃ   vaṇṇamacchariyaṃ   akataññutaṃ   akataveditaṃ   ime  kho  bhikkhave
pañca   dhamme   appahāya   abhabbo  paṭhamaṃ  jhānaṃ  upasampajja  viharituṃ .
Pañca  2-  bhikkhave  dhamme  pahāya  bhabbo  paṭhamaṃ  jhānaṃ upasampajja viharituṃ
katame   pañca   āvāsamacchariyaṃ   kulamacchariyaṃ   lābhamacchariyaṃ   vaṇṇamacchariyaṃ
akataññutaṃ   akataveditaṃ   ime   kho   bhikkhave   pañca   dhamme   pahāya
bhabbo paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharitunti.
     [259]  Pañca  2- bhikkhave dhamme appahāya abhabbo dutiyaṃ jhānaṃ ...
Tatiyaṃ  jhānaṃ  ...  catutthaṃ jhānaṃ ... Sotāpattiphalaṃ ... Sakadāgāmiphalaṃ ...
Anāgāmiphalaṃ   ...   arahattaṃ   sacchikātuṃ   katame  pañca  āvāsamacchariyaṃ
kulamacchariyaṃ     lābhamacchariyaṃ     vaṇṇamacchariyaṃ     akataññutaṃ    akataveditaṃ
ime    kho   bhikkhave   pañca   dhamme   appahāya   abhabbo   arahattaṃ
sacchikātuṃ   .  pañca  bhikkhave  dhamme  pahāya  bhabbo  arahattaṃ  sacchikātuṃ
@Footnote: 1 Yu. arahattapphalaṃ .  2 Ma. Yu. pañcime.
Katame   pañca   āvāsamacchariyaṃ   kulamacchariyaṃ   lābhamacchariyaṃ   vaṇṇamacchariyaṃ
akataññutaṃ   akataveditaṃ   ime   kho   bhikkhave   pañca   dhamme   pahāya
bhabbo arahattaṃ sacchikātunti.
     [260]   Pañcahi   bhikkhave   dhammehi   samannāgato  bhattuddesako
na    sammannitabbo    katamehi   pañcahi   chandāgatiṃ   gacchati   dosāgatiṃ
gacchati     mohāgatiṃ    gacchati    bhayāgatiṃ    gacchati    uddiṭṭhānuddiṭṭhaṃ
na   jānāti   imehi   kho   bhikkhave   pañcahi   dhammehi   samannāgato
bhattuddesako  na  sammannitabbo  .  pañcahi  bhikkhave  dhammehi samannāgato
bhattuddesako     sammannitabbo    katamehi    pañcahi    na    chandāgatiṃ
gacchati   na   dosāgatiṃ   gacchati   na   mohāgatiṃ   gacchati   na  bhayāgatiṃ
gacchati    uddiṭṭhānuddiṭṭhaṃ    jānāti   imehi   kho   bhikkhave   pañcahi
dhammehi samannāgato bhattuddesako sammannitabboti.
     [261]   Pañcahi   bhikkhave   dhammehi   samannāgato  bhattuddesako
na   sammannitabbo   1-   sammatopi   na   pesetabbo  .pe.  sammato
pesetabbo  .pe.  bālo  veditabbo  .pe.  paṇḍito veditabbo .pe.
Khataṃ   upahataṃ   attānaṃ   pariharati   .pe.   akkhataṃ   anupahataṃ   attānaṃ
pariharati   .pe.   yathābhataṃ  nikkhitto  evaṃ  niraye  .  .pe.  yathābhataṃ
nikkhitto    evaṃ   sagge   katamehi   pañcahi   na   chandāgatiṃ   gacchati
na   dosāgatiṃ   gacchati   na   mohāgatiṃ   gacchati   na   bhayāgatiṃ  gacchati
@Footnote: 1 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho na dissati.
Uddiṭṭhānuddiṭṭhaṃ    jānāti   imehi   kho   bhikkhave   pañcahi   dhammehi
samannāgato bhattuddesako yathābhataṃ nikkhitto evaṃ saggeti.
     [262]  Pañcahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  senāsanapaññāpako
na  sammannitabbo  ... Paññattāpaññattaṃ na jānāti ... Senāsanapaññāpako
sammannitabbo      ...      paññattāpaññattaṃ      jānāti      ...
Senāsanagāhāpako  na  sammannitabbo  ...  paññattāpaññattaṃ  na  jānāti
...   senāsanagāhāpako  sammannitabbo  ...  paññattāpaññattaṃ  jānāti
...  bhaṇḍāgāriko  na  sammannitabbo  ...  guttāguttaṃ  na jānāti ...
Bhaṇḍāgāriko  sammannitabbo  ... Guttāguttaṃ jānāti ... Cīvarapaṭiggāhako
na   sammannitabbo  ...  gahitāgahitaṃ  na  jānāti  ...  cīvarapaṭiggāhako
sammannitabbo  ...  gahitāgahitaṃ  jānāti ... Cīvarabhājako na sammannitabbo
...  bhājitābhājitaṃ  na  jānāti  ...  cīvarabhājako   sammannitabbo ...
Bhājitābhājitaṃ  jānāti  ... Yāgubhājako na sammannitabbo ... Yāgubhājako
sammannitabbo   ...   phalabhājako   na   sammannitabbo  ...  phalabhājako
sammannitabbo  ...  khajjakabhājako  na  sammannitabbo ... Bhājitābhājitaṃ na
jānāti  ...  khajjakabhājako sammannitabbo ... Bhājitābhājitaṃ jānāti ...
Appamattakavissajjako   na   sammannitabbo   ...   vissajjitāvissajjitaṃ  na
jānāti  ...  appamattakavissajjako  sammannitabbo ... Vissajjitāvissajjitaṃ
jānāti   ...  sāṭiyagāhāpako  na  sammannitabbo  ...  gahitāgahitaṃ  na
Jānāti  ...  sāṭiyagāhāpako  sammannitabbo  ...  gahitāgahitaṃ  jānāti
...   pattaggāhāpako  na  sammannitabbo  ...  gahitāgahitaṃ  na  jānāti
... Pattaggāhāpako sammannitabbo ... Gahitāgahitaṃ jānāti ... Ārāmika-
pesako  na  sammannitabbo  ... Pesitāpesitaṃ na jānāti ... Ārāmika-
pesako  sammannitabbo  ...  pesitāpesitaṃ jānāti ... Sāmaṇerapesako
na  sammannitabbo  ...  sāmaṇerapesako  sammannitabbo  ... Sammatopi na
pesetabbo  ... Sammato pesetabbo ... Bālo veditabbo ... Paṇḍito
veditabbo   ...  khataṃ  upahataṃ  attānaṃ  pariharati  ...  akkhataṃ  anupahataṃ
attānaṃ  pariharati  ...  yathābhataṃ  nikkhitto evaṃ niraye ... Pesitāpesitaṃ
na   jānāti   ...   yathābhataṃ  nikkhitto  evaṃ  sagge  katamehi  pañcahi
na   chandāgatiṃ   gacchati   na   dosāgatiṃ   gacchati   na  mohāgatiṃ  gacchati
na   bhayāgatiṃ   gacchati   pesitāpesitaṃ   jānāti   imehi   kho  bhikkhave
pañcahi    dhammehi   samannāgato   sāmaṇerapesako   yathābhataṃ   nikkhitto
evaṃ saggeti.
     [263]   Pañcahi   bhikkhave   dhammehi  samannāgato  bhikkhu  yathābhataṃ
nikkhitto    evaṃ    niraye    katamehi    pañcahi   pāṇātipātī   hoti
adinnādāyī     hoti     abrahmacārī     hoti     musāvādī    hoti
surāmerayamajjapamādaṭṭhāyī      hoti      imehi      kho     bhikkhave
pañcahi     dhammehi     samannāgato     bhikkhu     yathābhataṃ    nikkhitto
evaṃ     niraye    .    pañcahi    bhikkhave    dhammehi    samannāgato
bhikkhu      yathābhataṃ      nikkhitto      evaṃ      sagge     katamehi
Pañcahi    pāṇātipātā    paṭivirato    hoti   adinnādānā   paṭivirato
hoti   abrahmacariyā   paṭivirato   hoti   musāvādā   paṭivirato   hoti
surāmerayamajjapamādaṭṭhānā    paṭivirato   hoti   imehi   kho   bhikkhave
pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu yathābhataṃ nikkhitto evaṃ saggeti.
     [264]  Pañcahi  bhikkhave dhammehi samannāgatā bhikkhunī ... Sikkhamānā
...  sāmaṇero  1- ... Sāmaṇerī ... Upāsako ... Upāsikā yathābhataṃ
nikkhittā    evaṃ    niraye    katamehi   pañcahi   pāṇātipātinī   hoti
adinnādāyinī   hoti   kāmesu   micchācārinī   hoti   musāvādinī  hoti
surāmerayamajjapamādaṭṭhāyinī    hoti    imehi    kho   bhikkhave   pañcahi
dhammehi   samannāgatā   upāsikā   yathābhataṃ  nikkhittā  evaṃ  niraye .
Pañcahi   bhikkhave   dhammehi   samannāgatā   upāsikā  yathābhataṃ  nikkhittā
evaṃ  sagge  katamehi  pañcahi  pāṇātipātā  paṭiviratā hoti adinnādānā
paṭiviratā   hoti   kāmesu   micchācārā   paṭiviratā   hoti  musāvādā
paṭiviratā   hoti   surāmerayamajjapamādaṭṭhānā   paṭiviratā   hoti  imehi
kho    bhikkhave    pañcahi   dhammehi   samannāgatā   upāsikā   yathābhataṃ
nikkhittā evaṃ saggeti.
     [265]    Pañcahi    bhikkhave   dhammehi   samannāgato   ājīvako
yathābhataṃ    nikkhitto    evaṃ   niraye   katamehi   pañcahi   pāṇātipātī
hoti    adinnādāyī    hoti    abrahmacārī   hoti   musāvādī   hoti
surāmerayamajjapamādaṭṭhāyī   hoti   imehi  kho  bhikkhave  pañcahi  dhammehi
@Footnote: 1 Yu. sāmaṇerā.
Samannāgato ājīvako yathābhataṃ nikkhitto evaṃ nirayeti.
     [266]   Pañcahi   bhikkhave   dhammehi  samannāgato  nigaṇṭho  ...
Muṇḍasāvako   ...  jaṭilako  ...  paribbājako  ...  māgaṇḍiko  ...
Tedaṇḍiko  ...  āruddhako  1- ... Gotamako ... Devadhammiko yathābhataṃ
nikkhitto  evaṃ  niraye  katamehi  pañcahi  pāṇātipātī  hoti  adinnādāyī
hoti   abrahmacārī   hoti   musāvādī   hoti  surāmerayamajjapamādaṭṭhāyī
hoti    imehi    kho    bhikkhave    pañcahi    dhammehi    samannāgato
devadhammiko yathābhataṃ nikkhitto evaṃ nirayeti.
     [267]   Rāgassa   bhikkhave  abhiññāya  pañca  dhammā  bhāvetabbā
katame    pañca    asubhasaññā    maraṇasaññā    ādīnavasaññā   āhāre
paṭikkūlasaññā     sabbaloke     anabhiratasaññā     rāgassa     bhikkhave
abhiññāya ime pañca dhammā bhāvetabbāti.
     [268]   Rāgassa   bhikkhave  abhiññāya  pañca  dhammā  bhāvetabbā
katame   pañca   aniccasaññā   anicce   dukkhasaññā  dukkhe  anattasaññā
pahānasaññā      virāgasaññā      rāgassa      bhikkhave     abhiññāya
ime pañca dhammā bhāvetabbāti.
     [269]   Rāgassa   bhikkhave  abhiññāya  pañca  dhammā  bhāvetabbā
katame    pañca    saddhindriyaṃ    viriyindriyaṃ    satindriyaṃ    samādhindriyaṃ
paññindriyaṃ    rāgassa    bhikkhave    abhiññāya    ime   pañca   dhammā
bhāvetabbāti.
@Footnote: 1 Po. Yu. aviruddhako.
     [270]   Rāgassa   bhikkhave  abhiññāya  pañca  dhammā  bhāvetabbā
katame    pañca    saddhābalaṃ    viriyabalaṃ   satibalaṃ   samādhibalaṃ   paññābalaṃ
rāgassa bhikkhave abhiññāya ime pañca dhammā bhāvetabbāti.
     [271]    Rāgassa    bhikkhave    pariññāya   .pe.   parikkhayāya
pahānāya khayāya vayāya virāgāya nirodhāya cāgāya paṭinissaggāya pañca dhammā
bhāvetabbā  .pe.  dosassa  ...  mohassa ... Kodhassa ... Upanāhassa
makkhassa  ...  paḷāsassa  ... Issāya ... Macchariyassa ... Māyāya ...
Sātheyyassa  ...  thambhassa  ... Sārambhassa ... Mānassa ... Atimānassa
...  madassa  ...  pamādassa  ...  abhiññāya .pe. Pariññāya parikkhayāya
pahānāya   khayāya   vayāya   virāgāya  nirodhāya  cāgāya  paṭinissaggāya
ime pañca dhammā bhāvetabbāti.
                  Pañcakanipāto 1- niṭṭhito.
                      -----------
@Footnote: 1 Ma. Yu.                tassuddānaṃ
@     abhiññāya pariññāya parikkhayāya    pahānāya khayāya vayena ca
@     virāganirodhā cāgañca                   paṭinissaggo ime dasāti.
@                    tatridaṃ vagguddānaṃ
@     sekhabalaṃ basañceva                pañcaṅgikañca sumanaṃ
@     muṇḍanīvaraṇaṃ saññañca       yodhājīvañca aṭṭhamaṃ
@     theraṃ kakudhaphāsuñca                andhakavindadvādasaṃ
@     gilānarājatikaṇḍaṃ              saddhammā ghātupāsakaṃ
@     araññabrāhmaṇañceva       kimilakkosakaṃ tathā
@     dīghacārāvāsikañca             duccaritūpasampadanti.
@Footnote:           ******************************
@           *      hanṛ´ā 310 nīṛ´์ m‡mīkhṛ´amūla      *
@           ******************************
                 Suttantapiṭake aṅguttarakāyassa
                       chakkanipāto
                        ------
            namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa.
                      Paṭhamapaṇṇāsako
                   āhuneyyavaggo paṭhamo
     [272]  1 Evamme sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane
anāthapiṇḍikassa   ārāme   .   tatra   kho   bhagavā  bhikkhū  āmantesi
bhikkhavoti   .   bhadanteti   te   bhikkhū  bhagavato  paccassosuṃ  .  bhagavā
etadavoca  chahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  bhikkhu  āhuneyyo  hoti
pāhuneyyo   dakkhiṇeyyo   añjalikaraṇīyo  anuttaraṃ  puññakkhettaṃ  lokassa
katamehi   chahi   idha  bhikkhave  bhikkhu  cakkhunā  rūpaṃ  disvā  neva  sumano
hoti   na   dummano   upekkhako   viharati   sato   sampajāno  sotena
saddaṃ  sutvā  ... Ghānena gandhaṃ ghāyitvā ... Jivhāya rasaṃ sāyitvā ...
Kāyena   phoṭṭhabbaṃ  phusitvā  ...  manasā  dhammaṃ  viññāya  neva  sumano
hoti   na   dummano   upekkhako  viharati  sato  sampajāno  imehi  kho
bhikkhave  chahi  dhammehi  samannāgato  bhikkhu  āhuneyyo  hoti pāhuneyyo
dakkhiṇeyyo    añjalikaraṇīyo    anuttaraṃ   puññakkhettaṃ   lokassāti  .
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
     [273]  2  Chahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  bhikkhu āhuneyyo
hoti  .pe.  anuttaraṃ  puññakkhettaṃ  lokassa  katamehi  chahi  idha  bhikkhave
bhikkhu   anekavihitaṃ   iddhividhaṃ   paccanubhoti  ekopi  hutvā  bahudhā  hoti
bahudhāpi  hutvā  eko  hoti  āvibhāvaṃ   tirobhāvaṃ tirokuḍḍaṃ tiropākāraṃ
tiropabbataṃ    asajjamāno    gacchati   seyyathāpi   ākāse   paṭhaviyāpi
ummujjanimujjaṃ   karoti   seyyathāpi  udake  udakepi  abhijjamāne  gacchati
seyyathāpi   paṭhaviyaṃ   ākāsepi   pallaṅkena   kamati   seyyathāpi  pakkhī
sakuṇo   imepi   candimasuriye   evaṃmahiddhike   evaṃmahānubhāve  pāṇinā
parāmasati 1- parimajjati yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vatteti.
     {273.1}   Dibbāya   sotadhātuyā   visuddhāya  atikkantamānusikāya
ubho  sadde  suṇāti dibbe ca mānuse ca ye dūre santike ca. Parasattānaṃ
parapuggalānaṃ  cetasā  ceto  paricca  pajānāti  sarāgaṃ  vā  cittaṃ sarāgaṃ
cittanti  pajānāti  vītarāgaṃ  vā  cittaṃ ... Sadosaṃ vā cittaṃ ... Vītadosaṃ
vā  cittaṃ  ...  samohaṃ vā cittaṃ ... Vītamohaṃ vā cittaṃ ... Saṅkhittaṃ vā
cittaṃ  ...  vikkhittaṃ  vā  cittaṃ  ...  mahaggataṃ  vā cittaṃ ... Amahaggataṃ
vā  cittaṃ  ...  sauttaraṃ  vā  cittaṃ ... Anuttaraṃ vā cittaṃ ... Samāhitaṃ
vā  cittaṃ  ...  asamāhitaṃ  vā  cittaṃ ... Vimuttaṃ vā cittaṃ ... Avimuttaṃ
vā cittaṃ avimuttaṃ cittanti pajānāti.
