ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
   ThaiVersion   PaliThai   PaliRoman 
ไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ROMAN letter
TIPITAKA Volume 30 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 22 : Sutta. Khu. Cūḷaniddeso

page1.

Suttantapitake khuddakanikayassa culaniddeso ------------ namo tassa bhagavato arahato sammasambuddhassa. Parayanavaggo vatthugatha [1] Kosalanam pura ramma agama dakkhinapatham akincannam patthayano brahmano mantaparagu. [2] So assakassa visaye mulakassa 1- samasane vasi 2- godhavarikule unchena ca phalena ca. [3] Tasseva upanissaya gamo ca vipulo ahu tato jatena ayena mahayannam akappayi. [4] Mahayannam yajitvana puna pavisi assamam tasmim patipavitthamhi anno aganchi brahmano. [5] Ugghattapado tasito pankadanto rajassiro @Footnote: 1 Ma. malakassa. Yu. alakassa. 2 Ma. vasi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page2.

So ca nam upasankamma satani panca yacati. [6] Tamenam bavari disva asanena nimantayi sukhanca kusalam pucchi idam vacanamabravi. [7] Yam kho mamam deyyadhammam sabbam visajjitam maya anujanahi me brahme natthi panca satani me. [8] Sace me yacamanassa bhavam nanuppadassati sattame divase tuyham muddha phalatu sattadha. [9] Abhisankharitva kuhako bheravam so akittayi tassa tam vacanam sutva bavari dukkhito ahu. [10] Ussussati anaharo sokasallasamappito athopi evamcittassa jahane 1- na ramati mano. [11] Utrastam dukkhitam disva devata atthakamini bavarim upasankamma idam vacanamabravi. [12] Na so muddham pajanati kuhako so dhanatthiko muddhani muddhadhipate 2- va nanam tassa na vijjati. [13] Pahoti 3- carahi janati tamme akkhahi pucchita muddham muddhadhipatanca tam sunoma vaco tava. [14] Ahampetam na janami nanammettha 4- na vijjati muddham muddhadhipato 5- ca jinanam heta dassanam 6-. @Footnote: 1 Ma. jhane. 2 Ma. muddhapate. 3 Ma. Yu. bhoti. 4 Ma. nanam mettha. @5 Ma. muddhadhipate ca. 6 Ma. hettha dassanam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page3.

[15] Atha ko carahi janati asmim pathavimandale 1- muddham muddhadhipatanca tamme akkhahi devate. [16] Pura kapilavatthumha nikkhanto lokanayako apacco okkakarajassa sakyaputto pabhankaro. [17] So hi brahmana sambuddho sabbadhammana paragu sabbabhinnabalappatto sabbadhammesu cakkhuma sabbadhammakkhayam 2- patto vimutto upadhikkhaye. [18] Buddho so bhagava loke dhammam deseti cakkhuma tam tvam gantvana pucchassu so te tam byakarissati. [19] Sambuddhoti vaco sutva udaggo bavari ahu sokassa tanuko asi pitinca vipulam labhi. [20] So bavari attamano udaggo tam devatam pucchati vedajato katamamhi game nigamamhi va pana katamamhi va janapade lokanatho yattha gantva namassemu 3- sambuddham dipaduttamam 4-. [21] Savatthiyam kosalamandire jino pahutapanno varabhurimedhaso so sakyaputto vidhuro anasavo @Footnote: 1 Ma. pathavimandale. Si. puthavimandale. 2 Ma. sabbakammakkhayam. @3 Ma. passemu. 4 Ma. sabbattha dvipaduttamam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page4.

Muddhadhipatassa vidu narasabho. [22] Tato amantayi sisse brahmane mantaparage 1- etha manava akkhissam sunotha vacanam mama. [23] Yasseso dullabho loke patubhavo abhinhaso svajja lokamhi uppanno sambuddho iti vissuto khippam gantvana savatthim passavho dipaduttamam. [24] Katham carahi janemu disva buddhoti brahmana ajanatam no pabruhi yatha janemu tam mayam. [25] Agatani hi mantesu mahapurisalakkhana dvattimsa ca byakhyata 2- samatta anupubbaso. [26] Yassete honti gattesu mahapurisalakkhana duveva 3- tassa gatiyo tatiya hi na vijjati. [27] Sace agaram avasati vijeyya pathavim imam adandena asatthena dhammenamanusasati 4-. [28] Sace ca so pabbajati agara anagariyam vivatacchado 5- sambuddho araha bhavati anuttaro. [29] Jatim gottanca lakkhanam mante sisse punapare muddham muddhadhipatanca manasayeva pucchatha. [30] Anavaranadassavi yadi buddho bhavissati manasa pucchite panhe vacaya vissajessati 6-. @Footnote: 1 Ma. mantaparagu. 2 Ma. dvattimsani ca byakkhata. 3 Ma. dveyeva. @4 Ma. dhammena anusasati. 5 Si. vivattacchaddo. Ma. vivattacchado. @6 Ma. visajjissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page5.

