ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
   ThaiVersion   PaliThai   PaliRoman 
ไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้า chage to ENGLISH letter
TIPITAKA Volume 24 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 16 : Sutta. Aṅ. (5): dasaka-ekādasakanipātā

page1.

Suttantapiṭake aṅguttaranikāyassa pañcamo bhāgo --------- dasakanipāto namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa. Paṭhamapaṇṇāsako ānisaṃsavaggo paṭhamo [1] Evamme sutaṃ . ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . athakho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca kimatthiyāni bhante kusalāni sīlāni kimānisaṃsānīti . Avippaṭisāratthāni kho ānanda kusalāni sīlāni avippaṭisārānisaṃsāni 1-. Avippaṭisāro pana bhante kimatthiyo kimānisaṃsoti. Avippaṭisāro kho ānanda pāmujjattho pāmujjānisaṃso 2- . pāmujjaṃ 3- pana bhante kimatthiyaṃ kimānisaṃsanti . pāmujjaṃ kho ānanda pītatthaṃ pītānisaṃsaṃ 4-. Pīti pana bhante kimatthiyā kimānisaṃsāti . pīti kho ānanda passaddhatthā passaddhānisaṃsā 5-. Passaddhi pana bhante kimatthiyā kimānisaṃsāti. Passaddhi @Footnote:1-2-4-5 Ma. Yu. itisaddo atthi . 3 pāmojjantipi pāṭho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page2.

Kho ānanda sukhatthā sukhānisaṃsā 1-. Sukhaṃ pana bhante kimatthiyaṃ kimānisaṃsanti. Sukhaṃ kho ānanda samādhatthaṃ samādhānisaṃsaṃ 2- . samādhi pana bhante kimatthiyo kimānisaṃsoti . samādhi kho ānanda yathābhūtañāṇadassanattho yathābhūtañāṇadassanānisaṃso 3- . yathābhūtañāṇadassanaṃ pana bhante kimatthiyaṃ kimānisaṃsanti . yathābhūtañāṇadassanaṃ kho ānanda nibbidāvirāgatthaṃ nibbidāvirāgānisaṃsaṃ 4- . nibbidāvirāgo pana bhante kimatthiyo kimānisaṃsoti . nibbidāvirāgo kho ānanda vimuttiñāṇadassanattho vimuttiñāṇadassanānisaṃso 5- iti kho ānanda kusalāni sīlāni avippaṭisāratthāni avippaṭisārānisaṃsāni avippaṭisāro pāmujjattho pāmujjānisaṃso pāmujjaṃ pītatthaṃ pītānisaṃsaṃ pīti passaddhatthā passaddhānisaṃsā passaddhi sukhatthā sukhānisaṃsā sukhaṃ samādhatthaṃ samādhānisaṃsaṃ samādhi yathābhūtañāṇadassanattho yathābhūtañāṇadassanānisaṃso yathābhūtañāṇadassanaṃ nibbidāvirāgatthaṃ nibbidāvirāgānisaṃsaṃ nibbidāvirāgo vimuttiñāṇadassanattho vimuttiñāṇadassanānisaṃso iti kho ānanda kusalāni sīlāni anupubbena arahattāya 6- pūrentīti. [2] Sīlavato bhikkhave sīlasampannassa na cetanāya karaṇīyaṃ avippaṭisāro me uppajjatūti dhammatā esā bhikkhave yaṃ sīlavato sīlasampannassa avippaṭisāro uppajjati avippaṭisārissa bhikkhave na cetanāya karaṇīyaṃ pāmujjaṃ me uppajjatūti dhammatā esā bhikkhave yaṃ avippaṭisārissa pāmujjaṃ uppajjati pamuditassa bhikkhave na @Footnote:1-2-3-4-5 Ma. Yu. itisaddo atthi . 6 Ma. Yu. aggāya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page3.

Cetanāya karaṇīyaṃ pīti me uppajjatūti dhammatā esā bhikkhave yaṃ pamuditassa pīti uppajjati pītimanassa bhikkhave na cetanāya karaṇīyaṃ kāyo me passambhatūti dhammatā esā bhikkhave yaṃ pītimanassa kāyo passambhati passaddhakāyassa bhikkhave na cetanāya karaṇīyaṃ sukhaṃ vediyāmīti dhammatā esā bhikkhave yaṃ passaddhakāyo sukhaṃ vediyati sukhino bhikkhave na cetanāya karaṇīyaṃ cittaṃ me samādhiyatūti dhammatā esā bhikkhave yaṃ sukhino cittaṃ samādhiyati samāhitassa bhikkhave na cetanāya karaṇīyaṃ yathābhūtaṃ jānāmi passāmīti dhammatā esā bhikkhave yaṃ samāhito yathābhūtaṃ jānāti passati yathābhūtaṃ bhikkhave jānato passato na cetanāya karaṇīyaṃ nibbindāmi virajjāmīti dhammatā esā bhikkhave yaṃ yathābhūtaṃ jānaṃ passaṃ nibbindati virajjati nibbinnassa 1- bhikkhave virattassa na cetanāya karaṇīyaṃ vimuttiñāṇadassanaṃ sacchikaromīti dhammatā esā bhikkhave yaṃ nibbinno 2- viratto vimuttiñāṇadassanaṃ sacchikaroti iti kho bhikkhave nibbidāvirāgo vimuttiñāṇadassanattho vimuttiñāṇadassanānisaṃso yathābhūtañāṇadassanaṃ nibbidāvirāgatthaṃ nibbidāvirāgānisaṃsaṃ samādhi yathābhūtañāṇadassanattho yathābhūtañāṇadassanānisaṃso sukhaṃ samādhatthaṃ samādhānisaṃsaṃ passaddhi sukhatthā sukhānisaṃsā pīti passaddhatthā passaddhānisaṃsā pāmujjaṃ pītatthaṃ pītānisaṃsaṃ avippaṭisāro pāmujjattho pāmujjānisaṃso kusalāni sīlāni avippaṭisāratthāni avippaṭisārānisaṃsāni @Footnote: 1 Yu. nibbindassa . 2 Yu. nibbindo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page4.

Iti kho bhikkhave dhammā dhamme abhisandenti dhammā dhamme paripūrenti apārā pāraṃ gamanāyāti. [3] Dussīlassa bhikkhave sīlavipannassa hatūpaniso hoti avippaṭisāro avippaṭisāre asati avippaṭisāravipannassa hatūpanisaṃ hoti pāmujjaṃ pāmujje asati pāmujjavipannassa hatūpanisā hoti pīti pītiyā asati pītivipannassa hatūpanisā hoti passaddhi passaddhiyā asati passaddhivipannassa hatūpanisaṃ hoti sukhaṃ sukhe asati sukhavipannassa hatūpaniso hoti sammāsamādhi sammāsamādhimhi asati sammāsamādhivipannassa hatūpanisaṃ hoti yathābhūtañāṇadassanaṃ yathābhūtañāṇadassane asati yathābhūtañāṇadassanavipannassa hatūpaniso hoti nibbidāvirāgo nibbidāvirāge asati nibbidāvirāgavipannassa hatūpanisaṃ hoti vimuttiñāṇadassanaṃ seyyathāpi bhikkhave rukkho sākhāpalāsavipanno tassa pappaṭikāpi na pāripūriṃ gacchati tacopi pheggupi sāropi na pāripūriṃ gacchati evameva kho bhikkhave dussīlassa sīlavipannassa hatūpaniso hoti avippaṭisāro avippaṭisāre asati avippaṭisāravipannassa hatūpanisaṃ hoti pāmujjaṃ .pe. Vimuttiñāṇadassanaṃ 1-. {3.1} Sīlavato bhikkhave sīlasampannassa upanisasampanno hoti avippaṭisāro avippaṭisāre sati avippaṭisārasampannassa upanisasampannaṃ hoti pāmujjaṃ pāmujje sati pāmujjasampannassa upanisasampannā hoti pīti pītiyā sati pītisampannassa upanisasampannā hoti passaddhi passaddhiyā sati @Footnote: 1 Po. itisaddo atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page5.

Passaddhisampannassa upanisasampannaṃ hoti sukhaṃ sukhe sati sukhasampannassa upanisasampanno hoti sammāsamādhi sammāsamādhimhi sati sammāsamādhisampannassa upanisasampannaṃ hoti yathābhūtañāṇadassanaṃ yathābhūtañāṇadassane sati yathābhūtañāṇadassanasampannassa upanisasampanno hoti nibbidāvirāgo nibbidāvirāge sati nibbidāvirāgasampannassa upanisasampannaṃ hoti vimuttiñāṇadassanaṃ seyyathāpi bhikkhave rukkho sākhāpalāsasampanno tassa pappaṭikāpi pāripūriṃ gacchati tacopi pheggupi sāropi pāripūriṃ gacchati evameva kho bhikkhave sīlavato sīlasampannassa upanisasampanno hoti avippaṭisāro avippaṭisāre sati avippaṭisārasampannassa upanisasampannaṃ hoti pāmujjaṃ .pe. Vimuttiñāṇadassananti. [4] Tatra kho āyasmā sārīputto bhikkhū āmantesi dussīlassa āvuso sīlavipannassa hatūpaniso hoti avippaṭisāro avippaṭisāre asati avippaṭisāravipannassa hatūpanisaṃ hoti pāmujjaṃ pāmujje asati pāmujjavipannassa hatūpanisā hoti pīti pītiyā asati pītivipannaṃssa hatūpanisā hoti passaddhi passaddhiyā asati passaddhivipannassa hatūpanisaṃ hoti sukhaṃ sukhe asati sukhavipannassa hatūpaniso hoti sammāsamādhi sammāsamādhimhi asati sammāsamādhivipannassa hatūpanisaṃ hoti yathābhūtañāṇadassanaṃ yathābhūtañāṇadassane asati yathābhūtañāṇa- dassanavipannassa hatūpaniso hoti nibbidāvirāgo nibbidāvirāge asati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page6.

Nibbidāvirāgavipannassa hatūpanisaṃ hoti vimuttiñāṇadassanaṃ seyyathāpi āvuso rukkho sākhāpalāsavipanno tassa pappaṭikāpi na pāripūriṃ gacchati tacopi pheggupi sāropi na pāripūriṃ gacchati evameva kho āvuso dussīlassa sīlavipannassa hatūpaniso hoti avippaṭisāro avippaṭisāre asati avippaṭisāravipannassa hatūpanisaṃ hoti pāmujjaṃ .pe. Vimuttiñāṇadassanaṃ. {4.1} Sīlavato āvuso sīlasampannassa upanisasampanno hoti avippaṭisāro avippaṭisāre sati avippaṭisārasampannassa upanisasampannaṃ hoti pāmujjaṃ pāmujje sati pāmujjasampannassa upanisasampannā hoti pīti pītiyā sati pītisampannassa upanisasampannā hoti passaddhi passaddhiyā sati passaddhisampannassa upanisasampannaṃ hoti sukhaṃ sukhe sati sukhasampannassa upanisasampanno hoti sammāsamādhi sammāsamādhimhi sati sammāsamādhisampannassa upanisasampannaṃ hoti yathābhūtañāṇadassanaṃ yathābhūtañāṇadassane sati yathābhūtañāṇadassana- sampannassa upanisasampanno hoti nibbidāvirāgo nibbidāvirāge sati nibbidāvirāgasampannassa upanisasampannaṃ hoti vimuttiñāṇadassanaṃ seyyathāpi āvuso rukkho sākhāpalāsasampanno tassa pappaṭikāpi pāripūriṃ gacchati tacopi pheggupi sāropi pāripūriṃ gacchati evameva kho āvuso sīlavato sīlasampannassa upanisasampanno hoti avippaṭisāro avippaṭisāre sati avippaṭisārasampannassa upanisasampannaṃ hoti pāmujjaṃ .pe. Vimuttiñāṇadassananti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page7.

[5] Tatra kho āyasmā ānando bhikkhū āmantesi dussīlassa āvuso sīlavipannassa hatūpaniso hoti avippaṭisāro avippaṭisāre asati avippaṭisāravipannassa hatūpanisaṃ hoti pāmujjaṃ pāmujje asati pāmujjavipannassa hatūpanisā hoti pīti pītiyā asati pītivipannassa hatūpanisā hoti passaddhi passaddhiyā asati passaddhivipannassa hatūpanisaṃ hoti sukhaṃ sukhe asati sukhavipannassa hatūpaniso hoti sammāsamādhi sammāsamādhimhi asati sammāsamādhivipannassa hatūpanisaṃ hoti yathābhūtañāṇadassanaṃ yathābhūtañāṇadassane asati yathābhūtañāṇa- dassanavipannassa hatūpaniso hoti nibbidāvirāgo nibbidāvirāge asati nibbidāvirāgavipannassa hatūpanisaṃ hoti vimuttiñāṇadassanaṃ seyyathāpi āvuso rukkho sākhāpalāsavipanno tassa pappaṭikāpi na pāripūriṃ gacchati tacopi pheggupi sāropi na pāripūriṃ gacchati evameva kho āvuso dussīlassa sīlavipannassa hatūpaniso hoti avippaṭisāro avippaṭisāre asati avippaṭisāravipannassa hatūpanisaṃ hoti pāmujjaṃ .pe. Vimuttiñāṇadassanaṃ. {5.1} Sīlavato āvuso sīlasampannassa upanisasampanno hoti avippaṭisāro avippaṭisāre sati avippaṭisārasampannassa upanisasampannaṃ hoti pāmujjaṃ pāmujje sati pāmujjasampannassa upanisasampannā hoti pīti pītiyā sati pītisampannassa upanisasampannā hoti passaddhi passaddhiyā sati passaddhisampannassa upanisasampannaṃ hoti sukhaṃ sukhe sati sukhasampannassa upanisasampanno

--------------------------------------------------------------------------------------------- page8.

Hoti sammāsamādhi sammāsamādhimhi sati sammāsamādhisampannassa upanisasampannaṃ hoti yathābhūtañāṇadassanaṃ yathābhūtañāṇadassane sati yathābhūtañāṇadassanasampannassa upanisasampanno hoti nibbidāvirāgo nibbidāvirāge sati nibbidāvirāgasampannassa upanisasampannaṃ hoti vimuttiñāṇadassanaṃ seyyathāpi āvuso rukkho sākhāpalāsasampanno tassa pappaṭikāpi pāripūriṃ gacchati tacopi pheggupi sāropi pāripūriṃ gacchati evameva kho āvuso sīlavato sīlasampannassa upanisasampanno hoti avippaṭisāro avippaṭisāre sati avippaṭisārasampannassa upanisasampannaṃ hoti pāmujjaṃ .pe. Vimuttiñāṇadassananti. [6] Athakho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca siyā nu kho bhante bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā neva paṭhaviyaṃ paṭhavīsaññī assa na āpasmiṃ āposaññī assa na tejasmiṃ tejosaññī assa na vāyasmiṃ vāyosaññī assa na ākāsānañcāyatane ākāsānañcāyatanasaññī assa na viññāṇañcāyatane viññāṇañcāyatanasaññī assa na ākiñcaññāyatane ākiñcaññāyatanasaññī assa na nevasaññānāsaññāyatane nevasaññānāsaññāyatanasaññī assa na idhaloke idhalokasaññī assa na paraloke paralokasaññī assa saññī ca pana assāti . siyā ānanda bhikkhuno tathārūpo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page9.

Samādhipaṭilābho yathā neva paṭhaviyaṃ paṭhavīsaññī assa na āpasmiṃ āposaññī assa na tejasmiṃ tejosaññī assa na vāyasmiṃ vāyosaññī assa na ākāsānañcāyatane ākāsānañcāyatanasaññī assa na viññāṇañcāyatane viññāṇañcāyatanasaññī assa na ākiñcaññāyatane ākiñcaññāyatanasaññī assa na nevasaññānāsaññāyatane nevasaññānāsaññāyatanasaññī assa na idhaloke idhalokasaññī assa na paraloke paralokasaññī assa saññī ca pana assāti. {6.1} Yathākathaṃ pana bhante siyā bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā neva paṭhaviyaṃ paṭhavīsaññī assa na āpasmiṃ āposaññī assa na tejasmiṃ tejosaññī assa na vāyasmiṃ vāyosaññī assa na ākāsānañcāyatane ākāsānañcāyatanasaññī assa na viññāṇañcāyatane viññāṇañcāyatanasaññī assa na ākiñcaññāyatane ākiñcaññāyatanasaññī assa na nevasaññānāsaññāyatane nevasaññānāsaññāyatanasaññī assa na idhaloke idhalokasaññī assa na paraloke paralokasaññī assa saññī ca pana assāti. {6.2} Idhānanda bhikkhu evaṃsaññī hoti etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānanti evaṃ kho ānanda siyā bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā neva paṭhaviyaṃ paṭhavīsaññī assa na āpasmiṃ āposaññī assa na tejasmiṃ tejosaññī assa na

--------------------------------------------------------------------------------------------- page10.

Vāyasmiṃ vāyosaññī assa na ākāsānañcāyatane ākāsānañcāyatanasaññī assa na viññāṇañcāyatane viññāṇañcāyatanasaññī assa na ākiñcaññāyatane ākiñcaññāyatanasaññī assa na nevasaññānāsaññāyatane nevasaññānāsaññāyatanasaññī assa na idhaloke idhalokasaññī assa na paraloke paralokasaññī assa saññī ca pana assāti. [7] Athakho āyasmā ānando yenāyasmā sārīputto tenupasaṅkami upasaṅkamitvā āyasmatā sārīputtena saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando āyasmantaṃ sārīputtaṃ etadavoca siyā nu kho āvuso sārīputta bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā neva paṭhaviyaṃ paṭhavīsaññī assa na āpasmiṃ āposaññī assa na tejasmiṃ tejosaññī assa na vāyasmiṃ vāyosaññī assa na ākāsānañcāyatane ākāsānañcāyatanasaññī assa na viññāṇañcāyatane viññāṇañcāyatanasaññī assa na ākiñcaññāyatane ākiñcaññāyatanasaññī assa na nevasaññānāsaññāyatane nevasaññānāsaññāyatanasaññī assa na idhaloke idhalokasaññī assa na paraloke paralokasaññī assa saññī ca pana assāti. {7.1} Siyā āvuso ānanda bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā neva paṭhaviyaṃ paṭhavīsaññī assa .pe. Na paraloke paralokasaññī assa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page11.

Saññī ca pana assāti . yathākathaṃ panāvuso sārīputta siyā bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā neva paṭhaviyaṃ paṭhavīsaññī assa .pe. Na paraloke paralokasaññī assa saññī ca pana assāti . Ekamidāhaṃ āvuso ānanda samayaṃ idheva sāvatthiyaṃ viharāmi andhavanasmiṃ tatthāhaṃ tathārūpaṃ samādhiṃ samāpajjiṃ yathā neva paṭhaviyaṃ paṭhavīsaññī ahosiṃ na āpasmiṃ āposaññī ahosiṃ na tejasmiṃ tejosaññī ahosiṃ na vāyasmiṃ vāyosaññī ahosiṃ na ākāsānañcāyatane ākāsānañcāyatanasaññī ahosiṃ na viññāṇañcāyatane viññāṇañcāyatanasaññī ahosiṃ na ākiñcaññāyatane ākiñcaññāyatanasaññī ahosiṃ na nevasaññānāsaññāyatane nevasaññānāsaññāyatanasaññī ahosiṃ na idhaloke idhalokasaññī ahosiṃ na paraloke paralokasaññī ahosiṃ saññī ca pana ahosinti. {7.2} Kiṃsaññī panāyasmā sārīputto tasmiṃ samaye ahosīti . Bhavanirodho nibbānaṃ bhavanirodho nibbānanti kho me āvuso aññāva saññā uppajjati aññāva saññā nirujjhati seyyathāpi āvuso sakalikaggissa jhāyamānassa aññāva acci uppajjati aññāva acci nirujjhati evameva kho me āvuso bhavanirodho nibbānaṃ bhavanirodho nibbānanti aññāva saññā uppajjati aññāva saññā nirujjhati bhavanirodho nibbānanti 1- saññī ca panāhaṃ āvuso tasmiṃ samaye ahosinti. [8] Saddho bhikkhave bhikkhu hoti no ca sīlavā evaṃ so @Footnote: 1 Po. Yu. itisaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page12.

Tenaṅgena aparipūro hoti tena taṃ aṅgaṃ paripūretabbaṃ kintāhaṃ saddho assaṃ sīlavā cāti yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca evaṃ so tenaṅgena paripūro hoti saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti sīlavā ca no ca bahussuto .pe. bahussuto ca no ca dhammakathiko dhammakathiko ca no ca parisāvacaro parisāvacaro ca no ca visārado parisāya dhammaṃ deseti visārado ca parisāya dhammaṃ deseti no ca vinayadharo vinayadharo ca no ca āraññako pantasenāsano āraññako ca pantasenāsano no ca catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī catunnañca jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī no ca āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati evaṃ so tenaṅgena aparipūro hoti tena taṃ aṅgaṃ paripūretabbaṃ kintāhaṃ saddho ca assaṃ sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṃ deseyyaṃ vinayadharo ca āraññako ca pantasenāsano catunnañca jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī assaṃ akicchalābhī akasiralābhī āsavānañca khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyanti yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page13.

Bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṃ deseti vinayadharo ca āraññako ca pantasenāsano catunnañca jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī āsavānañca khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati evaṃ so tenaṅgena paripūro hoti imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samannāgato bhikkhu samantapāsādiko ca hoti sabbākāraparipūro cāti. [9] Saddho [1]- bhikkhave bhikkhu hoti no ca sīlavā [2]- sīlavā ca no ca bahussuto bahussuto ca no ca dhammakathiko dhammakathiko ca no ca parisāvacaro parisāvacaro ca no ca visārado parisāya dhammaṃ deseti visārado ca parisāya dhammaṃ deseti no ca vinayadharo vinayadharo ca no ca āraññako pantasenāsano āraññako ca pantasenāsano no ca ye te santā vimokkhā atikkamma rūpe āruppā te kāyena phusitvā viharati ye te santā vimokkhā atikkamma rūpe āruppā te ca kāyena phusitvā viharati no ca āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati evaṃ so tenaṅgena aparipūro hoti tena taṃ aṅgaṃ paripūretabbaṃ kintāhaṃ saddho ca assaṃ sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṃ deseyyaṃ vinayadharo ca āraññako ca pantasenāsano @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. casaddo dissati . 2 Ma. Yu. peyyālo atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page14.

Ye te santā vimokkhā atikkamma rūpe āruppā te ca kāyena phusitvā vihareyyaṃ āsavānañca khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyanti yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṃ deseti vinayadharo ca āraññako ca pantasenāsano ye te santā vimokkhā atikkamma rūpe āruppā te ca kāyena phusitvā viharati āsavānañca khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati evaṃ so tenaṅgena paripūro hoti imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samannāgato bhikkhu samantapāsādiko ca hoti sabbākāraparipūro cāti. [10] Saddho bhikkhave bhikkhu hoti no ca sīlavā evaṃ so tenaṅgena aparipūro hoti tena taṃ aṅgaṃ paripūretabbaṃ kintāhaṃ saddho ca assaṃ sīlavā cāti yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca evaṃ so tenaṅgena paripūro hoti saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti sīlavā ca no ca bahussuto bahussuto ca no ca dhammakathiko dhammakathiko ca no ca parisāvacaro parisāvacaro ca no ca visārado parisāya dhammaṃ deseti visārado ca parisāya dhammaṃ deseti no ca vinayadharo vinayadharo ca no ca anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati seyyathīdaṃ ekampi jātiṃ dvepi jātiyo .pe.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page15.

Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati anekavihitañca pubbenivāsaṃ anussarati seyyathīdaṃ ekampi jātiṃ dvepi jātiyo .pe. iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati no ca dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena .pe. Yathākammūpage satte pajānāti dibbena ca cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena .pe. yathākammūpage satte pajānāti no ca āsavānaṃ khayā .pe. sacchikatvā upasampajja viharati evaṃ so tenaṅgena aparipūro hoti tena taṃ aṅgaṃ paripūretabbaṃ kintāhaṃ saddho ca assaṃ sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṃ deseyyaṃ vinayadharo ca anekavihitañca pubbenivāsaṃ anussareyyaṃ seyyathīdaṃ ekampi jātiṃ dvepi jātiyo .pe. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussareyyaṃ dibbena ca cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena .pe. yathākammūpage satte pajāneyyaṃ āsavānañca khayā .pe. sacchikatvā upasampajja vihareyyanti yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṃ deseti vinayadharo ca anekavihitañca pubbenivāsaṃ anussarati seyyathīdaṃ ekampi jātiṃ dvepi jātiyo .pe. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati dibbena ca cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena .pe. yathākammūpage satte pajānāti āsavānañca khayā anāsavaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page16.

Cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati evaṃ so tenaṅgena paripūro hoti imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samannāgato bhikkhu samantapāsādiko ca hoti sabbākāraparipūro cāti. Ānisaṃsavaggo paṭhamo. Tassuddānaṃ kimatthiyaṃ 1- cetanā sīlaṃ upanisā ānandapañcamaṃ samādhi sārīputto ca saddho santena vijjayāti. ------------ Nāthakaraṇavaggo dutiyo [11] Pañcaṅgasamannāgato bhikkhave bhikkhu pañcaṅgasamannāgataṃ senāsanaṃ sevamāno bhajamāno nacirasseva āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyya kathañca bhikkhave bhikkhu pañcaṅgasamannāgato hoti idha bhikkhave bhikkhu saddho hoti saddahati tathāgatassa bodhiṃ itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti appābādho hoti appātaṅko samavepākiniyā gahaṇiyā samannāgato nātisītāya nāccuṇhāya majjhimāya padhānakkhamāya asaṭho hoti amāyāvī yathābhūtaṃ attānaṃ āvikattā satthari vā viññūsu vā sabrahmacārīsu @Footnote: 1 Ma. kimatthiyaṃ cetanā ca tayo upanisāpi ca @ samādhi sāriputto ca jhānaṃ santena vijjayāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page17.

Āraddhaviriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā evaṃ kho bhikkhave bhikkhu pañcaṅgasamannāgato hoti. {11.1} Kathañca bhikkhave senāsanaṃ pañcaṅgasamannāgataṃ hoti idha bhikkhave senāsanaṃ nātidūraṃ hoti nāccāsannaṃ gamanāgamanasampannaṃ divā appakiṇṇaṃ rattiṃ appasaddaṃ appanigghosaṃ appaḍaṃsamakasavātātapasiriṃsapa- samphassaṃ tasmiṃ kho pana senāsane viharantassa appakasireneva uppajjanti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārā tasmiṃ kho pana senāsane therā bhikkhū viharanti bahussutā āgatāgamā dhammadharā vinayadharā mātikādharā te kālena kālaṃ upasaṅkamitvā paripucchati paripañhati idaṃ bhante kathaṃ imassa ko atthoti tassa te āyasmanto avivaṭañceva vivaranti anuttānīkatañca uttānīkaronti anekavihitesu ca kaṅkhaṭṭhāniyesu dhammesu kaṅkhaṃ paṭivinodenti evaṃ kho bhikkhave senāsanaṃ pañcaṅgasamannāgataṃ hoti. Pañcaṅgasamannāgato kho bhikkhave bhikkhu pañcaṅgasamannāgataṃ senāsanaṃ sevamāno bhajamāno nacirasseva āsavānaṃ khayā .pe. Sacchikatvā upasampajja vihareyyāti. [12] Pañcaṅgavippahīno bhikkhave bhikkhu pañcaṅgasamannāgato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page18.

Imasmiṃ dhammavinaye kevalī vusitavā uttamapurisoti vuccati kathañca bhikkhave bhikkhu pañcaṅgavippahīno hoti idha bhikkhave bhikkhuno kāmacchando pahīno hoti byāpādo pahīno hoti thīnamiddhaṃ pahīnaṃ hoti uddhaccakukkuccaṃ pahīnaṃ hoti vicikicchā pahīnā hoti evaṃ kho bhikkhave bhikkhu pañcaṅgavippahīno hoti. {12.1} Kathañca bhikkhave bhikkhu pañcaṅgasamannāgato hoti idha bhikkhave bhikkhu asekhena sīlakkhandhena samannāgato hoti asekhena samādhikkhandhena samannāgato hoti asekhena paññākkhandhena samannāgato hoti asekhena vimuttikkhandhena samannāgato hoti asekhena vimuttiñāṇadassanakkhandhena samannāgato hoti evaṃ kho bhikkhave bhikkhu pañcaṅgasamannāgato hoti. Pañcaṅgavippahīno kho bhikkhave bhikkhu pañcaṅgasamannāgato imasmiṃ dhammavinaye kevalī vusitavā uttamapurisoti vuccatīti 1-. Kāmacchando ca byāpādo thīnamiddhañca bhikkhuno uddhaccaṃ vicikicchā ca sabbasova na vijjati asekhena ca sīlena asekhena samādhinā vimuttiyā ca sampanno ñāṇena ca tathāvidho sa ve pañcaṅgasampanno pañcaṅgāni 2- vivajjayaṃ sa 3- ve imasmiṃ dhammavinaye kevalī iti vuccatīti 4-. [13] Dasayimāni bhikkhave saṃyojanāni katamāni dasa pañcorambhāgiyāni saṃyojanāni pañcuddhambhāgiyāni saṃyojanāni katamāni @Footnote: 1 Po. Ma. itisaddo natthi . 2 Po. Ma. Yu. pañca aṅge. 3 Ma. Yu. sa veti pāṭhadvayaṃ @natthi. 4 Ma. itisaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page19.

Pañcorambhāgiyāni saṃyojanāni sakkāyadiṭṭhi vicikicchā sīlabbataparāmāso kāmacchando byāpādo imāni pañcorambhāgiyāni saṃyojanāni katamāni pañcuddhambhāgiyāni saṃsojanāni rūparāgo arūparāgo māno uddhaccaṃ avijjā imāni pañcuddhambhāgiyāni saṃyojanāni imāni kho bhikkhave dasa saṃyojanānīti 1-. [14] Yassakassaci bhikkhave bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā pañca cetokhilā 2- appahīnā pañca cetaso vinibandhā asamucchinanā tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati hāniyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no vuḍḍhi katamassa pañca cetokhilā appahīnā honti idha bhikkhave bhikkhu satthari kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati yo so bhikkhave bhikkhu satthari kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya evamassāyaṃ paṭhamo cetokhilo appahīno hoti. {14.1} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu dhamme kaṅkhati .pe. Saṅghe kaṅkhati sikkhāya kaṅkhati sabrahmacārīsu kupito hoti anattamano āhatacitto khilajāto yo so bhikkhave bhikkhu sabrahmacārīsu kupito hoti anattamano āhatacitto khilajāto tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya evamassāyaṃ pañcamo cetokhilo appahīno hoti . imassa @Footnote: 1 Ma. itisaddo natthi. 2 Ma. cetokhīlā. ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page20.

Pañca cetokhilā appahīnā honti. {14.2} Katamassa pañca cetaso vinibandhā asamucchinnā honti idha bhikkhave bhikkhu kāmesu avītarāgo hoti avigatacchando avigatapemo avigatapipāso avigatapariḷāho avigatataṇho yo so bhikkhave bhikkhu kāmesu avītarāgo hoti avigatacchando avigatapemo avigatapipāso avigatapariḷāho avigatataṇho tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya evamassāyaṃ paṭhamo cetaso vinibandho asamucchinno hoti. {14.3} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu kāye avītarāgo hoti .pe. Rūpe avītarāgo hoti yāvadatthaṃ udarāvadehakaṃ bhuñjitvā seyyasukhaṃ passasukhaṃ middhasukhaṃ anuyutto viharati aññataraṃ devanikāyaṃ paṇidhāya brahmacariyaṃ carati imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vāti yo so bhikkhave bhikkhu aññataraṃ devanikāyaṃ paṇidhāya brahmacariyaṃ carati imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vāti tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya evamassāyaṃ pañcamo cetaso vinibandho asamucchinno hoti . Imassa pañca cetaso vinibandhā asamucchinnā honti . yassakassaci bhikkhave bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā ime pañca cetokhilā appahīnā ime @Footnote: 1 Ma. bhavissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page21.

Pañca cetaso vinibandhā asamucchinnā tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati hāniyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no vuḍḍhi seyyathāpi bhikkhave kāḷapakkhe candassa yā ratti vā divaso vā āgacchati hāyateva vaṇṇena hāyati maṇḍalena hāyati ābhāya hāyati ārohapariṇāhena evameva kho bhikkhave yassakassaci bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā ime pañca cetokhilā appahīnā ime pañca cetaso vinibandhā asamucchinnā tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati hāniyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no vuḍḍhi. {14.4} Yassakassaci bhikkhave bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā pañca cetokhilā pahīnā pañca cetaso vinibandhā samucchinnā tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no parihāni katamassa pañca cetokhilā pahīnā honti idha bhikkhave bhikkhu satthari na kaṅkhati na vicikicchati adhimuccati sampasīdati yo so bhikkhave bhikkhu satthari na kaṅkhati na vicikicchati adhimuccati sampasīdati tassa cittaṃ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya yassa cittaṃ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya evamassāyaṃ paṭhamo cetokhilo pahīno hoti. {14.5} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu dhamme na kaṅkhati .pe. Saṅghe na kaṅkhati sikkhāya na kaṅkhati sabrahmacārīsu na kupito hoti attamano na āhatacitto na khilajāto yo so bhikkhave bhikkhu sabrahmacārīsu na kupito hoti attamano na āhatacitto na

--------------------------------------------------------------------------------------------- page22.

Khilajāto tassa cittaṃ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya yassa cittaṃ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya evamassāyaṃ pañcamo cetokhilo pahīno hoti . imassa pañca cetokhilā pahīnā honti. {14.6} Katamassa pañca cetaso vinibandhā susamucchinnā honti idha bhikkhave bhikkhu kāmesu vītarāgo hoti vigatacchando vigatapemo vigatapipāso vigatapariḷāho vigatataṇho yo so bhikkhave bhikkhu kāmesu vītarāgo hoti vigatacchando vigatapemo vigatapipāso vigatapariḷāho vigatataṇho tassa cittaṃ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya yassa cittaṃ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya evamassāyaṃ paṭhamo cetaso vinibandho susamucchinno hoti. {14.7} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu kāye vītarāgo hoti .pe. Rūpe vītarāgo hoti na yāvadatthaṃ udarāvadehakaṃ bhuñjitvā seyyasukhaṃ passasukhaṃ middhasukhaṃ anuyutto viharati na aññataraṃ devanikāyaṃ paṇidhāya brahmacariyaṃ carati imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vāti yo so bhikkhave bhikkhu na aññataraṃ devanikāyaṃ paṇidhāya brahmacariyaṃ carati imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vāti tassa cittaṃ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya yassa cittaṃ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya evamassāyaṃ pañcamo cetaso vinibandho susamucchinno hoti . imassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page23.

Pañca cetaso vinibandhā susamucchinnā honti. {14.8} Yassakassaci bhikkhave bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā ime pañca cetokhilā pahīnā ime pañca cetaso vinibandhā susamucchinnā tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no parihāni seyyathāpi bhikkhave juṇhapakkhe candassa yā ratti vā divaso vā āgacchati vaḍḍhateva vaṇṇena vaḍḍhati maṇḍalena vaḍḍhati ābhāya vaḍḍhati ārohapariṇāhena evameva kho bhikkhave yassakassaci bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā ime pañca cetokhilā pahīnā ime pañca cetaso vinibandhā susamucchinnā tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no parihānīti. [15] Yāvatā bhikkhave sattā apadā vā dvipadā vā catuppadā vā bahuppadā vā rūpino vā arūpino vā saññino vā asaññino vā nevasaññināsaññino vā tathāgato tesaṃ aggamakkhāyati arahaṃ sammāsambuddho evameva kho bhikkhave yekeci kusalā dhammā sabbe te appamādamūlakā appamādasamosaraṇā appamādo tesaṃ aggamakkhāyati seyyathāpi bhikkhave yānikānici jaṅgalānaṃ pāṇānaṃ padajātāni sabbāni tāni hatthipade samodhānaṃ gacchanti hatthipadaṃ tesaṃ aggamakkhāti yadidaṃ mahantattena evameva kho bhikkhave yekeci kusalā dhammā sabbe te appamādamūlakā appamādasamosaraṇā appamādo tesaṃ aggamakkhāyati seyyathāpi bhikkhave kūṭāgārassa yākāci

--------------------------------------------------------------------------------------------- page24.

Gopānasiyo sabbā tā kūṭaṅgamā kūṭaninnā kūṭasamosaraṇā kūṭaṃ 1- tāsaṃ aggamakkhāyati evameva kho bhikkhave yekeci kusalā dhammā sabbe te appamādamūlakā appamādasamosaraṇā appamādo tesaṃ aggamakkhāyati seyyathāpi bhikkhave yekeci mūlagandhā kāḷānusāriyaṃ tesaṃ aggamakkhāyati evameva kho bhikkhave .pe. seyyathāpi bhikkhave yekeci sāragandhā lohitacandanaṃ tesaṃ aggamakkhāyati evameva kho bhikkhave .pe. seyyathāpi bhikkhave yekeci pupphagandhā vassikaṃ tesaṃ aggamakkhāyati evameva kho bhikkhave .pe. seyyathāpi bhikkhave yekeci kuḍḍarājāno sabbe te rañño cakkavattissa anuyantā vattanti rājā tesaṃ cakkavatti aggamakkhāyati evameva kho bhikkhave .pe. Seyyathāpi bhikkhave yākāci tārakarūpānaṃ pabhā sabbā tā candappabhāya kalaṃ nāgghanti soḷasiṃ candappabhā tāsaṃ aggamakkhāyati evameva kho bhikkhave .pe. seyyathāpi bhikkhave saradasamaye viddhe vigatavalāhake deve ādicco nabhaṃ abbhussakkamāno sabbaṃ ākāsagataṃ tamagataṃ abhivihacca bhāsate ca tapate ca virocati ca evameva kho bhikkhave .pe. Seyyathāpi bhikkhave yākāci mahānadiyo seyyathīdaṃ gaṅgā yamunā aciravatī sarabhū mahī sabbā tā samuddaṅgamā samuddaninnā samuddapoṇā samuddapabbhārā mahāsamuddo tāsaṃ aggamakkhāyati evameva kho bhikkhave yekeci kusalā dhammā sabbe te appamādamūlakā appamādasamosaraṇā appamādo tesaṃ aggamakkhāyatīti. @Footnote: 1 Ma. kūṭo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page25.

[16] Dasayime bhikkhave puggalā āhuneyyā pāhuneyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyā anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa katame dasa tathāgato arahaṃ sammāsambuddho paccekasambuddho ubhatobhāgavimutto paññāvimutto kāyasakkhi diṭṭhippatto saddhāvimutto dhammānusārī saddhānusārī gotrabhū ime kho bhikkhave dasa puggalā āhuneyyā .pe. Anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti. [17] Sanāthā bhikkhave viharatha mā anāthā dukkhaṃ bhikkhave anātho viharati dasayime bhikkhave nāthakaraṇā dhammā katame dasa idha bhikkhave bhikkhu sīlavā hoti pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu yampi bhikkhave bhikkhu sīlavā hoti .pe. Samādāya sikkhati sikkhāpadesu ayampi dhammo nāthakaraṇo. {17.1} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā yampi bhikkhave bhikkhu bahussuto hoti .pe. diṭṭhiyā suppaṭividdhā ayampi dhammo nāthakaraṇo. {17.2} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu kalyāṇamitto hoti kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko yampi bhikkhave bhikkhu kalyāṇamitto hoti kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko ayampi dhammo nāthakaraṇo .

--------------------------------------------------------------------------------------------- page26.

Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu suvaco hoti sovacassakaraṇehi dhammehi samannāgato khamo padakkhiṇaggāhī anusāsaniṃ yampi bhikkhave bhikkhu suvaco hoti sovacassakaraṇehi dhammehi samannāgato khamo padakkhiṇaggāhī anusāsaniṃ ayampi dhammo nāthakaraṇo. {17.3} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu yāni tāni sabrahmacārīnaṃ uccāvacāni kiṃkaraṇīyāni tattha dakkho hoti analaso tatrupāyāya vīmaṃsāya samannāgato alaṃ kātuṃ alaṃ saṃvidhātuṃ yampi bhikkhave bhikkhu yāni tāni sabrahmacārīnaṃ uccāvacāni kiṃkaraṇīyāni .pe. Alaṃ kātuṃ alaṃ saṃvidhātuṃ ayampi dhammo nāthakaraṇo. {17.4} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu dhammakāmo hoti piyasamudāhāro abhidhamme abhivinaye uḷārapāmujjo yampi bhikkhave bhikkhu dhammakāmo hoti piyasamudāhāro abhidhamme abhivinaye uḷārapāmujjo ayampi dhammo nāthakaraṇo. {17.5} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu āraddhaviriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu yampi bhikkhave bhikkhu āraddhaviriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu ayampi dhammo nāthakaraṇo. {17.6} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu santuṭṭho hoti itarītaracīvarapiṇḍapāta- senāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārena yampi bhikkhave bhikkhu santuṭṭho hoti itarītaracīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārena ayampi dhammo nāthakaraṇo . puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu satimā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page27.

Hoti paramena satinepakkena samannāgato cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā yampi bhikkhave bhikkhu satimā hoti paramena satinepakkena samannāgato cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā ayampi dhammo nāthakaraṇo. {17.7} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā yampi bhikkhave bhikkhu paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā ayampi dhammo nāthakaraṇo . sanāthā bhikkhave viharatha mā anāthā dukkhaṃ bhikkhave anātho viharati ime kho bhikkhave dasa nāthakaraṇā dhammāti. [18] Sanāthā bhikkhave viharatha mā anāthā dukkhaṃ bhikkhave anātho viharati dasayime bhikkhave nāthakaraṇā dhammā katame dasa idha bhikkhave bhikkhu sīlavā hoti .pe. samādāya sikkhati sikkhāpadesu sīlavā vatāyaṃ bhikkhu pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesūti therāpi naṃ bhikkhū vattabbaṃ anusāsitabbaṃ maññanti majjhimāpi bhikkhū navāpi bhikkhū vattabbaṃ anusāsitabbaṃ maññanti tassa therānukampitassa majjhimānukampitassa navānukampitassa vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no parihāni ayampi dhammo nāthakaraṇo. {18.1} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu bahussuto hoti .pe. Diṭṭhiyā suppaṭividdhā bahussuto vatāyaṃ bhikkhu sutadharo sutasannicayo ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page28.

Pariyosānakalyāṇā sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhāti therāpi naṃ bhikkhū vattabbaṃ anusāsitabbaṃ maññanti majjhimāpi bhikkhū navāpi bhikkhū vattabbaṃ anusāsitabbaṃ maññanti tassa therānukampitassa majjhimānukampitassa navānukampitassa vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no parihāni ayampi dhammo nāthakaraṇo. {18.2} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu kalyāṇamitto hoti kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko kalyāṇamitto vatāyaṃ bhikkhu kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅkoti therāpi naṃ bhikkhū vattabbaṃ anusāsitabbaṃ maññanti majjhimāpi bhikkhū navāpi bhikkhū vattabbaṃ anusāsitabbaṃ maññanti tassa therānukampitassa majjhimānukampitassa navānukampitassa vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no parihāni ayampi dhammo nāthakaraṇo. {18.3} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu suvaco hoti sovacassakaraṇehi dhammehi samannāgato khamo padakkhiṇaggāhī anusāsaniṃ suvaco vatāyaṃ bhikkhu sovacassakaraṇehi dhammehi samannāgato khamo padakkhiṇaggāhī anusāsaninti therāpi naṃ bhikkhū vattabbaṃ anusāsitabbaṃ maññanti majjhimāpi bhikkhū navāpi bhikkhū vattabbaṃ anusāsitabbaṃ maññanti tassa therānukampitassa majjhimānukampitassa navānukampitassa vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no parihāni ayampi dhammo nāthakaraṇo. {18.4} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu yāni tāni sabrahmacārīnaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page29.

Uccāvacāni kiṃkaraṇīyāni tattha dakkho hoti analaso tatrupāyāya vīmaṃsāya samannāgato alaṃ kātuṃ alaṃ saṃvidhātuṃ yāni tāni sabrahmacārīnaṃ uccāvacāni kiṃkaraṇīyāni tattha dakkho vatāyaṃ bhikkhu analaso tatrupāyāya vīmaṃsāya samannāgato alaṃ kātuṃ alaṃ saṃvidhātunti therāpi naṃ bhikkhū vattabbaṃ anusāsitabbaṃ maññanti majjhimāpi bhikkhū navāpi bhikkhū vattabbaṃ anusāsitabbaṃ maññanti tassa therānukampitassa majjhimānukampitassa navānukampitassa vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no parihāni ayampi dhammo nāthakaraṇo. {18.5} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu dhammakāmo hoti piyasamudāhāro abhidhamme abhivinaye uḷārapāmujjo dhammakāmo vatāyaṃ bhikkhu piyasamudāhāro abhidhamme abhivinaye uḷārapāmujjoti therāpi naṃ bhikkhū vattabbaṃ anusāsitabbaṃ maññanti majjhimāpi bhikkhū navāpi bhikkhū vattabbaṃ anusāsitabbaṃ maññanti tassa therānukampitassa majjhimānukampitassa navānukampitassa vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no parihāni ayampi dhammo nāthakaraṇo. {18.6} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu āraddhaviriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu āraddhaviriyo vatāyaṃ bhikkhu viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesūti therāpi naṃ bhikkhū vattabbaṃ anusāsitabbaṃ maññanti majjhimāpi bhikkhū navāpi bhikkhū vattabbaṃ anusāsitabbaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page30.

Maññanti tassa therānukampitassa majjhimānukampitassa navānukampitassa vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no parihāni ayampi dhammo nāthakaraṇo. {18.7} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu santuṭṭho hoti itarītaracīvara- piṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārena santuṭṭho vatāyaṃ bhikkhu itarītaracīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārenāti therāpi naṃ bhikkhū vattabbaṃ anusāsitabbaṃ maññanti majjhimāpi bhikkhū navāpi bhikkhū vattabbaṃ anusāsitabbaṃ maññanti tassa therānukampitassa majjhimānukampitassa navānukampitassa vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no parihāni ayampi dhammo nāthakaraṇo. {18.8} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu satimā hoti paramena satinepakkena samannāgato cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā satimā vatāyaṃ bhikkhu paramena satinepakkena samannāgato cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritāti therāpi naṃ bhikkhū vattabbaṃ anusāsitabbaṃ maññanti majjhimāpi bhikkhū navāpi bhikkhū vattabbaṃ anusāsitabbaṃ maññanti tassa therānukampitassa majjhimānukampitassa navānukampitassa vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no parihāni ayampi dhammo nāthakaraṇo. {18.9} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā paññavā vatāyaṃ bhikkhu udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyāti therāpi naṃ bhikkhū vattabbaṃ anusāsitabbaṃ maññanti majjhimāpi bhikkhū

--------------------------------------------------------------------------------------------- page31.

Navāpi bhikkhū vattabbaṃ anusāsitabbaṃ maññanti tassa therānukampitassa majjhimānukampitassa navānukampitassa vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no parihāni ayampi dhammo nāthakaraṇo . sanāthā bhikkhave viharatha mā anāthā dukkhaṃ bhikkhave anātho viharati ime kho bhikkhave dasa nāthakaraṇā dhammāti. [19] Dasayime bhikkhave ariyavāsā ye ariyā āvasiṃsu vā āvasanti vā āvasissanti vā katame dasa idha bhikkhave bhikkhu pañcaṅgavippahīno hoti chaḷaṅgasamannāgato ekārakkho caturāpasseno panuṇṇapaccekasacco samavayasaṭṭhesano anāvilasaṅkappo passaddhakāyasaṅkhāro suvimuttacitto suvimuttapañño ime kho bhikkhave dasa ariyavāsā ye ariyā āvasiṃsu vā āvasanti vā āvasissanti vāti. [20] Ekaṃ samayaṃ bhagavā kurūsu viharati kammāsadhammaṃ nāma kurūnaṃ nigamo tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi .pe. bhagavā etadavoca dasayime bhikkhave ariyavāsā ye ariyā āvasiṃsu vā āvasanti vā āvasissanti vā katame dasa idha bhikkhave bhikkhu pañcaṅgavippahīno hoti chaḷaṅgasamannāgato ekārakkho caturāpasseno panuṇṇapaccekasacco samavayasaṭṭhesano anāvilasaṅkappo passaddhakāyasaṅkhāro suvimuttacitto suvimuttapañño . kathañca bhikkhave bhikkhu pañcaṅgavippahīno hoti idha bhikkhave bhikkhuno kāmacchando

--------------------------------------------------------------------------------------------- page32.

Pahīno hoti byāpādo pahīno hoti thīnamiddhaṃ pahīnaṃ hoti uddhaccakukkuccaṃ pahīnaṃ hoti vicikicchā pahīnā hoti evaṃ kho bhikkhave bhikkhu pañcaṅgavippahīno hoti. {20.1} Kathañca bhikkhave bhikkhu chaḷaṅgasamannāgato hoti idha bhikkhave bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā neva sumano hoti na dummano upekkhako viharati sato sampajāno sotena saddaṃ sutvā .pe. ghānena gandhaṃ ghāyitvā jivhāya rasaṃ sāyitvā kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā manasā dhammaṃ viññāya neva sumano hoti na dummano upekkhako viharati sato sampajāno evaṃ kho bhikkhave bhikkhu chaḷaṅgasamannāgato hoti. {20.2} Kathañca bhikkhave bhikkhu ekārakkho hoti idha bhikkhave bhikkhu satārakkhena cetasā samannāgato hoti evaṃ kho bhikkhave bhikkhu ekārakkho hoti. {20.3} Kathañca bhikkhave bhikkhu caturāpasseno hoti idha bhikkhave bhikkhu saṅkhāyekaṃ paṭisevati saṅkhāyekaṃ adhivāseti saṅkhāyekaṃ parivajjeti saṅkhāyekaṃ vinodeti evaṃ kho bhikkhave bhikkhu caturāpasseno hoti. {20.4} Kathañca bhikkhave bhikkhu panuṇṇapaccekasacco hoti idha bhikkhave bhikkhuno yāni tāni puthusamaṇabrāhmaṇānaṃ puthupaccekasaccāni seyyathīdaṃ sassato lokoti vā asassato lokoti vā antavā lokoti vā anantavā lokoti vā taṃ jīvaṃ taṃ sarīranti vā aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti vā hoti tathāgato parammaraṇāti vā na hoti tathāgato parammaraṇāti vā hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇāti vā neva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page33.

Hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti vā sabbāni tāni nuṇṇāni honti panuṇṇāni cattāni vantāni muttāni pahīnāni paṭinissaṭṭhāni evaṃ kho bhikkhave bhikkhu panuṇṇapaccekasacco hoti. {20.5} Kathañca bhikkhave bhikkhu samavayasaṭṭhesano hoti idha bhikkhave bhikkhuno kāmesanā pahīnā hoti bhavesanā pahīnā hoti brahmacariyesanā paṭippassaddhā evaṃ kho bhikkhave bhikkhu samavayasaṭṭhesano hoti. {20.6} Kathañca bhikkhave bhikkhu anāvilasaṅkappo hoti idha bhikkhave bhikkhuno kāmasaṅkappo pahīno hoti byāpādasaṅkappo pahīno hoti vihiṃsāsaṅkappo pahīno hoti evaṃ kho bhikkhave bhikkhu anāvilasaṅkappo hoti. {20.7} Kathañca bhikkhave bhikkhu passaddhakāyasaṅkhāro hoti idha bhikkhave bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati evaṃ kho bhikkhave bhikkhu passaddhakāyasaṅkhāro hoti. {20.8} Kathañca bhikkhave bhikkhu suvimuttacitto hoti idha bhikkhave bhikkhuno rāgā cittaṃ vimuttaṃ hoti dosā cittaṃ vimuttaṃ hoti mohā cittaṃ vimuttaṃ hoti evaṃ kho bhikkhave bhikkhu suvimuttacitto hoti. {20.9} Kathañca bhikkhave bhikkhu suvimuttapañño hoti idha bhikkhave bhikkhu rāgo me pahīno ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃ gato āyatiṃanuppādadhammoti pajānāti doso me pahīno .pe. moho me

--------------------------------------------------------------------------------------------- page34.

Pahīno ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃ gato āyatiṃanuppādadhammoti pajānāti evaṃ kho bhikkhave bhikkhu suvimuttapañño hoti. {20.10} Ye hi keci bhikkhave atītamaddhānaṃ ariyā ariyavāse āvasiṃsu sabbe te imeva dasa ariyavāse āvasiṃsu ye hi keci bhikkhave anāgatamaddhānaṃ ariyā ariyavāse āvasissanti sabbe te imeva dasa ariyavāse āvasissanti ye hi keci bhikkhave etarahi ariyā ariyavāse āvasanti sabbe te imeva dasa ariyavāse āvasanti ime kho bhikkhave dasa ariyavāsā ye ariyā āvasiṃsu vā āvasanti vā āvasissanti vāti. Nāthakaraṇavaggo dutiyo. Tassuddānaṃ senāsanā ca aṅgā ca saṃyojanakhilena ca appamādo āhuneyyo dve nāthā dvevasena cāti. ---------- Mahāvaggo tatiyo [21] Sīho bhikkhave migarājā sāyaṇhasamayaṃ āsayā nikkhamati āsayā nikkhamitvā vijambhati vijambhitvā samantā catuddisā anuviloketi samantā catuddisā 1- anuviloketvā tikkhattuṃ sīhanādaṃ nadati tikkhattuṃ sīhanādaṃ naditvā gocarāya pakkamati taṃ kissa hetu māhaṃ khuddake pāṇe visamagate saṅghātaṃ āpādesinti sīhoti kho bhikkhave tathāgatassetaṃ adhivacanaṃ arahato sammāsambuddhassa yaṃ kho bhikkhave @Footnote: 1 Ma. catuddisaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page35.

Tathāgato parisāya dhammaṃ deseti idamassa hoti sīhanādasmiṃ. {21.1} Dasayimāni bhikkhave tathāgatassa tathāgatabalāni yehi balehi samannāgato tathāgato āsabhaṇṭhānaṃ paṭijānāti parisāsu sīhanādaṃ nadati brahmacakkaṃ pavatteti katamāni dasa idha bhikkhave tathāgato ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṃ pajānāti yampi bhikkhave tathāgato ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṃ pajānāti idampi bhikkhave tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṇṭhānaṃ paṭijānāti parisāsu sīhanādaṃ nadati brahmacakkaṃ pavatteti. {21.2} Puna caparaṃ bhikkhave tathāgato atītānāgatapaccuppannānaṃ kammasamādānānaṃ ṭhānaso hetuso vipākaṃ yathābhūtaṃ pajānāti yampi bhikkhave tathāgato atītānāgatapaccuppannānaṃ kammasamādānānaṃ ṭhānaso hetuso vipākaṃ yathābhūtaṃ pajānāti idampi bhikkhave tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṇṭhānaṃ paṭijānāti parisāsu sīhanādaṃ nadati brahmacakkaṃ pavatteti. {21.3} Puna caparaṃ bhikkhave tathāgato sabbatthagāminiṃ paṭipadaṃ yathābhūtaṃ pajānāti yampi bhikkhave tathāgato sabbatthagāminiṃ paṭipadaṃ yathābhūtaṃ pajānāti idampi bhikkhave tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṇṭhānaṃ paṭijānāti parisāsu sīhanādaṃ nadati brahmacakkaṃ pavatteti. {21.4} Puna caparaṃ bhikkhave tathāgato anekadhātuṃ nānādhātuṃ lokaṃ yathābhūtaṃ pajānāti yampi bhikkhave tathāgato anekadhātuṃ nānādhātuṃ lokaṃ yathābhūtaṃ pajānāti idampi bhikkhave tathāgatassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page36.

Tathāgatabalaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṇṭhānaṃ paṭijānāti parisāsu sīhanādaṃ nadati brahmacakkaṃ pavatteti. {21.5} Puna caparaṃ bhikkhave tathāgato sattānaṃ nānādhimuttikataṃ yathābhūtaṃ pajānāti yampi bhikkhave tathāgato sattānaṃ nānādhimuttikataṃ yathābhūtaṃ pajānāti idampi bhikkhave tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṇṭhānaṃ paṭijānāti parisāsu sīhanādaṃ nadati brahmacakkaṃ pavatteti. {21.6} Puna caparaṃ bhikkhave tathāgato parasattānaṃ parapuggalānaṃ indriyaparopariyattaṃ yathābhūtaṃ pajānāti yampi bhikkhave tathāgato parasattānaṃ parapuggalānaṃ indriyaparopariyattaṃ yathābhūtaṃ pajānāti idampi bhikkhave tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṇṭhānaṃ paṭijānāti parisāsu sīhanādaṃ nadati brahmacakkaṃ pavatteti. {21.7} Puna caparaṃ bhikkhave tathāgato jhānavimokkhasamādhisamāpattīnaṃ saṅkilesaṃ vodānaṃ vuṭṭhānaṃ yathābhūtaṃ pajānāti yampi bhikkhave tathāgato jhānavimokkhasamādhisamāpattīnaṃ saṅkilesaṃ vodānaṃ vuṭṭhānaṃ yathābhūtaṃ pajānāti idampi bhikkhave tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṇṭhānaṃ paṭijānāti parisāsu sīhanādaṃ nadati brahmacakkaṃ pavatteti. {21.8} Puna caparaṃ bhikkhave tathāgato anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati seyyathīdaṃ ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattāḷīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page37.

Anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkha- paṭisaṃvedī evamāyupariyanto so tato cuto amutra udapādiṃ tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto so tato cuto idhupapannoti iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati yampi bhikkhave tathāgato anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati seyyathīdaṃ ekampi jātiṃ dvepi jātiyo .pe. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati idampi bhikkhave tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṇṭhānaṃ paṭijānāti parisāsu sīhanādaṃ nadati brahmacakkaṃ pavatteti. {21.9} Puna caparaṃ bhikkhave tathāgato dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannāti iti dibbena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page38.

Cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti yampi bhikkhave tathāgato dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena .pe. yathākammūpage satte pajānāti idampi bhikkhave tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṇṭhānaṃ paṭijānāti parisāsu sīhanādaṃ nadati brahmacakkaṃ pavatteti. {21.10} Puna caparaṃ bhikkhave tathāgato āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati yampi bhikkhave tathāgato āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati idampi bhikkhave tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṇṭhānaṃ paṭijānāti parisāsu sīhanādaṃ nadati brahmacakkaṃ pavatteti . imāni kho bhikkhave [1]- tathāgatassa tathāgatabalāni yehi balehi samannāgato tathāgato āsabhaṇṭhānaṃ paṭijānāti parisāsu sīhanādaṃ nadati brahmacakkaṃ pavattetīti. [22] Athakho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ ānandaṃ bhagavā etadavoca ye te ānanda dhammā tesaṃ tesaṃ adhimuttipadānaṃ abhiññāsacchikiriyāya saṃvattanti visārado ahaṃ ānanda tattha paṭijānāmi tesaṃ tesaṃ tathā tathā dhammaṃ @Footnote: 1 Ma. dasāti dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page39.

Desetuṃ yathā yathā paṭipanno santaṃ vā atthīti ñassati 1- asantaṃ vā natthīti ñassati hīnaṃ vā hīnanti ñassati paṇītaṃ vā paṇītanti ñassati sauttaraṃ vā sauttaranti ñassati anuttaraṃ vā anuttaranti ñassati yathā yathā vā pana taṃ ñātayyaṃ 2- vā daṭṭhayyaṃ vā sacchikatayyaṃ vā tathā tathā ñassati vā dakkhati vā sacchi vā karissatīti ṭhānametaṃ vijjati etadānuttariyaṃ ānanda ñāṇānaṃ yadidaṃ tattha tattha yathābhūtañāṇaṃ etasmā cāhaṃ ānanda ñāṇā aññaṃ ñāṇaṃ uttaritaraṃ vā paṇītataraṃ vā natthīti vadāmi. {22.1} Dasayimāni ānanda tathāgatassa tathāgatabalāni yehi balehi samannāgato tathāgato āsabhaṇṭhānaṃ paṭijānāti parisāsu sīhanādaṃ nadati brahmacakkaṃ pavatteti katamāni dasa idhānanda tathāgato ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṃ pajānāti yampānanda tathāgato ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṃ pajānāti idampānanda tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṇṭhānaṃ paṭijānāti parisāsu sīhanādaṃ nadati brahmacakkaṃ pavatteti {22.2} puna caparaṃ ānanda tathāgato atītānāgatapaccuppannānaṃ kammasamādānānaṃ ṭhānaso hetuso vipākaṃ yathābhūtaṃ pajānāti yampānanda .pe. idampānanda .pe. puna caparaṃ ānanda tathāgato sabbatthagāminiṃ paṭipadaṃ yathābhūtaṃ pajānāti yampānanda .pe. idampānanda .pe. puna caparaṃ ānanda tathāgato anekadhātuṃ nānādhātuṃ lokaṃ yathābhūtaṃ pajānāti @Footnote: 1 Po. sabbattha ñāyatīti dissati . 2 Po. Ma. ñāteyyaṃ vā daṭṭheyyaṃ vā @sacchikareyyaṃ vā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page40.

Yampānanda .pe. idampānanda .pe. puna caparaṃ ānanda tathāgato sattānaṃ nānādhimuttikataṃ yathābhūtaṃ pajānāti yampānanda .pe. Idampānanda .pe. puna caparaṃ ānanda tathāgato parasattānaṃ parapuggalānaṃ indriyaparopariyattaṃ yathābhūtaṃ pajānāti yampānanda .pe. Idampānanda .pe. puna caparaṃ ānanda tathāgato jhānavimokkhasamādhi- samāpattīnaṃ saṅkilesaṃ vodānaṃ vuṭṭhānaṃ yathābhūtaṃ pajānāti yampānanda .pe. idampānanda .pe. puna caparaṃ ānanda tathāgato anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati seyyathīdaṃ ekampi jātiṃ dvepi jātiyo .pe. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati yampānanda .pe. idampānanda .pe. puna caparaṃ ānanda tathāgato dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena .pe. yathākammūpage satte pajānāti yampānanda .pe. Idampānanda .pe. {22.3} Puna caparaṃ ānanda tathāgato āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati yampānanda tathāgato āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati idampānanda tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṇṭhānaṃ paṭijānāti parisāsu sīhanādaṃ nadati brahmacakkaṃ pavatteti imāni kho ānanda dasa tathāgatassa tathāgatabalāni yehi balehi samannāgato tathāgato āsabhaṇṭhānaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page41.

Paṭijānāti parisāsu sīhanādaṃ nadati brahmacakkaṃ pavattetīti. [23] Atthi bhikkhave dhammā kāyena pahātabbā no vācāya atthi bhikkhave dhammā vācāya pahātabbā no kāyena atthi bhikkhave dhammā neva kāyena pahātabbā no vācāya paññāya disvā disvā pahātabbā katame ca bhikkhave dhammā kāyena pahātabbā no vācāya idha bhikkhave bhikkhu akusalaṃ āpanno hoti kañcideva 1- desaṃ kāyena tamenaṃ anuvicca viññū sabrahmacārī evamāhaṃsu āyasmā kho akusalaṃ āpanno kañcideva desaṃ kāyena sādhu vatāyasmā kāyaduccaritaṃ pahāya kāyasucaritaṃ bhāvetūti so anuvicca viññūhi sabrahmacārīhi vuccamāno kāyaduccaritaṃ pahāya kāyasucaritaṃ bhāveti ime vuccanti bhikkhave dhammā kāyena pahātabbā no vācāya. {23.1} Katame ca bhikkhave dhammā vācāya pahātabbā no kāyena idha bhikkhave bhikkhu akusalaṃ āpanno hoti kañcideva desaṃ vācāya tamenaṃ anuvicca viññū sabrahmacārī evamāhaṃsu āyasmā kho akusalaṃ āpanno kañcideva desaṃ vācāya sādhu vatāyasmā vacīduccaritaṃ pahāya vacīsucaritaṃ bhāvetūti so anuvicca viññūhi sabrahmacārīhi vuccamāno vacīduccaritaṃ pahāya vacīsucaritaṃ bhāveti ime vuccanti bhikkhave dhammā vācāya pahātabbā no kāyena. {23.2} Katame ca bhikkhave dhammā neva kāyena pahātabbā no vācāya paññāya disvā disvā pahātabbā lobho bhikkhave neva kāyena pahātabbo no vācāya paññāya disvā disvā pahātabbo. @Footnote: 1 Po. Ma. kiñci.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page42.

Doso bhikkhave ... moho bhikkhave ... Kodho bhikkhave ... Upanāho bhikkhave ... Makkho bhikkhave ... Paḷāso bhikkhave ... Macchariyaṃ bhikkhave ... Neva kāyena pahātabbaṃ no vācāya paññāya disvā disvā pahātabbaṃ. {23.3} Pāpikā bhikkhave issā neva kāyena pahātabbā no vācāya paññāya disvā disvā pahātabbā katamā ca bhikkhave pāpikā issā idha bhikkhave ijjhati gahapatissa vā gahapatiputtassa vā dhanena vā dhaññena vā rajatena vā jātarūpena vā tatraññatarassa dāsassa vā upavāsassa vā evaṃ hoti ahovatimassa gahapatissa vā gahapatiputtassa vā na ijjheyya dhanena vā dhaññena vā rajatena vā jātarūpena vāti samaṇo vā pana brāhmaṇo vā lābhī hoti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccaya- bhesajjaparikkhārānaṃ tatraññatarassa samaṇassa vā brāhmaṇassa vā evaṃ hoti aho vata ayamāyasmā na lābhī assa cīvarapiṇḍapātasenāsana- gilānapaccayabhesajjaparikkhārānanti ayaṃ vuccati bhikkhave pāpikā issā pāpikā bhikkhave issā neva kāyena pahātabbā no vācāya paññāya disvā disvā pahātabbā. {23.4} Pāpikā bhikkhave icchā neva kāyena pahātabbā no vācāya paññāya disvā disvā pahātabbā katamā ca bhikkhave pāpikā icchā idha bhikkhave ekacco assaddho samāno saddhoti maṃ jāneyyunti icchati dussīlo samāno sīlavāti maṃ jāneyyunti icchati appassuto samāno bahussutoti maṃ jāneyyunti icchati saṅgaṇikārāmo samāno

--------------------------------------------------------------------------------------------- page43.

Pavivittoti maṃ jāneyyunti icchati kusīto samāno āraddhaviriyoti maṃ jāneyyunti icchati muṭṭhassati samāno upaṭṭhitassatīti maṃ jāneyyunti icchati asamāhito samāno samāhitoti maṃ jāneyyunti icchati duppañño samāno paññavāti maṃ jāneyyunti icchati akhīṇāsavo samāno khīṇāsavoti maṃ jāneyyunti icchati ayaṃ vuccati bhikkhave pāpikā icchā pāpikā bhikkhave icchā neva kāyena pahātabbā no vācāya paññāya disvā disvā pahātabbā . Tañce bhikkhave bhikkhuṃ lobho abhibhuyya iriyati doso moho kodho upanāho makkho paḷāso macchariyaṃ pāpikā issā pāpikā icchā abhibhuyya iriyati so evamassa veditabbo na ayamāyasmā tathā pajānāti yathā pajānato lobho na hoti tathāhīmaṃ āyasmantaṃ lobho abhibhuyya iriyati na ayamāyasmā tathā pajānāti yathā pajānato doso na hoti moho kodho upanāho makkho paḷāso macchariyaṃ pāpikā issā pāpikā icchā na hoti tathāhīmaṃ āyasmantaṃ pāpikā icchā abhibhuyya iriyati. {23.5} Tañce bhikkhave bhikkhuṃ lobho nābhibhuyya iriyati doso moho kodho upanāho makkho paḷāso macchariyaṃ pāpikā issā pāpikā icchā nābhibhuyya iriyati so evamassa veditabbo tathā ayamāyasmā pajānāti yathā pajānato lobho na hoti tathāhīmaṃ āyasmantaṃ lobho nābhibhuyya iriyati tathā ayamāyasmā pajānāti yathā pajānato doso na hoti moho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page44.

Kodho upanāho makkho paḷāso macchariyaṃ pāpikā issā pāpikā icchā na hoti tathāhīmaṃ āyasmantaṃ pāpikā icchā nābhibhuyya iriyatīti. [24] Ekaṃ samayaṃ āyasmā mahācundo cetīsu viharati sahajātiyaṃ tatra kho āyasmā mahācundo bhikkhū āmantesi āvuso bhikkhavoti. Āvusoti kho bhikkhū āyasmato mahācundassa paccassosuṃ . āyasmā mahācundo etadavoca ñāṇavādaṃ āvuso bhikkhu vadamāno jānāmīmaṃ dhammaṃ passāmīmaṃ dhammanti tañce āvuso bhikkhuṃ lobho abhibhuyya tiṭṭhati doso moho kodho upanāho makkho paḷāso macchariyaṃ pāpikā issā pāpikā icchā abhibhuyya tiṭṭhati so evamassa veditabbo na ayamāyasmā tathā pajānāti yathā pajānato lobho na hoti tathāhīmaṃ āyasmantaṃ lobho abhibhuyya tiṭṭhati na ayamāyasmā tathā pajānāti yathā pajānato doso na hoti moho kodho upanāho makkho paḷāso macchariyaṃ pāpikā issā pāpikā icchā na hoti tathāhīmaṃ āyasmantaṃ pāpikā icchā abhibhuyya tiṭṭhati. {24.1} Bhāvanāvādaṃ āvuso bhikkhu vadamāno bhāvitakāyomhi bhāvitasīlo bhāvitacitto bhāvitapaññoti tañce āvuso bhikkhuṃ lobho abhibhuyya tiṭṭhati doso moho kodho upanāho makkho paḷāso macchariyaṃ pāpikā issā pāpikā icchā abhibhuyya tiṭṭhati so evamassa veditabbo na ayamāyasmā tathā pajānāti yathā pajānato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page45.

Lobho na hoti tathāhīmaṃ āyasmantaṃ lobho abhibhuyya tiṭṭhati na ayamāyasmā tathā pajānāti yathā pajānato doso na hoti moho kodho upanāho makkho paḷāso macchariyaṃ pāpikā issā pāpikā icchā na hoti tathāhīmaṃ āyasmantaṃ pāpikā icchā abhibhuyya tiṭṭhati. {24.2} Ñāṇavādañca āvuso bhikkhu vadamāno bhāvanāvādañca jānāmīmaṃ dhammaṃ passāmīmaṃ dhammaṃ bhāvitakāyomhi bhāvitasīlo bhāvitacitto bhāvitapaññoti tañce āvuso bhikkhuṃ lobho abhibhuyya tiṭṭhati doso moho kodho upanāho makkho paḷāso macchariyaṃ pāpikā issā pāpikā icchā abhibhuyya tiṭṭhati so evamassa veditabbo na ayamāyasmā tathā pajānāti tathā pajānato lobho na hoti tathāhīmaṃ āyasmantaṃ lobho abhibhuyya tiṭṭhati na ayamāyasmā tathā pajānāti yathā pajānato doso na hoti moho kodho upanāho makkho paḷāso macchariyaṃ pāpikā issā pāpikā icchā na hoti tathāhīmaṃ āyasmantaṃ pāpikā icchā abhibhuyya tiṭṭhati {24.3} seyyathāpi āvuso puriso daḷiddova samāno aḍḍhavādaṃ vadeyya adhanova samāno dhanavādaṃ vadeyya abhogavāva samāno bhogavādaṃ vadeyya so kismiñcideva dhanakaraṇīye samuppanne na sakkuṇeyya upanīhātuṃ dhanaṃ vā dhaññaṃ vā rajataṃ vā jātarūpaṃ vā tamenaṃ evaṃ jāneyyuṃ daḷiddova ayamāyasmā samāno aḍḍhavādaṃ vadeti adhanova ayamāyasmā samāno dhanavādaṃ 1- vadeti abhogavāva ayamāyasmā samāno bhogavādaṃ 2- vadeti @Footnote: 1 Ma. dhanavāvādaṃ . 2 Ma. bhogavāvādaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page46.

Taṃ kissa hetu tathā hi ayamāyasmā kismiñcideva dhanakaraṇīye samuppanne na sakkoti upanīhātuṃ dhanaṃ vā dhaññaṃ vā rajataṃ vā jātarūpaṃ vāti evameva kho āvuso ñāṇavādañca bhikkhu vadamāno bhāvanāvādañca jānāmīmaṃ dhammaṃ passāmīmaṃ dhammaṃ bhāvitakāyomhi bhāvitasīlo bhāvitacitto bhāvitapaññoti tañce āvuso bhikkhuṃ lobho abhibhuyya tiṭṭhati doso moho kodho upanāho makkho paḷāso macchariyaṃ pāpikā issā pāpikā icchā abhibhuyya tiṭṭhati so evamassa veditabbo na ayamāyasmā tathā pajānāti yathā pajānato lobho na hoti tathāhīmaṃ āyasmantaṃ lobho abhibhuyya tiṭṭhati na ayamāyasmā tathā pajānāti yathā pajānato doso na hoti moho kodho upanāho makkho paḷāso macchariyaṃ pāpikā issā pāpikā icchā na hoti tathāhīmaṃ āyasmantaṃ pāpikā icchā abhibhuyya tiṭṭhati. {24.4} Ñāṇavādaṃ āvuso bhikkhu vadamāno jānāmīmaṃ dhammaṃ passāmīmaṃ dhammanti tañce āvuso bhikkhuṃ lobho nābhibhuyya tiṭṭhati doso moho kodho upanāho makkho paḷāso macchariyaṃ pāpikā issā pāpikā icchā nābhibhuyya tiṭṭhati so evamassa veditabbo tathā ayamāyasmā pajānāti yathā pajānato lobho na hoti tathāhīmaṃ āyasmantaṃ lobho nābhibhuyya tiṭṭhati tathā ayamāyasmā pajānāti yathā pajānato doso na hoti moho kodho upanāho makkho paḷāso macchariyaṃ pāpikā issā pāpikā icchā na hoti tathāhīmaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page47.

Āyasmantaṃ pāpikā icchā nābhibhuyya tiṭṭhati. {24.5} Bhāvanāvādaṃ āvuso bhikkhu vadamāno bhāvitakāyomhi bhāvitasīlo bhāvitacitto bhāvitapaññoti tañce āvuso bhikkhuṃ lobho nābhibhuyya tiṭṭhati doso moho kodho upanāho makkho paḷāso macchariyaṃ pāpikā issā pāpikā icchā nābhibhuyya tiṭṭhati so evamassa veditabbo tathā ayamāyasmā pajānāti yathā pajānato lobho na hoti tathāhīmaṃ āyasmantaṃ lobho nābhibhuyya tiṭṭhati tathā ayamāyasmā pajānāti yathā pajānato doso na hoti moho kodho upanāho makkho paḷāso macchariyaṃ pāpikā issā pāpikā icchā na hoti tathāhīmaṃ āyasmantaṃ pāpikā icchā nābhibhuyya tiṭṭhati. {24.6} Ñāṇavādañca āvuso bhikkhu vadamāno bhāvanāvādañca jānāmīmaṃ dhammaṃ passāmīmaṃ dhammaṃ bhāvitakāyomhi bhāvitasīlo bhāvitacitto bhāvitapaññoti tañce āvuso bhikkhuṃ lobho nābhibhuyya tiṭṭhati doso moho kodho upanāho makkho paḷāso macchariyaṃ pāpikā issā pāpikā icchā nābhibhuyya tiṭṭhati so evamassa veditabbo tathā ayamāyasmā pajānāti yathā pajānato lobho na hoti tathāhīmaṃ āyasmantaṃ lobho nābhibhuyya tiṭṭhati tathā ayamāyasmā pajānāti yathā pajānato doso na hoti moho kodho upanāho makkho paḷāso macchariyaṃ pāpikā issā pāpikā icchā na hoti tathāhīmaṃ āyasmantaṃ pāpikā icchā nābhibhuyya tiṭṭhati seyyathāpi āvuso puriso aḍḍhova samāno

--------------------------------------------------------------------------------------------- page48.

Aḍḍhavādaṃ vadeyya dhanavāva samāno dhanavādaṃ vadeyya bhogavāva samāno bhogavādaṃ vadeyya so kismiñcideva dhanakaraṇīye samuppanne sakkuṇeyya upanīhātuṃ dhanaṃ vā dhaññaṃ vā rajataṃ vā jātarūpaṃ vā tamenaṃ evaṃ jāneyyuṃ aḍḍhova ayamāyasmā samāno aḍḍhavādaṃ vadeti dhanavāva ayamāyasmā samāno dhanavādaṃ vadeti bhogavāva ayamāyasmā samāno bhogavādaṃ vadeti taṃ kissa hetu tathā hi ayamāyasmā kismiñcideva dhanakaraṇīye samuppanne sakkoti upanīhātuṃ dhanaṃ vā dhaññaṃ vā rajataṃ vā jātarūpaṃ vāti evameva kho āvuso ñāṇavādañca bhikkhu vadamāno bhāvanāvādañca jānāmīmaṃ dhammaṃ passāmīmaṃ dhammaṃ bhāvitakāyomhi bhāvitasīlo bhāvitacitto bhāvitapaññoti tañce āvuso bhikkhuṃ lobho nābhibhuyya tiṭṭhati doso moho kodho upanāho makkho paḷāso macchariyaṃ pāpikā issā pāpikā icchā nābhibhuyya tiṭṭhati so evamassa veditabbo tathā ayamāyasmā pajānāti yathā pajānato lobho na hoti tathāhīmaṃ āyasmantaṃ lobho nābhibhuyya tiṭṭhati tathā ayamāyasmā pajānāti yathā pajānato doso na hoti moho kodho upanāho makkho paḷāso macchariyaṃ pāpikā issā pāpikā icchā na hoti tathāhīmaṃ āyasmantaṃ pāpikā icchā nābhibhuyya tiṭṭhatīti. [25] Dasayimāni bhikkhave kasiṇāyatanāni katamāni dasa paṭhavīkasiṇameko sañjānāti uddhaṃ adho tiriyaṃ advayaṃ appamāṇaṃ āpokasiṇameko sañjānāti ... tejokasiṇameko sañjānāti ... vāyokasiṇameko

--------------------------------------------------------------------------------------------- page49.

Sañjānāti ... nīlakasiṇameko sañjānāti ... pītakasiṇameko sañjānāti ... lohitakasiṇameko sañjānāti ... odātakasiṇameko sañjānāti ... ākāsakasiṇameko sañjānāti ... viññāṇakasiṇameko sañjānāti uddhaṃ adho tiriyaṃ advayaṃ appamāṇaṃ imāni kho bhikkhave dasa kasiṇāyatanānīti. [26] Ekaṃ samayaṃ āyasmā mahākaccāno avantīsu viharati kuraraghare pavatte pabbate . athakho kālī upāsikā kuraragharikā 1- yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkami upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinnā kho kālī upāsikā kuraragharikā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etadavoca vuttamidaṃ bhante bhagavatā kumārīpañhesu atthassa patti hadayassa santi jetvāna senaṃ piyasātarūpaṃ ekoha 2- jhāyī 3- sukhamānubodhiṃ tasmā janena na karomi sakkhiṃ sakkhī na sampajjati kenaci meti. Imassa nu kho bhante bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa kathaṃ vitthārena attho daṭṭhabboti . paṭhavīkasiṇasamāpattiparamā kho bhagini eke samaṇabrāhmaṇā atthābhinibbattesuṃ yāvatā kho bhagini paṭhavīkasiṇasamāpattiparamatā @Footnote: 1 Po. Ma. kuragharikā . 2 Ma. Yu. ekohaṃ. Po. ekāhaṃ . 3 Ma. jhāyaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page50.