     {273.2}    Anekavihitaṃ    pubbenivāsaṃ    anussarati    seyyathīdaṃ
ekaṃpi    jātiṃ    dvepi    jātiyo    tissopi    jātiyo   catassopi
jātiyo    pañcapi    jātiyo    dasapi    jātiyo    vīsampi    jātiyo
@Footnote: 1 Ma. parimasati.
Tiṃsampi   jātiyo   cattāḷīsampi  jātiyo  paññāsampi  jātiyo  jātisatampi
jātisahassampi    jātisatasahassampi    anekepi    saṃvaṭṭakappe   anekepi
vivaṭṭakappe    anekepi    saṃvaṭṭavivaṭṭakappe    amutrāsiṃ    evaṃnāmo
evaṃgotto      evaṃvaṇṇo     evamāhāro     evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī
evamāyupariyanto    so    tato   cuto   amutra   udapādiṃ   tatrapāsiṃ
evaṃnāmo    evaṃgotto    evaṃvaṇṇo   evamāhāro   evaṃsukhadukkhap-
paṭisaṃvedī   evamāyupariyanto   so   tato   cuto   idhūpapannoti   iti
sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati.
     {273.3}    Dibbena    cakkhunā   visuddhena   atikkantamānusakena
satte    passati    cavamāne   upapajjamāne   hīne   paṇīte   suvaṇṇe
dubbaṇṇe   sugate   duggate  yathākammūpage  satte  pajānāti  ime  vata
bhonto   sattā  kāyaduccaritena  samannāgatā  vacīduccaritena  samannāgatā
manoduccaritena    samannāgatā    ariyānaṃ    upavādakā    micchādiṭṭhikā
micchādiṭṭhikammasamādānā  te  kāyassa  bhedā  parammaraṇā  apāyaṃ  duggatiṃ
vinipātaṃ  nirayaṃ  upapannā  ime  vā  pana  bhonto  sattā  kāyasucaritena
samannāgatā    vacīsucaritena    samannāgatā   manosucaritena   samannāgatā
ariyānaṃ  anupavādakā  sammādiṭṭhikā  sammādiṭṭhikammasamādānā  te kāyassa
bhedā  parammaraṇā  sugatiṃ  saggaṃ  lokaṃ  upapannāti  iti  dibbena  cakkhunā
visuddhena   atikkantamānusakena   satte   passati  cavamāne  upapajjamāne
hīne    paṇīte   suvaṇṇe   dubbaṇṇe   sugate   duggate   yathākammūpage
satte    pajānāti   .   āsavānaṃ   khayā   anāsavañcetovimuttiṃ   1-
@Footnote: 1 Ma. Yu. anāsavaṃ ce ....
Paññāvimuttiṃ   diṭṭheva   dhamme   sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā  upasampajja
viharati    imehi   kho   bhikkhave   chahi   dhammehi   samannāgato   bhikkhu
āhuneyyo hoti .pe. Anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti.
     [274]  3  Chahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  bhikkhu āhuneyyo
hoti  .pe.  anuttaraṃ  puññakkhettaṃ  lokassa  katamehi  chahi  saddhindriyena
viriyindriyena  satindriyena  samādhindriyena  paññindriyena  āsavānañca 1-
khayā    anāsavañcetovimuttiṃ    2-    paññāvimuttiṃ    diṭṭheva   dhamme
sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā   upasampajja   viharati   imehi  kho  bhikkhave
chahi   dhammehi   samannāgato   bhikkhu   āhuneyyo   hoti   pāhuneyyo
dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti.
     [275]  4  Chahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  bhikkhu āhuneyyo
hoti   .pe.  anuttaraṃ  puññakkhettaṃ  lokassa  katamehi  chahi  saddhābalena
viriyabalena    satibalena   samādhibalena   paññābalena   āsavānañca   1-
khayā   anāsavañcetovimuttiṃ   2-   paññāvimuttiṃ   diṭṭheva   dhamme  sayaṃ
abhiññā   sacchikatvā   upasampajja   viharati   imehi   kho  bhikkhave  chahi
dhammehi    samannāgato   bhikkhu   āhuneyyo   hoti   .pe.   anuttaraṃ
puññakkhettaṃ lokassāti.
     [276]   5   Chahi  bhikkhave  aṅgehi  samannāgato  rañño  bhadro
assājāniyo 3- rājāraho hoti rājabhoggo rañño aṅgantveva saṅkhaṃ gacchati
@Footnote: 1 Ma. Yu. casaddo natthi .  2 Ma. Yu. anāsavaṃ ce ... .  3 Ma. assājānīyo.
@sabbattha īdisameva.
Katamehi   chahi   idha  bhikkhave  rañño  bhadro  assājāniyo  khamo  hoti
rūpānaṃ    khamo    saddānaṃ    khamo    gandhānaṃ   khamo   rasānaṃ   khamo
phoṭṭhabbānaṃ   vaṇṇasampanno   ca   hoti   imehi   kho   bhikkhave   chahi
aṅgehi   samannāgato   rañño   bhadro  assājāniyo  rājāraho  hoti
rājabhoggo   rañño  aṅgantveva  saṅkhaṃ  gacchati  evameva  kho  bhikkhave
chahi   dhammehi   samannāgato   bhikkhu  āhuneyyo  hoti  .pe.  anuttaraṃ
puññakkhettaṃ    lokassa   katamehi   chahi   idha   bhikkhave   bhikkhu   khamo
hoti   rūpānaṃ   khamo   saddānaṃ   khamo   gandhānaṃ   khamo  rasānaṃ  khamo
phoṭṭhabbānaṃ   khamo   dhammānaṃ   imehi   kho   bhikkhave   chahi   dhammehi
samannāgato   bhikkhu   āhuneyyo   hoti   .pe.  anuttaraṃ  puññakkhettaṃ
lokassāti.
     [277]   6   Chahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  rañño  bhadro
assājāniyo    rājāraho   hoti   rājabhoggo   rañño   aṅgantveva
saṅkhaṃ   gacchati  katamehi  chahi  idha  bhikkhave  rañño  bhadro  assājāniyo
khamo   hoti  rūpānaṃ  khamo  saddānaṃ  khamo  gandhānaṃ  khamo  rasānaṃ  khamo
phoṭṭhabbānaṃ    balasampanno   ca   hoti   imehi   kho   bhikkhave   chahi
aṅgehi   samannāgato   rañño   bhadro  assājāniyo  rājāraho  hoti
rājabhoggo  rañño  aṅgantveva  saṅkhaṃ  gacchati  evameva kho bhikkhave chahi
dhammehi    samannāgato   bhikkhu   āhuneyyo   hoti   .pe.   anuttaraṃ
puññakkhettaṃ   lokassa   katamehi   chahi  idha  bhikkhave  bhikkhu  khamo  hoti
Rūpānaṃ    khamo    saddānaṃ    khamo    gandhānaṃ   khamo   rasānaṃ   khamo
phoṭṭhabbānaṃ   khamo   dhammānaṃ   imehi   kho   bhikkhave   chahi   dhammehi
samannāgato     bhikkhu     āhuneyyo     hoti     .pe.    anuttaraṃ
puññakkhettaṃ lokassāti.
     [278]   7   Chahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  rañño  bhadro
assājāniyo   rājāraho  hoti  rājabhoggo  rañño  aṅgantveva  saṅkhaṃ
gacchati   katamehi  chahi  idha  bhikkhave  rañño  bhadro  assājāniyo  khamo
hoti   rūpānaṃ   khamo   saddānaṃ   khamo   gandhānaṃ   khamo  rasānaṃ  khamo
phoṭṭhabbānaṃ    javasampanno   ca   hoti   imehi   kho   bhikkhave   chahi
aṅgehi  samannāgato  rañño  bhadro  assājāniyo  1-  rājāraho hoti
rājabhoggo   rañño  aṅgantveva  saṅkhaṃ  gacchati  evameva  kho  bhikkhave
chahi   dhammehi   samannāgato   bhikkhu  āhuneyyo  hoti  .pe.  anuttaraṃ
puññakkhettaṃ    lokassa   katamehi   chahi   idha   bhikkhave   bhikkhu   khamo
hoti  rūpānaṃ  .pe.  khamo  dhammānaṃ  imehi  kho  bhikkhave  chahi  dhammehi
samannāgato   bhikkhu   āhuneyyo   hoti   .pe.  anuttaraṃ  puññakkhettaṃ
lokassāti.
     [279]    8    Chayimāni   bhikkhave   anuttariyāni   katamāni   cha
dassanānuttariyaṃ      savanānuttariyaṃ      lābhānuttariyaṃ      sikkhānuttariyaṃ
pāricariyānuttariyaṃ    anussatānuttariyaṃ    imāni    kho    bhikkhave    cha
anuttariyānīti.
     [280]   9   Chayimāni   bhikkhave   anussatiṭṭhānāni   katamāni  cha
buddhānussati    dhammānussati    saṅghānussati    sīlānussati    cāgānussati
devatānussati imāni kho bhikkhave cha anussatiṭṭhānānīti.
     [281]   10   Ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  sakkesu  viharati  kapilavatthusmiṃ
nigrodhārāme  .  atha  kho  mahānāmo  sakko  yena bhagavā tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā    bhagavantaṃ    abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi   ekamantaṃ
nisinno   kho  mahānāmo  sakko  bhagavantaṃ  etadavoca  yo  so  bhante
ariyasāvako   āgataphalo   viññātasāsano  so  katamena  vihārena  bahulaṃ
viharatīti.
     {281.1}  Yo  so mahānāma ariyasāvako āgataphalo viññātasāsano
so  iminā  vihārena  bahulaṃ  viharati  idha  mahānāma  ariyasāvako tathāgataṃ
anussarati   itipi   so  bhagavā  arahaṃ  sammāsambuddho  vijjācaraṇasampanno
sugato   lokavidū  anuttaro  purisadammasārathi  satthā  devamanussānaṃ  buddho
bhagavāti  yasmiṃ  mahānāma  samaye  ariyasāvako  tathāgataṃ  anussarati nevassa
tasmiṃ   samaye  rāgapariyuṭṭhitaṃ  cittaṃ  hoti  na  dosapariyuṭṭhitaṃ  cittaṃ  hoti
na   mohapariyuṭṭhitaṃ   cittaṃ   hoti   ujugatamevassa   tasmiṃ   samaye  cittaṃ
hoti   tathāgataṃ   ārabbha  ujugatacitto  kho  pana  mahānāma  ariyasāvako
labhati    atthavedaṃ    labhati    dhammavedaṃ   labhati   dhammūpasañhitaṃ   pāmujjaṃ
pamuditassa   pīti   jāyati   pītimanassa   kāyo   passambhati   passaddhakāyo
sukhaṃ   vedayati   1-   sukhino   cittaṃ   samādhiyati  ayaṃ  vuccati  mahānāma
ariyasāvako   visamagatāya   pajāya  samappatto  2-  viharati  sabyāpajjhāya
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. vediyati. aparaṃpi evaṃ ñātabbaṃ .  2 Yu. sampanno. aparaṃpi evaṃ
@ñātabbaṃ.
Pajāya    abyāpajjho    viharati    dhammasotaṃ   samāpanno   buddhānussatiṃ
bhāveti.
     {281.2}   Puna   caparaṃ   mahānāma  ariyasāvako  dhammaṃ  anussarati
svākkhāto  bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opanayiko 1-
paccattaṃ   veditabbo   viññūhīti   yasmiṃ   mahānāma   samaye  ariyasāvako
dhammaṃ   anussarati   nevassa   tasmiṃ   samaye   rāgapariyuṭṭhitaṃ  cittaṃ  hoti
na    dosapariyuṭṭhitaṃ    cittaṃ   hoti   na   mohapariyuṭṭhitaṃ   cittaṃ   hoti
ujugatamevassa   tasmiṃ   samaye   cittaṃ  hoti  dhammaṃ  ārabbha  ujugatacitto
kho   pana   mahānāma   ariyasāvako   labhati   atthavedaṃ  labhati  dhammavedaṃ
labhati    dhammūpasañhitaṃ    pāmujjaṃ    pamuditassa   pīti   jāyati   pītimanassa
kāyo   passambhati   passaddhakāyo  sukhaṃ  vedayati  sukhino  cittaṃ  samādhiyati
ayaṃ   vuccati   mahānāma   ariyasāvako   visamagatāya   pajāya  samappatto
viharati    sabyāpajjhāya    pajāya    abyāpajjho    viharati    dhammasotaṃ
samāpanno dhammānussatiṃ bhāveti.
     {281.3}   Puna   caparaṃ   mahānāma  ariyasāvako  saṅghaṃ  anussarati
supaṭipanno   bhagavato   sāvakasaṅgho   ujupaṭipanno   bhagavato  sāvakasaṅgho
ñāyapaṭipanno     bhagavato     sāvakasaṅgho    sāmīcipaṭipanno    bhagavato
sāvakasaṅgho   yadidaṃ   cattāri   purisayugāni   aṭṭha   purisapuggalā   esa
bhagavato     sāvakasaṅgho     āhuneyyo    pāhuneyyo    dakkhiṇeyyo
añjalikaraṇīyo    anuttaraṃ    puññakkhettaṃ   lokassāti   yasmiṃ   mahānāma
samaye  ariyasāvako  saṅghaṃ  anussarati  nevassa  tasmiṃ  samaye rāgapariyuṭṭhitaṃ
cittaṃ   hoti   na   dosapariyuṭṭhitaṃ   cittaṃ  hoti  na  mohapariyuṭṭhitaṃ  cittaṃ
@Footnote: 1 Ma. opaneyyiko.
Hoti  ujugatamevassa  tasmiṃ  samaye  cittaṃ  hoti  saṅghaṃ ārabbha ujugatacitto
kho   pana   mahānāma   ariyasāvako   labhati   atthavedaṃ  labhati  dhammavedaṃ
labhati    dhammūpasañhitaṃ    pāmujjaṃ    pamuditassa   pīti   jāyati   pītimanassa
kāyo    passambhati    passaddhakāyo    sukhaṃ    vedayati   sukhino   cittaṃ
samādhiyati   ayaṃ   vuccati   mahānāma   ariyasāvako   visamagatāya   pajāya
samappatto   viharati   sabyāpajjhāyapajāya   abyāpajjho  viharati  dhammasotaṃ
samāpanno saṅghānussatiṃ bhāveti.
     {281.4}  Puna  caparaṃ mahānāma ariyasāvako attano sīlāni anussarati
akhaṇḍāni   acchiddāni   asabalāni   akammāsāni  bhujissāni  viññūpasaṭṭhāni
aparāmaṭṭhāni   samādhisaṃvattanikāni   yasmiṃ   mahānāma  samaye  ariyasāvako
attano  sīlāni  1-  anussarati  nevassa  tasmiṃ  samaye rāgapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ
hoti   na   dosapariyuṭṭhitaṃ   cittaṃ   hoti  na  mohapariyuṭṭhitaṃ  cittaṃ  hoti
ujugatamevassa  tasmiṃ  samaye  cittaṃ  hoti  sīlaṃ  ārabbha  ujugatacitto  kho
pana   mahānāma   ariyasāvako   labhati   atthavedaṃ  labhati  dhammavedaṃ  labhati
dhammūpasañhitaṃ   *-   pāmujjaṃ   pamuditassa   pīti  jāyati  pītimanassa  kāyo
passambhati  passaddhakāyo  sukhaṃ  vedayati  sukhino  cittaṃ  samādhiyati ayaṃ vuccati
mahānāma    ariyasāvako    visamagatāya    pajāya    samappatto   viharati
sabyāpajjhāya    pajāya    abyāpajjho   viharati   dhammasotaṃ   samāpanno
sīlānussatiṃ bhāveti.
     {281.5}   Puna   caparaṃ   mahānāma   ariyasāvako  attano  cāgaṃ
anussarati  lābhā  vata  me  suladdhaṃ  vata  me  yohaṃ maccheramalapariyuṭṭhitāya
@Footnote: 1 Ma. Yu. sīlaṃ.
@mīkār—kṛ´์ khagœ dhammūsapasañhitaṃ peḌna dhammūpasañhitaṃ
Pajāya   vigatamalamaccherena   cetasā   agāraṃ   ajjhāvasāmi   muttacāgo
payatapāṇi   vossaggarato   yācayogo  dānasaṃvibhāgaratoti  yasmiṃ  mahānāma
samaye  ariyasāvako  cāgaṃ  anussarati  nevassa  tasmiṃ  samaye rāgapariyuṭṭhitaṃ
cittaṃ   hoti   na   dosapariyuṭṭhitaṃ   cittaṃ  hoti  na  mohapariyuṭṭhitaṃ  cittaṃ
hoti  ujugatamevassa  tasmiṃ  samaye  cittaṃ  hoti  cāgaṃ ārabbha ujugatacitto
kho  pana  mahānāma  ariyasāvako  labhati  atthavedaṃ  labhati  dhammavedaṃ  labhati
dhammūpasañhitaṃ    pāmujjaṃ    pamuditassa   pīti   jāyati   pītimanassa   kāyo
passambhati   passaddhakāyo   sukhaṃ   vedayati   sukhino  cittaṃ  samādhiyati  ayaṃ
vuccati   mahānāma   ariyasāvako   visamagatāya  pajāya  samappatto  viharati
sabyāpajjhāya    pajāya    abyāpajjho   viharati   dhammasotaṃ   samāpanno
cāgānussatiṃ bhāveti.