[31] Bavarissa vaco sutva sissa solasa brahmana ajito tissametteyyo punnako atha mettagu. [32] Dhotako upasivo ca nando ca atha hemako todeyyakappa dubhayo jatukanni ca pandito. [33] Bhadravudho udayo ca posalo capi brahmano mogharaja ca medhavi pingiyo ca mahaisi. [34] Paccekaganino sabbe sabbalokassa vissuta jhayi jhanarata dhira pubbavasanavasita. [35] Bavarim abhivadetva katva ca nam padakkhinam jatajinadhara sabbe pakkamum uttaramukha. [36] Mulakassa 1- patitthanam purimam mahissatim 2- tada ujjenincapi gonaddham vedisam vanasavhayam. [37] Kosambincapi saketam savatthinca puruttamam setabyam kapilavatthum kusinaranca mandiram. [38] Pavanca bhoganagaram vesalim magadham puram pasanakam cetiyanca ramaniyam manoramam. [39] Tasito vudakam sitam mahalabhamva vanijo chayam ghammabhitattova turita pabbatamaruhum. [40] Bhagava ca 3- tamhi samaye bhikkhusanghapurakkhato bhikkhunam dhammam deseti sihova nadati vane. @Footnote: 1 Ma. malakassa. 2 Ma. puramahissatim. 3 Ma. casaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page6.

[41] Ajito addasa sambuddham 1- vitaramsimva 2- bhanumam candam yatha pannarase paripurim 3- upagatam. [42] Athassa gatte disvana paripuranca byanjanam ekamantam thito hattho manopanhe apucchatha. [43] Adissa jammanam bruhi gottam bruhi salakkhanam mantesu paramim bruhi kati vaceti brahmano. [44] Visam vassasatam ayu so ca gottena bavari tinassa 4- lakkhana gatte tinnam vedana paragu. [45] Lakkhane itihase ca sanighandusaketubhe pancasatani vaceti sadhamme paramim gato. [46] Lakkhananam pavicayam bavarissa naruttama tanhacchida pakasehi ma no kankhayitam ahu. [47] Mukham jivhaya chadeti unnassa bhamukantare kosohitam vatthaguyham evam janahi manava. [48] Puccham hi kanci 5- asunanto sutva panhe viyakate vicinteti jano sabbo vedajato katanjali 6-. [49] Ko nu devova 7- brahma va indo vapi sujampati manasa pucchite panhe kametam patibhasati. [50] Muddham muddhadhipatanca bavari paripucchati tam byakarohi bhagava kankham vinaya no ise. @Footnote: 1 Ma. buddham. 2 Ma. pitaramsimva. 3 Ma. paripuram. 4 Ma. tinissa. @5 Ma. kinci. 6 Ma. katanjali. 7 Ma. devo va.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page7.

[51] Avijja muddhati janahi vijja muddhadhipatini saddhasatisamadhihi chandaviriyena 1- samyuta. [52] Tato vedena mahata santhambhitvana 2- manavo ekamsam ajinam katva padesu sirasa pati. [53] Bavari brahmano koto saha sissehi marisa udaggacitto sumano pade vandati cakkhuma. [54] Sukhito bavari hotu saha sissehi brahmano tvancapi sukhito hohi ciram jivahi manava. [55] Bavarissa ca tuyham va sabbesam sabbasamsayam katavakasa pucchavho yankinci manasicchatha. [56] Sambuddhena katokaso nisiditvana panjali 3- ajito pathamam panham tattha pucchi tathagatam. Vatthugatha nitthita. [4]- ------------- @Footnote: 1 Ma. sabbattha chandaviriyena. 2 Ma. santhambhetvana. 3 Ma. panjali. evamupari. @4 Ma. etthantare ajitamanavapucchaya patathaya yava parayananugitigathapariyosana sabbesam @manavakananceva buddhassaca panhapucchavisajjanam atthi. syamapotthake panetam natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page8.