Tadabhiññāsi bhagavā tadabhiññāya bhagavā ādimaddasa ādīnavamaddasa nissaraṇamaddasa maggāmaggañāṇadassanamaddasa tassa ādidassanahetu ādīnavadassanahetu nissaraṇadassanahetu maggāmaggañāṇadassanahetu atthassa patti hadayassa santi viditā hoti āpokasiṇasamāpattiparamā kho bhagini ... Tejokasiṇasamāpattiparamā kho bhagini ... Vāyokasiṇasamāpattiparamā kho bhagini ... Nīlakasiṇasamāpattiparamā kho bhagini ... Pītakasiṇasamāpattiparamā kho bhagini ... Lohitakasiṇasamāpattiparamā kho bhagini ... Odātakasiṇasamāpattiparamā kho bhagini ... Ākāsakasiṇasamāpattiparamā kho bhagini ... Viññāṇakasiṇasamāpattiparamā kho bhagini eke samaṇabrāhmaṇā atthābhinibbattesuṃ yāvatā kho bhagini viññāṇakasiṇasamāpattiparamatā tadabhiññāsi bhagavā tadabhiññāya bhagavā ādimaddasa ādīnavamaddasa nissaraṇamaddasa maggāmaggañāṇadassanamaddasa tassa ādidassanahetu ādīnavadassanahetu nissaraṇadassanahetu maggāmaggañāṇadassanahetu atthassa patti hadayassa santi viditā hoti iti kho bhagini yantaṃ vuttaṃ bhagavatā kumārīpañhesu atthassa patti hadayassa santi jetvāna senaṃ piyasātarūpaṃ ekoha jhāyī sukhamānubodhiṃ tasmā janena na karomi sakkhiṃ sakkhī na sampajjati kenaci meti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page51.

Imassa kho bhagini bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena attho daṭṭhabboti. [27] Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . athakho sambahulā bhikkhū pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiyaṃ piṇḍāya pavisiṃsu athakho tesaṃ bhikkhūnaṃ etadahosi atippago kho tāva sāvatthiyaṃ piṇḍāya carituṃ yannūna mayaṃ yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ ārāmo tenupasaṅkameyyāmāti athakho te bhikkhū yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ ārāmo tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṃ sammodiṃsu sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. {27.1} Ekamantaṃ nisinne kho te bhikkhū te aññatitthiyā paribbājakā etadavocuṃ samaṇo āvuso gotamo sāvakānaṃ evaṃ dhammaṃ deseti etha tumhe bhikkhave sabbaṃ dhammaṃ abhijānātha sabbaṃ dhammaṃ abhiññāya abhiññāya viharathāti mayampi kho āvuso sāvakānaṃ evaṃ dhammaṃ desema etha tumhe āvuso sabbaṃ dhammaṃ abhijānātha sabbaṃ dhammaṃ abhiññāya abhiññāya viharathāti idha no āvuso ko viseso ko adhippāyaso kiṃnānākaraṇaṃ samaṇassa vā gotamassa amhākaṃ vā yadidaṃ dhammadesanāya vā dhammadesanaṃ anusāsaniyā vā anusāsaninti. {27.2} Athakho te bhikkhū tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ bhāsitaṃ neva abhinandiṃsu nappaṭikkosiṃsu anabhinanditvā appaṭikkositvā uṭṭhāyāsanā pakkamiṃsu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page52.

Bhagavato santike etassa bhāsitassa atthaṃ ājānissāmāti athakho te bhikkhū sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ idha mayaṃ bhante pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiyaṃ piṇḍāya pavisimhā tesaṃ no bhante amhākaṃ etadahosi atippago kho tāva sāvatthiyaṃ piṇḍāya carituṃ yannūna mayaṃ yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ ārāmo tenupasaṅkameyyāmāti athakho mayaṃ bhante yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ ārāmo tenupasaṅkamimhā upasaṅkamitvā tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṃ sammodimhā sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdimhā ekamantaṃ nisinne kho bhante aññatitthiyā paribbājakā amhe etadavocuṃ {27.3} samaṇo āvuso gotamo sāvakānaṃ evaṃ dhammaṃ deseti etha tumhe bhikkhave sabbaṃ dhammaṃ abhijānātha sabbaṃ dhammaṃ abhiññāya abhiññāya viharathāti mayampi kho āvuso sāvakānaṃ evaṃ dhammaṃ desema etha tumhe āvuso sabbaṃ dhammaṃ abhijānātha sabbaṃ dhammaṃ abhiññāya abhiññāya viharathāti idha no āvuso ko viseso ko adhippāyaso kiṃ nānākaraṇaṃ samaṇassa vā gotamassa amhākaṃ vā yadidaṃ dhammadesanāya vā dhammadesanaṃ anusāsaniyā vā anusāsaninti athakho mayaṃ bhante tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page53.

Bhāsitaṃ neva abhinandimhā nappaṭikkosimhā anabhinanditvā appaṭikkositvā uṭṭhāyāsanā pakkamimhā bhagavato santike etassa bhāsitassa atthaṃ ājānissāmāti. {27.4} Evaṃvādino bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evamassu vacanīyā eko āvuso pañho eko uddeso ekaṃ veyyākaraṇaṃ dve pañhā dve uddesā dve veyyākaraṇāni tayo pañhā tayo uddesā tīṇi veyyākaraṇāni cattāro pañhā cattāro uddesā cattāri veyyākaraṇāni pañca pañhā pañca uddesā pañca veyyākaraṇāni cha pañhā cha uddesā cha veyyākaraṇāni satta pañhā satta uddesā satta veyyākaraṇāni aṭṭha pañhā aṭṭha uddesā aṭṭha veyyākaraṇāni nava pañhā nava uddesā nava veyyākaraṇāni dasa pañhā dasa uddesā dasa veyyākaraṇānīti evaṃ puṭṭhā bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā neva 1- sampādayissanti uttariṃpi vighātaṃ āpajjissanti taṃ kissa hetu yathātaṃ bhikkhave avisayasmiṃ nāhantaṃ bhikkhave passāmi sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya yo imesaṃ pañhānaṃ veyyākaraṇena cittaṃ ārādheyya aññatra tathāgatena vā tathāgatasāvakena vā ito vā pana sutvā eko pañho eko uddeso ekaṃ veyyākaraṇanti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ ekadhamme bhikkhave bhikkhu sammānibbindamāno @Footnote: 1 Ma. Yu. naceva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page54.

Sammāvirajjamāno sammāvimuccamāno sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca 1- diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti katamasmiṃ ekadhamme sabbe sattā āhāraṭṭhitikā imasmiṃ kho bhikkhave ekadhamme bhikkhu sammānibbindamāno sammāvirajjamāno sammāvimuccamāno sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti eko pañho eko uddeso ekaṃ veyyākaraṇanti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ dve pañhā dve uddesā dve veyyākaraṇānīti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ dvīsu bhikkhave dhammesu [2]- sammānibbindamāno sammāvirajjamāno sammāvimuccamāno sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti katamesu dvīsu nāme ca rūpe ca imesu kho bhikkhave dvīsu dhammesu bhikkhu sammānibbindamāno sammāvirajjamāno sammāvimuccamāno sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti dve pañhā dve uddesā dve veyyākaraṇānīti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ tayo pañhā tayo uddesā tīṇi veyyākaraṇānīti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ tīsu bhikkhave dhammesu bhikkhu sammānibbindamāno sammāvirajjamāno sammāvimuccamāno sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti katamesu tīsu tīsu @Footnote: 1 Po. Ma. samatthaṃ abhisamecca. evaṃ sabbattha ñātabbaṃ. 2 Ma. Yu. etthantare @bhikkhūti atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page55.

Vedanāsu imesu kho bhikkhave tīsu dhammesu bhikkhu sammānibbindamāno sammāvirajjamāno sammāvimuccamāno sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti tayo pañhā tayo uddesā tīṇi veyyākaraṇānīti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ cattāro pañhā cattāro uddesā cattāri veyyākaraṇānīti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ catūsu bhikkhave dhammesu bhikkhu sammānibbindamāno sammāvirajjamāno sammāvimuccamāno sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti katamesu catūsu catūsu āhāresu imesu kho bhikkhave catūsu dhammesu bhikkhu sammānibbindamāno sammāvirajjamāno sammāvimuccamāno sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti cattāro pañhā cattāro uddesā cattāri veyyākaraṇānīti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ pañca pañhā pañca uddesā pañca veyyākaraṇānīti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ pañcasu bhikkhave dhammesu bhikkhu sammānibbindamāno sammāvirajjamāno sammāvimuccamāno sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti katamesu pañcasu pañcasu upādānakkhandhesu imesu kho bhikkhave pañcasu dhammesu bhikkhu sammānibbindamāno sammāvirajjamāno sammāvimuccamāno sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro

--------------------------------------------------------------------------------------------- page56.

Hoti pañca pañhā pañca uddesā pañca veyyākaraṇānīti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ cha pañhā cha uddesā cha veyyākaraṇānīti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ chasu bhikkhave dhammesu bhikkhu sammānibbindamāno sammāvirajjamāno sammāvimuccamāno sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti katamesu chasu chasu ajjhattikesu āyatanesu imesu kho bhikkhave chasu dhammesu bhikkhu sammānibbindamāno sammāvirajjamāno sammāvimuccamāno sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti cha pañhā cha uddesā cha veyyākaraṇānīti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ satta pañhā satta uddesā satta veyyākaraṇānīti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ sattasu bhikkhave dhammesu bhikkhu sammānibbindamāno sammāvirajjamāno sammāvimuccamāno sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti katamesu sattasu sattasu viññāṇaṭṭhitīsu imesu kho bhikkhave sattasu dhammesu bhikkhu sammānibbindamāno sammāvirajjamāno sammāvimuccamāno sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti satta pañhā satta uddesā satta veyyākaraṇānīti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ aṭṭha pañhā aṭṭha uddesā aṭṭha veyyākaraṇānīti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ aṭṭhasu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page57.

Bhikkhave dhammesu bhikkhu sammānibbindamāno sammāvirajjamāno sammāvimuccamāno sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti katamesu aṭṭhasu aṭṭhasu lokadhammesu imesu kho bhikkhave aṭṭhasu dhammesu bhikkhu sammānibbindamāno sammāvirajjamāno sammāvimuccamāno sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti aṭṭha pañhā aṭṭha uddesā aṭṭha veyyākaraṇānīti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ nava pañhā nava uddesā nava veyyākaraṇānīti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ navasu bhikkhave dhammesu bhikkhu sammānibbindamāno sammāvirajjamāno sammāvimuccamāno sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti katamesu navasu navasu sattāvāsesu imesu kho bhikkhave navasu dhammesu bhikkhu sammānibbindamāno sammāvirajjamāno sammāvimuccamāno sammāpariyantadassāvī sammatthābhismecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti nava pañhā nava uddesā nava veyyākaraṇānīti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ dasa pañhā dasa uddesā dasa veyyākaraṇānīti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ dasasu bhikkhave dhammesu bhikkhu sammānibbindamāno sammāvirajjamāno sammāvimuccamāno sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti katamesu dasasu dasasu akusalakammapathesu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page58.

Imesu kho bhikkhave dasasu dhammesu bhikkhu sammānibbindamāno sammāvirajjamāno sammāvimuccamāno sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti dasa pañhā dasa uddesā dasa veyyākaraṇānīti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttanti. [28] Ekaṃ samayaṃ bhagavā kajaṅgalāyaṃ viharati veḷuvane. Athakho sambahulā kajaṅgalā upāsakā yena kajaṅgalā bhikkhunī tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā kajaṅgalaṃ bhikkhuniṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu ekamantaṃ nisinnā kho kajaṅgalā upāsakā kajaṅgalaṃ bhikkhuniṃ etadavocuṃ {28.1} vuttamidaṃ ayye bhagavatā mahāpañhesu eko pañho eko uddeso ekaṃ veyyākaraṇaṃ dve pañhā dve uddesā dve veyyākaraṇāni tayo pañhā tayo uddesā tīṇi veyyākaraṇāni cattāro pañhā cattāro *- uddesā cattāri veyyākaraṇāni pañca pañhā pañca uddesā pañca veyyākaraṇāni cha pañhā cha uddesā cha veyyākaraṇāni satta pañhā satta uddesā satta veyyākaraṇāni aṭṭha pañhā aṭṭha uddesā aṭṭha veyyākaraṇāni nava pañhā nava uddesā nava veyyākaraṇāni dasa pañhā dasa uddesā dasa veyyākaraṇānīti imassa nu kho ayye bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa kathaṃ vitthārena attho daṭṭhabboti. {28.2} Na kho panetaṃ āvuso bhagavato sammukhā sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ napi manobhāvanīyānaṃ bhikkhūnaṃ sammukhā sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ apica yathāmettha khāyati taṃ suṇātha @Footnote:* mīkār—kṛ´์ khagœ cattaro peḌna cattāro

--------------------------------------------------------------------------------------------- page59.

Sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ ayyeti kho kajaṅgalā upāsakā kajaṅgalāya bhikkhuniyā paccassosuṃ. {28.3} Kajaṅgalā bhikkhunī etadavoca eko pañho eko uddeso ekaṃ veyyākaraṇanti iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ ekadhamme āvuso bhikkhu sammānibbindamāno sammāvirajjamāno sammāvimuccamāno sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti katamasmiṃ ekadhamme sabbe sattā āhāraṭṭhitikā imasmiṃ kho āvuso ekadhamme bhikkhu sammānibbindamāno sammāvirajjamāno sammāvimuccamāno sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti eko pañho eko uddeso ekaṃ veyyākaraṇanti iti yantaṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ {28.4} dve pañhā dve uddesā dve veyyākaraṇānīti iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ dvīsu āvuso dhammesu bhikkhu sammānibbindamāno sammāvirajjamāno sammāvimuccamāno sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti katamesu dvīsu nāme ca rūpe ca imesu kho āvuso dvīsu dhammesu bhikkhu sammānibbindamāno sammāvirajjamāno sammāvimuccamāno sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti dve pañhā dve uddesā dve veyyākaraṇāniti iti yantaṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ {28.5} tayo pañhā tayo uddesā tīṇi veyyākaraṇānīti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page60.

Kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ tīsu āvuso dhammesu bhikkhu sammānibbindamāno sammāvirajjamāno sammāvimuccamāno sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti katamesu tīsu tīsu vedanāsu imesu kho āvuso tīsu dhammesu bhikkhu sammānibbindamāno sammāvirajjamāno sammāvimuccamāno sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti tayo pañhā tayo uddesā tīṇi veyyākaraṇānīti iti yantaṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ {28.6} cattāro pañhā cattāro uddesā cattāri veyyākaraṇānīti iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ catūsu āvuso dhammesu bhikkhu sammāsubhāvitacitto sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti katamesu catūsu catūsu satipaṭṭhānesu imesu kho āvuso catūsu dhammesu bhikkhu sammāsubhāvitacitto sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti cattāro pañhā cattāro uddesā cattāri veyyākaraṇānīti iti yantaṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ {28.7} pañca pañhā pañca uddesā pañca veyyākaraṇānīti iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ pañcasu āvuso dhammesu bhikkhu sammāsubhāvitacitto sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti katamesu pañcasu pañcasu indriyesu ... Katamesu chasu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page61.

Chasu nissaraṇīyāsu dhātūsu ... katamesu sattasu sattasu bojjhaṅgesu ... Katamesu aṭṭhasu aṭṭhasu ariyesu aṭṭhaṅgikesu maggesu imesu kho āvuso aṭṭhasu dhammesu bhikkhu sammāsubhāvitacitto sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti aṭṭha pañhā aṭṭha uddesā aṭṭha veyyākaraṇānīti iti yantaṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ {28.8} nava pañhā nava uddesā nava veyyākaraṇānīti iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ navasu āvuso dhammesu bhikkhu sammānibbindamāno sammāvirajjamāno sammāvimuccamāno sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti katamesu navasu navasu sattāvāsesu imesu kho āvuso navasu dhammesu bhikkhu sammānibbindamāno sammāvirajjamāno sammāvimuccamāno sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti nava pañhā nava uddesā nava veyyākaraṇānīti iti yantaṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ {28.9} dasa pañhā dasa uddesā dasa veyyākaraṇānīti iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ dasasu āvuso dhammesu bhikkhu sammāsubhāvitacitto sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti katamesu dasasu dasasu kusalakammapathesu imesu kho āvuso dasasu dhammesu sammāsubhāvitacitto sammāpariyantadassāvī sammatthābhisamecca diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti dasa pañhā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page62.

Dasa uddesā dasa veyyākaraṇānīti iti yantaṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ iti kho āvuso yantaṃ vuttaṃ bhagavatā [1]- mahāpañhesu eko pañho eko uddeso ekaṃ veyyākaraṇaṃ .pe. Dasa pañhā dasa uddesā dasa veyyākaraṇānīti iti 2- imassa kho ahaṃ āvuso bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi ākaṅkhamānā ca pana tumhe āvuso bhagavantaññeva upasaṅkamitvā etamatthaṃ paripuccheyyātha yathā no [3]- bhagavā byākaroti tathā naṃ dhāreyyāthāti. {28.10} Evaṃ ayyeti kho kajaṅgalā upāsakā kajaṅgalāya bhikkhuniyā bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā kajaṅgalaṃ bhikkhuniṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu ekamantaṃ nisinnā kho kajaṅgalā upāsakā yāvatako ahosi kajaṅgalāya bhikkhuniyā saddhiṃ kathāsallāpo taṃ sabbaṃ bhagavato ārocesuṃ . sādhu sādhu gahapatayo paṇḍitā gahapatayo kajaṅgalā bhikkhunī mahāpaññā gahapatayo kajaṅgalā bhikkhunī sacepi tumhe gahapatayo maṃ upasaṅkamitvā etamatthaṃ puccheyyātha ahampicetaṃ evameva byākareyyaṃ yathātaṃ kajaṅgalāya bhikkhuniyā byākataṃ eso ceva tassa attho evañca naṃ dhāreyyāthāti. [29] Yāvatā bhikkhave kāsikosalā yāvatā rañño pasenadissa kosalassa vijitaṃ rājā tattha pasenadi kosalo aggamakkhāyati @Footnote: 1 Ma. saṅkhittena bhāsitāsu mahāpañhāsu . 2 Ma. Yu. ayaṃ saddo natthi. 3 Ma. naṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page63.

Raññopi kho bhikkhave pasenadissa kosalassa attheva aññathattaṃ atthi vipariṇāmo evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako tasmiṃpi nibbindati tasmiṃ nibbindanto agge virajjati pageva hīnasmiṃ {29.1} yāvatā bhikkhave candimasuriyā pariharanti disā bhanti virocamānā tāva sahassadhāloko tasmiṃ sahassadhāloke sahassaṃ candānaṃ sahassaṃ suriyānaṃ sahassaṃ sinerupabbatarājānaṃ sahassaṃ jambūdīpānaṃ sahassaṃ amaragoyānānaṃ sahassaṃ uttarakurūnaṃ sahassaṃ pubbavidehānaṃ cattāri mahāsamuddasahassāni cattāri mahārājasahassāni sahassaṃ cātummahārājikānaṃ sahassaṃ tāvatiṃsānaṃ sahassaṃ yāmānaṃ sahassaṃ tusitānaṃ [1]- sahassaṃ brahmalokānaṃ yāvatā bhikkhave sahassalokadhātu mahābrahmā tattha aggamakkhāyati mahābrahmunopi kho bhikkhave attheva aññathattaṃ atthi vipariṇāmo evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako tasmiṃpi nibbindati tasmiṃ nibbindanto agge virajjati pageva hīnasmiṃ. {29.2} Hoti so bhikkhave samayo yaṃ ayaṃ loko saṃvaṭṭati saṃvaṭṭamāne bhikkhave loke yebhuyyena sattā ābhassaravattanikā bhavanti te tattha honti manomayā pītibhakkhā sayaṃpabhā antalikkhe carā subhaṭṭhāyino ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭhanti saṃvaṭṭamāne bhikkhave loke ābhassarā devā aggamakkhāyati ābhassarānaṃpi kho bhikkhave devānaṃ attheva aññathattaṃ atthi vipariṇāmo evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako tasmiṃpi @Footnote: 1 Po. sahassaṃ nimmānaratīnaṃ sahassaṃ paranimmitavasavattīnaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page64.

Nibbindati tasmiṃ nibbindanto agge virajjati pageva hīnasminti. {29.3} Dasayimāni bhikkhave kasiṇāyatanāni katamāni dasa paṭhavīkasiṇameko sañjānāti uddhaṃ adho tiriyaṃ advayaṃ appamāṇaṃ āpokasiṇameko sañjānāti ... tejokasiṇameko sañjānāti ... Vāyokasiṇameko sañjānāti ... nīlakasiṇameko sañjānāti ... Pītakasiṇameko sañjānāti ... lohitakasiṇameko sañjānāti ... Odātakasiṇameko sañjānāti ... ākāsakasiṇameko sañjānāti ... Viññāṇakasiṇameko sañjānāti uddhaṃ adho tiriyaṃ advayaṃ appamāṇaṃ imāni kho bhikkhave dasa kasiṇāyatanāni etadaggaṃ bhikkhave imesaṃ dasannaṃ kasiṇāyatanānaṃ yadidaṃ viññāṇakasiṇameko sañjānāti uddhaṃ adho tiriyaṃ advayaṃ appamāṇaṃ evaṃsaññinopi kho bhikkhave santi sattā evaṃsaññīnaṃpi kho bhikkhave sattānaṃ attheva aññathattaṃ atthi vipariṇāmo evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako tasmiṃpi nibbindati tasmiṃ nibbindanto agge virajjati pageva hīnasmiṃ. {29.4} Aṭṭhimāni bhikkhave abhibhāyatanāni katamāni aṭṭha ajjhattaṃ rūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati parittāni suvaṇṇadubbaṇṇāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti idaṃ paṭhamaṃ abhibhāyatanaṃ ajjhattaṃ rūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati appamāṇāni suvaṇṇadubbaṇṇāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti idaṃ dutiyaṃ abhibhāyatanaṃ ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati parittāni suvaṇṇadubbaṇṇāni

--------------------------------------------------------------------------------------------- page65.

Tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti idaṃ tatiyaṃ abhibhāyatanaṃ ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati appamāṇāni suvaṇṇadubbaṇṇāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti idaṃ catutthaṃ abhibhāyatanaṃ ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati nīlāni nīlavaṇṇāni nīlanidassanāni nīlanibhāsāni seyyathāpi nāma ummārapupphaṃ 1- nīlaṃ nīlavaṇṇaṃ nīlanidassanaṃ nīlanibhāsaṃ seyyathāpi vāpana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭhaṃ nīlaṃ nīlavaṇṇaṃ nīlanidassanaṃ nīlanibhāsaṃ evamevaṃ 2- ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati nīlāni nīlavaṇṇāni nīlanidassanāni nīlanibhāsāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti idaṃ pañcamaṃ abhibhāyatanaṃ ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati pītāni pītavaṇṇāni pītanidassanāni pītanibhāsāni seyyathāpi nāma kaṇṇikārapupphaṃ pītaṃ pītavaṇṇaṃ pītanidassanaṃ pītanibhāsaṃ seyyathā vāpana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭhaṃ pītaṃ pītavaṇṇaṃ pītanidassanaṃ pītanibhāsaṃ evamevaṃ ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati pītāni pītavaṇṇāni pītanidassanāni pītanibhāsāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti idaṃ chaṭṭhaṃ abhibhāyatanaṃ ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati lohitakāni lohitakavaṇṇāni lohitakanidassanāni lohitakanibhāsāni seyyathāpi nāma @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. ummāpupphaṃ . 2 Po. Ma. evameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page66.

Bandhajīvakapupphaṃ 1- lohitakaṃ lohitakavaṇṇaṃ lohitakanidassanaṃ lohitakanibhāsaṃ seyyathā vāpana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭhaṃ lohitakaṃ lohitakavaṇṇaṃ lohitakanidassanaṃ lohitakanibhāsaṃ evamevaṃ ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati lohitakāni lohitakavaṇṇāni lohitakanidassanāni lohitakanibhāsāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti idaṃ sattamaṃ abhibhāyatanaṃ ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati odātāni odātavaṇṇāni odātanidassanāni odātanibhāsāni seyyathāpi nāma osadhitārakā odātā odātavaṇṇā odātanidassanā odātanibhāsā seyyathā vāpana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭhaṃ odātaṃ odātavaṇṇaṃ odātanidassanaṃ odātanibhāsaṃ evamevaṃ ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati odātāni odātavaṇṇāni odātanidassanāni odātanibhāsāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti idaṃ aṭṭhamaṃ abhibhāyatanaṃ imāni kho bhikkhave aṭṭha abhibhāyatanāni etadaggaṃ bhikkhave imesaṃ aṭṭhannaṃ abhibhāyatanānaṃ yadidaṃ ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati odātāni odātavaṇṇāni odātanidassanāni odātanibhāsāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti evaṃsaññinopi kho bhikkhave santi sattā evaṃsaññīnaṃpi kho bhikkhave sattānaṃ attheva aññathattaṃ atthi vipariṇāmo @Footnote: 1 Ma. Yu. bandhujīvakapupphaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page67.

Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako tasmiṃpi nibbindati tasmiṃ nibbindanto agge virajjati pageva hīnasmiṃ. {29.5} Catasso imā bhikkhave paṭipadā katamā catasso dukkhā paṭipadā dandhābhiññā dukkhā paṭipadā khippābhiññā sukhā paṭipadā dandhābhiññā sukhā paṭipadā khippābhiññā imā kho bhikkhave catasso paṭipadā etadaggaṃ bhikkhave imāsaṃ catunnaṃ paṭipadānaṃ yadidaṃ sukhā paṭipadā khippābhiññā evaṃpaṭipannāpi kho bhikkhave santi sattā evaṃpaṭipannānaṃpi kho bhikkhave sattānaṃ attheva aññathattaṃ atthi vipariṇāmo evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako tasmiṃpi nibbindati tasmiṃ nibbindanto agge virajjati pageva hīnasmiṃ. {29.6} Catasso imā bhikkhave saññā katamā catasso parittameko sañjānāti mahaggatameko sañjānāti appamāṇameko sañjānāti natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanameko sañjānāti imā kho bhikkhave catasso saññā etadaggaṃ bhikkhave imāsaṃ catunnaṃ saññānaṃ yadidaṃ natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanameko sañjānāti evaṃsaññinopi kho bhikkhave santi sattā evaṃsaññīnaṃpi kho bhikkhave sattānaṃ attheva aññathattaṃ atthi vipariṇāmo evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako tasmiṃpi nibbindati tasmiṃ nibbindanto agge virajjati pageva hīnasmiṃ. {29.7} Etadaggaṃ bhikkhave bāhirakānaṃ diṭṭhigatānaṃ yadidaṃ no cassaṃ no ca me siyā na bhavissāmi na me bhavissatīti evaṃdiṭṭhino

--------------------------------------------------------------------------------------------- page68.

Bhikkhave etaṃ pāṭikaṅkhaṃ yā cāyaṃ tassa 1- bhave appaṭikulyatā sā cassa na bhavissati yā cāyaṃ tassa bhavanirodhe paṭikulyatā sā cassa na bhavissatīti evaṃdiṭṭhinopi kho bhikkhave santi sattā evaṃ diṭṭhīnaṃpi kho bhikkhave sattānaṃ attheva aññathattaṃ atthi vipariṇāmo evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako tasmiṃpi nibbindati tasmiṃ nibbindanto agge virajjati pageva hīnasmiṃ. {29.8} Santi bhikkhave eke samaṇabrāhmaṇā paramayakkhavisuddhiṃ 2- paññapenti etadaggaṃ bhikkhave paramayakkhavisuddhiṃ paññapentānaṃ yadidaṃ sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati te tadabhiññāya tassa sacchikiriyāya dhammaṃ desenti evaṃvādinopi kho bhikkhave santi sattā evaṃvādīnaṃpi kho bhikkhave sattānaṃ attheva aññathattaṃ atthi vipariṇāmo evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako tasmiṃpi nibbindati tasmiṃ nibbindanto agge virajjati pageva hīnasmiṃ. {29.9} Santi bhikkhave eke samaṇabrāhmaṇā paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ paññapenti etadaggaṃ bhikkhave paramadiṭṭhadhammanibbānaṃ paññapentānaṃ yadidaṃ channaṃ phassāyatanānaṃ samudayañca aṭṭhaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā anupādā vimokkho evaṃvādiṃ kho maṃ bhikkhave evamakkhāyiṃ eke samaṇabrāhmaṇā asatā tucchā musā abhūtena abbhācikkhanti na samaṇo gotamo kāmānaṃ pariññaṃ paññapeti @Footnote: 1 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi . 2 Ma. Yu. paramatthavisuddhiṃ paññāpenti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page69.

Na rūpānaṃ pariññaṃ paññapeti na vedanānaṃ pariññaṃ paññapetīti kāmānañcāhaṃ bhikkhave pariññaṃ paññapemi rūpānañca pariññaṃ paññapemi vedanānañca pariññaṃ paññapemi diṭṭheva dhamme nicchāto nibbuto sītibhūto anupādā parinibbānaṃ paññapemīti. [30] Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . tena kho pana samayena rājā pasenadi kosalo uyyodhikāya nivatto hoti jitasaṅgāmo laddhādhippāyo athakho rājā pasenadi kosalo yenārāmo tena pāyāsi yāvatikā yānassa bhūmi yānena gantvā yānā paccorohitvā pattikova ārāmaṃ pāvisi. Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū abbhokāse caṅkamanti. Athakho rājā pasenadi kosalo yena te bhikkhū tenupasaṅkami upasaṅkamitvā te bhikkhū etadavoca kahaṃ nu kho bhante bhagavā etarahi viharati arahaṃ sammāsambuddho dassanakāmā hi mayaṃ bhante bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhanti . eso mahārāja vihāro saṃvutadvāro tena appasaddo upasaṅkamitvā ataramāno āḷindaṃ pavisitvā ukkāsitvā aggaḷaṃ ākoṭehi vivarissati te bhagavā dvāranti. {30.1} Athakho rājā pasenadi kosalo yena so vihāro saṃvutadvāro tena appasaddo upasaṅkamitvā ataramāno āḷindaṃ pavisitvā ukkāsitvā aggaḷaṃ ākoṭesi . vivari bhagavā dvāraṃ. Athakho rājā pasenadi kosalo vihāraṃ pavisitvā bhagavato pādesu sirasā nipatitvā bhagavato pādāni

--------------------------------------------------------------------------------------------- page70.

Mukhena ca paricumbati pāṇīhi ca parisambāhati nāmañca sāveti rājāhaṃ bhante pasenadi kosalo rājāhaṃ bhante pasenadi kosaloti. {30.2} Kampana tvaṃ mahārāja atthavasaṃ sampassamāno imasmiṃ sarīre evarūpaṃ paramanipaccakāraṃ karosi mettūpahāraṃ upadaṃsesīti . kataññutaṃ kho ahaṃ bhante kataveditaṃ sampassamāno bhagavati evarūpaṃ paramanipaccakāraṃ karomi mettūpahāraṃ upadaṃsemi bhagavā hi bhante bahujanahitāya paṭipanno bahujanasukhāya bahujanahitāya ariyañāye patiṭṭhāpitā yadidaṃ kalyāṇadhammatāya kusaladhammatāya yampi bhante bhagavā bahujanahitāya paṭipanno bahujanasukhāya bahujanahitāya ariyañāye patiṭṭhāpitā yadidaṃ kalyāṇadhammatāya kusaladhammatāya idampi kho ahaṃ bhante atthavasaṃ sampassamāno bhagavati evarūpaṃ paramanipaccakāraṃ karomi mettūpahāraṃ upadaṃsemi. {30.3} Puna caparaṃ bhante bhagavā sīlavā buddhasīlo ariyasīlo kusalasīlo kusalasīlena samannāgato yampi bhante bhagavā sīlavā buddhasīlo ariyasīlo kusalasīlo kusalasīlena samannāgato idampi kho ahaṃ bhante atthavasaṃ sampassamāno bhagavati evarūpaṃ paramanipaccakāraṃ karomi mettūpahāraṃ upadaṃsemi. {30.4} Puna caparaṃ bhante bhagavā dīgharattaṃ āraññako araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevati yampi bhante bhagavā dīgharattaṃ āraññako araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevati idampi kho ahaṃ bhante atthavasaṃ sampassamāno bhagavati evarūpaṃ paramanipaccakāraṃ karomi mettūpahāraṃ upadaṃsemi . puna caparaṃ bhante bhagavā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page71.

Santuṭṭho itarītaracīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārena yampi bhante bhagavā santuṭṭho itarītaracīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccaya- bhesajjaparikkhārena idampi kho ahaṃ bhante atthavasaṃ sampassamāno bhagavati evarūpaṃ paramanipaccakāraṃ karomi mettūpahāraṃ upadaṃsemi. {30.5} Puna caparaṃ bhante bhagavā āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa yampi bhante bhagavā āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa idampi kho ahaṃ bhante atthavasaṃ sampassamāno bhagavati evarūpaṃ paramanipaccakāraṃ karomi mettūpahāraṃ upadaṃsemi. {30.6} Puna caparaṃ bhante bhagavā yāyaṃ kathā abhisallekhikā cetovivaraṇasappāyā seyyathīdaṃ appicchakathā santuṭṭhikathā pavivekakathā asaṃsaggakathā viriyārambhakathā sīlakathā samādhikathā paññākathā vimuttikathā vimuttiñāṇadassanakathā evarūpāya kathāya nikāmalābhī akicchalābhī akasiralābhī yampi bhante bhagavā yāyaṃ kathā abhisallekhikā cetovivaraṇasappāyā seyyathīdaṃ appicchakathā .pe. Vimuttiñāṇadassanakathā evarūpāya kathāya nikāmalābhī akicchalābhī akasiralābhī idampi kho ahaṃ bhante atthavasaṃ sampassamāno bhagavati evarūpaṃ paramanipaccakāraṃ karomi mettūpahāraṃ upadaṃsemi. {30.7} Puna caparaṃ bhante bhagavā catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī akicchalābhī akasiralābhī yampi bhante bhagavā catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page72.

Diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī akicchalābhī akasiralābhī idampi kho ahaṃ bhante atthavasaṃ sampassamāno bhagavati evarūpaṃ paramanipaccakāraṃ karomi mettūpahāraṃ upadaṃsemi. {30.8} Puna caparaṃ bhante bhagavā anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati seyyathīdaṃ ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattāḷīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto so tato cuto amutra udapādiṃ tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto so tato cuto idhuppannoti iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati yampi bhante bhagavā anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati seyyathīdaṃ ekampi jātiṃ dvepi jātiyo .pe. iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati idampi kho ahaṃ bhante atthavasaṃ sampassamāno bhagavati evarūpaṃ paramanipaccakāraṃ karomi mettūpahāraṃ upadaṃsemi. {30.9} Puna caparaṃ bhante bhagavā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page73.

Samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannāti iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti yampi bhante bhagavā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena .pe. yathākammūpage satte pajānāti idampi kho ahaṃ bhante atthavasaṃ sampassamāno bhagavati evarūpaṃ paramanipaccakāraṃ karomi mettūpahāraṃ upadaṃsemi. {30.10} Puna caparaṃ bhante bhagavā āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati yampi bhante bhagavā āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ .pe. sacchikatvā upasampajja viharati idampi kho ahaṃ bhante atthavasaṃ sampassamāno bhagavati evarūpaṃ paramanipaccakāraṃ karomi mettūpahāraṃ upadaṃsemi . handadāni mayaṃ bhante gacchāma bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyāti . yassadāni tvaṃ mahārāja kālaṃ maññasīti . Athakho rājā pasenadi kosalo uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page74.

Padakkhiṇaṃ katvā pakkāmīti. Mahāvaggo tatiyo. Tassuddānaṃ sīhādhimuttikāyena cundo 1- kasiṇena ca kālī dve mahāpañhā kosalehi apare dveti. ------------ Upālivaggo catuttho [31] Athakho āyasmā upāli yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā upāli bhagavantaṃ etadavoca kati nu kho bhante atthavase paṭicca tathāgatena sāvakānaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ pātimokkhaṃ uddiṭṭhanti. {31.1} Dasa kho upāli atthavase paṭicca tathāgatena sāvakānaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ pātimokkhaṃ uddiṭṭhaṃ katame dasa saṅghasuṭṭhutāya saṅghaphāsutāya dummaṅkūnaṃ puggalānaṃ niggahāya pesalānaṃ bhikkhūnaṃ phāsuvihārāya diṭṭhadhammikānaṃ āsavānaṃ saṃvarāya samparāyikānaṃ āsavānaṃ paṭighātāya appasannānaṃ pasādāya pasannānaṃ bhiyyobhāvāya saddhammaṭṭhitiyā vinayānuggahāya ime kho upāli dasa atthavase paṭicca tathāgatena sāvakānaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ pātimokkhaṃ uddiṭṭhanti . kati nu kho bhante pātimokkhaṭṭhapanāti. Dasa kho upāli pātimokkhaṭṭhapanā katame dasa pārājiko tassaṃ parisāyaṃ nisinno @Footnote: 1 Ma. Yu. cundena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page75.

Hoti pārājikakathā vippakatā hoti anupasampanno tassaṃ parisāyaṃ nisinno hoti anupasampannakathā vippakatā hoti sikkhaṃ paccakkhātako tassaṃ parisāyaṃ nisinno hoti sikkhaṃ paccakkhātakakathā vippakatā hoti paṇḍako tassaṃ parisāyaṃ nisinno hoti paṇḍakakathā vippakatā hoti bhikkhunīdūsako tassaṃ parisāyaṃ nisinno hoti bhikkhunīdūsakakathā vippakatā hoti ime kho upāli dasa pātimokkhaṭṭhapanāti. [32] Katīhi nu kho bhante dhammehi samannāgato bhikkhu ubbāhikāya sammannitabboti . dasahi kho upāli dhammehi samannāgato bhikkhu ubbāhikāya sammannitabbo katamehi dasahi idhupāli bhikkhu sīlavā hoti pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā ubhayāni kho panassa pātimokkhāni vitthārena svāgatāni honti suvibhattāni suppavattāni 1- suvinicchitāni suttaso anubyañjanaso vinaye kho pana ṭhito hoti asaṃhiro paṭibalo hoti ubho atthapaccatthike saññāpetuṃ [2]- nijjhāpetuṃ pekkhātuṃ pasādetuṃ adhikaraṇasamuppādavūpasamakusalo hoti adhikaraṇaṃ jānāti adhikaraṇasamudayaṃ jānāti adhikaraṇanirodhaṃ @Footnote: 1 sabbattha poṭṭhake supavattīnīti dissati . 2 Ma. paññāpetuṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page76.

Jānāti adhikaraṇanirodhagāminīpaṭipadaṃ jānāti imehi kho upāli dasahi dhammehi samannāgato bhikkhu ubbāhikāya sammannitabboti. [33] Katīhi nu kho bhante dhammehi samannāgatena bhikkhunā upasampādetabbanti . dasahi kho upāli dhammehi samannāgatena bhikkhunā upasampādetabbaṃ katamehi dasahi idhupāli bhikkhu sīlavā hoti pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā pātimokkhaṃ kho panassa vitthārena svāgataṃ hoti suvibhattaṃ suppavattaṃ suvinicchitaṃ suttaso anubyañjanaso paṭibalo hoti gilānaṃ upaṭṭhātuṃ vā upaṭṭhāpetuṃ vā paṭibalo hoti anabhiratiṃ vūpakāsetuṃ vā vūpakāsāpetuṃ vā paṭibalo hoti uppannaṃ kukkuccaṃ dhammato vinodetuṃ paṭibalo hoti uppannaṃ diṭṭhigataṃ dhammato vivecetuṃ paṭibalo hoti adhisīle samādapetuṃ paṭibalo hoti adhicitte samādapetuṃ paṭibalo hoti adhipaññāya samādapetuṃ imehi kho upāli dasahi dhammehi samannāgatena bhikkhunā upasampādetabbanti. [34] Katīhi nu kho bhante dhammehi samannāgatena bhikkhunā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page77.

Nissayo dātabbo .pe. sāmaṇero 1- upaṭṭhāpetabboti. Dasahi kho upāli dhammehi samannāgatena bhikkhunā sāmaṇero upaṭṭhāpetabbo katamehi dasahi idhupāli bhikkhu sīlavā hoti .pe. samādāya sikkhati sikkhāpadesu bahussuto hoti .pe. diṭṭhiyā suppaṭividdhā pātimokkhaṃ kho panassa vitthārena svāgataṃ hoti suvibhattaṃ suppavattaṃ suvinicchitaṃ suttaso anubyañjanaso paṭibalo hoti gilānaṃ upaṭṭhātuṃ vā upaṭṭhāpetuṃ vā paṭibalo hoti anabhiratiṃ vūpakāsetuṃ vā vūpakāsāpetuṃ vā paṭibalo hoti uppannaṃ kukkuccaṃ dhammato vinodetuṃ paṭibalo hoti uppannaṃ diṭṭhigataṃ dhammato vivecetuṃ paṭibalo hoti adhisīle 2- samādapetuṃ paṭibalo hoti adhicitte samādapetuṃ paṭibalo hoti adhipaññāya samādapetuṃ imehi kho upāli dasahi dhammehi samannāgatena bhikkhunā sāmaṇero 3- upaṭṭhāpetabboti. [35] Saṅghabhedo saṅghabhedoti bhante vuccati kittāvatā nu kho bhante saṅgho bhinno hotīti . idhupāli bhikkhū adhammaṃ dhammoti dīpenti dhammaṃ adhammoti dīpenti avinayaṃ vinayoti dīpenti vinayaṃ avinayoti dīpenti abhāsitaṃ alapitaṃ tathāgatena bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatenāti dīpenti bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatena abhāsitaṃ alapitaṃ tathāgatenāti dīpenti anāciṇṇaṃ tathāgatena āciṇṇaṃ tathāgatenāti dīpenti āciṇṇaṃ tathāgatena anāciṇṇaṃ tathāgatenāti dīpenti appaññattaṃ tathāgatena paññattaṃ tathāgatenāti @Footnote: 1 Ma. sāmaṇerotiādīni padāni na pākaṭāni honti . 2 Ma. adhisīle adhicitte @adhipaññāya samādapetuṃ . 3 Ma. nissayo dātabboti. Ma. sāmaṇerasuttaṃ puna āraddhaṃ @hoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page78.

Dīpenti paññattaṃ tathāgatena appaññattaṃ tathāgatenāti dīpenti te imehi dasahi vatthūhi avakassanti pavakassanti 1- āvenikakammāni 2- karonti āvenikapātimokkhaṃ uddissanti ettāvatā kho upāli saṅgho bhinno hotīti. [36] Saṅghasāmaggī saṅghasāmaggīti bhante vuccati kittāvatā nu kho bhante saṅgho samaggo hotīti . idhupāli bhikkhū adhammaṃ adhammoti dīpenti dhammaṃ dhammoti dīpenti avinayaṃ avinayoti dīpenti vinayaṃ vinayoti dīpenti abhāsitaṃ alapitaṃ tathāgatena abhāsitaṃ alapitaṃ tathāgatenāti dīpenti bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatena bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatenāti dīpenti anāciṇṇaṃ tathāgatena anāciṇṇaṃ tathāgatenāti dīpenti āciṇṇaṃ tathāgatena āciṇṇaṃ tathāgatenāti dīpenti appaññattaṃ tathāgatena appaññattaṃ tathāgatenāti dīpenti paññattaṃ tathāgatena paññattaṃ tathāgatenāti dīpenti te imehi dasahi vatthūhi na avakassanti na pavakassanti na āvenikakammāni karonti na āvenikapātimokkhaṃ uddissanti ettāvatā kho upāli saṅgho samaggo hotīti. [37] Athakho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca saṅghabhedo saṅghabhedoti bhante vuccati kittāvatā nu kho bhante saṅgho bhinno @Footnote: 1 Ma. apakassanti. Yu. avakassanti . 2 Ma. Yu. āvenikammāni.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page79.

Hotīti . idhānanda bhikkhū adhammaṃ dhammoti dīpenti dhammaṃ adhammoti dīpenti avinayaṃ vinayoti dīpenti vinayaṃ avinayoti dīpenti abhāsitaṃ alapitaṃ tathāgatena bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatenāti dīpenti bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatena abhāsitaṃ alapitaṃ tathāgatenāti dīpenti anāciṇṇaṃ tathāgatena āciṇṇaṃ tathāgatenāti dīpenti āciṇṇaṃ tathāgatena anāciṇṇaṃ tathāgatenāti dīpenti appaññattaṃ tathāgatena paññattaṃ tathāgatenāti dīpenti paññattaṃ tathāgatena appaññattaṃ tathāgatenāti dīpenti te imehi dasahi vatthūhi avakassanti pavakassanti āvenikakammāni karonti āvenikapātimokkhaṃ uddissanti ettāvatā kho ānanda saṅgho bhinno hotīti. [38] Samaggaṃ pana bhante saṅghaṃ bhetvā 1- kiṃ so pasavatīti. Kappaṭṭhiyaṃ 2- ānanda kibbisaṃ pasavatīti . kiṃ pana bhante kappaṭṭhiyaṃ kibbisanti. Kappaṃ ānanda nirayamhi paccatīti. Āpāyiko nerayiko kappaṭṭho saṅghabhedako vaggarato adhammaṭṭho yogakkhemato dhaṃsati saṅghaṃ samaggaṃ bhetvāna kappaṃ nirayamhi paccatīti. [39] Saṅghasāmaggī saṅghasāmaggīti bhante vuccati kittāvatā nu kho bhante saṅgho samaggo hotīti . idhānanda bhikkhū adhammaṃ adhammoti dīpenti dhammaṃ dhammoti dīpenti avinayaṃ avinayoti @Footnote: 1 Po. bhindetvā. Ma. bhinditvā. 2 Po. Ma. kappaṭṭhikaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page80.

Dīpenti vinayaṃ vinayoti dīpenti abhāsitaṃ alapitaṃ tathāgatena abhāsitaṃ alapitaṃ tathāgatenāti dīpenti bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatena bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatenāti dīpenti anāciṇṇaṃ tathāgatena anāciṇṇaṃ tathāgatenāti dīpenti āciṇṇaṃ tathāgatena āciṇṇaṃ tathāgatenāti dīpenti appaññattaṃ tathāgatena appaññattaṃ tathāgatenāti dīpenti paññattaṃ tathāgatena paññattaṃ tathāgatenāti dīpenti te imehi dasahi vatthūhi na avakassanti na pavakassanti na āvenikakammāni karonti na āvenikapātimokkhaṃ uddissanti ettāvatā kho ānanda saṅgho samaggo hotīti. [40] Bhinnaṃ pana bhante saṅghaṃ samaggaṃ katvā kiṃ so pasavatīti. Brahmaṃ ānanda puññaṃ pasavatīti . kiṃ pana bhante brahmaṃ puññanti . Kappaṃ ānanda saggamhi modatīti. Sukhā saṃghassa sāmaggī samaggānañcanuggaho samaggarato dhammaṭṭho yogakkhemā na dhaṃsati saṅghaṃ samaggaṃ katvāna kappaṃ saggamhi modatīti. Upālivaggo catuttho. Tassuddānaṃ upālī pana ubbāho upasampadanissayena 1- ca sāmaṇero ca dve bhedā ānandehi apare dve 2-. @Footnote: 1 Ma. upasampadanissayā . 2 Ma. Yu. dveti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page81.

Akkosavaggo pañcamo [41] Athakho āyasmā upāli yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā upāli bhagavantaṃ etadavoca ko nu kho bhante hetu ko paccayo yena saṅghe bhaṇḍanakalahaviggahavivādā uppajjanti bhikkhū na phāsu viharantīti . idhupāli bhikkhū adhammaṃ dhammoti dīpenti dhammaṃ adhammoti dīpenti avinayaṃ vinayoti dīpenti vinayaṃ avinayoti dīpenti abhāsitaṃ alapitaṃ tathāgatena bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatenāti dīpenti bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatena abhāsitaṃ alapitaṃ tathāgatenāti dīpenti anāciṇṇaṃ tathāgatena āciṇṇaṃ tathāgatenāti dīpenti āciṇṇaṃ tathāgatena anāciṇṇaṃ tathāgatenāti dīpenti appaññattaṃ tathāgatena paññattaṃ tathāgatenāti dīpenti paññattaṃ tathāgatena appaññattaṃ tathāgatenāti dīpenti ayaṃ kho upāli hetu ayaṃ paccayo yena saṅghe bhaṇḍanakalahaviggahavivādā uppajjanti bhikkhū na phāsu viharantīti. [42] Kati nu kho bhante vivādamūlānīti . dasa kho upāli vivādamūlāni katamāni dasa idhupāli bhikkhū adhammaṃ dhammoti dīpenti dhammaṃ adhammoti dīpenti avinayaṃ vinayoti dīpenti vinayaṃ avinayoti dīpenti abhāsitaṃ alapitaṃ tathāgatena bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatenāti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page82.

Dīpenti bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatena abhāsitaṃ alapitaṃ tathāgatenāti dīpenti anāciṇṇaṃ tathāgatena āciṇṇaṃ tathāgatenāti dīpenti āciṇṇaṃ tathāgatena anāciṇṇaṃ tathāgatenāti dīpenti appaññattaṃ tathāgatena paññattaṃ tathāgatenāti dīpenti paññattaṃ tathāgatena appaññattaṃ tathāgatenāti dīpenti imāni kho upāli dasa vivādamūlānīti. [43] Kati nu kho bhante vivādamūlānīti. Dasa kho upāli vivādamūlāni katamāni dasa idhupāli bhikkhū anāpattiṃ āpattīti dīpenti āpattiṃ anāpattīti dīpenti lahukaṃ āpattiṃ garukāpattīti dīpenti garukaṃ āpattiṃ lahukāpattīti dīpenti duṭṭhullaṃ āpattiṃ aduṭṭhullāpattīti dīpenti aduṭṭhullaṃ āpattiṃ duṭṭhullāpattīti dīpenti sāvasesaṃ āpattiṃ avasesā āpattīti dīpenti anavasesaṃ āpattiṃ sāvasesāpattīti dīpenti sappaṭikammaṃ āpattiṃ appaṭikammāpattīti dīpenti appaṭikammaṃ āpattiṃ sappaṭikammāpattīti dīpenti imāni kho upāli dasa vivādamūlānīti. [44] Ekaṃ samayaṃ bhagavā kusinārāyaṃ viharati baliharaṇe vanasaṇḍe tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti . bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca codakena bhikkhave bhikkhunā paraṃ codetukāmena pañca dhamme ajjhattaṃ paccavekkhitvā pañca dhamme ajjhattaṃ upaṭṭhāpetvā paro codetabbo katame pañca dhammā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page83.

Ajjhattaṃ paccavekkhitabbā codakena bhikkhave bhikkhunā paraṃ codetukāmena evaṃ paccavekkhitabbaṃ parisuddhakāyasamācāro nu khomhi parisuddhenamhi kāyasamācārena samannāgato acchiddena appaṭimaṃsena saṃvijjati nu kho me eso dhammo udāhu noti no ce bhikkhave bhikkhu parisuddhakāyasamācāro hoti parisuddhena kāyasamācārena samannāgato acchiddena appaṭimaṃsena tassa bhavanti vattāro iṅgha tāva āyasmā kāyikaṃ sikkhassūti 1- itissa bhavanti vattāro. {44.1} Puna 2- caparaṃ bhikkhave codakena bhikkhunā paraṃ codetukāmena evaṃ paccavekkhitabbaṃ parisuddhavacīsamācāro nu khomhi parisuddhenamhi vacīsamācārena samannāgato acchiddena appaṭimaṃsena saṃvijjati nu kho me eso dhammo udāhu noti no ce bhikkhave bhikkhu parisuddhavacīsamācāro hoti parisuddhena vacīsamācārena samannāgato acchiddena appaṭimaṃsena tassa bhavanti vattāro iṅgha tāva āyasmā vācasikaṃ sikkhassūti itissa bhavanti vattāro 2-. {44.2} Puna caparaṃ bhikkhave codakena bhikkhunā paraṃ codetukāmena evaṃ paccavekkhitabbaṃ mettaṃ nu kho cittaṃ paccupaṭṭhitaṃ sabrahmacārīsu anāghātaṃ saṃvijjati nu kho me eso dhammo udāhu noti no ce bhikkhave bhikkhuno mettacittaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti sabrahmacārīsu anāghātaṃ tassa bhavanti vattāro iṅgha [3]- āyasmā sabrahmacārīsu mettacittaṃ upaṭṭhapehīti itissa bhavanti vattāro . puna caparaṃ bhikkhave codakena @Footnote: 1 Po. sikkhissati. 2 Ma. pana caparaṃ ... vattāroti natthi. 3 Ma. Yu. etthantare @tāvāti atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page84.

Bhikkhunā paraṃ codetukāmena evaṃ paccavekkhitabbaṃ bahussuto nu khomhi sutadharo sutasannicayo ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti tathārūpāssa me dhammā bahussutā honti dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā saṃvijjati nu kho me eso dhammo udāhu noti no ce bhikkhave bhikkhu bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā tassa bhavanti vattāro iṅgha tāva āyasmā āgamaṃ pariyāpuṇasasūti itissa bhavanti vattāro. {44.3} Puna caparaṃ bhikkhave codakena bhikkhunā paraṃ codetukāmena evaṃ paccavekkhitabbaṃ ubhayāni kho me pātimokkhāni vitthārena svāgatāni honti suvibhattāni suppavattāni suvinicchitāni suttaso anubyañjanaso saṃvijjati nu kho me eso dhammo udāhu noti no ce bhikkhave bhikkhuno ubhayāni pātimokkhāni vitthārena svāgatāni honti suvibhattāni suppavattāni suvinicchitāni suttaso anubyañjanaso idampanāyasmā kattha vuttaṃ bhagavatāti iti puṭṭho na sampāyati tassa bhavanti vattāro iṅgha tāva āyasmā vinayaṃ sikkhassūti itissa bhavanti vattāro . ime pañca dhammā ajjhattaṃ paccavekkhitabbā katame

--------------------------------------------------------------------------------------------- page85.

Pañca dhammā ajjhattaṃ upaṭṭhāpetabbā kālena vakkhāmi no akālena bhūtena vakkhāmi no abhūtena saṇhena vakkhāmi no pharusena atthasañhitena vakkhāmi no anatthasañhitena mettacitto 1- vakkhāmi no dosantaroti ime pañca dhammā ajjhattaṃ upaṭṭhāpetabbā . codakena bhikkhave bhikkhunā paraṃ codetukāmena ime pañca dhamme ajjhattaṃ paccavekkhitvā ime pañca dhamme ajjhattaṃ upaṭṭhāpetvā paro codetabboti. [45] Dasayime bhikkhave ādīnavā rājantepurappavesane katame dasa idha bhikkhave rājā mahesiyā saddhiṃ nisinno hoti tatra bhikkhu pavisati mahesī taṃ 2- bhikkhuṃ disvā sitaṃ pātukaroti bhikkhu vā mahesiṃ disvā sitaṃ pātukaroti tattha rañño evaṃ hoti addhā imesaṃ kataṃ vā karissanti vāti ayaṃ bhikkhave paṭhamo ādīnavo rājantepurappavesane. {45.1} Puna caparaṃ bhikkhave rājā bahukicco bahukaraṇīyo aññataraṃ itthiṃ gantvā na sarati sā tena gabbhaṃ gaṇhāti tattha rañño evaṃ hoti na kho idha añño koci pavisati aññatra pabbajitena siyā nu kho pabbajitassa kammanti ayaṃ bhikkhave dutiyo ādīnavo rājantepurappavesane. {45.2} Puna caparaṃ bhikkhave rañño antepure aññataraṃ ratanaṃ nassati tattha rañño evaṃ hoti na kho idha añño koci pavisati aññatra pabbajitena siyā nu kho pabbajitassa kammanti ayaṃ bhikkhave tatiyo ādīnavo rājantepurappavesane. @Footnote: 1 Po. mettacittena . 2 Yu. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page86.

Puna caparaṃ bhikkhave rañño antepure abbhantarā guyhamantā bahiddhā sambhedaṃ gacchanti tattha rañño evaṃ hoti na kho idha rañño koci pavisati aññatra pabbajitena siyā nu kho pabbajitassa kammanti ayaṃ bhikkhave catuttho ādīnavo rājantepurappavesane. {45.3} Puna caparaṃ bhikkhave rañño antepure pitā vā puttaṃ pattheti putto vā pitaraṃ pattheti tesaṃ evaṃ hoti na kho idha añño koci pavisati aññatra pabbajitena siyā nu kho pabbajitassa kammanti ayaṃ kho bhikkhave pañcamo ādīnavo rājantepurappavesane. {45.4} Puna caparaṃ bhikkhave rājā nīcathāniyaṃ ucce thāne ṭhapeti yesantaṃ amanāpaṃ tesaṃ evaṃ hoti rājā kho pabbajitena saṃsaṭṭho siyā nu kho pabbajitassa kammanti ayaṃ bhikkhave chaṭṭho ādīnavo rājantepurappavesane. {45.5} Puna caparaṃ bhikkhave rājā uccathāniyaṃ nīce thāne ṭhapeti yesantaṃ amanāpaṃ tesaṃ evaṃ hoti rājā kho pabbajitena saṃsaṭṭho siyā nu kho pabbajitassa kammanti ayaṃ kho bhikkhave sattamo ādīnavo rājantepurappavesane. {45.6} Puna caparaṃ bhikkhave rājā akāle senaṃ uyyojeti yesantaṃ amanāpaṃ tesaṃ evaṃ hoti rājā kho pabbajitena saṃsaṭṭho siyā nu kho pabbajitassa kammanti ayaṃ bhikkhave aṭṭhamo ādīnavo rājantepurappavesane. {45.7} Puna caparaṃ bhikkhave rājā kāle senaṃ uyyojetvā antarāmaggato nivattāpesi 1- yesantaṃ amanāpaṃ tesaṃ evaṃ hoti rājā kho pabbajitena saṃsaṭṭho siyā @Footnote: 1 Ma. Yu. nivattāpeti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page87.

Nu kho pabbajitassa kammanti ayaṃ bhikkhave navamo ādīnavo rājantepurappavesane. {45.8} Puna caparaṃ bhikkhave rañño antepuraṃ hatthisambādhaṃ assasambādhaṃ rathasambādhaṃ rajanīyāni rūpasaddagandharasaphoṭṭhabbāni yāni na pabbajitasāruppāni ayaṃ bhikkhave dasamo ādīnavo rājantepurappavesane. Ime kho bhikkhave dasa ādīnavā rājantepurappavesaneti. [46] Ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu viharati kapilavatthusmiṃ nigrodhārāme. Athakho sambahulā sakkā upāsakā tadahuposathe yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinne kho sakke upāsake bhagavā etadavoca apinu tumhe sakkā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasathāti . appekadā mayaṃ bhante aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasāma appekadā na upavasāmāti . tesaṃ vo sakkā alābhā tesaṃ dulladdhaṃ ye tumhe evaṃ sokasabhaye jīvite maraṇasabhaye jīvite appekadā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasatha appekadā na upavasatha taṃ kiṃ maññatha sakkā idha puriso yena [1]- kammaṭṭhānena anāpajja akusalaṃ divasaṃ aḍḍhakahāpaṇaṃ nibbiseyya dakkho puriso uṭṭhānasampannoti alaṃ vacanāyāti. Evaṃ bhante. {46.1} Taṃ kiṃ maññatha sakkā idha puriso yena kammaṭṭhānena anāpajja akusalaṃ divasaṃ kahāpaṇaṃ nibbiseyya dakkho puriso uṭṭhānasampannoti alaṃ vacanāyāti . evaṃ bhante . taṃ kiṃ maññatha sakkā idha puriso yena kammaṭṭhānena anāpajja akusalaṃ divasaṃ dve kahāpaṇe @Footnote: 1 Ma. Yu. kenici.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page88.

Nibbiseyya tayo kahāpaṇe nibbiseyya cattāro kahāpaṇe nibbiseyya pañca kahāpaṇe nibbiseyya cha kahāpaṇe nibbiseyya satta kahāpaṇe nibbiseyya aṭṭha kahāpaṇe nibbiseyya nava kahāpaṇe nibbiseyya dasa kahāpaṇe nibbiseyya vīsaṃ kahāpaṇe nibbiseyya tiṃsaṃ 1- kahāpaṇe nibbiseyya cattāḷīsaṃ kahāpaṇe nibbiseyya paññāsaṃ kahāpaṇe nibbiseyya kahāpaṇasataṃ nibbiseyya dakkho puriso uṭṭhānasampannoti alaṃ vacanāyāti. Evaṃ bhante. {46.2} Taṃ kiṃ maññatha sakkā api nu kho so puriso divase kahāpaṇasataṃ kahāpaṇasahassaṃ nibbisamāno laddhaṃ laddhaṃ nikkhipanto vassasatajīvī 2- mahantaṃ bhogakkhandhaṃ adhigaccheyyāti. Evaṃ bhante. {46.3} Taṃ kiṃ maññatha sakkā api nu kho so puriso bhogahetukaṃ 3- bhoganidānaṃ bhogādhikaraṇaṃ ekaṃ vā rattiṃ ekaṃ vā divasaṃ [4]- upaḍḍhaṃ vā divasaṃ ekantasukhapaṭisaṃvedī vihareyyāti. No hetaṃ bhante. Taṃ kissa hetu. Kāmā hi bhante aniccā tucchā musā mosadhammāti. {46.4} Idha pana vo sakkā mama sāvako dasa vassāni appamatto ātāpī pahitatto viharanto yathā mayānusiṭṭhaṃ tathā paṭipajjamāno sataṃpi vassāni sataṃpi vassasatāni sataṃpi vassasahassāni ekantasukhapaṭisaṃvedī vihareyya so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṃ vā sotāpanno tiṭṭhantu sakkā dasa vassāni idha mama sāvako nava vassāni aṭṭha vassāni satta vassāni cha vassāni pañca vassāni cattāri vassāni tīṇi vassāni dve vassāni ekaṃ vassaṃ appamatto @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. tiṃsa. 2 Po. Ma. Yu. vassasatāyuko. 3 Ma. Yu. bhogahetu. @4 Po. Yu. upaḍḍhaṃ vā rattiṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page89.

Ātāpī pahitatto viharanto yathā mayānusiṭṭhaṃ tathā paṭipajjamāno sataṃpi vassāni sataṃpi vassasatāni sataṃpi vassasahassāni ekantasukhapaṭisaṃvedī vihareyya so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṃ vā sotāpanno tiṭṭhatu sakkā ekaṃ vassaṃ {46.5} idha mama sāvako dasa māse appamatto ātāpī pahitatto viharanto yathā mayānusiṭṭhaṃ tathā paṭipajjamāno sataṃpi vassāni sataṃpi vassasatāni sataṃpi vassasahassāni ekantasukhapaṭisaṃvedī vihareyya so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṃ vā sotāpanno tiṭṭhantu sakkā dasa māsā {46.6} idha mama sāvako nava māse aṭṭha māse satta māse cha māse pañca māse cattāro māse tayo māse dve māse ekamāsaṃ aḍḍhamāsaṃ appamatto ātāpī pahitatto viharanto yathā mayānusiṭṭhaṃ tathā paṭipajjamāno sataṃpi vassāni sataṃpi vassasatāni sataṃpi vassasahassāni ekantasukhapaṭisaṃvedī vihareyya so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṃ vā sotāpanno tiṭṭhatu sakkā aḍḍhamāso {46.7} idha mama sāvako dasa rattindive appamatto ātāpī pahitatto viharanto yathā mayānusiṭṭhaṃ tathā paṭipajjamāno sataṃpi vassāni sataṃpi vassasatāni sataṃpi vassasahassāni ekantasukhapaṭisaṃvedī vihareyya so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṃ vā sotāpanno tiṭṭhantu sakkā dasa rattindivā {46.8} idha mama sāvako nava rattindive aṭṭha rattindive satta rattindive cha rattindive pañca rattindive

--------------------------------------------------------------------------------------------- page90.

Cattāro rattindive tayo rattindive dve rattindive ekarattindivaṃ appamatto ātāpī pahitatto viharanto yathā mayānusiṭṭhaṃ tathā paṭipajjamāno sataṃpi vassāni sataṃpi vassasatāni sataṃpi vassasahassāni ekantasukhapaṭisaṃvedī vihareyya so ca khvassa sakadāgāmī vā anāgāmī vā apaṇṇakaṃ vā sotāpanno tesaṃ vo sakkā alābhā tesaṃ dulladdhaṃ ye tumhe evaṃ sokasabhaye jīvite maraṇasabhaye jīvite appekadā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasatha appekadā na upavasathāti . ete mayaṃ bhante ajjatagge aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasissāmāti. [47] Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Athakho mahāli licchavī yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho mahāli licchavī bhagavantaṃ etadavoca ko nu kho bhante hetu ko paccayo pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyāti . lobho kho mahāli hetu lobho paccayo pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā doso kho mahāli hetu doso paccayo pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā moho kho mahāli hetu moho paccayo pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā ayoniso manasikāro kho mahāli hetu ayoniso manasikāro paccayo pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page91.

Kammassa pavattiyā micchāpaṇihitaṃ kho mahāli cittaṃ hetu micchāpaṇihitaṃ cittaṃ paccayo pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā ayaṃ kho mahāli hetu ayaṃ paccayo pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyā. {47.1} Ko pana bhante hetu ko paccayo kalyāṇassa kammassa kiriyāya kalyāṇassa kammassa pavattiyāti . alobho kho mahāli hetu alobho paccayo kalyāṇassa kammassa kiriyāya kalyāṇassa kammassa pavattiyā adoso kho mahāli hetu adoso paccayo kalyāṇassa kammassa kiriyāya kalyāṇassa kammassa pavattiyā amoho kho mahāli hetu amoho paccayo kalyāṇassa kammassa kiriyāya kalyāṇassa kammassa pavattiyā yoniso manasikāro kho mahāli hetu yoniso manasikāro paccayo kalyāṇassa kammassa kiriyāya kalyāṇassa kammassa pavattiyā sammāpaṇihitaṃ kho mahāli cittaṃ hetu sammāpaṇihitaṃ cittaṃ paccayo kalyāṇassa kammassa kiriyāya kalyāṇassa kammassa pavattiyā ayaṃ kho mahāli hetu ayaṃ paccayo kalyāṇassa kammassa kiriyāya kalyāṇassa kammassa pavattiyāti. {47.2} Ime [1]- kho mahāli dasa dhammā loke na saṃvijjeyyuṃ nayidha paññāyetha adhammacariyavisamacariyāti vā dhammacariyasamacariyāti vā yasmā ca kho mahāli ime dasa dhammā loke saṃvijjanti tasmā paññāyati adhammacariyavisamacariyāti vā dhammacariyasamacariyāti vāti. [48] Dasayime bhikkhave dhammā pabbajitena abhiṇhaṃ paccavekkhitabbā @Footnote: 1 Ma. Yu. casaddo atthi . Po. ime hi kho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page92.

Katame dasa vevaṇṇiyamhi ajjhūpagatoti pabbajitena abhiṇhaṃ paccavekkhitabbaṃ parapaṭibaddhā me jīvikāti pabbajitena abhiṇhaṃ paccavekkhitabbaṃ añño me ākappo karaṇīyoti pabbajitena abhiṇhaṃ paccavekkhitabbaṃ kacci nu kho me attā sīlato na upavadatīti pabbajitena abhiṇhaṃ paccavekkhitabbaṃ kacci nu kho maṃ anuvicca viññū sabrahmacārī sīlato na upavadantīti pabbajitena abhiṇhaṃ paccavekkhitabbaṃ sabbehi me piyehi manāpehi nānābhāvo vinābhāvoti pabbajitena abhiṇhaṃ paccavekkhitabbaṃ kammassakomhi kammadāyādo kammayoni kammabandhu kammapaṭisaraṇo yaṃ kammaṃ karissāmi kalyāṇaṃ vā pāpakaṃ vā tassa dāyādo bhavissāmīti pabbajitena abhiṇhaṃ paccavekkhitabbaṃ kathambhūtassa me rattindivā vītipatantīti pabbajitena abhiṇhaṃ paccavekkhitabbaṃ kacci nu khohaṃ suññāgāre abhiramāmīti pabbajitena abhiṇhaṃ paccavekkhitabbaṃ atthi nu kho me uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanaviseso adhigato sohaṃ pacchime kāle sabrahmacārīhi puṭṭho na maṅku bhavissāmīti pabbajitena abhiṇhaṃ paccavekkhitabbaṃ ime kho bhikkhave dasa dhammā pabbajitena abhiṇhaṃ paccavekkhitabbāti. [49] Dasayime bhikkhave dhammā pabbajitena abhiṇhaṃ paccavekkhitabbā sarīraṭṭhā katame dasa sītaṃ uṇhaṃ jighacchā pipāsā uccāro passāvo kāyasaṃvaro vacīsaṃvaro ājīvasaṃvaro ponebbhaviko 1- bhavasaṅkhāro @Footnote: 1 Po. ponabbhaviko.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page93.

Ime kho bhikkhave dasa dhammā sarīraṭṭhāti. [50] Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantā upaṭṭhānasālāyaṃ sannisinnā sannipatitā bhaṇḍanajātā [1]- vivādāpannā aññamaññaṃ mukhasattīhi [2]- vitudanti. Athakho bhagavā sāyaṇhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena upaṭṭhānasālā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi kāya nuttha bhikkhave etarahi kathāya sannisinnā kā capana vo antarākathā vippakatāti . idha mayaṃ bhante pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantā upaṭṭhānasālāyaṃ sannisinnā sannipatitā bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā aññamaññaṃ mukhasattīhi vitudantā viharāmāti. {50.1} Na kho panetaṃ bhikkhave tumhākaṃ paṭirūpaṃ kulaputtānaṃ saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitānaṃ yaṃ tumhe bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā aññamaññaṃ mukhasattīhi vitudantā vihareyyātha dasayime bhikkhave dhammā sārāṇīyā 3- piyakaraṇā garukaraṇā saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattanti katame dasa idha bhikkhave bhikkhu sīlavā hoti pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu yampi bhikkhave bhikkhu sīlavā hoti .pe. Samādāya @Footnote: 1 Ma. Yu. kalahajātā . 2 Po. Ma. Yu. vitudantā . 3 Ma. sāraṇiyā. sabbattha @īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page94.

Sikkhati sikkhāpadesu ayampi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati. {50.2} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā 1- vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā yampi bhikkhave bhikkhu bahussuto hoti .pe. diṭṭhiyā suppaṭividdhā ayampi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati. {50.3} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu kalyāṇamitto hoti kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko yampi bhikkhave bhikkhu kalyāṇamitto [2]- kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko ayampi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati. {50.4} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu suvaco hoti sovacassakaraṇehi dhammehi samannāgato khamo padakkhiṇaggāhī anusāsaniṃ yampi bhikkhave bhikkhu suvaco hoti sovacassakaraṇehi dhammehi samannāgato khamo padakkhiṇaggāhī anusāsaniṃ ayampi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati. {50.5} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu yāni tāni sabrahmacārīnaṃ uccāvacāni kiṃkaraṇīyāni tattha dakkho hoti analaso tatrupāyāya vīmaṃsāya samannāgato alaṃ kātuṃ alaṃ saṃvidhātuṃ yampi bhikkhave bhikkhu yāni @Footnote: 1 Ma. dhātā . 2 Ma. hoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page95.

Tāni sabrahmacārī uccāvacāni kiṃkaraṇīyāni tattha dakkho hoti analaso tatrupāyāya vīmaṃsāya samannāgato alaṃ kātuṃ alaṃ saṃvidhātuṃ ayampi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati. {50.6} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu dhammakāmo hoti piyasamudāhāro abhidhamme abhivinaye uḷārapāmujjo 1- yampi bhikkhave bhikkhu dhammakāmo hoti piyasamudāhāro abhidhamme abhivinaye uḷārapāmujjo 1- ayampi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati. {50.7} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu āraddhaviriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu yampi bhikkhave bhikkhu āraddhaviriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu ayampi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati. {50.8} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu santuṭṭho hoti itarītaracīvarapiṇḍapāta- senāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārena yampi bhikkhave bhikkhu santuṭṭho hoti itarītaracīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārena ayampi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati. {50.9} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu satimā hoti paramena satinepakkena samannāgato cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā @Footnote: 1 Ma. pāmojjo. sabbatthāpi evaṃ ñātabbaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page96.

Yampi bhikkhave bhikkhu satimā hoti paramena satinepakkena samannāgato cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā ayampi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati. {50.10} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā yampi bhikkhave bhikkhu paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā ayampi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati . ime kho bhikkhave dasa dhammā sārāṇīyā piyakaraṇā garukaraṇā saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattantīti. Akkosavaggo pañcamo. Tassuddānaṃ vivādā dve [1]- mūlāni kusinārā pavesane sakkā mahāli dhammā ca 2- sarīraṭṭhā ca bhaṇḍanāti. Ānisaṃsapaṇṇāsako paṭhamo. --------- @Footnote: 1 Ma. Yu. etthantare casaddo dissati 2 Ma. sakko mahāli abhiṇhaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page97.

Dutiyapaṇṇāsako sacittavaggo paṭhamo [51] Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ virahati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . Bhagavā etadavoca no ce bhikkhave bhikkhu paracittapariyāyakusalo hoti atha sacittapariyāyakusalā bhavissāmāti 1- evañhi vo bhikkhave sikkhitabbaṃ. Kathañca bhikkhave bhikkhu sacittapariyāyakusalo hoti seyyathāpi bhikkhave itthī vā puriso vā daharo yuvā maṇḍanakajātiko ādāse vā parisuddhe pariyodāte acche vā udakapatte sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno sace tattha passati rajaṃ vā aṅgaṇaṃ vā tasseva rajassa vā aṅgaṇassa vā pahānāya vāyamati no ca tattha passati rajaṃ vā aṅgaṇaṃ vā tenevattamano hoti paripuṇṇasaṅkappo lābhā vata me parisuddhaṃ vata meti evameva kho bhikkhave bhikkhuno paccavekkhaṇā bahukārā hoti 2- kusalesu dhammesu abhijjhālu nu kho bahulaṃ viharāmi anabhijjhālu nu kho bahulaṃ viharāmi byāpannacitto nu kho bahulaṃ viharāmi abyāpannacitto nu kho bahulaṃ viharāmi thīnamiddhapariyuṭṭhito nu kho bahulaṃ viharāmi vigatathīnamiddho nu kho bahulaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. sabbattha sacittapariyāyakusalo bhavissāmīti. 2 Po. bhikkhu paccavekkhamāno @bahukāro hoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page98.

Viharāmi uddhato nu kho bahulaṃ viharāmi anuddhato nu kho bahulaṃ viharāmi vicikiccho nu kho bahulaṃ viharāmi tiṇṇavicikiccho nu kho bahulaṃ viharāmi kodhano nu kho bahulaṃ viharāmi akkodhano nu kho bahulaṃ viharāmi saṅkiliṭṭhacitto nu kho bahulaṃ viharāmi asaṅkiliṭṭhacitto nu kho bahulaṃ viharāmi sāraddhakāyo nu kho bahulaṃ viharāmi asāraddhakāyo nu kho bahulaṃ viharāmi kusīto nu kho bahulaṃ viharāmi āraddhaviriyo nu kho bahulaṃ viharāmi asamāhito nu kho bahulaṃ viharāmi samāhito nu kho bahulaṃ viharāmīti. {51.1} Sace bhikkhave bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti abhijjhālu bahulaṃ viharāmi byāpannacitto bahulaṃ viharāmi thīnamiddhapariyuṭṭhito bahulaṃ viharāmi uddhato bahulaṃ viharāmi vicikiccho bahulaṃ viharāmi kodhano bahulaṃ viharāmi saṅkiliṭṭhacitto bahulaṃ viharāmi sāraddhakāyo bahulaṃ viharāmi kusīto bahulaṃ viharāmi asamāhito bahulaṃ viharāmīti tena bhikkhave bhikkhunā tesaṃyeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhi 1- ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṃ seyyathāpi bhikkhave ādittacelo vā ādittasīso 2- vā tasseva celassa vā sīsassa 3- vā nibbāpanāya adhimattaṃ chandañca vāyāmañca ussāhañca ussoḷhiñca appaṭivāniñca satiñca sampajaññañca kareyya evameva @Footnote: 1 Ma. assoḷhī. ito paraṃ īdisameva. 2 Po. ādittasiro . 3 Po. sirassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page99.

Kho bhikkhave tena 1- bhikkhunā tesaṃyeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhi ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṃ. {51.2} Sace pana bhikkhave bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti anabhijjhālu bahulaṃ viharāmi abyāpannacitto bahulaṃ viharāmi vigatathīnamiddho bahulaṃ viharāmi anuddhato bahulaṃ viharāmi tiṇṇavicikiccho bahulaṃ viharāmi akkodhano bahulaṃ viharāmi asaṅkiliṭṭhacitto bahulaṃ viharāmi asāraddhakāyo bahulaṃ viharāmi āraddhaviriyo bahulaṃ viharāmi samāhito bahulaṃ viharāmīti tena bhikkhave bhikkhunā tesuyeva kusalesu dhammesu patiṭṭhāya uttariṃ 2- āsavānaṃ khayāya yogo karaṇīyoti. [52] Tatra kho āyasmā sārīputto bhikkhū āmantesi āvuso bhikkhavoti 3- . āvusoti kho te bhikkhū āyasmato sārīputtassa paccassosuṃ . āyasmā sārīputto etadavoca no ce āvuso bhikkhu paracittapariyāyakusalo hoti atha sacittapariyāyakusalā bhavissāmāti evañhi vo āvuso sikkhitabbaṃ. Kathañcāvuso bhikkhu sacittapariyāyakusalo hoti seyyathāpi āvuso itthī vā puriso vā daharo yuvā maṇḍanakajātiko ādāse vā parisuddhe pariyodāte acche vā udakapatte 4- sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno sace tattha passati rajaṃ vā aṅgaṇaṃ vā tasseva rajassa vā aṅgaṇassa vā pahānāya vāyamati no ce tattha passati @Footnote: 1 Po. tenāti natthi. Ma. Yu. tena bhikkhave bhikkhunā. 2 Ma. uttari. @3 Po. Ma. bhikkhaveti. 4 Ma. Yu. udapatte.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page100.

Rajaṃ vā aṅgaṇaṃ vā tenevattamano hoti paripuṇṇasaṅkappo lābhā vata me parisuddhaṃ vata meti evameva kho āvuso bhikkhuno paccavekkhaṇā bahukārā hoti kusalesu dhammesu abhijjhālu nu kho bahulaṃ viharāmi anabhijjhālu nu kho bahulaṃ viharāmi byāpannacitto nu kho bahulaṃ viharāmi abyāpannacitto nu kho bahulaṃ viharāmi thīnamiddhapariyuṭṭhito nu kho bahulaṃ viharāmi vigatathīnamiddho nu kho bahulaṃ viharāmi uddhato nu kho bahulaṃ viharāmi anuddhato nu kho bahulaṃ viharāmi vicikiccho nu kho bahulaṃ viharāmi tiṇṇavicikiccho nu kho bahulaṃ viharāmi kodhano nu kho bahulaṃ viharāmi akkodhano nu kho bahulaṃ viharāmi saṅkikiṭṭhacitto nu kho bahulaṃ viharāmi asaṅkiliṭṭhacitto nu kho bahulaṃ viharāmi sāraddhakāyo nu kho bahulaṃ viharāmi asāraddhakāyo nu kho bahulaṃ viharāmi kusīto nu kho bahulaṃ viharāmi āraddhaviriyo nu kho bahulaṃ viharāmi asamāhito nu kho bahulaṃ viharāmi samāhito nu kho bahulaṃ viharāmīti. {52.1} Sace āvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti abhijjhālu bahulaṃ viharāmi .pe. Asamāhito bahulaṃ viharāmīti tenāvuso bhikkhunā tesaṃyeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhi ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṃ seyyathāpi āvuso ādittacelo vā ādittasīso vā tasseva celassa vā sīsassa vā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page101.