     {281.6}   Puna   caparaṃ   mahānāma   ariyasāvako   devatānussatiṃ
bhāveti   santi   devā  cātummahārājikā  1-  santi  devā  tāvatiṃsā
santi   devā  yāmā  santi  devā  tusitā  santi  devā  nimmānaratino
santi   devā   paranimmitavasavattino   santi   devā  brahmakāyikā  santi
devā   taduttari   yathārūpāya  saddhāya  samannāgatā  tā  devatā  ito
cutā   tatthūpapannā   mayhaṃpi   tathārūpā   saddhā   saṃvijjati   yathārūpena
sīlena   samannāgatā   tā   devatā   ito  cutā  tatthūpapannā  mayhaṃpi
tathārūpaṃ   sīlaṃ   saṃvijjati   yathārūpena  sutena  samannāgatā  tā  devatā
tato   cutā   tatthūpapannā   mayhaṃpi   tathārūpaṃ  sutaṃ  saṃvijjati  yathārūpena
cāgena   samannāgatā   tā   devatā  ito  cutā  tatthūpapannā  mayhaṃpi
@Footnote: 1 Po. Ma. cātumahārājikā.
Tathārūpo   cāgo   saṃvijjati   yathārūpāya   paññāya   samannāgatā   tā
devatā   ito   cutā  tatthūpapannā  mayhaṃpi  tathārūpā  paññā  saṃvijjatīti
yasmiṃ   mahānāma   samaye   ariyasāvako  attano  ca  tāsañca  devatānaṃ
saddhañca    sīlañca    sutañca    cāgañca   paññañca   anussarati   nevassa
tasmiṃ   samaye   rāgapariyuṭṭhitaṃ   cittaṃ   hoti   na   dosapariyuṭṭhitaṃ  cittaṃ
hoti   na   mohapariyuṭṭhitaṃ   cittaṃ   hoti   ujugatamevassa   tasmiṃ  samaye
cittaṃ   hoti   devatā   ārabbha   ujugatacitto   kho   pana   mahānāma
ariyasāvako   labhati   atthavedaṃ   labhati   dhammavedaṃ   labhati   dhammūpasañhitaṃ
pāmujjaṃ    pamuditassa    pīti    jāyati    pītimanassa   kāyo   passambhati
passaddhakāyo   sukhaṃ   vedayati   sukhino   cittaṃ   samādhiyati   ayaṃ  vuccati
mahānāma    ariyasāvako    visamagatāya    pajāya    samappatto   viharati
sabyāpajjhāya    pajāya    abyāpajjho   viharati   dhammasotaṃ   samāpanno
devatānussatiṃ   bhāveti  .  yo  so  mahānāma  ariyasāvako  āgataphalo
viññātasāsano so iminā vihārena bahulaṃ viharatīti.
                   Āhuneyyavaggo paṭhamo.
                        Tassuddānaṃ
       dve āhuneyyā indriya-    balāni tayo ājāniyā
       anuttariyaanussatā 1-        mahānāmena te dasāti.
                    --------------
@Footnote: 1 Ma. ...anussatī.
                   Sārāṇiyādivaggo dutiyo
     [282]  11  Chayime  bhikkhave  dhammā  sārāṇīyā  katame  cha idha
bhikkhave   bhikkhuno   mettaṃ   kāyakammaṃ   paccupaṭṭhitaṃ  hoti  sabrahmacārīsu
āvi  ceva  raho  ca  ayampi  dhammo  sārāṇīyo  .  puna  caparaṃ bhikkhave
bhikkhuno    mettaṃ   vacīkammaṃ   paccupaṭṭhitaṃ   hoti   sabrahmacārīsu   āvi
ceva   raho   ca   ayampi   dhammo  sārāṇīyo  .  puna  caparaṃ  bhikkhave
bhikkhuno   mettaṃ  manokammaṃ  paccupaṭṭhitaṃ  hoti  sabrahmacārīsu  āvi  ceva
raho  ca  ayampi  dhammo  sārāṇīyo  .  puna  caparaṃ bhikkhave bhikkhu ye te
lābhā     dhammikā     dhammaladdhā    antamaso    pattapariyāpannamattampi
tathārūpehi   lābhehi   appaṭivibhattabhogī   hoti  sīlavantehi  sabrahmacārīhi
sādhāraṇabhogī   ayampi   dhammo   sārāṇīyo   .   puna   caparaṃ  bhikkhave
bhikkhu   yāni  tāni  sīlāni  akhaṇḍāni  acchiddāni  asabalāni  akammāsāni
bhujissāni   viññūpasaṭṭhāni   aparāmaṭṭhāni   samādhisaṃvattanikāni   tathārūpehi
sīlehi   sīlasāmaññagato   viharati   sabrahmacārīhi   āvi  ceva  raho  ca
ayampi   dhammo   sārāṇīyo  .  puna  caparaṃ  bhikkhave  bhikkhu  yāyaṃ  diṭṭhi
ariyā  niyyānikā  niyyāti  1-  takkarassa  sammādukkhakkhayāya  tathārūpāya
diṭṭhiyā   diṭṭhisāmaññagato   viharati  sabrahmacārīhi  āvi  ceva  raho  ca
ayampi dhammo sārāṇīyo. Ime kho bhikkhave cha dhammā sārāṇīyāti.
@Footnote: 1 Po. yu niyānikā niyāti.
     [283]  12  Chayime  bhikkhave  dhammā sārāṇīyā piyakaraṇā garukaraṇā
saṅgahāya   avivādāya   sāmaggiyā   ekībhāvāya   saṃvattanti  katame  cha
idha  bhikkhave  bhikkhuno  mettaṃ  kāyakammaṃ  paccupaṭṭhitaṃ  hoti  sabrahmacārīsu
āvi   ceva   raho  ca  ayampi  dhammo  sārāṇīyo  piyakaraṇo  garukaraṇo
saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati.
     {283.1}    Puna   caparaṃ   bhikkhave   bhikkhuno   mettaṃ   vacīkammaṃ
paccupaṭṭhitaṃ    hoti    .pe.    mettaṃ   manokammaṃ   paccupaṭṭhitaṃ   hoti
sabrahmacārīsu   āvi   ceva   raho   ca   ayampi   dhammo   sārāṇīyo
piyakaraṇo   garukaraṇo   saṅgahāya   avivādāya   sāmaggiyā   ekībhāvāya
saṃvattati.
     {283.2}  Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu ye te lābhā dhammikā dhammaladdhā
antamaso   pattapariyāpannamattampi   tathārūpehi   lābhehi  appaṭivibhattabhogī
hoti  sīlavantehi  sabrahmacārīhi  sādhāraṇabhogī  ayampi  dhammo  sārāṇīyo
piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati.
     {283.3}  Puna  caparaṃ  bhikkhave  bhikkhu  yāni  tāni sīlāni akhaṇḍāni
acchiddāni     asabalāni     akammāsāni     bhujissāni    viññūpasaṭṭhāni
aparāmaṭṭhāni    samādhisaṃvattanikāni   tathārūpehi   sīlehi   sīlasāmaññagato
viharati   sabrahmacārīhi  āvi  ceva  raho  ca  ayampi  dhammo  sārāṇīyo
piyakaraṇo   garukaraṇo   saṅgahāya   avivādāya   sāmaggiyā   ekībhāvāya
saṃvattati.
     {283.4}  Puna  caparaṃ  bhikkhave  bhikkhu  yāyaṃ diṭṭhi ariyā niyyānikā
niyyāti     takkarassa     sammādukkhakkhayāya     tathārūpāya     diṭṭhiyā
diṭṭhisāmaññagato       viharati      sabrahmacārīhi      āvi      ceva
Raho   ca   ayampi   dhammo   sārāṇīyo  piyakaraṇo  garukaraṇo  saṅgahāya
avivādāya  sāmaggiyā  ekībhāvāya  saṃvattati  .  ime  kho  bhikkhave  cha
dhammā    sārāṇīyā    piyakaraṇā    garukaraṇā    saṅgahāya   avivādāya
sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattantīti.
     [284]  13  Chayimā  bhikkhave  nissāraṇiyā  dhātuyo  katamā cha idha
bhikkhave  bhikkhu  evaṃ  vadeyya  mettā  hi  kho  me cetovimutti bhāvitā
bahulīkatā   yānīkatā   vatthukatā   anuṭṭhitā   paricitā  susamāraddhā  atha
ca  pana  me  byāpādo  cittaṃ  pariyādāya  tiṭṭhatīti  so  mā hevantissa
vacanīyo  mā  āyasmā  evaṃ  avaca  mā  bhagavantaṃ  abbhācikkhi na hi sādhu
bhagavato  abbhakkhānaṃ  na  hi  bhagavā  evaṃ  vadeyya  aṭṭhānametaṃ  āvuso
anavakāso  yaṃ  mettāya  cetovimuttiyā  bhāvitāya  bahulīkatāya yānīkatāya
vatthukatāya  anuṭṭhitāya  paricitāya  susamāraddhāya  atha  ca panassa byāpādo
cittaṃ  pariyādāya  ṭhassatīti  1-  netaṃ  ṭhānaṃ  vijjati nissaraṇañhetaṃ āvuso
byāpādassa yadidaṃ mettā cetovimutti 2-.
     {284.1}  Idha  pana  bhikkhave  bhikkhu evaṃ vadeyya karuṇā hi kho me
cetovimutti   bhāvitā  bahulīkatā  yānīkatā  vatthukatā  anuṭṭhitā  paricitā
susamāraddhā  atha  ca  pana  me  vihesā  cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatīti so mā
hevantissa  vacanīyo  mā  āyasmā  evaṃ  avaca  mā  bhagavantaṃ abbhācikkhi
na  hi  sādhu  bhagavato  abbhakkhānaṃ  na  hi bhagavā evaṃ vadeyya aṭṭhānametaṃ
@Footnote: 1 Ma. itisaddo natthi .  2 Ma. cetovimuttīti.
Āvuso   anavakāso   yaṃ  karuṇāya  cetovimuttiyā  bhāvitāya  bahulīkatāya
yānīkatāya   vatthukatāya   anuṭṭhitāya   paricitāya   susamāraddhāya  atha  ca
panassa   vihesā   cittaṃ   pariyādāya  ṭhassatīti  1-  netaṃ  ṭhānaṃ  vijjati
nissaraṇañhetaṃ āvuso vihesāya yadidaṃ karuṇā cetovimutti 2-.
     {284.2}  Idha  pana  bhikkhave  bhikkhu evaṃ vadeyya muditā hi kho me
cetovimutti    bhāvitā    bahulīkatā    yānīkatā   vatthukatā   anuṭṭhitā
paricitā  susamāraddhā  atha  ca  pana  me  arati  cittaṃ  pariyādāya tiṭṭhatīti
so  mā  hevantissa  vacanīyo  mā  āyasmā  evaṃ  avaca  mā  bhagavantaṃ
abbhācikkhi   na   hi   sādhu   bhagavato  abbhakkhānaṃ  na  hi  bhagavā  evaṃ
vadeyya   aṭṭhānametaṃ   āvuso  anavakāso  yaṃ  muditāya  cetovimuttiyā
bhāvitāya   bahulīkatāya   yānīkatāya   vatthukatāya   anuṭṭhitāya   paricitāya
susamāraddhāya   atha   ca  panassa  arati  cittaṃ  pariyādāya  ṭhassatīti  netaṃ
ṭhānaṃ    vijjati    nissaraṇañhetaṃ    āvuso    aratiyā   yadidaṃ   muditā
cetovimutti.
     {284.3}  Idha  pana  bhikkhave  bhikkhu  evaṃ  vadeyya  upekkhā  hi
kho  me  cetovimutti  bhāvitā  bahulīkatā  yānīkatā  vatthukatā  anuṭṭhitā
paricitā   susamāraddhā   atha   ca   pana   me  rāgo  cittaṃ  pariyādāya
tiṭṭhatīti  so  mā  hevantissa  vacanīyo  mā  āyasmā  evaṃ  avaca  mā
bhagavantaṃ   abbhācikkhi   na  hi  sādhu  bhagavato  abbhakkhānaṃ  na  hi  bhagavā
evaṃ    vadeyya   aṭṭhānametaṃ   āvuso   anavakāso   yaṃ   upekkhāya
cetovimuttiyā     bhāvitāya     bahulīkatāya    yānīkatāya    vatthukatāya
@Footnote: 1 Ma. itisaddo natthi .  2 Ma. cetovimuttīti.
Anuṭṭhitāya   paricitāya   susamāraddhāya   atha   ca   panassa  rāgo  cittaṃ
pariyādāya   ṭhassatīti   1-   netaṃ  ṭhānaṃ  vijjati  nissaraṇañhetaṃ  āvuso
rāgassa yadidaṃ upekkhā cetovimutti 2-.
     {284.4}  Idha  pana bhikkhave bhikkhu evaṃ vadeyya animittā hi kho me
cetovimutti   bhāvitā  bahulīkatā  yānīkatā  vatthukatā  anuṭṭhitā  paricitā
susamāraddhā  atha  ca  pana  me  nimittānusāri  viññāṇaṃ  hotīti  so  mā
hevantissa  vacanīyo  mā  āyasmā  evaṃ  avaca  mā  bhagavantaṃ abbhācikkhi
na  hi  sādhu  bhagavato  abbhakkhānaṃ  na  hi bhagavā evaṃ vadeyya aṭṭhānametaṃ
āvuso  anavakāso  yaṃ  animittāya  cetovimuttiyā  bhāvitāya  bahulīkatāya
yānīkatāya   vatthukatāya   anuṭṭhitāya   paricitāya   susamāraddhāya  atha  ca
panassa    nimittānusāri    viññāṇaṃ    bhavissatīti   netaṃ   ṭhānaṃ   vijjati
nissaraṇañhetaṃ āvuso sabbanimittānaṃ yadidaṃ animittā cetovimutti 2-.
     {284.5} Idha pana bhikkhave bhikkhu evaṃ vadeyya asmīti kho me vigate 3-
ayamahamasmīti  ca  na  samanupassāmi  atha  ca  pana  me  vicikicchākathaṃkathāsallaṃ
cittaṃ  pariyādāya  tiṭṭhatīti  so  mā  hevantissa  vacanīyo  mā  āyasmā
evaṃ  avaca  mā  bhagavantaṃ  abbhācikkhi  na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ na hi
bhagavā  evaṃ  vadeyya  aṭṭhānametaṃ  āvuso  anavakāso  yaṃ asmīti vigate
ayamahamasmīti  ca  asamanupassato  4-  atha  ca  panassa  vicikicchākathaṃkathāsallaṃ
cittaṃ    pariyādāya    ṭhassatīti    netaṃ   ṭhānaṃ   vijjati   nissaraṇañhetaṃ
āvuso    vicikicchākathaṃkathāsallassa   yadidaṃ   asmīti   mānasamugghāto  .
@Footnote: 1 Ma. itisaddo natthi .  2 Ma. cetovimuttīti .  3 Ma. Yu. vigataṃ ....
@4 Ma. Yu. na samanupassato.
Imā kho bhikkhave cha nissāraṇiyā 1- dhātuyoti.
     [285]  14  Tatra kho āyasmā sārīputto bhikkhū āmantesi āvuso
bhikkhavoti   .   āvusoti   kho   te   bhikkhū   āyasmato  sārīputtassa
paccassosuṃ   .   āyasmā  sārīputto  etadavoca  tathā  tathā  āvuso
bhikkhu   vihāraṃ   kappeti   yathā   yathāssa  vihāraṃ  kappayato  na  bhaddakaṃ
maraṇaṃ  hoti  na  bhaddikā  2-  kālakiriyā  kathañcāvuso  bhikkhu  tathā tathā
vihāraṃ   kappeti   yathā   yathāssa   vihāraṃ  kappayato  na  bhaddakaṃ  maraṇaṃ
hoti   na   bhaddikā   kālakiriyā   idhāvuso   bhikkhu  kammārāmo  hoti
kammarato    kammārāmataṃ    anuyutto    bhassārāmo   hoti   bhassarato
bhassārāmataṃ   anuyutto   niddārāmo   hoti   niddārato   niddārāmataṃ
anuyutto     saṅgaṇikārāmo    hoti    saṅgaṇikārato    saṅgaṇikārāmataṃ
anuyutto   saṃsaggārāmo   hoti   saṃsaggarato   saṃsaggārāmataṃ   anuyutto
papañcārāmo   hoti   papañcarato   papañcārāmataṃ   anuyutto  evaṃ  kho
āvuso   bhikkhu   tathā   tathā   vihāraṃ  kappeti  yathā  yathāssa  vihāraṃ
kappayato   na   bhaddakaṃ   maraṇaṃ   hoti   na   bhaddikā   kālakiriyā  ayaṃ
vuccatāvuso   bhikkhu   sakkāyābhirato   na   pahāsi  3-  sakkāyaṃ  sammā
dukkhassa antakiriyāya.
     {285.1}   Tathā   tathā   āvuso  bhikkhu  vihāraṃ  kappeti  yathā
yathāssa   vihāraṃ   kappayato   bhaddakaṃ   maraṇaṃ  hoti  bhaddikā  kālakiriyā
kathañcāvuso   bhikkhu  tathā  tathā  vihāraṃ  kappeti  yathā  yathāssa  vihāraṃ
kappayato    bhaddakaṃ    maraṇaṃ    hoti   bhaddikā   kālakiriyā   idhāvuso
@Footnote: 1 Ma. nissāraṇīyoti .  2 Po. Ma. bhaddakā. sabbattha īdisameva .  3 Ma. nappajahāsi.
Bhikkhu  na  kammārāmo  hoti  na  kammarato  na  kammārāmataṃ  anuyutto na
bhassārāmo  hoti  na  bhassarato  na  bhassārāmataṃ anuyutto na niddārāmo
hoti  na  niddārato  na  niddārāmataṃ  anuyutto na saṅgaṇikārāmo hoti na
saṅgaṇikārato   na   saṅgaṇikārāmataṃ   anuyutto   na  saṃsaggārāmo  hoti
na   saṃsaggarato   na   saṃsaggārāmataṃ   anuyutto  na  papañcārāmo  hoti
na   papañcarato   na   papañcārāmataṃ   anuyutto   evaṃ   kho   āvuso
bhikkhu   tathā   tathā   vihāraṃ  kappeti  yathā  yathāssa  vihāraṃ  kappayato
bhaddakaṃ   maraṇaṃ   hoti   bhaddikā   kālakiriyā   ayaṃ   vuccatāvuso  bhikkhu
nibbānābhirato pahāsi 1- sakkāyaṃ sammā dukkhassa antakiriyāyāti.
         Yo papañcaṃ anuyutto 2-        papañcābhirato mago
         virādhayi 3- so nibbānaṃ          yogakkhemaṃ anuttaraṃ.
         Yo ca papañcaṃ hitvāna             nippapañcapade rato
         ārādhayi 3- so nibbānaṃ        yogakkhemaṃ anuttaranti.
     [286]  15  Tatra  kho  āyasmā sārīputto bhikkhū āmantesi tathā
tathāvuso   bhikkhu   vihāraṃ   kappeti   yathā   yathāssa  vihāraṃ  kappayato
kālakiriyā   anutappā   hoti   kathañcāvuso   bhikkhu  tathā  tathā  vihāraṃ
kappeti    yathā   yathāssa   vihāraṃ   kappayato   kālakiriyā   anutappā
hoti   idhāvuso   bhikkhu   kammārāmo   hoti   kammarato   kammārāmataṃ
anuyutto  bhassārāmo  hoti  ...  niddārāmo hoti ... Saṅgaṇikārāmo
hoti   ...  saṃsaggārāmo  hoti  ...  papañcārāmo  hoti  papañcarato
@Footnote: 1 Ma. pajahāsi. ito paraṃ eseva nayo .  2 Ma. Yu. papañcamanuyutto .  3 Ma. virādhayī.
Papañcārāmataṃ   anuyutto  evaṃ  kho  āvuso  bhikkhu  tathā  tathā  vihāraṃ
kappeti    yathā   yathāssa   vihāraṃ   kappayato   kālakiriyā   anutappā
hoti   ayaṃ   vuccatāvuso   bhikkhu   sakkāyābhirato   na  pahāsi  sakkāyaṃ
sammā dukkhassa antakiriyāya.
     {286.1}     Tathā     tathā     āvuso     bhikkhu     vihāraṃ
kappeti   yathā  yathāssa  vihāraṃ  kappayato  kālakiriyā  ananutappā  hoti
kathañcāvuso   bhikkhu   tathā   tathā   vihāraṃ   kappeti   yathā   yathāssa
vihāraṃ    kappayato   kālakiriyā   ananutappā   hoti   idhāvuso   bhikkhu
na   kammārāmo   hoti   na   kammarato  na  kammārāmataṃ  anuyutto  na
bhassārāmo  hoti  .pe.  na  niddārāmo  hoti [1]- na saṅgaṇikārāmo
hoti  [1]-  na  saṃsaggārāmo  hoti  .pe.  na  papañcārāmo  hoti na
papañcarato   na   papañcārāmataṃ   anuyutto   evaṃ   kho  āvuso  bhikkhu
tathā  tathā  vihāraṃ  kappeti  yathā  yathāssa  vihāraṃ  kappayato kālakiriyā
ananutappā   hoti   ayaṃ   vuccatāvuso   bhikkhu   nibbānābhirato   pahāsi
sakkāyaṃ sammā dukkhassa antakiriyāyāti.
         Yo papañcaṃ anuyutto           papañcābhirato mago
         virādhayi so nibbānaṃ             yogakkhemaṃ anuttaraṃ.
         Yo ca papañcaṃ hitvāna          nippapañcapade rato
         ārādhayi so nibbānaṃ           yogakkhemaṃ anuttaranti.
     [287]  16  Ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  bhaggesu  viharati suṃsumāragīre 2-
@Footnote: 1 Yu. etthantare .pe. iti atthi .  2 Ma. susumāragire.
Bhesakaḷāvane   migadāye  .  tena  kho  pana  samayena  nakulapitā  gahapati
ābādhiko  hoti  dukkhito  bāḷhagilāno  .  atha kho nakulamātā gahapatānī
nakulapitaraṃ   gahapatī   etadavoca   mā  kho  tvaṃ  gahapati  sāpekkho  1-
kālamakāsi    dukkhā   gahapati   sāpekkhassa   kālakiriyā   garahitā   ca
bhagavatā    sāpekkhassa   kālakiriyā   siyā   kho   pana   te   gahapati
evamassa   nakulamātā  gahapatānī  mamaccayena  na  sakkhissati  2-  dārake
posetuṃ  gharāvāsaṃ  saṇṭharitunti  3-  na  kho  panetaṃ  gahapati evaṃ daṭṭhabbaṃ
kusalāhaṃ   gahapati   kappāsaṃ   kantituṃ   veṇiṃ   olikhituṃ  sakkomahaṃ  gahapati
tavaccayena   dārake   posetuṃ   gharāvāsaṃ   saṇṭharituṃ   tasmā  tiha  tvaṃ
gahapati    mā   sāpekkho   kālamakāsi   dukkhā   gahapati   sāpekkhassa
kālakiriyā   garahitā   ca   bhagavatā  sāpekkhassa  kālakiriyā  siyā  kho
pana   te   gahapati   evamassa   nakulamātā  gahapatānī  mamaccayena  aññaṃ
bhattāraṃ 4- gamissatīti na kho panetaṃ gahapati evaṃ daṭṭhabbaṃ
     {287.1}   tvañceva   kho   gahapati  jānāsi  ahañca  yathā  5-
soḷasavassāni    gahaṭṭhabrahmacariyaṃ   6-   samāciṇṇaṃ   tasmā   tiha   tvaṃ
gahapati    mā   sāpekkho   kālamakāsi   dukkhā   gahapati   sāpekkhassa
kālakiriyā   garahitā   ca   bhagavatā  sāpekkhassa  kālakiriyā  siyā  kho
pana   te   gahapati   evamassa   nakulamātā   gahapatānī   mamaccayena  na
dassanakāmā    bhavissati    bhagavato    na   dassanakāmā   bhikkhusaṅghassāti
na kho panetaṃ gahapati evaṃ daṭṭhabbaṃ
     {287.2}  ahaṃ  hi gahapati [7]- dassanakāmatarā ca bhavissāmi bhagavato
@Footnote: 1 Ma. Yu. sāpe ... .  2 Ma. na nakulamātā .. sakkhissati. Yu. na sakkoti.
@3 Ma. sandharitunti. Yu. santharitunti .  4 Ma. Yu. gharaṃ .  5 Ma. yaṃ no.
@Yu. yathā no .  6 Ma. Yu. gahaṭṭhakaṃ brahmacariyaṃ .  7 Ma. Yu. tavaccayena.
Dassanakāmatarā    ca   bhikkhusaṅghassa   tasmā   tiha   tvaṃ   gahapati   mā
sāpekkho   kālamakāsi  dukkhā  gahapati  sāpekkhassa  kālakiriyā  garahitā
ca  bhagavatā  sāpekkhassa  kālakiriyā  siyā  kho  pana te gahapati evamassa
na    nakulamātā   gahapatānī   mamaccayena   sīlesu   1-   paripūrakārinīti
na kho panetaṃ gahapati evaṃ daṭṭhabbaṃ
     {287.3}   yāvatā   kho   gahapati  tassa  bhagavato  sāvikā  gihī
odātavasanā    sīlesu    paripūrakāriniyo   ahantāsaṃ   aññatarā   yassa
kho  panassa  kaṅkhā  vā  vimati  vā  ayaṃ  so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho
bhaggesu   viharati  suṃsumāragīre  2-  bhesakaḷāvane  migadāye  taṃ  bhagavantaṃ
upasaṅkamitvā   pucchatu   tasmā   tiha   tvaṃ   gahapati   mā   sāpekkho
kālamakāsi    dukkhā   gahapati   sāpekkhassa   kālakiriyā   garahitā   ca
bhagavatā  sāpekkhassa  kālakiriyā  siyā  kho  pana  te  gahapati  evamassa
na   nakulamātā   gahapatānī   lābhinī   ajjhattañcetosamathassāti   na  kho
panetaṃ gahapati evaṃ daṭṭhabbaṃ
     {287.4}   yāvatā   kho   gahapati  tassa  bhagavato  sāvikā  gihī
odātavasanā       lābhiniyo      ajjhattañcetosamathassa      ahantāsaṃ
aññatarā   yassa  kho  panassa  kaṅkhā  vā  vimati  vā  ayaṃ  so  bhagavā
arahaṃ    sammāsambuddho   bhaggesu   viharati   suṃsumāragīre   bhesakaḷāvane
migadāye    taṃ    bhagavantaṃ    upasaṅkamitvā    pucchatu    tasmā    tiha
tvaṃ     gahapati    mā    sāpekkho    kālamakāsi    dukkhā    gahapati
sāpekkhassa     kālakiriyā    garahitā    ca    bhagavatā    sāpekkhassa
kālakiriyā    siyā    kho    pana    te    gahapati    evamassa    na
@Footnote: 1 Yu. nakulamātā .. na sīlesu ... .  2 Ma. susumāratire. Yu. suṃsumāratire.
Nakulamātā      gahapatānī     imasmiṃ     dhammavinaye     ogādhappattā
patigādhappattā      assāsappattā      tiṇṇavicikicchā      vigatakathaṃkathā
vesārajjappattā      aparappaccayā     satthu     sāsane     viharatīti
na kho panetaṃ gahapati evaṃ daṭṭhabbaṃ
     {287.5} yāvatā kho gahapati tassa bhagavato sāvikā gihī odātavasanā
imasmiṃ    dhammavinaye    ogādhappattā   patigādhappattā   assāsappattā
tiṇṇavicikicchā      vigatakathaṃkathā      vesārajjappattā     aparappaccayā
satthu   sāsane  viharantiyo  1-  ahantāsaṃ  aññatarā  yassa  kho  panassa
kaṅkhā  vā  vimati  vā  ayaṃ  so  bhagavā  arahaṃ  sammāsambuddho  bhaggesu
viharati   suṃsumāragīre  bhesakaḷāvane  migadāye  taṃ  bhagavantaṃ  upasaṅkamitvā
pucchatu   tasmā   tiha   tvaṃ  gahapati  mā  sāpekkho  kālamakāsi  dukkhā
gahapati   sāpekkhassa   kālakiriyā   garahitā   ca   bhagavatā  sāpekkhassa
kālakiriyāti.
     {287.6}   Atha   kho   nakulapituno   gahapatissa  nakulamātāya  2-
gahapatāniyā   iminā  ovādena  ovadiyamānassa  so  ābādho  ṭhānaso
paṭippassambhi   vuṭṭhahi   ca   nakulapitā   gahapati   tamhā  ābādhā  tathā
pahīno   ca  pana  nakulapituno  gahapatissa  so  ābādho  ahosi  atha  kho
nakulapitā   gahapati   gilānā   vuṭṭhitova   3-   aciravuṭṭhito   gelaññā
daṇḍamolubbha    yena    bhagavā    tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ
abhivādetvā   ekamantaṃ  nisīdi  ekamantaṃ  nisinnaṃ  kho  nakulapitaraṃ  gahapatiṃ
bhagavā   etadavoca  lābhā  te  gahapati  suladdhaṃ  te  gahapati  yassa  te
@Footnote: 1 Po. Ma. viharanti .  2 Ma. Yu. nakulamātarā .  3 Ma. Yu. vasaddo natthi.
Nakulamātā   gahapatānī   anukampikā   atthakāmā   ovādikā  anusāsikā
yāvatā    kho   gahapati   mama   sāvikā   gihī   odātavasanā   sīlesu
paripūrakāriniyo    nakulamātā    gahapatānī    tāsaṃ   aññatarā   yāvatā
kho     gahapati    mama    sāvikā    gihī    odātavasanā    lābhiniyo
ajjhattañcetosamathassa     nakulamātā     gahapatānī    tāsaṃ    aññatarā
yāvatā    kho   gahapati   mama   sāvikā   gihī   odātavasanā   imasmiṃ
dhammavinaye      ogādhappattā      patigādhappattā      assāsappattā
tiṇṇavicikicchā      vigatakathaṃkathā      vesārajjappattā     aparappaccayā
satthu    sāsane    viharantiyo    1-    nakulamātā   gahapatānī   tāsaṃ
aññatarā   lābhā   te   gahapati   suladdhaṃ   te   gahapati   yassa   te
nakulamātā      gahapatānī     anukampikā     atthakāmā     ovādikā
anusāsikāti.
     [288]   17   Ekaṃ   samayaṃ  bhagavā  sāvatthiyaṃ  viharati  jetavane
anāthapiṇḍikassa     ārāme    .    atha   kho   bhagavā   sāyaṇhasamayaṃ
paṭisallānā       vuṭṭhito       yenupaṭṭhānasālā        tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā    paññatte    āsane    nisīdi    .   āyasmāpi   kho
sārīputto    sāyaṇhasamayaṃ    paṭisallānā    vuṭṭhito   yenupaṭṭhānasālā
tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ  abhivādetvā  ekamantaṃ  nisīdi .
Āyasmāpi    kho    mahāmoggallāno   āyasmāpi   kho   mahākassapo
āyasmāpi   kho  mahākaccāno  2-  āyasmāpi  kho  mahākoṭṭhiko  3-
āyasmāpi     kho     mahācundo    āyasmāpi    kho    mahākappino
āyasmāpi    kho   anuruddho   āyasmāpi   kho   revato   āyasmāpi
@Footnote: 1 Ma. viharanti .  2 Po. Ma. kaccāyano .  3 Yu. mahākoṭṭhito.
Kho   ānando   sāyaṇhasamayaṃ   paṭisallānā   vuṭṭhito  yenupaṭṭhānasālā
tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ  abhivādetvā  ekamantaṃ  nisīdi .
Atha   kho  bhagavā  bahudeva  rattiṃ  nisajjāya  vītināmetvā  uṭṭhāyāsanā
vihāraṃ   pāvisi   .   tepi   kho  āyasmanto  acirapakkantassa  bhagavato
uṭṭhāyāsanā yathāvihāraṃ agamaṃsu.
     {288.1}  Ye  pana  tattha  bhikkhū navā acirapabbajitā adhunāgatā imaṃ
dhammavinayaṃ  te  yāva  suriyassuggamanā  1-  kākacchamānā  supiṃsu. Addasā
kho  bhagavā  dibbena  cakkhunā  visuddhena atikkantamānusakena te bhikkhū yāva
suriyassuggamanā   1-   kākacchamāne   supante  disvā  yenupaṭṭhānasālā
tenupasaṅkami  upasaṅkamitvā  paññatte  āsane  nisīdi  nisajja  kho  bhagavā
bhikkhū āmantesi
     {288.2}  kahaṃ  nu  kho  bhikkhave  sārīputto kahaṃ moggallāno 2-
kahaṃ    mahākassapo    kahaṃ    mahākaccāno   kahaṃ   mahākoṭṭhiko   kahaṃ
mahācundo   kahaṃ   mahākappino   kahaṃ   anuruddho   kahaṃ   revato   kahaṃ
ānando   kahaṃ   nu   kho  te  bhikkhave  therā  sāvakā  gatāti  tepi
kho    bhante    āyasmanto   acirapakkantassa   bhagavato   uṭṭhāyāsanā
yathāvihāraṃ   agamaṃsūti   tena   no   3-  tumhe  bhikkhave  therā  bhikkhū
navā    4-    yāva   suriyassuggamanā   kākacchamānā   supatha   taṃ   kiṃ
maññatha   bhikkhave   apinu  tumhehi  diṭṭhaṃ  vā  sutaṃ  vā  rājā  khattiyo
muddhāvasitto   5-   yāvadatthaṃ   seyyasukhaṃ   passasukhaṃ  middhasukhaṃ  anuyutto
viharanto    yāvajīvaṃ    rajjaṃ    kārento    janapadassa    vā   piyo
manāpoti  no  hetaṃ  bhante  sādhu  bhikkhave  mayāpi  kho  etaṃ  bhikkhave
@Footnote: 1 Ma. sūriyuggamanā .  2 Ma. Yu. mahāmoggallāno .  3 Po. ke nukho. Ma. kena no.
@4 Po. navāti. Ma. nāgatāti .  5 Ma. muddhābhisitto.