Nibbāpanāya adhimattaṃ chandañca vāyāmañca ussāhañca ussoḷhiñca appaṭivāniñca satiñca sampajaññañca kareyya evameva kho āvuso tena bhikkhunā tesaṃyeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhi ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṃ. {52.2} Sace panāvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti anabhijjhālu bahulaṃ viharāmi .pe. samāhito bahulaṃ viharāmīti tenāvuso bhikkhunā tesuyeva kusalesu dhammesu patiṭṭhāya uttariṃ āsavānaṃ khayāya yogo karaṇīyoti. [53] Ṭhitimpahaṃ bhikkhave na vaṇṇemi 1- kusalesu dhammesu pageva pārihāniṃ vuḍḍhiñca kho ahaṃ bhikkhave vaṇṇemi 2- kusalesu dhammesu no ṭhitiṃ no hāniṃ. Kathañca bhikkhave hāni hoti kusalesu dhammesu no ṭhiti no vuḍḍhi 3- idha bhikkhave bhikkhu yattako hoti saddhāya sīlena sutena cāgena paññāya paṭibhāṇena tassa te dhammā neva tiṭṭhanti no vaḍḍhanti hānimetaṃ bhikkhave vadāmi kusalesu dhammesu no ṭhitiṃ no vuḍḍhiṃ evaṃ kho bhikkhave hāni hoti kusalesu dhammesu no ṭhiti no vuḍḍhi. Kathañca bhikkhave ṭhiti hoti kusalesu dhammesu no hāni no vuḍḍhi idha bhikkhave bhikkhu yattako hoti saddhāya sīlena sutena cāgena paññāya paṭibhāṇena tassa te dhammā neva hāyanti no @Footnote: 1-2 sabbattha potthakesu vaṇṇayāmīti dissati . 3 Yu. vuddhi. sabbattha īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page102.

Vaḍḍhanti ṭhitimetaṃ bhikkhave vadāmi kusalesu dhammesu no hāniṃ no vuḍḍhiṃ evaṃ kho bhikkhave ṭhiti hoti kusalesu dhammesu no hāni no vuḍḍhi 1-. Kathañca bhikkhave vuḍḍhi hoti kusalesu dhammesu no ṭhiti no hāni idha bhikkhave bhikkhu yattako hoti saddhāya sīlena sutena cāgena paññāya paṭibhāṇena tassa te dhammā neva tiṭṭhanti no hāyanti vuḍḍhimetaṃ bhikkhave vadāmi kusalesu dhammesu no ṭhitiṃ no hāniṃ evaṃ kho bhikkhave vuḍḍhi hoti kusalesu dhammesu no ṭhiti no hāni no ce bhikkhave bhikkhu paracittapariyāyakusalo hoti atha sacittapariyāyakusalā bhavissāmāti evañhi vo bhikkhave sikkhitabbaṃ. Kathañca bhikkhave sacittapariyāyakusalo hoti seyyathāpi bhikkhave itthī vā puriso vā daharo yuvā maṇḍanakajātiko 2- ādāse vā parisuddhe pariyodāte acche vā udakapatte sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno sace tattha passati rajaṃ vā aṅgaṇaṃ vā tasseva rajassa vā aṅgaṇassa vā pahānāya vāyamati no ce tattha passati rajaṃ vā aṅgaṇaṃ vā tenevattamano hoti paripuṇṇasaṅkappo lābhā vata me parisuddhaṃ vata meti evameva kho bhikkhave bhikkhuno paccavekkhaṇā bahukārā hoti kusalesu dhammesu abhijjhālu nu kho bahulaṃ viharāmi anabhijjhālu nu kho bahulaṃ viharāmi byāpannacitto @Footnote: 1 Ma. no vuḍḍhi no hāni . 2 Yu. maṇḍanakajātiyo. sabbattha īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page103.

Nu kho bahulaṃ viharāmi abyāpannacitto nu kho bahulaṃ viharāmi thīnamiddhapariyuṭṭhito nu kho bahulaṃ viharāmi vigatathīnamiddho nu kho bahulaṃ viharāmi uddhato nu kho bahulaṃ viharāmi anuddhato nu kho bahulaṃ viharāmi vicikiccho nu kho bahulaṃ viharāmi tiṇṇavicikiccho nu kho bahulaṃ viharāmi kodhano nu kho bahulaṃ viharāmi akkodhano nu kho bahulaṃ viharāmi saṅkiliṭṭhacitto nu kho bahulaṃ viharāmi asaṅkiliṭṭhacitto nu kho bahulaṃ viharāmi sāraddhakāyo nu kho bahulaṃ viharāmi asāraddhakāyo nu kho bahulaṃ viharāmi kusīto nu kho bahulaṃ viharāmi āraddhaviriyo nu kho bahulaṃ viharāmi asamāhito 1- nu kho bahulaṃ viharāmi samāhito nu kho bahulaṃ viharāmīti. {53.1} Sace bhikkhave bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti abhijjhālu bahulaṃ viharāmi byāpannacitto bahulaṃ viharāmi thīnamiddhapariyuṭṭhito bahulaṃ viharāmi uddhato bahulaṃ viharāmi vicikiccho bahulaṃ viharāmi kodhano bahulaṃ viharāmi saṅkiliṭṭhacitto bahulaṃ viharāmi sāraddhakāyo bahulaṃ viharāmi kusīto bahulaṃ viharāmi asamāhito bahulaṃ viharāmīti tena bhikkhave bhikkhunā tesaṃyeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhi ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṃ seyyathāpi bhikkhave ādittacelo vā ādittasīso vā tasseva celassa vā sīsassa vā nibbāpanāya adhimattaṃ @Footnote: 1 Ma. samāhito ... asamāhito ....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page104.

Chandañca vāyāmañca ussāhañca ussoḷhiñca appaṭivāniñca satiñca sampajaññañca kareyya evameva kho bhikkhave tena bhikkhunā tesaṃyeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhi ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṃ. {53.2} Sace pana bhikkhave bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti anabhijjhālu bahulaṃ viharāmi abyāpannacitto bahulaṃ viharāmi vigatathīnamiddho bahulaṃ viharāmi tiṇṇavicikiccho bahulaṃ viharāmi akkodhano bahulaṃ viharāmi asaṅkiliṭṭhacitto bahulaṃ viharāmi asāraddhakāyo bahulaṃ viharāmi āraddhaviriyo bahulaṃ viharāmi samāhito bahulaṃ viharāmīti tena bhikkhave bhikkhunā tesuyeva kusalesu dhammesu patiṭṭhāya uttariṃ āsavānaṃ khayāya yogo karaṇīyoti. [54] No ce bhikkhave bhikkhu paracittapariyāyakusalo hoti atha sacittapariyāyakusalā bhavissāmāti evañhi vo bhikkhave sikkhitabbaṃ kathañca bhikkhave bhikkhu sacittapariyāyakusalo hoti seyyathāpi bhikkhave itthī vā puriso vā daharo yuvā maṇḍanakajātiko ādāse vā parisuddhe pariyodāte acche vā udakapatte sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno sace tattha passati rajaṃ vā aṅgaṇaṃ vā tasseva rajassa vā aṅgaṇassa vā pahānāya vāyamati no ce tassa passati rajaṃ vā aṅgaṇaṃ vā tenevattamano hoti paripuṇṇasaṅkappo lābhā vata me parisuddhaṃ vata meti evameva kho bhikkhave bhikkhuno paccavekkhaṇā bahukārā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page105.

Hoti kusalesu dhammesu lābhī nu khomhi ajjhattaṃ cetosamathassa na nu khomhi lābhī ajjhattaṃ cetosamathassa lābhī nu khomhi adhipaññādhammavipassanāya na nu khomhi lābhī adhipaññādhammavipassanāyāti sace bhikkhave bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti lābhimhi ajjhattaṃ cetosamathassa na lābhī adhipaññādhammavipassanāyāti tena bhikkhunā ajjhattaṃ cetosamathe patiṭṭhāya adhipaññādhammavipassanāya yogo karaṇīyo. {54.1} So aparena samayena lābhī ceva hoti ajjhattaṃ cetosamathassa lābhī ca adhipaññādhammavipassanāya sace pana bhikkhave bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti lābhimhi adhipaññādhammavipassanāya na lābhī ajjhattaṃ cetosamathassāti tena bhikkhave bhikkhunā adhipaññādhammavipassanāya patiṭṭhāya ajjhattaṃ cetosamathe yogo karaṇīyo. {54.2} So aparena samayena lābhī ceva hoti adhipaññādhammavipassanāya lābhī ca ajjhattaṃ cetosamathassa sace pana bhikkhave bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti na lābhī ajjhattaṃ cetosamathassa na lābhī adhipaññādhammavipassanāyāti tena bhikkhave bhikkhunā tesaṃyeva kusalānaṃ dhammānaṃ paṭilābhāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhi ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṃ seyyathāpi bhikkhave ādittacelo vā ādittasīso vā tasseva celassa vā sīsassa vā nibbāpanāya adhimattaṃ chandañca vāyāmañca ussāhañca ussoḷhiñca appaṭivāniñca satiñca sampajaññañca kareyya evameva kho bhikkhave

--------------------------------------------------------------------------------------------- page106.

Tena bhikkhunā tesaṃyeva kusalānaṃ paṭilābhāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhi ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṃ . so aparena samayena lābhī ceva hoti ajjhattaṃ cetosamathassa lābhī ca adhipaññādhammavipassanāya sace pana bhikkhave bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti lābhimhi ajjhattaṃ cetosamathassa lābhī adhipaññādhammavipassanāyāti tena bhikkhave bhikkhunā tesuyeva kusalesu dhammesu patiṭṭhāya uttariṃ āsavānaṃ khayāya yogo karaṇīyo. {54.3} Cīvarampahaṃ 1- bhikkhave duvidhena vadāmi sevitabbaṃpi asevitabbaṃpi piṇḍapātampahaṃ bhikkhave duvidhena vadāmi sevitabbaṃpi asevitabbaṃpi senāsanampahaṃ bhikkhave duvidhena vadāmi sevitabbaṃpi asevitabbaṃpi gāmanigamampahaṃ bhikkhave duvidhena vadāmi sevitabbaṃpi asevitabbaṃpi janapadapadesampahaṃ bhikkhave duvidhena vadāmi sevitabbaṃpi asevitabbaṃpi puggalampahaṃ bhikkhave duvidhena vadāmi sevitabbaṃpi asevitabbaṃpi. {54.4} Cīvarampahaṃ bhikkhave duvidhena vadāmi sevitabbaṃpi asevitabbaṃpīti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ tattha yaṃ jaññā cīvaraṃ idaṃ kho me cīvaraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti kusalā dhammā parihāyantīti evarūpaṃ cīvaraṃ na sevitabbaṃ tattha yaṃ jaññā cīvaraṃ idaṃ kho me cīvaraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaḍḍhantīti evarūpaṃ cīvaraṃ sevitabbaṃ cīvarampahaṃ bhikkhave duvidhena vadāmi sevitabbaṃpi asevitabbaṃpīti iti @Footnote: 1 Ma. cīvarampāhaṃ. aparampi evaṃ ñātabbaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page107.

Yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ. {54.5} Piṇḍapātampahaṃ bhikkhave duvidhena vadāmi sevitabbaṃpi asevitabbaṃpīti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ tattha yaṃ jaññā piṇḍapātaṃ idaṃ 1- kho me piṇḍapātaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti kusalā dhammā parihāyantīti evarūpo piṇḍapāto na sevitabbo tattha yaṃ jaññā piṇḍapātaṃ idaṃ kho me piṇḍapātaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaḍḍhantīti evarūpo piṇḍapāto sevitabbo piṇḍapātampahaṃ bhikkhave duvidhena vadāmi sevitabbaṃpi asevitabbaṃpīti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ. {54.6} Senāsanampahaṃ bhikkhave duvidhena vadāmi sevitabbaṃpi asevitabbaṃpīti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ tattha yaṃ jaññā senāsanaṃ idaṃ kho me senāsanaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti kusalā dhammā parihāyantīti evarūpaṃ senāsanaṃ na sevitabbaṃ tattha yaṃ jaññā senāsanaṃ idaṃ kho me senāsanaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaḍḍhantīti evarūpaṃ senāsanaṃ sevitabbaṃ senāsanampahaṃ bhikkhave duvidhena vadāmi sevitabbaṃpi asevitabbaṃpīti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ. {54.7} Gāmanigamampahaṃ bhikkhave duvidhena vadāmi sevitabbaṃpi asevitabbaṃpīti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ tattha yaṃ jaññā gāmanigamaṃ idaṃ kho me gāmanigamaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti kusalā dhammā @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. imaṃ. ito paraṃ evaṃ ñātabbaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page108.

Parihāyantīti evarūpo gāmanigamo na sevitabbo tattha yaṃ jaññā gāmanigamaṃ idaṃ kho me gāmanigamaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaḍḍhantīti evarūpo gāmanigamo sevitabbo gāmanigamampahaṃ bhikkhave duvidhena vadāmi sevitabbaṃpi asevitabbaṃpīti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ. {54.8} Janapadapadesampahaṃ bhikkhave duvidhena vadāmi sevitabbaṃpi asevitabbaṃpīti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ tattha yaṃ jaññā janapadapadesaṃ idaṃ kho me janapadapadesaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti kusalā dhammā parihāyantīti evarūpo janapadapadeso na sevitabbo tattha yaṃ jaññā janapadapadesaṃ idaṃ kho me janapadapadesaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaḍḍhantīti evarūpo janapadapadeso sevitabbo janapadapadesampahaṃ bhikkhave duvidhena vadāmi sevitabbaṃpi asevitabbaṃpīti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ. {54.9} Puggalampahaṃ bhikkhave duvidhena vadāmi sevitabbaṃpi asevitabbaṃpīti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ tattha yaṃ jaññā puggalaṃ idaṃ kho me puggalaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti kusalā dhammā parihāyantīti evarūpo puggalo na sevitabbo tattha yaṃ jaññā puggalaṃ idaṃ kho me puggalaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaḍḍhantīti evarūpo puggalo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page109.

Sevitabbo puggalampahaṃ bhikkhave duvidhena vadāmi sevitabbaṃpi asevitabbaṃpīti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttanti. [55] Tatra kho āyasmā sārīputto bhikkhū āmantesi āvuso bhikkhavoti 1- . āvusoti kho te bhikkhū āyasmato sārīputtassa paccassosuṃ . āyasmā sārīputto etadavoca parihānadhammo puggalo parihānadhammo puggaloti āvuso vuccati [2]- kittāvatā nu kho āvuso parihānadhammo puggalo vutto bhagavatā kittāvatā capana aparihānadhammo puggalo vutto bhagavatāti . Dūratopi kho mayaṃ āvuso āgaccheyyāma 3- āyasmato sārīputtassa santike etassa bhāsitassa atthamaññātuṃ sādhu vatāyasmantaṃ yeva sārīputtaṃ paṭibhātu etassa bhāsitassa attho āyasmato sārīputtassa sutvā bhikkhū dhāressantīti . tenahāvuso suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evamāvusoti kho te bhikkhū āyasmato sārīputtassa paccassosuṃ . {55.1} Āyasmā sārīputto etadavoca kittāvatā nu kho āvuso parihānadhammo puggalo vutto bhagavatā idhāvuso bhikkhu assutañceva dhammaṃ na suṇāti sutā cassa dhammā sammohaṃ 4- gacchanti ye cassa dhammā pubbe cetaso samphuṭṭhapubbā te cassa na 5- samudācaranti aviññātañca 6- na vijānāti ettāvatā kho āvuso parihānadhammo puggalo vutto bhagavatā . Kittāvatā ca panāvuso aparihānadhammo puggalo vutto bhagavatā idhāvuso bhikkhu assutañceva dhammaṃ suṇāti sutā cassa @Footnote: 1 Po. Ma. bhikkhaveti. 2 Ma. aparihānadhammo puggalo aparihānadhammo puggaloti āvuso @vuccati . 3 Ma. āgacchāma. 4 Ma. Yu. sammosaṃ. 5 Yu. te ca na. @6 Ma. aviññātañceva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page110.

Dhammā na sammohaṃ gacchanti ye cassa dhammā pubbe cetaso samphuṭṭhapubbā te cassa samudācaranti aviññātañca vijānāti ettāvatā kho āvuso aparihānadhammo puggalo vutto bhagavatā . no ce āvuso bhikkhu paracittapariyāyakusalo hoti atha sacittapariyāyakusalā bhavissāmāti evañhi vo āvuso sikkhitabbaṃ. {55.2} Kathañcāvuso bhikkhu sacittapariyāyakusalo hoti seyyathāpi āvuso itthī vā puriso vā daharo yuvā maṇḍanakajātiko ādāse vā parisuddhe pariyodāte acche vā udakapatte sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno sace tattha passati rajaṃ vā aṅgaṇaṃ vā tasseva rajassa vā aṅgaṇassa vā pahānāya vāyamati no ce tattha passati rajaṃ vā aṅgaṇaṃ vā tenevattamano hoti paripuṇṇasaṅkappo lābhā vata me parisuddhaṃ vata meti evameva kho āvuso bhikkhuno paccavekkhaṇā bahukārā hoti kusalesu dhammesu anabhijjhālu nu kho bahulaṃ viharāmi saṃvijjati nu kho me eso dhammo udāhu noti 1- abyāpannacitto nu kho bahulaṃ viharāmi saṃvijjati nu kho me eso dhammo udāhu noti vigatathīnamiddho nu kho bahulaṃ viharāmi saṃvijjati nu kho me eso dhammo udāhu noti anuddhato nu kho bahulaṃ viharāmi saṃvijjati nu kho me eso dhammo udāhu noti tiṇṇavicikiccho nu kho bahulaṃ viharāmi saṃvijjati nu kho me eso dhammo udāhu noti akkodhano nu kho bahulaṃ viharāmi saṃvijjati nu kho me eso dhammo @Footnote: 1 Ma. Yu. itisaddo natthi. ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page111.

Udāhu noti asaṅkiliṭṭhacitto nu kho bahulaṃ viharāmi saṃvijjati nu kho me eso dhammo udāhu noti lābhī nu khomhi ajjhattaṃ dhammapāmujjassa 1- saṃvijjati nu kho me eso dhammo udāhu noti lābhī nu khomhi ajjhattaṃ cetosamathassa saṃvijjati nu kho me eso dhammo udāhu noti lābhī nu khomhi adhipaññādhammavipassanāya saṃvijjati nu kho me eso dhammo udāhu noti. {55.3} Sace panāvuso 2- bhikkhu paccavekkhamāno sabbepīme kusale dhamme attani na samanupassati tenāvuso bhikkhunā sabbesaṃyeva imesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ paṭilābhāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ussoḷhi ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṃ seyyathāpi āvuso ādittacelo vā ādittasīso vā tasseva celassa vā sīsassa vā nibbāpanāya adhimattaṃ chandañca vāyāmañca ussāhañca ussoḷhiñca appaṭivāniñca satiñca sampajaññañca kareyya evameva kho āvuso tena bhikkhunā sabbesaṃyeva imesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ paṭilābhāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhi ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṃ. {55.4} Sace panāvuso bhikkhu paccavekkhamāno ekacce kusale dhamme attani samanupassati ekacce kusale dhamme attani na samanupassati tenāvuso bhikkhunā ye kusale dhamme attani samanupassati tesu kusalesu dhammesu patiṭṭhāya ye kusale dhamme attani na samanupassati tesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ paṭilābhāya adhimatto chando ca vāyāmo ca @Footnote: 1 Ma. dhammapāmujjasasa. 2 Po. Ma. sace pana āvuso. Yu. panasaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page112.

Ussāho ca ussoḷhi ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṃ seyyathāpi āvuso ādittacelo vā ādittasīso vā tasseva celassa vā sīsassa vā nibbāpanāya adhimattaṃ chandañca vāyāmañca ussāhañca ussoḷhiñca appaṭivāniñca satiñca sampajaññañca kareyya evameva kho āvuso tena bhikkhunā ye kusale dhamme attani samanupassati tesu kusalesu dhammesu patiṭṭhāya ye kusale dhamme attani na samanupassati tesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ paṭilābhāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhi ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṃ . sace panāvuso bhikkhu paccavekkhamāno sabbepīme kusale dhamme attani samanupassati tenāvuso bhikkhunā sabbesveva 1- imesu kusalesu dhammesu patiṭṭhāya uttariṃ āsavānaṃ khayāya yogo karaṇīyoti. [56] Dasayimā bhikkhave saññā bhāvitā bahulīkatā mahapphalā honti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānā katamā dasa asubhasaññā maraṇasaññā āhāre paṭikkulasaññā sabbaloke anabhiratasaññā aniccasaññā anicce dukkhasaññā dukkhe anattasaññā pahānasaññā virāgasaññā nirodhasaññā imā kho bhikkhave dasa saññā bhāvitā bahulīkatā mahapphalā honti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānāti. [57] Dasayimā bhikkhave saññā bhāvitā bahulīkatā mahapphalā @Footnote: 1 Yu. sabbesuyeva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page113.

Honti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānā katamā dasa aniccasaññā anattasaññā maraṇasaññā āhāre paṭikkulasaññā sabbaloke anabhiratasaññā aṭṭhikasaññā puḷuvakasaññā 1- vinīlakasaññā vicchiddakasaññā uddhūmātakasaññā imā kho bhikkhave dasa saññā bhāvitā bahulīkatā mahapphalā honti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānāti. [58] Sace bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evaṃ puccheyyuṃ kiṃmūlakā āvuso sabbe dhammā kiṃsambhavā sabbe dhammā kiṃsamudayā sabbe dhammā kiṃsamosaraṇā sabbe dhammā kiṃpamukhā sabbe dhammā kiṃadhipateyyā sabbe dhammā kiṃuttarā sabbe dhammā kiṃsārā sabbe dhammā kiṃogadhā sabbe dhammā kiṃpariyosānā sabbe dhammāti evaṃ puṭṭhā tumhe bhikkhave tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ kinti byākareyyāthāti . bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā bhagavaṃnettikā bhagavaṃpaṭisaraṇā sādhu vata bhante 2- bhagavantaṃyeva paṭibhātu etassa bhāsitassa attho bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantīti . Tenahi bhikkhave suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca sace bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evaṃ puccheyyuṃ kiṃmūlakā āvuso sabbe dhammā kiṃsambhavā sabbe dhammā kiṃsamudayā sabbe dhammā kiṃsamosaraṇā sabbe dhammā @Footnote: 1 Yu. puḷavakasaññā. 2 Po. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page114.

Kiṃpamukhā sabbe dhammā kiṃadhipateyyā sabbe dhammā kiṃuttarā sabbe dhammā kiṃsārā sabbe dhammā kiṃogadhā sabbe dhammā kiṃpariyosānā sabbe dhammāti evaṃ puṭṭhā tumhe bhikkhave tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ byākareyyātha chandamūlakā āvuso sabbe dhammā manasikārasambhavā sabbe dhammā phassasamudayā sabbe dhammā vedanāsamosaraṇā sabbe dhammā samādhipamukhā sabbe dhammā satādhipateyyā sabbe dhammā paññuttarā sabbe dhammā vimuttisārā sabbe dhammā amatogadhā sabbe dhammā nibbānapariyosānā sabbe dhammāti evaṃ puṭṭhā tumhe bhikkhave tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ byākareyyāthāti. [59] Tasmā tiha bhikkhave evaṃ sikkhitabbaṃ yathāpabbajjāparicitañca no cittaṃ bhavissati na ca uppannā pāpakā akusalā dhammā cittaṃ pariyādāya ṭhassanti aniccasaññāparicitañca no cittaṃ bhavissati anattasaññāparicitañca no cittaṃ bhavissati asubhasaññāparicitañca no cittaṃ bhavissati ādīnavasaññāparicitañca no cittaṃ bhavissati lokassa samañca visamañca ñatvā taṃ saññāparicitañca no cittaṃ bhavissati lokassa sambhavañca 1- vibhavañca ñatvā taṃ saññāparicitañca no cittaṃ bhavissati lokassa samudayañca aṭṭhaṅgamañca ñatvā taṃ saññāparicitañca no cittaṃ bhavissati pahānasaññāparicitañca @Footnote: 1 Ma. bhavañca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page115.

No cittaṃ bhavissati virāgasaññāparicitañca no cittaṃ bhavissati nirodhasaññāparicitañca no cittaṃ bhavissatīti evañhi vo bhikkhave sikkhitabbaṃ . yato kho bhikkhave bhikkhuno yathāpabbajjāparicitañca cittaṃ hoti na ca uppannā pāpakā akusalā dhammā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti aniccasaññāparicitañca cittaṃ hoti anattasaññāparicitañca cittaṃ hoti asubhasaññāparicitañca cittaṃ hoti ādīnavasaññāparicitañca cittaṃ hoti lokassa samañca visamañca ñatvā taṃ saññāparicitañca cittaṃ hoti lokassa sambhavañca vibhavañca taṃ saññāparicitañca cittaṃ hoti lokassa samudayañca aṭṭhaṅgamañca ñatvā taṃ saññāparicitañca cittaṃ hoti pahānasaññāparicitañca cittaṃ hoti virāgasaññāparicitañca cittaṃ hoti nirodhasaññāparicitañca cittaṃ hoti tassa dvinnaṃ phalānaṃ aññataraṃ phalaṃ pāṭikaṅkhaṃ diṭṭheva dhamme aññā sati vā upādisese anāgāmitāti. [60] Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . tena kho pana samayena āyasmā girimānando ābādhiko hoti dukkhito bāḷhagilāno . athakho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca āyasmā bhante girimānando ābādhiko hoti dukkhito

--------------------------------------------------------------------------------------------- page116.

Bāḷhagilāno sādhu bhante bhagavā yenāyasmā girimānando tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyāti . sace kho tvaṃ ānanda girimānandassa bhikkhuno upasaṅkamitvā 1- dasa saññā bhāseyyāsi ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ girimānandassa bhikkhuno dasa saññā sutvā so ābādho ṭhānaso paṭipassambheyya katamā dasa aniccasaññā anattasaññā asubhasaññā ādīnavasaññā pahānasaññā virāgasaññā nirodhasaññā sabbaloke anabhiratasaññā sabbasaṅkhāresu aniccasaññā 2- ānāpānasati. {60.1} Katamā cānanda aniccasaññā idhānanda bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā iti paṭisañcikkhati rūpaṃ aniccaṃ vedanā aniccā saññā aniccā saṅkhārā aniccā viññāṇaṃ aniccanti iti imesu pañcasu upādānakkhandhesu aniccānupassī viharati ayaṃ vuccatānanda aniccasaññā. {60.2} Katamā cānanda anattasaññā idhānanda bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā iti paṭisañcikkhati cakkhuṃ 3- anattā rūpaṃ 4- anattā sotaṃ anattā saddā anattā ghānaṃ anattā gandhā anattā jivhā anattā rasā anattā kāyo 5- anattā phoṭṭhabbā anattā mano anattā dhammā anattāti iti imesu chasu ajjhattikabāhiresu āyatanesu anattānupassī viharati ayaṃ vuccatānanda anattasaññā. @Footnote: 1 Ma. ayaṃ pāṭho natthi . 2 Ma. anicchāsaññā. ito paraṃ īdisameva. 3 Ma. cakkhu. @4 Ma. rūpā. 5 Ma. kāyā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page117.

{60.3} Katamā cānanda asubhasaññā idhānanda bhikkhu imameva kāyaṃ uddhaṃpādatalā adhokesamatthakā tacapariyantaṃ pūrannānappakārassa 1- asucino paccavekkhati atthi imasmiṃ kāye kesā lomā nakhā dantā taco maṃsaṃ nhārū aṭṭhī 2- aṭṭhimiñjaṃ vakkaṃ hadayaṃ yakanaṃ kilomakaṃ pihakaṃ papphāsaṃ antaṃ antaguṇaṃ udariyaṃ karīsaṃ pittaṃ semhaṃ pubbo lohitaṃ sedo medo assu vasā kheḷo siṅghāṇikā lasikā muttanti iti imasmiṃ kāye asubhānupassī viharati ayaṃ vuccatānanda asubhasaññā. {60.4} Katamā cānanda ādīnavasaññā idhānanda bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā iti paṭisañcikkhati bahudukkho kho ayaṃ kāyo bahuādīnavoti 3- iti imasmiṃ kāye vividhā ābādhā uppajjanti seyyathīdaṃ cakkhurogo sotarogo ghānarogo jivhārogo kāyarogo sīsarogo kaṇṇarogo mukharogo dantarogo [4]- kāso sāso pināso ḍaho 5- jaro kucchirogo mucchā pakkhandikā sulā 6- visūcikā kuṭṭhaṃ gaṇḍo kilāso soso apamāro daddu kaṇḍu kacchu rakhasā 7- vitacchikā lohitaṃ pittaṃ 8- madhumeho aṃsā piḷakā bhagandalā pittasamuṭṭhānā ābādhā semhasamuṭṭhānā ābādhā vātasamuṭṭhānā ābādhā sannipātikā ābādhā utupariṇāmajā ābādhā visamaparihārajā ābādhā opakkamikā ābādhā kammavipākajā ābādhā sītaṃ uṇhaṃ jighacchā pipāsā uccāro passāvoti iti imasmiṃ kāye ādīnavānupassī viharati ayaṃ vuccatānanda ādīnavasaññā. @Footnote: 1 Ma. pūraṃ nānāppakārassa. Yu. pūraṃ nānap ---. 2 Ma. nhāru aṭṭhi. @3 Ma. itisaddo natthi. 4 Ma. oṭṭharogoti dissati. 5 Ma. ḍāho. 6 Ma. Yu. sūlā. @7 Ma. nakhasā. 8 Yu. lohitapittaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page118.

{60.5} Katamā cānanda pahānasaññā idhānanda bhikkhu uppannaṃ kāmavitakkaṃ nādhivāseti pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti uppannaṃ byāpādavitakkaṃ nādhivāseti pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti uppannaṃ vihiṃsāvitakkaṃ nādhivāseti pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti uppannuppanne pāpake akusale dhamme nādhivāseti pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti ayaṃ vuccatānanda pahānasaññā. {60.6} Katamā cānanda virāgasaññā idhānanda bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā iti paṭisañcikkhati etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo 1- virāgo nibbānanti ayaṃ vuccatānanda virāgasaññā. {60.7} Katamā cānanda nirodhasaññā idhānanda bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā iti paṭisañcikkhati etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo 1- nirodho nibbānanti ayaṃ vuccatānanda nirodhasaññā. {60.8} Katamā cānanda sabbaloke anabhiratasaññā idhānanda bhikkhu ye loke upāyupādānā 2- cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā te pajahanto viramati na upādiyanto 3- ayaṃ vuccatānanda sabbaloke anabhiratasaññā. Katamā cānanda sabbasaṅkhāresu aniccasaññā idhānanda bhikkhu sabbasaṅkhārehi 4- aṭṭiyati harāyati jigucchati ayaṃ vuccatānanda @Footnote: 1 Ma. taṇhākkhayo . 2 Ma. upādānā. 3 Ma. anupādiyanto. 4 Ma. sabbasaṅkhāresu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page119.

Sabbasaṅkhāresu aniccasaññā. {60.9} Katamā cānanda ānāpānasati idhānanda bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā so satova assasati sato 1- passasati dīghaṃ vā assasanto dīghaṃ assasāmīti pajānāti dīghaṃ vā passasanto dīghaṃ passasāmīti pajānāti rassaṃ vā assasanto rassaṃ assasāmīti pajānāti rassaṃ vā passasanto rassaṃ passasāmīti pajānāti sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmīti sikkhati sabbakāyapaṭisaṃvedī passasissāmīti sikkhati passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmīti sikkhati passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmīti sikkhati pītipaṭisaṃvedī assasissāmīti sikkhati pītipaṭisaṃvedī passasissāmīti sikkhati sukhapaṭisaṃvedī assasissāmīti sikkhati sukhapaṭisaṃvedī passasissāmīti sikkhati cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assasissāmīti sikkhati cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī passasissāmīti sikkhati passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assasissāmīti sikkhati passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passasissāmīti sikkhati cittapaṭisaṃvedī assasissāmīti sikkhati cittapaṭisaṃvedī passasissāmīti sikkhati abhippamodayaṃ cittaṃ ... Samādahaṃ cittaṃ ... Vimocayaṃ cittaṃ ... Aniccānupassī ... virāgānupassī ... Nirodhānupassī ... Paṭinissaggānupassī assasissāmīti sikkhati paṭinissaggānupassī passasissāmīti sikkhati ayaṃ vuccatānanda ānāpānasati . sace kho tvaṃ ānanda girimānandassa bhikkhuno upasaṅkamitvā @Footnote: 1 Ma. satova.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page120.

Imā dasa saññā bhāseyyāsi ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ girimānandassa bhikkhuno imā dasa saññā sutvā so ābādho ṭhānaso paṭipassambheyyāti. Athakho āyasmā ānando bhagavato santike imā dasa saññā uggahetvā yenāyasmā girimānando tenupasaṅkami upasaṅkamitvā āyasmato girimānandassa imā dasa saññā abhāsi . Athakho āyasmato girimānandassa imā dasa saññā sutvā so ābādho ṭhānaso paṭipassambhi vuṭṭhahi 1- cāyasmā girimānando tamhā ābādhā tathā pahīno ca panāyasmato girimānandassa so ābādho ahosīti. Sacittavaggo paṭhamo. Tassuddānaṃ sacittasārīputtā ca ṭhiti ca samathena ca parihānā dve saññā 2- mūlā pabbajitābadho 3-. ------------- Yamakavaggo dutiyo [61] Purimā bhikkhave koṭi na paññāyati avijjāya ito pubbe avijjā nāhosi atha pacchā sambhavīti 4- evañcetaṃ bhikkhave vuccati atha ca pana paññāyati idappaccayā avijjāti avijjampahaṃ bhikkhave sāhāraṃ vadāmi no anāhāraṃ ko cāhāro avijjāya pañca nīvaraṇātissa vacanīyaṃ pañcapahaṃ bhikkhave nīvaraṇe sāhāre @Footnote: 1 Po. vuṭṭhāhi. Yu. uṭṭhahi. 2 Ma. parihāno ca dvesaññā. @3 Po. pabbajitaṃ dhiroti. Ma. pabbajitaṃ girīti. Yu. pabbajitāgirīti. @4 Po. Ma. samabhavīti. aparaṃpi īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page121.

Vadāmi no anāhāre ko cāhāro pañcannaṃ nīvaraṇānaṃ tīṇi duccaritānītissa vacanīyaṃ tīṇipahaṃ bhikkhave duccaritāni sāhārāni vadāmi no anāhārāni ko cāhāro tiṇṇaṃ duccaritānaṃ indriyāsaṃvarotissa 1- vacanīyaṃ indriyāsaṃvarampahaṃ bhikkhave sāhāraṃ vadāmi no anāhāraṃ ko cāhāro indriyāsaṃvarassa asatāsampajaññantissa 2- vacanīyaṃ asatāsampajaññampahaṃ bhikkhave sāhāraṃ vadāmi no anāhāraṃ ko cāhāro asatāsampajaññassa ayoniso manasikārotissa vacanīyaṃ ayoniso manasikārampahaṃ bhikkhave sāhāraṃ vadāmi no anāhāraṃ ko cāhāro ayoniso manasikārassa assaddhiyantissa vacanīyaṃ assaddhiyampahaṃ bhikkhave sāhāraṃ vadāmi no anāhāraṃ ko cāhāro assaddhiyassa assaddhammassavanantissa vacanīyaṃ assaddhammassavanampahaṃ bhikkhave sāhāraṃ vadāmi no anāhāraṃ ko cāhāro assaddhammassavanassa asappurisasaṃsevotissa vacanīyaṃ {61.1} iti kho bhikkhave asappurisasaṃsevo paripūro assaddhammassavanaṃ paripūreti assaddhammassavanaṃ paripūraṃ assaddhiyaṃ paripūreti assaddhiyaṃ paripūraṃ ayoniso manasikāraṃ paripūreti ayoniso manasikāro paripūro asatāsampajaññaṃ paripūreti asatāsampajaññaṃ paripūraṃ indriyāsaṃvaraṃ paripūreti indriyāsaṃvaro paripūro tīṇi duccaritāni paripūreti tīṇi duccaritāni paripūrāni pañca nīvaraṇe paripūrenti pañca nīvaraṇā paripūrā avijjaṃ paripūrenti evametissā avijjāya āhāro hoti evañca pāripūri seyyathāpi bhikkhave uparipabbate @Footnote: 1 Ma. indriyaasaṃvarotissa . 2 Po. asatiasampajaññantissa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page122.

Thullaphusitake deve vassante deve gaḷagaḷāyante 1- taṃ udakaṃ yathāninnaṃ pavattamānaṃ pabbatakandarapadarasākhā paripūreti pabbatakandarapadarasākhā paripūrā kusubbhe 2- paripūrenti kusubbhā paripūrā mahāsobbhe paripūrenti mahāsobbhā paripūrā kunnadiyo paripūrenti kunnadiyo paripūrā mahānadiyo paripūrenti mahānadiyo paripūrā mahāsamuddaṃ 3- sāgaraṃ paripūrenti evametassa mahāsamuddassa sāgarassa āhāro hoti evañca pāripūri {61.2} evameva kho bhikkhave asappurisasaṃsevo paripūro assaddhammassavanaṃ paripūreti assaddhammassavanaṃ paripūraṃ assaddhiyaṃ paripūreti assaddhiyaṃ paripūraṃ ayoniso manasikāraṃ paripūreti ayoniso manasikāro paripūro asatāsampajaññaṃ paripūreti asatāsampajaññaṃ paripūraṃ indriyāsaṃvaraṃ paripūreti indriyāsaṃvaro paripūro tīṇi duccaritāni paripūreti tīṇi duccaritāni paripūrāni pañca nīvaraṇe paripūrenti pañca nīvaraṇā paripūrā avijjaṃ paripūrenti evametissā avijjāya āhāro hoti evañca pāripūri. {61.3} Vijjāvimuttimpahaṃ bhikkhave sāhāraṃ vadāmi no anāhāraṃ ko cāhāro vijjāvimuttiyā satta bojjhaṅgātissa vacanīyaṃ sattapahaṃ bhikkhave bojjhaṅge sāhāre vadāmi no anāhāre ko cāhāro sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ cattāro satipaṭṭhānātissa vacanīyaṃ cattāropahaṃ bhikkhave satipaṭṭhāne sāhāre vadāmi no anāhāre ko cāhāro catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ tīṇi sucaritānītissa vacanīyaṃ tīṇipahaṃ bhikkhave sucaritāni sāhārāni vadāmi no anāhārāni ko cāhāro tiṇṇaṃ sucaritānaṃ @Footnote: 1 Po. Ma. deve gaḷagaḷāyanteti ime pāṭhā natthi. Yu. galagalāyante. 2 Po. @kusambhe. Ma. kusombhe. aññattha evaṃ ñātabbaṃ. 3 Po. sabbatthavāresu samuddaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page123.

Indriyasaṃvarotissa vacanīyaṃ indriyasaṃvarampahaṃ bhikkhave sāhāraṃ vadāmi no anāhāraṃ ko cāhāro indriyasaṃvarassa satisampajaññantissa vacanīyaṃ satisampajaññampahaṃ bhikkhave sāhāraṃ vadāmi no anāhāraṃ ko cāhāro satisampajaññassa yoniso manasikārotissa vacanīyaṃ yoniso manasikārampahaṃ bhikkhave sāhāraṃ vadāmi no anāhāraṃ ko cāhāro yoniso manasikārassa saddhātissa vacanīyaṃ saddhampahaṃ bhikkhave sāhāraṃ vadāmi no anāhāraṃ ko cāhāro saddhāya saddhammassavanantissa vacanīyaṃ saddhammassavanampahaṃ bhikkhave sāhāraṃ vadāmi no anāhāraṃ ko cāhāro saddhammassavanassa sappurisasaṃsevotissa vacanīyaṃ {61.4} iti kho bhikkhave sappurisasaṃsevo paripūro saddhammassavanaṃ paripūreti saddhammassavanaṃ paripūraṃ saddhaṃ paripūreti saddhā paripūrā yoniso manasikāraṃ paripūreti yoniso manasikāro paripūro satisampajaññaṃ paripūreti satisampajaññaṃ paripūraṃ indriyasaṃvaraṃ paripūreti indriyasaṃvaro paripūro tīṇi sucaritāni paripūreti tīṇi sucaritāni paripūrāni cattāro satipaṭṭhāne paripūrenti cattāro satipaṭṭhānā paripūrā satta bojjhaṅge paripūrenti satta bojjhaṅgā paripūrā vijjāvimuttiṃ paripūrenti evametissā vijjāvimuttiyā āhāro hoti evañca pāripūri {61.5} seyyathāpi bhikkhave uparipabbate thullaphusitake deve vassante deve gaḷagaḷāyante taṃ udakaṃ yathāninnaṃ pavattamānaṃ pabbatakandarapadarasākhā paripūreti pabbatakandarapadarasākhā paripūrā kusubbhe paripūrenti kusubbhā paripūrā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page124.

Mahāsobbhe paripūrenti mahāsobbhā paripūrā kunnadiyo paripūrenti kunnadiyo paripūrā mahānadiyo paripūrenti mahānadiyo paripūrā mahāsamuddaṃ sāgaraṃ paripūrenti evametassa mahāsamuddassa sāgarassa āhāro 1- hoti evañca pāripūri evameva kho bhikkhave sappurisasaṃsevo paripūro saddhammassavanaṃ paripūreti saddhammassavanaṃ paripūraṃ saddhaṃ paripūreti saddhā paripūrā yoniso manasikāraṃ paripūreti yoniso manasikāro paripūro satisampajaññaṃ paripūreti satisampajaññaṃ paripūraṃ indriyasaṃvaraṃ paripūreti indriyasaṃvaro paripūro tīṇi sucaritāni paripūreti tīṇi sucaritāni paripūrāni cattāro satipaṭṭhāne paripūrenti cattāro satipaṭṭhānā paripūrā satta bojjhaṅge paripūrenti satta bojjhaṅgā paripūrā vijjāvimuttiṃ paripūrenti evametissā vijjāvimuttiyā āhāro hoti evañca pāripūrīti. [62] Purimā bhikkhave koṭi na paññāyati bhavataṇhāya ito pubbe bhavataṇhā nāhosi atha pacchā sambhavīti evañcetaṃ bhikkhave vuccati atha ca pana paññāyati idappaccayā bhavataṇhāti bhavataṇhampahaṃ 2- bhikkhave sāhāraṃ vadāmi no anāhāraṃ ko cāhāro bhavataṇhāya avijjātissa vacanīyaṃ avijjampahaṃ bhikkhave sāhāraṃ vadāmi no anāhāraṃ ko cāhāro avijjāya pañcanīvaraṇātissa vacanīyaṃ pañca nīvaraṇepahaṃ bhikkhave 3- sāhāre vadāmi no anāhāre ko cāhāro pañcannaṃ nīvaraṇānaṃ tīṇi duccaritānītissa vacanīyaṃ tīṇipahaṃ @Footnote: 1 Ma. sāhāro . 2 Ma. bhavataṇhāmpāhaṃ. sabbattha īdisameva . 3 Yu. pañcapahaṃ @bhikkhave nīvaraṇe.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page125.

Bhikkhave duccaritāni sāhārāni vadāmi no anāhārāni ko cāhāro tiṇṇaṃ duccaritānaṃ indriyāsaṃvarotissa vacanīyaṃ indriyāsaṃvarampahaṃ bhikkhave sāhāraṃ vadāmi no anāhāraṃ ko cāhāro indriyāsaṃvarassa asatāsampajaññantissa vacanīyaṃ asatāsampajaññampahaṃ bhikkhave sāhāraṃ vadāmi no anāhāraṃ ko cāhāro asatāsampajaññassa ayoniso manasikārotissa vacanīyaṃ ayoniso manasikārampahaṃ bhikkhave sāhāraṃ vadāmi no anāhāraṃ ko cāhāro ayoniso manasikārassa assaddhiyantissa vacanīyaṃ assaddhiyampahaṃ bhikkhave sāhāraṃ vadāmi no anāhāraṃ ko cāhāro assaddhiyassa assaddhammassavanantissa vacanīyaṃ assaddhammassavanampahaṃ bhikkhave sāhāraṃ vadāmi no anāhāraṃ ko cāhāro assaddhammassavanassa asappurisasaṃsevotissa vacanīyaṃ {62.1} iti kho bhikkhave asappurisasaṃsevo paripūro assaddhammassavanaṃ paripūreti assaddhammassavanaṃ paripūraṃ assaddhiyaṃ paripūreti assaddhiyaṃ paripūraṃ ayoniso manasikāraṃ paripūreti ayoniso manasikāro paripūro asatāsampajaññaṃ paripūreti asatāsampajaññaṃ paripūraṃ indriyāsaṃvaraṃ paripūreti indriyāsaṃvaro paripūro tīṇi duccaritāni paripūreti tīṇi duccaritāni paripūrāni pañca nīvaraṇe paripūrenti pañca nīvaraṇā paripūrā avijjaṃ paripūrenti avijjā paripūrā bhavataṇhaṃ paripūreti evametissā bhavataṇhāya āhāro hoti evañca pāripūri seyyathāpi bhikkhave uparipabbate thullaphusitake deve vassante deve gaḷagaḷāyante taṃ udakaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page126.

Yathāninnaṃ pavattamānaṃ pabbatakandarapadarasākhā paripūreti pabbatakandarapadarasākhā paripūrā kusubbhe paripūrenti kusubbhā paripūrā mahākusubbhe 1- paripūrenti mahākusubbhā paripūrā kunnadiyo paripūrenti kunnadiyo paripūrā mahānadiyo paripūrenti mahānadiyo paripūrā mahāsamuddaṃ sāgaraṃ paripūrenti evametassa mahāsamuddassa sāgarassa āhāro hoti evañca pāripūri {62.2} evameva kho bhikkhave asappurisasaṃsevo paripūro assaddhammassavanaṃ paripūreti assaddhammassavanaṃ paripūraṃ assaddhiyaṃ paripūreti assaddhiyaṃ paripūraṃ ayoniso manasikāraṃ paripūreti ayoniso manasikāro paripūro asatāsampajaññaṃ paripūreti asatāsampajaññaṃ paripūraṃ indriyāsaṃvaraṃ paripūreti indriyāsaṃvaro paripūro tīṇi duccaritāni paripūreti tīṇi duccaritāni paripūrāni pañca nīvaraṇe paripūrenti pañca nīvaraṇā paripūrā avijjaṃ paripūrenti avijjā paripūrā bhavataṇhaṃ paripūreti evametissā bhavataṇhāya āhāro hoti evañca pāripūri. {62.3} Vijjāvimuttimpahaṃ bhikkhave sāhāraṃ vadāmi no anāhāraṃ ko cāhāro vijjāvimuttiyā satta bojjhaṅgātissa vacanīyaṃ sattapahaṃ bhikkhave bojjhaṅge sāhāre vadāmi no anāhāre ko cāhāro sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ cattāro satipaṭṭhānātissa vacanīyaṃ cattāropahaṃ bhikkhave satipaṭṭhāne sāhāre vadāmi no anāhāre ko cāhāro catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ tīṇi sucaritānītissa vacanīyaṃ tīṇipahaṃ bhikkhave sucaritāni sāhārāni vadāmi no anāhārāni ko cāhāro @Footnote: 1 Yu. mahāsobbhe.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page127.

Tiṇṇaṃ sucaritānaṃ indriyasaṃvarotissa vacanīyaṃ indriyasaṃvarampahaṃ bhikkhave sāhāraṃ vadāmi no anāhāraṃ ko cāhāro indriyasaṃvarassa satisampajaññantissa vacanīyaṃ satisampajaññampahaṃ bhikkhave sāhāraṃ vadāmi no anāhāraṃ ko cāhāro satisampajaññassa yoniso manasikārotissa vacanīyaṃ yoniso manasikārampahaṃ bhikkhave sāhāraṃ vadāmi no anāhāraṃ ko cāhāro yoniso manasikārassa saddhātissa vacanīyaṃ saddhampahaṃ bhikkhave sāhāraṃ vadāmi no anāhāraṃ ko cāhāro saddhāya saddhammassavanantissa vacanīyaṃ saddhammassavanampahaṃ bhikkhave sāhāraṃ vadāmi no anāhāraṃ ko cāhāro saddhammassavanassa sappurisasaṃsevotissa vacanīyaṃ {62.4} iti kho bhikkhave sappurisasaṃsevo paripūro saddhammassavanaṃ paripūreti saddhammassavanaṃ paripūraṃ saddhaṃ paripūreti saddhā paripūrā yoniso manasikāraṃ paripūreti yoniso manasikāro paripūro satisampajaññaṃ paripūreti satisampajaññaṃ paripūraṃ indriyasaṃvaraṃ paripūreti indriyasaṃvaro paripūro tīṇi sucaritāni paripūreti tīṇi sucaritāni paripūrāni cattāro satipaṭṭhāne paripūrenti cattāro satipaṭṭhānā paripūrā satta bojjhaṅge paripūrenti satta bojjhaṅgā paripūrā vijjāvimuttiṃ paripūrenti evametissā vijjāvimuttiyā āhāro hoti evañca pāripūri {62.5} seyyathāpi bhikkhave uparipabbate thullaphusitake deve vassante deve gaḷagaḷāyante 1- taṃ udakaṃ yathāninnaṃ pavattamānaṃ pabbatakandara- padarasākhā paripūreti pabbatakandarapadarasākhā paripūrā kusubbhe @Footnote: 1 Ma. deve gaḷagaḷāyanteti ime pāṭhā natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page128.

Paripūrenti kusubbhā paripūrā mahākusubbhe paripūrenti mahākusubbhā paripūrā kunnadiyo paripūrenti kunnadiyo paripūrā mahānadiyo paripūrenti mahānadiyo paripūrā mahāsamuddaṃ sāgaraṃ paripūrenti evametassa mahāsamuddassa sāgarassa āhāro hoti evañca pāripūri evameva kho bhikkhave sappurisasaṃsevo paripūro saddhammassavanaṃ paripūreti saddhammassavanaṃ paripūraṃ saddhaṃ paripūreti saddhā paripūrā yoniso manasikāraṃ paripūreti yoniso manasikāro paripūro satisampajaññaṃ paripūreti satisampajaññaṃ paripūraṃ indriyasaṃvaraṃ paripūreti indriyasaṃvaro paripūro tīṇi sucaritāni paripūreti tīṇi sucaritāni paripūrāni cattāro satipaṭṭhāne paripūrenti cattāro satipaṭṭhānā paripūrā satta bojjhaṅge paripūrenti satta bojjhaṅgā paripūrā vijjāvimuttiṃ paripūrenti evametissā vijjāvimuttiyā āhāro hoti evañca pāripūrīti. [63] Yekeci bhikkhave mayi niṭṭhaṃgatā sabbe te diṭṭhisampannā [1]- pañcannaṃ idha niṭṭhā pañcannaṃ idha vihāya niṭṭhā katamesaṃ pañcannaṃ idha niṭṭhā sattakkhattuṃparamassa 2- kolaṃkolassa ekabījissa sakadāgāmissa yo ca diṭṭheva dhamme arahā imesaṃ pañcannaṃ idha niṭṭhā katamesaṃ pañcannaṃ idha vihāya niṭṭhā antarāparinibbāyissa upahaccaparinibbāyissa asaṅkhāraparinibbāyissa sasaṅkhāraparinibbāyissa uddhaṃsotassa akaniṭṭhagāmino imesaṃ pañcannaṃ idha vihāya niṭṭhā yekeci @Footnote: 1 Ma. Yu. tesaṃ diṭṭhisampannānanti atthi . 2 Ma. Yu. sattakkhattuparamassa. @sabbatthāpi īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page129.

Bhikkhave mayi niṭṭhaṃgatā sabbe te diṭṭhisampannā tesaṃ diṭṭhisampannānaṃ imesaṃ pañcannaṃ idha niṭṭhā imesaṃ pañcannaṃ idha vihāya niṭṭhāti. [64] Yekeci bhikkhave mayi aveccappasannā sabbe te sotāpannā tesaṃ sotāpannānaṃ pañcannaṃ idha niṭṭhā pañcannaṃ idha vihāya niṭṭhā katamesaṃ pañcannaṃ idha niṭṭhā sattakkhattuṃparamassa kolaṅkolassa ekabījissa sakadāgāmissa yo ca diṭṭheva dhamme arahā imesaṃ pañcannaṃ idha niṭṭhā katamesaṃ pañcannaṃ idha vihāya niṭṭhā antarāparinibbāyissa upahaccaparinibbāyissa asaṅkhāraparinibbāyissa sasaṅkhāraparinibbāyissa uddhaṃsotassa akaniṭṭhagāmino imesaṃ pañcannaṃ idha vihāya niṭṭhā yekeci bhikkhave mayi aveccappasannā sabbe te sotāpannā tesaṃ sotāpannānaṃ imesaṃ pañcannaṃ idha niṭṭhā imesaṃ pañcannaṃ idha vihāya niṭṭhāti. [65] Ekaṃ samayaṃ āyasmā sārīputto magadhesu viharati nālakagāmake. Athakho sāmaṇḍakāni paribbājako yenāyasmā sārīputto tenupasaṅkami upasaṅkamitvā āyasmatā sārīputtena saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ 1- vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho sāmaṇḍakāni paribbājako āyasmantaṃ sārīputtaṃ etadavoca kinnu kho āvuso sārīputta sukhaṃ kiṃ dukkhanti . abhinibbatti kho @Footnote: 1 Ma. sāraṇīyaṃ. sabbattha evaṃ ñātabbaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page130.

Āvuso dukkhā anabhinibbatti sukhā abhinibbattiyā āvuso sati idaṃ dukkhaṃ pāṭikaṅkhaṃ sītaṃ uṇhaṃ jighacchā pipāsā uccāro passāvo aggisamphasso daṇḍasamphasso satthasamphasso ñātīpi naṃ 1- mittāpi saṅgamma samāgamma rosenti abhinibbattiyā āvuso sati idaṃ dukkhaṃ pāṭikaṅkhaṃ . anabhinibbattiyā āvuso sati idaṃ sukhaṃ pāṭikaṅkhaṃ na sītaṃ na uṇhaṃ na jighacchā na pipāsā na uccāro na passāvo na aggisamphasso na daṇḍasamphasso na satthasamphasso ñātīpi naṃ 1- mittāpi saṅgamma samāgamma na rosenti anabhinibbattiyā āvuso sati idaṃ sukhaṃ pāṭikaṅkhanti. [66] Ekaṃ samayaṃ āyasmā sārīputto magadhesu viharati nālakagāmake . athakho sāmaṇḍakāni paribbājako yenāyasmā sārīputto tenupasaṅkami upasaṅkamitvā āyasmatā sārīputtena saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho sāmaṇḍakāni paribbājako āyasmantaṃ sārīputtaṃ etadavoca kinnu kho āvuso sārīputta imasmiṃ dhammavinaye sukhaṃ kiṃ dukkhanti . anabhirati kho āvuso imasmiṃ dhammavinaye dukkhā abhirati sukhā anabhiratiyā āvuso sati idaṃ dukkhaṃ pāṭikaṅkhaṃ gacchantopi sukhaṃ sātaṃ nādhigacchati ṭhitopi ... Nisinnopi ... Sayānopi ... Gāmagatopi ... Araññagatopi ... Rukkhamūlagatopi ... Suññāgāragatopi ... Abbhokāsagatopi ... bhikkhumajjhagatopi sukhaṃ sātaṃ nādhigacchati anabhiratiyā āvuso @Footnote: 1 Po. Ma. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page131.

Sati idaṃ dukkhaṃ pāṭikaṅkhaṃ . abhiratiyā āvuso sati idaṃ sukhaṃ pāṭikaṅkhaṃ gacchantopi sukhaṃ sātaṃ adhigacchati ṭhitopi ... nisinnopi ... Sayānopi ... gāmagatopi ... araññagatopi ... rukkhamūlagatopi ... Suññāgāragatopi ... abbhokāsagatopi ... bhikkhumajjhagatopi sukhaṃ sātaṃ adhigacchati abhiratiyā āvuso sati idaṃ sukhaṃ pāṭikaṅkhanti. [67] Ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu cārikañcaramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena naḷakapānaṃ nāma kosalānaṃ nigamo tadavasari tatra sudaṃ bhagavā naḷakapāne viharati palāsavane tena kho pana samayena bhagavā tadahuposathe bhikkhusaṅghaparivuto nisinno hoti athakho bhagavā bahudeva rattiṃ bhikkhū 1- dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā tuṇhībhūtaṃ tuṇhībhūtaṃ bhikkhusaṅghaṃ anuviloketvā āyasmantaṃ sārīputtaṃ āmantesi vigatathīnamiddho kho sārīputta bhikkhusaṅgho paṭibhātu taṃ sārīputta bhikkhūnaṃ dhammī kathā piṭṭhi me āgilāyati tamahaṃ āyamissāmīti . evaṃ bhanteti kho āyasmā sārīputto bhagavato paccassosi. {67.1} Athakho bhagavā catuguṇaṃ saṅghāṭiṃ paññāpetvā dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappesi pāde pādaṃ accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasikaritvā . tatra kho āyasmā sārīputto bhikkhū āmantesi āvuso bhikkhavoti . āvusoti kho te bhikkhū āyasmato sārīputtassa paccassosuṃ . āyasmā sārīputto etadavoca yassakassaci āvuso saddhā natthi kusalesu dhammesu hiri natthi ... ottappaṃ @Footnote: 1 Po. Ma. bhikkhūnaṃ. ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page132.

Natthi ... viriyaṃ 1- natthi ... Paññā natthi kusalesu dhammesu tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati pārihāniyeva 2- pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no vuḍḍhi seyyathāpi āvuso kāḷapakkhe candassa yā ratti vā divaso vā āgacchati hāyateva vaṇṇena hāyati maṇḍalena hāyati ābhāya hāyati ārohapariṇāhena evameva kho āvuso yassakassaci saddhā natthi kusalesu dhammesu hiri natthi ... ottappaṃ natthi ... viriyaṃ natthi ... paññā natthi kusalesu dhammesu tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati pārihāniyeva 2- pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no vuḍḍhi {67.2} assaddho purisapuggaloti āvuso parihānametaṃ ahiriko purisapuggaloti āvuso parihānametaṃ anottappī purisapuggaloti āvuso parihānametaṃ kusīto purisapuggaloti āvuso parihānametaṃ duppañño purisapuggaloti āvuso parihānametaṃ kodhano purisapuggaloti āvuso parihānametaṃ upanāhī purisapuggaloti āvuso parihānametaṃ pāpiccho purisapuggaloti āvuso parihānametaṃ pāpamitto purisapuggaloti āvuso parihānametaṃ micchādiṭṭhiko purisapuggaloti āvuso parihānametaṃ. {67.3} Yassakassaci āvuso saddhā atthi kusalesu dhammesu hiri atthi ... ottappaṃ atthi ... viriyaṃ atthi ... Paññā atthi kusalesu dhammesu tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no pārihāni seyyathāpi āvuso juṇhapakkhe candassa yā ratti vā divaso vā āgacchati vaḍḍhateva @Footnote: 1 Ma. vīriyaṃ. 2 Ma. Yu. hāniyeva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page133.

Vaṇṇena vaḍḍhati maṇḍalena vaḍḍhati ābhāya vaḍḍhati ārohapariṇāhena evameva kho āvuso yassakassaci saddhā atthi kusalesu dhammesu hiri atthi ... Ottappaṃ atthi ... Viriyaṃ atthi ... Paññā atthi kusalesu dhammesu tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no pārihāni saddho purisapuggaloti āvuso aparihānametaṃ hirimā purisapuggaloti āvuso aparihānametaṃ ottappī purisapuggaloti āvuso aparihānametaṃ āraddhaviriyo purisapuggaloti āvuso aparihānametaṃ paññavā purisapuggaloti āvuso aparihānametaṃ akkodhano purisapuggaloti āvuso aparihānametaṃ anupanāhī purisapuggaloti āvuso aparihānametaṃ appiccho purisapuggaloti āvuso aparihānametaṃ kalyāṇamitto purisapuggaloti āvuso aparihānametaṃ sammādiṭṭhiko purisapuggaloti āvuso aparihānametaṃ. {67.4} Athakho bhagavā paccuṭṭhāya āyasmantaṃ sārīputtaṃ āmantesi sādhu sādhu sārīputta yassakassaci sārīputta saddhā natthi kusalesu dhammesu hiri natthi ... Ottappaṃ natthi ... Viriyaṃ natthi ... Paññā natthi kusalesu dhammesu tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati hāniyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no vuḍḍhi seyyathāpi sārīputta kāḷapakkhe candassa yā ratti vā divaso vā āgacchati hāyateva vaṇṇena hāyati maṇḍalena hāyati ābhāya hāyati ārohapariṇāhena evameva kho sārīputta yassakassaci saddhā natthi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page134.

Kusalesu dhammesu .pe. Paññā natthi kusalesu dhammesu .pe. {67.5} Assaddho purisapuggaloti sārīputta parihānametaṃ ahiriko ... Anottappī kusīto ... Duppañño ... Kodhano ... Upanāhī ... Pāpiccho ... Pāpamitto ... micchādiṭṭhiko purisapuggaloti sārīputta parihānametaṃ . Yassakassaci sārīputta saddhā atthi kusalesu dhammesu hiri atthi ... Ottappaṃ atthi ... viriyaṃ atthi ... paññā atthi kusalesu dhammesu tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no pārihāni seyyathāpi sārīputta juṇhapakkhe candassa yā ratti vā divaso vā āgacchati vaḍḍhateva vaṇṇena vaḍḍhati maṇḍalena vaḍḍhati ābhāya vaḍḍhati ārohapariṇāhena evameva kho sārīputta yassakassaci saddhā atthi kusalesu dhammesu hiri atthi ... ottappaṃ atthi ... viriyaṃ atthi ... paññā atthi kusalesu dhammesu tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no pārihāni saddho purisapuggaloti sārīputta aparihānametaṃ hirimā ... ottappī ... Āraddhaviriyo ... Paññavā ... Akkodhano ... Anupanāhī ... Appiccho ... Kalyāṇamitto ... Sammādiṭṭhiko purisapuggaloti sārīputta aparihānametanti. [68] Ekaṃ samayaṃ bhagavā naḷakapāne viharati palāsavane tena kho pana samayena bhagavā tadahuposathe bhikkhusaṅghaparivuto nisinno hoti athakho bhagavā bahudeva rattiṃ bhikkhū dhammiyā kathāya sandassetvā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page135.

Samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā tuṇhībhūtaṃ tuṇhībhūtaṃ bhikkhusaṅghaṃ anuviloketvā āyasmantaṃ sārīputtaṃ āmantesi vigatathīnamiddho kho sārīputta bhikkhusaṅgho paṭibhātu taṃ sārīputta bhikkhūnaṃ dhammī kathā piṭṭhi me āgilāyati tamahaṃ āyamissāmīti . Evaṃ bhanteti kho āyasmā sārīputto bhagavato paccassosi. {68.1} Athakho bhagavā catuguṇaṃ saṅghāṭiṃ paññāpetvā dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappesi pāde pādaṃ accādhāya 1- sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasikaritvā . tatra kho āyasmā sārīputto bhikkhū āmantesi āvuso bhikkhavoti . āvusoti kho te bhikkhū āyasmato sārīputtassa paccassosuṃ . āyasmā sārīputto etadavoca yassakassaci āvuso saddhā natthi kusalesu dhammesu hiri natthi ... Ottappaṃ natthi ... Viriyaṃ natthi ... Paññā natthi ... Sotāvadhānaṃ natthi ... Dhammadhāraṇā natthi ... atthūpaparikkhā natthi ... dhammānudhammapaṭipatti natthi ... Appamādo natthi kusalesu dhammesu tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati hāniyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no vuḍḍhi seyyathāpi āvuso kāḷapakkhe candassa yā ratti vā divaso vā āgacchati hāyateva vaṇṇena hāyati maṇḍalena hāyati ābhāya hāyati ārohapariṇāhena evameva kho āvuso yassakassaci saddhā natthi kusalesu dhammesu hiri natthi ... ottappaṃ natthi ... viriyaṃ natthi ... paññā natthi ... Sotāvadhānaṃ natthi ... dhammadhāraṇā natthi ... Atthūpaparikkhā natthi ... @Footnote: 1 Po. accodhāya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page136.

Dhammānudhammapaṭipatti natthi ... appamādo natthi kusalesu dhammesu tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati hāniyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no vuḍḍhi. {68.2} Yassakassaci āvuso saddhā atthi kusalesu dhammesu hiri atthi ... Ottappaṃ atthi ... Viriyaṃ atthi ... Paññā atthi ... Sotāvadhānaṃ atthi ... Dhammadhāraṇā atthi ... Atthūpaparikkhā atthi ... Dhammānudhammapaṭipatti atthi ... appamādo atthi kusalesu dhammesu tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no pārihāni seyyathāpi āvuso juṇhapakkhe candassa yā ratti vā divaso vā āgacchati vaḍḍhateva vaṇṇena vaḍḍhati maṇḍalena vaḍḍhati ābhāya vaḍḍhati ārohapariṇāhena evameva kho āvuso yassakassaci saddhā atthi kusalesu dhammesu hiri atthi ... Ottappaṃ atthi ... Viriyaṃ atthi ... Paññā atthi ... sotāvadhānaṃ atthi ... Dhammadhāraṇā atthi ... Atthūpaparikkhā atthi ... dhammānudhammapaṭipatti atthi ... appamādo atthi kusalesu dhammesu tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no pārihānīti. {68.3} Athakho bhagavā paccuṭṭhāya āyasmantaṃ sārīputtaṃ āmantesi sādhu sādhu sārīputta yassakassaci sārīputta saddhā natthi kusalesu dhammesu hiri natthi ... ottappaṃ natthi ... viriyaṃ natthi ... paññā natthi ... sotāvadhānaṃ natthi ... dhammadhāraṇā natthi ... atthūpaparikkhā natthi ... dhammānudhammapaṭipatti natthi ...

--------------------------------------------------------------------------------------------- page137.

Appamādo natthi kusalesu dhammesu tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati hāniyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no vuḍḍhi seyyathāpi sārīputta kāḷapakkhe candassa yā ratti vā divaso vā āgacchati hāyateva vaṇṇena hāyati maṇḍalena hāyati ābhāya hāyati ārohapariṇāhena evameva kho sārīputta yassakassaci saddhā natthi kusalesu dhammesu .pe. appamādo natthi kusalesu dhammesu tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati hāniyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no vuḍḍhi. {68.4} Yassakassaci sārīputta saddhā atthi kusalesu dhammesu hiri atthi ... Ottappaṃ atthi ... Viriyaṃ atthi ... Sotāvadhānaṃ atthi ... Dhammadhāraṇā atthi ... atthūpaparikkhā atthi ... dhammānudhammapaṭipatti atthi ... appamādo atthi kusalesu dhammesu tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no pārihāni seyyathāpi sārīputta juṇhapakkhe candassa yā ratti vā divaso vā āgacchati vaḍḍhateva vaṇṇena vaḍḍhati maṇḍalena vaḍḍhati ābhāya vaḍḍhati ārohapariṇāhena evameva kho sārīputta yassakassaci saddhā atthi kusalesu dhammesu .pe. appamādo atthi kusalesu dhammesu tassa yā ratti vā divaso vā āgacchati vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā kusalesu dhammesu no pārihānīti. [69] Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū pacchābhattaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page138.

Piṇḍapātapaṭikkantā upaṭṭhānasālāyaṃ sannisinnā sannipatitā anekavihitaṃ tiracchānakathaṃ anuyuttā viharanti seyyathīdaṃ rājakathaṃ corakathaṃ mahāmattakathaṃ senākathaṃ bhayakathaṃ yuddhakathaṃ annakathaṃ pānakathaṃ vatthakathaṃ sayanakathaṃ mālākathaṃ gandhakathaṃ ñātikathaṃ yānakathaṃ gāmakathaṃ nigamakathaṃ nagarakathaṃ janapadakathaṃ itthīkathaṃ sūrakathaṃ 1- visikhākathaṃ kumbhaṭṭhānakathaṃ pubbapetakathaṃ nānattakathaṃ lokakkhāyikaṃ samuddakkhāyikaṃ iti bhavābhavakathaṃ iti vāti. {69.1} Athakho bhagavā sāyaṇhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yenupaṭṭhānasālā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi kāya nuttha bhikkhave etarahi kathāya sannisinnā kā ca pana vo antarākathā vippakatāti. {69.2} Idha mayaṃ bhante pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantā upaṭṭhānasālāyaṃ sannisinnā sannipatitā anekavihitaṃ tiracchānakathaṃ anuyuttā viharāma seyyathīdaṃ rājakathaṃ corakathaṃ .pe. Iti bhavābhavakathaṃ iti vāti . na kho panetaṃ bhikkhave tumhākaṃ paṭirūpaṃ kulaputtānaṃ saddhā 2- agārasmā anagāriyaṃ pabbajitānaṃ yaṃ tumhe anekavihitaṃ tiracchānakathaṃ anuyuttā vihareyyātha seyyathīdaṃ rājakathaṃ corakathaṃ mahāmattakathaṃ senākathaṃ bhayakathaṃ yuddhakathaṃ annakathaṃ pānakathaṃ vatthakathaṃ sayanakathaṃ mālākathaṃ gandhakathaṃ ñātikathaṃ yānakathaṃ gāmakathaṃ nigamakathaṃ nagarakathaṃ janapadakathaṃ itthīkathaṃ sūrakathaṃ visikhākathaṃ kumbhaṭṭhānakathaṃ pubbapetakathaṃ nānattakathaṃ lokakkhāyikaṃ samuddakkhāyikaṃ iti bhavābhavakathaṃ iti vā dasayimāni bhikkhave kathāvatthūni katamāni dasa appicchakathā santuṭṭhikathā @Footnote: 1 Po. surākathaṃ . 2 Ma. saddhāya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page139.

Pavivekakathā asaṃsaggakathā viriyārambhakathā sīlakathā samādhikathā paññākathā vimuttikathā vimuttiñāṇadassanakathā 1- imāni kho bhikkhave dasa kathāvatthūni imesaṃ ce tumhe bhikkhave dasannaṃ kathāvatthūnaṃ upādāyupādāya kathaṃ katheyyātha imesampi candimasuriyānaṃ evaṃmahiddhikānaṃ evaṃmahānubhāvānaṃ tejasā tejaṃ pariyādiyeyyātha ko pana vādo aññatitthiyānaṃ paribbājakānanti. [70] Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantā upaṭṭhānasālāyaṃ sannisannā sannipatitā anekavihitaṃ tiracchānakathaṃ anuyuttā viharanti seyyathīdaṃ rājakathaṃ corakathaṃ mahāmattakathaṃ .pe. iti bhavābhavakathaṃ iti vāti. Athakho bhagavā sāyaṇhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena upaṭṭhānasālā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi kāya nuttha bhikkhave etarahi kathāya sannisinnā kā ca pana vo antarākathā vippakatāti. {70.1} Idha mayaṃ bhante pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantā upaṭṭhānasālāyaṃ sannisinnā sannipatitā anekavihitaṃ tiracchānakathaṃ anuyuttā viharāma seyyathīdaṃ rājakathaṃ corakathaṃ .pe. Iti bhavābhavakathaṃ iti vā. {70.2} Na kho panetaṃ bhikkhave tumhākaṃ paṭirūpaṃ kulaputtānaṃ saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitānaṃ yaṃ tumhe anekavihitaṃ tiracchānakathaṃ anuyuttā viharāma seyyathīdaṃ rājakathaṃ .pe. @Footnote: 1 Po. Ma. vimutti ... kathāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page140.

Iti bhavābhavakathaṃ iti vā dasayimāni bhikkhave pāsaṃsāni ṭhānāni katamāni dasa idha bhikkhave bhikkhu attanā ca appiccho hoti appicchakathañca bhikkhūnaṃ kattā hoti appiccho ca bhikkhu appicchakathañca bhikkhūnaṃ kattāti pāsaṃsametaṃ ṭhānaṃ attanā ca santuṭṭho hoti santuṭṭhikathañca bhikkhūnaṃ kattā hoti santuṭṭho bhikkhu santuṭṭhikathañca bhikkhūnaṃ kattāti pāsaṃsametaṃ ṭhānaṃ attanā ca pavivitto hoti pavivekakathañca bhikkhūnaṃ kattā hoti pavivitto bhikkhu pavivekakathañca bhikkhūnaṃ kattāti pāsaṃsametaṃ ṭhānaṃ attanā ca asaṃsaṭṭho hoti asaṃsaṭṭhakathañca bhikkhūnaṃ kattā hoti asaṃsaṭṭho bhikkhu asaṃsaṭṭhakathañca bhikkhūnaṃ kattāti pāsaṃsametaṃ ṭhānaṃ attanā ca āraddhaviriyo hoti viriyārambhakathañca bhikkhūnaṃ kattā hoti āraddhaviriyo bhikkhu viriyārambhakathañca bhikkhūnaṃ kattāti pāsaṃsametaṃ ṭhānaṃ attanā ca sīlasampanno hoti sīlasampadākathañca bhikkhūnaṃ kattā hoti sīlasampanno bhikkhu sīlasampadākathañca bhikkhūnaṃ kattāti pāsaṃsametaṃ ṭhānaṃ attanā ca samādhisampanno hoti samādhisampadākathañca bhikkhūnaṃ kattā hoti samādhisampanno bhikkhu samādhisampadākathañca bhikkhūnaṃ kattāti pāsaṃsametaṃ ṭhānaṃ attanā ca paññāsampanno hoti paññāsampadākathañca bhikkhūnaṃ kattā hoti paññāsampanno bhikkhu paññāsampadākathañca bhikkhūnaṃ kattāti pāsaṃsametaṃ ṭhānaṃ attanā ca vimuttisampanno hoti vimuttisampadākathañca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page141.

Bhikkhūnaṃ kattā hoti vimuttisampanno bhikkhu vimuttisampadākathañca bhikkhūnaṃ kattāti pāsaṃsametaṃ ṭhānaṃ attanā ca vimuttiñāṇadassanasampanno hoti vimuttiñāṇadassanasampadākathañca bhikkhūnaṃ kattā hoti vimuttiñāṇadassanasampanno bhikkhu vimuttiñāṇadassanasampadākathañca bhikkhūnaṃ kattāti pāsaṃsametaṃ ṭhānaṃ imāni kho bhikkhave dasa pāsaṃsāniṭṭhānānīti. Yamakavaggo dutiyo. Tassuddānaṃ avijjātaṇhāniṭṭhā ca avecca dve sukhāni ca naḷakapānena dve ca 1- vatthukathā apare dve 2-. --------- Ākaṅkhavaggo tatiyo [71] Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti . bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca sampannasīlā bhikkhave viharatha sampannapātimokkhā pātimokkhasaṃvarasaṃvutā viharatha ācāragocarasampannā aṇumattesu vajjesu bhayadassāvino samādāya sikkhatha sikkhāpadesu ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu sabrahmacārīnaṃ piyo cassaṃ manāpo ca garu ca bhāvanīyo cāti sīlesvevassa paripūrikārī ajjhattaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. vuttā . 2 Yu. kathāvatthūpare dveti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page142.

Cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārānaṃ {71.1} ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu lābhī assaṃ cīvarapiṇḍapāta- senāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānanti sīlesvevassa paripūrikārī ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārānaṃ ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu yesāhaṃ paribhuñjāmi cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ tesante kārā mahapphalā assu mahānisaṃsāti sīlesvevassa ... Brūhetā suññāgārānaṃ ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu ye 1- petā ñātisālohitā kālakatā pasannacittā anussaranti tesantaṃ mahapphalaṃ assa mahānisaṃsanti sīlesvevassa ... brūhetā suññāgārānaṃ ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu santuṭṭho assaṃ itarītaracīvarapiṇḍapātasenāsanagilāna- paccayabhesajjaparikkhārenāti sīlesvevassa ... brūhetā suññāgārānaṃ ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu khamo assaṃ sītassa uṇhassa jighacchāya pipāsāya ḍaṃsamakasavātātapasiriṃsapasamphassānaṃ 2- duruttānaṃ durāgatānaṃ vacanapathānaṃ uppannānaṃ sārīrikānaṃ vedanānaṃ dukkhānaṃ tippānaṃ 3- [4]- kaṭukānaṃ asātānaṃ amanāpānaṃ pāṇaharānaṃ adhivāsakajātiko assanti sīlesvevassa ... brūhetā suññāgārānaṃ ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu aratiratisaho assaṃ na ca maṃ aratirati saheyya uppannaṃ aratiratiṃ @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. yeme . 2 Po. sirī .... Ma. ... sarīsapa .... 3 Ma. tibbānaṃ. @4 Ma. Yu. kharānanti atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page143.

Abhibhuyya 1- vihareyyanti sīlesvevassa ... Brūhetā suññāgārānaṃ {71.2} ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu bhayabheravaṃ saho assaṃ na ca maṃ bhayabheravo saheyya uppannaṃ bhayabheravaṃ abhibhuyya 2- vihareyyanti sīlesvevassa ... brūhetā suññāgārānaṃ ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī assaṃ akicchalābhī akasiralābhīti sīlesvevassa .. brūhetā suññāgārānaṃ ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyanti sīlesvevassa paripūrikārī ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārānaṃ sampannasīlā bhikkhave viharatha sampannapātimokkhā pātimokkhasaṃvarasaṃvutā viharatha ācāragocarasampannā aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhatha sikkhāpadesūti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttanti. [72] Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ sambahulehi abhiññātehi abhiññātehi therehi sāvakehi saddhiṃ āyasmatā ca pālena 3- āyasmatā ca upapālena 4- āyasmatā ca kakkaṭena 5- āyasmatā ca kaḷimbhena āyasmatā ca nikaṭena āyasmatā ca kaṭissahena aññehi ca abhiññātehi abhiññātehi therehi sāvakehi saddhiṃ . Tena kho pana samayena sambahulā abhiññātā abhiññātā licchavī @Footnote: 1-2 Po. aratiṃ abhibhuyya ratiṃ abhibhuyya. Ma. Yu. abhibhuyya abhibhuyya. @3 Ma. Yu. cālena. 4 Ma. Yu. upacālena. 5 Po. Ma. kukkuṭena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page144.

Bhadrehi bhadrehi yānehi paramparāya 1- uccāsaddā mahāsaddā mahāvanaṃ ajjhogāhanti bhagavantaṃ dassanāya. {72.1} Athakho āyasmantānaṃ etadahosi ime kho sambahulā abhiññātā abhiññātā licchavī bhadrehi bhadrehi yānehi paramparāya 1- uccāsaddā mahāsaddā mahāvanaṃ ajjhogāhanti bhagavantaṃ dassanāya saddakaṇṭakā kho pana jhānā vuttā bhagavatā yannūna mayaṃ yena gosiṅgasālavanadāyo tenupasaṅkameyyāma tattha mayaṃ appasaddā appakiṇṇā phāsu 2- vihareyyāmāti athakho te āyasmanto yena gosiṅgasālavanadāyo tenupasaṅkamiṃsu tattha te āyasmanto appasaddā appakiṇṇā phāsu 2- viharanti . athakho bhagavā bhikkhū āmantesi kahaṃ nu kho bhikkhave pālo 3- kahaṃ upapālo 4- kahaṃ kakkaṭo kahaṃ kaḷimbho kahaṃ nikaṭo kahaṃ kaṭissaho kahaṃ nu kho te bhikkhave therā sāvakā gatāti. {72.2} Idha bhante tesaṃ āyasmantānaṃ etadahosi ime kho sambahulā abhiññātā abhiññātā licchavī bhadrehi bhadrehi yānehi paramparāya 1- uccāsaddā mahāsaddā mahāvanaṃ ajjhogāhanti bhagavantaṃ dassanāya saddakaṇṭakā kho jhānā vuttā bhagavatā yannūna mayaṃ yena gosiṅgasālavanadāyo tenupasaṅkameyyāma tattha mayaṃ appasaddā appakiṇṇā phāsu vihareyyāmāti athakho te bhante āyasmanto yena gosiṅgasālavanadāyo tenupasaṅkamiṃsu tattha te āyasmanto appasaddā appakiṇṇā phāsu @Footnote: 1 Po. paripurāya. Ma. parapurāya. Yu. carapurāya . 2 Ma. appākiṇṇā phāsuṃ. @3 Ma. Yu. cālo . 4 Ma. Yu. upacālo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page145.