Neva   diṭṭhaṃ   na   sutaṃ   rājā  khattiyo  muddhāvasitto  1-  yāvadatthaṃ
seyyasukhaṃ    passasukhaṃ   middhasukhaṃ   anuyutto   viharanto   yāvajīvaṃ   rajjaṃ
kārento janapadassa vā piyo manāpoti
     {288.3}  taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  apinu tumhehi diṭṭhaṃ vā sutaṃ vā
raṭṭhiko   pettaniko   2-  senāpatiko  3-  gāmagāmaṇiko  pūgagāmaṇiko
yāvadatthaṃ   seyyasukhaṃ   passasukhaṃ   middhasukhaṃ   anuyutto  viharanto  yāvajīvaṃ
pūgagāmaṇikattaṃ  kārento  pūgassa  vā  piyo  manāpoti  no  hetaṃ bhante
sādhu  bhikkhave  mayāpi  kho  etaṃ  bhikkhuve  bhikkhave  neva  diṭṭhaṃ  na sutaṃ
pūgagāmaṇiko   yāvadatthaṃ  seyyasukhaṃ  passasukhaṃ  middhasukhaṃ  anuyutto  viharanto
yāvajīvaṃ pūgagāmaṇikattaṃ [4]- kārento pūgassa vā piyo manāpoti
     {288.4}  taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  apinu tumhehi diṭṭhaṃ vā sutaṃ vā
samaṇo   vā   brāhmaṇo   vā   yāvadatthaṃ  seyyasukhaṃ  passasukhaṃ  middhasukhaṃ
anuyutto    indriyesu    aguttadvāro   bhojane   amattaññū   jāgariyaṃ
ananuyutto  avipasasako  kusalānaṃ  dhammānaṃ  pubbarattāpararattaṃ  bodhipakkhiyānaṃ
dhammānaṃ  bhāvanānuyogaṃ  ananuyutto  āsavānaṃ  khayā  anāsavaṃ  cetovimuttiṃ
paññāvimuttiṃ   diṭṭheva   dhamme   sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā  upasampajja
viharantoti   no   hetaṃ   bhante   sādhu   bhikkhave   mayāpi  kho  etaṃ
bhikkhave   neva   diṭṭhaṃ  na  sutaṃ  samaṇo  vā  brāhmaṇo  vā  yāvadatthaṃ
seyyasukhaṃ    passasukhaṃ    middhasukhaṃ   anuyutto   indriyesu   aguttadvāro
bhojane     amattaññū     jāgariyaṃ    ananuyutto   avipassako   kusalānaṃ
dhammānaṃ    pubbarattāpararattaṃ    bodhipakkhiyānaṃ    dhammānaṃ   bhāvanānuyogaṃ
@Footnote: 1 Ma. muddhābhisitto .  2 Po. vettaniko .  3 Po. Yu. senāya senāpatiko
@gāmagāmiko .  4 Ma. etthantare vāti dissati.
Ananuyutto    āsavānaṃ    khayā    anāsavaṃ   cetovimuttiṃ   paññāvimuttiṃ
diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantoti
     {288.5}   tasmā   tiha   bhikkhave   evaṃ  sikkhitabbaṃ  indriyesu
guttadvārā    bhavissāma    bhojane    mattaññuno   jāgariyaṃ   anuyuttā
vipassakā     kusalānaṃ     dhammānaṃ    pubbarattāpararattaṃ    bodhipakkhiyānaṃ
dhammānaṃ   bhāvanānuyogamanuyuttā   viharissāmāti   evañhi   vo  bhikkhave
sikkhitabbanti.
     [289]  18  Ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  kosalesu  cārikaṃ  carati  mahatā
bhikkhusaṅghena  saddhiṃ  .  addasā  kho  bhagavā  addhānamaggaṃ  paṭipanno  1-
aññatarasmiṃ   padese  macchikaṃ  macchabandhaṃ  macche  vadhitvā  2-  vikkiṇamānaṃ
disvā  maggā  okkamma  aññatarasmiṃ  rukkhamūle  paññatte  āsane  nisīdi
nisajja   kho   bhagavā   bhikkhū   āmantesi  passatha  no  tumhe  bhikkhave
asuṃ 3- macchikaṃ macchabandhaṃ macche vadhitvā vikkiṇamānanti evaṃ bhante
     {289.1}  taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  apinu tumhehi diṭṭhaṃ vā sutaṃ vā
macchiko  macchabandho  macche  vadhitvā  vadhitvā  vikkiṇamāno  tena kammena
tena  ājīvena  hatthiyāyī  vā  assayāyī  vā  rathayāyī vā yānayāyī vā
bhogabhogī  vā  mahantaṃ  vā  bhogakkhandhaṃ  ajjhāvasantoti  no  hetaṃ bhante
sādhu  bhikkhave  mayāpi  kho  etaṃ  bhikkhave  neva  diṭṭhaṃ  na  sutaṃ macchiko
macchabandho   macche  vadhitvā  vadhitvā  vikkiṇamāno  tena  kammena  tena
ājīvena  hatthiyāyī  vā  assayāyī vā rathayāyī vā yānayāyī vā bhogabhogī
@Footnote: 1 Ma. addhānamaggap .... Yu. addhānamaggapaṭi- .  2 Ma. Yu. āmeṇḍitaṃ.
@3 Po. Ma. Yu. amuṃ.
Vā   mahantaṃ   vā  bhogakkhandhaṃ  ajjhāvasantoti  taṃ  kissa  hetu  te  hi
so  bhikkhave  macche  vajjhe  vadhāyānīte  1-  pāpakena  manasānupekkhati
tasmā  so  neva  hatthiyāyī  hoti  na  assayāyī  na rathayāyī na yānayāyī
na bhogabhogī na mahantaṃ bhogakkhandhaṃ ajjhāvasati
     {289.2}  taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  apinu  tumhehi  diṭṭhaṃ  vā sutaṃ
vā   goghātako   gāvo  vadhitvā  vadhitvā  vikkiṇamāno  tena  kammena
tena  ājīvena  hatthiyāyī  vā  assayāyī  vā  rathayāyī vā yānayāyī vā
bhogabhogī  vā  mahantaṃ  vā  bhogakkhandhaṃ  ajjhāvasantoti  no  hetaṃ bhante
sādhu  bhikkhave  mayāpi  kho  etaṃ  bhikkhave  neva  diṭṭhaṃ na sutaṃ goghātako
gāvo   vadhitvā   vadhitvā  vikkiṇamāno  tena  kammena  tena  ājīvena
hatthiyāyī  vā  assayāyī  vā  rathayāyī  vā  yānayāyī  vā bhogabhogī vā
mahantaṃ   vā   bhogakkhandhaṃ   ajjhāvasantoti   taṃ   kissa   hetu  te  hi
so  bhikkhave  gāvo  vajjhe  vadhāyānīte  1-  pāpakena  manasānupekkhati
tasmā  so  neva  hatthiyāyī  hoti  na  assayāyī  na rathayāyī na yānayāyī
na bhogabhogī na mahantaṃ bhogakkhandhaṃ ajjhāvasati
     {289.3}   taṃ   kiṃ   maññatha  bhikkhave  apinu  tumhehi  diṭṭhaṃ  vā
sutaṃ     vā     orabbhiko    .pe.    sokariko    2-    sākuṇiko
māgaviko    mige    3-    vadhitvā    vadhitvā    vikkiṇamāno   tena
kammena   tena   ājīvena  hatthiyāyī  vā  assayāyī  vā  rathayāyī  vā
@Footnote: 1 Po. vadhāyānite. Ma. Yu. vadhāyupanīte. ito paraṃ īdisameva .  2 Ma. Yu. sūkariko.
@3 Ma. mage. ito paraṃ īdisameva.
Yānayāyī   vā   bhogabhogī  vā  mahantaṃ  vā  bhogakkhandhaṃ  ajjhāvasantoti
no   hetaṃ   bhante   sādhu  bhikkhave  mayāpi  kho  etaṃ  bhikkhave  neva
diṭṭhaṃ   na   sutaṃ   māgaviko  mige  vadhitvā  vadhitvā  vikkiṇamāno  tena
kammena   tena   ājīvena  hatthiyāyī  vā  assayāyī  vā  rathayāyī  vā
yānayāyī   vā   bhogabhogī  vā  mahantaṃ  vā  bhogakkhandhaṃ  ajjhāvasantoti
taṃ  kissa  hetu  te  hi  so  bhikkhave  mige vajjhe vadhāyānīte pāpakena
manasānupekkhati   tasmā   so   neva   hatthiyāyī   hoti   na  assayāyī
na   rathayāyī   na   yānayāyī   na   bhogabhogī   na   mahantaṃ  bhogakkhandhaṃ
ajjhāvasati   te   hi   so   bhikkhave   tiracchānagate   pāṇe   vajjhe
vadhāyānīte   pāpakena   manasānupekkhati   tasmā   so  neva  hatthiyāyī
hoti   1-   na  assayāyī  na  rathayāyī  na  yānayāyī  na  bhogabhogī  na
mahantaṃ   bhogakkhandhaṃ   ajjhāvasati   2-   ko  pana  vādo  yaṃ  manussabhūtaṃ
vajjhaṃ   vadhāyānītaṃ  pāpakena  manasānupekkhati  taṃ  hi  tassa  3-  bhikkhave
hoti   dīgharattaṃ   ahitāya  dukkhāya  kāyassa  bhedā  paraṃ  maraṇā  apāyaṃ
duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjatīti.
     [290] 19 Ekaṃ samayaṃ bhagavā nādike 4- viharati giñjakāvasathe 5-.
Tatra  kho  bhagavā  bhikkhū  āmantesi  bhikkhavoti  .  bhadanteti  te  bhikkhū
bhagavato   paccassosuṃ  .  bhagavā  etadavoca  maraṇassati  bhikkhave  bhāvitā
bahulīkatā   mahapphalā   hoti   mahānisaṃsā   amatogadhā   amatapariyosānā
bhāvetha   no  tumhe  bhikkhave  maraṇassatinti  .  evaṃ  vutte  aññataro
@Footnote: 1 Ma. Yu. manasānupekkhamāno neva hatthiyāyī bhavissati .  2 Ma. Yu. ajjhāvasissati.
@3 Yu. taṃ hissa .  4 Ma. nātike .  5 Po. gijjhakā ....
Bhikkhu  bhagavantaṃ  etadavoca  ahaṃpi  1-  kho  bhante  bhāvemi  maraṇassatinti
yathākathaṃ   pana   tvaṃ   bhikkhu   bhāvesi   maraṇassatinti  idha  mayhaṃ  bhante
evaṃ    hoti   aho   vatāhaṃ   rattindivaṃ   jīveyyaṃ   bhagavato   sāsanaṃ
manasi   kareyyaṃ   bahu   vata  me  kataṃ  assāti  evaṃ  kho  ahaṃ  bhante
bhāvemi maraṇassatinti.
     {290.1}  Aññataropi  kho bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca ahaṃpi kho bhante
bhāvemi  maraṇassatinti  yathākathaṃ  pana  tvaṃ  bhikkhu  bhāvesi  maraṇassatinti idha
mayhaṃ  bhante  evaṃ  hoti  aho  vatāhaṃ divasaṃ jīveyyaṃ bhagavato sāsanaṃ manasi
kareyyaṃ bahu vata me kataṃ assāti evaṃ kho ahaṃ bhante bhāvemi maraṇassatinti.
Aññataropi   kho  bhikkhu  bhagavantaṃ  etadavoca  ahaṃpi  kho  bhante  bhāvemi
maraṇassatinti   yathākathaṃ   pana   tvaṃ   bhikkhu   bhāvesi   maraṇassatinti  idha
mayhaṃ   bhante   evaṃ   hoti   aho  vatāhaṃ  tadantaraṃ  jīveyyaṃ  yadantaraṃ
ekaṃ   piṇḍapātaṃ   2-   bhuñjāmi   bhagavato  sāsanaṃ  manasi  kareyyaṃ  bahu
vata me kataṃ assāti evaṃ kho ahaṃ bhante bhāvemi maraṇassatinti.
     {290.2}  Aññataropi  kho  bhikkhu  bhagavantaṃ  etadavoca  ahaṃpi  kho
bhante  bhāvemi  maraṇassatinti  yathākathaṃ  pana  tvaṃ bhikkhu bhāvesi maraṇassatinti
idha  mayhaṃ  bhante  evaṃ  hoti  aho  vatāhaṃ  tadantaraṃ  jīveyyaṃ  yadantaraṃ
cattāro   [3]-   ālope  saṅkhāditvā  ajjhoharāmi  bhagavato  sāsanaṃ
manasi   kareyyaṃ   bahu  vata  me  kataṃ  assāti  evaṃpi  kho  ahaṃ  bhante
bhāvemi   maraṇassatinti   .   aññataropi  kho  bhikkhu  bhagavantaṃ  etadavoca
@Footnote: 1 Ma. Yu. pisaddo natthi .  2 Ma. ekapiṇḍapātaṃ .  3 Ma. Yu. etthantare
@pañcāti dissati.
Ahaṃpi   kho   bhante   bhāvemi   maraṇassatinti   yathākathaṃ  pana  tvaṃ  bhikkhu
bhāvesi   maraṇassatinti   idha   mayhaṃ   bhante  evaṃ  hoti  aho  vatāhaṃ
tadantaraṃ   jīveyyaṃ   yadantaraṃ   ekaṃ   ālopaṃ  saṅkhāditvā  ajjhoharāmi
bhagavato  sāsanaṃ  manasi  kareyyaṃ  bahu  vata  me  kataṃ  assāti  evaṃpi 1-
kho   ahaṃ   bhante   bhāvemi   maraṇassatinti   .  aññataropi  kho  bhikkhu
bhagavantaṃ   etadavoca   ahaṃpi  kho  bhante  bhāvemi  maraṇassatinti  yathākathaṃ
pana   tvaṃ   bhikkhu   bhāvesi   maraṇassatinti   idha   mayhaṃ   bhante  evaṃ
hoti   aho   vatāhaṃ   tadantaraṃ   jīveyyaṃ   yadantaraṃ   assasitvā   vā
passasāmi   passasitvā   vā   assasāmi  bhagavato  sāsanaṃ  manasi  kareyyaṃ
bahu vata me kataṃ assāti evaṃ kho ahaṃ bhante bhāvemi maraṇassatinti.
     {290.3}  Evaṃ  vutte  bhagavā [2]- bhikkhū etadavoca yocāyaṃ 3-
bhikkhave  bhikkhu  evaṃ  maraṇassatiṃ  bhāveti  aho  vatāhaṃ  rattindivaṃ jīveyyaṃ
bhagavato   sāsanaṃ   manasi  kareyyaṃ  bahu  vata  me  kataṃ  assāti  yocāyaṃ
bhikkhave   bhikkhu   evaṃ  maraṇassatiṃ  bhāveti  aho  vatāhaṃ  divasaṃ  jīveyyaṃ
bhagavato   sāsanaṃ   manasi  kareyyaṃ  bahu  vata  me  kataṃ  assāti  yocāyaṃ
bhikkhave   bhikkhu   evaṃ   maraṇassatiṃ   bhāveti   aho   vatāhaṃ   tadantaraṃ
jīveyyaṃ   yadantaraṃ   ekaṃ   piṇḍapātaṃ   bhuñjāmi   bhagavato  sāsanaṃ  manasi
kareyyaṃ   bahu   vata   me  kataṃ  assāti  yocāyaṃ  bhikkhave  bhikkhu  evaṃ
maraṇassatiṃ   bhāveti   aho  vatāhaṃ  tadantaraṃ  jīveyyaṃ  yadantaraṃ  cattāro
pañca   ālope   saṅkhāditvā   ajjhoharāmi   bhagavato   sāsanaṃ   manasi
@Footnote: 1 Ma. Yu. pisaddo natthi .  2 Ma. Yu. etthantare teti dissati .  3 Yu. yvāyaṃ.
Kareyyaṃ   bahu   vata   me  kataṃ  assāti  ime  vuccanti  bhikkhave  bhikkhū
pamattā viharanti dandhaṃ maraṇassatiṃ bhāventi āsavānaṃ khayāya.
     {290.4}  Yocāyaṃ  1-  bhikkhave bhikkhu evaṃ maraṇassatiṃ bhāveti aho
vatāhaṃ  tadantaraṃ  jīveyyaṃ  yadantaraṃ  ekaṃ  ālopaṃ saṅkhāditvā ajjhoharāmi
bhagavato   sāsanaṃ   manasi  kareyyaṃ  bahu  vata  me  kataṃ  assāti  yocāyaṃ
bhikkhave  bhikkhu  evaṃ  maraṇassatiṃ  bhāveti  aho  vatāhaṃ  tadantaraṃ  jīveyyaṃ
yadantaraṃ   assasitvā  vā  passasāmi  passasitvā  vā  assasāmi  bhagavato
sāsanaṃ  manasi  kareyyaṃ  bahu  vata  me  kataṃ  assāti ime vuccanti bhikkhave
bhikkhū    appamattā   viharanti   tikkhaṃ   maraṇassatiṃ   bhāventi   āsavānaṃ
khayāya    .    tasmā   tiha   bhikkhave   evaṃ   sikkhitabbaṃ   appamattā
viharissāma   tikkhaṃ   maraṇassatiṃ   bhāvessāma   āsavānaṃ  khayāyāti  evaṃ
hi vo bhikkhave sikkhitabbanti.
     [291]  20  Ekaṃ  samayaṃ bhagavā nādike 2- viharati giñjakāvasathe.
Tatra  kho  bhagavā  bhikkhū  āmantesi  maraṇassati  bhikkhave bhāvitā bahulīkatā
mahapphalā   hoti   mahānisaṃsā  amatogadhā  amatapariyosānā  kathaṃ  bhāvitā
ca   bhikkhave   maraṇassati   kathaṃ   bahulīkatā   mahapphalā  hoti  mahānisaṃsā
amatogadhā   amatapariyosānā   idha   bhikkhave   bhikkhu   divase  nikkhante
rattiyā   paṭihitāya   3-   iti  paṭisañcikkhati  bahukā  kho  me  paccayā
maraṇassa   ahi   vā   maṃ   ḍaṃseyya   vicchiko  vā  maṃ  ḍaṃseyya  satapadī
vā   maṃ  ḍaṃseyya  tena  me  assa  kālakiriyā  so  mamassa  antarāyo
@Footnote: 1 Ma. Yu. yo ca khvāyaṃ .  2 Ma. nātike .  3 Ma. patigatāya.
Upakkhalitvā   vā  papateyyaṃ  bhattaṃ  vā  me  bhuttaṃ  byāpajjeyya  pittaṃ
vā  me  kuppeyya  semhaṃ  vā  me  kuppeyya  satthakā  vā me vātā
kuppeyyuṃ   tena   me   assa   kālakiriyā   so   mamassa  antarāyoti
tena   bhikkhave   bhikkhunā   iti   paṭisañcikkhitabbaṃ   atthi   nu  kho  me
pāpakā   akusalā   dhammā   appahīnā   ye   me   assu  rattiṃ  kālaṃ
karontassa antarāyāyāti
     {291.1}   sace  bhikkhave  bhikkhu  paccavekkhamāno  evaṃ  jānāti
atthi   me   pāpakā  akusalā  dhammā  appahīnā  ye  me  assu  rattiṃ
kālaṃ   karontassa   antarāyāyāti  tena  bhikkhave  bhikkhunā  tesaṃ  yeva
pāpakānaṃ    akusalānaṃ    dhammānaṃ    pahānāya   adhimatto   chando   ca
vāyāmo   ca   ussāho   ca   ussoḷhī   ca  appaṭivānī  ca  sati  ca
sampajaññañca    karaṇīyaṃ    seyyathāpi    bhikkhave    ādittacelo    vā
ādittasīso   vā   tasseva   celassa   vā   sīsassa  vā  nibbāpanāya
adhimattaṃ      chandañca      vāyāmañca      ussāhañca     ussoḷhiñca
appaṭivāniñca     satiñca    sampajaññañca    kareyya    evameva    kho
bhikkhave   tena   bhikkhunā   tesaṃ   yeva   pāpakānaṃ  akusalānaṃ  dhammānaṃ
pahānāya   adhimatto   chando  ca  vāyāmo  ca  ussāho  ca  ussoḷhī
ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṃ
     {291.2}   sace   pana   bhikkhave   bhikkhu  paccavekkhamāno  evaṃ
jānāti  natthi  me  pāpakā  akusalā  dhammā  appahīnā  ye  me  assu
rattiṃ  kālaṃ  karontassa  antarāyāyāti  tena  bhikkhave  bhikkhunā  teneva
pītipāmojjena 1- vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.
@Footnote: 1 Po. Yu. pītipāmujjena. ito paraṃ evaṃ ñātabbaṃ.
     {291.3}   Idha  pana  bhikkhave  bhikkhu  rattiyā  nikkhantāya  divase
paṭihite  iti  paṭisañcikkhati  bahukā  kho  me  paccayā  maraṇassa  ahi  vā
maṃ   ḍaṃseyya  vicchiko  vā  maṃ  ḍaṃseyya  satapadī  vā  maṃ  ḍaṃseyya  tena
me   assa   kālakiriyā   so   mamassa   antarāyo   upakkhalitvā  vā
papateyyaṃ   bhattaṃ   vā   me   bhuttaṃ   byāpajjeyya   pittaṃ   vā  me
kuppeyya  semhaṃ  vā  me  kuppeyya  satthakā  vā  me vātā kuppeyyuṃ
tena   me   assa  kālakiriyā  so  mamassa  antarāyoti  tena  bhikkhave
bhikkhunā   iti   paṭisañcikkhitabbaṃ   atthi   nu  kho  me  pāpakā  akusalā
dhammā appahīnā ye me assu divā kālaṃ karontassa antarāyāyāti
     {291.4}  sace  pana  bhikkhave  bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti
atthi  me  pāpakā  akusalā  dhammā  appahīnā  ye  me assu divā kālaṃ
karontassa  antarāyāyāti  tena  bhikkhave  bhikkhunā  tesaṃ  yeva pāpakānaṃ
akusalānaṃ  dhammānaṃ  pahānāya  adhimatto  chando  ca  vāyāmo ca ussāho
ca   ussoḷhī   ca   appaṭivānī   ca   sati   ca   sampajaññañca   karaṇīyaṃ
seyyathāpi  bhikkhave  ādittacelo  vā  ādittasīso  vā tasseva celassa
vā   sīsassa  vā  nibbāpanāya  adhimattaṃ  chandañca  vāyāmañca  ussāhañca
ussoḷhiñca   appaṭivāniñca   satiñca   sampajaññañca   kareyya   evameva
kho   bhikkhave  tena  bhikkhunā  tesaṃ  yeva  pāpakānaṃ  akusalānaṃ  dhammānaṃ
pahānāya  adhimatto  chando  ca  vāyāmo  ca  ussāho  ca  ussoḷhī ca
Appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṃ
     {291.5}  sace  pana  bhikkhave  bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti
natthi  me  pāpakā  akusalā  dhammā  appahīnā  ye  me assu divā kālaṃ
karontassa  antarāyāyāti  tena  bhikkhave  bhikkhunā teneva pītipāmojjena
vihātabbaṃ  ahorattānusikkhinā  kusalesu dhammesu. Evaṃ bhāvitā kho bhikkhave
maraṇassati   evaṃ   bahulīkatā   mahapphalā   hoti   mahānisaṃsā  amatogadhā
amatapariyosānāti.
                   Sārāṇiyādivaggo dutiyo.
                        Tassuddānaṃ
       dve sārāṇīyā mettaṃ 1-     bhaddakaṃ anutappiyaṃ nakulaṃ
       kusalā macchaṃ 2- dve ca        honti maraṇassatinā dasāti 3-.
                        -------
                    Anuttariyavaggo tatiyo
     [292]   21-  Ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  sakkesu  viharati  sāmagāmake
pokkharaṇiyāyaṃ   .   atha   kho  aññatarā  devatā  abhikkantāya  rattiyā
abhikkantavaṇṇā   kevalakappaṃ   pokkharaṇiyaṃ   obhāsetvā   yena   bhagavā
tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ   abhivādetvā  ekamantaṃ  aṭṭhāsi
ekamantaṃ  ṭhitā  kho  sā  devatā  bhagavantaṃ  etadavoca  tayo me bhante
dhammā   bhikkhuno   parihānāya   saṃvattanti   katame   tayo  kammārāmatā
@Footnote: 1 Ma. nissāraṇīyaṃ .  2 Ma. soppamacchā ca .  3 Ma. dve honti maraṇassatīti.
@Yu. cāti.
Bhassārāmatā   niddārāmatā   ime  kho  bhante  tayo  dhammā  bhikkhuno
parihānāya  saṃvattantīti  .  idamavoca  sā  devatā  .  samanuñño  satthā
ahosi   .   athakho   sā   devatā   samanuñño  me  satthāti  bhagavantaṃ
abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyi.
     Atha   kho   bhagavā   tassā  rattiyā  accayena  bhikkhū  āmantesi
imaṃ  bhikkhave  rattiṃ  aññatarā  devatā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā
kevalakappaṃ     pokkharaṇiyaṃ     obhāsetvā     yenāhaṃ    tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā  maṃ  abhivādetvā  ekamantaṃ  aṭṭhāsi  ekamantaṃ  ṭhitā  kho
bhikkhave  sā  devatā  maṃ  etadavoca  tayo  me  bhante  dhammā bhikkhuno
parihānāya    saṃvattanti    katame   tayo   kammārāmatā   bhassārāmatā
niddārāmatā   ime   kho   bhante   tayo  dhammā  bhikkhuno  parihānāya
saṃvattantīti   .   idamavoca   bhikkhave   sā   devatā   idaṃ  vatvā  maṃ
abhivādetvā   padakkhiṇaṃ  katvā  tatthevantaradhāyi  .  tesaṃ  vo  bhikkhave
alābhā  tesaṃ  dulladdhaṃ  ye  vo  devatāpi  jānanti 1- kusalehi dhammehi
parihāyamāne.
     {292.1}  Aparepi  bhikkhave  tayo  parihāniye  dhamme desessāmi
taṃ   suṇātha   sādhukaṃ   manasikarotha   bhāsissāmīti  .  evaṃ  bhanteti  kho
te   bhikkhū   bhagavato   paccassosuṃ   .   bhagavā  etadavoca  katame  ca
bhikkhave    tayo    parihāniyā   dhammā   saṅgaṇikārāmatā   dovacassatā
pāpamittatā   ime   kho   bhikkhave   tayo  parihāniyā  dhammā  ye  hi
keci   bhikkhave   atītamaddhānaṃ   parihāyiṃsu  kusalehi  dhammehi  sabbe  te
@Footnote: 1 Po. khamanti.
Imeheva  chahi  dhammehi  parihāyiṃsu kusalehi dhammehi ye 1- hi keci bhikkhave
anāgatamaddhānaṃ   parihāyissanti   kusalehi  dhammehi  sabbe  te  imeheva
chahi  dhammehi  parihāyissanti  kusalehi  dhammehi  ye  1-  hi keci bhikkhave
etarahi   parihāyanti   kusalehi   dhammehi   sabbe   te  imeheva  chahi
dhammehi parihāyanti kusalehi dhammehīti.
     [293]  22  Chayime  bhikkhave  aparihāniye  dhamme  desessāmi taṃ
suṇātha  .pe.  katame  ca  bhikkhave  cha aparihāniyā dhammā na kammārāmatā
na     bhassārāmatā     na     niddārāmatā    na    saṅgaṇikārāmatā
sovacassatā   kalyāṇamittatā   ime   kho   bhikkhave   cha   aparihāniyā
dhammā   ye   hi   keci   bhikkhave  atītamaddhānaṃ  na  parihāyiṃsu  kusalehi
dhammehi   sabbe   te   imeheva  chahi  dhammehi  na  parihāyiṃsu  kusalehi
dhammehi   ye  1-  hi  keci  bhikkhave  anāgatamaddhānaṃ  na  parihāyissanti
kusalehi  dhammehi  sabbe  te  imeheva  chahi  dhammehi  na  parihāyissanti
kusalehi   dhammehi  ye  1-  hi  keci  bhikkhave  etarahi  na  parihāyanti
kusalehi   dhammehi   sabba   te  imeheva  chahi  dhammehi  na  parihāyanti
kusalehi dhammehīti.
     [294]  23  Bhayanti  bhikkhave  kāmānametaṃ adhivacanaṃ dukkhanti bhikkhave
kāmānametaṃ   adhivacanaṃ   rogoti  bhikkhave  kāmānametaṃ  adhivacanaṃ  gaṇḍoti
bhikkhave    kāmānametaṃ    adhivacanaṃ    saṅgoti    bhikkhave   kāmānametaṃ
adhivacanaṃ   paṅkoti   bhikkhave   kāmānametaṃ  adhivacanaṃ  kasmā  ca  bhikkhave
@Footnote: 1 Ma. yepi hi.
Bhayanti  kāmānametaṃ  adhivacanaṃ  kāmarāgarattāyaṃ  bhikkhave  chandarāgavinibaddho
diṭṭhadhammikāpi    bhayā    na    parimuccati    samparāyikāpi    bhayā   na
parimuccati    tasmā   bhayanti   kāmānametaṃ   adhivacanaṃ   .   kasmā   ca
bhikkhave  dukkhanti  ...  rogoti  ... Gaṇḍoti ... Saṅgoti ... Paṅkoti
kāmānametaṃ    adhivacanaṃ    kāmarāgarattāyaṃ   bhikkhave   chandarāgavinibaddho
diṭṭhadhammikāpi    paṅkā    na    parimuccati   samparāyikāpi   paṅkā   na
parimuccati tasmā paṅkoti kāmānametaṃ adhivacananti.
         Bhayaṃ dukkhañca rogo ca 1-     saṅgo paṅko ca ubhayaṃ
         ete kāmā pavuccanti         yattha satto 2- puthujjano
         upādāne bhayaṃ disvā          jātimaraṇasambhave
         anupādā vimuccanti            jātimaraṇasaṅkhaye
         te khemappattā sukhino        diṭṭhadhammābhinibbutā
         sabbe verabhayātītā 3-        sabbadukkhaṃ upaccagunti.
     [295]   24  Chahi  bhikkhave  dhammehi  samannāgato  bhikkhu  himavantaṃ
pabbatarājaṃ  padāleyya  ko  pana  vādo  chavāya  avijjāya  katamehi  chahi
idha  bhikkhave  bhikkhu  samādhissa  samāpattikusalo  hoti  samādhissa  ṭhitikusalo
hoti  samādhissa  vuṭṭhānakusalo  hoti  samādhissa  kallatākusalo  4-  hoti
samādhissa   gocarakusalo   hoti   samādhissa  abhinihārakusalo  hoti  imehi
kho   bhikkhave   chahi   dhammehi   samannāgato  bhikkhu  himavantaṃ  pabbatarājaṃ
padāleyya ko pana vādo chavāya avijjāyāti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. bhayaṃ dukkhaṃ rogo gaṇḍo .  2 Po. saṅgo. 3 Ma. Yu. sabbavera ....
@4 Ma. Yu. kallitakusalo.
     [296]  25  Chayimāni  bhikkhave  anussatiṭṭhānāni  katamāni  cha  idha
bhikkhave   ariyasāvako   tathāgataṃ   anussarati   itipi  so  bhagavā  .pe.
Satthā  devamanussānaṃ  buddho  bhagavāti  yasmiṃ  bhikkhave  samaye ariyasāvako
tathāgataṃ   anussarati   nevassa   tasmiṃ  samaye  rāgapariyuṭṭhitaṃ  cittaṃ  hoti
na  dosapariyuṭṭhitaṃ  cittaṃ  hoti  na  mohapariyuṭṭhitaṃ  cittaṃ hoti ujugatamevassa
tasmiṃ    samaye    cittaṃ    hoti   nikkhantaṃ   muttaṃ   vuṭṭhitaṃ   gedhamhā
gedhoti   kho   bhikkhave   pañcannetaṃ   kāmaguṇānaṃ  adhivacanaṃ  idampi  kho
bhikkhave ārammaṇaṃ karitvā evamidhekacce sattā visujjhanti.
     {296.1}  Puna caparaṃ bhikkhave ariyasāvako dhammaṃ anussarati svākkhāto
bhagavatā   dhammo   .pe.   paccattaṃ  veditabbo  viññūhīti  yasmiṃ  bhikkhave
samaye  ariyasāvako  dhammaṃ  anussarati  nevassa  tasmiṃ  samaye rāgapaṭiyuṭṭhitaṃ
cittaṃ  hoti  na  dosapariyuṭṭhitaṃ  cittaṃ  hoti  na  mohapariyuṭṭhitaṃ  cittaṃ hoti
ujugatamevassa  tasmiṃ  samaye  cittaṃ  hoti  nikkhantaṃ  muttaṃ  vuṭṭhitaṃ gedhamhā
gedhoti  kho  bhikkhave  pañcannetaṃ  kāmaguṇānaṃ  adhivacanaṃ idampi kho bhikkhave
ārammaṇaṃ karitvā evamidhekacce sattā visujjhanti.
     {296.2}  Puna  caparaṃ bhikkhave ariyasāvako saṅghaṃ anussarati supaṭipanno
bhagavato   sāvakasaṅgho   .pe.   anuttaraṃ  puññakkhettaṃ  lokassāti  yasmiṃ
bhikkhave   samaye   ariyasāvako   saṅghaṃ  anussarati  nevassa  tasmiṃ  samaye
rāgapariyuṭṭhitaṃ    cittaṃ    hoti   na   dosapariyuṭṭhitaṃ   cittaṃ   hoti   na
Mohapariyuṭṭhitaṃ   cittaṃ   hoti   ujugatamevassa   tasmiṃ  samaye  cittaṃ  hoti
nikkhantaṃ   muttaṃ   vuṭṭhitaṃ   gedhamhā   gedhoti  kho  bhikkhave  pañcannetaṃ
kāmaguṇānaṃ    adhivacanaṃ    idampi    kho   bhikkhave   ārammaṇaṃ   karitvā
evamidhekacce sattā visujjhanti.
     {296.3}  Puna  caparaṃ  bhikkhave ariyasāvako attano sīlāni anussarati
akhaṇḍāni   .pe.  samādhisaṃvattanikāni  yasmiṃ  bhikkhave  samaye  ariyasāvako
sīlaṃ   anussarati   nevassa   tasmiṃ  samaye  rāgapariyuṭṭhitaṃ  cittaṃ  hoti  na
dosapariyuṭṭhitaṃ   cittaṃ  hoti  na  mohapariyuṭṭhitaṃ  cittaṃ  hoti  ujugatamevassa
tasmiṃ  samaye  cittaṃ  hoti  nikkhantaṃ  muttaṃ  vuṭṭhitaṃ  gedhamhā  gedhoti kho
bhikkhave  pañcannetaṃ  kāmaguṇānaṃ  adhivacanaṃ  idampi  kho  bhikkhave  ārammaṇaṃ
karitvā evamidhekacce sattā visujjhanti.