Viharantīti . sādhu sādhu bhikkhave yathā te mahāsāvakā sammā byākaramānā byākareyyuṃ saddakaṇṭakā hi bhikkhave jhānā vuttā mayā dasayime bhikkhave kaṇṭakā katame dasa pavivekārāmassa saṅgaṇikārāmatā kaṇṭako asubhanimittānuyogaṃ anuyuttassa subhanimittānuyogo kaṇṭako indriyesu guttadvārassa visūkadassanaṃ kaṇṭako brahmacariyassa mātugāmūpacāro 1- kaṇṭako paṭhamassa jhānassa saddo kaṇṭako dutiyassa jhānassa vitakkavicārā kaṇṭakā tatiyassa jhānassa pīti kaṇṭakā 2- catutthassa jhānassa assāsapassāsā 3- kaṇṭakā saññāvedayitanirodhasamāpattiyā saññā ca vedanā ca kaṇṭakā 4- rāgo kaṇṭako doso kaṇṭako akaṇṭakā bhikkhave viharatha [5]- akaṇṭakā 6- nikaṇṭakā bhikkhave viharatha akaṇṭakā bhikkhave arahanto [6]- akaṇṭakā 7- nikaṇṭakā bhikkhave arahantoti. [73] Dasayime bhikkhave dhammā iṭṭhā kantā manāpā dullabhā lokasmiṃ katame dasa bhogā iṭṭhā kantā manāpā dullabhā lokasmiṃ vaṇṇo iṭṭho kanto manāpo dullabho lokasmiṃ ārogyaṃ iṭṭhaṃ kantaṃ manāpaṃ dullabhaṃ lokasmiṃ sīlāni iṭṭhāni kantāni manāpāni 8- dullabhāni lokasmiṃ brahmacariyaṃ iṭṭhaṃ kantaṃ manāpaṃ lokasmiṃ mittā iṭṭhā kantā manāpā dullabhā lokasmiṃ bāhusaccaṃ iṭṭhaṃ kantaṃ manāpaṃ dullabhaṃ lokasmiṃ paññā iṭṭhā kantā manāpā dullabhā @Footnote: 1 Yu. mātugāmopavicāro. 2 Po. Ma. Yu. pīti kaṇṭako. 3 Ma. assāsapassāso @kaṇṭako. Yu. assāsapassāsakaṇṭako. 4 Ma. Yu. kaṇṭako. 5-6 Ma. Yu. @etthantare nikaṇṭakā bhikkhave viharathāti dissanti. 7 Ma. Yu. akaṇṭakanikaṇṭakā. @8 Ma. sīlaṃ kantaṃ ....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page146.

Lokasmiṃ dhammo iṭṭho kanto manāpo dullabho lokasmiṃ [1]- sattā 2- iṭṭhā kantā manāpā dullabhā lokasmiṃ ime kho bhikkhave dasa dhammā iṭṭhā kantā manāpā dullabhā lokasmiṃ 3-. {73.1} Imesaṃ kho bhikkhave dasannaṃ dhammānaṃ iṭṭhānaṃ kantānaṃ manāpānaṃ dullabhānaṃ lokasmiṃ dasa dhammā paripanthā ālassaṃ 4- anuṭṭhānaṃ bhogānaṃ paripantho amaṇḍanā avibhūsanā vaṇṇassa paripantho asappāyakiriyā ārogyassa paripantho pāpamittatā sīlānaṃ paripantho indriyaasaṃvaro brahmacariyassa paripantho visaṃvādanā mittānaṃ paripantho asajjhāyakiriyā bāhusaccassa paripantho assussusā aparipucchā paññāya paripantho ananuyogo apaccavekkhaṇā dhammānaṃ paripantho micchāpaṭipatti sattānaṃ paripantho imesaṃ kho bhikkhave dasannaṃ dhammānaṃ iṭṭhānaṃ kantānaṃ manāpānaṃ dullabhānaṃ lokasmiṃ ime dasa dhammā paripanthā. {73.2} Imesaṃ kho bhikkhave dasannaṃ dhammānaṃ iṭṭhānaṃ kantānaṃ manāpānaṃ dullabhānaṃ lokasmiṃ dasa dhammā āhārā anālassaṃ uṭṭhānaṃ 5- bhogānaṃ āhāro maṇḍanā vibhūsanā vaṇṇassa āhāro sappāyakiriyā ārogyassa āhāro kalyāṇamittatā sīlānaṃ āhāro indriyasaṃvaro brahmacariyassa āhāro avisaṃvādanā mittānaṃ āhāro sajjhāyakiriyā bāhusaccassa āhāro sussusā paripucchā paññāya āhāro anuyogo paccavekkhaṇā dhammānaṃ āhāro sammāpaṭipatti sattānaṃ āhāro imesaṃ kho bhikkhave dasannaṃ dhammānaṃ iṭṭhānaṃ kantānaṃ manāpānaṃ dullabhānaṃ lokasmiṃ ime dasa dhammā āhārāti. @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. dhammā iṭaṭhā .... 2 Ma. Yu. saggā. 3 Ma. ime ... lokasminti @ime pāṭhā natthi. 4 Ma. ālasyaṃ. 5 Po. Ma. uṭṭhānaṃ anālasyaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page147.

[74] Dasahi bhikkhave vaḍḍhīhi vaḍḍhamāno ariyasāvako ariyāya vaḍḍhiyā vaḍḍhati sārādāyī ca hoti varādāyī kāyassa katamehi dasahi khettavatthūhi vaḍḍhati dhanadhaññena vaḍḍhati puttadārehi vaḍḍhati dāsakammakaraporisehi vaḍḍhati catuppadehi vaḍḍhati saddhāya vaḍḍhati sīlena vaḍḍhati sutena vaḍḍhati cāgena vaḍḍhati paññāya vaḍḍhati imehi kho bhikkhave dasahi vaḍḍhīhi vaḍḍhamāno ariyasāvako ariyāya vaḍḍhiyā vaḍḍhati sārādāyī ca hoti varādāyī kāyassāti. Dhanena dhaññena ca yodha vaḍḍhati puttehi dārehi catuppadehi ca sa bhagavā hoti yasassi pūjito ñātīhi mittehi athopi rājubhi. Saddhāya sīlena ca yodha vaḍḍhati paññāya cāgena sutena cūbhayaṃ so tādiso sappuriso vicakkhaṇo diṭṭheva dhamme ubhayena vaḍḍhatīti. [75] Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . athakho āyasmā ānando pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena migasālāya upāsikāya nivesanaṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi . athakho migasālā upāsikā yenāyasmā ānando tenupasaṅkami upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page148.

Nisinnā kho migasālā upāsikā āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca kathaṃkathā 1- nāmāyaṃ bhante ānanda bhagavatā dhammo desito aññeyyo yatra hi nāma brahmacārī ca abrahmacārī ca ubho samasamagatikā bhavissanti abhisamparāyaṃ pitā me bhante purāṇo brahmacārī ahosi ārācārī virato methunā gāmadhammā so kālakato bhagavatā byākato sakadāgāmī satto 2- tusitaṃ kāyaṃ upapannoti pitu piyo 3- me bhante isidatto abrahmacārī ahosi sadārasantuṭṭho sopi kālakato bhagavatā byākato sakadāgāmī satto tusitaṃ kāyaṃ upapannoti kathaṃkathā nāmāyaṃ bhante ānanda bhagavatā dhammo desito aññeyyo yatra hi nāma brahmacārī ca abrahmacārī ca ubho samasamagatikā bhavissanti abhisamparāyanti. {75.1} Evameva kho panetaṃ bhagini bhagavatā byākatanti athakho āyasmā ānando migasālāya upāsikāya nivesane piṇḍapātaṃ gahetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi athakho āyasmā ānando pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca idhāhaṃ bhante pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena migasālāya upāsikāya nivesanaṃ tenupasaṅkamiṃ upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdiṃ athakho bhante migasālā upāsikā yenāhaṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinnā kho [4]- migasālā upāsikā maṃ @Footnote: 1 Ma. kathaṃkathaṃ. sabbattha īdisameva. 2 Ma. sakadāgāmipatto. sabbattha īdisameva. @3 Po. sabbatthavāresu pitā piyo. Ma. pitāmaho. Yu. pettā piyo. @4 Ma. Yu. bhante.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page149.

Etadavoca {75.2} kathaṃkathā nāmāyaṃ bhante ānanda bhagavatā dhammo desito aññeyyo yatra hi nāma brahmacārī ca abrahmacārī ca ubho samasamagatikā bhavissanti abhisamparāyaṃ pitā me bhante purāṇo brahmacārī ahosi ārācārī virato methunā gāmadhammā so kālakato bhagavatā byākato sakadāgāmī satto tusitaṃ kāyaṃ upapannoti pitu piyo me bhante isidatto abrahmacārī ahosi sadārasantuṭṭho sopi kālakato bhagavatā byākato sakadāgāmī satto tusitaṃ kāyaṃ upapannoti kathaṃkathā nāmāyaṃ bhante ānanda bhagavatā dhammo desito aññeyyo yatra hi nāma brahmacārī ca abrahmacārī ca ubho samasamagatikā bhavissanti abhisamparāyanti evaṃ vutte ahaṃ bhante migasālaṃ upāsikaṃ etadavocaṃ evameva kho panetaṃ bhagini bhagavatā byākatanti . kā cānanda migasālā upāsikā bālā abyattā andhakā andhakapaññā 1- ke ca 2- purisapuggalā paropariyañāṇe 3- {75.3} dasayime ānanda puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ katame dasa idhānanda ekacco puggalo 4- dussīlo hoti tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa taṃ dussīlyaṃ aparisesaṃ nirujjhati tassa savanenapi akataṃ hoti bāhusaccenapi akataṃ hoti diṭṭhiyāpi appaṭividdhaṃ hoti sāmāyikampi vimuttiṃ na labhati so kāyassa bhedā parammaraṇā hānāya pareti no visesāya hānagāmīyeva hoti no visesagāmī {75.4} idha panānanda ekacco puggalo dussīlo hoti tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ @Footnote: 1 Po. Yu. ambakā ambakapaññā. Ma. ammakā ammakapaññā. 2 Po. keci. @3 Ma. Yu. purisapuggalaparopariye ñāṇe. 4 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page150.

Yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa taṃ dussīlyaṃ aparisesaṃ nirujjhati tassa savanenapi kataṃ hoti bāhusaccenapi kataṃ hoti diṭṭhiyāpi suppaṭividdhaṃ 1- hoti sāmāyikampi vimuttiṃ labhati so kāyassa bhedā parammaraṇā visesāya pareti no hānāya visesagāmīyeva hoti no hānagāmī {75.5} tatrānanda pamāṇikā paminanti imassāpi teva dhammā aparassāpi teva dhammā kasmā nesaṃ eko hīno eko paṇītoti tañhi tesaṃ ānanda hoti dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya tatrānanda yvāyaṃ puggalo dussīlo hoti tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa taṃ dussīlyaṃ aparisesaṃ nirujjhati tassa savanenapi kataṃ hoti bāhusaccenapi kataṃ hoti diṭṭhiyāpi suppaṭividdhaṃ hoti sāmāyikampi vimuttiṃ labhati ayaṃ ānanda puggalo amunā purimena puggalena abhikkantataro ca paṇītataro ca taṃ kissa hetu imañhi 3- ānanda puggalaṃ dhammasoto nibbahati tadanantaraṃ ko jāneyya aññatara tathāgatena tasmā tihānanda mā puggalesu pamāṇikā ahuvattha mā puggalesu pamāṇaṃ gaṇhittha maññati hānanda puggalo puggalesu pamāṇaṃ gaṇhanto ahañcānanda puggalesu pamāṇaṃ gaṇheyyaṃ yo vā panassa mādiso. {75.6} Idha panānanda ekacco puggalo sīlavā hoti tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa taṃ sīlaṃ aparisesaṃ nirujjhati tassa savanenapi akataṃ hoti bāhusaccenapi akataṃ hoti diṭṭhiyāpi appaṭividdhaṃ hoti sāmāyikampi @Footnote: 1 Po. Ma. paṭividdhaṃ. sabbattha īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page151.

Vimuttiṃ na labhati so kāyassa bhedā parammaraṇā hānāya pareti no visesāya hānagāmīyeva hoti no visesagāmī idhānanda 1- ekacco puggalo sīlavā hoti tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa taṃ sīlaṃ aparisesaṃ nirujjhati tassa savanenapi kataṃ hoti bāhusaccenapi kataṃ hoti diṭṭhiyāpi suppaṭividdhaṃ hoti sāmāyikampi vimuttiṃ labhati so kāyassa bhedā parammaraṇā visesāya pareti no hānāya visesagāmīyeva hoti no hānagāmī tatrānanda .pe. ahañcānanda puggalesu pamāṇaṃ gaṇheyyaṃ yo vā panassa mādiso. {75.7} Idha panānanda ekacco puggalo tibbarāgo hoti tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa so rāgo apariseso nirujjhati tassa savanenapi akataṃ hoti bāhusaccenapi akataṃ hoti diṭṭhiyāpi appaṭividdhaṃ hoti sāmāyikampi vimuttiṃ na labhati so kāyassa bhedā parammaraṇā hānāya pareti no visesāya hānagāmīyeva hoti no visesagāmī idha panānanda ekacco puggalo tibbarāgo hoti tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa so rāgo apariseso nirujjhati tassa savanenapi kataṃ hoti bāhusaccenapi kataṃ hoti diṭṭhiyāpi suppaṭividdhaṃ hoti sāmāyikampi vimuttiṃ labhati so kāyassa bhedā parammaraṇā visesāya pareti no hānāya visesagāmīyeva hoti no hānagāmī tatrānanda .pe. ahañcānanda puggalesu pamāṇaṃ gaṇheyyaṃ yo @Footnote: 1 Ma. Yu. idha panānanda.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page152.

Vā panassa mādiso. {75.8} Idha panānanda ekacco puggalo kodhano hoti tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa so kodho apariseso nirujjhati tassa savanenapi akataṃ hoti bāhusaccenapi akataṃ hoti diṭṭhiyāpi appaṭividdhaṃ hoti sāmāyikampi vimuttiṃ na labhati so kāyassa bhedā parammaraṇā hānāya pareti no visesāya hānagāmīyeva hoti no visesagāmī idha panānanda ekacco puggalo kodhano hoti tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa so kodho apariseso nirujjhati tassa savanenapi kataṃ hoti bāhusaccenapi kataṃ hoti diṭṭhiyāpi suppaṭividdhaṃ hoti sāmāyikampi vimuttiṃ labhati so kāyassa bhedā parammaraṇā visesāya pareti no hānāya visesagāmīyeva hoti no hānagāmī tatrānanda .pe. ahañcānanda puggalesu pamāṇaṃ gaṇheyyaṃ yo vā panassa mādiso. {75.9} Idha panānanda ekacco puggalo uddhato hoti tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa [1]- uddhaccaṃ aparisesaṃ nirujjhati tassa savanenapi akataṃ hoti bāhusaccenapi akataṃ hoti diṭṭhiyāpi appaṭividdhaṃ hoti sāmāyikampi vimuttiṃ na labhati so kāyassa bhedā parammaraṇā hānāya pareti no visesāya hānagāmīyeva hoti no visesagāmī idha panānanda ekacco puggalo uddhato hoti tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa taṃ uddhaccaṃ aparisesaṃ nirujjhati tassa @Footnote: 1 Po. Ma. taṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page153.

Savanenapi kataṃ hoti bāhusaccenapi kataṃ hoti diṭṭhiyāpi suppaṭividdhaṃ hoti sāmāyikampi vimuttiṃ labhati so kāyassa bhedā parammaraṇā visesāya pareti no hānāya visesagāmīyeva hoti no hānagāmī tatrānanda pamāṇikā paminanti imassāpi teva dhammā aparassāpi teva dhammā kasmā nesaṃ eko hīno eko paṇītoti tañhi tesaṃ ānanda hoti dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya tatrānanda yvāyaṃ puggalo uddhato hoti tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti 1- yatthassa taṃ uddhaccaṃ aparisesaṃ nirujjhati tassa savanenapi kataṃ hoti bāhusaccenapi kataṃ hoti diṭṭhiyāpi suppaṭividdhaṃ hoti sāmāyikampi vimuttiṃ labhati ayaṃ ānanda puggalo amunā purimena puggalena abhikkantataro ca paṇītataro ca taṃ kissa hetu imañhi ānanda puggalaṃ dhammasoto nibbahati tadanantaraṃ ko jāneyya aññatra tathāgatena tasmā tihānanda mā puggalesu pamāṇikā ahuvattha mā puggalesu pamāṇaṃ gaṇhittha maññati hānanda puggalo puggalesu pamāṇaṃ gaṇhanto ahañcānanda puggalesu pamāṇaṃ gaṇheyyaṃ yo vā panassa mādiso. {75.10} Kā cānanda migasālā upāsikā bālā abyattā andhakā andhakapaññā ke ca purisapuggalā paropariyañāṇe ime kho ānanda dasa puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ yathārūpena ānanda sīlena purāṇo samannāgato ahosi tathārūpena sīlena isidatto samannāgato abhavissa nayidha purāṇo @Footnote: 1 Ma. Yu. pajānāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page154.

Isidattassa gatipi 1- aññassa yathārūpāya ānanda paññāya isidatto samannāgato ahosi tathārūpāya paññāya purāṇo samannāgato abhavissa nayidha isidatto pūrāṇassa gatipi 1- aññassa iti kho ānanda ime puggalā ubhato ekantahīnāti 2-. [76] Tayome bhikkhave dhammā loke na saṃvijjeyyuṃ na tathāgato loke uppajjeyya arahaṃ sammāsambuddho na tathāgatappavedito dhammavinayo loke dīpeyya 3- katame tayo jāti ca jarā ca maraṇañca ime kho bhikkhave tayo dhammā loke na saṃvijjeyyuṃ na tathāgato loke uppajjeyya arahaṃ sammāsambuddho na tathāgatappavedito dhammavinayo loke dīpeyya yasmā ca kho bhikkhave ime tayo dhammā loke saṃvijjanti tasmā tathāgato loke uppajjati arahaṃ sammāsambuddho tasmā tathāgatappavedito dhammavinayo loke dippati. {76.1} Tayo bhikkhave dhamme appahāya abhabbo jātiṃ pahātuṃ jaraṃ pahātuṃ maraṇaṃ pahātuṃ katame tayo rāgaṃ appahāya dosaṃ appahāya mohaṃ appahāya ime kho bhikkhave tayo dhamme appahāya abhabbo jātiṃ pahātuṃ jaraṃ pahātuṃ maraṇaṃ pahātuṃ tayo 4- bhikkhave dhamme appahāya abhabbo rāgaṃ pahātuṃ dosaṃ pahātuṃ mohaṃ pahātuṃ katame tayo sakkāyadiṭṭhiṃ appahāya vicikicchaṃ appahāya sīlabbattaparāmāsaṃ 5- appahāya ime kho bhikkhave tayo dhamme appahāya abhabbo rāgaṃ pahātuṃ dosaṃ pahātuṃ mohaṃ pahātuṃ {76.2} tayo bhikkhave dhamme appahāya abhabbo @Footnote: 1 Ma. Yu. gatimpi. 2 Ma. Yu. ekaṅgahīnāti. 3 Ma. Yu. dippeyya. sabbattha @īdisameva. 4 Ma. tayome. 5 sīlabbataparāmāsaṃ. sabbattha īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page155.

Sakkāyadiṭṭhiṃ pahātuṃ vicikicchaṃ pahātuṃ sīlabbattaparāmāsaṃ pahātuṃ katame tayo ayoniso manasikāraṃ appahāya kummaggasevanaṃ appahāya cetaso līnattaṃ appahāya ime kho bhikkhave tayo dhamme appahāya abhabbo sakkāyadiṭṭhiṃ pahātuṃ vicikicchaṃ pahātuṃ sīlabbattaparāmāsaṃ pahātuṃ {76.3} tayo bhikkhave dhamme appahāya abhabbo ayoniso manasikāraṃ pahātuṃ kummaggasevanaṃ pahātuṃ cetaso līnattaṃ pahātuṃ katame tayo muṭṭhasaccaṃ appahāya asampajaññaṃ appahāya cetaso vikkhepaṃ appahāya ime kho bhikkhave tayo dhamme appahāya abhabbo ayoniso manasikāraṃ pahātuṃ kummaggasevanaṃ pahātuṃ cetaso līnattaṃ pahātuṃ {76.4} tayo bhikkhave dhamme appahāya abhabbo muṭṭhasaccaṃ pahātuṃ asampajaññaṃ pahātuṃ cetaso vikkhepaṃ pahātuṃ katame tayo ariyānaṃ adassanakamyataṃ appahāya ariyadhammaṃ asotukamyataṃ appahāya upārambhacittataṃ appahāya ime kho bhikkhave tayo dhamme appahāya abhabbo muṭṭhasaccaṃ pahātuṃ asampajaññaṃ pahātuṃ cetaso vikkhepaṃ pahātuṃ {76.5} tayo bhikkhave dhamme appahāya abhabbo ariyānaṃ adassanakamyataṃ pahātuṃ ariyadhammaṃ asotukamyataṃ pahātuṃ upārambhacittataṃ pahātuṃ katame tayo uddhaccaṃ appahāya asaṃvaraṃ appahāya dussīlyaṃ appahāya ime kho bhikkhave tayo dhamme appahāya abhabbo ariyānaṃ adassanakamyataṃ pahātuṃ ariyadhammaṃ asotukamyataṃ pahātuṃ upārambhacittataṃ pahātuṃ tayo bhikkhave dhamme appahāya abhabbo uddhaccaṃ pahātuṃ asaṃvaraṃ pahātuṃ dussīlyaṃ pahātuṃ katame

--------------------------------------------------------------------------------------------- page156.

Tayo assaddhiyaṃ appahāya avadaññutaṃ appahāya kosajjaṃ appahāya ime kho bhikkhave tayo dhamme appahāya abhabbo uddhaccaṃ pahātuṃ asaṃvaraṃ pahātuṃ dussīlyaṃ pahātuṃ {76.6} tayo bhikkhave dhamme appahāya abhabbo assaddhiyaṃ pahātuṃ avadaññutaṃ pahātuṃ kosajjaṃ pahātuṃ katame tayo anādariyaṃ appahāya dovacassataṃ appahāya pāpamittataṃ appahāya ime kho bhikkhave tayo dhamme appahāya abhabbo assaddhiyaṃ pahātuṃ avadaññutaṃ pahātuṃ kosajjaṃ pahātuṃ {76.7} tayo bhikkhave dhamme appahāya abhabbo anādariyaṃ pahātuṃ dovacassataṃ pahātuṃ pāpamittataṃ pahātuṃ katame tayo ahirikaṃ appahāya anottappaṃ appahāya pamādaṃ appahāya ime kho bhikkhave tayo dhamme appahāya abhabbo anādariyaṃ pahātuṃ dovacassataṃ pahātuṃ pāpamittataṃ pahātuṃ {76.8} ahirikoyaṃ bhikkhave anottappī pamatto hoti so pamatto samāno abhabbo anādariyaṃ pahātuṃ dovacassataṃ pahātuṃ pāpamittataṃ pahātuṃ so pāpamitto samāno abhabbo assaddhiyaṃ pahātuṃ avadaññutaṃ pahātuṃ kosajjaṃ pahātuṃ so kusīto samāno abhabbo uddhaccaṃ pahātuṃ asaṃvaraṃ pahātuṃ dussīlyaṃ pahātuṃ so dussīlo samāno abhabbo ariyānaṃ adassanakamyataṃ pahātuṃ ariyadhammaṃ asotukamyataṃ pahātuṃ upārambhacittataṃ pahātuṃ so upārambhacitto samāno abhabbo muṭṭhasaccaṃ pahātuṃ asampajaññaṃ pahātuṃ cetaso vikkhittacittataṃ 1- pahātuṃ so vikkhittacitto samāno abhabbo ayoniso manasikāraṃ pahātuṃ kummaggasevanaṃ pahātuṃ cetaso līnattaṃ pahātuṃ so līnacitto @Footnote: 1 Ma. Yu. vikkhepaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page157.

Samāno abhabbo sakkāyadiṭṭhiṃ pahātuṃ vicikicchaṃ pahātuṃ sīlabbattaparāmāsaṃ pahātuṃ so vecikiccho 1- samāno abhabbo rāgaṃ pahātuṃ dosaṃ pahātuṃ mohaṃ pahātuṃ [2]- rāgaṃ appahāya dosaṃ appahāya mohaṃ appahāya abhabbo jātiṃ pahātuṃ jaraṃ pahātuṃ maraṇaṃ pahātuṃ. {76.9} Tayo bhikkhave dhamme pahāya bhabbo jātiṃ pahātuṃ jaraṃ pahātuṃ maraṇaṃ pahātuṃ katame tayo rāgaṃ pahāya dosaṃ pahāya mohaṃ pahāya ime kho bhikkhave tayo dhamme pahāya bhabbo jātiṃ pahātuṃ jaraṃ pahātuṃ maraṇaṃ pahātuṃ {76.10} tayo bhikkhave dhamme pahāya bhabbo rāgaṃ pahātuṃ dosaṃ pahātuṃ mohaṃ pahātuṃ katame tayo sakkāyadiṭṭhiṃ pahāya vicikicchaṃ pahāya sīlabbattaparāmāsaṃ pahāya ime kho bhikkhave tayo dhamme pahāya bhabbo rāgaṃ pahātuṃ dosaṃ pahātuṃ mohaṃ pahātuṃ tayo bhikkhave dhamme pahāya bhabbo sakkāyadiṭṭhiṃ pahātuṃ vicikicchaṃ pahātuṃ sīlabbattaparāmāsaṃ pahātuṃ katame tayo ayoniso manasikāraṃ pahāya kummaggasevanaṃ pahāya cetaso līnattaṃ pahāya ime kho bhikkhave tayo dhamme pahāya bhabbo sakkāyadiṭṭhiṃ pahātuṃ vicikicchaṃ pahātuṃ sīlabbattaparāmāsaṃ pahātuṃ {76.11} tayo bhikkhave dhamme pahāya bhabbo ayoniso manasikāraṃ pahātuṃ kummaggasevanaṃ pahātuṃ cetaso līnattaṃ pahātuṃ katame tayo muṭṭhasaccaṃ pahāya asampajaññaṃ pahāya cetaso vikkhepaṃ pahāya ime kho bhikkhave tayo dhamme pahāya bhabbo ayoniso manasikāraṃ pahātuṃ kummaggasevanaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. vicikiccho . 2 Ma. so.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page158.

Pahātuṃ cetaso līnattaṃ pahātuṃ {76.12} tayo bhikkhave dhamme pahāya bhabbo muṭṭhasaccaṃ pahātuṃ asampajaññaṃ pahātuṃ cetaso vikkhepaṃ pahātuṃ katame tayo ariyānaṃ adassanakamyataṃ pahāya ariyadhammaṃ asotukamyataṃ pahāya upārambhacittataṃ pahāya ime kho bhikkhave tayo dhamme pahāya bhabbo muṭṭhasaccaṃ pahātuṃ asampajaññaṃ pahātuṃ cetaso vikkhepaṃ pahātuṃ {76.13} tayo bhikkhave dhamme pahāya bhabbo ariyānaṃ adassanakamyataṃ pahātuṃ ariyadhammaṃ asotukamyataṃ pahātuṃ upārambhacittataṃ pahātuṃ katame tayo uddhaccaṃ pahāya asaṃvaraṃ pahāya dussīlyaṃ pahāya ime kho bhikkhave tayo dhamme pahāya bhabbo ariyānaṃ adassanakamyataṃ pahātuṃ ariyadhammaṃ asotukamyataṃ pahātuṃ upārambhacittataṃ pahātuṃ {76.14} tayo bhikkhave dhamme pahāya bhabbo uddhaccaṃ pahātuṃ asaṃvaraṃ pahātuṃ dussīlyaṃ pahātuṃ katame tayo assaddhiyaṃ pahāya avadaññutaṃ pahāya kosajjaṃ pahāya ime kho bhikkhave tayo dhamme pahāya bhabbo uddhaccaṃ pahātuṃ asaṃvaraṃ pahātuṃ dussīlyaṃ pahātuṃ {76.15} tayo bhikkhave dhamme pahāya bhabbo assaddhiyaṃ pahātuṃ avadaññutaṃ pahātuṃ kosajjaṃ pahātuṃ katame tayo anādariyaṃ pahāya dovacassataṃ pahāya pāpamittataṃ pahāya ime kho bhikkhave tayo dhamme pahāya bhabbo assaddhiyaṃ pahātuṃ avadaññutaṃ pahātuṃ kosajjaṃ pahātuṃ {76.16} tayo bhikkhave dhamme pahāya bhabbo anādariyaṃ pahātuṃ dovacassataṃ pahātuṃ pāpamittataṃ pahātuṃ katame tayo ahirikaṃ pahāya anottappaṃ pahāya pamādaṃ pahāya ime kho bhikkhave tayo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page159.

Dhamme pahāya bhabbo anādariyaṃ pahātuṃ dovacassataṃ pahātuṃ pāpamittataṃ pahātuṃ {76.17} hirimāyaṃ bhikkhave ottappī 1- appamatto hoti so appamatto samāno bhabbo anādariyaṃ pahātuṃ dovacassataṃ pahātuṃ pāpamittataṃ pahātuṃ so kalyāṇamitto samāno bhabbo assaddhiyaṃ pahātuṃ avadaññutaṃ pahātuṃ kosajjaṃ pahātuṃ so āraddhaviriyo samāno bhabbo uddhaccaṃ pahātuṃ asaṃvaraṃ pahātuṃ dussīlyaṃ pahātuṃ so sīlavā samāno bhabbo ariyānaṃ adassanakamyataṃ pahātuṃ ariyadhammaṃ asotukamyataṃ pahātuṃ upārambhacittataṃ pahātuṃ so anupārambhacitto samāno bhabbo muṭṭhasaccaṃ pahātuṃ asampajaññaṃ pahātuṃ cetaso vikkhepaṃ pahātuṃ so avikkhittacitto samāno bhabbo ayoniso manasikāraṃ pahātuṃ kummaggasevanaṃ pahātuṃ cetaso līnattaṃ pahātuṃ so alīnacitto samāno bhabbo sakkāyadiṭṭhiṃ pahātuṃ vicikicchaṃ pahātuṃ sīlabbattaparāmāsaṃ pahātuṃ so avicikiccho samāno bhabbo rāgaṃ pahātuṃ dosaṃ pahātuṃ mohaṃ pahātuṃ rāgaṃ pahāya dosaṃ pahāya mohaṃ pahāya bhabbo jātiṃ pahātuṃ jaraṃ pahātuṃ maraṇaṃ pahātunti. [77] Dasahi bhikkhave asaddhammehi samannāgato kāko katamehi dasahi dhaṃsī ca pagabbho ca tintiṇo ca mahagghaso ca luddho ca akāruṇiko ca dubbalo ca oravī 2- ca muṭṭhassati ca necayiko ca imehi kho bhikkhave dasahi asaddhammehi samannāgato kāko evameva @Footnote: 1 Ma. ottāpī. 2 Po. Ma. Yu. oravitā. aparaṃpi evaṃ ñātabbaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page160.

Kho bhikkhave dasahi asaddhammehi samannāgato pāpabhikkhu katamehi dasahi dhaṃsī ca pagabbho ca tintiṇo ca mahagghaso ca luddho ca akāruṇiko ca dubbalo ca oravī ca muṭṭhassati ca necayiko ca imehi kho bhikkhave dasahi asaddhammehi samannāgato pāpabhikkhūti. [78] Dasahi bhikkhave asaddhammehi samannāgatā niganthā katamehi dasahi assaddhā bhikkhave niganthā dussīlā bhikkhave niganthā ahirikā bhikkhave niganthā anottappino bhikkhave niganthā asappurisabhattino bhikkhave niganthā attukkaṃsakaparavambhakā bhikkhave niganthā sandiṭṭhiparāmāsiadhānagāhiduppaṭinissaggino 1- bhikkhave niganthā kuhakā bhikkhave niganthā pāpicchā bhikkhave niganthā micchādiṭṭhikā 2- bhikkhave niganthā imehi kho bhikkhave dasahi asaddhammehi samannāgatā niganthāti. [79] Dasayimāni bhikkhave āghātavatthūni katamāni dasa anatthaṃ me acarīti āghātaṃ bandhati anatthaṃ me caratīti āghātaṃ bandhati anatthaṃ me carissatīti āghātaṃ bandhati piyassa me manāpassa anatthaṃ acari .pe. anatthaṃ carati .pe. anatthaṃ carissatīti āghātaṃ bandhati appiyassa me amanāpassa atthaṃ acari .pe. atthaṃ carati .pe. atthaṃ carissatīti āghātaṃ bandhati aṭṭhāne ca kuppati imāni kho bhikkhave dasa āghātavatthūnīti. @Footnote: 1 Ma. Yu. sandiṭṭhiparāmāsā ādhānaggāhīduppaṭinissaggino. 2 Ma. pāpamittā. @Po. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page161.

[80] Dasayime bhikkhave āghātapaṭivinayā katame dasa anatthaṃ me acari taṃ kutettha labbhāti āghātaṃ paṭivineti anatthaṃ me carati taṃ kutettha labbhāti āghātaṃ paṭivineti anatthaṃ me carissati taṃ kutettha labbhāti āghātaṃ paṭivineti piyassa me manāpassa anatthaṃ acari .pe. anatthaṃ carati .pe. anatthaṃ carissati taṃ kutettha labbhāti āghātaṃ paṭivineti appiyassa me amanāpassa atthaṃ acari .pe. Atthaṃ carati .pe. atthaṃ carissati taṃ kutettha labbhāti āghātaṃ paṭivineti aṭṭhāne ca na kuppati ime kho bhikkhave dasa āghātapaṭivinayāti. Ākaṅkhavaggo tatiyo. Tassuddānaṃ ākaṅkho kaṇṭako iṭṭhā vaḍḍhī ca migasālaya 1- abhabboceva 2- kāko ca niganthā dasa vatthuni 3-. -------------- Theravaggo catuttho [81] Ekaṃ samayaṃ bhagavā campāyaṃ viharati gaggarāya pokkharaṇiyā tīre . athakho āyasmā vāhuno 4- yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā vāhuno bhagavantaṃ etadavoca katīhi nu kho bhante dhammehi tathāgato nissaṭo visaṃyutto vippamutto vimariyādikatena @Footnote: 1 Po. Ma. yu migasālāya. 2 Po. vippamaññāto. Ma. tayo dhammā ca @3 Po. niganthā neva vatthūnīti. Ma. niganthā dve ca āghātāti. Yu. niganthā dve @vatthūnīti. 4 Po. Ma. vāhano. Yu. bāhuno. sabbattha īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page162.

Cetasā viharatīti. {81.1} Dasahi kho vāhuna dhammehi tathāgato nissaṭo visaṃyutto vippamutto vimariyādikatena cetasā viharati katamehi dasahi rūpena kho vāhuna tathāgato nissaṭo visaṃyutto vippamutto vimariyādikatena cetasā viharati vedanāya kho vāhuna saññāya kho vāhuna saṅkhārehi kho vāhuna viññāṇena kho vāhuna jātiyā kho vāhuna jarāya kho vāhuna maraṇena kho vāhuna dukkhehi kho vāhuna kilesehi kho vāhuna tathāgato nissaṭo visaṃyutto vippamutto vimariyādikatena cetasā viharati seyyathāpi vāhuna uppalaṃ vā padumaṃ vā puṇḍarīkaṃ vā udake jātaṃ udake saṃvaḍḍhaṃ udakā accuggamma tiṭṭhati 1- anupalittaṃ udakena evameva kho vāhuna imehi dasahi dhammehi tathāgato nissaṭo visaṃyutto vippamutto vimariyādikatena cetasā viharatīti. [82] Athakho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ ānandaṃ bhagavā etadavoca so vatānanda bhikkhu assaddho samāno imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati so vatānanda bhikkhu dussīlo samāno imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati so vatānanda bhikkhu appassuto samāno imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati so vatānanda bhikkhu dubbaco samāno imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ @Footnote: 1 Po. ... ṭhāti. Ma. paccuggamma ṭhitaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page163.

Āpajjissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati so vatānanda bhikkhu pāpamitto samāno imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati so vatānanda bhikkhu kusīto samāno imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati so vatānanda bhikkhu muṭṭhassati samāno imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati so vatānanda bhikkhu asantuṭṭho samāno imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati so vatānanda bhikkhu pāpiccho samāno imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati so vatānanda bhikkhu micchādiṭṭhiko samāno imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati so vatānanda bhikkhu imehi kho 1- dasahi dhammehi samannāgato imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. {82.1} So vatānanda bhikkhu saddho samāno imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatīti ṭhānametaṃ vijjati so vatānanda bhikkhu sīlavā samāno imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatīti ṭhānametaṃ vijjati so vatānanda bhikkhu bahussuto sutadharo samāno imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatīti ṭhānametaṃ vijjati so vatānanda bhikkhu suvaco samāno imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatīti ṭhānametaṃ vijjati so vatānanda bhikkhu kalyāṇamitto samāno imasmiṃ @Footnote: 1 Ma. khosaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page164.

Dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatīti ṭhānametaṃ vijjati so vatānanda bhikkhu āraddhaviriyo samāno imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatīti ṭhānametaṃ vijjati so vatānanda bhikkhu upaṭṭhitasati samāno imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatīti ṭhānametaṃ vijjati so vatānanda bhikkhu santuṭṭho samāno imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatīti ṭhānametaṃ vijjati so vatānanda bhikkhu appiccho samāno imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatīti ṭhānametaṃ vijjati so vatānanda bhikkhu sammādiṭṭhiko samāno imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatīti ṭhānametaṃ vijjati so vatānanda bhikkhu imehi kho 1- dasahi dhammehi samannāgato imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatīti ṭhānametaṃ vijjati 2-. [83] Athakho āyasmā puṇṇiyo yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā puṇṇiyo bhagavantaṃ etadavoca ko nu kho bhante hetu ko paccayo yena appekadā tathāgataṃ dhammadesanā paṭibhāti appekadā na paṭibhātīti. {83.1} Saddho ca puṇṇiya bhikkhu hoti no ca upasaṅkamitā neva tāva tathāgataṃ dhammadesanā paṭibhāti yato ca kho puṇṇiya bhikkhu saddho ca hoti upasaṅkamitā ca evaṃ @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. khosaddo natthi . 2 Ma. Yu. vijjatīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page165.

Tathāgataṃ dhammadesanā paṭibhāti saddho ca puṇṇiya bhikkhu hoti upasaṅkamitā ca no ca payirupāsitā ... payirupāsitā ca no ca paripucchitā ... paripucchitā ca no ca ohitasoto dhammaṃ suṇāti ... Ohitasoto ca dhammaṃ suṇāti no ca sutvā dhammaṃ dhāreti ... Sutvā ca dhammaṃ dhāreti no ca dhatānaṃ 1- dhammānaṃ atthaṃ upaparikkhati ... Dhatānañca 1- dhammānaṃ atthaṃ upaparikkhati no ca atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno hoti ... atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno hoti no ca kalyāṇavāco hoti kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagaḷāya atthassa viññāpanīyā kalyāṇavāco ca hoti kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagaḷāya atthassa viññāpanīyā no ca sandassako hoti samādapako samuttejako sampahaṃsako sabrahmacārīnaṃ neva tāva tathāgataṃ dhammadesanā paṭibhāti. {83.2} Yato ca kho puṇṇiya bhikkhu saddho ca hoti upasaṅkamitā ca payirupāsitā ca paripucchitā ca ohitasoto ca dhammaṃ suṇāti sutvā ca dhammaṃ dhāreti dhatānañca 1- dhammānaṃ atthaṃ upaparikkhati atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno hoti kalyāṇavāco ca hoti kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagaḷāya atthassa viññāpanīyā sandassako ca hoti samādapako samuttejako sampahaṃsako sabrahmacārīnaṃ evaṃ tathāgataṃ dhammadesanā paṭibhāti imehi kho @Footnote: 1 Ma. dhātānaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page166.

Puṇṇiya dasahi dhammehi samannāgatā ekantaṃ 1- tathāgataṃ dhammadesanā paṭibhātīti. [84] Tatra kho āyasmā mahāmoggallāno bhikkhū āmantesi āvuso bhikkhavoti 2- . āvusoti kho te bhikkhū āyasmato mahāmoggallānassa paccassosuṃ . āyasmā mahāmoggallāno etadavoca idhāvuso bhikkhu aññaṃ byākaroti khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānāmīti tamenaṃ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo samanuyuñjati samanuggāhati samanubhāsati so tathāgatena vā tathāgatasāvakena vā jhāyinā samāpattikusalena paracittakusalena paracittapariyāyakusalena samanuyuñjiyamāno samanuggāhiyamāno samanubhāsiyamāno iraṇaṃ 3- āpajjati vicinaṃ 4- āpajjati anayaṃ āpajjati byasanaṃ āpajjati anayabyasanaṃ āpajjati tamenaṃ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo evaṃ cetasā ceto paricca manasikaroti kiṃ nu kho ayamāyasmā aññaṃ byākaroti khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānāmīti {84.1} tamenaṃ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo evaṃ cetasā ceto paricca pajānāti kodhano kho pana ayamāyasmā kodhapariyuṭṭhitena cetasā bahulaṃ viharati kodhapariyuṭṭhānaṃ kho pana tathāgatappavedite @Footnote: 1 Po. ... samannāgato ekamantaṃ paṭibhānā tathāgataṃ dhammadesanā hotīti. Ma. @ekantapaṭibhānā tathāgataṃ .... Yu. ekantaṃ paṭibhānaṃ tathāgataṃ @dhammadesanā hotīti. 2 Ma. bhikkhaveti. īdisaṭṭhāne sabbattha evaṃ ñātabbaṃ. @3 Po. Yu. iriṇaṃ. Ma. irīṇaṃ. 4 Yu. puvijinaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page167.

Dhammavinaye parihānametaṃ upanāhī kho pana ayamāyasmā upanāhapariyuṭṭhitena cetasā bahulaṃ viharati upanāhapariyuṭṭhānaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ makkhī kho pana ayamāyasmā makkhapariyuṭṭhitena cetasā bahulaṃ viharati makkhapariyuṭṭhānaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ paḷāsī kho pana ayamāyasmā paḷāsapariyuṭṭhitena cetasā bahulaṃ viharati paḷāsapariyuṭṭhānaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ issukī kho pana ayamāyasmā issāpariyuṭṭhitena cetasā bahulaṃ viharati issāpariyuṭṭhānaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ maccharī kho pana ayamāyasmā maccherapariyuṭṭhitena cetasā bahulaṃ viharati maccherapariyuṭṭhānaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ {84.2} saṭho kho pana ayamāyasmā sāṭheyyapariyuṭṭhitena cetasā bahulaṃ viharati sāṭheyyapariyuṭṭhānaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ māyāvī kho pana ayamāyasmā māyāpariyuṭṭhitena cetasā bahulaṃ viharati māyāpariyuṭṭhānaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ pāpiccho kho pana ayamāyasmā icchāpariyuṭṭhitena cetasā bahulaṃ viharati icchāpariyuṭṭhānaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ muṭṭhassati kho pana ayamāyasmā uttarikaraṇīye oramattakena visesādhigamena 1- antarāvosānaṃ āpanno antarāvosānagamanaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ so vatāvuso bhikkhu ime dasa dhamme @Footnote: 1 Po. visesādhigatena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page168.

Appahāya imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati so vatāvuso bhikkhu ime dasa dhamme pahāya imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatīti ṭhānametaṃ vijjatīti. [85] Ekaṃ samayaṃ āyasmā mahācundo cetīsu 1- viharati sahajātiyaṃ tatra kho āyasmā mahācundo bhikkhū āmantesi āvuso bhikkhavoti. Āvusoti kho te bhikkhū āyasmato mahācundassa paccassosuṃ. Āyasmā mahācundo etadavoca idhāvuso bhikkhu katthī hoti vikatthī adhigamesu ahaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi ahaṃ dutiyaṃ jhānaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi ahaṃ tatiyaṃ jhānaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi ahaṃ catutthaṃ jhānaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi ahaṃ ākāsānañcāyatanaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi ahaṃ viññāṇañcāyatanaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi ahaṃ ākiñcaññāyatanaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi ahaṃ nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi ahaṃ saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipīti tamenaṃ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo samanuyuñjati samanuggāhati samanubhāsati so tathāgatena vā tathāgatasāvakena vā jhāyinā samāpattikusalena paracittakusalena paracittapariyāyakusalena samanuyuñjiyamāno samanuggāhiyamāno samanubhāsiyamāno iraṇaṃ āpajjati vicinaṃ āpajjati anayaṃ āpajjati byasanaṃ āpajjati anayabyasanaṃ āpajjati @Footnote: 1 Po. cetiyesu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page169.

Tamenaṃ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo evaṃ cetasā ceto paricca manasikaroti kiṃ nu kho ayamāyasmā katthī hoti vikatthī adhigamesu ahaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi .pe. Ahaṃ saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipīti tamenaṃ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo evaṃ cetasā ceto paricca pajānāti dīgharattaṃ kho ayamāyasmā khaṇḍakārī chiddakārī sabalakārī kammāsakārī na satatakārī na satatavuttī 1- sīlesu dussīlo [2]- ayamāyasmā dussīlyaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ assaddho kho pana ayamāyasmā anācāro 3- assaddhiyaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ appassuto kho pana ayamāyasmā anācāro appasaccaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ dubbaco kho pana ayamāyasmā anācāro 3- dovacassatā kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ pāpamitto kho pana ayamāyasmā pāpamittatā kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ kusīto kho pana ayamāyasmā kosajjaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ muṭṭhassati kho pana ayamāyasmā muṭṭhasaccaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ kuhako kho pana ayamāyasmā kuhanā 4- kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ dubbharo kho pana ayamāyasmā dubbharatā @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. santatakārī na santatavuttī. sabbattha īdisameva. 2 Ma. khosaddo @dissati. 3 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi. 4 Ma. kohaññaṃ. aññattha īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page170.

Kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ duppañño kho pana ayamāyasmā duppaññatā kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ seyyathāpi āvuso sahāyako sahāyakaṃ evaṃ vadeyya yadā te samma dhanena dhanakaraṇīyaṃ assa pavedeyyāsi 1- maṃ dhanaṃ dassāmi te dhananti so kismiñcideva 2- dhanakaraṇīye samuppanne sahāyako sahāyakaṃ evaṃ vadeyya attho me samma dhanena dehi me dhananti so evaṃ vadeyya tenahi samma idha khaṇāhīti so tatra khaṇanto nādhigaccheyya so evaṃ vadeyya alikaṃ maṃ samma avaca tucchakaṃ maṃ samma avaca idha khaṇāhīti so evaṃ vadeyya nāhantaṃ samma alikaṃ avacaṃ tucchakaṃ avacaṃ tenahi samma idha khaṇāhīti so tatrapi khaṇanto nādhigaccheyya so evaṃ vadeyya alikaṃ maṃ samma avaca tucchakaṃ maṃ samma avaca idha khaṇāhīti so evaṃ vadeyya nāhantaṃ samma alikaṃ avacaṃ tucchakaṃ avacaṃ tenahi samma idha khaṇāhīti so tatrapi khaṇanto nādhigaccheyya so evaṃ vadeyya alikaṃ maṃ samma avaca tucchakaṃ maṃ samma avaca idha khaṇāhīti so evaṃ vadeyya nāhantaṃ samma alikaṃ avacaṃ tucchakaṃ avacaṃ apica ahameva ummādaṃ pāpuṇiṃ cetaso vipariyāyanti evameva kho āvuso bhikkhu katthī hoti vikatthī adhigamesu ahaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi ahaṃ dutiyaṃ jhānaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi ahaṃ tatiyaṃ jhānaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi ahaṃ catutthaṃ jhānaṃ @Footnote: 1 Ma. yāceyyāsi. Yu. yācissasi. 2 Po. kismiṃpi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page171.

Samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi ahaṃ ākāsānañcāyatanaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi ahaṃ viññāṇañcāyatanaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi ahaṃ ākiñcaññāyatanaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi ahaṃ nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi ahaṃ saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipīti tamenaṃ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo samanuyuñjati samanuggāhati samanubhāsati so tathāgatena vā tathāgatasāvakena vā jhāyinā samāpattikusalena paracittakusalena paracittapariyāyakusalena samanuyuñjiyamāno samanuggāhiyamāno samanubhāsiyamāno iraṇaṃ āpajjati vicinaṃ āpajjati anayaṃ āpajjati byasanaṃ āpajjati anayabyasanaṃ āpajjati tamenaṃ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo evaṃ cetasā ceto paricca manasikaroti kiṃ nu kho ayamāyasmā katthī hoti vikatthī adhigamesu ahaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipi .pe. Ahaṃ saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjāmipi vuṭṭhahāmipīti tamenaṃ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo evaṃ cetasā ceto paricca pajānāti dīgharattaṃ kho ayamāyasmā khaṇḍakārī chiddakārī sabalakārī kammāsakārī na satatakārī na satatavuttī sīlesu dussīlo ayamāyasmā dussīlyaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ assaddho kho pana ayamāyasmā assaddhiyaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye

--------------------------------------------------------------------------------------------- page172.

Parihānametaṃ appassuto kho pana ayamāyasmā anācāro appasaccaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ dubbaco kho pana ayamāyasmā dovacassatā kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ pāpamitto kho pana ayamāyasmā pāpamittatā kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ kusīto kho pana ayamāyasmā kosajjaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ muṭṭhassati kho pana ayamāyasmā muṭṭhasaccaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ kuhako kho pana ayamāyasmā kuhanā kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ dubbharo kho pana ayamāyasmā dubbharatā kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ duppañño kho pana ayamāyasmā duppaññatā kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ so vatāvuso bhikkhu ime dasa dhamme appahāya imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati so vatāvuso bhikkhu ime dasa dhamme pahāya imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatīti ṭhānametaṃ vijjatīti. [86] Ekaṃ samayaṃ āyasmā mahākassapo rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe tatra kho āyasmā mahākassapo bhikkhū āmantesi āvuso bhikkhavoti . āvusoti kho te bhikkhū āyasmato mahākassapassa paccassosuṃ . āyasmā mahākassapo etadavoca idhāvuso bhikkhu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page173.

Aññaṃ byākaroti khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānāmīti tamenaṃ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo samanuyuñjati samanuggāhati samanubhāsati so tathāgatena vā tathāgatasāvakena vā jhāyinā samāpattikusalena paracittakusalena paracittapariyāyakusalena samanuyuñjiyamāno samanuggāhiyamāno samanubhāsiyamāno iraṇaṃ āpajjati vicinaṃ āpajjati anayaṃ āpajjati byasanaṃ āpajjati anayabyasanaṃ āpajjati tamenaṃ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo evaṃ cetasā ceto paricca manasikaroti kiṃ nu kho ayamāyasmā aññaṃ byākaroti khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānāmīti {86.1} tamenaṃ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo evaṃ cetasā ceto paricca pajānāti adhimāniko kho pana ayamāyasmā adhimānasacco appatte pattasaññī akate katasaññī anadhigate adhigatasaññī adhimānena aññaṃ byākaroti khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānāmīti tamenaṃ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo evaṃ cetasā ceto paricca manasikaroti kiṃ nu kho ayamāyasmā nissāya adhimāniko adhimānasacco appatte pattasaññī akate katasaññī anadhigate adhigatasaññī

--------------------------------------------------------------------------------------------- page174.

Adhimānena aññaṃ byākaroti khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānāmīti {86.2} tamenaṃ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo evaṃ cetasā ceto paricca pajānāti bahussuto kho pana ayamāyasmā sutadharo sutasannicayo ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti tathārūpāssa dhammā bahussutā [1]- dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā tasmā ayamāyasmā adhimāniko adhimānasacco appatte pattasaññī akate katasaññī anadhigate adhigatasaññī adhimānena aññaṃ byākaroti khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānāmīti {86.3} tamenaṃ tathāgato vā tathāgatasāvako vā jhāyī samāpattikusalo paracittakusalo paracittapariyāyakusalo evaṃ cetasā ceto paricca pajānāti abhijjhālu kho pana ayamāyasmā abhijjhāpariyuṭṭhitena cetasā bahulaṃ viharati abhijjhāpariyuṭṭhānaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ byāpanno kho pana ayamāyasmā byāpādapariyuṭṭhitena cetasā bahulaṃ viharati byāpādapariyuṭṭhānaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ thīnamiddhī 2- kho pana ayamāyasmā thīnamiddhapariyuṭṭhitena cetasā bahulaṃ viharati thīnamiddhapariyuṭṭhānaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ uddhato kho pana ayamāyasmā @Footnote: 1 Ma. honti . 2 Ma. thīnamiddho. Yu. thinamiddho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page175.

Uddhaccapariyuṭṭhitena cetasā bahulaṃ viharati uddhaccapariyuṭṭhānaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ vicikiccho kho pana ayamāyasmā vicikicchāpariyuṭṭhitena cetasā bahulaṃ viharati vicikicchāpariyuṭṭhānaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ kammārāmo kho pana ayamāyasmā kammarato kammārāmataṃ anuyutto kammārāmatā kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ bhassārāmo kho pana ayamāyasmā bhassarato bhassārāmataṃ anuyutto bhassārāmatā kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ niddārāmo kho pana ayamāyasmā niddārato niddārāmataṃ anuyutto niddārāmatā kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ saṅgaṇikārāmo kho pana ayamāyasmā saṅgaṇikārato saṅgaṇikārāmataṃ anuyutto saṅgaṇikārāmatā kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ muṭṭhassati kho pana ayamāyasmā uttarikaraṇīye oramattakena visesādhigamena antarāvosānaṃ āpanno antarāvosānagamanaṃ kho pana tathāgatappavedite dhammavinaye parihānametaṃ so vatāvuso bhikkhu ime dasa dhamme appahāya imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati so vatāvuso bhikkhu ime dasa dhamme pahāya imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatīti ṭhānametaṃ vijjatīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page176.

[87] Tatra kho bhagavā kāḷakabhikkhuṃ 1- ārabbha bhikkhū āmantesi bhikkhavoti . bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca idha bhikkhave bhikkhu adhikaraṇiko hoti adhikaraṇasamathassa na vaṇṇavādī yampi bhikkhave bhikkhu adhikaraṇiko hoti adhikaraṇasamathassa na vaṇṇavādī ayampi dhammo na piyatāya na garutāya na bhāvanāya na sāmaññāya na ekībhāvāya saṃvattati. {87.1} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu na sikkhākāmo hoti sikkhāsamādānassa 2- na vaṇṇavādī yampi bhikkhave bhikkhu na sikkhākāmo hoti sikkhāsamādānassa na vaṇṇavādī ayampi dhammo na piyatāya na garutāya na bhāvanāya na sāmaññāya na ekībhāvāya saṃvattati. {87.2} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu pāpiccho hoti icchāvinayassa na vaṇṇavādī yampi bhikkhave bhikkhu pāpiccho hoti icchāvinayassa na vaṇṇavādī ayampi dhammo na piyatāya na garutāya na bhāvanāya na sāmaññāya na ekībhāvāya saṃvattati. {87.3} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu kodhano hoti kodhavinayassa na vaṇṇavādī yampi bhikkhave bhikkhu kodhano hoti kodhavinayassa na vaṇṇavādī ayampi dhammo na piyatāya na garutāya na bhāvanāya na sāmaññāya na ekībhāvāya saṃvattati. {87.4} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu makkhī hoti makkhavinayassa na vaṇṇavādī yampi bhikkhave bhikkhu makkhī hoti makkhavinayassa na vaṇṇavādī ayampi dhammo na piyatāya na garutāya na bhāvanāya na sāmaññāya na ekībhāvāya saṃvattati . puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu saṭho @Footnote: 1 Ma. kālaṅkataṃ bhikkhuṃ. Yu. kālakaṃ bhikkhuṃ. @2 Ma. sikkhākāmassa. sabbattha īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page177.

Hoti sāṭheyyavinayassa na vaṇṇavādī yampi bhikkhave bhikkhu saṭho hoti sāṭheyyavinayassa na vaṇṇavādī ayampi dhammo na piyatāya na garutāya na bhāvanāya na sāmaññāya na ekībhāvāya saṃvattati. {87.5} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu māyāvī hoti māyāvinayassa na vaṇṇavādī yampi bhikkhave bhikkhu māyāvī hoti māyāvinayassa na vaṇṇavādī ayampi dhammo na piyatāya na garutāya na bhāvanāya na sāmaññāya na ekībhāvāya saṃvattati. {87.6} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu dhammānaṃ na nisāmakajātiko hoti dhammanisantiyā na vaṇṇavādī yampi bhikkhave bhikkhu dhammānaṃ na nisāmakajātiko 1- hoti dhammanisantiyā na vaṇṇavādī ayampi dhammo na piyatāya na garutāya na bhāvanāya na sāmaññāya na ekībhāvāya saṃvattati. {87.7} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu na paṭisallāno hoti paṭisallānassa na vaṇṇavādī yampi bhikkhave bhikkhu na paṭisallāno hoti paṭisallānassa na vaṇṇavādī ayampi dhammo na piyatāya na garutāya na bhāvanāya na sāmaññāya na ekībhāvāya saṃvattati. {87.8} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu sabrahmacārīnaṃ na paṭisanthārako hoti paṭisanthārakassa 2- na vaṇṇavādī yampi bhikkhave bhikkhu sabrahmacārīnaṃ na paṭisanthārako hoti paṭisanthārakassa na vaṇṇavādī ayampi dhammo na piyatāya na garutāya na bhāvanāya na sāmaññāya na ekībhāvāya saṃvattati. {87.9} Evarūpassa bhikkhave bhikkhuno kiñcāpi evaṃ icchā uppajjeyya aho @Footnote: 1 Yu. nisāmakajātiyo. sabbattha īdisameva. 2 Po. paṭisaṇṭhārako hoti @paṭisaṇṭhārakassa. sabbattha īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page178.

Vata maṃ sabrahmacārī sakkareyyuṃ garukareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyunti athakho naṃ sabrahmacārī neva sakkaronti na garukaronti na mānenti na pūjenti taṃ kissa hetu tathāhissa bhikkhave viññū sabrahmacārī te pāpake akusale dhamme appahīne samanupassanti seyyathāpi bhikkhave assamūḷhakassa kiñcāpi evaṃ icchā uppajjeyya aho vata maṃ manussā ājānīyaṭṭhāne ca ṭhapeyyuṃ ājānīyabhojanañca bhojeyyuṃ ājānīyaparimajjanañca parimajjeyyunti athakho taṃ manussā na ceva ājānīyaṭṭhāne ṭhapenti na ca ājānīyabhojanaṃ bhojenti na ca ājānīyaparimajjanaṃ parimajjanti taṃ kissa hetu tathāhissa bhikkhave viññū manussā tāni sāṭheyyāni kūṭeyyāni jimheyyāni vaṅkeyyāni appahīnāni samanupassanti evameva kho bhikkhave evarūpassa bhikkhuno kiñcāpi evaṃ icchā uppajjeyya aho vata maṃ sabrahmacārī sakkareyyuṃ garukareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyunti athakho naṃ sabrahmacārī neva sakkaronti na garukaronti na mānenti na pūjenti taṃ kissa hetu tathāhissa bhikkhave viññū sabrahmacārī te pāpake akusale dhamme appahīne samanupassanti . idha pana bhikkhave bhikkhu na adhikaraṇiko hoti adhikaraṇasamathassa vaṇṇavādī yampi bhikkhave bhikkhu na adhikaraṇiko hoti adhikaraṇasamathassa vaṇṇavādī ayampi dhammo piyatāya garutāya bhāvanāya sāmaññāya ekībhāvāya saṃvattati. {87.10} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu sikkhākāmo hoti sikkhāsamādānassa vaṇṇavādī yampi bhikkhave bhikkhu sikkhākāmo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page179.

Hoti sikkhāsamādānassa vaṇṇavādī ayampi dhammo piyatāya garutāya bhāvanāya sāmaññāya ekībhāvāya saṃvattati. {87.11} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu appiccho hoti icchāvinayassa vaṇṇavādī yampi bhikkhave bhikkhu appiccho hoti icchāvinayassa vaṇṇavādī ayampi dhammo .pe. Ekībhāvāya saṃvattati. {87.12} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu akkodhano hoti kodhavinayassa vaṇṇavādī yampi bhikkhave bhikkhu akkodhano hoti kodhavinayassa vaṇṇavādī ayampi dhammo .pe. Ekībhāvāya saṃvattati. {87.13} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu amakkhī hoti makkhavinayassa vaṇṇavādī yampi bhikkhave bhikkhu amakkhī hoti makkhavinayassa vaṇṇavādī ayampi dhammo .pe. ekībhāvāya saṃvattati . puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu asaṭho hoti sāṭheyyavinayassa vaṇṇavādī yampi bhikkhave bhikkhu asaṭho hoti sāṭheyyavinayassa vaṇṇavādī ayampi dhammo .pe. ekībhāvāya saṃvattati. {87.14} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu amāyāvī hoti māyāvinayassa vaṇṇavādī yampi bhikkhave bhikkhu amāyāvī hoti māyāvinayassa vaṇṇavādī ayampi dhammo .pe. Ekībhāvāya saṃvattati. {87.15} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu dhammānaṃ nisāmakajātiko hoti dhammanisantiyā vaṇṇavādī yampi bhikkhave bhikkhu dhammānaṃ nisāmakajātiko hoti dhammanisantiyā vaṇṇavādī ayampi dhammo .pe. Ekībhāvāya saṃvattati. {87.16} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu paṭisallāno hoti paṭisallānassa vaṇṇavādī yampi bhikkhave bhikkhu paṭisallāno hoti paṭisallānassa vaṇṇavādī ayampi dhammo .pe.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page180.

Ekībhāvāya saṃvattati. {87.17} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu sabrahmacārīnaṃ paṭisanthārako hoti paṭisanthārakassa vaṇṇavādī yampi bhikkhave bhikkhu sabrahmacārīnaṃ paṭisanthārako hoti paṭisanthārakassa vaṇṇavādī ayampi dhammo piyatāya garutāya bhāvanāya sāmaññāya ekībhāvāya saṃvattati. {87.18} Evarūpassa bhikkhave bhikkhuno kiñcāpi na evaṃ icchā uppajjeyya aho vata maṃ sabrahmacārī sakkareyyuṃ garukareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyunti athakho naṃ sabrahmacārī sakkaronti garukaronti mānenti pūjenti taṃ kissa hetu tathāhissa bhikkhave viññū sabrahmacārī te pāpake akusale dhamme pahīne samanupassanti seyyathāpi bhikkhave bhaddassa assājānīyassa kiñcāpi na evaṃ icchā uppajjeyya aho vata maṃ manussā ājānīyaṭṭhāne ca ṭhapeyyuṃ ājānīyabhojanañca bhojeyyuṃ ājānīyaparimajjanañca parimajjeyyunti athakho naṃ manussā ājānīyaṭṭhāne ca ṭhapenti ājānīyabhojanañca bhojenti ājānīyaparimajjanañca parimajjanti taṃ kissa hetu tathāhissa bhikkhave viññū manussā tāni sāṭheyyāni kūṭeyyāni jimheyyāni vaṅkeyyāni pahīnāni samanupassanti {87.19} evameva kho bhikkhave evarūpassa bhikkhuno kiñcāpi na evaṃ icchā uppajjeyya aho vata maṃ sabrahmacārī sakkareyyuṃ garukareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyunti athakho naṃ sabrahmacārī sakkaronti garukaronti mānenti pūjenti taṃ kissa hetu tathāhissa bhikkhave viññū sabrahmacārī te pāpake akusale dhamme pahīne samanupassantīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page181.

[88] Yo so bhikkhave bhikkhu akkosakaparibhāsako ariyupavādī sabrahmacārīnaṃ aṭṭhānametaṃ anavakāso 1- yaṃ so dasannaṃ byasanānaṃ aññataraññataraṃ byasanaṃ na nigaccheyya 2- katamesaṃ dasannaṃ anadhigataṃ nādhigacchati adhigatā parihāyati saddhammassa na vodāyanti saddhammesu vā adhimāniko hoti anabhirato vā brahmacariyaṃ carati aññataraṃ vā saṅkiliṭṭhaṃ āpattiṃ āpajjati gāḷhaṃ vā rogātakaṃ phusati ummādaṃ vā pāpuṇāti cittakkhepaṃ sammūḷho kālaṃ karoti kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati yo so bhikkhave bhikkhu akkosakaparibhāsako ariyupavādī sabrahmacārīnaṃ aṭṭhānametaṃ anavakāso 1- yaṃ so imesaṃ dasannaṃ byasanānaṃ aññataraññataraṃ byasanaṃ na nigaccheyyāti 2-. [89] Athakho kokāliko 3- bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho kokāliko bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca pāpicchā bhante sārīputtamoggallānā pāpikānaṃ icchānaṃ vasaṅgatāti . mā hevaṃ kokālika mā hevaṃ kokālika pasādehi kokālika sārīputtamoggallānesu cittaṃ pesalā sārīputtamoggallānāti. {89.1} Dutiyampi kho kokāliko bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca kiñcāpi me bhante bhagavā saddhāyiko paccayiko athakho pāpicchāva sārīputtamoggallānā pāpikānaṃ icchānaṃ vasaṅgatāti . mā hevaṃ kokālika mā hevaṃ kokālika pasādehi kokālika sārīputtamoggallānesu @Footnote: 1 Ma. ṭhānametaṃ avakāso . 2 Ma. ... byasanānaṃ aññataraṃ bayasanaṃ nigaccheyya. @Yu. aññataraṃ .... 3 Po. kokāliyo bhikkhu. sabbattha evaṃ ñātabbaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page182.

Cittaṃ pesalā sārīputtamoggallānāti. {89.2} Tatiyampi kho kokāliko bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca kiñcāpi kho me bhante bhagavā saddhāyiko paccayiko athakho pāpicchāva sārīputtamoggallānā pāpikānaṃ icchānaṃ vasaṅgatāti . mā hevaṃ kokālika mā hevaṃ kokālika pasādehi kokālika sārīputtamoggallānesu cittaṃ pesalā sārīputtamoggallānāti. {89.3} Athakho kokāliko bhikkhu uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi acirapakkantassa ca kokālikassa bhikkhuno sāsapamattīhi piḷakāhi sabbo kāyo phuṭṭho ahosi sāsapamattiyo hutvā muggamattiyo ahesuṃ muggamattiyo hutvā kāḷāyamattiyo 1- ahesuṃ kāḷāyamattiyo hutvā kolaṭṭhimattiyo ahesuṃ kolaṭṭhimattiyo hutvā kolamattiyo ahesuṃ kolamattiyo hutvā āmalakamattiyo ahesuṃ āmalakamattiyo hutvā [2]- veluvasalāṭukamattiyo 3- ahesuṃ veluvasalāṭukamattiyo hutvā villamattiyo ahesuṃ villamattiyo hutvā pabhijjiṃsu pubbañca lohitañca pagghariṃsu svāssudaṃ kaddalipattesu seti macchova visakalikato 4-. {89.4} Athakho tudipaccekabrahmā 5- yena kokāliko bhikkhu tenupasaṅkami upasaṅkamitvā vehāse ṭhatvā kokālikaṃ bhikkhuṃ etadavoca pasādehi kokālika sārīputtamoggallānesu cittaṃ pesalā sārīputtamoggallānāti . kosi tvaṃ āvusoti . ahaṃ tudipaccekabrahmāti . nanu tvaṃ āvuso bhagavatā anāgāmī byākato atha kiñcarahi idhāgato passa yāvañca te idaṃ aparaddhanti . athakho @Footnote: 1 Po. kaḷāyamattiyo. Ma. Yu. kalāyamattiyo. 2 Ma. tiṇḍukmattiyo ahesuṃ @tiṇḍukamattiyo hutvā. 3 Ma. Yu. beḷuvasilāṭkamattiyo. 4 Po. visakalekato. @Ma. Yu. visagilito. 5 Ma. tulūpaccekabrahmā. Yu. tudupaccekabrahmā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page183.

Tudipaccekabrahmā kokālikaṃ bhikkhuṃ gāthāya 1- ajjhabhāsi purisassa hi jātassa kudhārī jāyate mukhe yāya chindati attānaṃ bālo dubbhāsitaṃ bhaṇaṃ. Yo nindiyaṃ pasaṃsati taṃ vā nindati yo pasaṃsiyo vicināti mukhena so kaliṃ kalinā tena sukhaṃ na vindati. Appamatto ayaṃ kali yo akkhesu dhanaparājayo (sabbassāpi sahāpi attanā) ayameva mahattaro 2- kali yo sugatesu manaṃ padosaye 3-. Sataṃ sahassānaṃ nirabbudānaṃ chattiṃsati pañca ca abbudāni yamariyagarahī nirayaṃ upeti vācaṃ manañca 4- paṇidhāya pāpakanti. {89.5} Athakho kokāliko bhikkhu tenevābādhena kālamakāsi kālakato ca kokāliko bhikkhu padumanirayaṃ upapajjati sārīputtamoggallānesu cittaṃ āghāṭetvā . athakho brahmā sahampati abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇo kevalakappaṃ jetavanaṃ obhāsetvā yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi ekamantaṃ ṭhito kho brahmā sahampati bhagavantaṃ etadavoca kokāliko @Footnote: 1 Ma. gāthāhi. 2 Po. mahantataro. 3 Po. Ma. padūsaye. 4 Po. vācāmanañca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page184.

Bhante bhikkhu kālakato kālakato ca bhante kokāliko bhikkhu padumanirayaṃ upapanno sārīputtamoggallānesu cittaṃ āghāṭetvāti idamavoca brahmā sahampati idaṃ vatvā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyi. {89.6} Athakho bhagavā tassā rattiyā accayena bhikkhū āmantesi imaṃ bhikkhave rattiṃ brahmā sahampati abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇo kevalakappaṃ jetavanaṃ obhāsetvā yenāhaṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi ekamantaṃ ṭhito kho bhikkhave brahmā sahampati maṃ etadavoca kokāliko bhante bhikkhu kālakato kālakato ca bhante kokāliko bhikkhu padumanirayaṃ upapanno sārīputtamoggallānesu cittaṃ āghāṭetvāti idamavoca bhikkhave brahmā sahampati idaṃ vatvā maṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyīti. Evaṃ vutte aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca kīvadīghaṃ nu kho bhante padumaniraye āyuppamāṇanti . dīghaṃ kho bhikkhu padumaniraye āyuppamāṇaṃ taṃ na sukaraṃ saṅkhātuṃ ettakāni vassānīti vā ettakāni vassasatānīti vā ettakāni vassasahassānīti vā ettakāni vassasatasahassānīti vāti. {89.7} Sakkā pana bhante upamā 1- kātunti. Sakkā bhikkhūti bhagavā avoca seyyathāpi bhikkhave vīsatikhāriko kosalako tilavāho tato puriso vassasatasahassassa accayena ekamekaṃ tilaṃ uddhareyya khippataraṃ kho so bhikkhu vīsatikhāriko kosalako tilavāho @Footnote: 1 Ma. .. upamaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page185.

Iminā upakkamena parikkhayaṃ pariyādānaṃ gaccheyya na tveva eko abbudo nirayo seyyathāpi bhikkhu vīsati abbudā nirayā evameko nirabbudo nirayo seyyathāpi bhikkhu vīsati nirabbudā nirayā evameko ababbo 1- nirayo seyyathāpi bhikkhu vīsati ababbā nirayā evameko ahaho nirayo seyyathāpi bhikkhu vīsati ahahā nirayā evameko aṭaṭo nirayo seyyathāpi bhikkhu vīsati aṭaṭā nirayā evameko kumudo nirayo seyyathāpi bhikkhu vīsati kumudā nirayā evameko sogandhiko nirayo seyyathāpi bhikkhu vīsati sogandhikā nirayā evameko uppalo 2- nirayo seyyathāpi bhikkhu uppalā nirayā evameko puṇḍarīko nirayo seyyathāpi bhikkhu vīsati puṇḍarīkā nirayā evameko padumo nirayo padumaṃ kho pana bhikkhu nirayaṃ kokāliko bhikkhu upapanno sārīputtamoggallānesu cittaṃ āghāṭetvāti idamavoca bhagavā idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā purisassa hi jātassa kudhārī jāyate mukhe yāya chindati attānaṃ bālo dubbhāsitaṃ bhaṇaṃ. Yo nindiyaṃ pasaṃsati taṃ vā nindati yo pasaṃsiyo vicināti mukhena so kaliṃ kalinā tena sukhaṃ na vindati. Appamatto ayaṃ kali yo akkhesu dhanaparājayo (sabbassāpi sahāpi attanā) ayameva mahattaro kali @Footnote: 1 Ma. Yu. abubo. 2 Ma. Yu. uppalako.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page186.

Yo sugatesu manaṃ padosaye. Sataṃ sahassānaṃ nirabbudānaṃ chattiṃsati pañca ca abbudāni yamariyagarahī nirayaṃ upeti vācaṃ manañca paṇidhāya pāpakanti. [90] Athakho āyasmā sārīputto yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ sārīputtaṃ bhagavā etadavoca kati nu kho sārīputta khīṇāsavassa bhikkhuno balāni yehi balehi samannāgato khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṃ khayaṃ paṭijānāti khīṇā me āsavāti. {90.1} Dasa bhante khīṇāsavassa bhikkhuno balāni yehi balehi samannāgato khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṃ khayaṃ paṭijānāti khīṇā me āsavāti . katamāni dasa idha bhante khīṇāsavassa bhikkhuno aniccato sabbe saṅkhārā yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhā honti yampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno aniccato sabbe saṅkhārā yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhā honti idampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno balaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṃ khayaṃ paṭijānāti khīṇā me āsavāti. {90.2} Puna caparaṃ bhante khīṇāsavassa bhikkhuno aṅgārakāsūpamā kāmā yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhā honti yampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno aṅgārakāsūpamā kāmā yathābhūtaṃ sammappaññāya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page187.

Sudiṭṭhā honti idampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno balaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṃ khayaṃ paṭijānāti khīṇā me āsavāti. {90.3} Puna caparaṃ bhante khīṇāsavassa bhikkhuno vivekaninnaṃ cittaṃ hoti vivekapoṇaṃ vivekapabbhāraṃ vivekaṭṭhaṃ nekkhammābhirataṃ byantībhūtaṃ sabbaso āsavaṭṭhāniyehi dhammehi yampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno vivekaninnaṃ cittaṃ hoti vivekapoṇaṃ vivekapabbhāraṃ vivekaṭṭhaṃ nekkhammābhirataṃ byantībhūtaṃ sabbaso āsavaṭṭhāniyehi dhammehi idampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno balaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṃ khayaṃ paṭijānāti khīṇā me āsavāti. {90.4} Puna caparaṃ bhante khīṇāsavassa bhikkhuno cattāro satipaṭṭhānā bhāvitā honti subhāvitā yampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno cattāro satipaṭṭhānā bhāvitā honti subhāvitā idampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno balaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṃ khayaṃ paṭijānāti khīṇā me āsavāti. {90.5} Puna caparaṃ bhante khīṇāsavassa bhikkhuno cattāro sammappadhānā bhāvitā honti subhāvitā ... cattāro iddhippādā bhāvitā honti subhāvitā ... pañcindriyāni pañca balāni bhāvitāni honti subhāvitāni ... satta bojjhaṅgā bhāvitā honti subhāvitā ... Ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvito hoti subhāvito yampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvito hoti subhāvito idampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno balaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma khīṇāsavo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page188.

Bhikkhu āsavānaṃ khayaṃ paṭijānāti khīṇā me āsavāti . imāni kho bhante dasa khīṇāsavassa bhikkhuno balāni yehi balehi samannāgato khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṃ khayaṃ paṭijānāti khīṇā me āsavāti. Theravaggo catuttho. Tassuddānaṃ vāhuno cānando ca 1- puṇṇiyo ca byākaraṇaṃ katthī aññādhikaraṇaṃ kokāliko ca balāni ca 2-. ------------ Upāsakavaggo pañcamo [91] Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . athakho anāthapiṇḍiko gahapati yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinnaṃ kho anāthapiṇḍikaṃ gahapatiṃ bhagavā etadavoca dasayime gahapati kāmabhogino santo saṃvijjamānā lokasmiṃ katame dasa idha gahapati ekacco kāmabhogī adhammena bhoge pariyesati sāhasena adhammena bhoge pariyesitvā sāhasena na attānaṃ sukheti [3]- pineti na saṃvibhajati na puññāni karoti idha pana gahapati ekacco kāmabhogī adhammena bhoge pariyesati sāhasena adhammena bhoge pariyesitvā sāhasena attānaṃ sukheti pineti na saṃvibhajati na puññāni karoti idha @Footnote: 1 Ma. vāhanānando puṇṇiyo byākaraṇaṃ katthi māniko na piyakko sakokāli khīṇāsavabalena @cāti. 2 Ma. Yu. cāti. 3 Ma. na saddo atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page189.

Pana gahapati ekacco kāmabhogī adhammena bhoge pariyesati sāhasena adhammena bhoge pariyesitvā sāhasena attānaṃ sukheti pineti saṃvibhajati puññāni karoti idha pana gahapati ekacco kāmabhogī dhammādhammena bhoge pariyesati sāhasenapi asāhasenapi dhammādhammena bhoge pariyesitvā sāhasenapi asāhasenapi na attānaṃ sukheti pineti na saṃvibhajati na puññāni karoti idha pana gahapati ekacco kāmabhogī dhammādhammena bhoge pariyesati sāhasenapi asāhasenapi dhammādhammena bhoge pariyesitvā sāhasenapi asāhasenapi attānaṃ sukheti pineti na saṃvibhajati na puññāni karoti idha pana gahapati ekacco kāmabhogī dhammādhammena bhoge pariyesati sāhasenapi asāhasenapi dhammādhammena bhoge pariyesitvā sāhasenapi asāhasenapi attānaṃ sukheti pineti saṃvibhajati puññāni karoti idha pana gahapati ekacco kāmabhogī dhammena bhoge pariyesati asāhasena dhammena bhoge pariyesitvā asāhasena na attānaṃ sukheti pineti na saṃvibhajati na puññāni karoti idha pana gahapati ekacco kāmabhogī dhammena bhoge pariyesati asāhasena dhammena bhoge pariyesitvā asāhasena attānaṃ sukheti pineti na saṃvibhajati na puññāni karoti idha pana gahapati ekacco kāmabhogī dhammena bhoge pariyesati asāhasena dhammena bhoge pariyesitvā asāhasena attānaṃ sukheti pineti saṃvibhajati puññāni karoti te ca bhoge gadhito mucchito ajjhāpanno 1- anādīnavadassāvī anissaraṇapañño @Footnote: 1 Ma. ajjhopanno.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page190.

Paribhuñjati idha pana gahapati ekacco kāmabhogī dhammena bhoge pariyesati asāhasena dhammena bhoge pariyesitvā asāhasena attānaṃ sukheti pineti saṃvibhajati puññāni karoti te ca bhoge agadhito amucchito anajjhāpanno ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati tatra gahapati yvāyaṃ kāmabhogī adhammena bhoge pariyesati sāhasena adhammena bhoge pariyesitvā sāhasena na attānaṃ sukheti pineti na saṃvibhajati na puññāni karoti ayaṃ gahapati kāmabhogī tīhi ṭhānehi gārayho adhammena bhoge pariyesati sāhasenāti iminā paṭhamena ṭhānena gārayho na attānaṃ sukheti pinetīti iminā dutiyena ṭhānena gārayho na saṃvibhajati na puññāni karotīti iminā tatiyena ṭhānena gārayho ayaṃ gahapati kāmabhogī imehi tīhi ṭhānehi gārayho tatra gahapati yvāyaṃ kāmabhogī adhammena bhoge pariyesati sāhasena adhammena bhoge pariyesitvā sāhasena attānaṃ sukheti pineti na saṃvibhajati na puññāni karoti ayaṃ gahapati kāmabhogī dvīhi ṭhānehi gārayho ekena ṭhānena pāsaṃso adhammena bhoge pariyesati sāhasenāti iminā paṭhamena ṭhānena gārayho attānaṃ sukheti pinetīti iminā ekena ṭhānena pāsaṃso na saṃvibhajati na puññāni karotīti iminā dutiyena ṭhānena gārayho ayaṃ gahapati kāmabhogī imehi dvīhi ṭhānehi gārayho iminā ekena ṭhānena pāsaṃso {91.12} tatra gahapati yvāyaṃ kāmabhogī adhammena bhoge pariyesati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page191.