     {296.4}  Puna  caparaṃ  bhikkhave  ariyasāvako attano cāgaṃ anussarati
lābhā  vata  me  suladdhaṃ  vata me yohaṃ .pe. Yācayogo dānasaṃvibhāgaratoti
yasmiṃ  bhikkhave  samaye  ariyasāvako  cāgaṃ  anussarati  nevassa tasmiṃ samaye
rāgapariyuṭṭhitaṃ  cittaṃ  hoti  na  dosapariyuṭṭhitaṃ  cittaṃ  hoti na mohapariyuṭṭhitaṃ
cittaṃ  hoti  ujugatamevassa  tasmiṃ  samaye  cittaṃ  hoti nikkhantaṃ muttaṃ vuṭṭhitaṃ
gedhamhā  godhoti  kho  bhikkhave  pañcannetaṃ  kāmaguṇānaṃ  adhivacanaṃ  idampi
kho bhikkhave ārammaṇaṃ karitvā evamidhekacce sattā visujjhanti.
     {296.5} Puna caparaṃ bhikkhave ariyasāvako devatā anussarati santi devā
Cātummahārājikā   santi   devā  tāvatiṃsā  santi  devā  yāmā  santi
devā  tusitā  santi  devā  nimmānaratino santi devā paranimmitavasavattino
santi   devā  brahmakāyikā  santi  devā  taduttari  yathārūpāya  saddhāya
samannāgatā  tā  devatā  ito  cutā  tattha  upapannā mayhampi tathārūpā
saddhā  saṃvijjati  yathārūpena  sīlena  sutena  cāgena  paññāya samannāgatā
tā   devatā   ito  cutā  tattha  upapannā  mayhampi  tathārūpā  paññā
saṃvijjatīti  yasmiṃ  bhikkhave  samaye  ariyasāvako attano ca tāsañca devatānaṃ
saddhañca   sīlañca   sutañca   cāgañca   paññañca  anussarati  nevassa  tasmiṃ
samaye   rāgapariyuṭṭhitaṃ   cittaṃ   hoti  na  dosapariyuṭṭhitaṃ  cittaṃ  hoti  na
mohapariyuṭṭhitaṃ  cittaṃ  hoti  ujugatamevassa  tasmiṃ  samaye cittaṃ hoti nikkhantaṃ
muttaṃ   vuṭṭhitaṃ   gedhamhā  gedhoti  kho  bhikkhave  pañcannetaṃ  kāmaguṇānaṃ
adhivacanaṃ  idampi  kho  bhikkhave  ārammaṇaṃ  karitvā  evamidhekacce  sattā
visujjhanti imāni kho bhikkhave cha anussatiṭṭhānānīti.
     [297]  26  Tatra  kho  āyasmā  mahākaccāno  bhikkhū āmantesi
āvuso  bhikkhavoti  .  āvusoti  kho  te bhikkhū āyasmato mahākaccānassa
paccassosuṃ   .   āyasmā   mahākaccāno  etadavoca  acchariyaṃ  āvuso
abbhutaṃ   āvuso   yāvañcidaṃ   tena  bhagavatā  jānatā  passatā  arahatā
sammāsambuddhena   sambādhe  okāsādhigamo  anubuddho  sattānaṃ  visuddhiyā
Sokaparidevānaṃ    samatikkamāya   dukkhadomanassānaṃ   atthaṅgamāya   ñāyassa
adhigamāya   nibbānassa   sacchikiriyāya  yadidaṃ  cha  anussatiṭṭhānāni  katamāni
cha   idhāvuso   ariyasāvako   tathāgataṃ   anussarati   itipi   so  bhagavā
.pe.   satthā   devamanussānaṃ   buddho  bhagavāti  yasmiṃ  āvuso  samaye
ariyasāvako   tathāgataṃ   anussarati   nevassa  tasmiṃ  samaye  rāgapariyuṭṭhitaṃ
cittaṃ    hoti    na   dosapariyuṭṭhitaṃ   cittaṃ   hoti   na   mohapariyuṭṭhitaṃ
cittaṃ    hoti   ujugatamevassa   tasmiṃ   samaye   cittaṃ   hoti   nikkhantaṃ
muttaṃ   vuṭṭhitaṃ   gedhamhā  gedhoti  kho  āvuso  pañcannetaṃ  kāmaguṇānaṃ
adhivacanaṃ  sa  kho  so  āvuso  ariyasāvako sabbaso ākāsasamena cetasā
viharati  vipulena  mahaggatena  appamāṇena  averena  abyāpajjhena  idampi
kho   āvuso   ārammaṇaṃ   karitvā  evamidhekacce  sattā  visuddhidhammā
bhavanti.
     {297.1}  Puna caparaṃ āvuso ariyasāvako dhammaṃ anussarati svākkhāto
bhagavatā   dhammo   .pe.   paccattaṃ  veditabbo  viññūhīti  yasmiṃ  āvuso
samaye  ariyasāvako  dhammaṃ  anussarati  nevassa  tasmiṃ  samaye rāgapariyuṭṭhitaṃ
cittaṃ    hoti    na   dosapariyuṭṭhitaṃ   cittaṃ   hoti   na   mohapariyuṭṭhitaṃ
cittaṃ   hoti   ujugatamevassa   tasmiṃ  samaye  cittaṃ  hoti  nikkhantaṃ  muttaṃ
vuṭṭhitaṃ    gedhamhā   gedhoti   kho   āvuso   pañcannetaṃ   kāmaguṇānaṃ
adhivacanaṃ   sa   kho   so   āvuso  ariyasāvako  sabbaso  ākāsasamena
cetasā    viharati    vipulena    mahaggatena    appamāṇena    averena
Abyāpajjhena   idampi   kho  āvuso  ārammaṇaṃ  karitvā  evamidhekacce
sattā visuddhidhammā bhavanti.
     {297.2}   Puna   caparaṃ   āvuso   ariyasāvako  saṅghaṃ  anussarati
supaṭipanno    bhagavato    sāvakasaṅgho    .pe.   anuttaraṃ   puññakkhettaṃ
lokassāti   yasmiṃ  [1]-  samaye  ariyasāvako  saṅghaṃ  anussarati  nevassa
tasmiṃ   samaye  rāgapariyuṭṭhitaṃ  cittaṃ  hoti  na  dosapariyuṭṭhitaṃ  cittaṃ  hoti
na   mohapariyuṭṭhitaṃ  cittaṃ  hoti  ujugatamevassa  tasmiṃ  samaye  cittaṃ  hoti
nikkhantaṃ   muttaṃ   vuṭṭhitaṃ   gedhamhā   gedhoti  kho  āvuso  pañcannetaṃ
kāmaguṇānaṃ   adhivacanaṃ   sa   kho   so   āvuso   ariyasāvako  sabbaso
ākāsasamena  cetasā  viharati  vipulena  mahaggatena  appamāṇena averena
abyāpajjhena   idampi   kho  āvuso  ārammaṇaṃ  karitvā  evamidhekacce
sattā visuddhidhammā bhavanti.
     {297.3}  Puna  caparaṃ  āvuso ariyasāvako attano sīlāni anussarati
akhaṇḍāni   .pe.  samādhisaṃvattanikāni  yasmiṃ  āvuso  samaye  ariyasāvako
sīlaṃ   anussarati   nevassa   tasmiṃ  samaye  rāgapariyuṭṭhitaṃ  cittaṃ  hoti  na
dosapariyuṭṭhitaṃ   cittaṃ  hoti  na  mohapariyuṭṭhitaṃ  cittaṃ  hoti  ujugatamevassa
tasmiṃ   samaye   cittaṃ   hoti  nikkhantaṃ  muttaṃ  vuṭṭhitaṃ  gedhamhā  gedhoti
kho   āvuso   pañcannetaṃ   kāmaguṇānaṃ  adhivacanaṃ  sa  kho  so  āvuso
ariyasāvako  sabbaso  ākāsasamena  cetasā  viharati  vipulena  mahaggatena
appamāṇena   averena   abyāpajjhena   idampi  kho  āvuso  ārammaṇaṃ
@Footnote: 1 Ma. etthantare āvusoti dissati.
Karitvā evamidhekacce sattā visuddhidhammā bhavanti.
     {297.4}  Puna  caparaṃ  āvuso  ariyasāvako attano cāgaṃ anussarati
lābhā  vata  me  suladdhaṃ  vata me yohaṃ .pe. Yācayogo dānasaṃvibhāgaratoti
yasmiṃ   āvuso   samaye   ariyasāvako  [1]-  cāgaṃ  anussarati  nevassa
tasmiṃ   samaye   rāgapariyuṭṭhitaṃ   cittaṃ   hoti   na   dosapariyuṭṭhitaṃ  cittaṃ
hoti   na   mohapariyuṭṭhitaṃ   cittaṃ   hoti   ujugatamevassa   tasmiṃ  samaye
cittaṃ   hoti   nikkhantaṃ   muttaṃ  vuṭṭhitaṃ  gedhamhā  gedhoti  kho  āvuso
pañcannetaṃ   kāmaguṇānaṃ   adhivacanaṃ   sa   kho  so  āvuso  ariyasāvako
sabbaso    ākāsasamena    cetasā    viharati    vipulena    mahaggatena
appamāṇena   averena   abyāpajjhena   idampi  kho  āvuso  ārammaṇaṃ
karitvā evamidhekacce sattā visuddhidhammā bhavanti.
     {297.5}  Puna  caparaṃ  āvuso  ariyasāvako devatā anussarati santi
devā  cātummahārājikā  .pe.  santi  devā taduttari yathārūpāya saddhāya
samannāgatā   tā   devatā   ito   cutā   tattha   upapannā  mayhampi
tathārūpā   saddhā   saṃvijjati  yathārūpena  sīlena  .pe.  sutena  cāgena
paññāya  samannāgatā  tā  devatā  ito  cutā  tattha  upapannā mayhampi
tathārūpā    paññā   saṃvijjatīti   yasmiṃ   āvuso   samaye   ariyasāvako
attano   ca   tāsañca   devatānaṃ   saddhañca   sīlañca   sutañca  cāgañca
paññañca    anussarati    nevassa   tasmiṃ   samaye   rāgapariyuṭṭhitaṃ   cittaṃ
@Footnote: 1 Ma. attanoti dissati.
Hoti    na    dosapariyuṭṭhitaṃ   cittaṃ   hoti   na   mohapariyuṭṭhitaṃ   cittaṃ
hoti    ujugatamevassa   tasmiṃ   samaye   cittaṃ   hoti   nikkhantaṃ   muttaṃ
vuṭṭhitaṃ    gedhamhā   gedhoti   kho   āvuso   pañcannetaṃ   kāmaguṇānaṃ
adhivacanaṃ  sa  kho  so  āvuso  ariyasāvako sabbaso ākāsasamena cetasā
viharati  vipulena  mahaggatena  appamāṇena  averena  abyāpajjhena  idampi
kho  āvuso  ārammaṇaṃ  karitvā  evamidhekacce sattā visuddhidhammā bhavanti
acchariyaṃ   āvuso   abbhutaṃ   āvuso  yāvañcidaṃ  tena  bhagavatā  jānatā
passatā   arahatā   sammāsambuddhena  sambādhe  okāsādhigamo  anubuddho
sattānaṃ    visuddhiyā    sokaparidevānaṃ    samatikkamāya   dukkhadomanassānaṃ
atthaṅgamāya   ñāyassa   adhigamāya  nibbānassa  sacchikiriyāya  yadidaṃ  imāni
cha anussatiṭṭhānānīti.
     [298]  27  Atha  kho  aññataro  bhikkhu  yena  bhagavā tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā    bhagavantaṃ    abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi   ekamantaṃ
nisinno   kho   so   bhikkhu   bhagavantaṃ  etadavoca  kati  nu  kho  bhante
samayā manobhāvaniyassa 1- bhikkhuno dassanāya upasaṅkamitunti.
     {298.1}  Chayime  bhikkhu samayā manobhāvaniyassa 1- bhikkhuno dassanāya
upasaṅkamituṃ  katame  cha  idha  bhikkhu  yasmiṃ  samaye bhikkhu kāmarāgapariyuṭṭhitena
cetasā    viharati    kāmarāgaparetena    uppannassa   ca   kāmarāgassa
nissaraṇaṃ   yathābhūtaṃ   nappajānāti  tasmiṃ  samaye  manobhāvaniyo  1-  bhikkhu
upasaṅkamitvā  evamassa  vacanīyo  ahaṃ  kho  āvuso  kāmarāgapariyuṭṭhitena
@Footnote: 1 Ma. Yu. manobhāvanī ....
Cetasā    viharāmi    kāmarāgaparetena   uppannassa   ca   kāmarāgassa
nissaraṇaṃ   yathābhūtaṃ   nappajānāmi  sādhu  vata  me  āyasmā  kāmarāgassa
pahānāya   dhammaṃ  desetūti  tassa  1-  manobhāvaniyo  bhikkhu  kāmarāgassa
pahānāya   dhammaṃ   deseti   ayaṃ   bhikkhu  paṭhamo  samayo  manobhāvaniyassa
bhikkhuno dassanāya upasaṅkamituṃ.
     {298.2}  Puna  caparaṃ  bhikkhu  yasmiṃ samaye bhikkhu byāpādapariyuṭṭhitena
cetasā   viharati  byāpādaparetena  uppannassa  ca  byāpādassa  nissaraṇaṃ
yathābhūtaṃ   nappajānāti   tasmiṃ  samaye  manobhāvaniyo  bhikkhu  upasaṅkamitvā
evamassa  vacanīyo  ahaṃ  kho  āvuso byāpādapariyuṭṭhitena cetasā viharāmi
byāpādaparetena    uppannassa    ca   byāpādassa   nissaraṇaṃ   yathābhūtaṃ
nappajānāmi   sādhu   vata   me  āyasmā  byāpādassa  pahānāya  dhammaṃ
desetūti  tassa  manobhāvaniyo  bhikkhu  byāpādassa  pahānāya dhammaṃ deseti
ayaṃ bhikkhu dutiyo samayo manobhāvaniyassa bhikkhuno dassanāya upasaṅkamituṃ.
     {298.3}  Puna  caparaṃ  bhikkhu  yasmiṃ  samaye bhikkhu thīnamiddhapariyuṭṭhitena
cetasā   viharati   thīnamiddhaparetena   uppannassa  ca  thīnamiddhassa  nissaraṇaṃ
yathābhūtaṃ   nappajānāti   tasmiṃ  samaye  manobhāvaniyo  bhikkhu  upasaṅkamitvā
evamassa  vacanīyo  ahaṃ  kho  āvuso  thīnamiddhapariyuṭṭhitena cetasā viharāmi
thīnamiddhaparetena    uppannassa    ca    thīnamiddhassa    nissaraṇaṃ   yathābhūtaṃ
nappajānāmi   sādhu   vata   me   āyasmā  thīnamiddhassa  pahānāya  dhammaṃ
desetūti   tassa   manobhāvaniyo   bhikkhu   thīnamiddhassa   pahānāya   dhammaṃ
@Footnote: 1 Po. tassa ca.
Deseti   ayaṃ   bhikkhu  tatiyo  samayo  manobhāvaniyassa  bhikkhuno  dassanāya
upasaṅkamituṃ.
     {298.4} Puna caparaṃ bhikkhu yasmiṃ samaye bhikkhu uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitena
cetasā  viharati  uddhaccakukkuccaparetena  uppannassa  ca  uddhaccakukkuccassa
nissaraṇaṃ   yathābhūtaṃ   nappajānāti   tasmiṃ   samaye   manobhāvaniyo   bhikkhu
upasaṅkamitvā  evamassa  vacanīyo ahaṃ kho āvuso uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitena
cetasā  viharāmi  uddhaccakukkuccaparetena  uppannassa  ca uddhaccakukkuccassa
nissaraṇaṃ  yathābhūtaṃ  nappajānāmi  sādhu  vata  me āyasmā uddhaccakukkuccassa
pahānāya   dhammaṃ  desetūti  tassa  manobhāvaniyo  bhikkhu  uddhaccakukkuccassa
pahānāya  dhammaṃ  deseti  ayaṃ  bhikkhu catuttho samayo manobhāvaniyassa bhikkhuno
dassanāya upasaṅkamituṃ.
     {298.5}  Puna  caparaṃ  bhikkhu  yasmiṃ samaye bhikkhu vicikicchāpariyuṭṭhitena
cetasā   viharati   vicikicchāparetena  uppannāya  ca  vicikicchāya  nissaraṇaṃ
yathābhūtaṃ   nappajānāti   tasmiṃ  samaye  manobhāvaniyo  bhikkhu  upasaṅkamitvā
evamassa  vacanīyo  ahaṃ  kho  āvuso vicikicchāpariyuṭṭhitena cetasā viharāmi
vicikicchāparetena  uppannāya  ca  vicikicchāya  nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāmi
sādhu   vata  me  āyasmā  vicikicchāya  pahānāya  dhammaṃ  desetūti  tassa
manobhāvaniyo   bhikkhu   vicikicchāya   pahānāya  dhammaṃ  deseti  ayaṃ  bhikkhu
pañcamo samayo manobhāvaniyassa bhikkhuno dassanāya upasaṅkamituṃ.