Sāhasena adhammena bhoge pariyesitvā sāhasena attānaṃ sukheti pineti saṃvibhajati puññāni karoti ayaṃ gahapati kāmabhogī ekena ṭhānena gārayho dvīhi ṭhānehi pāsaṃso adhammena bhoge pariyesati sāhasenāti iminā ekena ṭhānena gārayho attānaṃ sukheti pinetīti iminā paṭhamena ṭhānena pāsaṃso saṃvibhajati puññāni karotīti iminā dutiyena ṭhānena pāsaṃso ayaṃ gahapati kāmabhogī iminā ekena ṭhānena gārayho imehi dvīhi ṭhānehi pāsaṃso {91.13} tatra gahapati yvāyaṃ kāmabhogī dhammādhammena bhoge pariyesati sāhasenapi asāhasenapi dhammādhammena bhoge pariyesitvā sāhasenapi asāhasenapi na attānaṃ sukheti pineti na saṃvibhajati na puññāni karoti ayaṃ gahapati kāmabhogī ekena ṭhānena pāsaṃso tīhi ṭhānehi gārayho dhammena bhoge pariyesati asāhasenāti iminā ekena ṭhānena pāsaṃso adhammena bhoge pariyesati sāhasenāti iminā paṭhamena ṭhāne gārayho na attānaṃ sukheti pinetīti iminā dutiyena ṭhānena gārayho na saṃvibhajati na puññāni karotīti iminā tatiyena ṭhānena gārayho ayaṃ gahapati kāmabhogī iminā paṭhamena ṭhānena pāsaṃso imehi tīhi ṭhānehi gārayho {91.14} tatra gahapati yvāyaṃ kāmabhogī dhammādhammena bhoge pariyesati sāhasenapi asāhasenapi dhammādhammena bhoge pariyesitvā sāhasenapi asāhasenapi attānaṃ sukheti pineti na saṃvibhajati na puññāni karoti ayaṃ gahapati kāmabhogī dvīhi ṭhānehi pāsaṃso dvīhi ṭhānehi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page192.

Gārayho dhammena bhoge pariyesati asāhasenāti iminā paṭhamena ṭhānena pāsaṃso adhammena bhoge sāhasenāti iminā paṭhamena ṭhānena gārayho attānaṃ sukheti pinetīti iminā dutiyena ṭhānena pāsaṃso na saṃvibhajati na puññāni karotīti iminā dutiyena ṭhānena gārayho ayaṃ gahapati kāmabhogī imehi dvīhi ṭhānehi pāsaṃso imehi dvīhi ṭhānehi gārayho {91.15} tatra gahapati yvāyaṃ kāmabhogī dhammādhammena bhoge pariyesati sāhasenapi asāhasenapi dhammādhammena bhoge pariyesitvā sāhasenapi asāhasenapi attānaṃ sukheti pineti saṃvibhajati puññāni karoti ayaṃ gahapati kāmabhogī tīhi ṭhānehi pāsaṃso ekena ṭhānena gārayho dhammena bhoge pariyesati asāhasenāti iminā paṭhamena ṭhānena pāsaṃso adhammena bhoge pariyesati sāhasenāti iminā ekena ṭhānena gārayho attānaṃ sukheti pinetīti iminā dutiyena ṭhānena pāsaṃso saṃvibhajati puññāni karotīti iminā tatiyena ṭhānena pāsaṃso ayaṃ gahapati kāmabhogī imehi tīhi ṭhānehi pāsaṃso iminā ekena ṭhānena gārayho {91.16} tatra gahapati yvāyaṃ kāmabhogī dhammena bhoge pariyesati asāhasena dhammena bhoge pariyesitvā asāhasena na attānaṃ sukheti pineti na saṃvibhajati na puññāni karoti ayaṃ gahapati kāmabhogī ekena ṭhānena pāsaṃso dvīhi ṭhānehi gārayho dhammena bhoge pariyesati asāhasenāti iminā ekena ṭhānena pāsaṃso na attānaṃ sukheti pinetīti iminā paṭhamena ṭhānena gārayho na

--------------------------------------------------------------------------------------------- page193.

Saṃvibhajati na puññāni karotīti iminā dutiyena ṭhānena gārayho ayaṃ gahapati kāmabhogī iminā ekena ṭhānena pāsaṃso imehi dvīhi ṭhānehi gārayho {91.17} tatra gahapati yvāyaṃ kāmabhogī dhammena bhoge pariyesati asāhasena dhammena bhoge pariyesitvā asāhasena attānaṃ sukheti pineti na saṃvibhajati na puññāni karoti ayaṃ gahapati kāmabhogī dvīhi ṭhānehi pāsaṃso ekena ṭhānena gārayho dhammena bhoge pariyesati asāhasenāti iminā paṭhamena ṭhānena pāsaṃso attānaṃ sukheti pinetīti iminā dutiyena ṭhānena pāsaṃso na saṃvibhajati na puññāni karotīti iminā ekena ṭhānena gārayho ayaṃ gahapati kāmabhogī imehi dvīhi ṭhānehi pāsaṃso iminā ekena ṭhānena gārayho {91.18} tatra gahapati yvāyaṃ kāmabhogī dhammena bhoge pariyesati asāhasena dhammena bhoge pariyesitvā asāhasena attānaṃ sukheti pineti saṃvibhajati puññāni karoti te ca bhoge gadhito mucchito ajjhāpanno anādīnavadassāvī anissaraṇapañño paribhuñjati ayaṃ gahapati kāmabhogī tīhi ṭhānehi pāsaṃso ekena ṭhānena gārayho dhammena bhoge pariyesati asāhasenāti iminā paṭhamena ṭhānena pāsaṃso attānaṃ sukheti pinetīti iminā dutiyena ṭhānena pāsaṃso saṃvibhajati puññāni karotīti iminā tatiyena ṭhānena pāsaṃso te ca bhoge gadhito mucchito ajjhāpanno anādīnavadassāvī anissaraṇapañño

--------------------------------------------------------------------------------------------- page194.

Paribhuñjatīti iminā ekena ṭhānena gārayho ayaṃ gahapati kāmabhogī imehi tīhi ṭhānehi pāsaṃso iminā ekena ṭhānena gārayho {91.19} tatra gahapati yvāyaṃ kāmabhogī dhammena bhoge pariyesati asāhasena dhammena bhoge pariyesitvā asāhasena attānaṃ sukheti pineti saṃvibhajati puññāni karoti te ca bhoge agadhito amucchito anajjhāpanno ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati ayaṃ gahapati kāmabhogī catūhi ṭhānehi pāsaṃso dhammena bhoge pariyesati asāhasenāti iminā paṭhamena ṭhānena pāsaṃso attānaṃ sukheti pinetīti iminā dutiyena ṭhānena pāsaṃso saṃvibhajati puññāni karotīti iminā tatiyena ṭhānena pāsaṃso te ca bhoge agadhito amucchito anajjhāpanno ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjatīti iminā catutthena ṭhānena pāsaṃso ayaṃ gahapati kāmabhogī imehi catūhi ṭhānehi pāsaṃso {91.20} ime kho gahapati dasa kāmabhogino santo saṃvijjamānā lokasmiṃ imesaṃ kho gahapati dasannaṃ kāmabhogīnaṃ yvāyaṃ kāmabhogī dhammena bhoge pariyesati asāhasena dhammena bhoge pariyesitvā asāhasena attānaṃ sukheti pineti saṃvibhajati puññāni karoti te ca bhoge agadhito amucchito anajjhāpanno ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati ayaṃ imesaṃ dasannaṃ kāmabhogīnaṃ aggo ca seṭṭho ca pāmokkho ca uttamo ca pavaro ca seyyathāpi gahapati gavā khīraṃ khīramhā dadhi dadhimhā navanītaṃ navanītamhā sappi sappimhā sappimaṇḍo tattha aggamakkhāyati evameva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page195.

Kho gahapati imesaṃ dasannaṃ kāmabhogīnaṃ yvāyaṃ kāmabhogī dhammena bhoge pariyesati asāhasena dhammena bhoge pariyesitvā asāhasena attānaṃ sukheti pineti saṃvibhajati puññāni karoti te ca bhoge agadhito amucchito anajjhāpanno ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati ayaṃ imesaṃ dasannaṃ kāmabhogīnaṃ aggo ca seṭṭho ca pāmokkho ca uttamo ca pavaro cāti. [92] Athakho anāthapiṇḍiko gahapati yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinnaṃ kho anāthapiṇḍikaṃ gahapatiṃ bhagavā etadavoca yato kho gahapati ariyasāvakassa pañca bhayāni verāni vūpasantāni honti catūhi [1]- sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti ariyo cassa ñāyo paññāya sudiṭṭho hoti suppaṭividdho so ākaṅkhamāno attanāva attānaṃ byākareyya khīṇanirayomhi khīṇatiracchānayoni khīṇapittivisayo khīṇāpāyaduggativinipāto sotāpannohamasmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti. {92.1} Katamāni pañca bhayāni verāni vūpasantāni honti yaṃ gahapati pāṇātipātī pāṇātipātapaccayā diṭṭhadhammikampi bhayaṃ veraṃ pasavati samparāyikampi bhayaṃ veraṃ pasavati cetasikampi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti pāṇātipātā paṭivirato neva diṭṭhadhammikaṃ 2- bhayaṃ veraṃ pasavati na samparāyikaṃ bhayaṃ veraṃ pasavati na cetasikaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti pāṇātipātā paṭiviratassa evantaṃ bhayaṃ veraṃ vūpasantaṃ @Footnote: 1 Ma. casaddo dissati. 2 Ma. sabbatthavāresu diṭṭhadhammikampi ... @samparāyikampi ... cetasikampi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page196.

Hoti yaṃ gahapati adinnādāyī ... Kāmesu micchācārī ... Musāvādī ... Surāmerayamajjapamādaṭṭhāyī surāmerayamajjapamādaṭṭhānapaccayā diṭṭhadhammikampi bhayaṃ veraṃ pasavati samparāyikampi bhayaṃ veraṃ pasavati cetasikampi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato neva diṭṭhadhammikaṃ bhayaṃ veraṃ pasavati na samparāyikaṃ bhayaṃ veraṃ pasavati na cetasikaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭiviratassa evantaṃ bhayaṃ veraṃ vūpasantaṃ hoti imāni pañca bhayāni verāni vūpasantāni honti. {92.2} Katamehi catūhi sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti idha gahapati ariyasāvako buddhe aveccappasādena samannāgato hoti itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti dhamme aveccappasādena samannāgato hoti svākkhāto bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opanayiko paccattaṃ veditabbo viññūhīti saṅghe aveccappasādena samannāgato hoti supaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ujupaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ñāyapaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho sāmīcipaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho yadidaṃ cattāri purisayugāni aṭṭha purisapuggalā esa bhagavato sāvakasaṅgho āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi acchiddehi asabalehi akammāsehi bhujjissehi viññūpasaṭṭhehi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page197.

Aparāmaṭṭhehi samādhisaṃvattanikehi imehi catūhi sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti. {92.3} Katamo cassa ariyo ñāyo paññāya sudiṭṭho hoti suppaṭividdho idha gahapati ariyasāvako iti paṭisañcikkhati iti imasmiṃ sati idaṃ hoti imassuppādā idaṃ uppajjati imasmiṃ asati idaṃ na hoti imassa nirodhā idaṃ nirujjhati yadidaṃ avijjāpaccayā saṅkhārā saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ saḷātanapaccayā phasso phassapaccayā vedanā vedanāpaccayā taṇhā taṇhāpaccayā upādānaṃ upādānapaccayā bhavo bhavapaccayā jāti jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti avijjāya tveva asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho saḷāyatananirodhā phassanirodho phassanirodhā vedanānirodho vedanānirodhā taṇhānirodho taṇhānirodhā upādānanirodho upādānanirodhā bhavanirodho bhavanirodhā jātinirodho jātinirodhā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti ayañcassa ariyo ñāyo paññāya sudiṭṭho hoti suppaṭividdho . yato kho gahapati ariyasāvakassa imāni pañca bhayāni verāni vūpasantāni honti imehi catūhi sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti ayañcassa ariyo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page198.

Ñāyo paññāya sudiṭṭho hoti suppaṭividdho so ākaṅkhamāno attanāva attānaṃ byākareyya khīṇanirayomhi khīṇatiracchānayoni khīṇapittivisayo khīṇāpāyaduggativinipāto sotāpannohamasmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti. [93] Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . athakho anāthapiṇḍiko gahapati divādivassa sāvatthiyā nikkhami bhagavantaṃ dassanāya athakho anāthapiṇḍikassa gahapatissa etadahosi akālo kho tāva bhagavantaṃ dassanāya paṭisallīno bhagavā manobhāvanīyānampi bhikkhūnaṃ akālo dassanāya paṭisallīnā manobhāvanīyā bhikkhū yannūnāhaṃ yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ ārāmo tenupasaṅkameyyanti {93.1} athakho anāthapiṇḍiko gahapati yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ ārāmo tenupasaṅkami . tena kho pana samayena aññatitthiyā paribbājakā saṅgamma samāgamma unnādino uccāsaddā mahāsaddā 1- anekavihitaṃ tiracchānakathaṃ kathentā nisinnā honti addasaṃsu kho te aññatitthiyā paribbājakā anāthapiṇḍikaṃ gahapatiṃ dūratova āgacchantaṃ disvāna aññamaññaṃ saṇṭhapesuṃ appasaddā bhonto hontu mā bhonto saddamakattha ayaṃ anāthapiṇḍiko gahapati [2]- āgacchati samaṇassa gotamassa sāvako yāvatā kho pana samaṇassa gotamassa sāvakā gihī odātavasanā sāvatthiyaṃ paṭivasanti ayaṃ tesaṃ aññataro anāthapiṇḍiko gahapati @Footnote: 1 Ma. uccāsaddamahāsaddā . 2 Ma. ārāmanti dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page199.

Appasaddakāmā kho pana te āyasmanto appasaddavinītā appasaddassa vaṇṇavādino appeva nāma appasaddaṃ parisaṃ viditvā upasaṅkamitabbaṃ maññeyyāti athakho te [1]- paribbājakā tuṇhī ahesuṃ. {93.2} Athakho anāthapiṇḍiko gahapati yena te [2]- paribbājakā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi . Ekamantaṃ nisinnaṃ kho anāthapiṇḍikaṃ te aññatitthiyā paribbājakā etadavocuṃ vadehi gahapati kiṃdiṭṭhiko samaṇo gotamoti . na kho ahaṃ bhante bhagavato sabbaṃ diṭṭhiṃ jānāmīti . idāni kira tvaṃ gahapati na samaṇassa gotamassa sabbaṃ diṭṭhiṃ jānāsi vadehi gahapati kiṃdiṭṭhikā bhikkhūti . bhikkhūnaṃpi kho ahaṃ bhante na sabbaṃ diṭṭhiṃ jānāmīti. {93.3} Iti kira tvaṃ gahapati na samaṇassa gotamassa sabbaṃ diṭṭhiṃ jānāsi napi bhikkhūnaṃ sabbaṃ diṭṭhiṃ jānāsi vadehi gahapati kiṃdiṭṭhikosi tuvanti . etaṃ kho bhante amhehi na dukkaraṃ byākātuṃ yaṃdiṭṭhikā mayanti iṅgha tāva āyasmanto yathāsakāni diṭṭhigatāni byākarontu pacchāpetaṃ amhehi na dukkaraṃ bhavissati byākātuṃ yaṃdiṭṭhikā mayanti. {93.4} Evaṃ vutte aññataro paribbājako anāthapiṇḍikaṃ gahapatiṃ etadavoca sassato loko idameva saccaṃ moghamaññanti evaṃdiṭṭhiko ahaṃ gahapatīti . aññataropi kho paribbājako anāthapiṇḍikaṃ gahapatiṃ etadavoca asassato loko idameva saccaṃ moghamaññanti evaṃdiṭṭhiko ahaṃ gahapatīti . aññataropi @Footnote: 1-2 Ma. aññatitthiyāti dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page200.

Kho paribbājako anāthapiṇḍikaṃ gahapatiṃ etadavoca antavā loko ... anantavā loko ... Taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ ... Aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīraṃ ... Hoti tathāgato parammaraṇā ... na hoti tathāgato parammaraṇā ... Hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇā ... Neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇā idameva saccaṃ moghamaññanti evaṃdiṭṭhiko ahaṃ gahapatīti. {93.5} Evaṃ vutte anāthapiṇḍiko gahapati te paribbājake etadavoca yvāyaṃ bhante āyasmā evamāha sassato loko idameva saccaṃ moghamaññanti evaṃdiṭṭhiko ahaṃ gahapatīti imassa ayamāyasmato diṭṭhi attano vā ayoniso manasikārahetu uppannā paraghosapaccayā 1- vā sā kho panesā diṭṭhi bhūtā saṅkhatā cetayitā paṭiccasamuppannā yaṃ kho pana kiñci bhūtaṃ saṅkhataṃ cetayitaṃ paṭiccasamuppannaṃ tadaniccaṃ yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ yaṃ dukkhaṃ tadeva 2- so āyasmā allīno tadeva so āyasmā ajjhūpagato {93.6} yopāyaṃ bhante āyasmā evamāha asassato loko idameva saccaṃ moghamaññanti evaṃdiṭṭhiko ahaṃ gahapatīti imassāpi ayamāyasmato diṭṭhi attano vā ayoniso manasikārahetu uppannā paraghosapaccayā vā sā kho panesā diṭṭhi bhūtā saṅkhatā cetayitā paṭiccasamuppannā yaṃ kho pana kiñci bhūtaṃ saṅkhataṃ cetayitaṃ paṭiccasamuppannaṃ tadaniccaṃ yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ yaṃ dukkhaṃ tadeva so āyasmā allīno tadeva so āyasmā ajjhūpagato yopāyaṃ bhante āyasmā evamāha antavā @Footnote: 1 Po. Ma. sabbatthavāresu parato ghosapaccayā. 2 Po. Ma. tadeveso.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page201.

Loko ... anantavā loko ... taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ ... Aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīraṃ ... Hoti tathāgato parammaraṇā ... Na hoti tathāgato parammaraṇā ... Hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇā ... Neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇā idameva saccaṃ moghamaññanti evaṃdiṭṭhiko ahaṃ gahapatīti imassāpi ayamāyasmato diṭṭhi attano vā ayoniso manasikārahetu uppannā paraghosapaccayā vā sā kho panesā diṭṭhi bhūtā saṅkhatā cetayitā paṭiccasamuppannā yaṃ kho pana kiñci bhūtaṃ saṅkhataṃ cetayitaṃ paṭiccasamuppannaṃ tadaniccaṃ yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ yaṃ dukkhaṃ tadeva so āyasmā allīno tadeva so āyasmā ajjhūpagatoti. {93.7} Evaṃ vutte te paribbājakā anāthapiṇḍikaṃ gahapatiṃ etadavocuṃ byākatāni kho gahapati amhehi sabbeheva yathāsakāni diṭṭhigatāni vadehi gahapati kiṃdiṭṭhikosi tuvanti . yaṃ kho pana 1- bhante kiñci bhūtaṃ saṅkhataṃ cetayitaṃ paṭiccasamuppannaṃ tadaniccaṃ yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ yaṃ dukkhaṃ taṃ netaṃ mama nesohamasmi na meso attāti evaṃdiṭṭhiko kho ahaṃ bhanteti . yaṃ kho gahapati kiñci bhūtaṃ saṅkhataṃ cetayitaṃ paṭiccasamuppannaṃ tadaniccaṃ yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ yaṃ dukkhaṃ tadeva tvaṃ gahapati allīno tadeva tvaṃ gahapati ajjhūpagatoti. {93.8} Yaṃ kho pana bhante kiñci bhūtaṃ saṅkhataṃ cetayitaṃ paṭiccasamuppannaṃ tadaniccaṃ yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ yaṃ dukkhaṃ taṃ netaṃ mama nesohamasmi na meso attāti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya @Footnote: 1 Ma. Yu. panasaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page202.

Sudiṭṭhaṃ tassa ca uttariṃ 1- nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāmīti. {93.9} Evaṃ vutte te paribbājakā tuṇhībhūtā maṅkubhūtā pattakkhandhā adhomukhā pajjhāyantā appaṭibhāṇā nisīdiṃsu athakho anāthapiṇḍiko gahapati te paribbājake tuṇhībhūte maṅkubhūte pattakkhandhe adhomukhe pajjhāyante appaṭibhāṇe viditvā uṭṭhāyāsanā yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho anāthapiṇḍiko gahapati yāvatako ahosi tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṃ kathāsallāpo taṃ sabbaṃ bhagavato ārocesi. Sādhu sādhu gahapati evaṃ kho te gahapati moghapurisā kālena kālaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetabbāti athakho bhagavā anāthapiṇḍikaṃ gahapatiṃ dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi. {93.10} Athakho anāthapiṇḍiko gahapati bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṃsito uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi . athakho bhagavā acirapakkante anāthapiṇḍike gahapatimhi bhikkhū āmantesi yopi kho bhikkhave bhikkhu 2- dīgharattaṃ avedhidhammo imasmiṃ dhammavinaye sopi evamevaṃ 3- aññatitthiye paribbājake sahadhammena suniggahitaṃ niggaheyya 4- yathātaṃ anāthapiṇḍikena gahapatinā niggahitāti. [94] Ekaṃ samayaṃ bhagavā campāyaṃ viharati gaggarāya pokkharaṇiyā tīre . athakho vajjiyamāhito gahapati divādivassa campāya nikkhami @Footnote: 1 Po. Ma. uttari. 2 Ma. Yu. bhikkhu vassasatupasampanno imasmiṃ dhammavinaye. @3 Po. Ma. evameva. sabbattha īdisameva. 4 Po. Ma. Yu. niggaṇheyya. @sabbattha īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page203.

Bhagavantaṃ dassanāya athakho vajjiyamāhitassa gahapatissa etadahosi akālo kho tāva bhagavantaṃ dassanāya paṭisallīno bhagavā manobhāvanīyānaṃ 1- bhikkhūnaṃ akālo dassanāya paṭisallīnā manobhāvanīyā bhikkhū yannūnāhaṃ yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ ārāmo tenupasaṅkameyyanti athakho vajjiyamāhito gahapati yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ ārāmo tenupasaṅkami. {94.1} Tena kho pana samayena aññatitthiyā paribbājakā saṅgamma samāgamma unnādino uccāsaddā mahāsaddā anekavihitaṃ tiracchānakathaṃ kathentā nisinnā honti addasaṃsu kho te aññatitthiyā paribbājakā vajjiyamāhitaṃ gahapatiṃ dūratova āgacchantaṃ disvāna aññamaññaṃ sañṭhapesuṃ appasaddā bhonto hontu mā bhonto saddamakattha ayaṃ vajjiyamāhito gahapati āgacchati samaṇassa gotamassa sāvako yāvatā kho pana samaṇassa gotamassa sāvakā gihī odātavasanā campāyaṃ paṭivasanti ayaṃ tesaṃ aññataro vajjiyamāhito gahapati appasaddakāmā kho pana te āyasmanto appasaddavinītā appasaddassa vaṇṇavādino appeva nāma appasaddaṃ parisaṃ viditvā upasaṅkamitabbaṃ maññeyyāti athakho te [2]- paribbājakā tuṇhī ahesuṃ. {94.2} Athakho vajjiyamāhito gahapati yena [3]- paribbājakā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi . Ekamantaṃ nisinnaṃ kho vajjiyamāhitaṃ gahapatiṃ te [4]- paribbājakā etadavocuṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. ... nampi. 2-3-4 aññatitthiyā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page204.

Saccaṃ kira gahapati samaṇo gotamo sabbaṃ tapaṃ garahati sabbaṃ tapassiṃ lūkhājīviṃ ekaṃsena upakkosati upavadatīti . na kho bhante bhagavā sabbaṃ tapaṃ garahati napi sabbaṃ tapassiṃ lūkhājīviṃ ekaṃsena upakkosati upavadati gārayhaṃ kho bhante bhagavā garahati pasaṃsiyaṃ 1- pasaṃsati gārayhaṃ kho pana bhante bhagavā garahanto pasaṃsiyaṃ pasaṃsanto vibhajavādī 2- bhagavā na so bhagavā ettha ekaṃsavādīti 3-. {94.3} Evaṃ vutte aññataro paribbājako vajjiyamāhitaṃ gahapatiṃ etadavoca āgamehi tvaṃ gahapati yassa tvaṃ samaṇassa gotamassa vaṇṇaṃ bhāsasi so 4- samaṇo gotamo venayiko appaññattikoti. Etthapāhaṃ bhante āyasmante vakkhāmi sahadhammena idaṃ kusalanti bhante bhagavatā paññattaṃ idaṃ akusalanti bhante bhagavatā paññattaṃ iti kusalākusalaṃ bhagavā paññāyamāno 5- sappaññattiko na so bhagavā venayiko appaññattikoti . evaṃ vutte [6]- paribbājakā tuṇhībhūtā maṅkubhūtā pattakkhandhā adhomukhā pajjhāyantā appaṭibhāṇā nisīdiṃsu. {94.4} Athakho vajjiyamāhito gahapati te paribbājake tuṇhībhūte maṅkubhūte pattakkhandhe adhomukhe pajjhāyante appaṭibhāṇe viditvā uṭṭhāyāsanā yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho vajjiyamāhito gahapati yāvatako ahosi tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṃ kathāsallāpo taṃ sabbaṃ bhagavato ārocesi . sādhu sādhu gahapati @Footnote: 1 Ma. pasaṃsitabbaṃ. 2 Po. Ma. Yu. vibhajavādo. 3 Po. Ma. Yu. ekaṃsavādoti. @4 Ma. ayaṃ pāṭho natthi. 5 paññāpayamānotipi pāṭho. 6 Ma. Yu. te.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page205.

Evaṃ kho te gahapati moghapurisā kālena kālaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetabbā nāhaṃ gahapati sabbaṃ tapaṃ tapitabbanti vadāmi na panāhaṃ gahapati sabbaṃ tapaṃ na tapitabbanti vadāmi nāhaṃ gahapati sabbaṃ samādānaṃ samāditabbanti vadāmi na panāhaṃ gahapati [1]- samādānaṃ na samāditabbanti vadāmi nāhaṃ gahapati sabbaṃ padhānaṃ padahitabbanti vadāmi na panāhaṃ gahapati sabbaṃ padhānaṃ na padahitabbanti vadāmi nāhaṃ gahapati sabbaṃ paṭinissaggaṃ paṭinissajjitabboti 2- vadāmi na panāhaṃ gahapati [1]- paṭinissaggaṃ na paṭinissajjitabboti vadāmi nāhaṃ gahapati sabbaṃ vimuttiṃ vimuccitabbāti 3- vadāmi na panāhaṃ gahapati sabbaṃ vimuttiṃ na vimuccitabbāti 3- vadāmi yañhi gahapati tapaṃ tapato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti kusalā dhammā parihāyanti evarūpaṃ tapaṃ na tapitabbanti vadāmi yañca khvāssa gahapati tapaṃ tapato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaḍḍhanti evarūpaṃ tapaṃ tapitabbanti vadāmi {94.5} yañhi gahapati samādānaṃ samādayato 4- akusalā dhammā abhivaḍḍhanti kusalā dhammā parihāyanti evarūpaṃ samādānaṃ na samāditabbanti vadāmi yañca khvāssa gahapati samādānaṃ samādayato 4- akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaḍḍhanti evarūpaṃ samādānaṃ samāditabbanti vadāmi yañhi gahapati padhānaṃ padahato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti kusalā dhammā parihāyanti evarūpaṃ padhānaṃ na padahitabbanti vadāmi yañca khvāssa gahapati padhānaṃ padahato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā @Footnote: 1 sabbanti padaṃ bhaṭṭhaṃ maññe. 2 Ma. Yu. sabbo paṭinissaggo @paṭinissajjitabboti. ito paraṃ eseva nayo. @3 sabbā vimutti vimuccitabbātipi pāṭho. 4 samādiyatotipi pāṭho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page206.

Abhivaḍḍhanti evarūpaṃ padhānaṃ padahitabbanti vadāmi yañhi gahapati paṭinissaggaṃ paṭinissajjato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti kusalā dhammā parihāyanti evarūpo paṭinissaggo na paṭinissajjitabboti vadāmi yañca khvāssa gahapati paṭinissaggaṃ paṭinissajjato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaḍḍhanti evarūpo paṭinissaggo paṭinissajjitabboti vadāmi {94.6} yañhi gahapati vimuttiṃ vimuccato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti kusalā dhammā parihāyanti evarūpā vimutti na vimuccitabbāti vadāmi yañca khvāssa gahapati vimuttiṃ vimuccato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaḍḍhanti evarūpā vimutti vimuccitabbāti vadāmīti . Athakho vajjiyamāhito gahapati bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṃsito uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi . athakho bhagavā acirapakkante vajjiyamāhite gahapatimhi bhikkhū āmantesi yopi kho 1- bhikkhu dīgharattaṃ apparajakkho imasmiṃ dhammavinaye sopi evamevaṃ aññatitthiye paribbājake sahadhammena suniggahitaṃ niggaheyya yathātaṃ vajjiyamāhitena gahapatinā niggahitāti. [95] Athakho uttiyo paribbājako yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho uttiyo paribbājako bhagavantaṃ etadavoca kiṃ nu kho bho gotama sassato loko @Footnote: 1 Po. Yu. so. Ma. so bhikkhave bhikkhu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page207.

Idameva saccaṃ moghamaññanti . [1]- abyākataṃ kho etaṃ uttiya mayā sassato loko idameva saccaṃ moghamaññanti. {95.1} Kiṃ pana bho gotama asassato loko idameva saccaṃ moghamaññanti . etampi kho uttiya abyākataṃ mayā asassato loko idameva saccaṃ moghamaññanti. {95.2} Kiṃ nu kho bho gotama antavā loko ... Anantavā loko ... taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ ... aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīraṃ ... Hoti tathāgato parammaraṇā ... na hoti tathāgato parammaraṇā ... Hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇā ... neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇā idameva saccaṃ moghamaññanti . etampi kho uttiya abyākataṃ mayā neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇā idameva saccaṃ moghamaññanti. {95.3} Kiṃ nu kho bho gotama sassato loko idameva saccaṃ moghamaññanti iti puṭṭho samāno abyākataṃ kho etaṃ uttiya mayā sassato loko idameva saccaṃ moghamaññanti vadesi kiṃ pana bho gotama asassato loko idameva saccaṃ moghamaññanti iti puṭṭho samāno etampi kho uttiya abyākataṃ mayā asassato loko idameva saccaṃ moghamaññanti vadesi kiṃ nu kho bho gotama antavā loko ... Anantavā loko ... Taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ ... Aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīraṃ ... Hoti tathāgato parammaraṇā ... Na hoti tathāgato parammaraṇā ... Hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇā ... Neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇā @Footnote: 1 Po. yanti dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page208.

Idameva saccaṃ moghamaññanti iti puṭṭho samāno etampi kho uttiya abyākataṃ mayā neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇā idameva saccaṃ moghamaññanti vadesi atha kiñcarahi bhotā gotamena byākatanti. {95.4} Abhiññā kho ahaṃ uttiya sāvakānaṃ dhammaṃ desemi sattānaṃ visuddhiyā sokaparidevānaṃ samatikkamāya dukkhadomanassānaṃ atthaṅgamāya ñāyassa adhigamāya nibbānassa sacchikiriyāyāti . yaṃ panetaṃ bhavaṃ gotamo abhiññā sāvakānaṃ dhammaṃ desesi sattānaṃ visuddhiyā sokaparidevānaṃ samatikkamāya dukkhadomanassānaṃ atthaṅgamāya ñāyassa adhigamāya nibbānassa sacchikiriyāya sabbo vā 1- tena loko niyyāssati 2- upaḍḍho vā tibhāgo vā 3- evaṃ vutte bhagavā tuṇhī ahosi. {95.5} Athakho āyasmato ānandassa etadahosi māheva 4- kho uttiyo paribbājako pāpakaṃ diṭṭhigataṃ paṭilabhi 5- sabbaṃ sāmukkaṃsikaṃ vata me samaṇo gotamo pañhaṃ puṭṭho saṃsādeti no visajjeti nūna na 6- visahatīti tadassa uttiyassa paribbājakassa dīgharattaṃ ahitāya dukkhāyāti athakho āyasmā ānando uttiyaṃ paribbājakaṃ etadavoca tenahāvuso uttiya upamante karissāmi upamāyamidhekacce viññū purisā bhāsitassa atthaṃ ājānanti seyyathāpi āvuso uttiya rañño paccantimaṃ nagaraṃ taṃ daḷhaddālaṃ 7- daḷhapākāratoraṇaṃ ekadvāraṃ tatrassa dovāriko paṇḍito byatto medhāvī aññātānaṃ nivāretā 8- ñātānaṃ pavesetā so tassa nagarassa samantā anupariyāyapathaṃ [9]- anukkamamāno na passeyya pākārasandhiṃ vā @Footnote: 1 Yu. ca. 2 Po. Yu. niyyissati. Ma. nīyati. ito paraṃ evaṃ ñātabbaṃ. @3 Po. upaḍḍho vāti bho gotama vadehīti. Ma. Yu. tibhāgo. 4 Ma. Yu. māhevaṃ. @5 Po. Yu. paṭilabhati. 6 Ma. Yu. na nūna. 7 Ma. nagaraṃ daḷhuddhāpaṃ. Yu. nagaraṃ @daḷhuddāpaṃ. 8 Po. nivāretvā ñātānaṃ pavesetvā. 9 Ma. anukkamati @anupariyāyapathaṃ iti dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page209.

Pākāravivaraṃ vā antamaso viḷāranissakanamattampi 1- no ca khvāssa evaṃ ñāṇaṃ hoti ettakā pāṇā imaṃ nagaraṃ pavisanti vā nikkhamanti vāti. {95.6} Atha khvāssa evamettha hoti ye kho keci oḷārikā pāṇā imaṃ nagaraṃ pavisanti vā nikkhamanti vā sabbe te iminā dvārena pavisanti vā nikkhamanti vāti evameva kho āvuso uttiya na tathāgatassa evaṃ ussukkataṃ 2- hoti sabbo vā tena loko niyyāssati upaḍḍho vā tibhāgo vāti. {95.7} Athakho evamettha tathāgatassa hoti ye kho keci lokamhā niyyiṃsu vā niyyanti vā niyyāssanti vā sabbe te pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe catūsu satipaṭṭhānesu supatiṭṭhitacittā satta bojjhaṅge yathābhūtaṃ bhāvetvā evamete lokamhā niyyiṃsu vā niyyanti vā niyyāssanti vāti. Yadeva kho tvaṃ āvuso 3- uttiya bhagavantaṃ imaṃ 4- pañhaṃ apucchi tadevetaṃ pañhaṃ bhagavantaṃ aññena pariyāyena apucchi 5- tasmā te taṃ bhagavā na byākāsīti. [96] Ekaṃ samayaṃ āyasmā ānando [6]- rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya yena tapodā tenupasaṅkami gattāni parisiñcituṃ tapodāya 7- gattāni parisiñcitvā paccuttaritvā ekacīvaro aṭṭhāsi gattāni @Footnote: 1 Ma. biḷāranikkhamanamattampi. 2 Po. Ma. ussukkaṃ. 3 Po. yadeva khvettha @āvuso imaṃ pañhaṃ apuccha. 4 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi. 5 Po. apuccha. @6 Ma. Yu. rājagahe viharati tapodārāme athakho āyasmā ānandoti atthi. 7 Po. Ma. @tapode.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page210.

Pubbāpayamāno . kokanudopi kho paribbājako rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya yena tapodā tenupasaṅkami gattāni parisiñcituṃ addasā kho kokanudo paribbājako āyasmantaṃ ānandaṃ dūratova āgacchantaṃ disvāna āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca kvettha 1- āvusoti. Ahamāvuso bhikkhūti . katame āvuso bhikkhūti 2-. Samaṇā āvuso sakyaputtiyāti 3-. Puccheyyāma mayaṃ āyasmantaṃ kiñcideva desaṃ sace āyasmā okāsaṃ karoti pañhassa veyyākaraṇāyāti pucchāvuso sutvā vedissāmāti kiṃ nu kho bho sassato loko idameva saccaṃ moghamaññanti evaṃdiṭṭhiko 4- bhavanti . Na kho ahaṃ āvuso evaṃdiṭṭhiko sassato loko idameva saccaṃ moghamaññanti. {96.1} Kiṃ nu kho 5- bho asassato loko idameva saccaṃ moghamaññanti evaṃdiṭṭhiko bhavanti . na kho ahaṃ āvuso evaṃdiṭṭhiko asassato loko idameva saccaṃ moghamaññanti . Kiṃ nu kho bho antavā loko ... Anantavā loko ... taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ ... Aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīraṃ ... Hoti tathāgato parammaraṇā ... na hoti tathāgato parammaraṇā ... Hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇā ... neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇā idameva saccaṃ moghamaññanti evaṃdiṭṭhiko bhavanti . na kho ahaṃ āvuso evaṃdiṭṭhiko neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇā idameva saccaṃ moghamaññanti . tenahi bhavaṃ na jānāti na passatīti . Na kho ahaṃ āvuso na jānāmi na passāmi jānāmihaṃ āvuso @Footnote: 1 Yu. kavattha. 2 Po. Ma. Yu. katamesaṃ āvuso bhikkhūnanti. 3 Po. Ma. Yu. @samaṇānaṃ āvuso sakyaputtiyānanti. 4 Po. Ma. Yu. evaṃdiṭṭhi. sabbattha @īdisameva. 5 Ma. Yu. kiṃ pana bho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page211.

Passāmīti. {96.2} Kiṃ nu kho bho sassato loko idameva saccaṃ moghamaññanti evaṃdiṭṭhiko bhavanti iti puṭṭho samāno na kho ahaṃ āvuso evaṃdiṭṭhiko sassato loko idameva saccaṃ moghamaññanti vadesi kiṃ nu kho 1- bho asassato loko idameva saccaṃ moghamaññanti evaṃdiṭṭhiko bhavanti puṭṭho samāno na kho ahaṃ āvuso evaṃdiṭṭhiko asassato loko idameva saccaṃ moghamaññanti vadesi kiṃ nu kho bho antavā loko ... Anantavā loko ... taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ ... Aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīraṃ ... Hoti tathāgato parammaraṇā ... na hoti tathāgato parammaraṇā ... Hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇā ... neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇā idameva saccaṃ moghamaññanti evaṃdiṭṭhiko bhavanti iti puṭṭho samāno na kho ahaṃ āvuso evaṃdiṭṭhiko neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇā idameva saccaṃ moghamaññanti vadesi tenahi bhavaṃ na jānāti na passatīti iti puṭṭho samāno na kho ahaṃ āvuso na jānāmi na passāmi jānāmahaṃ āvuso passāmīti vadesi. {96.3} Yathākathaṃ panāvuso imassa bhāsitassa attho daṭṭhabboti sassato loko idameva saccaṃ moghamaññanti kho āvuso diṭṭhigatametaṃ asassato loko idameva saccaṃ moghamaññanti kho āvuso diṭṭhigatametaṃ antavā loko ... anantavā loko ... taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ ... aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīraṃ ... Hoti tathāgato parammaraṇā ... Na @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. kiṃ pana.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page212.

Hoti tathāgato parammaraṇā ... hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇā ... neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇā idameva saccaṃ moghamaññanti kho āvuso diṭṭhigatametaṃ yāvatā āvuso diṭṭhigatā yāvatā diṭṭhiṭṭhānā adhiṭṭhānaṃ pariyuṭṭhānaṃ [1]- samugghāto tamahaṃ jānāmi tamahaṃ passāmi tamahaṃ jānanto jānāmīti tamahaṃ passanto passāmīti kyāhaṃ vakkhāmi na jānāmi na passāmīti jānāmahaṃ āvuso passāmīti. {96.4} Ko nāma āyasmā kathañca panāyasmantaṃ sabrahmacārī sañjānantīti . ānandoti kho me āvuso nāmaṃ ānandoti ca pana maṃ sabrahmacārī sañjānantīti . mahācariyena kira bho saddhiṃ mantayamānā na jānimhā 2- āyasmā ānandoti . sace hi mayaṃ sañjāneyyāma ayamāyasmā ānandoti ettakampi no nappaṭibhāseyya 3- khamatu ca me āyasmā ānandoti. [97] Dasahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo 4- pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa katamehi dasahi idha bhikkhave bhikkhu sīlavā hoti pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā @Footnote: 1 Po. samuṭṭhānaṃ. Ma. diṭṭhiṭṭhānaṃ diṭṭhiadhiṭṭhānaṃ diṭṭhipariyuṭṭhānaṃ @diṭṭhisamuṭṭhānaṃ diṭṭhisamugghāto. Yu. diṭṭhīṭhāna ... adhiṭṭhāna ... @pariyuṭṭhāna ... samuṭṭhāna ... samugghāto . 2 Ma. Yu. jānimhā. @3 nappaṭibhāseyyunti bhavitabbaṃ. 4 Ma. Yu. hotitī atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page213.

Suppaṭividdhā kalyāṇamitto hoti kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko sammādiṭṭhiko hoti sammādassanena samannāgato anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhoti ekopi hutvā bahudhā hoti bahudhāpi hutvā eko hoti āvibhāvaṃ tirobhāvaṃ tirokuḍḍaṃ tiropākāraṃ tiropabbataṃ asajjamāno gacchati seyyathāpi ākāse paṭhaviyāpi ummujjanimmujjaṃ karoti seyyathāpi udake udakepi abhijjamāne gacchati {97.1} seyyathāpi paṭhaviyaṃ ākāsepi pallaṅkena kamati seyyathāpi pakkhī sakuṇo imepi candimasuriye evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve pāṇinā parāmasati parimajjati yāva brahmalokāpi kāyena ca 1- vasaṃ vatteti dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya ubho sadde suṇāti dibbe ca mānuse ca ye dūre santike ca parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca pajānāti sarāgaṃ vā cittaṃ sarāgaṃ cittanti pajānāti vītarāgaṃ vā cittaṃ vītarāgaṃ cittanti pajānāti sadosaṃ vā cittaṃ ... Vītadosaṃ vā cittaṃ ... Samohaṃ vā cittaṃ ... Vītamohaṃ vā cittaṃ ... Saṅkhittaṃ vā cittaṃ ... vikkhittaṃ vā cittaṃ ... Mahaggataṃ vā cittaṃ ... Amahaggataṃ vā cittaṃ 2- ... Sauttaraṃ vā cittaṃ ... Anuttaraṃ vā cittaṃ ... Samāhitaṃ vā cittaṃ ... Asamāhitaṃ vā 3- cittaṃ ... Vimuttaṃ vā cittaṃ ... Avimuttaṃ vā cittaṃ avimuttaṃ cittanti 4- pajānāti {97.2} anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati seyyathīdaṃ ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo @Footnote: 1 Ma. Yu. casaddo natthi. 2 Po. Yu. amahaggataṃ ... mahaggataṃ .... 3 Po. Yu. @asamāhitaṃ ... samāhitaṃ .... 4 Po. Yu. avimuttaṃ ... vimuttaṃ ....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page214.

Vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattāḷīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto so tato cuto amutra udapādiṃ tatrapāsiṃ 1- evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto so tato cuto idhuppannoti 2- iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati {97.3} dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti ime vata [3]- bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannāti iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ @Footnote: 1 Po. Yu. tatrāpāsi. 2 Ma. idhūpapannoti. Po. Yu. idhupapannoti. @3 Ma. etthantare khosaddo dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page215.

Paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti. [98] Dasahi bhikkhave dhammehi samannāgato thero bhikkhu yassaṃ yassaṃ disāyaṃ viharati phāsuyeva viharati katamehi dasahi thero hoti rattaññū cirapabbajito sīlavā hoti samādāya sikkhati sikkhāpadesu bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā ubhayāni kho panassa pātimokkhāni vitthārena svāgatāni honti suvibhattāni suppavattāni 1- vinicchitāni suttaso anubyañjanaso adhikaraṇasamuppādavūpasamakusalo hoti dhammakāmo hoti piyasamudāhāro abhidhamme abhivinaye uḷārapāmujjo 2- santuṭṭho hoti itarītaracīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārena pāsādiko hoti abhikkantapaṭikkante 3- susaṃvuto antaragharepi 4- nisajjāya catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ 5- diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī āsavānañca khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. supavattīni. 2 Po. Ma. uḷārapāmojjo. 3 Po. atikkantapaṭikkanto. @4 pisaddo natthi. 5 Po. Yu. abhicetasikānaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page216.

Samannāgato thero bhikkhu yassaṃ yassaṃ disāyaṃ viharati phāsuyeva viharatīti. [99] Athakho āyasmā upāli yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā upāli bhagavantaṃ etadavoca icchāmahaṃ bhante araññavanapatthāni 1- pantāni senāsanāni paṭisevitunti . durabhisambhavāni hi 2- kho upāli araññavanapatthāni pantāni senāsanāni dukkaraṃ pavivekaṃ durabhiramaṃ ekatte haranti maññe mano vanāni samādhiṃ alabhamānassa bhikkhuno yo kho upāli evaṃ vadeyya ahaṃ samādhiṃ alabhamāno araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevissāmīti tassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ saṃsīdissati vā uppilavissati 3- vā {99.1} seyyathāpi upāli mahāudakarahado atha āgaccheyya hatthināgo sattaratano vā aḍḍhaṭṭharatano 4- vā tassa evamassa yannūnāhaṃ imaṃ udakarahadaṃ ogāhetvā kaṇṇasandhovikaṃpi khiḍḍaṃ kīḷeyyaṃ piṭṭhisandhovikaṃpi khiḍḍaṃ kīḷeyyaṃ kaṇṇasandhovikaṃpi khiḍḍaṃ kīḷitvā piṭṭhisandhovikaṃpi khiḍḍaṃ kīḷitvā nhātvā 5- ca pīvitvā ca paccuttaritvā yena kāmaṃ pakkameyyanti so taṃ udakarahadaṃ ogāhetvā kaṇṇasandhovikaṃpi khiḍḍaṃ kīḷeyya piṭṭhisandhovikaṃpi khiḍḍaṃ kīḷeyya kaṇṇasandhovikaṃpi khiḍḍaṃ kīḷitvā piṭṭhisandhovikaṃpi khiḍḍaṃ kīḷitvā nhātvā ca pivitvā ca paccuttaritvā yena kāmaṃ pakkameyya taṃ kissa hetu mahā upāli 6- attabhāvo gambhīre gādhaṃ vindati {99.2} atha āgaccheyya saso vā biḷāro vā tassa evamassa @Footnote: 1 Po. Yu. araññe vanapatkāni. sabbattha īdisameva. 2 Yu. hisaddo natthi. @3 Ma. sabbattha vāresu uplavissati. 4 Po. aḍḍhaṭṭhttararatano. Yu. aḍḍharatano. @5 Ma. sabbattha vāresu nhatvā. 6 Sī. Yu. mahā hupāla.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page217.

Ko cāhaṃ ko ca hatthināgo yannūnāhaṃ imaṃ udakarahadaṃ ogāhetvā kaṇṇasandhovikaṃpi khiḍḍaṃ kīḷeyyaṃ piṭṭhisandhovikaṃpi khiḍḍaṃ kīḷeyyaṃ kaṇṇasandhovikaṃpi khiḍḍaṃ kīḷitvā piṭṭhisandhovikaṃpi khiḍḍaṃ kīḷitvā nhātvā ca pīvitvā ca paccuttaritvā yena kāmaṃ pakkameyyanti so taṃ udakarahadaṃ sahasā appaṭisaṅkhāya 1- tassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ saṃsīdissati vā uppilavissati vā taṃ kissa hetu paritto upāli 2- attabhāvo gambhīre gādhaṃ na vindati evameva kho upāli yo evaṃ vadeyya ahaṃ samādhiṃ alabhamāno araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevissāmīti tassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ saṃsīdissati vā uppilavissati 3- vā seyyathāpi upāli daharo kumāro mando uttānaseyyako sakena muttakarīsena kīḷati taṃ kiṃ maññasi upāli nanvāyaṃ kevalā paripūrā bālakhiḍḍāti 4- . Evaṃ bhante. {99.3} Sa kho so upāli kumāro aparena samayena vuddhimanvāya indriyānaṃ paripākamanvāya yāni tāni 5- kumārakānaṃ kīḷāpanakāni bhavanti seyyathīdaṃ vaṅkakaṃ 6- ghaṭikaṃ mokkhacikaṃ piṅgulikaṃ 7- pattāḷhakaṃ rathakaṃ dhanukaṃ tehi kīḷati taṃ kiṃ maññasi upāli nanvāyaṃ khiḍḍā purimāya khiḍḍāya abhikkantatarā ca paṇītatarā cāti. Evaṃ bhante. {99.4} Sa kho so upāli kumāro aparena samayena vuddhimanvāya indriyānaṃ paripākamanvāya pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāreti cakkhuviññeyyehi rūpehi iṭṭhehi kantehi manāpehi piyarūpehi @Footnote: 1 Po. Ma. appaṭisaṅkhā. etthantare ca pakkhandeyyāti dissati. 2 Yu. hupāli. @3 Ma. upalvissati vāti. 4 Po. bālakiḷāti. 5 Ma. yāni kānici. @6 Po. Yu. vaṅkaṃ. 7 Po. vatulakaṃ. Ma. Yu. ciṅgulakaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page218.

Kāmūpasañhitehi rajanīyehi sotaviññeyyehi saddehi ... Ghānaviññeyyehi gandhehi ... jivhāviññeyyehi rasehi ... Kāyaviññeyyehi phoṭṭhabbehi iṭṭhehi kantehi manāpehi piyarūpehi kāmūpasañhitehi rajanīyehi taṃ kiṃ maññasi upāli nanvāyaṃ khiḍḍā purimāhi khiḍḍāhi abhikkantatarā ca paṇītatarā cāti. Evaṃ bhante. {99.5} Idha kho pana [1]- upāli tathāgato loke uppajjati arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā so imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti so dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti taṃ dhammaṃ suṇāti gahapati vā gahapatiputto vā aññatarasmiṃ vā kule pacchā jāto so taṃ dhammaṃ sutvā tathāgate saddhaṃ paṭilabhati so tena saddhāpaṭilābhena samannāgato iti paṭisañcikkhati sambādho gharāvāso rajāpatho abbhokāso pabbajā nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ yannūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyyanti {99.6} so aparena samayena appaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya mahantaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya appaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya mahantaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni @Footnote: 1 Ma. Yu. etthantare voti atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page219.

Vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati so evaṃ pabbajito samāno bhikkhūnaṃ sikkhāsājīvasamāpanno pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī viharati adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato hoti dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī athenena sucibhūtena attanā viharati abrahmacariyaṃ pahāya brahmacārī hoti ārācārī virato methunā gāmadhammā {99.7} musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato hoti saccavādī saccasandho theto paccayiko avisaṃvādako lokassa pisuṇaṃ vācaṃ pahāya pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti na ito sutvā amutra 1- akkhātā imesaṃ bhedāya amutra vā sutvā na imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya iti bhinnānaṃ vā sandhātā sahitānaṃ vā anuppadātā samaggārāmo samaggarato samagganandī samaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti pharusaṃ vācaṃ pahāya pharusāya vācāya paṭivirato hoti yā sā vācā kaṇṇasukhā pemaniyā 2- hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā hoti samphappalāpaṃ pahāya samphappalāpā paṭivirato hoti kālavādī bhūtavādī atthavādī dhammavādī vinayavādī nidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā hoti kālena sāpadesaṃ pariyantavatiṃ atthasañhitaṃ {99.8} so bījagāmabhūtagāmasamārambhā paṭivirato hoti ekabhattiko hoti rattūparato virato vikālabhojanā naccagītavāditavisūkadassanā paṭivirato hoti mālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā paṭivirato hoti uccāsayanamahāsayanā paṭivirato @Footnote: 1 Ma. ito sutvā na amutra. 2 Ma. pemanīyā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page220.

Hoti jātarūparajatapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti āmakadhaññapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti āmakamaṃsapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti itthīkumāripaṭiggahaṇā paṭivirato hoti dāsidāsapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti ajeḷakapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti kukkuṭasūkarapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti hatthigavāssavaḷavapaṭiggahaṇā 1- paṭivirato hoti khettavatthupaṭiggahaṇā paṭivirato hoti dūteyyapahīnagamanānuyogā paṭivirato hoti kayavikkayā paṭivirato hoti tulākūṭakaṃsakūṭamānakūṭā paṭivirato hoti ukkoṭanavañca- nikatisāviyogā 2- paṭivirato hoti chedanavadhabandhaviparāmosaālopasāhasā 3- paṭivirato hoti {99.9} so santuṭṭho hoti kāyaparihārikena cīvarena kucchiparihārikena piṇḍapātena yena yeneva pakkamati samādāyeva pakkamati seyyathāpi nāma pakkhī sakuṇo yena yeneva ḍeti 4- sapattabhārova ḍeti evameva bhikkhu santuṭṭho hoti kāyaparihārikena cīvarena kucchiparihārikena piṇḍapātena yena yeneva pakkamati samādāyeva pakkamati so iminā ariyena sīlakkhandhena samannāgato ajjhattaṃ anavajjasukhaṃ paṭisaṃvedeti. So cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati rakkhati cakkhundriyaṃ cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati sotena saddaṃ sutvā ... Ghānena gandhaṃ ghāyitvā ... Jivhāya rasaṃ sāyitvā ... Kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā ... manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī @Footnote: 1 Ma. Yu. ... gavāssa .... 2 Ma. Yu. sāciyogā. 3 Ma. Yu. chedanavadhabandhanaviparāmosa @ālopasahasākārā. 4 Po. saṇḍeti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page221.

Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati rakkhati manindriyaṃ manindriye saṃvaraṃ āpajjati so iminā ariyena indriyasaṃvarena samannāgato ajjhattaṃ abyāsekasukhaṃ 1- paṭisaṃvedeti. So abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti ālokite vilokite sampajānakārī hoti sammiñjite pasārite sampajānakārī hoti saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti so iminā ca ariyena sīlakkhandhena samannāgato iminā ca ariyena indriyasaṃvarena samannāgato iminā ca ariyena satisampajaññena samannāgato vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ so araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā {99.10} so abhijjhaṃ loke pahāya vigatābhijjhena cetasā viharati abhijjhāya cittaṃ parisodheti byāpādapadosaṃ pahāya abyāpannacitto viharati sabbapāṇabhūtahitānukampī byāpādapadosā cittaṃ parisodheti thīnamiddhaṃ pahāya vigatathīnamiddho viharati ālokasaññī sato sampajāno thīnamiddhā cittaṃ parisodheti uddhaccakukkuccaṃ pahāya anuddhato viharati ajjhattaṃ @Footnote: 1 Po. abyāpajjhaṃ sukhaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page222.

Vūpasantacitto uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodheti vicikicchaṃ pahāya tiṇṇavicikiccho viharati akathaṃkathī kusalesu dhammesu vicikicchāya cittaṃ parisodheti. So ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso 1- upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati taṃ kiṃ maññasi upāli nanvāyaṃ vihāro purimehi vihārehi abhikkantataro ca paṇītataro cāti. Evaṃ bhante. {99.11} Imampi kho upāli mama sāvakā attani dhammaṃ sampassamānā 2- araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti no ca kho tāva anuppattasadatthā viharanti puna ca paraṃ upāli bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā ... dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati taṃ kiṃ maññasi upāli nanvāyaṃ vihāro purimehi vihārehi abhikkantataro ca paṇītataro cāti. Evaṃ bhante. {99.12} Imampi kho upāli mama sāvakā attani dhammaṃ sampassamānā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti no ca kho tāva anuppattasadatthā viharanti puna caparaṃ upāli bhikkhu pītiyā ca virāgā ... Tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati taṃ kiṃ maññasi upāli nanvāyaṃ vihāro purimehi vihārehi abhikkantataro ca paṇītataro cāti. Evaṃ bhante. {99.13} Imampi kho upāli mama sāvakā attani dhammaṃ sampassamānā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti no ca kho tāva anuppattasadatthā @Footnote: 1 Po. cetasā. 2 Po. sabbattha vāresu samphassamānā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page223.

Viharanti puna caparaṃ upāli bhikkhu sukhassa ca pahānā ... catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati taṃ kiṃ maññasi upāli nanvāyaṃ vihāro purimehi vihārehi abhikkantataro ca paṇītataro cāti. Evaṃ bhante. {99.14} Imampi kho mama sāvakā attani dhammaṃ sampassamānā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti no ca kho tāva anuppattasadatthā viharanti puna caparaṃ upāli bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati taṃ kiṃ maññasi upāli nanvāyaṃ vihāro purimehi vihārehi abhikkantataro ca paṇītataro cāti. Evaṃ bhante. {99.15} Imampi kho upāli mama sāvakā attani dhammaṃ sampassamānā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti no ca kho tāva anuppattasadatthā viharanti puna caparaṃ upāli bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati ... sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati ... sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma santametaṃ paṇītametanti nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati taṃ kiṃ maññasi upāli nanvāyaṃ vihāro purimehi vihārehi abhikkantataro ca paṇītataro cāti. Evaṃ bhante. {99.16} Imampi kho upāli mama sāvakā attani dhammaṃ sampassamānā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni

--------------------------------------------------------------------------------------------- page224.

Paṭisevanti no ca kho tāva anuppattasadatthā viharanti puna caparaṃ upāli bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti taṃ kiṃ maññasi upāli nanvāyaṃ vihāro purimehi vihārehi abhikkantataro ca paṇītataro cāti. Evaṃ bhante. {99.17} Imampi kho upāli mama sāvakā attani dhammaṃ sampassamānā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti no ca kho tāva anuppattasadatthā viharanti iṅgha tvaṃ upāli saṅghe viharāhi saṅghe te viharato phāsu bhavissatīti. [100] Dasayime bhikkhave dhamme appahāya abhabbo arahattaṃ sacchikātuṃ katame dasa rāgaṃ dosaṃ mohaṃ kodhaṃ upanāhaṃ makkhaṃ paḷāsaṃ issaṃ macchariyaṃ mānaṃ ime kho bhikkhave dasa dhamme appahāya abhabbo arahattaṃ sacchikātunti 1- . dasayime bhikkhave dhamme pahāya bhabbo arahattaṃ sacchikātuṃ katame dasa rāgaṃ dosaṃ mohaṃ kodhaṃ upanāhaṃ makkhaṃ paḷāsaṃ issaṃ macchariyaṃ mānaṃ ime kho bhikkhave dasa dhamme pahāya bhabbo arahattaṃ sacchikātunti. Upāsakavaggo 2- pañcamo. Tassuddānaṃ kāmabhogī 3- veraṃ 4- diṭṭhi vajjiyauttiyā ubho kokanudo āhuṇiyo thero upāli ābhabo 5-. Dutiyapaṇṇāsako dutiyo. @Footnote: 1 Ma. Yu. itisaddo natthi . 2 Po. upālivaggo. 3 Po. Ma. kosavedadiṭṭhiva @vappaupattiṃ gato. parakokanudo āhuṇiyo thero upāli āmenacāti. 4 Ma. bhayaṃ. @vajjiyamāhitutti. 5 Ma. Yu. abhabbo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page225.

Tatiyapaṇṇāsako samaṇasaññāvaggo paṭhamo [101] Tisso [1]- bhikkhave samaṇasaññā bhāvitā bahulīkatā satta dhamme paripūrenti katamā tisso vevaṇṇiyamhi ajjhūpagato parapaṭibaddhā me jīvikā añño me ākappo karaṇīyoti imā kho bhikkhave tisso samaṇasaññā bhāvitā bahulīkatā satta dhamme paripūrenti katame satta niccaṃ satatakārī hoti satatavuttī 2- sīlesu anabhijjhālu hoti abyāpajjho hoti anatimānī hoti sikkhākāmo hoti iccatthantissa 3- hoti jīvitaparikkhāresu āraddhaviriyo [4]- viharati imā kho bhikkhave tisso samaṇasaññā bhāvitā bahulīkatā ime satta dhamme paripūrentīti. [102] Sattime bhikkhave bojjhaṅgā bhāvitā bahulīkatā tisso vijjā paripūrenti katame satta satisambojjhaṅgo dhammavicayasambojjhaṅgo viriyasambojjhaṅgo pītisambojjhaṅgo passaddhisambojjhaṅgo samādhisambojjhaṅgo upekkhāsambojjhaṅgo ime kho bhikkhave satta bojjhaṅgā bhāvitā bahulīkatā tisso vijjā paripūrenti katamā tisso idha bhikkhave bhikkhu anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati seyyathīdaṃ @Footnote: 1 Ma. imā. 2 Ma. santatakārī hoti santavutti. niccanti natthi. @3 Po. icchatthantissa. Ma. idamatthaṃtissa. Yu. idamatāntissa. 4 Ma. Yu. ca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page226.

Ekampi jātiṃ dvepi jātiyo .pe. iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena .pe. yathākammūpage satte pajānāti āsavānaṃ khayā .pe. Sacchikatvā upasampajja viharati ime kho bhikkhave satta bojjhaṅgā bhāvitā bahulīkatā imā tisso vijjā paripūrentīti. [103] Micchattaṃ bhikkhave āgamma virādhanā hoti no ārādhanā kathañca bhikkhave micchattaṃ āgamma virādhanā hoti no ārādhanā micchādiṭṭhikassa bhikkhave micchāsaṅkappo pahoti micchāsaṅkappassa micchāvācā pahoti micchāvācassa micchākammanto pahoti micchākammantassa micchāājīvo pahoti micchāājīvassa micchāvāyāmo pahoti micchāvāyāmassa micchāsati pahoti micchāsatissa micchāsamādhi pahoti micchāsamādhissa micchāñāṇaṃ pahoti micchāñāṇissa 1- micchāvimutti pahoti evaṃ kho bhikkhave micchattaṃ āgamma virādhanā hoti no ārādhanā. [104] Sammattaṃ bhikkhave āgamma ārādhanā hoti no virādhanā kathañca bhikkhave sammattaṃ āgamma ārādhanā hoti no virādhanā sammādiṭṭhikassa bhikkhave sammāsaṅkappo pahoti sammāsaṅkappassa sammāvācā pahoti sammāvācassa sammākammanto pahoti sammākammantassa sammāājīvo pahoti sammāājīvassa sammāvāyāmo pahoti sammāvāyāmassa sammāsati pahoti sammāsatissa sammāsamādhi pahoti @Footnote: 1 Po. Yu. micchāñāṇassa. sabbattha īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page227.

Sammāsamādhissa sammāñāṇaṃ pahoti sammāñāṇissa 1- sammāvimutti pahoti evaṃ kho bhikkhave sammattaṃ āgamma ārādhanā hoti no virādhanāti. {104.1} Micchādiṭṭhikassa bhikkhave purisapuggalassa micchāsaṅkappassa micchāvācassa micchākammantassa micchāājīvassa micchāvāyāmassa micchāsatissa micchāsamādhissa micchāñāṇissa micchāvimuttissa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhisamattaṃ samādinnaṃ yañca vacīkammaṃ ... yañca manokammaṃ yathādiṭṭhisamattaṃ samādinnaṃ yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti taṃ kissa hetu diṭṭhi hi 2- bhikkhave pāpikā seyyathāpi bhikkhave nimbabījaṃ vā kosātakibījaṃ vā tittakalābubījaṃ vā allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañceva paṭhavīrasaṃ upādiyati yañca āporasaṃ upādiyati sabbantaṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati taṃ kissa hetu bījamhi bhikkhave pāpakaṃ evameva kho bhikkhave micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa micchāsaṅkappassa micchāvācassa micchākammantassa micchāvāyāmassa micchāsatissa micchāsamādhissa micchāñāṇissa micchāvimuttissa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhisamattaṃ samādinnaṃ yañca vacīkammaṃ ... yañca manokammaṃ yathādiṭṭhisamattaṃ samādinnaṃ yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti taṃ kissa hetu diṭṭhi hi @Footnote: 1 Po. Yu. sammāñāṇassa. sabbattha īdisameva. 2 Ma. sabbavāresuhissa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page228.

Bhikkhave pāpikā. {104.2} Sammādiṭṭhikassa bhikkhave purisapuggalassa sammāsaṅkappassa sammāvācassa sammākammantassa sammāājīvassa sammāvāyāmassa sammāsatissa sammāsamādhissa sammāñāṇissa sammāvimuttissa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhisamattaṃ samādinnaṃ yañca vacīkammaṃ yathādiṭṭhisamattaṃ samādinnaṃ ... yañca manokammaṃ yathādiṭṭhisamattaṃ samādinnaṃ yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā iṭṭhāya kantāya manāpāya hitāya sukhāya saṃvattanti taṃ kissa hetu diṭṭhi hi bhikkhave bhaddikā seyyathāpi bhikkhave ucchubījaṃ vā sālibījaṃ vā muddikabījaṃ vā 1- allāya paṭhaviyā nikkhittaṃ yañca 2- paṭhavīrasaṃ upādiyati yañca āporasaṃ upādiyati sabbantaṃ sātattāya madhurattāya asecanakattāya saṃvattati taṃ kissa hetu bījamhi bhikkhave bhaddikaṃ 3- {104.3} evameva kho bhikkhave sammādiṭṭhikassa purisapuggalassa sammāsaṅkappassa sammāvācassa sammākammantassa sammāājīvassa sammāvāyāmassa sammāsatissa sammāsamādhissa sammāñāṇissa sammāvimuttissa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhisamattaṃ samādinnaṃ yañca vacīkammaṃ ... yañca manokammaṃ yathādiṭṭhisamattaṃ samādinnaṃ yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā sabbe te dhammā iṭṭhāya kantāya manāpāya hitāya sukhāya saṃvattanti taṃ kissa hetu diṭṭhi hi bhikkhave bhaddikāti. [105] Avijjā bhikkhave pubbaṅgamā akusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā @Footnote: 1 Ma. muddikābījā. 2 Ma. yañceva. 3 Ma. Yu. bhaddakaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page229.

Anvadeva ahirikaṃ anottappaṃ avijjāgatassa bhikkhave aviddasuno micchādiṭṭhi pahoti micchādiṭṭhikassa micchāsaṅkappo pahoti micchāsaṅkappassa micchāvācā pahoti micchāvācassa micchākammanto pahoti micchākammantassa micchāājīvo pahoti micchāājīvassa micchāvāyāmo pahoti micchāvāyāmassa micchāsati pahoti micchāsatissa micchāsamādhi pahoti micchāsamādhissa micchāñāṇaṃ pahoti micchāñāṇissa micchāvimutti pahoti. {105.1} Vijjā bhikkhave pubbaṅgamā kusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā anvadeva hirottappaṃ vijjāgatassa bhikkhave viddasuno sammādiṭṭhi pahoti sammādiṭṭhikassa sammāsaṅkappo pahoti sammāsaṅkappassa sammāvācā pahoti sammāvācassa sammākammanto pahoti sammākammantassa sammāājīvo pahoti sammāājīvassa sammāvāyāmo pahoti sammāvāyāmassa sammāsati pahoti sammāsatissa sammāsamādhi pahoti sammāsamādhissa sammāñāṇaṃ pahoti sammāñāṇissa sammāvimutti pahoti. [106] Dasayimāni bhikkhave nijjaravatthūni katamāni dasa sammādiṭṭhikassa bhikkhave micchādiṭṭhi nijjiṇṇā hoti ye ca micchādiṭṭhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa nijjiṇṇā honti sammādiṭṭhipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. {106.1} Sammāsaṅkappassa bhikkhave micchāsaṅkappo nijjiṇṇo hoti ye ca micchāsaṅkappapaccayā aneke pāpakā akusalā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page230.

Dhammā sambhavanti te cassa nijjiṇṇā honti sammāsaṅkappapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. {106.2} Sammāvācassa bhikkhave micchāvācā nijjiṇṇā hoti ye ca micchāvācāpaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa nijjiṇṇā honti sammāvācāpaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. {106.3} Sammākammantassa bhikkhave micchākammanto nijjiṇṇo hoti ye ca micchākammantapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa nijjiṇṇā honti sammākammantapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. {106.4} Sammāājīvassa bhikkhave micchāājīvo nijjiṇṇo hoti ye ca micchāājīvapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa nijjiṇṇā honti sammāājīvapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. {106.5} Sammāvāyāmassa bhikkhave micchāvāyāmo nijjiṇṇo hoti ye ca micchāvāyāmapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa nijjiṇṇā honti sammāvāyāmapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. {106.6} Sammāsatissa bhikkhave micchāsati nijjiṇṇā hoti ye ca micchāsatipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa nijjiṇṇā honti sammāsatipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. {106.7} Sammāsamādhissa bhikkhave micchāsamādhi nijjiṇṇo hoti ye ca micchāsamādhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page231.

Sambhavanti te cassa nijjiṇṇā honti sammāsamādhipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. {106.8} Sammāñāṇissa bhikkhave micchāñāṇaṃ nijjiṇṇaṃ hoti ye ca micchāñāṇapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa nijjiṇṇā honti sammāñāṇapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. {106.9} Sammāvimuttissa bhikkhave micchāvimutti nijjiṇṇā hoti ye ca micchāvimuttipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa nijjiṇṇā honti sammāvimuttipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. Imāni kho bhikkhave dasa nijjaravatthūnīti. [107] Atthi bhikkhave dakkhiṇesu janapadesu dhovanaṃ 1- nāma tattha hoti annampi pānampi khajjampi bhojjampi 2- seyyampi peyyampi naccampi gītampi vāditampi atthetaṃ bhikkhave dhovanaṃ netaṃ natthīti vadāmi tañca kho etaṃ bhikkhave dhovanaṃ hīnaṃ gammaṃ pothujjanikaṃ anariyaṃ anatthasañhitaṃ na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati {107.1} ahañca kho bhikkhave ariyaṃ dhovanaṃ desissāmi 3- yaṃ dhovanaṃ ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati yaṃ dhovanaṃ āgamma jātidhammā sattā jātiyā parimuccanti jarādhammā sattā jarāya parimuccanti maraṇadhammā sattā maraṇena parimuccanti @Footnote: 1 Po. sabbavāresu dhopanaṃ. 2 Po. bhojanampi. 3 Ma. desessāmi. ito @paraṃ evaṃ ñātabbaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page232.

Sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammā sattā sokaparidevadukkha- domanassupāyāsehi parimuccanti taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti. Evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. {107.2} Bhagavā etadavoca katamañca taṃ bhikkhave ariyaṃ dhovanaṃ 1- ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati yaṃ dhovanaṃ āgamma jātidhammā sattā jātiyā parimuccanti jarādhammā sattā jarāya parimuccanti maraṇadhammā sattā maraṇena parimuccanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammā sattā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsehi parimuccanti. {107.3} Sammādiṭṭhikassa bhikkhave micchādiṭṭhi niddhotā hoti ye ca micchādiṭṭhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa niddhotā hoti sammādiṭṭhipaccayā [2]- aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. {107.4} Sammāsaṅkappassa bhikkhave micchāsaṅkappo niddhoto hoti ... Sammāvācassa bhikkhave micchāvācā niddhotā hoti ... Sammākammantassa bhikkhave micchākammanto niddhoto hoti ... sammāājīvassa bhikkhave micchāājīvo niddhoto hoti ... Sammāvāyāmassa bhikkhave micchāvāyāmo niddhoto hoti ... sammāsatissa bhikkhave micchāsati niddhotā hoti ... sammāsamādhissa bhikkhave micchāsamādhi niddhoto hoti ... Sammāñāṇissa bhikkhave micchāñāṇaṃ niddhotaṃ hoti ... Sammāvimuttissa bhikkhave micchāvimutti niddhotā hoti ye ca micchāvimuttipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa niddhotā honti sammāvimuttipaccayā @Footnote: 1 Ma. Yu. yaṃ dhovanaṃ. 2 Ma. Yu. ca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page233.

Ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. {107.5} Idaṃ kho taṃ bhikkhave ariyaṃ dhovanaṃ [1]- ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati yaṃ dhovanaṃ āgamma jātidhammā sattā jātiyā parimuccanti jarādhammā sattā jarāya parimuccanti maraṇadhammā sattā maraṇena parimuccanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammā sattā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsehi parimuccantīti. [108] Tikicchakā bhikkhave virecanaṃ denti pittasamuṭṭhānānampi ābādhānaṃ paṭighātāya semhasamuṭṭhānānampi ābādhānaṃ paṭighātāya vātasamuṭṭhānānampi ābādhānaṃ paṭighātāya atthetaṃ bhikkhave virecanaṃ netaṃ natthīti vadāmi tañca kho etaṃ bhikkhave virecanaṃ sampajjatipi vipajjatipi {108.1} ahañca kho bhikkhave ariyaṃ virecanaṃ desissāmi yaṃ virecanaṃ [2]- sampajjatiyeva no vipajjati yaṃ virecanaṃ āgamma jātidhammā sattā jātiyā parimuccanti jarādhammā sattā jarāya parimuccanti maraṇadhammā sattā maraṇena parimuccanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammā sattā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsehi parimuccanti taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti. Evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. {108.2} Bhagavā etadavoca katamañca taṃ bhikkhave ariyaṃ virecanaṃ [3]- sampajjatiyeva no vipajjati yaṃ virecanaṃ āgamma jātidhammā sattā jātiyā parimuccanti jarādhammā sattā jarāya parimuccanti maraṇadhammā sattā maraṇena @Footnote: 1 Yu. yaṃ dhovanaṃ. 2 Po. taṃ. 3 Ma. Yu. yaṃ virecanaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page234.

Parimuccanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammā sattā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsehi parimuccanti. {108.3} Sammādiṭṭhikassa bhikkhave micchādiṭṭhi viritā 1- hoti ye ca micchādiṭṭhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa viritā honti sammādiṭṭhipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. {108.4} Sammāsaṅkappassa bhikkhave micchāsaṅkappo virito hoti ... Sammāvācassa bhikkhave micchāvācā viritā hoti ... sammākammantassa bhikkhave micchākammanto virito hoti ... sammāājīvassa bhikkhave micchāājīvo virito hoti ... sammāvāyāmassa bhikkhave micchāvāyāmo virito hoti ... sammāsatissa bhikkhave micchāsati viritā hoti ... Sammāsamādhissa bhikkhave micchāsamādhi virito hoti ... sammāñāṇissa bhikkhave micchāñāṇaṃ viritaṃ hoti ... Sammāvimuttissa bhikkhave micchāvimutti viritā hoti ye ca micchāvimuttipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa viritā honti sammāvimuttipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. {108.5} Idaṃ kho taṃ bhikkhave ariyaṃ virecanaṃ yaṃ virecanaṃ sampajjatiyeva no vipajjati yaṃ virecanaṃ āgamma jātidhammā sattā jātiyā parimuccanti jarādhammā sattā jarāya parimuccanti maraṇadhammā sattā maraṇena parimuccanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammā sattā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsehi parimuccantīti. [109] Tikicchakā bhikkhave vamanaṃ denti pittasamuṭṭhānānampi @Footnote: 1 Ma. Yu. sabbavāresu virittā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page235.

Ābādhānaṃ paṭighātāya semhasamuṭṭhānānampi ābādhānaṃ paṭighātāya vātasamuṭṭhānānampi ābādhānaṃ paṭighātāya atthetaṃ bhikkhave vamanaṃ netaṃ natthīti vadāmi tañca kho etaṃ bhikkhave vamanaṃ sampajjatipi vipajjatipi {109.1} ahañca kho taṃ 1- bhikkhave ariyaṃ vamanaṃ desissāmi yaṃ vamanaṃ sampajjatiyeva no vipajjati yaṃ vamanaṃ āgamma jātidhammā sattā jātiyā parimuccanti jarādhammā sattā jarāya parimuccanti maraṇadhammā sattā maraṇena parimuccanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammā sattā sokaparideva- dukkhadomanassupāyāsehi parimuccanti taṃ suṇātha ... katamañca taṃ bhikkhave ariyaṃ vamanaṃ [2]- sampajjatiyeva no vipajjati yaṃ vamanaṃ āgamma jātidhammā sattā jātiyā parimuccanti .pe. sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammā sattā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsehi parimuccanti sammādiṭṭhikassa bhikkhave micchādiṭṭhi vantā hoti ye ca micchādiṭṭhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa vantā honti sammādiṭṭhipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. {109.2} Sammāsaṅkappassa bhikkhave micchāsaṅkappo vanto hoti ... Sammāvācassa bhikkhave micchāvācā vantā hoti ... sammākammantassa bhikkhave micchākammanto vanto hoti ... sammāājīvassa bhikkhave micchāājīvo vanto hoti ... sammāvāyāmassa bhikkhave micchāvāyāmo vanto hoti ... Sammāsatissa bhikkhave micchāsati vantā hoti ... Sammāsamādhissa bhikkhave micchāsamādhi vanto hoti ... Sammāñāṇissa bhikkhave micchāñāṇaṃ vantaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi . 2 Ma. Yu. yaṃ vamanaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page236.

Hoti ... {109.3} Sammāvimuttissa bhikkhave micchāvimutti vantā hoti ye ca micchāvimuttipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa vantā honti sammāvimuttipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti . idaṃ kho taṃ bhikkhave ariyaṃ vamanaṃ [1]- sampajjatiyeva no vipajjati yaṃ vamanaṃ āgamma jātidhammā sattā jātiyā parimuccanti jarādhammā sattā jarāya parimuccanti maraṇadhammā sattā maraṇena parimuccanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammā sattā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsehi parimuccantīti. [110] Dasayime bhikkhave niddhamaniyā 2- dhammā katame dasa sammādiṭṭhikassa bhikkhave micchādiṭṭhi niddhantā hoti ye ca micchādiṭṭhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti te cassa niddhantā honti sammādiṭṭhipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti sammāsaṅkappassa bhikkhave micchāsaṅkappo niddhanto hoti ... sammāvācassa bhikkhave micchāvācā niddhantā hoti ... sammākammantassa bhikkhave micchākammanto niddhanto hoti ... sammāājīvassa bhikkhave micchāājīvo niddhanto hoti ... sammāvāyāmassa bhikkhave micchāvāyāmo niddhanto hoti ... Sammāsatissa bhikkhave micchāsati niddhantā hoti ... sammāsamādhissa bhikkhave micchāsamādhi niddhanto hoti ... sammāñāṇissa bhikkhave micchāñāṇaṃ niddhantaṃ hoti ... sammāvimuttissa bhikkhave micchāvimutti niddhantā hoti ye ca micchāvimuttipaccayā aneke pāpakā @Footnote: 1 Ma. Yu. yaṃ vamanaṃ. 2 Ma. niddhamanīyā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page237.

Akusalā dhammā sambhavanti te cassa niddhantā honti sammāvimuttipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti ime kho bhikkhave dasa niddhamaniyā dhammāti. [111] Athakho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca asekho asekhoti bhante vuccati kittāvatā nu kho bhante bhikkhu asekho hotīti. Idha bhikkhu 1- asekhāya sammādiṭṭhiyā samannāgato hoti asekhena sammāsaṅkappena samannāgato hoti asekhāya sammāvācāya samannāgato hoti asekhena sammākammantena samannāgato hoti asekhena sammāājīvena samannāgato hoti asekhena sammāvāyāmena samannāgato hoti asekhāya sammāsatiyā samannāgato hoti asekhena sammāsamādhinā samannāgato hoti asekhena sammāñāṇena samannāgato hoti asekhāya sammāvimuttiyā samannāgato hoti evaṃ kho bhikkhu 2- asekho hotīti. [112] Dasayime bhikkhave asekhiyā dhammā katame dasa asekhā sammādiṭṭhi asekho sammāsaṅkappo asekhā sammāvācā asekho sammākammanto asekho sammāājīvo asekho sammāvāyāmo asekhā sammāsati asekho sammāsamādhi asekhaṃ sammāñāṇaṃ asekhā sammāvimutti ime kho bhikkhave dasa asekhiyā dhammāti. Samaṇasaññāvaggo paṭhamo. @Footnote: 1-2 Ma. Yu. āmeṇḍitaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page238.