     {298.6}  Puna  caparaṃ  bhikkhu  yasmiṃ samaye bhikkhu yaṃ nimittaṃ āgamma yaṃ
Nimittaṃ   manasikaroto   anantarā   āsavānaṃ  khayo  hoti  taṃ  nimittaṃ  na
jānāti   na   passati   tasmiṃ  samaye  manobhāvaniyo  bhikkhu  upasaṅkamitvā
evamassa   vacanīyo   ahaṃ  kho  āvuso  yaṃ  nimittaṃ  āgamma  yaṃ  nimittaṃ
manasikaroto    anantarā    āsavānaṃ   khayo   hoti   taṃ   nimittaṃ   na
jānāmi   na   passāmi   sādhu   vata   me  āyasmā  āsavānaṃ  khayāya
dhammaṃ   desetūti   tassa   manobhāvaniyo   bhikkhu  āsavānaṃ  khayāya  dhammaṃ
deseti   ayaṃ   bhikkhu  chaṭṭho  samayo  manobhāvaniyassa  bhikkhuno  dassanāya
upasaṅkamituṃ   .   ime   kho  bhikkhu  cha  samayā  manobhāvaniyassa  bhikkhuno
dassanāya upasaṅkamitunti.
     [299]   28   Ekaṃ   samayaṃ  sambahulā  therā  bhikkhū  bārāṇasiyaṃ
viharanti  isipatane  migadāye  .  atha  kho tesaṃ therānaṃ bhikkhūnaṃ pacchābhattaṃ
piṇḍapātapaṭikkantānaṃ      maṇḍalamāḷe      sannisinnānaṃ     sannipatitānaṃ
ayamantarā  kathā  udapādi  ko  nu  kho  āvuso  samayo  manobhāvaniyassa
bhikkhuno dassanāya upasaṅkamitunti.
     {299.1}  Evaṃ  vutte aññataro bhikkhu there bhikkhū etadavoca yasmiṃ
āvuso   samaye   manobhāvaniyo   bhikkhu   pacchābhattaṃ  piṇḍapātapaṭikkanto
pāde   pakkhāletvā   nisinno   hoti  pallaṅkaṃ  ābhujitvā  ujuṃ  kāyaṃ
paṇidhāya    parimukhaṃ   satiṃ   upaṭṭhapetvā   so   samayo   manobhāvaniyassa
bhikkhuno dassanāya upasaṅkamitunti.
     {299.2}  Evaṃ  vutte  aññataro  bhikkhu taṃ bhikkhuṃ etadavoca na kho
Āvuso   samayo   manobhāvaniyassa   bhikkhuno  dassanāya  upasaṅkamituṃ  yasmiṃ
āvuso   samaye   manobhāvaniyo   bhikkhu   pacchābhattaṃ  piṇḍapātapaṭikkanto
pāde   pakkhāletvā   nisinno   hoti  pallaṅkaṃ  ābhujitvā  ujuṃ  kāyaṃ
paṇidhāya    parimukhaṃ    satiṃ    upaṭṭhapetvā    cārittakilamathopissa   tasmiṃ
samaye    appaṭippassaddho    hoti    bhattakilamathopissa    tasmiṃ   samaye
appaṭippassaddho   hoti   tasmā   so  asamayo  manobhāvaniyassa  bhikkhuno
dassanāya   upasaṅkamituṃ   yasmiṃ   āvuso   samaye   manobhāvaniyo   bhikkhu
sāyaṇhasamayaṃ   paṭisallānā   vuṭṭhito   vihārapacchāyāyaṃ   nisinno   hoti
pallaṅkaṃ   ābhujitvā   ujuṃ   kāyaṃ   paṇidhāya  parimukhaṃ  satiṃ  upaṭṭhapetvā
so samayo manobhāvaniyassa bhikkhuno dassanāya upasaṅkamitunti.
     {299.3}  Evaṃ  vutte  aññataro  bhikkhu taṃ bhikkhuṃ etadavoca na kho
āvuso   samayo   manobhāvaniyassa   bhikkhuno  dassanāya  upasaṅkamituṃ  yasmiṃ
āvuso   samaye  manobhāvaniyo  bhikkhu  sāyaṇhasamayaṃ  paṭisallānā  vuṭṭhito
vihārapacchāyāyaṃ    nisinno   hoti   pallaṅkaṃ   ābhujitvā   ujuṃ   kāyaṃ
paṇidhāya   parimukhaṃ   satiṃ   upaṭṭhapetvā   yadevassa   divā   samādhinimittaṃ
manasikataṃ   hoti   tadevassa   tasmiṃ   samaye   samudācarati   tasmā   so
asamayo   manobhāvaniyassa   bhikkhuno  dassanāya  upasaṅkamituṃ  yasmiṃ  āvuso
samaye   manobhāvaniyo   bhikkhu   rattiyā  paccūsasamayaṃ  paccuṭṭhāya  nisinno
hoti  pallaṅkaṃ  ābhujitvā  ujuṃ  kāyaṃ  paṇidhāya  parimukhaṃ  satiṃ upaṭṭhapetvā
so samayo manobhāvaniyassa bhikkhuno dassanāya upasaṅkamitunti.
     {299.4}  Evaṃ  vutte  aññataro  bhikkhu taṃ bhikkhuṃ etadavoca na kho
āvuso   samayo   manobhāvaniyassa   bhikkhuno  dassanāya  upasaṅkamituṃ  yasmiṃ
āvuso   samaye   manobhāvaniyo   bhikkhu  rattiyā  paccūsasamayaṃ  paccuṭṭhāya
nisinno   hoti   pallaṅkaṃ   ābhujitvā  ujuṃ  kāyaṃ  paṇidhāya  parimukhaṃ  satiṃ
upaṭṭhapetvā   ojaṭṭhāyissa  tasmiṃ  samaye  kāyo  hoti  phāsukassa  1-
hoti   buddhānaṃ  sāsanaṃ  manasi  kātuṃ  tasmā  so  samayo  manobhāvaniyassa
bhikkhuno dassanāya upasaṅkamitunti.
     {299.5} Evaṃ vutte āyasmā mahākaccāno there bhikkhū etadavoca
sammukhā   me   taṃ   āvuso   bhagavato  sutaṃ  sammukhā  paṭiggahitaṃ  chayime
bhikkhu   samayā   manobhāvaniyassa   bhikkhuno   dassanāya  upasaṅkamituṃ  katame
cha   idha   bhikkhu   yasmiṃ   samaye   bhikkhu   kāmarāgapariyuṭṭhitena  cetasā
viharati    kāmarāgaparetena    uppannassa    ca   kāmarāgassa   nissaraṇaṃ
yathābhūtaṃ   nappajānāti   tasmiṃ  samaye  manobhāvaniyo  bhikkhu  upasaṅkamitvā
evamassa     vacanīyo    ahaṃ    kho    āvuso    kāmarāgapariyuṭṭhitena
cetasā    viharāmi    kāmarāgaparetena   uppannassa   ca   kāmarāgassa
nissaraṇaṃ   yathābhūtaṃ   nappajānāmi  sādhu  vata  me  āyasmā  kāmarāgassa
pahānāya   dhammaṃ   desetūti   tassa   manobhāvaniyo   bhikkhu  kāmarāgassa
pahānāya   dhammaṃ   deseti   ayaṃ   bhikkhu  paṭhamo  samayo  manobhāvaniyassa
bhikkhuno dassanāya upasaṅkamituṃ.
     {299.6}     Puna    caparaṃ    bhikkhu    yasmiṃ    samaye    bhikkhu
byāpādapariyuṭṭhitena    cetasā    viharati    .pe.   thīnamiddhapariyuṭṭhitena
@Footnote: 1 Ma. Yu. phāsussa.
Cetasā     viharati     uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitena     cetasā    viharati
vicikicchāpariyuṭṭhitena   cetasā   viharati   .pe.  yaṃ  nimittaṃ  āgamma  yaṃ
nimittaṃ   manasikaroto   anantarā   āsavānaṃ   khayo   hoti   taṃ  nimittaṃ
na  jānāti  na  passati  tasmiṃ  samaye  manobhāvaniyo  bhikkhu  upasaṅkamitvā
evamassa   vacanīyo   ahaṃ  kho  āvuso  yaṃ  nimittaṃ  āgamma  yaṃ  nimittaṃ
manasikaroto    anantarā    āsavānaṃ   khayo   hoti   taṃ   nimittaṃ   na
jānāmi  na  passāmi  sādhu  vata  me  āyasmā  āsavānaṃ  khayāya  dhammaṃ
desetūti   tassa   manobhāvaniyo  bhikkhu  āsavānaṃ  khayāya  dhammaṃ  deseti
ayaṃ    bhikkhu    chaṭṭho    samayo   manobhāvaniyassa   bhikkhuno   dassanāya
upasaṅkamituṃ   .   sammukhā   me   taṃ   āvuso   bhagavato  sutaṃ  sammukhā
paṭiggahitaṃ   ime   kho   bhikkhu   cha   samayā   manobhāvaniyassa   bhikkhuno
dassanāya upasaṅkamitunti.
     [300]  29  Atha  kho  bhagavā  āyasmantaṃ  udāyiṃ  āmantesi kati
nu   kho   udāyi  anussatiṭṭhānānīti  .  evaṃ  vutte  āyasmā  udāyi
tuṇhī   ahosi   .  dutiyampi  kho  bhagavā  āyasmantaṃ  udāyiṃ  āmantesi
kati  nu  kho  udāyi  anussatiṭṭhānānīti  .  evaṃ  vutte [1]- āyasmā
udāyi   tuṇhī   ahosi   .   tatiyampi   kho  bhagavā  āyasmantaṃ  udāyiṃ
āmantesi   kati   nu   kho  udāyi  anussatiṭṭhānānīti  .  tatiyampi  kho
āyasmā   udāyi   tuṇhī   ahosi   .   atha  kho  āyasmā  ānando
āyasmantaṃ  udāyiṃ  etadavoca  satthā  taṃ  āvuso  udāyi āmantetīti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. dutiyampi kho.
Suṇāmahaṃ   1-  āvuso  ānanda  bhagavato  idha  bhante  bhikkhu  anekavihitaṃ
pubbenivāsaṃ  anussarati  seyyathīdaṃ  ekampi  jātiṃ  dvepi  jātiyo  .pe.
Iti    sākāraṃ   sauddesaṃ   anekavihitaṃ   pubbenivāsaṃ   anussarati   idaṃ
bhante anussatiṭṭhānanti.
     {300.1}  Atha  kho  bhagavā  āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi aññāsiṃ
kho    ahaṃ   ānanda   nevāyaṃ   udāyi   moghapuriso   adhicittamanuyutto
viharatīti   kati   nu   kho   ānanda  anussatiṭṭhānānīti  .  pañca  bhante
anussatiṭṭhānāni    katamāni    pañca    idha   bhante   bhikkhu   vivicceva
kāmehi    .pe.    tatiyaṃ   jhānaṃ   upasampajja   viharati   idaṃ   bhante
anussatiṭṭhānaṃ    evaṃ    bhāvitaṃ   evaṃ   bahulīkataṃ   diṭṭhadhammasukhavihārāya
saṃvattati.
     {300.2}  Puna  caparaṃ  bhante  bhikkhu  ālokasaññaṃ  manasikaroti divā
saññaṃ  adhiṭṭhāti  yathā  divā  tathā  rattiṃ  yathā  rattiṃ  tathā  divā  iti
vivaṭena   cetasā  apariyonaddhena  sampabhāsaṃ  cittaṃ  bhāveti  idaṃ  bhante
anussatiṭṭhānaṃ    evaṃ    bhāvitaṃ   evaṃ   bahulīkataṃ   ñāṇadassanapaṭilābhāya
saṃvattati.
     {300.3}  Puna  caparaṃ  bhante  bhikkhu  imameva  kāyaṃ uddhaṃ pādatalā
adhokesamatthakā       tacapariyantaṃ      pūrannānappakārassa      asucino
paccavekkhati   atthi   imasmiṃ  kāye  kesā  lomā  nakhā  dantā  taco
maṃsaṃ   nahārū   aṭṭhī   aṭṭhimiñjaṃ   vakkaṃ   hadayaṃ   yakanaṃ   kilomakaṃ  pihakaṃ
papphāsaṃ   antaṃ   antaguṇaṃ   udariyaṃ   karīsaṃ  pittaṃ  semhaṃ  pubbo  lohitaṃ
sedo  medo  assu  vasā  khelo  2-  siṅghāṇikā  lasikā  muttanti idaṃ
@Footnote: 1 Ma. suṇomahaṃ .  2 Po. Ma. kheḷo.
Bhante    anussatiṭṭhānaṃ   evaṃ   bhāvitaṃ   evaṃ   bahulīkataṃ   kāmarāgassa
pahānāya saṃvattati.
     {300.4}   Puna  caparaṃ  bhante  bhikkhu  seyyathāpi  passeyya  sarīraṃ
sīvathikāya  chaḍḍitaṃ  ekāhamataṃ  vā  dvīhamataṃ  vā  tīhamataṃ  vā  uddhumātakaṃ
vinīlakaṃ   vipubbakajātaṃ   so  imameva  kāyaṃ  evaṃ  upasaṃharati  ayampi  kho
kāyo  evaṃdhammo  evaṃbhāvī evaṃ anatītoti seyyathā 1- vā pana passeyya
sarīraṃ  sīvathikāya  chaḍḍitaṃ  kākehi  vā  khajjamānaṃ  kulalehi  vā  khajjamānaṃ
gijjhehi   vā  khajjamānaṃ  suvāṇehi  2-  vā  khajjamānaṃ  siṅgālehi  vā
khajjamānaṃ  vividhehi  vā  pāṇakajātehi  khajjamānaṃ  so  imameva kāyaṃ evaṃ
upasaṃharati      ayampi     kho     kāyo     evaṃdhammo     evaṃbhāvī
evaṃ anatītoti
     {300.5}   seyyathā   1-  vā  pana  passeyya  sarīraṃ  sīvathikāya
chaḍḍitaṃ     aṭṭhikasaṅkhalikaṃ    samaṃsalohitaṃ    nahārusambandhaṃ    aṭṭhikasaṅkhalikaṃ
nimmaṃsalohitamakkhitaṃ     nahārusambandhaṃ     aṭṭhikasaṅkhalikaṃ     apagatamaṃsalohitaṃ
nahārusambandhaṃ   aṭṭhikāni   apagatasambandhāni   disā   vidisā   vikkhittāni
aññena   hatthaṭṭhikaṃ   aññena   pādaṭṭhikaṃ   aññena   jaṅghaṭṭhikaṃ  aññena
ūruṭṭhikaṃ   aññena   kaṭiṭṭhikaṃ   [3]-   aññena  piṭṭhikaṇṭakaṭṭhikaṃ  aññena
sīsakaṭāhaṃ   so   imameva   kāyaṃ   evaṃ  upasaṃharati  ayampi  kho  kāyo
evaṃdhammo  evaṃbhāvī  evaṃ  anatītoti  seyyathā  1-  vā  pana passeyya
sarīraṃ    sīvathikāya    chaḍḍitaṃ    aṭṭhikāni    setāni    saṅkhavaṇṇūpanibhāni
aṭṭhikāni    puñjakitāni    terovassikāni    pūtīni   cuṇṇakajātāni   so
@Footnote: 1 Ma. Yu. seyyathāpi .  2 Ma. sunakhehi .  3 Ma. etthantare aññena hanukaṭṭhikaṃ
@aññena phāsukaṭṭhikaṃ aññena piṭṭhikaṇḍakaṭṭhikaṃ aññena khandhaṭṭhikaṃ aññena gīvaṭṭhikaṃ
@aññena dantakaṭṭhikanti dissanti.
Imameva  kāyaṃ  evaṃ  upasaṃharati  ayampi  kho  kāyo  evaṃdhammo evaṃbhāvī
evaṃ  anatītoti  idaṃ  bhante  anussatiṭṭhānaṃ  evaṃ  bhāvitaṃ  evaṃ  bahulīkataṃ
asmimānasamugghātāya saṃvattati.
     {300.6}  Puna  caparaṃ  bhante  bhikkhu sukhassa ca pahānā .pe. Catutthaṃ
jhānaṃ  upasampajja  viharati  idaṃ  bhante  anussatiṭṭhānaṃ  evaṃ  bhāvitaṃ  evaṃ
bahulīkataṃ   anekadhātupaṭivedhāya   saṃvattati   imāni   kho   bhante   pañca
anussatiṭṭhānānīti.
     {300.7}  Sādhu  sādhu  ānanda  tenahi  tvaṃ  ānanda idampi chaṭṭhaṃ
anussatiṭṭhānaṃ   dhārehi   idhānanda   bhikkhu   satova   abhikkamati   satova
paṭikkamati  satova  tiṭṭhati  satova  nisīdati  satova  seyyaṃ  kappeti  satova
kammaṃ   1-   adhiṭṭhāti  idaṃ  ānanda  anussatiṭṭhānaṃ  evaṃ  bhāvitaṃ  evaṃ
bahulīkataṃ satisampajaññāya saṃvattatīti.



             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 22 page 1-363. http://84000.org/tipitaka/pali/roman_item_s.php?book=22&item=1&items=401              Classified by [Item Number] :- http://84000.org/tipitaka/pali/roman_item_s.php?book=22&item=1&items=401&mode=bracket              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=22&item=1&items=401              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=22&item=1&items=401              Study Atthakatha :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=22&i=1              The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=16&A=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=16&A=1              Contents of The Tipitaka Volume 22 http://84000.org/tipitaka/read/?index_22

แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ENGLISH letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

Background color :