Tassuddānaṃ samaṇasaññā bojjhaṅgā micchattaṃ upavijjaya vijjānaṃ dhovanatikicchā niddhamena dve cāti 1-. ----------- Paccorohaṇivaggo dutiyo [113] Adhammo ca bhikkhave veditabbo anattho ca dhammo ca veditabbo attho ca adhammañca viditvā anatthañca dhammañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabbaṃ katamo ca bhikkhave adhammo ca anattho ca micchādiṭṭhi micchāsaṅkappo micchāvācā micchākammanto micchāājīvo micchāvāyāmo micchāsati micchāsamādhi micchāñāṇaṃ micchāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave adhammo ca anattho ca katamo ca bhikkhave dhammo ca attho ca sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi sammāñāṇaṃ sammāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave dhammo ca attho ca adhammo ca bhikkhave veditabbo anattho ca dhammo ca veditabbo attho ca adhammañca viditvā anatthañca dhammañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabbanti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttanti. [114] Adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca anattho ca veditabbo attho ca adhammañca viditvā dhammañca anatthañca @Footnote: 1 Ma. saññā bojjhaṅgā micchattaṃ bījaṃ vijjāya nijjaraṃ @ dhovanaṃ tikicchā vamanaṃ niddhamanaṃ dve asekhāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page239.

Viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabbaṃ katamo ca bhikkhave adhammo katamo ca dhammo katamo ca anattho katamo ca attho micchādiṭṭhi bhikkhave adhammo sammādiṭṭhi dhammo ye ca micchādiṭṭhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti ayaṃ anattho sammādiṭṭhipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti ayaṃ attho. {114.1} Micchāsaṅkappo bhikkhave adhammo sammāsaṅkappo dhammo ye ca micchāsaṅkappapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti ayaṃ anattho sammāsaṅkappapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti ayaṃ attho. {114.2} Micchāvācā bhikkhave adhammo sammāvācā dhammo ye ca micchāvācāpaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti ayaṃ anattho sammāvācāpaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti ayaṃ attho. {114.3} Micchākammanto bhikkhave adhammo sammākammanto dhammo ye ca micchākammantapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti ayaṃ anattho sammākammantapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti ayaṃ attho. {114.4} Micchāājīvo bhikkhave adhammo sammāājīvo dhammo ye ca micchāājīvapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti ayaṃ anattho sammāājīvapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti ayaṃ attho. {114.5} Micchāvāyāmo bhikkhave adhammo sammāvāyāmo dhammo ye ca micchāvāyāmapaccayā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page240.

Aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti ayaṃ anattho sammāvāyāmapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti ayaṃ attho. {114.6} Micchāsati bhikkhave adhammo sammāsati dhammo ye ca micchāsatipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti ayaṃ anattho sammāsatipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti ayaṃ attho. {114.7} Micchāsamādhi bhikkhave adhammo sammāsamādhi dhammo ye ca micchāsamādhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti ayaṃ anattho sammāsamādhipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti ayaṃ attho. {114.8} Micchāñāṇaṃ bhikkhave adhammo sammāñāṇaṃ dhammo ye ca micchāñāṇapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti ayaṃ anattho sammāñāṇapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti ayaṃ attho. {114.9} Micchāvimutti bhikkhave adhammo sammāvimutti dhammo ye ca micchāvimuttipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti ayaṃ anattho sammāvimuttipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti ayaṃ attho. {114.10} Adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca anattho ca veditabbo attho ca adhammañca viditvā dhammañca anatthañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabbanti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttanti. [115] Adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca anattho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page241.

Ca veditabbo attho ca adhammañca viditvā dhammañca anatthañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabbanti idamavoca bhagavā idaṃ vatvāna sugato uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi. {115.1} Athakho tesaṃ bhikkhūnaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi idaṃ kho no āvuso bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca anattho ca veditabbo attho ca adhammañca viditvā dhammañca anatthañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabbanti ko nu kho imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyāti {115.2} athakho tesaṃ bhikkhūnaṃ etadahosi ayaṃ kho āyasmā ānando satthuceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ pahoti āyasmā 1- ānando imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ yannūna mayaṃ yenāyasmā ānando tenupasaṅkameyyāma upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etamatthaṃ puccheyyāma yathā no āyasmā ānando byākarissati tathā naṃ dhāressāmāti athakho te bhikkhū yenāyasmā ānando tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā āyasmatā ānandena saddhiṃ sammodiṃsu sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu ekamantaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. cāyasmā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page242.

Nisinnā kho te bhikkhū āyasmantaṃ ānandaṃ etadavocuṃ idaṃ kho 1- āvuso ānanda bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca anattho ca veditabbo attho ca adhammañca viditvā dhammañca anatthañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabbanti {115.3} tesaṃ no āvuso amhākaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi idaṃ kho no āvuso bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca anattho ca veditabbo attho ca adhammañca viditvā dhammañca anatthañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabbanti ko nu kho imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyāti {115.4} tesaṃ no āvuso amhākaṃ etadahosi ayaṃ kho āyasmā ānando satthuceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ pahoti āyasmā ānando imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ yannūna mayaṃ yenāyasmā ānando tenupasaṅkamissāma upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etamatthaṃ puccheyyāma yathā no āyasmā ānando byākarissati tathā @Footnote: 1 Ma. Yu. kho no.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page243.

Naṃ dhāreyyāmāti 1- vibhajatāyasmā ānandoti. {115.5} Seyyathāpi āvuso puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato atikkammeva mūlaṃ atikkamma 2- khandhaṃ sākhāpalāse sāraṃ pariyesitabbaṃ maññeyya evaṃ sampadamidaṃ āyasmantānaṃ satthari sammukhībhūte taṃ bhagavantaṃ atisitvā amhe etamatthaṃ paṭipucchitabbaṃ maññatha so 3- āvuso bhagavā jānaṃ jānāti passaṃ passati cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto vattā pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammasāmī tathāgato so ceva panetassa kālo ahosi yaṃ tumhe bhagavantaṃyeva upasaṅkamitvā etamatthaṃ puccheyyātha yathā no 4- bhagavā byākareyya 5- tathā naṃ dhāreyyāthāti. {115.6} Addhāvuso ānanda bhagavā jānaṃ jānāti passaṃ passati cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto vattā pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammasāmī tathāgato so ceva panetassa kālo ahosi yaṃ mayaṃ bhagavantaṃyeva upasaṅkamitvā etamatthaṃ puccheyyāma yathā no bhagavā byākareyya tathā naṃ dhāreyyāma apicāyasmā ānando satthuceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ pahoti āyasmā ānando imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ vibhajitāyasmā ānando agarukatvāti. {115.7} Tenahāvuso suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evamāvusoti kho te bhikkhū āyasmato @Footnote: 1 Ma. Yu. dhāressāmāti. 2 Po. atikkammeva. 3 Ma. Yu. so hāvuso. @4 Ma. Yu. vo. 5 Po. byākarissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page244.

Ānandassa paccassosuṃ . āyasmā 1- ānando etadavoca yaṃ kho no āvuso bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca anattho ca veditabbo attho ca adhammañca viditvā dhammañca anatthañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabbanti. {115.8} Katamo cāvuso adhammo katamo ca dhammo katamo ca anattho ca katamo ca attho micchādiṭṭhi āvuso adhammo sammādiṭṭhi dhammo ye ca micchādiṭṭhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti ayaṃ anattho sammādiṭṭhipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti ayaṃ attho {115.9} micchāsaṅkappo āvuso adhammo sammāsaṅkappo dhammo ... Micchāvācā āvuso adhammo sammāvācā dhammo ... micchākammanto āvuso adhammo sammākammanto dhammo ... micchāājīvo āvuso adhammo sammāājīvo dhammo ... micchāvāyāmo āvuso adhammo sammāvāyāmo dhammo ... micchāsamādhi āvuso adhammo sammāsamādhi dhammo ... Micchāñāṇaṃ āvuso adhammo sammāñāṇaṃ dhammo ... Micchāvimutti āvuso adhammo sammāvimutti dhammo ye ca micchāvimuttipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti ayaṃ anattho sammāvimuttipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti ayaṃ attho {115.10} yaṃ kho no āvuso bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā @Footnote: 1 Ma. athāyasamā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page245.

Vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca anattho ca veditabbo attho ca adhammañca viditvā dhammañca anatthañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabbanti imassa kho ahaṃ āvuso bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi ākaṅkhamānā ca pana tumhe āvuso bhagavantaṃyeva upasaṅkamitvā etamatthaṃ puccheyyātha yathā no 1- bhagavā byākareyya tathā naṃ dhāreyyāthāti. {115.11} Evamāvusoti kho te bhikkhū āyasmato ānandassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ {115.12} yaṃ kho no bhante 2- bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca anattho ca veditabbo attho ca adhammañca viditvā dhammañca anatthañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabbanti {115.13} tesaṃ no bhante amhākaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi idaṃ kho no āvuso bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca anattho ca veditabbo attho ca adhammañca viditvā dhammañca anatthañca viditvā @Footnote: 1 Ma. Yu. yathā vo bhagavā byākaroti. 2 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page246.

Atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabbanti ko nu kho imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyāti {115.14} tesaṃ no bhante amhākaṃ etadahosi ayaṃ kho āyasmā ānando satthuceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ pahoti āyasmā ānando imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ yannūna mayaṃ yenāyasmā ānando tenupasaṅkameyyāma upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etamatthaṃ puccheyyāma yathā no āyasmā ānando byākarissati tathā naṃ dhāreyyāmāti 1- {115.15} athakho mayaṃ bhante yenāyasmā ānando tenupasaṅkamimhā upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etamatthaṃ apucchimhā tesaṃ no bhante āyasmatā ānandena imehi ākārehi imehi padehi imehi byañjanehi attho suvibhattoti. {115.16} Sādhu sādhu bhikkhave paṇḍito bhikkhave ānando mahāpañño bhikkhave ānando maṃ cepi tumhe bhikkhave upasaṅkamitvā etamatthaṃ puccheyyātha ahampicetaṃ evameva byākareyyaṃ yathātaṃ ānandena byākataṃ eso ceva tassa attho evañca naṃ dhāreyyāthāti. [116] Athakho ājino 2- paribbājako yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. dhāressāmāti . 2 Ma. Yu. ajito.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page247.

Vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho [1]- paribbājako bhagavantaṃ etadavoca amhākaṃ bho gotama paṇḍito nāma sabrahmacārī tena pañcamattāni cittaṭṭhānasatāni [2]- yehi aññatitthiyā upāraddhāva jānanti upāraddhasmāti. {116.1} Athakho bhagavā bhikkhū āmantesi dhāretha no tumhe bhikkhave paṇḍitavatthūnīti . etassa bhagavā kālo etassa sugata kālo yaṃ bhagavā bhāseyya bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantīti . tenahi bhikkhave suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca idha bhikkhave ekacco adhammikena vādena adhammikaṃ vādaṃ abhiniggaṇhāti abhinippīḷeti tena ca adhammikaṃ parisaṃ rañjeti tena sā adhammikā parisā uccāsaddā mahāsaddā hoti paṇḍito vata bho paṇḍito vata bhoti {116.2} idha pana bhikkhave ekacco adhammikena vādena dhammikaṃ vādaṃ abhiniggaṇhāti abhinippīḷeti tena ca adhammikaṃ parisaṃ rañjeti tena sā adhammikā parisā uccāsaddā mahāsaddā hoti paṇḍito vata bho paṇḍito vata bhoti {116.3} idha pana bhikkhave ekacco adhammikena vādena dhammikañca vādaṃ adhammikañca vādaṃ abhiniggaṇhāti abhinippīḷeti tena ca adhammikaṃ parisaṃ rañjeti tena sā adhammikā parisā uccāsaddā mahāsaddā hoti paṇḍito vata bho paṇḍito vata bhoti {116.4} idha pana bhikkhave ekacco dhammikena vādena adhammikaṃ vādaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. ajito. Po. ājino . 2 Ma. Yu. etthantare cintitānīti atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page248.

Abhiniggaṇhāti abhinippīḷeti tena ca adhammikaṃ parisaṃ rañjeti tena sā adhammikā parisā uccāsaddā mahāsaddā hoti paṇḍito vata bho paṇḍito vata bhoti {116.5} idha pana bhikkhave ekacco dhammikena vādena dhammikaṃ vādaṃ abhiniggaṇhāti abhinippīḷeti tena ca dhammikaṃ parisaṃ rañjeti tena sā dhammikā parisā uccāsaddā mahāsaddā hoti paṇḍito vata bho paṇḍito vata bhoti {116.6} adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca anattho ca veditabbo attho ca adhammañca viditvā dhammañca anatthañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabbanti {116.7} katamo ca bhikkhave adhammo katamo ca dhammo katamo ca anattho katamo ca attho micchādiṭṭhi bhikkhave adhammo sammādiṭṭhi dhammo ye ca micchādiṭṭhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti ayaṃ anattho sammādiṭṭhipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti ayaṃ attho {116.8} micchāsaṅkappo bhikkhave adhammo sammāsaṅkappo dhammo ... Micchāvācā bhikkhave adhammo sammāvācā dhammo ... micchākammanto bhikkhave adhammo sammākammanto dhammo ... Micchāājīvo bhikkhave adhammo sammāājīvo dhammo ... micchāvāyāmo bhikkhave adhammo sammāvāyāmo dhammo ... Micchāsati bhikkhave adhammo ... Sammāsati dhammo micchāsamādhi bhikkhave adhammo sammāsamādhi dhammo ... micchāñāṇaṃ bhikkhave adhammo sammāñāṇaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page249.

Dhammo ... {116.9} Micchāvimutti bhikkhave adhammo sammāvimutti dhammo ye ca micchāvimuttipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti ayaṃ anattho sammāvimuttipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti ayaṃ attho {116.10} adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca anattho ca veditabbo attho ca adhammañca viditvā dhammañca anatthañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabbanti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttanti. [117] Athakho sagāravo 1- brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho sagāravo brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca kiṃ nu kho bho gotama orimaṃ tīraṃ kiṃ pārimaṃ tīranti . micchādiṭṭhi kho brāhmaṇa orimaṃ tīraṃ sammādiṭṭhi pārimaṃ tīraṃ micchāsaṅkappo orimaṃ tīraṃ sammāsaṅkappo pārimaṃ tīraṃ micchāvācā orimaṃ tīraṃ sammāvācā pārimaṃ tīraṃ micchākammanto orimaṃ tīraṃ sammākammanto pārimaṃ tīraṃ micchāājīvo orimaṃ tīraṃ sammāājīvo pārimaṃ tīraṃ micchāvāyāmo orimaṃ tīraṃ sammāvāyāmo pārimaṃ tīraṃ micchāsati orimaṃ tīraṃ sammāsati pārimaṃ tīraṃ micchāsamādhi orimaṃ tīraṃ sammāsamādhi pārimaṃ tīraṃ micchāñāṇaṃ orimaṃ tīraṃ sammāñāṇaṃ pārimaṃ tīraṃ micchāvimutti orimaṃ tīraṃ sammāvimutti pārimaṃ tīraṃ 2- idaṃ kho brāhmaṇa orimaṃ tīraṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. saṅgāravo . 2 Ma. tīranti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page250.

Idaṃ pārimaṃ tīranti. Appakā te manussesu ye janā pāragāmino athāyaṃ itarā pajā tīramevānudhāvati. Ye ca kho sammadakkhāte dhamme dhammānuvattino te janā pāramessanti maccudheyyaṃ suduttaraṃ. Kaṇhaṃ dhammaṃ vippahāya sukkaṃ bhāvetha paṇḍito okā anokkamāgamma viveke yattha dūramaṃ. Tatrābhiratimiccheyya hitvā kāme akiñcano pariyodapeyya attānaṃ cittaklesehi paṇḍito. Yesaṃ sambodhiyaṅgesu sammā cittaṃ subhāvitaṃ ādānapaṭinissagge anupādāya ye ratā khīṇāsavā jutimanto te loke parinibbutāti. [118] Orimañca vo bhikkhave tīraṃ desissāmi pārimañca tīraṃ taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katamañca bhikkhave orimaṃ tīraṃ katamañca pārimaṃ tīraṃ micchādiṭṭhi bhikkhave 1- orimaṃ tīraṃ sammādiṭṭhi pārimaṃ tīraṃ .pe. micchāvimutti orimaṃ tīraṃ sammāvimutti pārimaṃ tīraṃ idaṃ kho bhikkhave orimaṃ tīraṃ idaṃ pārimaṃ tīranti. Appakā te manussesu ye janā pāragāmino athāyaṃ itarā pajā tīramevānudhāvati. @Footnote: 1 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page251.

Ye ca kho sammadakkhāte dhamme dhammānuvattino te janā pāramessanti maccudheyyaṃ suduttaraṃ. Kaṇhaṃ dhammaṃ vippahāya sukkaṃ bhāvetha paṇḍito okā anokamāgamma viveke yattha dūramaṃ. Tatrābhiratimiccheyya hitvā kāme akiñcano pariyodapeyya attānaṃ cittaklesehi paṇḍito. Yesaṃ sambodhiyaṅgesu sammā cittaṃ subhāvitaṃ ādānapaṭinissagge anupādāya ye ratā khīṇāsavā jutimanto te loke parinibbutāti. [119] Tena kho pana samayena jāṇussoṇi brāhmaṇo tadahuposathe sīsanhāto navaṃ khomayugaṃ nivattho allakusamuṭṭhiṃ ādāya bhagavato avidūre ekamantaṃ ṭhito hoti . addasā kho bhagavā jāṇussoṇiṃ brāhmaṇaṃ tadahuposathe sīsanhātaṃ navaṃ khomayugaṃ nivatthaṃ allakusamuṭṭhiṃ ādāya avidūre ekamantaṃ ṭhitaṃ disvāna jāṇussoṇiṃ brāhmaṇaṃ etadavoca kiṃ nu tvaṃ brāhmaṇa tadahuposathe sīsanhāto navaṃ khomayugaṃ nivattho allakusamuṭṭhiṃ ādāya ekamantaṃ ṭhito kiṃ nu ajja 1- brāhmaṇakulassāti. Paccorohaṇī bho gotama ajja brāhmaṇakulassāti. {119.1} Yathākathaṃ pana brāhmaṇa brāhmaṇānaṃ paccorohaṇī hotīti. Idha bho gotama brāhmaṇā tadahuposathe sīsanhātā navaṃ khomayugaṃ nivatthā allena gomayena paṭhaviṃ opuñjitvā 2- haritehi kusehi pattharitvā antarā ca @Footnote: 1 Ma. nvajja. Yu. kiṃ nu kho ajja. 2 Po. omuñjetvā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page252.

Velaṃ antarā ca agyāgāraṃ seyyaṃ kappenti te taṃ rattiṃ tikkhattuṃ paccuṭṭhāya pañjalikā aggiṃ namassanti paccorohāma bhavantaṃ paccorohāma bhavantanti pahutena ca sappitelena navanītena aggiṃ santappenti tassā ca rattiyā accayena paṇītena khādanīyena bhojanīyena brāhmaṇe santappenti evaṃ bho gotama brāhmaṇānaṃ paccorohaṇī hotīti. {119.2} Aññathā kho brāhmaṇa brāhmaṇānaṃ paccorohaṇī [1]- aññathā ca pana ariyassa vinaye paccorohaṇī hotīti . yathākathaṃ pana bho gotama ariyassa vinaye paccorohaṇī hoti sādhu me bhavaṃ gotamo tathādhammaṃ desetu yathā ariyassa vinaye paccorohaṇī hotīti . Tenahi brāhmaṇa suṇāhi sādhukaṃ manasikarohi bhāsissāmīti . Evaṃ bhoti kho jāṇussoṇi brāhmaṇo bhagavato paccassosi. {119.3} Bhagavā etadavoca idha brāhmaṇa ariyasāvako iti paṭisañcikkhati micchādiṭṭhiyā kho pāpako vipāko diṭṭheceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya micchādiṭṭhiṃ pajahati micchādiṭṭhiyā paccorohati {119.4} micchāsaṅkappassa kho pāpako vipāko diṭṭheceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya micchāsaṅkappaṃ pajahati micchāsaṅkappā paccorohati micchāvācāya kho pāpako vipāko diṭṭheceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya micchāvācaṃ pajahati micchāvācāya paccorohati micchākammantassa kho pāpako vipāko diṭṭheceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya micchākammantaṃ pajahati micchākammantā @Footnote: 1 Ma. etthantare hotīti atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page253.

Paccorohati micchāājīvassa kho pāpako vipāko diṭṭheceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya micchāājīvaṃ pajahati micchāājīvā paccorohati micchāvāyāmassa kho pāpako vipāko diṭṭheceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya micchāvāyāmaṃ pajahati micchāvāyāmā paccorohati micchāsatiyā kho pāpako vipāko diṭṭheceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya micchāsatiṃ pajahati micchāsatiyā paccorohati micchāsamādhissa kho pāpako vipāko diṭṭheceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya micchāsamādhiṃ pajahati micchāsamādhimhā paccorohati micchāñāṇassa kho pāpako vipāko diṭṭheceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya micchāñāṇaṃ pajahati micchāñāṇā 1- paccorohati micchāvimuttiyā kho pāpako vipāko diṭṭheceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya micchāvimuttiṃ pajahati micchāvimuttiyā paccorohati evaṃ kho brāhmaṇa ariyassa vinaye paccorohaṇī hotīti. {119.5} Aññathā bho gotama brāhmaṇānaṃ paccorohaṇī aññathā capana ariyassa vinaye paccorohaṇī hoti imissā ca bho gotama ariyassa vinaye paccorohaṇiyā brāhmaṇānaṃ paccorohaṇī kallaṃ na agghati soḷasiṃ abhikkantaṃ bho gotama .pe. upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇagatanti. [120] Ariyaṃ vo bhikkhave paccorohaṇiṃ desissāmi taṃ suṇātha ... Katamā ca bhikkhave ariyā paccorohaṇī idha bhikkhave ariyasāvako @Footnote: 1 Ma. micchāñāṇamhā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page254.

Iti paṭisañcikkhati micchādiṭṭhiyā kho pāpako vipāko diṭṭheceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya micchādiṭṭhiṃ pajahati micchādiṭṭhiyā paccorohati micchāsaṅkappassa kho ... micchāvācāya kho ... Micchākammantassa kho ... Micchāājīvassa kho ... Micchāvāyāmassa kho ... micchāsatiyā kho ... micchāsamādhissa kho ... Micchāñāṇassa kho ... micchāvimuttiyā kho pāpako vipāko diṭṭheceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya micchāvimuttiṃ pajahati micchāvimuttiyā paccorohati ayaṃ vuccati bhikkhave ariyā paccorohaṇīti. [121] Suriyassa bhikkhave udayato etaṃ pubbaṅgamaṃ etaṃ pubbanimittaṃ yadidaṃ aruṇuttaṃ 1- evameva kho bhikkhave kusalānaṃ dhammānaṃ etaṃ pubbaṅgamaṃ etaṃ pubbanimittaṃ yadidaṃ sammādiṭṭhi sammādiṭṭhikassa bhikkhave sammāsaṅkappo pahoti sammāsaṅkappassa sammāvācā pahoti sammāvācassa sammākammanto pahoti sammākammantassa sammāājīvo pahoti sammāājīvassa sammāvāyāmo pahoti sammāvāyāmassa sammāsati pahoti sammāsatissa sammāsamādhi pahoti sammāsamādhissa sammāñāṇaṃ pahoti sammāñāṇissa sammāvimutti pahoti 2-. [122] Dasayime bhikkhave dhammā bhāvitā bahulīkatā āsavānaṃ khayāya saṃvattanti katame dasa sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi @Footnote: 1 Yu. aruṇaggaṃ. Po. Ma. aruṇuggaṃ. 2 Ma. Yu. pahotīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page255.

Sammāñāṇaṃ sammāvimutti ime kho bhikkhave dasa dhammā bhāvitā bahulīkatā āsavānaṃ khayāya saṃvattantīti. Paccorohaṇivaggo dutiyo. [1]- ---------- Pārisuddhivaggo tatiyo [123] Dasayime bhikkhave dhammā parisuddhā pariyodātā na aññatra 2- sugatavinayā katame dasa sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi sammāñāṇaṃ sammāvimutti ime kho bhikkhave dasa dhammā parisuddhā pariyodātā na aññatra sugatavinayāti. [124] Dasayime bhikkhave dhammā anuppannā uppajjanti na aññatra 3- sugatavinayā katame dasa sammādiṭṭhi .pe. sammāvimutti ime kho bhikkhave dasa dhammā anuppannā uppajjanti na aññatra sugatavinayāti. [125] Dasayime bhikkhave dhammā mahapphalā mahānisaṃsā na aññatra sugatavinayā katame dasa sammādiṭṭhi .pe. sammāvimutti ime @Footnote: 1 Yu. tassuddānaṃ @ tayo adhammā ajito sagāravo ca orimaṃ @ dve ceva paccorohaṇi pubbaṅgamaṃ āvuso 4- cāti. @2-3 Ma. nāññatra . 4 Ma. āsavakkhayoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page256.

Kho bhikkhave dasa dhammā mahapphalā mahānisaṃsā na aññatra sugatavinayāti. [126] Dasayime bhikkhave dhammā rāgavinayapariyosānā honti dosavinayapariyosānā honti mohavinayapariyosānā honti na aññatra sugatavinayā katame dasa sammādiṭṭhi .pe. sammāvimutti ime kho bhikkhave dasa dhammā rāgavinayapariyosānā honti dosavinayapariyosānā honti mohavinayapariyosānā honti na aññatra sugatavinayāti. [127] Dasayime bhikkhave dhammā ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti na aññatra sugatavinayāti katame dasa sammādiṭṭhi .pe. sammāvimutti ime kho bhikkhave dasa dhammā ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti na aññatra sugatavinayāti. [128] Dasayime bhikkhave dhammā bhāvitā bahulīkatā anuppannā uppajjanti na aññatra sugatavinayā katame dasa sammādiṭṭhi .pe. Sammāvimutti ime kho bhikkhave dasa dhammā bhāvitā bahulīkatā anuppannā uppajjanti na aññatra sugatavinayāti. [129] Dasayime bhikkhave dhammā bhāvitā bahulīkatā mahapphalā honti mahānisaṃsā na aññatra sugatavinayāti katame dasa sammādiṭṭhi .pe. sammāvimutti ime kho bhikkhave dasa dhammā bhāvitā bahulīkatā mahapphalā honti mahānisaṃsā na aññatra sugatavinayāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page257.

[130] Dasayime bhikkhave dhammā bhāvitā bahulīkatā rāgavinayapariyosānā honti dosavinayapariyosānā honti mohavinayapariyosānā honti na aññatra sugatavinayā katame dasa sammādiṭṭhi .pe. sammāvimutti ime kho bhikkhave dasa dhammā bhāvitā bahulīkatā rāgavinayapariyosānā honti dosavinayapariyosānā honti mohavinayapariyosānā honti na aññatra sugatavinayāti. [131] Dasayime bhikkhave dhammā bhāvitā bahulīkatā ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti na aññatra sugatavinayā katame dasa sammādiṭṭhi .pe. Sammāvimutti ime kho bhikkhave dasa dhammā bhāvitā bahulīkatā ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti na aññatra sugatavinayāti. [132] Dasayime bhikkhave micchattā katame dasa micchādiṭṭhi micchāsaṅkappo micchāvācā micchākammanto micchāājīvo micchāvāyāmo micchāsati micchāsamādhi micchāñāṇaṃ micchāvimutti ime kho bhikkhave dasa micchattāti. [133] Dasayime bhikkhave sammattā katame dasa sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi sammāñāṇaṃ sammāvimutti ime

--------------------------------------------------------------------------------------------- page258.

Kho bhikkhave dasa sammattāti. Pārisuddhivaggo tatiyo. ------------ Sādhuvaggo catuttho [134] Sādhuñca vo bhikkhave desissāmi 1- asādhuñca taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katamañca bhikkhave asādhuṃ micchādiṭṭhi micchāsaṅkappo micchāvācā micchākammanto micchāājīvo micchāvāyāmo micchāsati micchāsamādhi micchāñāṇaṃ micchāvimutti idaṃ vuccati bhikkhave asādhuṃ . Katamañca bhikkhave sādhuṃ sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi sammāñāṇaṃ sammāvimutti idaṃ vuccati bhikkhave sādhunti. [135] Ariyadhammañca vo bhikkhave desissāmi anariyadhammañca taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . Evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katamo ca bhikkhave anariyo dhammo micchādiṭṭhi .pe. micchāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave anariyo dhammo . katamo ca bhikkhave ariyo dhammo sammādiṭṭhi .pe. Sammāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave ariyo dhammoti. [136] Kusalañca vo bhikkhave desissāmi akusalañca 2- taṃ @Footnote: 1 Ma. sabbavāresu desessāmi. 2 Ma. akusalañca vo ... kusalañca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page259.

Suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katamañca bhikkhave akusalaṃ micchādiṭṭhi .pe. micchāvimutti idaṃ vuccati bhikkhave akusalaṃ . Katamañca bhikkhave kusalaṃ sammādiṭṭhi .pe. sammāvimutti idaṃ vuccati bhikkhave kusalanti. [137] Atthañca vo bhikkhave desissāmi anatthañca taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katamo ca bhikkhave anattho micchādiṭṭhi .pe. micchāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave anattho . Katamo ca bhikkhave attho sammādiṭṭhi .pe. sammāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave atthoti. [138] Dhammañca vo bhikkhave desissāmi adhammañca taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katamo ca bhikkhave adhammo micchādiṭṭhi .pe. micchāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave adhammo . Katamo ca bhikkhave dhammo sammādiṭṭhi .pe. sammāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave dhammoti. [139] Sāsavañca vo bhikkhave dhammaṃ desissāmi anāsavañca taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katamo ca bhikkhave

--------------------------------------------------------------------------------------------- page260.

Sāsavo dhammo micchādiṭṭhi .pe. micchāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave sāsavo dhammo . katamo ca bhikkhave anāsavo dhammo sammādiṭṭhi .pe. Sammāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave anāsavo dhammoti. [140] Sāvajjañca vo bhikkhave dhammaṃ desissāmi anavajjañca taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katamo ca bhikkhave sāvajjo dhammo micchādiṭṭhi .pe. micchāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave sāvajjo dhammo . katamo ca bhikkhave anavajjo dhammo sammādiṭṭhi .pe. sammāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave anavajjo dhammoti. [141] Tapaniyañca vo bhikkhave dhammaṃ desissāmi atapaniyañca taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katamo ca bhikkhave tapaniyo dhammo micchādiṭṭhi .pe. micchāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave tapaniyo dhammo . katamo ca bhikkhave atapaniyo dhammo sammādiṭṭhi .pe. sammāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave atapaniyo dhammoti. [142] Ācayagāmiñca vo bhikkhave dhammaṃ desissāmi apacayagāmiñca taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katamo ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page261.

Bhikkhave ācayagāmī dhammo micchādiṭṭhi .pe. micchāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave ācayagāmī dhammo . katamo ca bhikkhave apacayagāmī dhammo sammādiṭṭhi .pe. sammāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave apacayagāmī dhammoti. [143] Dukkhudrayañca vo bhikkhave dhammaṃ desissāmi sukhudrayañca taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katamo ca bhikkhave dukkhudrayo dhammo micchādiṭṭhi .pe. micchāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave dukkhudrayo dhammo . katamo ca bhikkhave sukhudrayo dhammo sammādiṭṭhi .pe. sammāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave sukhudrayo dhammoti. [144] Dukkhavipākañca vo bhikkhave dhammaṃ desissāmi sukhavipākañca taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katamo ca bhikkhave dukkhavipāko dhammo micchādiṭṭhi .pe. micchāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave dukkhavipāko dhammo . katamo ca bhikkhave sukhavipāko dhammo sammādiṭṭhi .pe. sammāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave sukhavipāko dhammoti. Sādhuvaggo catuttho. -----------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page262.

Ariyamaggavaggo pañcamo [145] Ariyamaggañca vo bhikkhave dhammaṃ desissāmi anariyamaggañca taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katamo ca bhikkhave anariyo maggo micchādiṭṭhi .pe. micchāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave anariyo maggo . katamo ca bhikkhave ariyo maggo sammādiṭṭhi .pe. Sammāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave ariyo maggoti. [146] Kaṇhamaggañca vo bhikkhave dhammaṃ desissāmi sukkamaggañca 1- taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katamo ca bhikkhave kaṇhamaggo micchādiṭṭhi .pe. micchāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave kaṇhamaggo . katamo ca bhikkhave sukko maggo 2- sammādiṭṭhi .pe. Sammāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave sukko maggoti. [147] Saddhammañca vo bhikkhave [3]- desissāmi asaddhammañca taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katamo ca bhikkhave asaddhammo micchādiṭṭhi .pe. micchāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave asaddhammo . katamo ca bhikkhave saddhammo sammādiṭṭhi .pe. Sammāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave saddhammoti. [148] Sappurisadhammañca vo bhikkhave desissāmi asappurisadhammañca @Footnote: 1 Yu. sukkamaggañca ... kaṇhamaggañca. 2 Ma. sabbavāresu sukkamaggo. @3 Po. Ma. dhammanti atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page263.

Taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katamo ca bhikkhave asappurisadhammo micchādiṭṭhi .pe. micchāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave asappurisadhammo . katamo ca bhikkhave sappurisa dhammo sammādiṭṭhi .pe. Sammāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave sappurisadhammoti. [149] Uppādetabbañca vo bhikkhave dhammaṃ desissāmi na uppādetabbañca taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . Evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . Bhagavā etadavoca katamo ca bhikkhave na uppādetabbo dhammo micchādiṭṭhi .pe. Micchāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave na uppādetabbo dhammo . Katamo ca bhikkhave uppādetabbo dhammo sammādiṭṭhi .pe. Sammāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave uppādetabbo dhammoti. [150] Āsevitabbañca vo bhikkhave dhammaṃ desissāmi na āsevitabbañca taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katamo ca bhikkhave na āsevitabbo dhammo micchādiṭṭhi .pe. Micchāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave na āsevitabbo dhammo . katamo ca bhikkhave āsevitabbo dhammo sammādiṭṭhi .pe. sammāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave āsevitabbo dhammoti. [151] Bhāvetabbañca vo bhikkhave dhammaṃ desissāmi na

--------------------------------------------------------------------------------------------- page264.

Bhāvetabbañca taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katamo ca bhikkhave na bhāvetabbo dhammo micchādiṭṭhi .pe. Micchāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave na bhāvetabbo dhammo . katamo ca bhikkhave bhāvetabbo dhammo sammādiṭṭhi .pe. sammāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave bhāvetabbo dhammoti. [152] Bahulīkātabbañca vo bhikkhave dhammaṃ desissāmi na bahulīkātabbañca taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . Evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . Bhagavā etadavoca katamo ca bhikkhave na bahulīkātabbo dhammo micchādiṭṭhi .pe. Micchāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave na bahulīkātabbo dhammo . katamo ca bhikkhave bahulīkātabbo dhammo sammādiṭṭhi .pe. sammāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave bahulīkātabbo dhammoti. [153] Anussaritabbañca vo bhikkhave dhammaṃ desissāmi na anusasaritabbañca taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . Evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . Bhagavā etadavoca katamo ca bhikkhave na anussaritabbo dhammo micchādiṭṭhi .pe. Micchāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave na anussaritabbo dhammo . katamo ca bhikkhave anussaritabbo dhammo sammādiṭṭhi .pe. sammāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave anussaritabbo dhammoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page265.

[154] Sacchikātabbañca vo bhikkhave dhammaṃ desissāmi na sacchikātabbañca taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . Evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . Bhagavā etadavoca katamo ca bhikkhave na sacchikātabbo dhammo micchādiṭṭhi .pe. Micchāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave na sacchikātabbo dhammo . katamo ca bhikkhave sacchikātabbo dhammo sammādiṭṭhi .pe. sammāvimutti ayaṃ vuccati bhikkhave sacchikātabbo dhammoti. Ariyamaggavaggo pañcamo. Tatiyapaṇṇāsako tatiyo. ------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page266.

Catutthapaṇṇāsako puggalavaggo paṭhamo [155] Dasahi bhikkhave dhammehi samannāgato puggalo na sevitabbo katamehi dasahi micchādiṭṭhiko hoti micchāsaṅkappo hoti micchāvāco hoti micchākammanto hoti micchāājīvo hoti micchāvāyāmo hoti micchāsati hoti micchāsamādhi hoti micchāñāṇī hoti micchāvimutti hoti imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samannāgato puggalo na sevitabbo. {155.1} Dasahi bhikkhave dhammehi samannāgato puggalo sevitabbo katamehi dasahi sammādiṭṭhiko hoti sammāsaṅkappo hoti sammāvāco hoti sammākammanto hoti sammāājīvo hoti sammāvāyāmo hoti sammāsati hoti sammāsamādhi hoti sammāñāṇī hoti sammāvimutti hoti imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samannāgato puggalo sevitabboti. (chuttaradiyaḍḍhasatādisuttaṃ peyyālavasena gaṇitabbaṃ) dasahi bhikkhave dhammehi samannāgato puggalo na bhajitabbo ... bhajitabbo ... Na payirupāsitabbo ... payirupāsitabbo ... na pujjo 1- hoti ... pujjo hoti ... na pāsaṃso hoti ... pāsaṃso hoti ... agāravo hoti ... sagāravo hoti appatikkho 2- hoti ... sappatikkho 2- hoti ... Na ārādhako hoti ... Ārādhako hoti ... na visujjhati ... visujjhati ... mānaṃ nādhibhoti ... Mānaṃ adhibhoti ... paññāya na vaḍḍhati ... paññāya vaḍḍhati ... bahuṃ @Footnote: 1 Po. sabbavāresu pajjā. 2 Ma. appatisso ... sappatisso.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page267.

Apuññaṃ pasavati ... bahuṃ puññaṃ pasavati . katamehi dasahi sammādiṭṭhiko hoti sammāsaṅkappo hoti sammāvāco hoti sammākammanto hoti sammāājīvo hoti sammāvāyāmo hoti sammāsati hoti sammāsamādhi hoti sammāñāṇī hoti sammāvimutti hoti imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samannāgato puggalo bahuṃ puññaṃ pasavatīti. Puggalavaggo paṭhamo. ----------- Jāṇussoṇivaggo dutiyo [156] Tena kho pana samayena jāṇussoṇi brāhmaṇo tadahuposathe sīsanhāto navaṃ khomayugaṃ nivattho allakusamuṭṭhiṃ ādāya bhagavato avidūre ekamantaṃ ṭhito hoti . Addasā kho bhagavā jāṇussoṇiṃ brāhmaṇaṃ tadahuposathe sīsanhātaṃ navaṃ khomayugaṃ nivatthaṃ allakusamuṭṭhiṃ ādāya ekamantaṃ ṭhitaṃ disvāna jāṇussoṇiṃ brāhmaṇaṃ etadavoca kiṃ nu tvaṃ brāhmaṇa tadahuposathe sīsanhāto navaṃ khomayugaṃ nivattho allakusamuṭṭhiṃ ādāya ekamantaṃ ṭhito kiṃ nu kho ajja brāhmaṇakulassāti. Paccorohaṇī bho gotama ajja brāhmaṇakulassāti. {156.1} Yathākathaṃ pana brāhmaṇa brāhmaṇānaṃ paccorohaṇī hotīti . idha bho gotama brāhmaṇā tadahuposathe sīsanhātā navaṃ khomayugaṃ nivatthā allena gomayena paṭhaviṃ opuñjitvā haritehi kusehi pattharitvā antarā ca velaṃ antarā ca agyāgāraṃ seyyaṃ kappenti te taṃ rattiṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page268.

Tikkhattuṃ paccuṭṭhāya pañjalikā aggiṃ namassanti paccorohāma bhavantaṃ paccorohāma bhavantanti pahutena ca sappitelena navanītena aggiṃ santappenti tassā ca rattiyā accayena paṇītena khādanīyena bhojanīyena brāhmaṇe santappenti evaṃ kho bho gotama brāhmaṇānaṃ paccorohaṇī hotīti aññathā kho brāhmaṇānaṃ paccorohaṇī hoti aññathā ca pana ariyassa vinaye paccorohaṇī hotīti yathākathaṃ pana bho gotama ariyassa vinaye paccorohaṇī hoti sādhu vata me bhavaṃ gotamo tathā dhammaṃ desetu yathā ariyassa vinaye paccorohaṇī hotīti. {156.2} Tenahi brāhmaṇa suṇāhi sādhukaṃ manasikarohi bhāsissāmīti. Evaṃ bhoti kho jāṇussoṇi brāhmaṇo bhagavato paccassosi . bhagavā etadavoca idha brāhmaṇa ariyasāvako iti paṭisañcikkhati pāṇātipātassa kho pāpako vipāko diṭṭheceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya pāṇātipātaṃ pajahati pāṇātipātā paccorohati adinnādānassa kho pāpako vipāko diṭṭheceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya adinnādānaṃ pajahati adinnādānā paccorohati kāmesu micchācārassa kho pāpako vipāko diṭṭheceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya kāmesu micchācāraṃ pajahati kāmesu micchācārā paccorohati {156.3} musāvādassa kho pāpako vipāko diṭṭheceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya musāvādaṃ pajahati musāvādā paccorohati pisuṇāya vācāya kho pāpako vipāko diṭṭheceva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page269.

Dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya pisuṇaṃ vācaṃ pajahati pisuṇāya vācāya paccorohati pharusāya vācāya kho pāpako vipāko diṭṭheceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya pharusaṃ vācaṃ pajahati pharusāya vācāya paccorohati samphappalāpassa kho pāpako vipāko diṭṭheceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya samphappalāpaṃ pajahati samphappalāpā paccorohati {156.4} abhijjhāya kho pāpako vipāko diṭṭheceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya abhijjhaṃ pajahati abhijjhāya paccorohati byāpādassa kho pāpako vipāko diṭṭheceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya byāpādaṃ pajahati byāpādā paccorohati micchādiṭṭhiyā kho pāpako vipāko diṭṭheceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya micchādiṭṭhiṃ pajahati micchādiṭṭhiyā paccorohati evaṃ kho brāhmaṇa ariyassa vinaye paccorohaṇī hotīti. {156.5} Aññathā [1]- bho gotama brāhmaṇānaṃ paccorohaṇī hoti aññathā ca pana ariyassa vinaye paccorohaṇī hoti imissā ca bho gotama ariyassa vinaye paccorohaṇiyā brāhmaṇānaṃ paccorohaṇī kallaṃ nāgghati soḷasiṃ abhikkantaṃ bho gotama .pe. upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṅgatanti. [157] Ariyaṃ vo bhikkhave paccorohaṇiṃ desissāmi taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato @Footnote: 1 Ma. Yu. khosaddo dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page270.

Paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katamā ca bhikkhave ariyā paccorohaṇī idha bhikkhave ariyasāvako iti paṭisañcikkhati pāṇātipātassa kho pāpako vipāko diṭṭheceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya pāṇātipātaṃ pajahati pāṇātipātā paccorohati adinnādānassa kho pāpako vipāko diṭṭheceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya adinnādānaṃ pajahati adinnādānā paccorohati kāmesu micchācārassa kho pāpako vipāko diṭṭheceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya kāmesu micchācāraṃ pajahati kāmesu micchācārā paccorohati {157.1} musāvādassa kho pāpako vipāko diṭṭheceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya musāvādaṃ pajahati musāvādā paccorohati pisuṇāya vācāya kho pāpako vipāko diṭṭheceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya pisuṇaṃ vācaṃ pajahati pisuṇāya vācāya paccorohati pharusāya vācāya kho pāpako vipāko diṭṭheceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya pharusaṃ vācaṃ pajahati pharusāya vācāya paccorohati samphappalāpassa kho pāpako vipāko diṭṭheceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya samphappalāpaṃ pajahati samphappalāpā paccorohati abhijjhāya kho pāpako vipāko diṭṭheceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya abhijjhaṃ pajahati abhijjhāya paccorohati byāpādassa kho pāpako vipāko diṭṭheceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page271.

Paṭisaṅkhāya byāpādaṃ pajahati byāpādā paccorohati micchādiṭṭhiyā kho pāpako vipāko diṭṭheceva dhamme abhisamparāyañcāti so iti paṭisaṅkhāya micchādiṭṭhiṃ pajahati micchādiṭṭhiyā paccorohati ayaṃ vuccati bhikkhave ariyā paccorohaṇīti. [158] Athakho sagāravo brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho sagāravo brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca kiṃ nu kho bho gotama orimaṃ tīraṃ kiṃ pārimaṃ tīranti. {158.1} Pāṇātipāto kho brāhmaṇa orimaṃ tīraṃ pāṇātipātā veramaṇī pārimaṃ tīraṃ adinnādānaṃ orimaṃ tīraṃ adinnādānā veramaṇī pārimaṃ tīraṃ kāmesu micchācāro orimaṃ tīraṃ kāmesu micchācārā veramaṇī pārimaṃ tīraṃ musāvādo orimaṃ tīraṃ musāvādā veramaṇī pārimaṃ tīraṃ pisuṇā vācā orimaṃ tīraṃ pisuṇāya vācāya veramaṇī pārimaṃ tīraṃ pharusā vācā orimaṃ tīraṃ pharusāya vācāya veramaṇī pārimaṃ tīraṃ samphappalāpo orimaṃ tīraṃ samphappalāpā veramaṇī pārimaṃ tīraṃ abhijjhā orimaṃ tīraṃ anabhijjhā pārimaṃ tīraṃ byāpādo orimaṃ tīraṃ abyāpādo pāramaṃ tīraṃ micchādiṭṭhi orimaṃ tīraṃ sammādiṭṭhi pārimaṃ tīraṃ idaṃ kho brāhmaṇa orimaṃ tīraṃ idaṃ pārimaṃ tīranti. Appakā te manussesu ye janā pāragāmino

--------------------------------------------------------------------------------------------- page272.

Athāyaṃ itarā pajā tīramevānudhāvati. Ye ca kho sammadakkhāte dhamme dhammānuvattino te janā pāramessanti maccudheyyaṃ suduttaraṃ. Kaṇhaṃ dhammaṃ vippahāya sukkaṃ bhāvetha paṇḍito okā anokamāgamma viveke yattha dūramaṃ. Tatrābhiratimiccheyya hitvā kāme akiñcano pariyodapeyya attānaṃ cittaklesehi paṇḍito. Yesaṃ sambodhiyaṅgesu sammā cittaṃ subhāvitaṃ ādānapaṭinissagge anupādāya ye ratā khīṇāsavā jutimanto te loke parinibbutāti. [159] Orimañca vo bhikkhave tīraṃ desissāmi pārimañca tīraṃ taṃ suṇātha .pe. katamañca bhikkhave orimaṃ tīraṃ katamañca pārimaṃ tīraṃ pāṇātipāto kho bhikkhave orimaṃ tīraṃ pāṇātipātā veramaṇī pārimaṃ tīraṃ adinnādānaṃ orimaṃ tīraṃ adinnādānā veramaṇī pārimaṃ tīraṃ kāmesu micchācāro orimaṃ tīraṃ kāmesu micchācārā veramaṇī pārimaṃ tīraṃ musāvādo orimaṃ tīraṃ musāvādā veramaṇī pārimaṃ tīraṃ pisuṇā vācā orimaṃ tīraṃ pisuṇāya vācāya veramaṇī pārimaṃ tīraṃ pharusā vācā orimaṃ tīraṃ pharusāya vācāya veramaṇī pārimaṃ tīraṃ samphappalāpo orimaṃ tīraṃ samphappalāpā veramaṇī pārimaṃ tīraṃ abhijjhā orimaṃ tīraṃ anabhijjhā pārimaṃ tīraṃ byāpādo orimaṃ tīraṃ abyāpādo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page273.

Pārimaṃ tīraṃ micchādiṭṭhi orimaṃ tīraṃ sammādiṭṭhi pārimaṃ tīraṃ idaṃ kho bhikkhave orimaṃ tīraṃ idaṃ pārimaṃ tīranti. Appakā te manussesu ye janā pāragāmino athāyaṃ itarā pajā tīramevānudhāvati. Ye ca kho sammadakkhāte dhamme dhammānuvattino te janā pāramessanti maccudheyyaṃ suduttaraṃ. Kaṇhaṃ dhammaṃ vippahāya sukkaṃ bhāvetha paṇḍito okā anokamāgamma viveke yattha dūramaṃ. Tatrābhiratimiccheyya hitvā kāme akiñcano pariyodapeyya attānaṃ cittaklesehi paṇḍito. Yesaṃ sambodhiyaṅgesu sammā cittaṃ subhāvitaṃ ādānapaṭinissagge anupādāya ye ratā khīṇāsavā jutimanto te loke parinibbutāti. [160] Adhammo ca bhikkhave veditabbo anattho ca dhammo ca veditabbo attho ca adhammañca viditvā anatthañca dhammañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabbaṃ. Katamo ca bhikkhave adhammo ca anattho ca pāṇātipāto adinnādānaṃ kāmesu micchācāro musāvādo pisuṇā vācā pharusā vācā samphappalāpo abhijjhā byāpādo micchādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave

--------------------------------------------------------------------------------------------- page274.

Adhammo ca anattho ca . katamo ca bhikkhave dhammo ca attho ca pāṇātipātā veramaṇī adinnādānā veramaṇī kāmesu micchācārā veramaṇī musāvādā veramaṇī pisuṇāya vācāya veramaṇī pharusāya vācāya veramaṇī samphappalāpā veramaṇī anabhijjhā abyāpādo sammādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave dhammo ca attho ca. Adhammo ca bhikkhave veditabbo anattho ca dhammo ca veditabbo attho ca adhammañca viditvā anatthañca dhammañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabbanti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttanti. [161] Adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca anattho ca veditabbo attho ca adhammañca viditvā dhammañca anatthañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabbanti idamavoca bhagavā idaṃ vatvāna sugato uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi. {161.1} Athakho tesaṃ bhikkhūnaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi idaṃ kho no āvuso bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca anattho ca veditabbo attho ca adhammañca viditvā dhammañca anatthañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabbanti ko nu kho imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyāti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page275.

Athakho tesaṃ bhikkhūnaṃ etadahosi {161.2} ayaṃ kho āyasmā mahākaccāno satthu ceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ pahoti āyasmā 1- mahākaccāno imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ yannūna mayaṃ yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkameyyāma upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ puccheyyāma yathā no āyasmā mahākaccāno byākarissati tathā naṃ dhāressāmāti atha kho te bhikkhū yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā āyasmatā mahākaccānena saddhiṃ sammodiṃsu sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etadavocuṃ {161.3} idaṃ kho no āvuso kaccāna bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca anattho ca veditabbo attho ca adhammañca viditvā dhammañca anatthañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabbanti tesaṃ no āvuso amhākaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi idaṃ kho no āvuso bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca anattho ca veditabbo attho ca adhammañca viditvā dhammañca anatthañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho @Footnote: 1 Ma. cāyasmā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page276.

Tathā paṭipajjitabbanti ko nu kho imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyāti {161.4} tesaṃ no āvuso amhākaṃ etadahosi ayaṃ kho āyasmā mahākaccāno satthu ceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ pahoti āyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ yannūna mayaṃ yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkameyyāma upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ puccheyyāma yathā no āyasmā mahākaccāno byākarissati tathā naṃ dhāressāmāti vibhajatāyasmā 1- mahākaccānoti seyyathāpi āvuso puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato atikkammeva mūlaṃ atikkamma khandhaṃ sākhāpalāse sāraṃ pariyesitabbaṃ maññeyya evaṃ sampadamidaṃ āyasmantānaṃ satthari sammukhībhūte taṃ bhagavantaṃ atisitvā amhe etamatthaṃ paṭipucchitabbaṃ maññatha 2- so hi āvuso bhagavā jānaṃ jānāti passaṃ passati cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto vattā pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammasāmī tathāgato so ceva panetassa kālo ahosi yaṃ tumhe bhagavantaṃyeva upasaṅkamitvā etamatthaṃ puccheyyātha 3- yathā no 4- bhagavā byākareyya tathā naṃ dhāreyyāthāti {161.5} addhāvuso 5- kaccāna bhagavā jānaṃ jānāti passaṃ passati cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto vattā pavattā atthassa ninnetā @Footnote: 1 Po. Ma. vibhajatu āyasmā. 2 Po. maññeyyātha. Yu. maññetha. @3 Ma. paṭipuccheyyātha. 4 Ma. vo.. 5 Ma. addhā āvuso.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page277.

Amatassa dātā dhammasāmī tathāgato so ceva panetassa kālo ahosi yaṃ mayaṃ bhagavantaṃyeva upasaṅkamitvā etamatthaṃ puccheyyāma yathā no bhagavā byākareyya tathā naṃ dhāreyyāma apicāyasmā mahākaccāno satthuceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ pahoti āyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ vibhajatāyasmā mahākaccāno agarukatvāti 1-. {161.6} Tenahāvuso suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti. Evamāvusoti kho te bhikkhū āyasmato mahākaccānassa paccassosuṃ . Āyasmā 2- mahākaccāno etadavoca yaṃ kho no āvuso bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca anattho ca veditabbo attho ca adhammañca viditvā dhammañca anatthañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabbanti {161.7} katamo cāvuso adhammo katamo ca dhammo katamo ca anattho katamo ca attho pāṇātipāto āvuso adhammo pāṇātipātā veramaṇī dhammo ye ca pāṇātipātapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti ayaṃ anattho pāṇātipātā veramaṇīpaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti ayaṃ attho . adinnādānaṃ āvuso adhammo adinnādānā veramaṇī dhammo ye ca adinnādānapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā @Footnote: 1 Po. Ma. agaruṃ karitvāti. Yu. agarukaritvā. 2 athāyasumā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page278.

Sambhavanti ayaṃ anattho adinnādānā veramaṇīpaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti ayaṃ attho . kāmesu micchācāro āvuso adhammo kāmesu micchācārā veramaṇī dhammo ye ca kāmesu micchācārapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti ayaṃ anattho kāmesu micchācārā veramaṇīpaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti ayaṃ attho. {161.8} Musāvādo āvuso adhammo musāvādā veramaṇī dhammo ye ca musāvādapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti ayaṃ anattho musāvādā veramaṇīpaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti ayaṃ attho . pisuṇā vācā āvuso adhammo pisuṇāya vācāya veramaṇī dhammo ye ca pisuṇā vācāpaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti ayaṃ anattho pisuṇāya vācāya veramaṇīpaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti ayaṃ attho . pharusā vācā āvuso adhammo pharusāya vācāya veramaṇī dhammo ye ca pharusavācāpaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti ayaṃ anattho pharusāya vācāya veramaṇīpaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti ayaṃ attho . samphappalāpo āvuso adhammo samphappalāpā veramaṇī dhammo ye ca samphappalāpapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti ayaṃ anattho samphappalāpā veramaṇīpaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page279.

Ayaṃ attho. {161.9} Abhijjhā āvuso adhammo anabhijjhā dhammo ye ca abhijjhāpaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti ayaṃ anattho anabhijjhāpaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti ayaṃ attho . byāpādo āvuso adhammo abyāpādo dhammo ye ca byāpādapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti ayaṃ anattho abyāpādapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti ayaṃ attho . micchādiṭṭhi āvuso adhammo sammādiṭṭhi dhammo ye ca micchādiṭṭhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti ayaṃ anattho sammādiṭṭhipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti ayaṃ attho. {161.10} Yaṃ kho no āvuso bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca anattho ca veditabbo attho ca adhammañca viditvā dhammañca anatthañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabbanti imassapi 1- kho ahaṃ āvuso bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhajitvā evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi ākaṅkhamānā capana tumhe āvuso bhagavantaṃyeva upasaṅkamitvā etamatthaṃ puccheyyātha yathā no 2- bhagavā byākareyya tathā naṃ dhāreyyāthāti. {161.11} Evamāvusotikho te bhikkhū āyasmato mahākaccānassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā @Footnote: 1 Ma. Yu. imassa. 2 Ma. Yu. vo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page280.

Bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ yaṃ kho no bhante bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca anattho ca veditabbo attho ca adhammañca viditvā dhammañca anatthañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabbanti {161.12} tesaṃ no bhante amhākaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi idaṃ kho no āvuso bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca anattho ca veditabbo attho ca adhammañca viditvā dhammañca anatthañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabbanti ko nu kho imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyāti {161.13} tesaṃ no bhante amhākaṃ etadahosi ayaṃ kho āyasmā mahākaccāno satthu ceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ pahoti āyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ yannūna mayaṃ yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkameyyāma upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ puccheyyāma yathā no āyasmā mahākaccāno byākarissati tathā naṃ dhāressāmāti athakho mayaṃ bhante yenāyasmā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page281.

Mahākaccāno tenupasaṅkamimhā upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ pucchimhā 1- tesaṃ no bhante āyasmatā mahākaccānena imehi ākārehi imehi padehi imehi byañjanehi attho suvibhattoti. {161.14} Sādhu sādhu bhikkhave paṇḍito bhikkhave mahākaccāno mahāpañño bhikkhave mahākaccāno maṃ cepi tumhe bhikkhave upasaṅkamitvā etamatthaṃ puccheyyātha ahampicetaṃ evameva byākareyyaṃ yathātaṃ mahākaccānena byākataṃ esoceva tassa 2- attho evañca naṃ dhāreyyāthāti. [162] Adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca anattho ca veditabbo attho ca adhammañca viditvā dhammañca anatthañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabbanti katamo ca bhikkhave adhammo katamo ca dhammo katamo ca anattho katamo ca attho pāṇātipāto bhikkhave adhammo pāṇātipātā veramaṇī dhammo ye ca pāṇātipātapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti ayaṃ anattho pāṇātipātā veramaṇīpaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti ayaṃ attho. {162.1} Adinnādānaṃ bhikkhave adhammo adinnādānā veramaṇī dhammo ... kāmesu micchācāro bhikkhave adhammo kāmesu micchācārā veramaṇī dhammo ... Musāvādo bhikkhave adhammo musāvādā veramaṇī dhammo ... pisuṇā vācā bhikkhave adhammo pisuṇāya vācāya veramaṇī dhammo ... Pharusavācā bhikkhave adhammo pharusāya vācāya veramaṇī dhammo ... Samphappalāpo @Footnote: 1 Ma. apucchimhā. 2 Po. esocevetassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page282.

Bhikkhave adhammo samphappalāpā veramaṇī dhammo ... abhijjhā bhikkhave adhammo anabhijjhā dhammo ... byāpādo bhikkhave adhammo abyāpādo dhammo ... micchādiṭṭhi bhikkhave adhammo sammādiṭṭhi dhammo ye ca micchādiṭṭhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti ayaṃ anattho sammādiṭṭhipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti ayaṃ attho . adhammo ca bhikkhave veditabbo dhammo ca anattho ca veditabbo attho ca adhammañca viditvā dhammañca anatthañca viditvā atthañca yathā dhammo yathā attho tathā paṭipajjitabbanti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttanti. [163] Pāṇātipātaṃpahaṃ 1- bhikkhave tividhaṃ vadāmi lobhahetukampi dosahetukampi mohahetukampi adinnādānaṃpahaṃ bhikkhave tividhaṃ vadāmi lobhahetukampi dosahetukampi mohahetukampi kāmesu micchācāraṃpahaṃ bhikkhave tividhaṃ vadāmi lobhahetukampi dosahetukampi mohahetukampi musāvādaṃpahaṃ bhikkhave tividhaṃ vadāmi lobhahetukampi dosahetukampi mohahetukampi pisuṇāvācaṃpahaṃ bhikkhave tividhaṃ vadāmi lobhahetukampi dosahetukampi mohahetukampi pharusavācaṃpahaṃ bhikkhave tividhaṃ vadāmi lobhahetukampi dosahetukampi mohahetukampi samphappalāpaṃpahaṃ bhikkhave tividhaṃ vadāmi lobhahetukampi dosahetukampi mohahetukampi abhijjhaṃpahaṃ bhikkhave tividhaṃ vadāmi lobhahetukampi dosahetukampi mohahetukampi byāpādaṃpahaṃ bhikkhave tividhaṃ vadāmi lobhahetukampi dosahetukampi mohahetukampi micchādiṭṭhiṃpahaṃ @Footnote: 1 Po. pāṇātipātaṃ cāhaṃ. Ma. sabbavāresu ... pātampāhaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page283.

Bhikkhave tividhaṃ vadāmi lobhahetukampi dosahetukampi mohahetukampi iti kho bhikkhave lobho kammanidānasambhavo doso kammanidānasambhavo moho kammanidānasambhavo lobhakkhayā kammanidānasaṅkhayo dosakkhayā kammanidānasaṅkhayo mohakkhayā kammanidānasaṅkhayoti. [164] Saparikkamano ayaṃ bhikkhave dhammo nāyaṃ dhammo aparikkamano kathañca bhikkhave saparikkamano ayaṃ dhammo nāyaṃ dhammo aparikkamano pāṇātipātissa bhikkhave pāṇātipātā veramaṇī parikkamanaṃ hoti adinnādāyissa bhikkhave adinnādānā veramaṇī parikkamanaṃ hoti kāmesu micchācārissa bhikkhave kāmesu micchācārā veramaṇī parikkamanaṃ hoti musāvādissa bhikkhave musāvādā veramaṇī parikkamanaṃ hoti pisuṇāvācassa bhikkhave pisuṇāya vācāya veramaṇī parikkamanaṃ hoti pharusavācassa bhikkhave pharusāya vācāya veramaṇī parikkamanaṃ hoti samphappalāpissa bhikkhave samphappalāpā veramaṇī parikkamanaṃ hoti abhijjhālussa bhikkhave anabhijjhā parikkamanaṃ hoti byāpannassa 1- bhikkhave abyāpādo parikkamanaṃ hoti micchādiṭṭhikassa bhikkhave sammādiṭṭhi parikkamanaṃ hoti evaṃ kho bhikkhave parikkamanaṃ hoti evaṃ kho bhikkhave saparikkamano [2]- Nāyaṃ dhammo aparikkamanoti. [165] Ekaṃ samayaṃ bhagavā pāvāyaṃ viharati cundassa kammāraputtassa ambavane . athakho cundo kammāraputto yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . @Footnote: 1 Ma. byāpannacittassa. 2 Ma. Yu. ayaṃ dhammoti atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page284.

Ekamantaṃ nisinnaṃ kho cundaṃ kammāraputtaṃ bhagavā etadavoca kassa no tvaṃ cunda soceyyāni rocesīti. Brāhmaṇā bhante pacchābhūmakā 1- kamaṇḍalukā sevālamālakā 2- aggiparicārikā udakorohakā soceyyāni paññāpenti 3- tesāhaṃ [4]- rocemīti. {165.1} Yathākathaṃ pana cunda brāhmaṇā pacchābhūmakā kamaṇḍalukā sevālamālakā aggiparicārikā udakorohakā soceyyāni paññāpentīti. Idha bhante brāhmaṇā pacchābhūmakā kamaṇḍalukā sevālamālakā aggiparicārikā udakorohakā te sāvake 5- evaṃ samādapenti ehi tvaṃ ambho purisa sakālasseva 6- uṭṭhahanto sayanamhā paṭhaviṃ āmaseyyāsi no ce paṭhaviṃ āmaseyyāsi allagomayāni āmaseyyāsi no ce allagomayāni āmaseyyāsi haritāni tiṇāni āmaseyyāsi no ce haritāni tiṇāni āmaseyyāsi aggiṃ paricareyyāsi no ce aggiṃ paricareyyāsi pañjaliko ādiccaṃ namasseyyāsi no ce pañjaliko ādiccaṃ namasseyyāsi sāyatatiyakaṃ udakaṃ oroheyyāsīti evaṃ kho bhante brāhmaṇā pacchābhūmakā kamaṇḍalukā sevālamālakā aggiparicārikā udakorohakā soceyyāni paññāpenti tesāhaṃ soceyyāni rocemīti. {165.2} Aññathā kho cunda brāhmaṇā pacchābhūmakā kamaṇḍalukā sevālamālakā aggiparicārikā udakorohakā soceyyāni paññāpenti aññathā ca pana ariyassa vinaye soceyyaṃ hotīti. Yathākathaṃ pana bhante ariyassa vinaye soceyyaṃ hoti sādhu me bhante bhagavā tathā dhammaṃ desetu yathā ariyassa vinaye soceyyaṃ hotīti . tenahi cunda suṇāhi sādhukaṃ @Footnote: 1 Po. pacchābhūmikā. 2 Ma. sevālamālikā. 3 paññapentipi pāṭho. @4 Po. Ma. Yu. soceyyānīti atthi. 5 Ma. Yu. sāvakaṃ. 6 kālasseva itipi pāṭho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page285.

Manasikarohi bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho cundo kammāraputto bhagavato paccassosi . bhagavā etadavoca tividhaṃ kho cunda kāyena asoceyyaṃ hoti catubbidhaṃ vācāya asoceyyaṃ hoti tividhaṃ manasā asoceyyaṃ hoti. Kathañca cunda tividhaṃ kāyena asoceyyaṃ hoti idha cunda ekacco pāṇātipātī hoti luddho 1- lohitapāṇī hatapahate niviṭṭho adayāpanno pāṇabhūtesu adinnādāyī hoti yantaṃ parassa paravittūpakaraṇaṃ gāmagataṃ vā araññagataṃ vā adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādātā hoti kāmesu micchācārī hoti yā tā māturakkhitā piturakkhitā bhāturakkhitā bhaginirakkhitā ñātirakkhitā [2]- dhammarakkhitā sasāmikā saparidaṇḍā antamaso mālāguṇaparikkhitāpi 3- tathārūpāsu cārittaṃ āpajjitā hoti evaṃ cunda tividhaṃ kāyena asoceyyaṃ hoti. Kathañca cunda catubbidhaṃ vācāya asoceyyaṃ hoti idha cunda ekacco musāvādī hoti sabhaggato 4- vā parisaggato vā ñātimajjhaggato vā pūgamajjhaggato vā rājakulamajjhaggato vā abhinīto sakkhiṃ puṭṭho ehi bho purisa yaṃ jānāsi taṃ vadehīti so ajānaṃ vā āha 5- jānāmīti jānaṃ vā āha na jānāmīti apassaṃ vā āha passāmīti passaṃ vā āha na passāmīti iti attahetu vā parahetu vā āmisakiñcikkhahetu vā sampajānamusā bhāsitā hoti pisuṇavāco hoti ito sutvā amutra akkhātā imesaṃ bhedāya amutra vā sutvā @Footnote: 1 Ma. Yu. luddo. 2 Ma. gottarakkhitā. 3 Po. mālāgula ... Ma. Yu. mālāguḷa .... @4 Yu. sabhāgato vā. 5 Po. Yu. sabbattha āhāti natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page286.

Imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya iti samaggānaṃ vā bhettā bhinnānaṃ 1- vā anuppadātā vaggārāmo vaggarato vagganandī vaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti pharusavāco hoti yā sā vācā aṇḍakā kakkasā parakaṭukā parābhisajjanī kodhasāmantā asamādhisaṃvattanikā tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā hoti samphappalāpī hoti akālavādī abhūtavādī anatthavādī adhammavādī avinayavādī anidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā hoti akālena anapadesaṃ apariyantavatiṃ anatthasañhitaṃ evaṃ kho cunda catubbidhaṃ vācāya asoceyyaṃ hoti. Kathañca cunda tividhaṃ manasā asoceyyaṃ hoti idha cunda ekacco abhijjhālu hoti yantaṃ parassa paravittūpakaraṇaṃ taṃ abhijjhitā hoti aho vata yaṃ parassa taṃ mama assāti byāpannacitto hoti paduṭṭhamanasaṅkappo ime sattā haññantu vā bhijjantu vā ucchijjantu vā vinassantu vā mā vā ahesunti 2- micchādiṭṭhiko hoti viparittadassano natthi dinnaṃ natthi yiṭṭhaṃ natthi hutaṃ natthi sukatadukkatānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko natthi ayaṃ loko natthi paro loko natthi mātā natthi pitā natthi sattā opapātikā natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentīti evaṃ kho cunda tividhaṃ manasā asoceyyaṃ hoti. {165.3} Ime kho cunda dasa akusalakammapathā imehi kho cunda dasahi akusalehi kammapathehi samannāgato sakālasseva @Footnote: 1 Po. bheditā. 2 Po. Yu. ahesuṃ iti vāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page287.

Uṭṭhahanto sayanamhā paṭhaviṃ cepi āmasati asuciyeva hoti no cepi paṭhaviṃ āmasati asuciyeva hoti allāni cepi gomayāni āmasati asuciyeva hoti no cepi allāni gomayāni āmasati asuciyeva hoti haritāni cepi tiṇāni āmasati asuciyeva hoti no cepi haritāni tiṇāni āmasati asuciyeva hoti aggiṃ cepi paricarati asuciyeva hoti no cepi aggiṃ paricarati asuciyeva hoti pañjaliko cepi ādiccaṃ namassati asuciyeva hoti no ce pañjaliko ādiccaṃ namassati asuciyeva hoti sāyatatiyakaṃ cepi udakaṃ orohati asuciyeva hoti no cepi sāyatatiyakaṃ udakaṃ orohati asuciyeva hoti taṃ kissa hetu ime cunda dasa akusalakammapathā asuciceva 1- asucikaraṇā ca imesaṃ pana cunda dasannaṃ akusalānaṃ kammapathānaṃ samannāgamanahetu nirayo paññāyati tiracchānayoni paññāyati pittivisayo paññāyati yā vā panaññāpi kāci duggati 2- hoti. {165.4} Tividhaṃ kho cunda kāyena soceyyaṃ hoti catubbidhaṃ vācāya soceyyaṃ hoti tividhaṃ manasā soceyyaṃ hoti . kathañca cunda tividhaṃ kāyena soceyyaṃ hoti idha cunda ekacco pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī byāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī viharati adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato hoti yantaṃ parassa paravittūpakaraṇaṃ gāmagataṃ vā araññagataṃ vā taṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ anādātā hoti kāmesu micchācāraṃ pahāya kāmesu micchācārā @Footnote: 1 Ma. Yu. asuciyeva honti. 2 Ma. Yu. duggatiyo. hotīti pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page288.

Paṭivirato hoti yā tā māturakkhitā piturakkhitā bhāturakkhitā bhaginirakkhitā ñātirakkhitā dhammarakkhitā sasāmikā saparidaṇḍā antamaso mālāguṇaparikkhitāpi tathārūpāsu na cārittaṃ āpajjitā hoti evaṃ kho cunda tividhaṃ kāyena soceyyaṃ hoti. {165.5} Kathañca cunda catubbidhaṃ vācāya soceyyaṃ hoti idha cunda ekacco musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato hoti sabhaggato vā parisaggato vā ñātimajjhaggato vā pūgamajjhaggato vā rājakulamajjhaggato vā abhinīto sakkhiṃ puṭṭho ehi bho purisa yaṃ jānāsi taṃ vadehīti so ajānaṃ vā āha na jānāmīti jānaṃ vā āha jānāmīti apassaṃ vā āha na passāmīti passaṃ vā āha passāmīti iti attahetu vā parahetu vā āmisakiñcikkhahetu vā na sampajānamusā bhāsitā hoti pīsuṇaṃ vācaṃ pahāya pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti na ito sutvā amutra akkhātā imesaṃ bhedāya amutra vā sutvā na imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya iti bhinnānaṃ vā sandhātā sahitānaṃ vā anuppadātā samaggārāmo samaggarato samagganandī samaggakaraṇī vācaṃ bhāsitā hoti pharusaṃ vācaṃ pahāya pharusāya vācāya paṭivirato hoti yā sā vācā nelā kaṇṇasukhā pemaniyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā hoti samphappalāpaṃ pahāya samphappalāpā paṭivirato hoti kālavādī bhūtavādī atthavādī dhammavādī vinayaādī nidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā hoti kālena sāpadesaṃ pariyantavatiṃ atthasañhitaṃ evaṃ kho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page289.

Cunda catubbidhaṃ vācāya soceyyaṃ hoti. {165.6} Kathañca cunda tividhaṃ manasā soceyyaṃ hoti idha cunda ekacco anabhijjhālu hoti yantaṃ parassa paravittūpakaraṇaṃ taṃ anabhijjhitā hoti aho vata yaṃ parassa taṃ mama assāti abyāpannacitto hoti appaduṭṭhamanasaṅkappo ime sattā averā 1- abyāpajjhā anīghā sukhī attānaṃ pariharantūti sammādiṭṭhiko hoti aviparittadassano atthi dinnaṃ atthi yiṭṭhaṃ atthi hutaṃ atthi sukatadukkatānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko atthi ayaṃ loko atthi paro loko atthi mātā atthi pitā atthi sattā opapātikā atthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentīti evaṃ kho cunda tividhaṃ manasā soceyyaṃ hoti. {165.7} Ime kho cunda dasa kusalakammapathā imehi kho cunda dasahi kusalehi kammapathehi samannāgato kālasseva uṭṭhahanto sayanamhā paṭhaviṃ cepi āmasati suciyeva hoti no cepi paṭhaviṃ āmasati suciyeva hoti allāni cepi gomayāni āmasati suciyeva hoti no cepi allāni gomayāni āmasati suciyeva hoti haritāni cepi tiṇāni āmasati suciyeva hoti no cepi haritāni tiṇāni āmasati suciyeva hoti aggiṃ cepi paricarati suciyeva hoti no cepi aggiṃ paricarati suciyeva hoti pañjaliko cepi ādiccaṃ namassati suciyeva hoti no cepi pañjaliko ādiccaṃ @Footnote: 1 Ma. averā hontu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page290.

Namassati suciyeva hoti sāyatatiyakaṃ cepi udakaṃ orohati suciyeva hoti no cepi sāyatatiyakaṃ udakaṃ orohati suciyeva hoti taṃ kissa hetu ime cunda dasa kusalakammapathā suciceva honti sucikaraṇā ca imesañca pana cunda dasannaṃ kusalānaṃ kammapathānaṃ samannāgamahetu devā paññāyanti manussā paññāyanti yā vā panaññāpi kāci sugati 1- hoti. Evaṃ vutte cundo kammāraputto bhagavantaṃ etadavoca abhikkantaṃ bhante .pe. upāsakaṃ maṃ bhante bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti. [166] Athakho jāṇussoṇi brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho jāṇussoṇi brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca mayamassu bho gotama brāhmaṇā nāma dānāni dema saddhāni karoma idaṃ dānaṃ petānaṃ ñātisālohitānaṃ upakappatu idaṃ dānaṃ petā ñātisālohitā paribhuñjantūti kacci taṃ bho gotama dānaṃ petānaṃ ñātisālohitānaṃ upakappati kacci te petā ñātisālohitā taṃ dānaṃ paribhuñjantīti . ṭhāne kho brāhmaṇa upakappati no aṭṭhāneti. {166.1} Katamaṃ [2]- bho gotama ṭhānaṃ katamaṃ aṭṭhānanti . Idha brāhmaṇa ekacco pāṇātipātī hoti adinnādāyī hoti kāmesu micchācārī hoti musāvādī hoti pisuṇavāco hoti pharusavāco hoti samphappalāpī hoti abhijjhālu hoti byāpannacitto hoti @Footnote: 1 Ma. Yu. sugatiyoti. hotīti pāṭho natthi. 2 Ma. pana. Yu. katamañca pana.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page291.

Micchādiṭṭhiko hoti so kāyassa bhedā parammaraṇā nirayaṃ upapajjati yo nerayikānaṃ sattānaṃ āhāro tena so tattha yāpeti tena so tattha tiṭṭhati idaṃ 1- kho brāhmaṇa aṭṭhānaṃ yattha ṭhitassa taṃ dānaṃ na upakappati {166.2} idha pana brāhmaṇa ekacco pāṇātipātī hoti .pe. micchādiṭṭhiko hoti so kāyassa bhedā parammaraṇā tiracchānayoniṃ upapajjati yo tiracchānayonikānaṃ sattānaṃ āhāro tena so tattha yāpeti tena so tattha tiṭṭhati idampi kho brāhmaṇa aṭṭhānaṃ yattha ṭhitassa taṃ dānaṃ na upakappati idha 2- brāhmaṇa ekacco pāṇātipātā paṭivirato hoti adinnādānā paṭivirato hoti kāmesu micchācārā paṭivirato hoti musāvādā paṭivirato hoti pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti pharusāya vācāya paṭivirato hoti samphappalāpā paṭivirato hoti anabhijjhālu hoti abyāpannacitto hoti sammādiṭṭhiko hoti so kāyassa bhedā parammaraṇā manussānaṃ sahabyataṃ upapajjati yo manussānaṃ āhāro tena so tattha yāpeti tena so tattha tiṭṭhati idampi kho brāhmaṇa aṭṭhānaṃ yattha ṭhitassa taṃ dānaṃ na upakappati {166.3} idha pana brāhmaṇa ekacco pāṇātipātā paṭivirato hoti .pe. sammādiṭṭhiko hoti so kāyassa bhedā parammaraṇā devānaṃ sahabyataṃ upapajjati yo devānaṃ āhāro tena so tattha yāpeti tena so tattha tiṭṭhati idampi kho brāhmaṇa aṭṭhānaṃ yattha ṭhitassa @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. idampi kho. 2 Ma. Yu. idha pana.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page292.

Taṃ dānaṃ na upakappati {166.4} idha brāhmaṇa ekacco pāṇātipātī hoti .pe. Micchādiṭṭhiko hoti so kāyassa bhedā parammaraṇā pittivisayaṃ upapajjati yo pittivisayikānaṃ 1- sattānaṃ āhāro tena so tattha yāpeti tena so tattha tiṭṭhati yaṃ vā panassa ito anuppavecchanti mittāmaccā 2- vā ñātisālohitā vā tena so tattha yāpeti tena so tattha tiṭṭhati idampi kho brāhmaṇa ṭhānaṃ yattha ṭhitassa taṃ dānaṃ upakappatīti. {166.5} Sace pana bho gotama so peto ñātisālohito taṃ ṭhānaṃ anupapanno hoti ko taṃ dānaṃ paribhuñjatīti . aññepissa brāhmaṇa petā ñātisālohitā taṃ ṭhānaṃ upapannā honti te taṃ dānaṃ paribhuñjantīti . sace pana bho gotama soceva peto ñātisālohito taṃ ṭhānaṃ anupapanno hoti aññepissa petā ñātisālohitā 3- taṃ ṭhānaṃ anupapannā honti ko taṃ dānaṃ paribhuñjatīti. {166.6} Aṭṭhānaṃ kho etaṃ brāhmaṇa anavakāso yantaṃ ṭhānaṃ vivittaṃ assa iminā dīghena addhunā yadidaṃ petehi ñātisālohitehi apica brāhmaṇa dāyakopi anipphaloti . aṭṭhānepi bhavaṃ gotamo parikappaṃ vadatīti . aṭṭhānepi kho ahaṃ brāhmaṇa parikappaṃ vadāmi idha brāhmaṇa ekacco pāṇātipātī hoti adinnādāyī hoti kāmesu micchācārī hoti musāvādī hoti pisuṇavāco hoti pharusavāco hoti samphappalāpī hoti abhijjhālu hoti byāpannacitto hoti micchādiṭṭhiko hoti so dātā hoti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. pettivisayikānaṃ. 2 Po. Yu. mittā vā amaccā vā. 3 Ma. ñāti @sālohitā petā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page293.

Vatthaṃ yānaṃ mālāgandhaṃ 1- vilepanaṃ seyyāvasathaṃ padīpeyyaṃ so kāyassa bhedā parammaraṇā hatthīnaṃ sahabyataṃ upapajjati so tattha lābhī hoti annassa pānassa mālānānālaṅkārassa {166.7} yaṃ kho brāhmaṇa idha pāṇātipātī adinnādāyī kāmesu micchācārī musāvādī pisuṇavāco pharusavāco samphappalāpī abhijjhālu byāpannacitto micchādiṭṭhiko tena so kāyassa bhedā parammaraṇā hatthīnaṃ sahabyataṃ upapajjati yañca kho so dātā hoti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhaṃ vilepanaṃ seyyāvasathaṃ padīpeyyaṃ tena so tattha lābhī hoti annassa pānassa mālānānālaṅkārassa {166.8} idha pana brāhmaṇa ekacco pāṇātipātī hoti adinnādāyī hoti kāmesu micchācārī hoti musāvādī hoti pisuṇavāco hoti pharusavāco hoti samphappalāpī hoti abhijjhālu hoti byāpannacitto hoti micchādiṭṭhiko hoti so dātā hoti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhaṃ vilepanaṃ seyyāvasathaṃ padīpeyyaṃ so kāyassa bhedā parammaraṇā assānaṃ sahabyataṃ upapajjati ... Gunnaṃ sahabyataṃ upapajjati ... kukkurānaṃ sahabyataṃ upapajjati so tattha lābhī hoti annassa pānassa mālānānālaṅkārassa {166.9} yaṃ kho brāhmaṇa idha pāṇātipātī adinnādāyī kāmesu micchācārī musāvādī pisuṇavāco pharusavāco samphappalāpī abhijjhālu byāpannacitto micchādiṭṭhiko tena so kāyassa bhedā parammaraṇā kukkurānaṃ sahabyataṃ upapajjati yañca @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathapadīpeyyaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page294.

Kho so dātā hoti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhaṃ vilepanaṃ seyyāvasathaṃ padīpeyyaṃ tena so tattha lābhī hoti annassa pānassa mālānānālaṅkārassa {166.10} idha brāhmaṇa ekacco pāṇātipātā paṭivirato hoti adinnādānā paṭivirato hoti kāmesu micchācārā paṭivirato hoti musāvādā paṭivirato hoti pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti pharusāya vācāya paṭivirato hoti samphappalāpā paṭivirato hoti anabhijjhālu hoti abyāpannacitto hoti sammādiṭṭhiko hoti so dātā hoti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhaṃ vilepanaṃ seyyāvasathaṃ padīpeyyaṃ so kāyassa bhedā parammaraṇā manussānaṃ sahabyataṃ upapajjati so tattha lābhī hoti mānusakānaṃ pañcannaṃ kāmaguṇānaṃ {166.11} yaṃ kho brāhmaṇa idha pāṇātipātā paṭivirato hoti adinnādānā paṭivirato hoti kāmesu micchācārā paṭivirato hoti musāvādā paṭivirato hoti pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti pharusāya vācāya paṭivirato hoti samphappalāpā paṭivirato hoti anabhijjhālu hoti abyāpannacitto hoti sammādiṭṭhiko hoti tena so kāyassa bhedā parammaraṇā manussānaṃ sahabyataṃ upapajjati yañca kho so dātā hoti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhaṃ vilepanaṃ seyyāvasathaṃ padīpeyyaṃ tena so tattha lābhī hoti mānusakānaṃ pañcannaṃ kāmaguṇānaṃ idha pana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page295.

Brāhmaṇa ekacco pāṇātipātā paṭivirato hoti .pe. sammādiṭṭhiko hoti so dātā hoti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhaṃ vilepanaṃ seyyāvasathaṃ padīpeyyaṃ so kāyassa bhedā parammaraṇā devānaṃ sahabyataṃ upapajjati so tattha lābhī hoti dibbānaṃ pañcannaṃ kāmaguṇānaṃ {166.12} yaṃ kho brāhmaṇa idha pāṇātipātā paṭivirato hoti .pe. sammādiṭṭhiko hoti tena so kāyassa bhedā parammaraṇā devānaṃ sahabyataṃ upapajjati yañca kho so dātā hoti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhaṃ vilepanaṃ seyyāvasathaṃ padīpeyyaṃ tena so tattha lābhī hoti dibbānaṃ pañcannaṃ kāmaguṇānaṃ apica brāhmaṇa dāyakopi anipphaloti. {166.13} Acchariyaṃ bho gotama abbhūtaṃ bho gotama yāvañcidaṃ bho gotama alameva dānāni dātuṃ alaṃ saddhāni kātuṃ yatra hi nāma dāyakopi anipphaloti . evametaṃ brāhmaṇa evametaṃ brāhmaṇa dāyakopi brāhmaṇa anipphaloti . abhikkantaṃ bho gotama .pe. upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti. Jāṇussoṇivaggo dutiyo. ----------- Sundaravaggo tatiyo [167] Sādhuñca vo bhikkhave desissāmi asādhuñca taṃ suṇātha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page296.

Sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katamañca bhikkhave asādhuṃ 1- pāṇātipāto adinnanādānaṃ kāmesu micchācāro musāvādo pisuṇā vācā pharusā vācā samphappalāpo abhijjhā byāpādo micchādiṭṭhi idaṃ vuccati bhikkhave asādhuṃ 1-. Katamañca bhikkhave sādhuṃ 2- pāṇātipātā veramaṇī adinnādānā veramaṇī kāmesu micchācārā veramaṇī musāvādā veramaṇī pisuṇāya vācāya veramaṇī pharusāya vācāya veramaṇī samphappalāpā veramaṇī anabhijjhā abyāpādo sammādiṭṭhi idaṃ vuccati bhikkhave sādhunti 3-. [168] Ariyadhammañca vo bhikkhave desissāmi anariyadhammañca taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katamo ca bhikkhave anariyo dhammo pāṇātipāto .pe. micchādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave anariyo dhammo . katamo ca bhikkhave ariyo dhammo pāṇātipātā veramaṇī .pe. sammādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave ariyo dhammoti. [169] Kusalañca vo bhikkhave desissāmi akusalañca taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katamañca bhikkhave akusalaṃ pāṇātipāto .pe. micchādiṭṭhi idaṃ vuccati bhikkhave akusalaṃ . @Footnote: 1-2 Po. Ma. asādhu ... sādhu. 3 Po. Ma. sādhūti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page297.

Katamañca bhikkhave kusalaṃ pāṇātipātā veramaṇī .pe. sammādiṭṭhi idaṃ vuccati bhikkhave kusalanti. [170] Atthañca vo bhikkhave desissāmi anatthañca taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katamo ca bhikkhave anattho pāṇātipāto .pe. micchādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave anattho . Katamo ca bhikkhave attho pāṇātipātā veramaṇī .pe. sammādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave atthoti. [171] Dhammañca vo bhikkhave desissāmi adhammañca taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katamo ca bhikkhave adhammo pāṇātipāto .pe. micchādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave adhammo . Katamo ca bhikkhave dhammo pāṇātipātā veramaṇī .pe. sammādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave dhammoti. [172] Sāsavañca vo bhikkhave [1]- desissāmi anāsavañca taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katamo ca bhikkhave sāsavo dhammo pāṇātipāto .pe. micchādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave sāsavo dhammo . katamo ca bhikkhave anāsavo dhammo pāṇātipātā veramaṇī .pe. sammādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave @Footnote: 1 Ma. Yu. etthantare dhammanti atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page298.

Anāsavo dhammoti. [173] Sāvajjañca vo bhikkhave [1]- desissāmi anavajjañca taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katamo ca bhikkhave sāvajjo dhammo pāṇātipāto .pe. micchādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave sāvajjo dhammo . katamo ca bhikkhave anavajjo dhammo pāṇātipātā veramaṇī .pe. sammādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave anavajjo dhammoti. [174] Tapaniyañca vo bhikkhave dhammaṃ desissāmi atapaniyañca taṃ suṇātha .pe. katamo ca bhikkhave tapaniyo dhammo pāṇātipāto .pe. Micchādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave tapaniyo dhammo . katamo ca bhikkhave atapaniyo dhammo pāṇātipātā veramaṇī .pe. sammādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave atapaniyo dhammoti. [175] Ācayagāmiñca vo bhikkhave dhammaṃ desissāmi apacayagāmiñca taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . Evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katamo ca bhikkhave ācayagāmī dhammo pāṇātipāto .pe. micchādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave ācayagāmī dhammo . katamo ca bhikkhave apacayagāmī dhammo pāṇātipātā veramaṇī .pe. Sammādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave apacayagāmī dhammoti. @Footnote: 1 Ma. Yu. etthantare dhammanti desessāmi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page299.

[176] Dukkhudrayañca vo bhikkhave dhammaṃ desissāmi sukhudrayañca taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katamo ca bhikkhave dukkhudrayo dhammo pāṇātipāto .pe. micchādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave dukkhudrayo dhammo . katamo ca bhikkhave sukhudrayo dhammo pāṇātipātā veramaṇī .pe. sammādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave sukhudrayo dhammoti. [177] Dukkhavipākañca vo bhikkhave dhammaṃ desissāmi sukhavipākañca taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . Evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katamo ca bhikkhave dukkhavipāko dhammo pāṇātipāto .pe. micchādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave dukkhavipāko dhammo . katamo ca bhikkhave sukhavipāko dhammo pāṇātipātā veramaṇī .pe. Sammādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave sukhavipāko dhammoti. Sundaravaggo 1- tatiyo. --------------- Seṭṭhavaggo catuttho [178] Ariyamaggañca vo bhikkhave desissāmi anariyamaggañca taṃ suṇātha .pe. katamo ca bhikkhave anariyo maggo pāṇātipāto .pe. Micchādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave anariyo maggo . katamo @Footnote: 1 Ma. sādhuvaggo tatiyo. Yu. sādhuvaggo aṭṭhamo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page300.

Ca bhikkhave ariyo maggo pāṇātipātā veramaṇī .pe. Sammādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave ariyo maggoti. [179] Kaṇhamaggañca vo bhikkhave desissāmi sukkamaggañca taṃ suṇātha .pe. katamo ca bhikkhave kaṇho maggo pāṇātipāto .pe. Micchādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave kaṇho maggo . katamo ca bhikkhave sukko maggo pāṇātipātā veramaṇī .pe. sammādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave sukko maggoti. [180] Saddhammañca vo bhikkhave desissāmi asaddhammañca taṃ suṇātha .pe. katamo ca bhikkhave asaddhammo pāṇātipāto .pe. Micchādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave asaddhammo . katamo ca bhikkhave saddhammo pāṇātipātā veramaṇī .pe. sammādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave saddhammoti. [181] Sappurisadhammañca vo bhikkhave desissāmi asappurisadhammañca taṃ suṇātha .pe. katamo ca bhikkhave asappurisadhammo pāṇātipāto .pe. Micchādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave asappurisadhammo . katamo ca bhikkhave sappurisadhammo pāṇātipātā veramaṇī .pe. sammādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave sappurisadhammoti. [182] Uppādetabbañca vo bhikkhave dhammaṃ desissāmi na uppādetabbañca taṃ suṇātha .pe. katamo ca bhikkhave na

--------------------------------------------------------------------------------------------- page301.

Uppādetabbo dhammo pāṇātipāto .pe. micchādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave na uppādetabbo dhammo . katamo ca bhikkhave uppādetabbo dhammo pāṇātipātā veramaṇī .pe. sammādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave uppādetabbo dhammoti. [183] Āsevitabbañca vo bhikkhave dhammaṃ desissāmi na āsevitabbañca taṃ suṇātha .pe. katamo ca bhikkhave na āsevitabbo dhammo pāṇātipāto .pe. micchādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave na āsevitabbo dhammo . katamo ca bhikkhave āsevitabbo dhammo pāṇātipātā veramaṇī .pe. sammādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave āsevitabbo dhammoti. [184] Bhāvetabbañca vo bhikkhave dhammaṃ desissāmi na bhāvetabbañca taṃ suṇātha .pe. katamo ca bhikkhave na bhāvetabbo dhammo pāṇātipāto .pe. micchādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave na bhāvetabbo dhammo . katamo ca bhikkhave bhāvetabbo dhammo pāṇātipātā veramaṇī .pe. sammādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave bhāvetabbo dhammoti. [185] Bahulīkātabbañca vo bhikkhave dhammaṃ desissāmi na bahulīkātabbañca taṃ suṇātha .pe. katamo ca bhikkhave na bahulīkātabbo dhammo pāṇātipāto .pe. micchādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave na bahulīkātabbo dhammo . katamo ca bhikkhave bahulīkātabbo dhammo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page302.

Pāṇātipātā veramaṇī .pe. sammādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave bahulīkātabbo dhammoti. [186] Anussaritabbañca vo bhikkhave dhammaṃ desissāmi na 1- anussaritabbañca taṃ suṇātha .pe. katamo ca bhikkhave na anussaritabbo dhammo pāṇātipāto .pe. micchādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave na anussaritabbo dhammo . katamo ca bhikkhave anussaritabbo dhammo pāṇātipātā veramaṇī .pe. sammādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave anussaritabbo dhammoti. [187] Sacchikātabbañca vo bhikkhave dhammaṃ desissāmi na sacchikātabbañca taṃ suṇātha .pe. katamo ca bhikkhave na sacchikātabbo dhammo pāṇātipāto .pe. micchādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave na sacchikātabbo dhammo . katamo ca bhikkhave sacchikātabbo dhammo pāṇātipātā veramaṇī .pe. sammādiṭṭhi ayaṃ vuccati bhikkhave sacchikātabbo dhammoti. Seṭṭhavaggo catuttho 2-. ----------- Sevitabbāsevitabbavaggo pañcamo [188] Dasahi bhikkhave dhammehi samannāgato puggalo na sevitabbo katamehi dasahi pāṇātipātī hoti adinnādāyī hoti kāmesu micchācārī hoti musāvādī hoti pisuṇavāco hoti @Footnote: 1 Po. Ma. nānussaritabbaṃ. 2 Ma. Yu. ariyamaggavaggo navamo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page303.

Pharusavāco 1- hoti samphappalāpī hoti abhijjhālu hoti byāpannacitto hoti micchādiṭṭhiko hoti imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samannāgato puggalo na sevitabbo. {188.1} Dasahi bhikkhave dhammehi samannāgato puggalo sevitabbo katamehi dasahi pāṇātipātā paṭivirato hoti adinnādānā paṭivirato hoti kāmesu micchācārā paṭivirato hoti musāvādā paṭivirato hoti pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti pharusāya vācāya paṭivirato hoti samphappalāpā paṭivirato hoti anabhijjhālu hoti abyāpannacitto hoti sammādiṭṭhiko hoti imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samannāgato 2- sevitabboti 3-. {188.2} [idha dvisatādisuttaṃ peyyālavasena gaṇitabbaṃ] dasahi bhikkhave dhammehi samannāgato puggalo na bhajitabbo ... Bhajitabbo ... Na payirupāsitabbo ... payirupāsitabbo ... Na pujjo hoti ... Pujjo hoti ... Na pāsaṃso hoti ... Pāsaṃso hoti ... Agāravo hoti ... Sagāravo 4- hoti ... appatikkho hoti ... sappatikkho hoti ... Na ārādhako hoti ... Ārādhako hoti ... Na visujjhati visujjhati mānaṃ nādhibhoti ... Mānaṃ adhibhoti ... paññāya na vaḍḍhati ... paññāya vaḍḍhati ... Bahuṃ apuññaṃ pasavati ... bahuṃ puññaṃ pasavati katamehi dasahi pāṇātipātā paṭivirato hoti adinnādānā paṭivirato hoti kāmesu micchācārā paṭivirato hoti musāvādā paṭivirato hoti pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti pharusāya vācāya paṭivirato hoti samphappalāpā paṭivirato hoti anabhijjhālu @Footnote: 1 Yu. pharusāvāco. 2 Ma. Yu. etthantare puggaloti dissati. 3 Ma. Yu. itisaddo @natthi. 4 Ma. gāravo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page304.

Hoti abyāpannacitto hoti sammādiṭṭhiko hoti imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samannāgato puggalo bahuṃ puññaṃ pasavatīti. Sevitabbāsevitabbavaggo 1- pañcamo. Catutthapaṇṇāsako catuttho. ------------- @Footnote: 1 Yu. puggalavaggo dasamo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page305.

Pañcamapaṇṇāsako paṭhamavaggo paṭhamo [189] Dasahi bhikkhave dhammehi samannāgato yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye katamehi dasahi idha bhikkhave ekacco pāṇātipātī hoti luddho lohitapāṇī hatapahate niviṭṭho adayāpanno sabbapāṇabhūtesu adinnādāyī hoti yantaṃ parassa paravittūpakaraṇaṃ gāmagataṃ vā araññagataṃ vā adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādātā hoti kāmesu micchācārī hoti yā tā māturakkhitā piturakkhitā bhāturakkhitā bhaginirakkhitā ñātirakkhitā dhammarakkhitā sasāmikā saparidaṇḍā antamaso mālāguṇaparikkhitāpi tathārūpāsu cārittaṃ āpajjitā hoti {189.1} musāvādī hoti sabhaggato vā parisaggato vā ñāti majjhaggato vā pūgamajjhaggato vā rājakulamajjhaggato vā abhinīto sakkhiṃ puṭṭho ehi bho purisa yaṃ jānāsi taṃ vadehīti so ajānaṃ vā āha jānāmīti jānaṃ vā āha na jānāmīti apassaṃ vā āha passāmīti passaṃ vā āha na passāmīti iti attahetu vā parahetu vā āmisakiñcikkhahetu vā sampajānamusā bhāsitā hoti pisuṇavāco hoti ito sutvā amutra akkhātā imesaṃ bhedāya amutra vā sutvā imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya iti samaggānaṃ vā bhettā bhinnānaṃ vā anuppadātā vaggārāmo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page306.

Vaggarato vagganandī vaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti pharusavāco hoti yā sā vācā aṇḍakā kakkasā parakaṭukā parābhisajjanī kodhasāmantā asamādhisaṃvattanikā tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā hoti samphappalāpī hoti akālavādī anatthavādī adhammavādī avinayavādī anidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā hoti kālena anapadesaṃ apariyantavatiṃ anatthasañhitaṃ abhijjhālu hoti yantaṃ parassa paravittūpakaraṇaṃ taṃ {189.2} abhijjhitā hoti aho vata yaṃ parassa taṃ mama assāti byāpannacitto hoti paduṭṭhamanasaṅkappo ime sattā haññantu vā vajjhantu vā ucchijjantu vā vinassantu vā mā vā ahesunti 1- micchādiṭṭhiko hoti viparittadassano natthi dinnaṃ natthi yiṭṭhaṃ natthi hutaṃ natthi sukatadukkatānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko natthi ayaṃ loko natthi paro loko natthi mātā natthi pitā natthi sattā opapātikā natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentīti imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samannāgato yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye. {189.3} Dasahi bhikkhave dhammehi samannāgato yathābhataṃ nikkhitto evaṃ sagge katamehi dasahi idha bhikkhave ekacco pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī viharati adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato hoti yantaṃ parassa paravittūpakaraṇaṃ gāmagataṃ vā araññagataṃ vā @Footnote: 1 Po. Yu. ahesuṃ iti vāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page307.

Adinnaṃ 1- theyyasaṅkhātaṃ na ādātā hoti kāmesu micchācāraṃ pahāya kāmesu micchācārā paṭivirato hoti yā tā māturakkhitā piturakkhitā bhāturakkhitā bhaginirakkhitā ñātirakkhitā dhammarakkhitā sasāmikā saparidaṇḍā antamaso mālāguṇaparikkhitāpi tathārūpāsu na cārittaṃ āpajjitā hoti {189.4} musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato hoti sabhaggato vā parisaggato vā ñātimajjhaggato vā pūgamajjhaggato vā rājakulamajjhaggato vā abhinīto sakkhiṃ puṭṭho ehi bho purisa yaṃ jānāsi taṃ vadehīti so ajānaṃ vā āha na jānāmīti jānaṃ vā āha jānāmīti apassaṃ vā āha na passāmīti passaṃ vā āha passāmīti iti attahetu vā parahetu vā āmisakiñcikkhahetu vā na sampajānamusā bhāsitā hoti pisuṇavācaṃ pahāya pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti na ito sutvā amutra akkhātā imesaṃ bhedāya amutra vā sutvā na imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya iti bhinnānaṃ vā sandhātā sahitānaṃ vā anuppadātā samaggārāmo samaggarato samagganandī samaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti pharusaṃ vācaṃ pahāya pharusāya vācāya paṭivirato hoti yā sā vācā nelā kaṇṇasukhā pemaniyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā hoti samphappalāpaṃ pahāya samphappalāpā paṭivirato hoti kālavādī bhūtavādī atthavādī dhammavādī vinayavādī nidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā hoti kālena sāpadesaṃ pariyantavatiṃ atthasañhitaṃ anabhijjhālu @Footnote: 1 Ma. Yu. na taṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādātā hoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page308.

Hoti yantaṃ parassa paravittūpakaraṇaṃ taṃ {189.5} anabhijjhitā hoti aho vata yaṃ parassa taṃ mama assāti abyāpannacitto hoti appaduṭṭhamanasaṅkappo ime sattā averā abyāpajjhā anīghā sukhī attānaṃ pariharantūti sammādiṭṭhiko hoti aviparittadassano atthi dinnaṃ atthi yiṭṭhaṃ atthi hutaṃ atthi sukatadukkatānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko atthi ayaṃ loko atthi paro loko atthi mātā atthi pitā atthi sattā opapātikā atthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentīti imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samannāgato yathābhataṃ nikkhitto evaṃ saggeti. [190] Dasahi bhikkhave dhammehi samannāgato mātugāmo yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye katamehi dasahi pāṇātipātī hoti .pe. Micchādiṭṭhiko hoti imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samannāgato mātugāmo yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye . dasahi bhikkhave dhammehi samannāgato mātugāmo yathābhataṃ nikkhitto evaṃ sagge katamehi dasahi pāṇātipātā paṭivirato hoti .pe. sammādiṭṭhiko hoti imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samannāgato mātugāmo yathābhataṃ nikkhitto evaṃ saggeti. [191] Dasahi bhikkhave dhammehi samannāgatā upāsikā yathābhataṃ nikkhittā evaṃ niraye katamehi dasahi pāṇātipātinī hoti .pe.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page309.

Micchādiṭṭhikā hoti imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samannāgatā upāsikā yathābhataṃ nikkhittā evaṃ niraye . dasahi bhikkhave dhammehi samannāgatā upāsikā yathābhataṃ nikkhittā evaṃ sagge katamehi dasahi pāṇātipātā paṭiviratā hoti .pe. sammādiṭṭhikā hoti imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samannāgatā upāsikā yathābhataṃ nikkhittā evaṃ saggeti. [192] Dasahi bhikkhave dhammehi samannāgatā upāsikā avisāradā agāraṃ ajjhāvasati katamehi dasahi pāṇātipātinī hoti .pe. Micchādiṭṭhikā hoti imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samannāgatā upāsikā avisāradā agāraṃ ajjhāvasati . dasahi bhikkhave dhammehi samannāgatā upāsikā visāradā agāraṃ ajjhāvasati katamehi dasahi pāṇātipātā paṭiviratā hoti .pe. sammādiṭṭhikā hoti imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi samannāgatā upāsikā visāradā agāraṃ ajjhāvasatīti. [193] Saṃsappatipariyāyaṃ 1- vo bhikkhave dhammapariyāyaṃ desissāmi taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katamo ca bhikkhave saṃsappatipariyāyo dhammapariyāyo kammassakā bhikkhave sattā kammadāyādā kammayonī kammabandhū kammapaṭisaraṇā yaṃ kammaṃ karonti kalyāṇaṃ vā pāpakaṃ vā tassa dāyādā bhavanti . idha bhikkhave ekacco @Footnote: 1 Po. saṃsappatiyapariyāyaṃ. Ma. Yu. sabbattha saṃsappaniyapariyāyaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page310.

Pāṇātipātī hoti luddho lohitapāṇī hatapahate niviṭṭho adayāpanno sabbapāṇabhūtesu so saṃsappati kāyena saṃsappati vācāya saṃsappati manasā tassa jimhaṃ kāyakammaṃ hoti jimhaṃ vacīkammaṃ jimhaṃ manokammaṃ jimhā gati jimhā 1- upapatti jimhagatikassa kho panāhaṃ bhikkhave jimhūpapattikassa dvinnaṃ gatīnaṃ aññataraṃ gatiṃ vadāmi ye vā ekantadukkhā nirayā yā vā saṃsappajātikā tiracchānayoni katamā ca sā bhikkhave saṃsappajātikā tiracchānayoni ahi vicchikā satapadī nakulā biḷārā mūsikā ulūkā ye vā panaññepi keci tiracchānayonikā sattā manusse disvā saṃsappanti iti kho bhikkhave bhūtā bhūtassa upapatti hoti yaṃ karoti tena upapajjati upapannamenaṃ phassā phusanti evamahaṃ bhikkhave kammadāyādā sattāti vadāmi. {193.1} Idha pana bhikkhave ekacco adinnādāyī hoti ... Kāmesu micchācārī hoti ... Musāvādī hoti ... Pisuṇavāco hoti ... Pharusavāco hoti ... samphappalāpī hoti ... abhijjhālu hoti ... Byāpannacitto hoti ... micchādiṭṭhiko hoti viparittadassano natthi dinnaṃ natthi yiṭṭhaṃ natthi hutaṃ natthi sukatadukkatānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko natthi ayaṃ loko natthi paro loko natthi mātā natthi pitā natthi sattā opapātikā natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentīti so saṃsappati kāyena saṃsappati vācāya saṃsappati manasā tassa jimhaṃ @Footnote: 1 Po. Yu. jimhupapati. Ma. jimhūpapati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page311.

Kāyakammaṃ hoti jimhaṃ vacīkammaṃ jimhaṃ manokammaṃ jimhā gati jimhūpapatti jimhagatikassa kho panāhaṃ bhikkhave jimhūpapattikassa dvinnaṃ gatīnaṃ aññataraṃ gatiṃ vadāmi ye vā ekantadukkhā nirayā yā vā saṃsappajātikā tiracchānayoni katamā ca sā bhikkhave saṃsappajātikā tiracchānayoni ahi vicchikā satapadī nakulā biḷārā mūsikā ulūkā ye vā panaññepi keci tiracchānayonikā sattā manusse disvā saṃsappanti iti kho bhikkhave bhūtā bhūtassa upapatti hoti yaṃ karoti tena upapajjati upapannamenaṃ phassā phusanti evamahaṃ bhikkhave kammadāyādā sattāti vadāmi. {193.2} Kammassakā bhikkhave sattā kammadāyādā kammayonī kammabandhū kammapaṭisaraṇā yaṃ kammaṃ karonti kalyāṇaṃ vā pāpakaṃ vā tassa dāyādā bhavanti . idha bhikkhave ekacco pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī viharati so na saṃsappati kāyena na saṃsappati vācāya na saṃsappati manasā tassa uju 1- kāyakammaṃ hoti uju vacīkammaṃ uju manokammaṃ uju gati ujūpapatti ujūgatikassa kho panāhaṃ bhikkhave ujūpapattikassa dvinnaṃ gatīnaṃ aññataraṃ gatiṃ vadāmi ye ca ekantasukhā sattā 2- yāni vā pana tāni uccākulāni khattiyamahāsālakulāni vā brāhmaṇamahāsālakulāni vā gahapatimahāsālakulāni vā aḍḍhāni mahaddhanāni mahābhogāni bahutajātarūparajatāni bahutavittūpakaraṇāni bahutadhanadhaññāni iti kho bhikkhave bhūtā @Footnote: 1 Ma. Yu. ujuṃ. 2 Ma. Yu. saggā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page312.

Bhūtassa upapatti hoti yaṃ karoti tena upapajjati upapannamenaṃ phassā phusanti evamahaṃ bhikkhave kammadāyādā sattāti vadāmi. {193.3} Idha pana bhikkhave ekacco adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato hoti ... Kāmesu micchācāraṃ pahāya kāmesu micchācārā paṭivirato hoti ... Musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato hoti ... Pisuṇavācaṃ pahāya pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti ... pharusavācaṃ pahāya pharusāya vācāya paṭivirato hoti ... Samphappalāpaṃ pahāya samphappalāpā paṭivirato hoti ... Anabhijjhālu hoti ... abyāpannacitto hoti ... sammādiṭṭhiko hoti aviparittadassano atthi dinnaṃ atthi yiṭṭhaṃ atthi hutaṃ atthi sukatadukkatānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko atthi ayaṃ loko atthi paro loko atthi mātā atthi pitā atthi sattā opapātikā atthi samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentīti so na saṃsappati kāyena na saṃsappati vācāya na saṃsappati manasā tassa uju kāyakammaṃ hoti uju vacīkammaṃ uju manokammaṃ uju gati ujūpapatti ujūgatikassa kho panāhaṃ bhikkhave ujūpapattikassa dvinnaṃ gatīnaṃ aññataraṃ gatiṃ vadāmi ye vā ekantasukhā sattā yāni vā pana tāni uccākulāni khattiyamahāsālakulāni vā brāhmaṇamahāsālakulāni vā gahapatimahāsālakulāni vā aḍḍhāni mahaddhanāni mahābhogāni bahutajātarūparajatāni bahutavittūpakaraṇāni bahutadhanadhaññāni iti kho bhikkhave bhūtā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page313.

Bhūtassa upapatti hoti yaṃ karoti tena upapajjati upapannamenaṃ phassā phusanti evamahaṃ bhikkhave kammadāyādā sattāti vadāmi . Kammassakā bhikkhave sattā kammadāyādā kammayonī kammabandhū kammapaṭisaraṇā yaṃ kammaṃ karonti kalyāṇaṃ vā pāpakaṃ vā tassa dāyādā bhavanti. Ayaṃ kho bhikkhave saṃsappatipariyāyo dhammapariyāyoti. [194] Nāhaṃ bhikkhave sañcetanikānaṃ kammānaṃ katānaṃ upacitānaṃ appaṭisaṃviditvā 1- byantibhāvaṃ vadāmi tañca kho diṭṭheva dhamme upapajje 2- vā apare vā pariyāye na tvevāhaṃ bhikkhave sañcetanikānaṃ kammānaṃ katānaṃ upacitānaṃ appaṭisaṃviditvā dukkhassantakiriyaṃ vadāmi tatra bhikkhave tividhaṃ 3- kāyakammantasandosabyāpatti 4- akusalasañcetanikā dukkhudrayā dukkhavipākā hoti catubbidhaṃ 5- vacīkammantasandosabyāpatti akusalasañcetanikā dukkhudrayā dukkhavipākā hoti tividhaṃ manokammantasandosabyāpatti akusalasañcetanikā dukkhudrayā dukkhavipākā hoti. Kathañca bhikkhave tividhaṃ kāyakammantasandosabyāpatti akusalasañcetanikā dukkhudrayā dukkhavipākā hoti idha bhikkhave ekacco pāṇātipātī hoti luddho lohitapāṇī hatapahate niviṭṭho adayāpanno sabbapāṇabhūtesu adinnādāyī hoti yantaṃ parassa paravittūpakaraṇaṃ gāmagataṃ vā araññagataṃ vā adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādātā hoti kāmesu micchācārī hoti yā tā māturakkhatā piturakkhitā bhāturakkhitā bhaginirakkhitā ñātirakkhitā dhammarakkhitā sasāmikā saparidaṇḍā antamaso @Footnote: 1 Po. Ma. apaṭisaṃveditvā. 2 Po. Ma. Yu. apapajjaṃ. 3-5 Po. Ma. Yu. sabbattha @tividhā catubbidhā. 4 Po. sabbattha ... sadosabyāpatti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page314.

Mālāguṇaparikkhitāpi tathārūpāsu cārittaṃ āpajjitā hoti evaṃ kho bhikkhave tividhaṃ kāyakammantasandosabyāpatti akusalasañcetanikā dukkhudrayā dukkhavipākā hoti. {194.1} Kathañca bhikkhave catubbidhaṃ vacīkammantasandosabyāpatti akusalasañcetanikā dukkhudrayā dukkhavipākā hoti idha bhikkhave ekacco musāvādī hoti sabhaggato vā parisaggato vā ñātimajjhaggato vā pūgamajjhaggato vā rājakulamajjhaggato vā abhinīto sakkhiṃ puṭṭho ehi bho purisa yaṃ jānāsi taṃ vadehīti so ajānaṃ vā āha jānāmīti jānaṃ vā āha na jānāmīti apassaṃ vā āha passāmīti passaṃ vā āha na passāmīti iti attahetu vā parahetu vā āmisakiñcikkhahetu vā sampajānamusā bhāsitā hoti pisuṇavāco hoti ito sutvā amutra akkhātā imesaṃ bhedāya amutra vā sutvā imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya iti samaggānaṃ vā bhettā bhinnānaṃ vā anuppadātā vaggārāmo vaggarato vagganandī vaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti pharusavāco hoti yā sā vācā aṇḍakā kakkasā parakaṭukā parābhisajjanī kodhasāmantā asamādhisaṃvattanikā tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā hoti samphappalāpī hoti akālavādī abhūtavādī anatthavādī adhammavādī avinayavādī anidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā hoti kālena anapadesaṃ apariyantavatiṃ anatthasañhitaṃ evaṃ kho bhikkhave catubbidhaṃ vacīkammantasandosabyāpatti akusalasañcetanikā dukkhudrayā dukkhavipākā hoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page315.

{194.2} Kathañca bhikkhave tividhaṃ manokammantasandosabyāpatti akusalasañcetanikā dukkhudrayā dukkhavipākā hoti idha bhikkhave ekacco abhijjhālu hoti yantaṃ parassa paravittūpakaraṇaṃ taṃ abhijjhitā hoti aho vata yaṃ parassa taṃ mama assāti byāpannacitto hoti paduṭṭhamanasaṅkappo ime sattā haññantu vā vajjhantu vā ucchijjantu vā vinassantu vā mā vā ahesunti micchādiṭṭhiko hoti viparittadassano natthi dinnaṃ natthi yiṭṭhaṃ natthi hutaṃ natthi sukatadukkatānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko natthi ayaṃ loko natthi paro loko natthi mātā natthi pitā natthi sattā opapātikā natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentīti {194.3} evaṃ kho bhikkhave tividhaṃ manokammantasandosabyāpatti akusalasañcetanikā dukkhudrayā dukkhavipākā hoti tividhakāyakammanta- sandosabyāpattiakusalasañcetanikāhetu vā bhikkhave sattā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjanti catubbidhavacīkammantasandosabyāpattiakusalasañcetanikāhetu vā bhikkhave sattā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjanti tividhamanokammantasandosabyāpatti- akusalasañcetanikāhetu vā bhikkhave sattā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjanti seyyathāpi bhikkhave apaṇṇako maṇi uddhaṃ khitto yena yeneva patiṭṭhāti supatiṭṭhitaṃyeva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page316.

Patiṭṭhāti {194.4} evameva kho bhikkhave tividhakāyakammantasandosabyāpatti- akusalasañcetanikāhetu vā sattā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjanti catubbidhavacīkammantasandosabyāpattiakusalasañcetanikāhetu vā sattā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjanti tividhamanokammantasandosabyāpattiakusalasañcetanikāhetu vā sattā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjanti. {194.5} Nāhaṃ bhikkhave sañcetanikānaṃ kammānaṃ katānaṃ upacitānaṃ appaṭisaṃviditvā byantibhāvaṃ vadāmi tañca kho diṭṭheva dhamme upapajje vā apare vā pariyāye na tvevāhaṃ bhikkhave sañcetanikānaṃ kammānaṃ katānaṃ upacitānaṃ appaṭisaṃviditvā dukkhassantakiriyaṃ vadāmi tatra bhikkhave tividhaṃ kāyakammantasampatti kusalasañcetanikā sukhudrayā sukhavipākā hoti catubbidhaṃ vacīkammantasampatti kusalasañcetanikā sukhudrayā sukhavipākā hoti tividhaṃ manokammantasampatti kusalasañcetanikā sukhudrayā sukhavipākā hoti. Kathañca bhikkhave tividhaṃ kāyakammantasampatti kusalasañcetanikā sukhudrayā sukhavipākā hoti idha bhikkhave ekacco pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī viharati adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato hoti yantaṃ parassa paravittūpakaraṇaṃ gāmagataṃ vā araññagataṃ vā adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ na ādātā hoti kāmesu micchācāraṃ pahāya kāmesu micchācārā paṭivirato hoti yā tā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page317.

Māturakkhitā piturakkhitā bhāturakkhitā bhaginirakkhitā ñātirakkhitā dhammarakkhitā sasāmikā saparidaṇḍā antamaso mālāguṇaparikkhitāpi tathārūpāsu na cārittaṃ āpajjitā hoti evaṃ kho bhikkhave tividhaṃ kāyakammantasampatti kusalasañcetanikā sukhudrayā sukhavipākā hoti. Kathañca bhikkhave catubbidhaṃ vacīkammantasampatti kusalasañcetanikā sukhudrayā sukhavipākā hoti idha bhikkhave ekacco musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato hoti sabhaggato vā parisaggato vā ñātimajjhaggato vā pūgamajjhaggato vā rājakulamajjhaggato vā abhinīto sakkhiṃ puṭṭho ehi bho purisa yaṃ jānāsi taṃ vadehīti so ajānaṃ vā āha na jānāmīti jānaṃ vā āha jānāmīti apassaṃ vā āha na passāmīti passaṃ vā āha passāmīti iti attahetu vā parahetu vā āmisakiñcikkhahetu vā na sampajānamusā bhāsitā hoti pisuṇavācaṃ pahāya pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti na ito sutvā amutra akkhātā imesaṃ bhedāya amutra vā sutvā na imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya iti bhinnānaṃ vā sandhātā sahitānaṃ vā anuppadātā samaggārāmo samaggarato samagganandī samaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti pharusaṃ vācaṃ pahāya pharusāya vācāya paṭivirato hoti yā sā vācā nelā kaṇṇasukhā pemaniyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā hoti samphappalāpaṃ pahāya samphappalāpā paṭivirato hoti kālavādī bhūtavādī atthavādī dhammavādī vinayavādī

--------------------------------------------------------------------------------------------- page318.

Nidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā hoti kālena sāpadesaṃ pariyantavatiṃ atthasañhitaṃ evaṃ kho bhikkhave catubbidhaṃ vacīkammantasampatti kusalasañcetanikā sukhudrayā sukhavipākā hoti. Kathañca bhikkhave tividhaṃ manokammantasampatti kusalasañcetanikā sukhudrayā sukhavipākā hoti idha bhikkhave ekacco anabhijjhālu hoti yantaṃ parassa paravittūpakaraṇaṃ taṃ anabhijjhitā hoti aho vata yaṃ parassa taṃ mama assāti abyāpannacitto hoti appaduṭṭhamanasaṅkappo ime sattā averā abyāpajjhā anīghā sukhī attānaṃ pariharantūti sammādiṭṭhiko hoti aviparittadassano atthi dinnaṃ atthi yiṭṭhaṃ atthi hutaṃ .pe. ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentīti evaṃ kho bhikkhave tividhaṃ manokammantasampatti kusalasañcetanikā sukhudrayā sukhavipākā hoti tividhakāyakammantasampattikusalasañcetanikāhetu vā bhikkhave sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti catubbidha- vacīkammantasampattikusalasañcetanikāhetu vā bhikkhave sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti tividhamanokammantasampatti- kusalasañcetanikāhetu vā bhikkhave sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti seyyathāpi bhikkhave apaṇṇako maṇi uddhaṃ khitto yena yeneva patiṭṭhāti supatiṭṭhitaṃyeva patiṭṭhāti evameva kho bhikkhave tividhakāyakammantasampattikusalasañcetanikāhetu vā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page319.

Sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti catubbidhavacīkammantasampattikusalasañcetanikāhetu vā sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti tividhamanokammanta- sampattikusalasañcetanikāhetu vā sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti. [195] Nāhaṃ bhikkhave sañcetanikānaṃ kammānaṃ katānaṃ upacitānaṃ appaṭisaṃviditvā byantibhāvaṃ vadāmi tañca kho diṭṭheva dhamme upapajje vā apare vā pariyāye na tvevāhaṃ bhikkhave sañcetanikānaṃ kammānaṃ katānaṃ upacitānaṃ appaṭisaṃviditvā dukkhassantakiriyaṃ vadāmi tatra bhikkhave tividhaṃ kāyakammantasandosabyāpatti akusalasañcetanikā dukkhudrayā dukkhavipākā hoti catubbidhaṃ vacīkammantasandosabyāpatti akusalasañcetanikā dukkhudrayā dukkhavipākā hoti tividhaṃ manokammanta- sandosabyāpatti akusalasañcetanikā dukkhudrayā dukkhavipākā hoti. {195.1} Kathañca bhikkhave tividhaṃ kāyakammantasandosabyāpatti akusalasañcetanikā dukkhudrayā dukkhavipākā hoti .pe. Evaṃ kho bhikkhave tividhaṃ kāyakammantasandosabyāpatti akusalasañcetanikā dukkhudrayā dukkhavipākā hoti. {195.2} Kathañca bhikkhave catubbidhaṃ vacīkammantasandosabyāpatti akusalasañcetanikā dukkhudrayā dukkhavipākā hoti .pe. Evaṃ kho bhikkhave catubbidhaṃ vacīkammantasandosabyāpatti akusalasañcetanikā dukkhudrayā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page320.

Dukkhavipākā hoti. {195.3} Kathañca bhikkhave tividhaṃ manokammantasandosabyāpatti akusalasañcetanikā dukkhudrayā dukkhavipākā hoti .pe. Evaṃ kho bhikkhave tividhaṃ manokammantasandosabyāpatti akusalasañcetanikā dukkhudrayā dukkhavipākā hoti tividhakāyakammantasandosabyāpattiakusalasañcetanikāhetu vā bhikkhave sattā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjanti catubbidhavacīkammantasandosabyāpattiakusalasañcetanikāhetu vā .pe. tividhamanokammantasandosabyāpattiakusalasañcetanikāhetu vā bhikkhave sattā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjanti . nāhaṃ bhikkhave sañcetanikānaṃ kammānaṃ katānaṃ upacitānaṃ appaṭisaṃviditvā byantibhāvaṃ vadāmi tañca kho diṭṭheva dhamme upapajje vā apare vā pariyāye na tvevāhaṃ bhikkhave sañcetanikānaṃ kammānaṃ katānaṃ upacitānaṃ appaṭisaṃviditvā dukkhassantakiriyaṃ vadāmi tatra bhikkhave tividhaṃ kāyakammantasampatti kusalasañcetanikā sukhudrayā sukhavipākā hoti catubbidhaṃ vacīkammantasampatti kusalasañcetanikā sukhudrayā sukhavipākā hoti tividhaṃ manokammantasampatti kusalasañcetanikā sukhudrayā sukhavipākā hoti. {195.4} Kathañca bhikkhave tividhaṃ kāyakammantasampatti kusalasañcetanikā sukhudrayā sukhavipākā hoti .pe. Evaṃ kho bhikkhave tividhaṃ kāyakammantasampatti kusalasañcetanikā sukhudrayā sukhavipākā hoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page321.

{195.5} Kathañca bhikkhave catubbidhaṃ vacīkammantasampatti kusalasañcetanikā sukhudrayā sukhavipākā hoti .pe. evaṃ kho bhikkhave catubbidhaṃ vacīkammantasampatti hoti. {195.6} Kathañca bhikkhave tividhaṃ manokammantasampatti kusalasañcetanikā sukhudrayā sukhavipākā hoti .pe. evaṃ kho bhikkhave tividhaṃ manokammantasampatti kusalasañcetanikā sukhudrayā sukhavipākā hoti tividhakāyakammantasampattikusalasañcetanikāhetu vā bhikkhave sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti catubbidhavacīkammantasampattikusalasañcetanikāhetu vā .pe. Tividhamanokammantasampattikusalasañcetanikāhetu vā bhikkhave sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti. [196] Nāhaṃ bhikkhave sañcetanikānaṃ kammānaṃ katānaṃ upacitānaṃ appaṭisaṃviditvā byantibhāvaṃ vadāmi tañca kho diṭṭheva dhamme upapajje vā apare vā pariyāye na tvevāhaṃ bhikkhave sañcetanikānaṃ kammānaṃ katānaṃ upacitānaṃ appaṭisaṃviditvā dukkhassantakiriyaṃ vadāmi sakho so bhikkhave ariyasāvako evaṃvigatābhijjho vigatabyāpādo asammūḷho sampajāno patissato mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthaṃ iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya 1- sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena @Footnote: 1 Yu. sabbatthatāya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page322.

Mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharati so evaṃ pajānāti pubbe kho me idaṃ cittaṃ parittaṃ hoti 1- abhāvitaṃ etarahi pana me idaṃ cittaṃ appamāṇaṃ subhāvitaṃ yaṃ kho pana kiñci pamāṇakataṃ kammaṃ na taṃ tatrāvasissati na taṃ tatrāvatiṭṭhati 2- taṃ kiṃ maññatha bhikkhave daharatagge ce [3]- ayaṃ kumāro mettācetovimuttiṃ 4- bhāveyya apinu kho pāpakammaṃ kareyyāti. No hetaṃ bhante. Akarontaṃ kho pana pāpakammaṃ apinu kho dukkhaṃ phuseyyāti . no hetaṃ bhante akarontañhi bhante pāpakammaṃ kuto dukkhaṃ phusissatīti. {196.1} Bhāvetabbā kho panāyaṃ bhikkhave mettācetovimutti itthiyā vā purisena vā itthiyā vā bhikkhave purisassa vā nāyaṃ kāyo ādāya gamanīyo cittantaro ayaṃ bhikkhave macco so evaṃ pajānāti yaṃ kho me idaṃ 5- kiñci pubbe iminā karajakāyena pāpakammaṃ kataṃ sabbantaṃ idha vedaniyaṃ na taṃ [6]- anubhavissatīti evaṃ bhāvitā kho bhikkhave mettācetovimutti anāgāmitāya saṃvattati idha paññassa bhikkhuno uttariṃ vimuttiṃ appaṭivijjhatoti. {196.2} Karuṇāsahagatena cetasā muditāsahagatena cetasā upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthaṃ iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharati so evaṃ pajānāti pubbe kho me idaṃ cittaṃ parittaṃ hoti abhāvitaṃ etarahi pana me idaṃ cittaṃ @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. ahosi. 2 Ma. tatrāvatiṭṭhatīti. 3 Po. Ma. Yu. so. @4 Po. Ma. sabbavāresu mettaṃ cetovimuttinti dissati. 5 Yu. idha. 6 Po. Ma. Yu. @etthantare anuganti dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page323.

Appamāṇaṃ subhāvitaṃ yaṃ kho pana kiñci pamāṇakataṃ kammaṃ na taṃ tatrāvasissati na taṃ tatrāvatiṭṭhati taṃ kiṃ maññatha bhikkhave daharatagge ce ayaṃ kumāro upekkhācetovimuttiṃ bhāveyya apinu kho pāpakammaṃ kareyyāti . no hetaṃ bhante. Akarontaṃ kho pana pāpakammaṃ apinu kho dukkhaṃ phuseyyāti . no hetaṃ bhante akarontañhi bhante pāpakammaṃ kuto dukkhaṃ phusissatīti. {196.3} Bhāvetabbā kho panāyaṃ bhikkhave upekkhācetovimutti itthiyā vā purisena vā itthiyā vā bhikkhave purisassa vā nāyaṃ kāyo ādāya gamanīyo cittantaro ayaṃ bhikkhave macco so evaṃ pajānāti yaṃ kho me idaṃ 1- kiñci pubbe iminā karajakāyena pāpakammaṃ kataṃ sabbantaṃ idha vedaniyaṃ na taṃ anubhavissatīti evaṃ bhāvitā kho bhikkhave upekkhācetovimutti anāgāmitāya saṃvattati idha paññassa bhikkhuno uttariṃ vimuttiṃ appaṭivijjhatoti. [197] Athakho aññataro brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho so brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca ko nu kho bho gotama hetu ko paccayo yenamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjantīti . adhammacariyavisamacariyāhetu kho brāhmaṇa evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjantīti . ko pana bho gotama hetu ko @Footnote: 1 Yu. idha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page324.

Paccayo yenamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjantīti . dhammacariyasamacariyāhetu kho brāhmaṇa evamidhekacce sattā kāyassa bhedā paramamaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti. {197.1} Na kho ahaṃ imassa bhoto gotamassa saṅkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ ājānāmi sādhu me bhavaṃ gotamo tathā dhammaṃ desetu yathāhaṃ imassa bhoto gotamassa saṅkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ ājāneyyanti . tenahi brāhmaṇa suṇāhi sādhukaṃ manasikarohi bhāsissāmīti . evaṃ bhoti kho so brāhmaṇo bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca tividhaṃ kho brāhmaṇa kāyena adhammacariyavisamacariyā hoti catubbidhaṃ vācāya adhammacariyavisamacariyā hoti tividhaṃ manasā adhammacariyavisamacariyā hoti. Kathañca brāhmaṇa tividhaṃ kāyena adhammacariyavisamacariyā 1- hoti .pe. Evaṃ kho brāhmaṇa tividhaṃ kāyena adhammacariyavisamacariyā hoti. Kathañca brāhmaṇa catubbidhaṃ vācāya adhammacariyavisamacariyā hoti .pe. evaṃ kho brāhmaṇa catubbidhaṃ vācāya adhammacariyavisamacariyā hoti. Kathañca brāhmaṇa tividhaṃ manasā adhammacariyavisamacariyā hoti .pe. Evaṃ kho brāhmaṇa tividhaṃ manasā adhammacariyavisamacariyā hoti evaṃ adhammacariyavisamacariyāhetu kho brāhmaṇa evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjanti. @Footnote: 1 Ma. adhammacariyā visamacariyā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page325.

Tividhaṃ kho brāhmaṇa kāyena dhammacariyasamacariyā 1- hoti catubbidhaṃ vācāya dhammacariyasamacariyā hoti tividhaṃ manasā dhammacariyasamacariyā hoti kathañca brāhmaṇa tividhaṃ kāyena dhammacariyasamacariyā hoti .pe. Evaṃ kho brāhmaṇa tividhaṃ kāyena dhammacariyasamacariyā hoti kathañca brāhmaṇa catubbidhaṃ vācāya dhammacariyasamacariyā hoti .pe. Evaṃ kho brāhmaṇa catubbidhaṃ vācāya dhammacariyasamacariyā hoti kathañca brāhmaṇa tividhaṃ manasā dhammacariyasamacariyā hoti .pe. Evaṃ kho brāhmaṇa tividhaṃ manasā dhammacariyasamacariyā hoti evaṃ dhammacariyasamacariyāhetu kho brāhmaṇa evamidhekacce sattā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjantīti . abhikkantaṃ bho gotama .pe. upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṅgatanti. Paṭhamavaggo 2- paṭhamo. ---------- Dutiyavaggo dutiyo [198] Dasahi bhikkhave dhammehi samannāgato yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye katamehi dasahi pāṇātipātī hoti adinnādāyī hoti kāmesu micchācārī hoti musāvādī hoti pisuṇavāco hoti pharusavāco hoti samphappalāpī 3- hoti abhijjhālu hoti byāpannacitto hoti micchādiṭṭhiko hoti imehi kho bhikkhave dasahi dhammehi @Footnote: 1 dhammacariyāsamacariyātipi pāṭho. 2 Po. Ma. Yu. karajakāyavaggo. 3 Po. samphappalāpo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page326.

Samannāgato yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye . dasahi bhikkhave dhammehi samannāgato yathābhataṃ nikkhitto evaṃ sagge katamehi dasahi pāṇātipātā paṭivirato hoti adinnādānā paṭivirato hoti kāmesu micchācārā paṭivirato hoti musāvādā paṭivirato hoti pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti pharusāya vācāya paṭivirato hoti samphappalāpā paṭivirato hoti anabhijjhālu hoti abyāpannacitto hoti sammādiṭṭhiko hoti imehi kho bhikkhave dhammehi samannāgato yathābhataṃ nikkhitto evaṃ saggeti. [199] Vīsatiyā bhikkhave dhammehi samannāgato yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye katamehi vīsatiyā attanā ca pāṇātipātī hoti parañca pāṇātipāte samādapeti attanā ca adinnādāyī hoti parañca adinnādāne samādapeti attanā ca kāmesu micchācārī hoti parañca kāmesu micchācāre samādapeti attanā ca musāvādī hoti parañca musāvāde samādapeti attanā ca pisuṇavāco hoti parañca pisuṇāya vācāya samādapeti attanā ca pharusavāco hoti parañca pharusāya vācāya samādapeti attanā ca samphappalāpī hoti parañca samphappalāpe samādapeti attanā ca abhijjhālu hoti parañca abhijjhāya samādapeti attanā ca byāpannacitto hoti parañca byāpāde samādapeti attanā ca micchādiṭṭhiko hoti parañca micchādiṭṭhiyā samādapeti imehi kho bhikkhave vīsatiyā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page327.

Dhammehi samannāgato yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye. {199.1} Vīsatiyā bhikkhave dhammehi samannāgato yathābhataṃ nikkhitto evaṃ sagge katamehi vīsatiyā attanā ca pāṇātipātā paṭivirato hoti parañca pāṇātipātā veramaṇiyā samādapeti attanā ca adinnādānā paṭivirato hoti parañca adinnādānā veramaṇiyā samādapeti attanā ca kāmesu micchācārā paṭivirato hoti parañca kāmesu micchācārā veramaṇiyā samādapeti attanā ca musāvādā paṭivirato hoti parañca musāvādā veramaṇiyā samādapeti attanā ca pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti parañca pisuṇāya vācāya veramaṇiyā samādapeti attanā ca pharusāya vācāya paṭivirato hoti parañca pharusāya vācāya veramaṇiyā samādapeti attanā ca samphappalāpā paṭivirato hoti parañca samphappalāpā veramaṇiyā samādapeti attanā ca anabhijjhālu hoti parañca anabhijjhāya samādapeti attanā ca abyāpannacitto hoti parañca abyāpāde samādapeti attanā ca sammādiṭṭhiko hoti parañca sammādiṭṭhiyā samādapeti imehi kho bhikkhave vīsatiyā dhammehi samannāgato yathābhataṃ nikkhitto evaṃ saggeti. [200] Tiṃsāya bhikkhave dhammehi samannāgato yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye katamehi tiṃsāya attanā ca pāṇātipātī hoti parañca pāṇātipāte samādapeti pāṇātipāte ca samanuñño hoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page328.

Attanā ca adinnādāyī hoti parañca adinnādāne samādapeti adinnādāne ca samanuñño hoti attanā ca kāmesu micchācārī hoti parañca kāmesu micchācāre samādapeti kāmesu micchācāre ca samanuñño hoti attanā ca musāvādī hoti parañca musāvāde samādapeti musāvāde ca samanuñño hoti attanā ca pisuṇavāco hoti parañca pisuṇāya vācāya samādapeti pisuṇāya ca vācāya samanuñño hoti attanā ca pharusavāco hoti parañca pharusāya vācāya samādapeti pharusāya ca vācāya samanuñño hoti attanā ca samphappalāpī hoti parañca samphappalāpe samādapeti samphappalāpe ca samanuñño hoti attanā ca abhijjhālu hoti parañca abhijjhāya samādapeti abhijjhāya ca samanuñño hoti attanā ca byāpannacitto hoti parañca byāpāde samādapeti byāpāde ca samanuñño hoti attanā ca micchādiṭṭhiko hoti parañca micchādiṭṭhiyā ca samādapeti micchādiṭṭhiyā ca samanuñño hoti imehi kho bhikkhave tiṃsāya dhammehi samannāgato yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye. {200.1} Tiṃsāya bhikkhave dhammehi samannāgato yathābhataṃ nikkhitto evaṃ sagge katamehi tiṃsāya attanā ca pāṇātipātā paṭivirato hoti parañca pāṇātipātā veramaṇiyā samādapeti pāṇātipātā veramaṇiyā ca samanuñño hoti attanā ca adinnādānā paṭivirato hoti parañca adinnādānā veramaṇiyā samādapeti adinnādānā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page329.

Veramaṇiyā ca samanuñño hoti attanā ca kāmesu micchācārā paṭivirato hoti parañca kāmesu micchācārā veramaṇiyā samādapeti kāmesu micchācārā veramaṇiyā ca samanuñño hoti attanā ca musāvādā paṭivirato hoti parañca musāvādā veramaṇiyā ca samādapeti musāvādā veramaṇiyā ca samanuñño hoti attanā ca pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti parañca pisuṇāya vācāya veramaṇiyā samādapeti pisuṇāya vācāya veramaṇiyā ca samanuñño hoti attanā ca pharusāya vācāya paṭivirato hoti parañca pharusāya vācāya veramaṇiyā samādapeti pharusāya ca vācāya veramaṇiyā samanuñño hoti attanā ca samphappalāpā paṭivirato hoti parañca samphappalāpā veramaṇiyā samādapeti samphappalāpā veramaṇiyā ca samanuñño hoti attanā ca anabhijjhālu hoti parañca anabhijjhāya samādapeti anabhijjhāya ca samanuñño hoti attanā ca abyāpannacitto hoti parañca abyāpāde samādapeti abyāpāde ca samanuñño hoti attanā ca sammādiṭṭhiko hoti parañca sammādiṭṭhiyā samādapeti sammādiṭṭhiyā ca samanuñño hoti imehi kho bhikkhave tiṃsāya dhammehi samannāgato yathābhataṃ nikkhitto evaṃ saggeti. [201] Cattāḷīsāya 1- bhikkhave dhammehi samannāgato yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye katamehi cattāḷīsāya attanā ca pāṇātipātī hoti parañca pāṇātipāte samādapeti pāṇātipāte ca samanuñño @Footnote: 1 Yu. cattālīsāya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page330.

Hoti pāṇātipātassa ca vaṇṇaṃ bhāsati attanā ca adinnādāyī hoti parañca adinnādāne samādapeti adinnādāne ca samanuñño hoti adinnādānassa ca vaṇṇaṃ bhāsati attanā ca kāmesu micchācārī hoti parañca kāmesu micchācāre samādapeti kāmesu micchācāre ca samanuñño hoti kāmesu micchācārassa ca vaṇṇaṃ bhāsati attanā ca musāvādī hoti parañca musāvāde samādapeti musāvāde ca samanuñño hoti musāvādassa ca vaṇṇaṃ bhāsati attanā ca pisuṇavāco hoti parañca pisuṇāya vācāya samādapeti pisuṇāya ca vācāya samanuñño hoti pisuṇāya ca vācāya vaṇṇaṃ bhāsati attanā ca pharusavāco hoti parañca pharusāya vācāya samādapeti pharusāya ca vācāya samanuñño hoti pharusāya ca vācāya vaṇṇaṃ bhāsati attanā ca samphappalāpī hoti parañca samphappalāpe samādapeti samphappalāpe ca samanuñño hoti samphappalāpassa ca vaṇṇaṃ bhāsati attanā ca abhijjhālu hoti parañca abhijjhāya samādapeti abhijjhāya ca samanuñño hoti abhijjhāya ca vaṇṇaṃ bhāsati attanā ca byāpannacitto hoti parañca byāpāde samādapeti byāpāde ca samanuñño hoti byāpādassa ca vaṇṇaṃ bhāsati attanā ca micchādiṭṭhi 1- hoti parañca micchādiṭṭhiyā samādapeti micchādiṭṭhiyā ca samanuñño hoti micchādiṭṭhiyā ca vaṇṇaṃ bhāsati imehi kho bhikkhave cattāḷīsāya dhammehi @Footnote: 1 Ma. Yu. micchādiṭṭhiko hoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page331.

Samannāgato yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye. {201.1} Cattāḷīsāya bhikkhave dhammehi samannāgato yathābhataṃ nikkhitto evaṃ sagge katamehi cattāḷīsāya attanā ca pāṇātipātā veramaṇiyā paṭivirato hoti parañca pāṇātipātā veramaṇiyā samādapeti pāṇātipātā veramaṇiyā ca samanuñño hoti pāṇātipātā veramaṇiyā ca vaṇṇaṃ bhāsati attanā ca adinnādānā paṭivirato hoti parañca adinnādānā veramaṇiyā samādapeti adinnādānā veramaṇiyā ca samanuñño hoti adinnādānā veramaṇiyā ca vaṇṇaṃ bhāsati attanā ca kāmesu micchācārā paṭivirato hoti parañca kāmesu micchācārā veramaṇiyā samādapeti kāmesu micchācārā veramaṇiyā ca samanuñño hoti kāmesu micchācārā veramaṇiyā ca vaṇṇaṃ bhāsati attanā ca musāvādā paṭivirato hoti parañca musāvādā veramaṇiyā samādapeti musāvādā veramaṇiyā ca samanuñño hoti musāvādā veramaṇiyā ca vaṇṇaṃ bhāsati attanā ca pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti parañca pisuṇāya vācāya veramaṇiyā samādapeti pisuṇāya vācāya veramaṇiyā ca samanuñño hoti pisuṇāya vācāya veramaṇiyā ca vaṇṇaṃ bhāsati attanā ca pharusāya vācāya paṭivirato hoti parañca pharusāya vācāya veramaṇiyā samādapeti pharusāya vācāya veramaṇiyā ca samanuñño hoti pharusāya vācāya veramaṇiyā ca vaṇṇaṃ bhāsati attanā ca samphappalāpā paṭivirato hoti parañca samphappalāpā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page332.

Veramaṇiyā ca samādapeti samphappalāpā veramaṇiyā ca samanuñño hoti samphappalāpā veramaṇiyā ca vaṇṇaṃ bhāsati attanā ca anabhijjhālu hoti parañca anabhijjhāya samādapeti anabhijjhāya ca samanuñño hoti anabhijjhāya ca vaṇṇaṃ bhāsati attanā ca abyāpannacitto hoti parañca abyāpāde samādapeti abyāpāde ca samanuñño hoti abyāpādassa ca vaṇṇaṃ bhāsati attanā ca sammādiṭṭhiko hoti parañca sammādiṭṭhiyā samādapeti sammādiṭṭhiyā ca samanuñño hoti sammādiṭṭhiyā ca vaṇṇaṃ bhāsati imehi kho bhikkhave cattāḷīsāya dhammehi samannāgato yathābhataṃ nikkhitto evaṃ saggeti. [202] Dasahi bhikkhave dhammehi samannāgato khataṃ upahataṃ attānaṃ pariharati ... akkhataṃ anupahataṃ attānaṃ pariharati ... Vīsatiyā bhikkhave ... Tiṃsāya bhikkhave ... cattāḷīsāya bhikkhave dhammehi samannāgato khataṃ upahataṃ attānaṃ pariharati ... akkhataṃ anupahataṃ attānaṃ pariharati .pe. Imehi kho bhikkhave cattāḷīsāya dhammehi samannāgato akkhataṃ anupahataṃ attānaṃ pariharatīti. Dutiyavaggo dutiyo. ----------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page333.

Tatiyavaggo tatiyo [203] Dasahi bhikkhave dhammehi samannāgato idhekacco kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati ... idhekacco kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati ... vīsatiyā bhikkhave ... Tiṃsāya bhikkhave ... Cattāḷīsāya bhikkhave dhammehi samannāgato idhekacco kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati ... idhekacco kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati .pe. dasahi bhikkhave dhammehi samannāgato bālo veditabbo ... paṇḍito veditabbo ... Vīsatiyā bhikkhave ... Tiṃsāya bhikkhave ... Cattāḷīsāya bhikkhave dhammehi samannāgato bālo veditabbo ... Paṇḍito veditabbo imehi kho bhikkhave cattāḷīsāya dhammehi samannāgato paṇḍito veditabbo. Tatiyavaggo tatiyo. (imesu catutthapañcamesu vaggesu suttagaṇanā peyyālavasena veditabbā) [204] Rāgassa bhikkhave abhiññāya dasa dhammā bhāvetabbā katame dasa asubhasaññā maraṇasaññā āhāre paṭikkūlasaññā sabbaloke anabhiratasaññā 1- aniccasaññā anicce dukkhasaññā dukkhe anattasaññā pahānasaññā virāgasaññā nirodhasaññā rāgassa bhikkhave abhiññāya ime dasa dhammā bhāvetabbāti. [205] Rāgassa bhikkhave abhiññāya dasa dhammā bhāvetabbā katame @Footnote: 1 Ma. anabhiratisaññā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page334.

Dasa aniccasaññā anattasaññā āhāre paṭikkūlasaññā sabbaloke anabhiratasaññā aṭṭhikasaññā puḷuvakasaññā vinīlakasaññā vipubbakasaññā vicchiddakasaññā uddhūmātakasaññā rāgassa bhikkhave abhiññāya ime dasa dhammā bhāvetabbāti. [206] Rāgassa bhikkhave abhiññāya dasa dhammā bhāvetabbā katame dasa sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi sammāñāṇaṃ sammāvimutti rāgassa bhikkhave abhiññāya ime dasa dhammā bhāvetabbāti. [207] Rāgassa bhikkhave pariññāya parikkhayāya pahānāya khayāya vayāya virāgāya nirodhāya upasamāya cāgāya paṭinissaggāya dasa dhammā bhāvetabbā .pe. dosassa mohassa kodhassa upanāhassa makkhassa palāsassa issāya macchariyassa māyāya sāṭheyyassa thambhassa sārambhassa mānassa atimānassa madassa pamādassa abhiññāya pariññāya parikkhayāya pahānāya khayāya vayāya virāgāya nirodhāya upasamāya cāgāya paṭinissaggāya ime dasa dhammā bhāvetabbāti. Pañcamapaṇṇāsako pañcamo. Dasakanipāto niṭṭhito. ---------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page335.

Suttantapiṭake aṅguttaranikāyassa ekādasakanipāto --------- namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa nissāyavaggo paṭhamo [208] 1 Evamme 1- sutaṃ. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . athakho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca kimatthiyāni bhante kusalāni sīlāni kimānisaṃsānīti . avippaṭisāratthāni kho ānanda kusalāni sīlāni avippaṭisārānisaṃsāni. {208.1} Avippaṭisāro pana bhante kimatthiyo kimānisaṃsoti . Avippaṭisāro kho ānanda pāmujjattho pāmujjānisaṃso . pāmujjaṃ pana bhante kimatthiyaṃ kimānisaṃsanti . pāmujjaṃ kho ānanda pītatthaṃ pītānisaṃsaṃ . pīti pana bhante kimatthiyā kimānisaṃsāti . pīti kho ānanda passaddhatthā passaddhānisaṃsā . passaddhi pana bhante kimatthiyā kimānisaṃsāti . passaddhi kho ānanda sukhatthā sukhānisaṃsā . sukhaṃ pana bhante kimatthiyaṃ kimānisaṃsanti . sukhaṃ kho ānanda samādhatthaṃ samādhānisaṃsaṃ . samādhi pana bhante kimatthiyo kimānisaṃsoti . samādhi kho ānanda yathābhūtañāṇadassanattho @Footnote: 1 Yu. evamme sutaṃ ... ārāmeti natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page336.

Yathābhūtañāṇadassanānisaṃso . yathābhūtañāṇadassanaṃ pana bhante kimatthiyaṃ kimānisaṃsanti . yathābhūtañāṇadassanaṃ kho ānanda nibbidatthaṃ nibbidānisaṃsaṃ . nibbidā pana bhante kimatthiyā kimānisaṃsāti . nibbidā kho ānanda virāgatthā virāgānisaṃsā . Virāgo pana bhante kimatthiyo kimānisaṃsoti . virāgo kho ānanda vimuttiñāṇadassanattho vimuttiñāṇadassanānisaṃsoti iti kho ānanda kusalāni sīlāni avippaṭisāratthāni avippaṭisārānisaṃsāni avippaṭisāro pāmujjattho pāmujjānisaṃso pāmujjaṃ pītatthaṃ pītānisaṃsaṃ pīti passaddhatthā passaddhānisaṃsā passaddhi sukhatthā sukhānisaṃsā sukhaṃ samādhatthaṃ samādhānisaṃsaṃ samādhi yathābhūtañāṇadassanattho yathābhūtañāṇadassanānisaṃso yathābhūtañāṇadassanaṃ nibbidatthaṃ nibbidānisaṃsaṃ nibbidā virāgatthā virāgānisaṃsā virāgo vimuttiñāṇadassanattho vimuttiñāṇadassanānisaṃso iti kho ānanda kusalāni sīlāni anupubbena arahattāya paripūrentīti. [209] 2 Sīlavato bhikkhave sīlasampannassa na cetanāya karaṇīyaṃ avippaṭisāro me uppajjatūti dhammatā esā bhikkhave yaṃ sīlavato sīlasampannassa avippaṭisāro uppajjati avippaṭisārissa 1- bhikkhave na cetasā karaṇīyaṃ pāmujjaṃ me uppajjatūti dhammatā esā bhikkhave yaṃ avippaṭisārissa pāmujjaṃ uppajjati pamuditassa bhikkhave na cetanāya karaṇīyaṃ pīti me uppajjatūti dhammatā esā bhikkhave yaṃ pamuditassa pīti uppajjati pītimanassa bhikkhave na cetanāya karaṇīyaṃ kāyo @Footnote: 1 Po. Ma. avippaṭisārassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page337.

Me passambhatūti dhammatā esā bhikkhave yaṃ pītimanassa kāyo passambhati passaddhakāyassa 1- bhikkhave na cetanāya karaṇīyaṃ sukhaṃ vediyāmīti dhammatā esā bhikkhave yaṃ passaddhakāyo sukhaṃ vediyati sukhino bhikkhave na cetanāya karaṇīyaṃ cittaṃ me samādhiyatūti dhammatā esā bhikkhave yaṃ sukhino cittaṃ samādhiyati samāhitassa bhikkhave na cetanāya karaṇīyaṃ yathābhūtaṃ pajānāmi passāmīti dhammatā esā bhikkhave yaṃ samāhito yathābhūtaṃ pajānāti passati yathābhūtaṃ bhikkhave jānato 2- passato na cetanāya karaṇīyaṃ nibbindāmīti dhammatā esā bhikkhave yaṃ yathābhūtaṃ jānaṃ passaṃ nibbindati nibbinnassa bhikkhave na cetanāya karaṇīyaṃ virajjāmīti dhammatā esā bhikkhave yaṃ nibbinno virajjati virattassa bhikkhave na cetanāya karaṇīyaṃ vimuttiñāṇadassanaṃ sacchikaromīti dhammatā esā bhikkhave yaṃ viratto vimuttiñāṇadassanaṃ sacchikaroti iti kho bhikkhave virāgo vimuttiñāṇadassanattho vimuttiñāṇadassanānisaṃso nibbidā virāgatthā virāgānisaṃsā yathābhūtañāṇadassanaṃ nibbidatthaṃ nibbidānisaṃsaṃ samādhi yathābhūtañāṇadassanattho yathābhūtañāṇadassanānisaṃso sukhaṃ samādhatthaṃ samādhānisaṃsaṃ passaddhi sukhatthā sukhānisaṃsā pīti passaddhatthā 3- passaddhānisaṃsā pāmujjaṃ pītatthaṃ pītānisaṃsaṃ avippaṭisāro pāmujjattho pāmujjānisaṃso kusalāni sīlāni avippaṭisāratthāni avippaṭisārānisaṃsāni iti kho bhikkhave dhammā [4]- @Footnote: 1 Po. passaddhikāyassa. 2 Po. jānatā passatā. 3 Po. passaddhitthā. @4 Yu. casaddo atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page338.

Dhamme abhisandenti 1- dhammā [2]- dhamme paripūrenti apārā pāragamanāyāti. [210] 3 Dussīlassa bhikkhave sīlavipannassa hatūpaniso hoti avippaṭisāro avippaṭisāre asati avippaṭisāravipannassa hatūpanisaṃ hoti pāmujjaṃ pāmujje asati pāmujjavipannassa hatūpanisā hoti pīti pītiyā asati pītivipannassa hatūpanisā hoti passaddhi passaddhiyā asati passaddhivipannassa hatūpanisaṃ hoti sukhaṃ sukhe asati sukhavipannassa hatūpaniso hoti sammāsamādhi sammāsamādhimhi asati sammāsamādhivipannassa hatūpanisaṃ hoti yathābhūtañāṇadassanaṃ yathābhūtañāṇadassane asati yathābhūtañāṇadassanavipannassa hatūpanisā hoti nibbidā nibbidāya asati nibbidāvipannassa hatūpaniso hoti virāgo virāge asati virāgavipannassa hatūpanisaṃ hoti vimuttiñāṇadassanaṃ seyyathāpi bhikkhave rukkho sākhāpalāsavipanno tassa pappaṭikāpi 3- na pāripūriṃ gacchati tacopi pheggupi sāropi na pāripūriṃ gacchati evameva kho bhikkhave dussīlassa sīlavipannassa hatūpaniso hoti avippaṭisāro avippaṭisāre asati avippaṭisāravipannassa hatūpanisaṃ hoti .pe. vimuttiñāṇadassanaṃ 4-. Sīlavato bhikkhave sīlasampannassa upanisasampanno hoti avippaṭisāro avippaṭisāre sati avippaṭisārasampannassa upanisasampannaṃ hoti pāmujjaṃ pāmujje sati pāmujjasampannassa upanisasampannā hoti pīti pītiyā sati pītisampannassa upanisasampannā hoti passaddhi passaddhiyā sati passaddhisampannassa upanisasampannaṃ hoti sukhaṃ sukhe sati sukhasampannassa @Footnote: 1 Po. abhisaṅkhāpavādenti. 2 Yu. casaddo atthi. 3 Ma. Yu. sabbattha papaṭikāpīti @dissati. 4 Po. vimuttiñāṇadassananti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page339.

Upanisasampanno hoti sammāsamādhi sammāsamādhimhi sati sammāsamādhisampannassa upanisasampannaṃ hoti yathābhūtañāṇadassanaṃ yathābhūtañāṇadassane sati yathābhūtañāṇadassanasampannassa upanisasampannā hoti nibbidā nibbidāya sati nibbidāsampannassa upanisasampanno hoti virāgo virāge sati virāgasampannassa upanisasampannaṃ hoti vimuttiñāṇadassanaṃ seyyathāpi bhikkhave rukkho sākhāpalāsasampanno tassa pappaṭikāpi pāripūriṃ gacchati tacopi pheggupi sāropi pāripūriṃ gacchati evameva kho bhikkhave sīlavato sīlasampannassa upanisasampanno hoti avippaṭisāro avippaṭisāre sati avippaṭisārasampannassa upanisasampannaṃ hoti .pe. Vimuttiñāṇadassananti. [211] 4 Tatra kho āyasmā sārīputto bhikkhū āmantesi āvuso bhikkhavoti . āvusoti kho te bhikkhū āyasmato sārīputtassa paccassosuṃ . āyasmā sārīputto etadavoca dussīlassa āvuso sīlavipannassa hatūpaniso hoti avippaṭisāro avippaṭisāre asati avippaṭisāravipannassa hatūpanisaṃ hoti pāmujjaṃ pāmujje asati pāmujjavipannassa hatūpanisā hoti pīti pītiyā asati pītivipannassa hatūpanisā hoti passaddhi passaddhiyā asati passaddhivipannassa hatūpanisaṃ hoti sukhaṃ sukhe asati sukhavipannassa hatūpaniso hoti sammāsamādhi sammāsamādhimhi asati sammāsamādhivipannassa hatūpanisaṃ hoti yathābhūtañāṇadassanaṃ yathābhūtañāṇadassane asati yathābhūtañāṇadassanavipannassa hatūpanisā hoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page340.

Nibbidā nibbidāya asati nibbidāvipannassa hatūpaniso hoti virāgo virāge asati virāgavipannassa hatūpanisaṃ hoti vimuttiñāṇadassanaṃ seyyathāpi āvuso rukkho sākhāpalāsavipanno tassa pappaṭikāpi na pāripūriṃ gacchati tacopi pheggupi sāropi na pāripūriṃ gacchati evameva kho āvuso dussīlassa sīlavipannassa hatūpaniso hoti avippaṭisāro avippaṭisāre asati avippaṭisāravipannassa hatūpanisaṃ hoti .pe. Vimuttiñāṇadassanaṃ . sīlavato āvuso sīlasampannassa upanisasampanno hoti avippaṭisāro avippaṭisāre sati avippaṭisārasampannassa upanisasampannaṃ hoti pāmujjaṃ pāmujje sati pamujjasampannassa upanisasampanno hoti pīti pītiyā sati pītisampannassa upanisasampannā hoti passaddhi passaddhiyā sati passaddhisampannassa upanisasampannaṃ hoti sukhaṃ sukhe sati sukhasampannassa upanisasampanno hoti sammāsamādhi sammāsamādhimhi sati sammāsamādhisampannassa upanisasampannaṃ hoti yathābhūtañāṇadassanaṃ yathābhūtañāṇadassane sati yathābhūtañāṇadassanasampannassa upanisasampannā hoti nibbidā nibbidāya sati nibbidāsampannassa upanisasampanno hoti virāgo virāge sati virāgasampannassa upanisasampannaṃ hoti vimuttiñāṇadassanaṃ seyyathāpi āvuso rukkho sākhāpalāsasampanno tassa pappaṭikāpi pāripūriṃ gacchati tacopi pheggupi sāropi pāripūriṃ gacchati evameva kho āvuso sīlavato sīlasampannassa upanisasampanno hoti avippaṭisāro

--------------------------------------------------------------------------------------------- page341.

Avippaṭisāre sati avippaṭisārasampannassa upanisasampannaṃ hoti .pe. Vimuttiñāṇadassananti. [212] 5 Tatra kho āyasmā ānando bhikkhū āmantesi .pe. Dussīlassa āvuso sīlavipannassa hatūpaniso hoti avippaṭisāro avippaṭisāre asati avippaṭisāravipannassa hatūpanisaṃ hoti pāmujjaṃ pāmujje asati pāmujjavipannassa hatūpanisā hoti pīti pītiyā asati pītivipannassa hatūpanisā hoti passaddhi passaddhiyā asati passaddhivipannassa hatūpanisaṃ hoti sukhaṃ sukhe asati sukhavipannassa hatūpaniso hoti sammāsamādhi sammāsamādhimhi asati sammāsamādhivipannassa hatūpanisaṃ hoti yathābhūta- ñāṇadassanaṃ yathābhūtañāṇadassane asati yathābhūtañāṇadassanavipannassa hatūpanisā hoti nibbidā nibbidāya asati nibbidāvipannassa hatūpaniso hoti virāgo virāge asati virāgavipannassa hatūpanisaṃ hoti vimuttiñāṇadassanaṃ seyyathāpi āvuso rukkho sākhāpalāsavipanno tassa pappaṭikāpi na pāripūriṃ gacchati tacopi pheggupi sāropi na pāripūriṃ gacchati evameva kho āvuso dussīlassa sīlavipannassa hatūpaniso hoti avippaṭisāro avippaṭisāre asati avippaṭisāravipannassa hatūpanisaṃ hoti .pe. Vimuttiñāṇadassanaṃ. {212.1} Sīlavato āvuso sīlasampannassa upanisasampanno hoti avippaṭisāro avippaṭisāre sati avippaṭisārasampannassa upanisasampannaṃ hoti pāmujjaṃ pāmujje sati pāmujjasampannassa upanisasampannā hoti pīti pītiyā sati pītisampannassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page342.

Upanisasampannā hoti passaddhi passaddhiyā sati passaddhisampannassa upanisasampannaṃ hoti sukhaṃ sukhe sati sukhasampannassa upanisasampanno hoti sammāsamādhi sammāsamādhimhi sati sammāsamādhisampannassa upanisasampannaṃ hoti yabhābhūtañāṇadassanaṃ yathābhūtañāṇadassane sati yathābhūtañāṇadassanasampannassa upanisasampannā hoti nibbidā nibbidāya sati nibbidāsampannassa upanisasampanno hoti virāgo virāge sati virāgasampannassa upanisasampannaṃ hoti vimuttiñāṇadassanaṃ seyyathāpi [1]- rukkho sākhāpalāsasampanno tassa pappaṭikāpi pāripūriṃ gacchati tacopi pheggupi sāropi pāripūriṃ gacchati evameva kho āvuso sīlavato sīlasampannassa upanisasampanno hoti avippaṭisāro avippaṭisāre sati avippaṭisārasampannassa upanisasampannaṃ hoti .pe. Vimuttiñāṇadassananti. [213] 6 Yo so bhikkhave bhikkhu akkosakaparibhāsako ariyūpavādī sabrahmacārīnaṃ aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ so ekādasannaṃ byasanānaṃ aññataraṃ byasanaṃ na nigaccheyya katamesaṃ ekādasannaṃ anadhigataṃ nādhigacchati adhigatā parihāyati saddhammassa na vodāyati saddhammesu vā adhimāniko hoti anabhirato vā brahmacariyaṃ carati aññataraṃ vā saṅkiliṭṭhaṃ āpattiṃ āpajjati sikkhaṃ vā paccakkhāya hīnāyāvattati gāḷhaṃ vā rogātaṅgaṃ phusati ummādaṃ vā pāpuṇāti cittakkhepaṃ sammūḷho kālaṃ karoti kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ @Footnote: 1 Po. Ma. āvuso.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page343.

Vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati yo so bhikkhave bhikkhu akkosakaparibhāsako ariyūpavādī sabrahmacārīnaṃ aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ so imesaṃ ekādasannaṃ byasanānaṃ aññataraṃ byasanaṃ na nigaccheyyāti. [214] 7 Athakho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca siyā nu kho bhante bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā neva paṭhaviyaṃ paṭhavīsaññī assa na āpasmiṃ āposaññī assa na tejasmiṃ tejosaññī assa na vāyasmiṃ vāyosaññī assa na ākāsānañcāyatane ākāsānañcāyatanasaññī assa na viññāṇañcāyatane viññāṇañcāyatanasaññī assa na ākiñcaññāyatane ākiñcaññāyatanasaññī assa na nevasaññānāsaññāyatane nevasaññānāsaññāyatanasaññī assa na idhaloke idhalokasaññī assa na paraloke paralokasaññī assa yamidaṃ 1- diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tatrāpi na saññī assa saññī ca pana assāti. {214.1} Siyā ānanda bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā neva paṭhaviyaṃ paṭhavīsaññī assa na āpasmiṃ āposaññī assa na tejasmiṃ tejosaññī assa na vāyasmiṃ vāyosaññī assa na ākāsānañcāyatane ākāsānañcāyatanasaññī assa na viññāṇañcāyatane viññāṇañcāyatana- saññī assa na ākiñcaññāyatane ākiñcaññāyatanasaññī @Footnote: 1 Ma. Yu. yampidaṃ. ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page344.

Assa na nevasaññānāsaññāyatane nevasaññānāsaññāyatanasaññī assa na idhaloke idhalokasaññī assa na paraloke paralokasaññī assa yamidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tatrāpi na saññī assa saññī ca pana assāti. {214.2} Yathākathaṃ pana bhante siyā bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā neva paṭhaviyaṃ paṭhavīsaññī assa na āpasmiṃ āposaññī assa na tejasmiṃ tejosaññī assa na vāyasmiṃ vāyosaññī assa na ākāsānañcāyatane ākāsānañcāyatanasaññī assa na viññāṇañcāyatane viññāṇañcāyatana- saññī assa na ākiñcaññāyatane ākiñcaññāyatanasaññī assa na nevasaññānāsaññāyatane nevasaññānāsaññāyatanasaññī assa na idhaloke idhalokasaññī assa na paraloke paralokasaññī assa yamidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tatrāpi na saññī assa saññī ca pana assāti . idhānanda bhikkhu evaṃsaññī hoti etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ sabbasaṃkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānanti evaṃ kho ānanda siyā bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā neva paṭhaviyaṃ paṭhavīsaññī assa na āpasmiṃ āposaññī assa na tejasmiṃ tejosaññī assa na vāyasmiṃ vāyosaññī assa na ākāsānañcāyatane ākāsānañcāyatanasaññī assa na viññāṇañcāyatane viññāṇañcāyatanasaññī

--------------------------------------------------------------------------------------------- page345.

Assa na ākiñcaññāyatane ākiñcaññāyatanasaññī assa na nevasaññānāsaññāyatane nevasaññānāsaññāyatanasaññī assa na idhaloke idhalokasaññī assa na paraloke paralokasaññī assa yamidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tatrāpi na saññī assa saññī ca pana assāti. {214.3} Athakho āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yenāyasmā sārīputto tenupasaṅkami upasaṅkamitvā āyasmatā sārīputtena saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando āyasmantaṃ sārīputtaṃ etadavoca siyā nu kho āvuso sārīputta bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā neva paṭhaviyaṃ paṭhavīsaññī assa .pe. yamidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tatrāpi na saññī assa saññī ca pana assāti . siyā āvuso ānanda bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā neva paṭhaviyaṃ paṭhavīsaññī assa .pe. yamidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tatrāpi na saññī assa saññī ca pana assāti . Yathākathaṃ panāvuso sārīputta siyā bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā neva paṭhaviyaṃ paṭhavīsaññī assa .pe. yamidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tatrāpi na saññī

--------------------------------------------------------------------------------------------- page346.

Assa saññī ca pana assāti. {214.4} Idhāvuso ānanda bhikkhu evaṃsaññī hoti etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānanti evaṃ kho āvuso ānanda siyā bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā neva paṭhaviyaṃ paṭhavīsaññī assa .pe. Yamidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tatrāpi na saññī assa saññī ca pana assāti . acchariyaṃ āvuso abbhūtaṃ āvuso yatra hi nāma satthu ca 1- sāvakassa ca atthena atthaṃ byañjanena byañjanaṃ saṃsandissati samessati na vigayhissati 2- yadidaṃ aggapadasmiṃ idānāhaṃ āvuso bhagavantaṃ upasaṅkamitvā etamatthaṃ apucchiṃ bhagavāpi me [3]- etehi padehi etehi byañjanehi etamatthaṃ byākāsi seyyathāpi āyasmā sārīputto acchariyaṃ āvuso abbhūtaṃ āvuso yatra hi nāma satthu ca sāvakassa ca atthena atthaṃ byañjanena byañjanaṃ saṃsandissati samessati na vigayhissati yadidaṃ aggapadasminti. [215] 8 Athakho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca siyā nu kho bhante bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā na cakkhuṃ manasikareyya na rūpaṃ manasikareyya na sotaṃ manasikareyya na saddaṃ manasikareyya @Footnote: 1 Ma. ceva. 2 Po. vigaṇhissati. Yu. viggahissati. 3 Ma. etehi akkharehi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page347.

Na ghānaṃ manasikareyya na gandhaṃ manasikareyya na jivhaṃ manasikareyya na rasaṃ manasikareyya na kāyaṃ manasikareyya na phoṭṭhabbaṃ manasikareyya na paṭhaviṃ manasikareyya na āpaṃ manasikareyya na tejaṃ manasikareyya na vāyaṃ manasikareyya na ākāsānañcāyatanaṃ manasikareyya na viññāṇañcāyatanaṃ manasikareyya na ākiñcaññāyatanaṃ manasikareyya na nevasaññānāsaññāyatanaṃ manasikareyya na idhalokaṃ manasikareyya na paralokaṃ manasikareyya yamidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tampi na manasikareyya manasi ca pana kareyyāti. {215.1} Siyā ānanda bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā na cakkhuṃ manasikareyya na rūpaṃ manasikareyya na sotaṃ manasikareyya na saddaṃ manasikareyya na ghānaṃ manasikareyya na gandhaṃ manasikareyya na jivhaṃ manasikareyya na rasaṃ manasikareyya na kāyaṃ manasikareyya na phoṭṭhabbaṃ manasikareyya na paṭhaviṃ manasikareyya na āpaṃ manasikareyya na tejaṃ manasikareyya na vāyaṃ manasikareyya na ākāsānañcāyatanaṃ manasikareyya na viññāṇañcāyatanaṃ manasikareyya na ākiñcaññāyatanaṃ manasikareyya na nevasaññānāsaññāyatanaṃ manasikareyya na idhalokaṃ manasikareyya na paralokaṃ manasikareyya yamidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tampi na manasikareyya manasi ca pana kareyyāti . yathākathaṃ pana bhante siyā bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā na cakkhuṃ manasikareyya na rūpaṃ manasikareyya .pe. yamidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page348.

Pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tampi na manasikareyya manasi ca pana kareyyāti . idhānanda bhikkhu evaṃ manasikaroti etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānanti evaṃ kho ānanda siyā bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā na cakkhuṃ manasikareyya na rūpaṃ manasikareyya na sotaṃ manasikareyya na saddaṃ manasikareyya na ghānaṃ manasikareyya na gandhaṃ manasikareyya na jivhaṃ manasikareyya na rasaṃ manasikareyya na kāyaṃ manasikareyya na phoṭṭhabbaṃ manasikareyya na paṭhaviṃ manasikareyya na āpaṃ manasikareyya na tejaṃ manasikareyya na vāyaṃ manasikareyya na ākāsānañcāyatanaṃ manasikareyya na viññāṇañcāyatanaṃ manasikareyya na ākiñcaññāyatanaṃ manasikareyya na nevasaññānāsaññāyatanaṃ manasikareyya na idhalokaṃ manasikareyya na paralokaṃ manasikareyya yamidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tampi na manasikareyya manasi ca pana kareyyāti. [216] 9 Ekaṃ samayaṃ bhagavā nādike 1- viharati iñjakāvasathe 2-. Athakho āyasmā sandho 3- yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ sandhaṃ bhagavā etadavoca ājānīyajhāyitaṃ kho sandha jhāya 4- mā khaḷuṅgajhāyitaṃ 5- kathañca sandha 6- khaḷuṅgajhāyitaṃ hoti assakhaḷuṅgo @Footnote: 1 Ma. Yu. nātike. 2 Ma. Yu. giñjakāvasathe. 3 Po. Ma. saddho. ito @paraṃ evameva ñātabbaṃ. 4 Po. jhāyitaṃ. Yu. jhāyatha. 5 Ma. Yu. khaḷuṅkajhāyitaṃ. @6 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page349.

Hi sandha doṇiyā bandho 1- yavasassaṃ yavasassanti 2- jhāyati taṃ kissa hetu na hi sandha assakhaḷuṅgassa doṇiyā bandhassa evaṃ hoti kiṃ nu kho maṃ ajja assadammasārathi kāraṇaṃ kāressati kimassāhaṃ 3- paṭikaromīti so doṇiyā bandho yavasassaṃ yavasassanti 2- jhāyati evameva kho sandha idhekacco purisakhaḷuṅgo araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi kāmarāgapariyuṭṭhitena cetasā viharati kāmarāgaparetena uppannassa ca kāmarāgassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti so kāmarāgaṃ yeva anantaraṃ 4- karitvā jhāyati pajjhāyati nijjhāyati avajjhāyati byāpādapariyuṭṭhitena cetasā viharati .. thīnamiddhapariyuṭṭhitena cetasā viharati ... Uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitena cetasā viharati ... vicikicchāpariyuṭṭhitena cetasā viharati vicikicchāparetena uppannāya ca vicikicchāya nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti so vicikicchaṃyeva anantaraṃ karitvā jhāyati pajjhāyati nijjhāyati avajjhāyati so paṭhavimpi nissāya jhāyati āpampi nissāya jhāyati tejampi nissāya jhāyati vāyampi nissāya jhāyati ākāsānañcāyatanampi nissāya jhāyati viññāṇañcāyatanampi nissāya jhāyati ākiñcaññāyatanampi nissāya jhāyati nevasaññānāsaññāyatanampi nissāya jhāyati idhalokampi nissāya jhāyati paralokampi nissāya jhāyati yamidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tampi nissāya jhāyati evaṃ kho sandha purisakhaḷuṅgajhāyitaṃ hoti . kathañca @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. baddho. sabbattha eseva nayo. 2 Po. yavasassaṃ varasassanti ... @Ma. Yu. yavasaṃ yavasanti. 3 Po. katamasasāhaṃ. 4 Ma. Yu. antaraṃ karitvā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page350.

Sandha ājānīyajhāyitaṃ hoti bhadro hi sandha assājānīyo doṇiyā bandho na yavasassaṃ yavasassanti jhāyati taṃ kissa hetu bhadrassa hi sandha assājānīyassa doṇiyā bandhassa evaṃ hoti kiṃ nu kho maṃ ajja assadammasārathi kāraṇaṃ kāressati kimassāhaṃ paṭikaromīti so doṇiyā bandho na yavasassaṃ yavasassanti jhāyati bhadro hi sandha assājānīyo yathā iṇaṃ yathābandhaṃ yathā jāni yathā kalī 1- evaṃ patodassa ajjhoharaṇaṃ samanupassati evameva kho sandha bhadro purisājānīyo araññagatopi rukkhamūlagatopi suññāgāragatopi na kāmarāgapariyuṭṭhitena cetasā viharati kāmarāgaparetena uppannassa ca kāmarāgassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti na byāpādapariyuṭṭhitena cetasā viharati ... na thīnamiddhapariyuṭṭhitena cetasā viharati ... na uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitena cetasā viharati ... na vicikicchāpariyuṭṭhitena cetasā viharati na vicikicchāparetena uppannāya ca vicikicchāya nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti so neva paṭhaviṃ nissāya jhāyati na āpaṃ nissāya jhāyati na tejaṃ nissāya jhāyati na vāyaṃ nissāya jhāyati na ākāsānañcāyatanaṃ nissāya jhāyati na viññāṇañcāyatanaṃ nissāya jhāyati na ākiñcaññāyatanaṃ nissāya jhāyati na nevasaññānāsaññāyatanaṃ nissāya jhāyati na idhalokaṃ nissāya jhāyati na paralokaṃ nissāya jhāyati yamidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tampi nissāya na jhāyati jhāyati capana @Footnote: 1 Ma. Yu. yathā jāniṃ yathā thaliṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page351.

Evaṃjhāyiñcapana sandha bhadraṃ purisājānīyaṃ saindā devā sabrahmakā sapajāpatikā ārakāva namassanti namo te purisājañña namo te purisuttama yassa tenābhijānāma yampi nissāya jhāyatīti 1-. [2]- Evaṃ vutte āyasmā sandho bhagavantaṃ etadavoca kathaṃ jhāyī pana bhante bhadro purisājānīyo jhāyati so neva paṭhaviṃ nissāya jhāyati na āpaṃ nissāya jhāyati na tejaṃ nissāya jhāyati na vāyaṃ nissāya jhāyati na ākāsānañcāyatanaṃ nissāya jhāyati na viññāṇañcāyatanaṃ nissāya jhāyati na ākiñcaññāyatanaṃ nissāya jhāyati na nevasaññānāsaññāyatanaṃ nissāya jhāyati na idhalokaṃ nissāya jhāyati na paralokaṃ nissāya jhāyati yamidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tampi nissāya na jhāyati jhāyati capana kathaṃ jhāyiñcapana bhante bhadraṃ purisājānīyaṃ saindā devā sabrahmakā sapajāpatikā ārakāva namassanti namo te purisājañña namo te purisuttama yassa tenābhijānāma yampi nissāya jhāyatīti 3-. Idha sandha bhadrassa purisājānīyassa paṭhaviyā paṭhavīsaññā vibhūtā hoti āpasmiṃ āposaññā vibhūtā hoti tejasmiṃ tejosaññā vibhūtā hoti vāyasmiṃ vāyosaññā vibhūtā hoti ākāsānañcāyatane @Footnote: 1-3 Ma. Yu. jhāyasīti. 2 Po. evaṃ kho saddha ājānīyajhāyitaṃ hoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page352.

Ākāsānañcāyatanasaññā vibhūtā hoti viññāṇañcāyatane viññāṇañcāyatanasaññā vibhūtā hoti ākiñcaññāyatane ākiñcañāyatanasaññā vibhūtā hoti nevasaññānāsaññāyatane nevasaññānāsaññāyatanasaññā vibhūtā hoti idhaloke idhalokasaññā vibhūtā hoti paraloke paralokasaññā vibhūtā hoti yamidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tatrāpi saññā vibhūtā hoti evaṃjhāyī kho sandha bhadro purisājānīyo neva paṭhaviṃ nissāya jhāyati na āpaṃ nissāya jhāyati na tejaṃ nissāya jhāyati na vāyaṃ nissāya jhāyati na ākāsānañcāyatanaṃ nissāya jhāyati na viññāṇañcāyatanaṃ nissāya jhāyati na ākiñcaññāyatanaṃ nissāya jhāyati na nevasaññānāsaññāyatanaṃ nissāya jhāyati na idhalokaṃ nissāya jhāyati na paralokaṃ nissāya jhāyati yamidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tampi nissāya na jhāyati jhāyati capana evaṃjhāyiñcapana sandha bhadraṃ purisājānīyaṃ saindā devā sabrahmakā sapajāpatikā ārakāva namassanti namo te purisājañña namo te purisuttama yassa tenābhijānāma yampi nissāya jhāyatīti 1-. [217] 10 Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati moranivāpe paribbājakārāme . tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti . @Footnote: 1 Ma. Yu. jhāyasiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page353.

Bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca tīhi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu accantaniṭṭho hoti accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosāno seṭṭho devamanussānaṃ katamehi tīhi asekkhena 1- sīlakkhandhena asekkhena samādhikkhandhena asekkhena paññākkhandhena imehi kho bhikkhave tīhi dhammehi samannāgato bhikkhu accantaniṭṭho hoti accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosāno seṭṭho devamanussānaṃ. {217.1} Aparehipi bhikkhave tīhi dhammehi samannāgato bhikkhu accantaniṭṭho hoti accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosāno seṭṭho devamanussānaṃ katamehi tīhi iddhipāṭihāriyena ādesanāpāṭihāriyena anusāsanīpāṭihāriyena imehi kho bhikkhave tīhi dhammehi samannāgato bhikkhu accantaniṭṭho hoti accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosāno seṭṭho devamanussānaṃ. {217.2} Aparehipi bhikkhave tīhi dhammehi samannāgato bhikkhu accantaniṭṭho hoti accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosāno seṭṭho devamanussānaṃ katamehi tīhi sammādiṭṭhiyā sammāñāṇena sammāvimuttiyā imehi kho bhikkhave tīhi dhammehi samannāgato bhikkhu accantaniṭṭho hoti accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosāno seṭṭho devamanussānaṃ. @Footnote: 1 Ma. Yu. sabbattha vāresu asekhena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page354.

{217.3} Dvīhi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu accantaniṭṭho hoti accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosāno seṭṭho devamanussānaṃ katamehi dvīhi vijjāya caraṇena imehi kho bhikkhave dvīhi dhammehi samannāgato bhikkhu accantaniṭṭho hoti accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosāno seṭṭho devamanussānaṃ brahmunāpesā bhikkhave sanaṅkumārena gāthā bhāsitā khattiyo seṭṭho janetasmiṃ ye gottapaṭisārino vijjācaraṇasampanno so seṭṭho devamānuseti. {217.4} Sā kho panesā bhikkhave [1]- sanaṅkumārena gāthā sugītā no duggītā [2]- Subhāsitā no dubbhāsitā atthasañhitā no anatthasañhitā anumatā mayā ahaṃ bhikkhave evaṃ vadāmi khattiyo seṭṭho janetasmiṃ ye gottapaṭisārino vijjācaraṇasampanno so seṭṭho devamānuseti. Nissāyavaggo 3- paṭhamo. Tassuddānaṃ 4- kimatthiyā 5- cetanā tayo upanisā byasanena 6- ca saññāmanasikāro sekkho moranivāpanena ca 7-. @Footnote: 1 Yu. brahmunā. 2 Ma. gāthā bhāsitā .... 3 nissayavaggotipi pāṭho. @4 tatruddānantipi pāṭho. 5 Po. kimatthi. 6 Po. byasane. 7 Ma. dve saññā @manasikāro saddho moranivāpakanti. Yu. saññāmanasikārā sekho moranivāpanena cāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page355.

Dutiyavaggo dutiyo [218] 11 Ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu viharati kapilavatthusmiṃ nigrodhārāme . tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū bhagavato cīvarakammaṃ karonti niṭṭhitacīvaro bhagavā temāsaccayena cārikaṃ pakkamissatīti . assosi kho mahānāmo sakko sambahulā kira bhikkhū bhagavato cīvarakammaṃ karonti niṭṭhitacīvaro bhagavā temāsaccayena cārikaṃ pakkamissatīti athakho mahānāmo sakko yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho mahānāmo sakko bhagavantaṃ etadavoca sutametaṃ bhante sambahulā kira bhikkhū bhagavato cīvarakammaṃ karonti niṭṭhitacīvaro bhagavā temāsaccayena cārikaṃ pakkamissatīti tesaṃ no bhante nānāvihārehi viharataṃ kena vihārena vihātabbanti. {218.1} Sādhu sādhu mahānāma etaṃ kho mahānāma tumhākaṃ paṭirūpaṃ kulaputtānaṃ yaṃ tumhe tathāgataṃ upasaṅkamitvā puccheyyātha tesaṃ no bhante nānāvihārehi viharataṃ kena vihārena vihātabbanti saddho kho mahānāma ārādhako hoti no asaddho āraddhaviriyo ārādhako hoti no kusīto upaṭṭhitasati ārādhako hoti no muṭṭhassati samāhito ārādhako hoti no asamāhito paññavā ārādhako hoti no duppañño imesu kho tvaṃ mahānāma pañcasu dhammesu patiṭṭhāya cha dhamme uttariṃ bhāveyyāsi idha tvaṃ mahānāma tathāgataṃ anussareyyāsi itipi so

--------------------------------------------------------------------------------------------- page356.

Bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti yasmiṃ mahānāma samaye ariyasāvako tathāgataṃ anussarati nevassa tasmiṃ samaye rāgapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na dosapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na mohapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti ujugatamevassa tasmiṃ samaye cittaṃ hoti tathāgataṃ ārabbha ujugatacitto kho pana mahānāma ariyasāvako labhati atthavedaṃ labhati dhammavedaṃ labhati dhammūpasañhitaṃ pāmujjaṃ pamuditassa pīti jāyati pītimanassa kāyo passambhati passaddhakāyo sukhaṃ vediyati sukhino cittaṃ samādhiyati ayaṃ vuccati mahānāma ariyasāvako visamagatāya pajāya samappatto viharati sabyāpajjhāya pajāya abyāpajjho viharati dhammasotasamāpanno buddhānussatiṃ bhāveti. Puna caparaṃ tvaṃ mahānāma dhammaṃ anussareyyāsi svākkhāto bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opanayiko 1- paccattaṃ veditabbo viññūhīti yasmiṃ mahānāma samaye ariyasāvako dhammaṃ anussarati nevassa tasmiṃ samaye rāgapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na dosapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na mohapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti ujugatamevassa tasmiṃ samaye cittaṃ hoti dhammaṃ ārabbha ujugatacitto kho pana mahānāma ariyasāvako labhati atthavedaṃ labhati dhammavedaṃ labhati dhammūpasañhitaṃ pāmujjaṃ pamuditassa pīti jāyati pītimanassa kāyo passambhati passaddhakāyo sukhaṃ vediyati sukhino cittaṃ samādhiyati @Footnote: 1 Ma. opaneyyiko.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page357.

Ayaṃ vuccati mahānāma ariyasāvako visamagatāya pajāya samappatto viharati sabyāpajjhāya pajāya abyāpajjho viharati dhammasotasamāpanno dhammānussatiṃ bhāveti. {218.2} Puna caparaṃ tvaṃ mahānāma saṅghaṃ anussareyyāsi supaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ujupaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ñāyapaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho sāmīcipaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho yadidaṃ cattāri purisayugāni aṭṭha purisapuggalā esa bhagavato sāvakasaṅgho āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti yasmiṃ mahānāma samaye ariyasāvako saṅghaṃ anussarati nevassa tasmiṃ samaye rāgapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na dosapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na mohapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti ujugatamevassa tasmiṃ samaye cittaṃ hoti saṅghaṃ ārabbha ujugatacitto kho pana mahānāma ariyasāvako labhati atthavedaṃ labhati dhammavedaṃ labhati dhammūpasañhitaṃ pāmujjaṃ pamuditassa pīti jāyati pītimanassa kāyo passambhati passaddhakāyo sukhaṃ vediyati sukhino cittaṃ samādhiyati ayaṃ vuccati mahānāma ariyasāvako visamagatāya pajāya samappatto viharati sabyāpajjhāya pajāya abyāpajjho viharati dhammasotasamāpanno saṅghānussatiṃ bhāveti. {218.3} Puna caparaṃ tvaṃ mahānāma attano sīlāni anussareyyāsi akhaṇḍāni acchiddāni asabalāni akammāsāni bhujissāni viññūpasaṭṭhāni aparāmaṭṭhāni samādhisaṃvattanikānīti 1- yasmiṃ mahānāma samaye ariyasāvako sīlaṃ anussarati @Footnote: 1 Ma. itisaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page358.

Nevassa tasmiṃ samaye rāgapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na dosapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na mohapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti ujugatamevassa tasmiṃ samaye cittaṃ hoti sīlaṃ ārabbha ujugatacitto kho pana mahānāma ariyasāvako labhati atthavedaṃ labhati dhammavedaṃ labhati dhammūpasañhitaṃ pāmujjaṃ pamuditassa pīti jāyati pītimanassa kāyo passambhati passaddhakāyo sukhaṃ vediyati sukhino cittaṃ samādhiyati ayaṃ vuccati mahānāma ariyasāvako visamagatāya pajāya samappatto viharati sabyāpajjhāya pajāya abyāpajjho viharati dhammasotasamāpanno sīlānussatiṃ bhāveti. {218.4} Puna caparaṃ tvaṃ mahānāma attano cāgaṃ anussareyyāsi lābhā vata me suladdhaṃ vata me yohaṃ maccheramalapariyuṭṭhitāya pajāya vigatamalamaccherena cetasā agāraṃ ajjhāvasāmi muttacāgo payatapāṇī 1- vossaggarato yācayogo dānasaṃvibhāgaratoti yasmiṃ mahānāma samaye ariyasāvako cāgaṃ anussarati nevassa tasmiṃ samaye rāgapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na dosapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na mohapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti ujugatamevassa tasmiṃ samaye cittaṃ hoti cāgaṃ ārabbha ujugatacitto kho pana mahānāma ariyasāvako labhati atthavedaṃ labhati dhammavedaṃ labhati dhammūpasañhitaṃ pāmujjaṃ pamuditassa pīti jāyati pītimanassa kāyo passambhati passaddhakāyo sukhaṃ vediyati sukhino cittaṃ samādhiyati ayaṃ vuccati mahānāma ariyasāvako visamagatāya pajāya samappatto viharati sabyāpajjhāya pajāya abyāpajjho viharati dhammasotasamāpanno @Footnote: 1 Po. Ma. payatapāṇi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page359.

Cāgānussatiṃ bhāveti. {218.5} Puna caparaṃ tvaṃ mahānāma devatā anussareyyāsi santi devā cātummahārājikā santi devā tāvatiṃsā santi devā yāmā santi devā tusitā santi devā nimmānaratino santi devā paranimmitavasavattino santi devā brahmakāyikā santi devā taduttari 1- yathārūpāya saddhāya samannāgatā tā devatā ito cutā tattha uppannā 2- mayhampi tathārūpā saddhā saṃvijjati yathārūpena sīlena samannāgatā tā devatā ito cutā tattha uppannā mayhampi tathārūpaṃ sīlaṃ saṃvijjati yathārūpena sutena samannāgatā tā devatā ito cutā tattha uppannā mayhampi tathārūpaṃ sutaṃ saṃvijjati yathārūpena cāgena samannāgatā tā devatā ito cutā tattha uppannā mayhampi tathārūpo cāgo saṃvijjati yathārūpāya paññāya samannāgatā tā devatā ito cutā tattha uppannā mayhampi tathārūpā paññā saṃvijjatīti yasmiṃ mahānāma samaye ariyasāvako attano ca tāsañca devatānaṃ saddhañca sīlañca sutañca cāgañca paññañca anussarati nevassa tasmiṃ samaye rāgapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na dosapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na mohapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti ujugatamevassa tasmiṃ samaye cittaṃ hoti devatā ārabbha ujugatacitto kho pana mahānāma ariyasāvako labhati atthavedaṃ labhati dhammavedaṃ labhati dhammūpasañhitaṃ pāmujjaṃ pamuditassa pīti jāyati pītimanassa kāyo passambhati passaddhakāyo sukhaṃ vediyati sukhino cittaṃ samādhiyati @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. tatuttari. 2 Po. Yu. upapannā. Ma. tatthūpapannā. sabbattha @evaṃ ñātabbaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page360.

Ayaṃ vuccati mahānāma ariyasāvako visamagatāya pajāya samappatto viharati sabyāpajjhāya pajāya abyāpajjho viharati dhammasotasamāpanno devatānussatiṃ bhāvetīti. [219] 12 Ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu viharati kapilavatthusmiṃ nigrodhārāme . tena kho pana samayena mahānāmo sakko gilānā vuṭṭhito hoti aciravuṭṭhito gelaññā . tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū bhagavato cīvarakammaṃ karonti niṭṭhitacīvaro bhagavā temāsaccayena cārikaṃ pakkamissatīti . assosi kho mahānāmo sakko sambahulā kira bhikkhū bhagavato cīvarakammaṃ karonti niṭṭhitacīvaro bhagavā temāsaccayena cārikaṃ pakkamissatīti athakho mahānāmo sakko yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho mahānāmo sakko bhagavantaṃ etadavoca sutametaṃ bhante sambahulā kira bhikkhū bhagavato cīvarakammaṃ karonti niṭṭhitacīvaro bhagavā temāsaccayena cārikaṃ pakkamissatīti tesaṃ no bhante nānāvihārehi viharataṃ kena vihārena vihātabbanti. {219.1} Sādhu sādhu mahānāma etaṃ kho mahānāma tumhākaṃ paṭirūpaṃ kulaputtānaṃ yaṃ tumhe tathāgataṃ upasaṅkamitvā puccheyyātha tesaṃ no bhante nānāvihārehi viharataṃ kena vihārena vihātabbanti saddho kho mahānāma ārādhako hoti no asaddho āraddhaviriyo ārādhako hoti no kusīto upaṭṭhitasati ārādhako hoti no muṭṭhassati samāhito ārādhako

--------------------------------------------------------------------------------------------- page361.

Hoti no asamāhito paññavā ārādhako hoti no duppañño imesu kho tvaṃ mahānāma pañcasu dhammesu patiṭṭhāya cha dhamme uttariṃ bhāveyyāsi idha tvaṃ mahānāma tathāgataṃ anussareyyāsi itipi so bhagavā .pe. satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti yasmiṃ mahānāma samaye ariyasāvako tathāgataṃ anussarati nevassa tasmiṃ samaye rāgapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na dosapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na mohapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti ujugatamevassa tasmiṃ samaye cittaṃ hoti tathāgataṃ ārabbha ujugatacitto kho pana mahānāma ariyasāvako labhati atthavedaṃ labhati dhammavedaṃ labhati dhammūpasañhitaṃ pāmujjaṃ pamuditassa pīti jāyati pītimanassa kāyo passambhati passaddhakāyo sukhaṃ vediyati sukhino cittaṃ samādhiyati imaṃ kho tvaṃ mahānāma buddhānussatiṃ gacchantopi bhāveyyāsi ṭhitopi bhāveyyāsi nisinnopi bhāveyyāsi sayānopi bhāveyyāsi kammantaṃ adhiṭṭhahantopi bhāveyyāsi puttasambādhasayanaṃ ajjhāvasantopi bhāveyyāsi. {219.2} Puna caparaṃ tvaṃ mahānāma dhammaṃ anussareyyāsi ... Saṅghaṃ anussareyyāsi ... attano sīlāni anussareyyāsi ... Attano cāgaṃ anussareyyāsi ... devatā anussareyyāsi santi devā cātummahārājikā santi devā ... Taduttari yathārūpāya saddhāya samannāgatā tā devatā ito cutā tattha uppannā mayhampi tathārūpā saddhā saṃvijjati yathārūpena sīlena ... Sutena ... Cāgena ... Paññāya samannāgatā tā devatā ito cutā tattha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page362.

Uppannā mayhampi tathārūpā paññā saṃvijjatīti yasmiṃ mahānāma samaye ariyasāvako attano ca tāsañca devatānaṃ saddhañca sīlañca sutañca cāgañca paññañca anussarati nevassa tasmiṃ samaye rāgapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na dosapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na mohapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti ujugatamevassa tasmiṃ samaye cittaṃ hoti devatā ārabbha ujugatacitto kho pana mahānāma ariyasāvako labhati atthavedaṃ labhati dhammavedaṃ labhati dhammūpasañhitaṃ pāmujjaṃ pamuditassa pīti jāyati pītimanassa kāyo passambhati passaddhakāyo sukhaṃ vediyati sukhino cittaṃ samādhiyati imaṃ kho tvaṃ mahānāma devatānussatiṃ gacchantopi bhāveyyāsi ṭhitopi bhāveyyāsi nisinnopi bhāveyyāsi sayānopi bhāveyyāsi kammantaṃ adhiṭṭhahantopi bhāveyyāsi puttasambādhasayanaṃ ajjhāvasantopi bhāveyyāsīti. [220] 13 Ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu viharati kapilavatthusmiṃ nigrodhārāme . tena kho pana samayena bhagavā sāvatthiyaṃ vassāvāsaṃ upagantukāmo hoti . assosi kho nandiyo sakko bhagavā kira sāvatthiyaṃ vassāvāsaṃ upagantukāmoti athakho nandiyassa sakkassa etadahosi yannūnāhaṃpi sāvatthiyaṃ vassāvāsaṃ upagaccheyyaṃ tattha kammantañceva adhiṭṭhahissāmi bhagavantañca lacchāmi kālena kālaṃ dassanāyāti . athakho bhagavā sāvatthiyaṃ vassāvāsaṃ upagacchi 1- . Nandiyopi kho sakko sāvatthiyaṃ vassāvāsaṃ upagacchi tattha kammantañceva @Footnote: 1 Po. Yu. upagañchi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page363.

Adhiṭṭhāya 1- bhagavantañca lacchati 2- kālena kālaṃ dassanāya. Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū bhagavato cīvarakammaṃ karonti niṭṭhitacīvaro bhagavā temāsaccayena cārikaṃ pakkamissatīti . assosi kho nandiyo sakko sambahulā kira bhikkhū bhagavato cīvarakammaṃ karonti niṭṭhitacīvaro bhagavā temāsaccayena cārikaṃ pakkamissatīti athakho nandiyo sakko yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho nandiyo sakko bhagavantaṃ etadavoca sutametaṃ bhante sambahulā kira bhikkhū bhagavato cīvarakammaṃ karonti niṭṭhitacīvaro bhagavā temāsaccayena cārikaṃ pakkamissatīti tesaṃ no bhante nānāvihārehi viharataṃ kena vihārena vihātabbanti. {220.1} Sādhu sādhu nandiya etaṃ kho nandiya tumhākaṃ paṭirūpaṃ kulaputtānaṃ yaṃ tumhe tathāgataṃ upasaṅkamitvā puccheyyātha tesaṃ no bhante nānāvihārehi viharataṃ kena vihārena vihātabbanti saddho kho nandiya ārādhako hoti no asaddho sīlavā ārādhako hoti no dussīlo āraddhaviriyo ārādhako hoti no kusīto upaṭṭhitasati ārādhako hoti no muṭṭhassati samāhito ārādhako hoti no asamāhito paññavā ārādhako hoti no duppañño imesu kho te nandiya chasu dhammesu patiṭṭhāya pañcasu dhammesu ajjhattaṃ sati upaṭṭhapetabbā 3- idha tvaṃ nandiya tathāgataṃ anussareyyāsi itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato @Footnote: 1 Ma. Yu. adhiṭṭhāsi. 2 Ma. Yu. labhi. 3 Ma. sabbattha vāresu upaṭṭhāpetabbā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page364.

Lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti iti kho te nandiya tathāgataṃ ārabbha ajjhattaṃ sati upaṭṭhapetabbā. {220.2} Puna caparaṃ tvaṃ nandiya dhammaṃ anussareyyāsi svākkhāto bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opanayiko paccattaṃ veditabbo viññūhīti iti kho te nandiya dhammaṃ ārabbha ajjhattaṃ sati upaṭṭhapetabbā. {220.3} Puna caparaṃ tvaṃ nandiya kalyāṇamitte anussareyyāsi lābhā vata me suladdhaṃ vata me yassa [1]- kalyāṇamittā anukampakā atthakāmā ovādakā anusāsakāti iti kho te nandiya kalyāṇamitte ārabbha ajjhattaṃ sati upaṭṭhapetabbā. {220.4} Puna caparaṃ tvaṃ nandiya attano cāgaṃ anussareyyāsi lābhā vata me suladdhaṃ vata me yohaṃ maccheramalapariyuṭṭhitāya pajāya vigatamalamaccherena cetasā agāraṃ ajjhāvasāmi muttacāgo payatapāṇī vossaggarato yācayogo dānasaṃvibhāgaratoti iti kho te nandiya cāgaṃ ārabbha ajjhattaṃ sati upaṭṭhapetabbā. {220.5} Puna caparaṃ tvaṃ nandiya devatā anussareyyāsi yā tā 2- devatā atikkammeva kabaḷīkārabhakkhānaṃ 3- devatānaṃ sahabyataṃ aññataraṃ manomayaṃ kāyaṃ upapannā tā karaṇīyaṃ attano na samanupassanti katassa vā paṭiccayaṃ seyyathāpi nandiya bhikkhu asamayavimutto akaraṇīyaṃ attano na samanupassati katassa vā paṭiccayaṃ evameva kho nandiya yā tā @Footnote: 1 Ma. Yu. mesaddo dissati. 2 Ma. ayaṃ pāṭho natthi. 3 Ma. kabaḷīkārāhārabhakkhānaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page365.

Devatā atikkammeva kabaḷīkārabhakkhānaṃ devānaṃ sahabyataṃ aññataraṃ manomayaṃ kāyaṃ upapannā tā karaṇīyaṃ attano na samanupassanti katassa vā paṭiccayanti iti kho te nandiya devatā ārabbha ajjhattaṃ sati upaṭṭhapetabbā imehi kho nandiya ekādasahi dhammehi samannāgato ariyasāvako pajahateva pāpake akusale dhamme na upādiyati seyyathāpi nandiya kumbho nikkujjo no vantaṃ paccāmasati 1- seyyathāpi nandiya tiṇā aggi mutto ḍahaññeva gacchati no daḍḍhaṃ paccudāvattati evameva kho nandiya imehi ekādasahi dhammehi samannāgato ariyasāvako pajahateva pāpake akusale dhamme na upādiyatīti. [221] 14 Athakho āyasmā subhūti saddhena bhikkhunā saddhiṃ yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ subhūtiṃ bhagavā etadavoca ko nāma ayaṃ subhūti bhikkhūti . saddho nāmāyaṃ bhante bhikkhu saddhassa 2- upāsakassa putto saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitoti . Kacci panāyaṃ subhūti saddho bhikkhu saddhassa upāsakassa putto saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito sandissati saddhāpadānesūti . Etassa bhagavā kālo etassa sugata kālo bhagavā saddhassa saddhāpadānāni bhāseyya idānāhaṃ jānissāmi yadi vā ayaṃ bhikkhu sandissati saddhāpadānesu yadi vā noti . tenahi subhūti suṇāhi sādhukaṃ manasikarohi bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho āyasmā subhūti bhagavato @Footnote: 1 Ma. Yu. paccāvamati. 2 Ma. sudattassa. ito paraṃ evaṃ ñātabbaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page366.

Paccassosi . bhagavā etadavoca idha subhūti bhikkhu sīlavā hoti pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu yampi subhūti bhikkhu sīlavā hoti .pe. samādāya sikkhati sikkhāpadesu idampi subhūti saddhassa saddhāpadānaṃ hoti. {221.1} Puna caparaṃ subhūti bhikkhu bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā yampi subhūti bhikkhu bahussuto hoti .pe. diṭṭhiyā suppaṭividdhā idampi subhūti saddhassa saddhāpadānaṃ hoti. {221.2} Puna caparaṃ subhūti bhikkhu kalyāṇamitto hoti kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko yampi subhūti bhikkhu kalyāṇamitto hoti kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko idampi 1- saddhassa saddhāpadānaṃ hoti. {221.3} Puna caparaṃ subhūti bhikkhu suvaco hoti sovacassakaraṇehi dhammehi samannāgato khamo padakkhiṇaggāhī anusāsaniṃ yampi subhūti bhikkhu suvaco hoti sovacassakaraṇehi dhammehi samannāgato khamo padakkhiṇaggāhī anusāsaniṃ idampi subhūti saddhassa saddhāpadānaṃ hoti. {221.4} Puna caparaṃ subhūti bhikkhu yāni tāni sabrahmacārīnaṃ uccāvacāni kiṃkaraṇīyāni tattha dakkho hoti analaso tatrupāyāya vīmaṃsāya @Footnote: 1 Ma. etthantare subhūtīti dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page367.

Samannāgato alaṃ kātuṃ alaṃ saṃvidhātuṃ yampi subhūti bhikkhu yāni tāni sabrahmacārīnaṃ .pe. alaṃ kātuṃ alaṃ saṃvidhātuṃ idampi subhūti saddhassa saddhāpadānaṃ hoti. {221.5} Puna caparaṃ subhūti bhikkhu dhammakāmo hoti piyasamudāhāro abhidhamme abhivinaye uḷārapāmujjo yampi subhūti bhikkhu dhammakāmo hoti piyasamudāhāro abhidhamme abhivinaye uḷārapāmujjo idampi subhūti saddhassa saddhāpadānaṃ hoti. {221.6} Puna caparaṃ subhūti bhikkhu āraddhaviriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu yampi subhūti bhikkhu āraddhaviriyo viharati .pe. Idampi subhūti saddhassa saddhāpadānaṃ hoti. {221.7} Puna caparaṃ subhūti bhikkhu catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī yampi subhūti bhikkhu catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasuvihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī idampi subhūti saddhassa saddhāpadānaṃ hoti. {221.8} Puna caparaṃ subhūti bhikkhu anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati seyyathīdaṃ ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattāḷīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe

--------------------------------------------------------------------------------------------- page368.

Anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto so tatocuto amutra udapādiṃ tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto so tato cuto idhuppannoti iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati yampi subhūti bhikkhu anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati seyyathīdaṃ ekampi jātiṃ dvepi jātiyo .pe. iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati idampi subhūti saddhassa saddhāpadānaṃ hoti. {221.9} Puna caparaṃ subhūti bhikkhu dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannāti iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage

--------------------------------------------------------------------------------------------- page369.

Satte pajānāti yampi subhūti bhikkhu dibbena cakkhunā visuddhena .pe. Yathākammūpage satte pajānāti idampi subhūti saddhassa saddhāpadānaṃ hoti. {221.10} Puna caparaṃ subhūti bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati yampi subhūti bhikkhu āsavānaṃ khayā .pe. sacchikatvā upasampajja viharati idampi subhūti saddhassa saddhāpadānaṃ hotīti. Evaṃ vutte āyasmā subhūti bhagavantaṃ etadavoca yānimāni bhante bhagavatā saddhassa saddhāpadānāni bhāsitāni saṃvijjanti tāni imassa bhikkhuno ayañca bhikkhu etesu sandissati ayaṃ bhante bhikkhu sīlavā hoti pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu ayaṃ bhante bhikkhu bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā ayaṃ bhante bhikkhu kalyāṇamitto [1]- kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko ayaṃ bhante bhikkhu suvaco [2]- sovacassakaraṇehi dhammehi samannāgato khamo padakkhiṇaggāhī anusāsaniṃ ayaṃ bhante bhikkhu yāni @Footnote: 1-2 Ma. Yu. hoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page370.

Tāni sabrahmacārīnaṃ uccāvacāni kiṃkaraṇīyāni tattha dakkho hoti analaso tatrupāyāya vīmaṃsāya samannāgato alaṃ kātuṃ alaṃ saṃvidhātuṃ ayaṃ bhante bhikkhu dhammakāmo hoti piyasamudāhāro abhidhamme abhivinaye uḷārapāmujjo ayaṃ bhante bhikkhu āraddhaviriyo viharati thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu ayaṃ bhante bhikkhu catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī ayaṃ bhante bhikkhu anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati seyyathīdaṃ ekampi jātiṃ dvepi jātiyo .pe. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati ayaṃ bhante bhikkhu dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena .pe. Yathākammūpage satte pajānāti ayaṃ bhante bhikkhu āsavānaṃ khayā .pe. sacchikatvā upasampajja viharati yānimāni bhante bhagavatā saddhassa saddhāpadānāni bhāsitāni saṃvijjanti tāni imassa bhikkhuno ayañca bhikkhu etesu sandissatīti . sādhu sādhu subhūti tenahi tvaṃ subhūti iminā saddhena bhikkhunā saddhiṃ vihareyyāsi yadā ca tvaṃ subhūti ākaṅkheyyāsi tathāgataṃ dassanāya iminā ca saddhena bhikkhunā saddhiṃ upasaṅkameyyāsi tathāgataṃ dassanāyāti. [222] 15 Mettāya bhikkhave cetovimuttiyā āsevitāya bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya ekādasānisaṃsā pāṭikaṅkhā katame ekādasa sukhaṃ supati sukhaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page371.

Paṭibujjhati na pāpakaṃ supinaṃ passati manussānaṃ piyo hoti amanussānaṃ piyo hoti devatā rakkhanti nāssa aggi vā visaṃ vā satthaṃ vā kamati tuvaṭṭaṃ cittaṃ samādhiyati mukhavaṇṇo vippasīdati asammūḷho kālaṃ karoti uttariṃ appaṭivijjhanto brahmalokūpago hoti mettāya bhikkhave cetovimuttiyā āsevitāya bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya ime ekādasānisaṃsā pāṭikaṅkhāti. [223] 16 Ekaṃ samayaṃ āyasmā ānando vesāliyaṃ viharati veḷuvagāmake . tena kho pana samayena dasamo 1- gahapati aṭṭhakanāgaro pātaliputtaṃ anuppatto hoti kenacideva karaṇīyena athakho dasamo gahapati aṭṭhakanāgaro yena kukkuṭārāmo yena aññataro bhikkhu tenupasaṅkami upasaṅkamitvā taṃ bhikkhuṃ etadavoca kahaṃ nu kho bhante āyasmā ānando etarahi viharati dassanakāmā hi mayaṃ bhante āyasmantaṃ ānandanti . eso gahapati āyasmā ānando vesāliyaṃ viharati veḷuvagāmaketi. {223.1} Athakho dasamo gahapati aṭṭhakanāgaro pātaliputte taṃ karaṇīyaṃ tīretvā yena vesāliveḷuvagāmako yenāyasmā ānando tenupasaṅkami upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho dasamo gahapati aṭṭhakanāgaro āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca atthi nu kho bhante ānanda tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena ekadhammo sammadakkhāto yattha @Footnote: 1 Po. asamo. sabbattha īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page372.

Bhikkhuno appamattassa ātāpino pahitattassa viharato avimuttaṃ vā cittaṃ vimuccati aparikkhīṇā vā āsavā parikkhayaṃ gacchanti ananuppattaṃ vā anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇātīti . atthi [1]- gahapati tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena ekadhammo sammadakkhāto yattha bhikkhuno appamattassa ātāpino pahitattassa viharato avimuttaṃ vā cittaṃ vimuccati aparikkhīṇā vā āsavā parikkhayaṃ gacchanti ananuppattaṃ vā anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇātīti. {223.2} Katamo pana bhante ānanda tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena ekadhammo sammadakkhāto yattha bhikkhuno appamattassa ātāpino pahitattassa viharato avimuttaṃ vā cittaṃ vimuccati aparikkhīṇā vā āsavā parikkhayaṃ gacchanti ananuppattaṃ vā anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇātīti . idha gahapati bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati so iti paṭisañcikkhati idaṃ 2- kho paṭhamaṃ jhānaṃ abhisaṅkhataṃ abhisañcetayitaṃ yaṃ kho pana kiñci abhisaṅkhataṃ abhisañcetayitaṃ tadaniccaṃ nirodhadhammanti pajānāti so tattha ṭhito āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti no ce āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti teneva dhammarāgena tāya dhammanandiyā pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko hoti tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā ayaṃ 3- kho gahapati tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena @Footnote: 1 Ma. khosaddo dissati. 2 Ma. Yu. idampi. 3 Ma. Yu. ayampi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page373.

Ekadhammo sammadakkhāto yattha bhikkhuno appamattassa ātāpino pahitattassa viharato avimuttaṃ vā cittaṃ vimuccati aparikkhīṇā vā āsavā parikkhayaṃ gacchanti ananuppattaṃ vā anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇāti. Puna caparaṃ gahapati bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ ... tatiyaṃ jhānaṃ ... catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati so iti paṭisañcikkhati idampi kho catutthaṃ jhānaṃ abhisaṅkhataṃ abhisañcetayitaṃ yaṃ kho pana kiñci abhisaṅkhataṃ abhisañcetayitaṃ tadaniccaṃ nirodhadhammanti pajānāti so tattha ṭhito āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti no ce āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti teneva dhammarāgena tāya dhammanandiyā pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko hoti tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā ayampi kho gahapati tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena ekadhammo sammadakkhāto yattha bhikkhuno appamattassa ātāpino pahitattassa viharato avimuttaṃ vā cittaṃ vimuccati aparikkhīṇā vā āsavā parikkhayaṃ gacchanti ananuppattaṃ vā anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇāti. {223.3} Puna caparaṃ gahapati bhikkhu mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthaṃ iti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page374.

Uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharati so iti paṭisañcikkhati ayampi kho mettācetovimutti abhisaṅkhatā abhisañcetayitā yaṃ [1]- pana kiñci abhisaṅkhataṃ abhisañcetayitaṃ tadaniccaṃ nirodhadhammanti pajānāti so tattha ṭhito āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti no ce āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti teneva dhammarāgena tāya dhammanandiyā pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko hoti tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā ayampi kho gahapati tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena ekadhammo sammadakkhāto yattha bhikkhuno appamattassa ātāpino pahitattassa viharato avimuttaṃ vā cittaṃ vimuccati aparikkhīṇā vā āsavā parikkhayaṃ gacchanti ananuppattaṃ vā anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇāti. {223.4} Puna ca paraṃ gahapati bhikkhu karuṇāsahagatena cetasā ... Muditāsahagatena cetasā ... upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthaṃ iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharati so iti paṭisañcikkhati ayampi kho upekkhācetovimutti abhisaṅkhatā abhisañcetayitā yaṃ kho pana kiñci abhisaṅkhataṃ abhisañcetayitaṃ tadaniccaṃ @Footnote: 1 sabbavāresu khosaddo dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page375.

Nirodhadhammanti pajānāti so tattha ṭhito āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti no ce āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti teneva dhammarāgena tāya dhammanandiyā pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko hoti tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā ayampi kho gahapati tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena ekadhammo sammadakkhāto yattha bhikkhuno appamattassa ātāpino pahitattassa viharato avimuttaṃ vā cittaṃ vimuccati aparikkhīṇā vā āsavā parikkhayaṃ gacchanti ananuppattaṃ vā anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇāti. {223.5} Puna caparaṃ gahapati bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati so iti paṭisañcikkhati ayampi kho ākāsānañcāyatanasamāpatti abhisaṅkhatā abhisañcetayitā yaṃ kho pana kiñci abhisaṅkhataṃ abhisañcetayitaṃ tadaniccaṃ nirodhadhammanti pajānāti so tattha ṭhito āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti no ce āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti teneva dhammarāgena tāya dhammanandiyā pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko hoti tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā ayampi kho gahapati tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena ekadhammo sammadakkhāto yattha bhikkhuno appamattassa ātāpino pahitattassa viharato avimuttaṃ vā cittaṃ vimuccati aparikkhīṇā vā āsavā parikkhayaṃ gacchanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page376.

Ananuppattaṃ vā anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇāti. {223.6} Puna caparaṃ gahapati bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati so iti paṭisañcikkhati ayampi kho ākiñcaññāyatanasamāpatti abhisaṅkhatā abhisañcetayitā yaṃ kho pana kiñci abhisaṅkhataṃ abhisañcetayitaṃ tadaniccaṃ nirodhadhammanti pajānāti so tattha ṭhito āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti no ce āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti teneva dhammarāgena tāya dhammanandiyā pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko hoti tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā ayampi kho gahapati tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena ekadhammo sammadakkhāto yattha bhikkhuno appamattassa ātāpino pahitattassa viharato avimuttaṃ vā cittaṃ vimuccati aparikkhīṇā vā āsavā parikkhayaṃ gacchanti ananuppattaṃ vā anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇātīti. {223.7} Evaṃ vutte dasamo gahapati aṭṭhakanāgaro āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca seyyathāpi bhante ānanda puriso ekaṃ nidhimukhaṃ gavesanto sakideva ekādasa nidhimukhāni adhigaccheyya evameva kho ahaṃ bhante ekaṃ amatadvāraṃ gavesanto sakideva ekādasannaṃ amatadvārānaṃ alatthaṃ savanāya seyyathāpi bhante purisassa agāraṃ ekādasadvāraṃ so tasmiṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page377.

Agāre āditte ekamekena 1- dvārena sakkuṇeyya attānaṃ sotthiṃ kātuṃ evameva kho ahaṃ bhante imesaṃ ekādasannaṃ amatadvārānaṃ ekamekena 1- amatadvārena sakkuṇissāmi attānaṃ sotthiṃ kātuṃ ime hi nāma bhante aññatitthiyā ācariyassa ācariyadhanaṃ pariyesissanti kiṃ panāhaṃ āyasmato ānandassa pūjaṃ karissāmīti athakho dasamo gahapati aṭṭhakanāgaro vesālikañca pātaliputtakañca bhikkhusaṅghaṃ sannipātāpetvā paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi ekamekañca bhikkhuṃ paccekadussayugena acchādesi āyasmantañca ānandaṃ ticīvarena āyasmato ca ānandassa pañcasataṃ vihāraṃ kārāpesīti. [224] 17 Ekādasahi bhikkhave aṅgehi samannāgato gopālako abhabbo gogaṇaṃ pariharituṃ phātikātuṃ 2- katamehi ekādasahi idha bhikkhave gopālako na rūpaññū hoti na lakkhaṇakusalo hoti na āsāṭikaṃ sāṭetā 3- hoti na vaṇaṃ paṭicchādetā hoti na dhūmaṃ kattā hoti na titthaṃ jānāti na pītaṃ jānāti na vīthiṃ jānāti na gocarakusalo hoti anavasesadohī [4]- hoti ye te usabhā gopitaro goparināyakā te na atirekapūjāya pūjetā hoti imehi kho bhikkhave ekādasahi aṅgehi samannāgato gopālako abhabbo gogaṇaṃ pariharituṃ phātikātuṃ evameva kho bhikkhave ekādasahi dhammehi samannāgato bhikkhu abhabbo imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjituṃ katamehi ekādasahi idha bhikkhave bhikkhu na rūpaññū hoti na lakkhaṇakusalo hoti na @Footnote: 1 Ma. ekamekenapi. 2 Ma. sabbavāresu phātiṃ kātuṃ. 3 Po. sabbavāresu @sādetā. Ma. hāretā. 4 Ma. casaddo atthi. sabbattha īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page378.

Āsāṭikaṃ sāṭetā hoti na vaṇaṃ paṭicchādetā hoti na dhūmaṃ kattā hoti na titthaṃ jānāti na pītaṃ jānāti na vīthiṃ jānāti na gocarakusalo hoti anavasesadohī hoti ye te bhikkhū therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghaparināyakā te na atirekapūjāya pūjetā hoti. {224.1} Kathañca bhikkhave bhikkhu na rūpaññū hoti idha bhikkhave bhikkhu yaṅkiñci rūpaṃ [1]- cattāri ca 2- mahābhūtāni catunnañca mahābhūtānaṃ upādāyarūpanti yathābhūtaṃ nappajānāti evaṃ kho bhikkhave bhikkhu na rūpaññū hoti. {224.2} Kathañca bhikkhave bhikkhu na lakkhaṇakusalo hoti idha bhikkhave bhikkhu kammalakkhaṇo bālo kammalakkhaṇo paṇḍitoti yathābhūtaṃ nappajānāti evaṃ kho bhikkhave bhikkhu na lakkhaṇakusalo hoti. {224.3} Kathañca bhikkhave bhikkhu na āsāṭikaṃ sāṭetā hoti idha bhikkhave bhikkhu uppannaṃ kāmavitakkaṃ adhivāseti na pajahati na vinodeti na byantīkaroti na anabhāvaṃ gameti uppannaṃ byāpādavitakkaṃ ... Uppannaṃ vihiṃsāvitakkaṃ ... uppannuppanne pāpake akusale dhamme adhivāseti na pajahati na vinodeti na byantīkaroti na anabhāvaṃ gameti evaṃ kho bhikkhave bhikkhu na āsāṭikaṃ sāṭetā hoti. {224.4} Kathañca bhikkhave bhikkhu na vaṇaṃ paṭicchādetā hoti idha bhikkhave bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā @Footnote: 1 Ma. sabbaṃ taṃ rūpaṃ . 2 Po. Ma. casaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page379.

Akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya na paṭipajjati na rakkhati cakkhundriyaṃ cakkhundriye na saṃvaraṃ āpajjati 1- sotena saddaṃ sutvā ... Ghānena gandhaṃ ghāyitvā ... Jivhāya rasaṃ sāyitvā ... Kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā ... manasā dhammaṃ viññāya nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya na paṭipajjati na rakkhati manindriyaṃ manindriye na saṃvaraṃ āpajjati evaṃ kho bhikkhave bhikkhu na vaṇaṃ paṭicchādetā hoti. {224.5} Kathañca bhikkhave bhikkhu na dhūmaṃ kattā hoti idha bhikkhave bhikkhu na yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena paresaṃ desetā hoti evaṃ kho bhikkhave bhikkhu na dhūmaṃ kattā hoti. {224.6} Kathañca bhikkhave bhikkhu na titthaṃ jānāti idha bhikkhave bhikkhu ye te bhikkhū bahussutā āgatāgamā dhammadharā vinayadharā mātikādharā te kālena kālaṃ upasaṅkamitvā na paripucchati na paripañhati idaṃ bhante kathaṃ imassa ko atthoti tassa te āyasmanto avivaṭañceva na vivaranti anuttānīkatañca na uttānīkaronti anekavihitesu [2]- kaṅkhaṭṭhāniyesu dhammesu kaṅkhaṃ na paṭivinodenti evaṃ kho bhikkhave bhikkhu na titthaṃ jānāti. {224.7} Kathañca bhikkhave bhikkhu na pītaṃ jānāti idha bhikkhave bhikkhu tathāgatappavedite dhammavinaye desiyamāne na labhati atthavedaṃ na labhati @Footnote: 1 Ma. ... saṃvaraṃ nāpajjati. aparaṃpi evaṃ ñātabbaṃ. 2 Ma. Yu. casaddo dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page380.

Dhammavedaṃ na labhati dhammūpasañhitaṃ pāmujjaṃ evaṃ kho bhikkhave bhikkhu pītaṃ na jānāti 1-. {224.8} Kathañca bhikkhave bhikkhu na vīthiṃ jānāti idha bhikkhave bhikkhu ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti evaṃ kho bhikkhave bhikkhu na vīthiṃ jānāti. {224.9} Kathañca bhikkhave bhikkhu na gocarakusalo hoti idha bhikkhave bhikkhu cattāro satipaṭṭhāne yathābhūtaṃ nappajānāti evaṃ kho bhikkhave bhikkhu na gocarakusalo hoti. {224.10} Kathañca bhikkhave bhikkhu anavasesadohī hoti idha bhikkhave bhikkhu saddhā gahapatikā abhihaṭṭhuṃ pavārenti cīvarapiṇḍapātasenāsana- gilānapaccayabhesajjaparikkhārena 2- tatra bhikkhave 3- bhikkhu mattaṃ na jānāti paṭiggahaṇāya evaṃ kho bhikkhave bhikkhu anavasesadohī hoti. {224.11} Kathañca bhikkhave bhikkhu ye te bhikkhū therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghaparināyakā te na atirekapūjāya pūjetā hoti idha bhikkhave bhikkhu ye te bhikkhū therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghaparināyakā tesu na mettaṃ kāyakammaṃ paccupaṭṭhāpeti āvīceva 4- raho ca na mettaṃ vacīkammaṃ ... na mettaṃ manokammaṃ paccupaṭṭhāpeti āvīceva raho ca evaṃ kho bhikkhave bhikkhu ye te bhikkhū therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghaparināyakā te na 5- atirekapūjāya pūjetā hoti imehi kho bhikkhave ekādasahi dhammehi samannāgato @Footnote: 1 Ma. Yu. na pītaṃ jānāti . 2 Ma. cīvara ... parikkhārehi. sabbattha īdisameva. @3 Ma. Yu. ālapanamidaṃ natthi. 4 Po. Ma. sabbavāresu āviceva. 5 Ma. na te.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page381.

Bhikkhu abhabbo imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjituṃ. {224.12} Ekādasahi bhikkhave aṅgehi samannāgato gopālako bhabbo gogaṇaṃ pariharituṃ phātikātuṃ katamehi ekādasahi idha bhikkhave gopālako rūpaññū hoti lakkhaṇakusalo hoti āsāṭikaṃ sāṭetā hoti vaṇaṃ paṭicchādetā hoti dhūmaṃ kattā hoti titthaṃ jānāti pītaṃ jānāti vīthiṃ jānāti gocarakusalo hoti sāvasesadohī hoti ye te usabhā gopitaro goparināyakā te atirekapūjāya pūjetā hoti imehi kho bhikkhave ekādasahi aṅgehi samannāgato gopālako bhabbo gogaṇaṃ pariharituṃ phātikātuṃ evameva kho bhikkhave ekādasahi dhammehi samannāgato bhikkhu bhabbo imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjituṃ katamehi ekādasahi idha [1]- bhikkhu rūpaññū hoti lakkhaṇakusalo hoti āsāṭikaṃ sāṭetā hoti vaṇaṃ paṭicchādetā hoti dhūmaṃ kattā hoti titthaṃ jānāti pītaṃ jānāti vīthiṃ jānāti gocarakusalo hoti sāvasesadohī hoti ye te bhikkhū therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghaparināyakā te atirekapūjāya pūjetā hoti kathañca bhikkhave bhikkhu rūpaññū hoti idha bhikkhave bhikkhu yaṅkañci rūpaṃ cattāri ca mahābhūtāni catunnañca mahābhūtānaṃ upādāyarūpanti yathābhūtaṃ pajānāti evaṃ kho bhikkhave bhikkhu rūpaññū hoti. {224.13} Kathañca bhikkhave bhikkhu lakkhaṇakusalo hoti idha bhikkhave bhikkhu kammalakkhaṇo bālo kammalakkhaṇo paṇḍitoti yathābhūtaṃ pajānāti evaṃ kho bhikkhave bhikkhu @Footnote: 1 Ma. Yu. bhikkhave.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page382.

Lakkhaṇakusalo hoti . kathañca bhikkhave bhikkhu āsāṭikaṃ sāṭetā hoti idha bhikkhave bhikkhu uppannaṃ kāmavitakkaṃ nādhivāseti pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti uppannaṃ byāpādavitakkaṃ ... uppannaṃ vihiṃsāvitakkaṃ ... uppannuppanne pāpake akusale dhamme nādhivāseti pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti evaṃ kho bhikkhave bhikkhu āsāṭikaṃ sāṭetā hoti. {224.14} Kathañca bhikkhave bhikkhu vaṇaṃ paṭicchādetā hoti idha bhikkhave bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati rakkhati cakkhundriyaṃ cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati sotena saddaṃ sutvā ... Ghānena gandhaṃ ghāyitvā ... Jivhāya rasaṃ sāyitvā ... Kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā ... manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati rakkhati manindriyaṃ manindriye saṃvaraṃ āpajjati evaṃ kho bhikkhave bhikkhu vaṇaṃ paṭicchādetā hoti. {224.15} Kathañca bhikkhave bhikkhu dhūmaṃ kattā hoti idha bhikkhave bhikkhu yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena paresaṃ desetā hoti evaṃ kho bhikkhave bhikkhu dhūmaṃ kattā hoti . Kathañca bhikkhave bhikkhu titthaṃ jānāti idha bhikkhave bhikkhu ye te bhikkhū bahussutā āgatāgamā dhammadharā vinayadharā mātikādharā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page383.

Te kālena kālaṃ upasaṅkamitvā paripucchati [1]- idaṃ bhante kathaṃ imassa ko atthoti tassa te āyasmanto avivaṭañceva vivaranti anuttānīkatañca uttānīkaronti anekavihitesu [2]- kaṅkhaṭṭhāniyesu dhammesu kaṅkhaṃ vinodenti 3- paṭivinodenti evaṃ kho bhikkhave bhikkhu titthaṃ jānāti. {224.16} Kathañca bhikkhave bhikkhu pītaṃ jānāti idha bhikkhave bhikkhu tathāgatappavedite dhammavinaye desiyamāne labhati atthavedaṃ labhati dhammavedaṃ labhati dhammūpasañhitaṃ pāmujjaṃ evaṃ kho bhikkhave bhikkhu pītaṃ jānāti. Kathañca bhikkhave bhikkhu vīthiṃ jānāti idha bhikkhave bhikkhu ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ yathābhūtaṃ pajānāti evaṃ kho bhikkhave bhikkhu vīthiṃ pajānāti . Kathañca bhikkhave bhikkhu gocarakusalo hoti idha bhikkhave bhikkhu cattāro satipaṭṭhāne yathābhūtaṃ pajānāti evaṃ kho bhikkhave bhikkhu gocarakusalo hoti. {224.17} Kathañca bhikkhave bhikkhu sāvasesadohī hoti idha bhikkhave bhikkhu saddhā gahapatikā abhihaṭṭhuṃ pavārenti cīvarapiṇḍapātasenāsana- gilānapaccayabhesajjaparikkhārena tatra bhikkhu mattaṃ jānāti paṭiggahaṇāya evaṃ kho bhikkhave bhikkhu sāvasesadohī hoti. {224.18} Kathañca bhikkhave bhikkhu ye te bhikkhū therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghaparināyakā te atirekapūjāya pūjetā hoti idha bhikkhave bhikkhu ye te bhikkhū 4- therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghaparināyakā tesu mettaṃ kāyakammaṃ paccupaṭṭhāpeti āvīceva raho ca mettaṃ vacīkammaṃ ... Mettaṃ manokammaṃ paccupaṭṭhāpeti āvīceva raho ca evaṃ @Footnote: 1 Po. Ma. paripañhati. 2 Ma. casaddo. 3 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi. @4 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page384.

Kho bhikkhave bhikkhu ye te bhikkhū therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghaparināyakā te atirekapūjāya pūjetā hoti imehi kho bhikkhave ekādasahi dhammehi samannāgato bhikkhu bhabbo imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjitunti. [225] 18 Athakho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ siyā nu kho bhante bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā neva paṭhaviyaṃ paṭhavīsaññī assa na āpasmiṃ āposaññī assa na tejasmiṃ tejosaññī assa na vāyasmiṃ vāyosaññī assa na ākāsānañcāyatane ākāsānañcāyatanasaññī assa na viññāṇañcāyatane viññāṇañcāyatanasaññī assa na ākiñcaññāyatane ākiñcaññāyatanasaññī assa na nevasaññānāsaññāyatane nevasaññānāsaññāyatanasaññī assa na idhaloke idhalokasaññī assa na paraloke paralokasaññī assa yamidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tatrāpi na saññī assa saññī ca pana assāti. {225.1} Siyā bhikkhave bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā neva paṭhaviyaṃ paṭhavīsaññī assa .pe. yamidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tatrāpi na saññī assa saññī ca pana assāti . yathākathaṃ pana bhante siyā bhikkhuno tathārūpo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page385.

Samādhipaṭilābho yathā neva paṭhaviyaṃ paṭhavīsaññī assa .pe. yamidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tatrāpi na saññī assa saññī ca pana assāti. {225.2} Idha bhikkhave bhikkhu evaṃsaññī hoti etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo 1- virāgo nirodho nibbānanti evaṃ kho siyā bhikkhave 2- bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā neva paṭhaviyaṃ paṭhavīsaññī assa na āpasmiṃ āposaññī assa na tejasmiṃ tejosaññī assa na vāyasmiṃ vāyosaññī assa na ākāsānañcāyatane ākāsānañcāyatanasaññī assa na viññāṇañcāyatane viññāṇañcāyatanasaññī assa na ākiñcaññāyatane ākiñcaññāyatanasaññī assa na nevasaññānāsaññāyatane nevasaññānāsaññāyatanasaññī assa na idhaloke idhalokasaññī assa na paraloke paralokasaññī assa yamidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tatrāpi na saññī assa saññī ca pana assāti. [226] 19 Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti . Bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca siyā nu kho bhikkhave bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā neva paṭhaviyaṃ paṭhavīsaññī assa na āpasmiṃ āposaññī assa na tejasmiṃ @Footnote: 1 Ma. sabbavāresu taṇhākkhayo. 2 Ma. Yu. bhikkhave siyā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page386.

Tejosaññī assa na vāyasmiṃ vāyosaññī assa na ākāsānañcāyatane ākāsānañcāyatanasaññī assa na viññāṇañcāyatane viññāṇañcāyatanasaññī assa na ākiñcaññāyatane ākiñcaññāyatanasaññī assa na nevasaññānāsaññāyatane nevasaññānāsaññāyatanasaññī assa na idhaloke idhalokasaññī assa na paraloke paralokasaññī assa yamidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tatrāpi na saññī assa saññī ca pana assāti . bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā bhagavaṃnettikā bhagavaṃpaṭisaraṇā sādhu vata bhante bhagavantaṃyeva paṭibhātu etassa bhāsitassa attho bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantīti . tenahi bhikkhave suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti. Evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca siyā bhikkhave bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā neva paṭhaviyaṃ paṭhavīsaññī assa .pe. yamidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tatrāpi na saññī assa saññī ca pana assāti. {226.1} Yathākathaṃ pana bhante siyā bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā neva paṭhaviyaṃ paṭhavīsaññī assa .pe. yamidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tatrāpi na saññī assa saññī ca pana assāti. {226.2} Idha bhikkhave bhikkhu evaṃsaññī hoti etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page387.

Nibbānanti evaṃ kho bhikkhave siyā bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā neva paṭhaviyaṃ paṭhavīsaññī assa na āpasmiṃ āposaññī assa na tejasmiṃ tejosaññī assa na vāyasmiṃ vāyosaññī assa na ākāsānañcāyatane ākāsānañcāyatanasaññī assa na viññāṇañcāyatane viññāṇañcāyatanasaññī assa na ākiñcaññāyatane ākiñcaññāyatanasaññī assa na nevasaññānāsaññāyatane nevasaññānāsaññāyatanasaññī assa na idhaloke idhalokasaññī assa na paraloke paralokasaññī assa yamidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tatrāpi na saññī assa saññī ca pana assāti. [227] 20 Athakho sambahulā bhikkhū yenāyasmā sārīputto tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā āyasmatā sārīputtena saddhiṃ sammodiṃsu sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū āyasmantaṃ sārīputtaṃ etadavocuṃ siyā nu kho āvuso sārīputta bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā neva paṭhaviyaṃ paṭhavīsaññī assa na āpasmiṃ āposaññī assa na tejasmiṃ tejosaññī assa na vāyasmiṃ vāyosaññī assa na ākāsānañcāyatane ākāsānañcāyatanasaññī assa na viññāṇañcāyatane viññāṇañcāyatanasaññī assa na ākiñcaññāyatane ākiñcaññāyatanasaññī assa na nevasaññānāsaññāyatane nevasaññānāsaññāyatanasaññī assa na idhaloke idhalokasaññī assa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page388.

Na paraloke paralokasaññī assa yamidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tatrāpi na saññī assa saññī ca pana assāti. {227.1} Siyā āvuso bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā neva paṭhaviyaṃ paṭhavīsaññī assa .pe. yamidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tatrāpi na saññī assa saññī ca pana assāti . yathākathaṃ panāvuso sārīputta siyā bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā neva paṭhaviyaṃ paṭhavīsaññī assa .pe. yamidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tatrāpi na saññī assa saññī ca pana assāti. {227.2} Idha āvuso bhikkhu evaṃ saññī hoti etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānanti evaṃ kho āvuso siyā bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā neva paṭhaviyaṃ paṭhavīsaññī assa na āpasmiṃ āposaññī assa na tejasmiṃ tejosaññī assa na vāyasmiṃ vāyosaññī assa na ākāsānañcāyatane ākāsānañcāyatanasaññī assa na viññāṇañcāyatane viññāṇañcāyatanasaññī assa na ākiñcaññāyatane ākiñcaññāyatanasaññī assa na nevasaññānāsaññāyatane nevasaññānāsaññāyatanasaññī assa na idhaloke idhalokasaññī assa na paraloke paralokasaññī assa yamidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tatrāpi na saññī assa saññī ca pana assāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page389.

[228] 21 Tatra kho āyasmā sārīputto bhikkhū āmantesi siyā nu kho āvuso bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā neva paṭhaviyaṃ paṭhavīsaññī assa na āpasmiṃ āposaññī assa na tejasmiṃ tejosaññī assa na vāyasmiṃ vāyosaññī assa na ākāsānañcāyatane ākāsānañcāyatanasaññī assa na viññāṇañcāyatane viññāṇañcāyatanasaññī assa na ākiñcaññāyatane ākiñcaññāyatanasaññī assa na nevasaññānāsaññāyatane nevasaññānāsaññāyatanasaññī assa na idhaloke idhalokasaññī assa na paraloke paralokasaññī assa yamidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tatrāpi na saññī assa saññī ca pana assāti . dūratopi kho mayaṃ āvuso āgaccheyyāma āyasmato sārīputtassa santike etassa bhāsitassa atthamaññātuṃ sādhu vatāyasmantaṃyeva sārīputtaṃ paṭibhātu etassa bhāsitassa attho āyasmato sārīputtassa sutvā bhikkhū dhāressantīti . Tenahāvuso taṃ 1- suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . Evamāvusoti kho te bhikkhū āyasmato sārīputtassa paccassosuṃ . Āyasmā sārīputto etadavoca siyā āvuso bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā neva paṭhaviyaṃ paṭhavīsaññī assa .pe. yamidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tatrāpi na saññī assa saññī ca pana assāti . yathākathaṃ panāvuso sārīputta siyā bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page390.

Yathā neva paṭhaviyaṃ paṭhavīsaññī assa .pe. yamidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tatrāpi na saññī assa saññī ca pana assāti. {228.1} Idha āvuso bhikkhu evaṃsaññī hoti etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānanti evampi 1- kho āvuso siyā bhikkhuno tathārūpo samādhipaṭilābho yathā neva paṭhaviyaṃ paṭhavīsaññī assa na āpasmiṃ āposaññī assa na tejasmiṃ tejosaññī assa na vāyasmiṃ vāyosaññī assa na ākāsānañcāyatane ākāsānañcāyatanasaññī assa na viññāṇañcāyatane viññāṇañcāyatanasaññī assa na ākiñcaññāyatane ākiñcaññāyatanasaññī assa na nevasaññānāsaññāyatane nevasaññānāsaññāyatanasaññī assa na idhaloke idhalokasaññī assa na paraloke paralokasaññī assa yamidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tatrāpi na saññī assa saññī ca pana assāti. Dutiyavaggo dutiyo. Tassuddānaṃ dve mahānāmā ca nandiyena subhūtinā ca mettā dasamo gopālako cattāro ca samādhinoti 2- @Footnote: 1 Ma. evaṃ kho. 2 Ma. dve vuttā mahānāmena nandiyena subhūtinā @ mettā aṭṭhako gopālo cattāro ca samādhināti @ Yu. dve mahānāmā nandiyena subhūtinā ca mettā @ dasamo ceva gopālo cattāro ca samādhinoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page391.

Paṇṇāsakāsaṅgahitā suttantā [229] 22 Ekādasahi bhikkhave aṅgehi samannāgato gopālako abhabbo gogaṇaṃ pariharituṃ phātikātuṃ katamehi ekādasahi idha bhikkhave gopālako na rūpaññū hoti na lakkhaṇakusalo hoti na āsāṭikaṃ sāṭetā hoti na vaṇaṃ paṭicchādetā hoti na dhūmaṃ kattā hoti na titthaṃ jānāti na pītaṃ jānāti na vithiṃ jānāti na gocarakusalo hoti anavasesadohī hoti ye te usabhā gopitaro goparināyakā te na atirekapūjāya pūjetā hoti imehi kho bhikkhave ekādasahi aṅgehi samannāgato gopālako abhabbo gogaṇaṃ pariharituṃ phātikātuṃ evameva kho bhikkhave ekādasahi dhammehi samannāgato bhikkhu abhabbo cakkhusmiṃ aniccānupassī viharituṃ .pe. abhabbo cakkhusmiṃ dukkhānupassī viharituṃ abhabbo cakkhusmiṃ anattānupassī viharituṃ abhabbo cakkhusmiṃ khayānupassī viharituṃ abhabbo cakkhusmiṃ vayānupassī viharituṃ abhabbo cakkhusmiṃ virāgānupassī viharituṃ abhabbo cakkhusmiṃ nirodhānupassī viharituṃ abhabbo cakkhusmiṃ paṭinissaggānupassī viharituṃ abhabbo sotasmiṃ ghānasmiṃ jivhāya kāyasmiṃ manasmiṃ rūpesu saddesu gandhesu rasesu phoṭṭhabbesu dhammesu cakkhuviññāṇe sotaviññāṇe ghānaviññāṇe jivhāviññāṇe kāyaviññāṇe manoviññāṇe cakkhusamphasse sotasamphasse ghānasamphasse

--------------------------------------------------------------------------------------------- page392.

Jivhāsamphasse kāyasamphasse manosamphasse cakkhusamphassajāya vedanāya sotasamphassajāya vedanāya ghānasamphassajāya vedanāya jivhāsamphassajāya vedanāya kāyasamphassajāya vedanāya manosamphassajāya vedanāya rūpasaññāya saddasaññāya gandhasaññāya rasasaññāya phoṭṭhabbasaññāya dhammasaññāya rūpasañcetanāya saddasañcetanāya gandhasañcetanāya rasasañcetanāya phoṭṭhabbasañcetanāya dhammasañcetanāya rūpataṇhāya saddataṇhāya gandhataṇhāya rasataṇhāya phoṭṭhabbataṇhāya dhammataṇhāya rūpavitakke saddavitakke gandhavitakke rasavitakke phoṭṭhabbavitakke dhammavitakke rūpavicāre saddavicāre gandhavicāre rasavicāre phoṭṭhabbavicāre dhammavicāre aniccānupassī viharituṃ dukkhānupassī viharituṃ anattānupassī viharituṃ khayānupassī viharituṃ vayānupassī viharituṃ virāgānupassī viharituṃ nirodhānupassī viharituṃ paṭinissaggānupassī viharitunti. [230] 23 Ekādasahi bhikkhave aṅgehi samannāgato gopālako bhabbo gogaṇaṃ pariharituṃ phātikātuṃ katamehi ekādasahi idha bhikkhave gopālako rūpaññū hoti .pe. evameva kho bhikkhave ekādasahi dhammehi samannāgato bhikkhu bhabbova cakkhusmiṃ aniccānupassī viharituṃ .pe. Paṭinissaggānupassī viharitunti . rāgassa bhikkhave abhiññāya ekādasa dhammā bhāvetabbā katame ekādasa paṭhamajjhānaṃ dutiyajjhānaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page393.

Tatiyajjhānaṃ catutthajjhānaṃ mettācetovimutti karuṇācetovimutti muditācetovimutti upekkhācetovimutti ākāsānañcāyatanaṃ viññāṇañcāyatanaṃ ākiñcaññāyatanaṃ rāgassa bhikkhave abhiññāya ime ekādasa dhammā bhāvetabbāti 1-. [231] 24 Rāgassa bhikkhave abhiññāya 2- pariññāya parikkhayāya pahānāya khayāya vayāya virāgāya nirodhāya cāgāya paṭinissaggāya ime ekādasa dhammā bhāvetabbā dosassa mohassa kodhassa upanāhassa makkhassa paḷāsassa issāya macchariyassa māyāya sāṭheyyassa thambhassa sārambhassa mānassa madassa pamādassa abhiññāya pariññāya parikkhayāya pahānāya khayāya vayāya virāgāya nirodhāya cāgāya paṭinissaggāya ime ekādasa dhammā bhāvetabbāti idamavoca bhagavā . attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti. Navasuttasahassāni bhiyyo pañcasatāni ca sattapaññāsasuttantā aṅguttarasamāyutāti. Ekādasakanipāto niṭṭhito. ----------- @Footnote: 1 Ma. itisaddo natthi . 2 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.


             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 24 page 1-393. http://84000.org/tipitaka/pali/roman_item_s.php?book=24&item=1&items=231&pagebreak=1              Classified by [Item Number] :- http://84000.org/tipitaka/pali/roman_item_s.php?book=24&item=1&items=231&pagebreak=1&mode=bracket              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=24&item=1&items=231&pagebreak=1              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=24&item=1&items=231&pagebreak=1              Study Atthakatha :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=24&i=1              The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=16&A=7151              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=16&A=7151              Contents of The Tipitaka Volume 24 http://84000.org/tipitaka/read/?index_24

ไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้า chage to ENGLISH letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

Background color :