Ajitamanavakapanhaniddeso 1- [57] Kenassu nivuto loko (iccayasma ajito) kenassu nappakasati kissabhilepanam bruhi 2- kimsu tassa mahabbhayam. [58] Kenassu nivuto lokoti nirayaloko tiracchanaloko pittivisayaloko 3- manussaloko devaloko khandhaloko dhatuloko ayatanaloko ayam loko paro loko brahmaloko sadevaloko 4- ayam vuccati loko . ayam loko kena avuto nivuto ophuto 5- pihito paticchanno patikujjitoti kenassu nivuto loko. [59] Iccayasma ajitoti iccati padasandhi padasamsaggo padaparipuri 6- akkharasamavayo byanjanasilitthata padanupubbakametam 7- iccati . ayasmati piyavacanam garukavacanam sagaravasappatissadhivacanametam ayasmati . ajitoti tassa brahmanassa namam sankha samanna pannatti voharo namam namakammam namadheyyam nirutti byanjanam abhilapoti iccayasma ajito. [60] Kenassu nappakasatiti kena loko nappakasati na bhasati na tapati na virocati na sannayati 8- na pannayatiti kenassu @Footnote: 1 Ma. manavapucchaniddeso. evamuparipi. 2 Ma. Yu. brusi. evamuparipi. @3 Ma. sabbattha pettivisayaloko. 4 ma devaloko. 5 Ma. ovuto. @6 Ma. padaparipuri. evamuparipi. 7 Ma. padanupabbatapetam. @8 Ma. nayati. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page9.

Nappakasati. [61] Kissabhilepanam bruhiti kim assa 1- lokassa abhilepanam 2- lagganam bandhanam upakkileso . kena loko litto [3]- palitto 4- kilittho sankilittho makkhito samsattho laggo laggito palibuddho bruhi acikkhahi desehi pannapehi patthapehi vivarahi vibhajahi uttanikarohi pakasehiti kissabhilepanam bruhi. [62] Kimsu tassa mahabbhayanti kim tassa 5- lokassa [6]- mahabbhayam pilanam ghattanam upaddavo upasaggoti kimsu tassa mahabbhayam . tenaha so brahmano kenassu nivuto loko (iccayasma ajito) kenassu nappakasati kissabhilepanam bruhi kimsu tassa mahabbhayanti. [63] Avijjaya nivuto loko (ajitati bhagava) veviccha (pamada) nappakasati jappabhilepanam brumi dukkhamassa mahabbhayam. [64] Avijjaya nivuto lokoti avijjati dukkhe ananam dukkhasamudaye ananam dukkhanirodhe ananam dukkhanirodhagaminiya patipadaya ananam pubbante ananam aparante ananam @Footnote: 1 Ma. ayam patho natthi. 2 Ma. lepanam. 3 Ma. samlitto. 4 Ma. upalitto. @5 Ma. ayam patho natthi. 6 Ma. bhayam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page10.

Pubbantaparante ananam idappaccayatapaticcasamuppannesu dhammesu ananam yam evarupam ananam adassanam anabhisamayo ananubodho asambodho appativedho asangahana apariyogahana asamapekkhana apaccavekkhana apaccakkhakammam 1- dummejjham balyam asampajannam [2]- pamoho sampamoho 3- [4]- avijjogho avijjayogo avijjanusayo avijja- pariyutthanam avijjajalam 5- moho akusalamulam ayam vuccati avijja. Lokoti nirayaloko tiracchanaloko pittivisayaloko manussaloko devaloko khandhaloko dhatuloko ayatanaloko ayam loko paro loko brahmaloko sadevaloko ayam vuccati loko . [6]- Imaya avijjaya avuto nivuto ophuto pihito paticchanno patikujjitoti avijjaya nivuto loko. [65] Ajitati bhagava tam brahmanam namena alapati. Bhagavati garavadhivacanametam . apica bhaggaragoti bhagava . Bhaggadosoti bhagava. Bhaggamohoti bhagava . bhaggamanoti bhagava . bhaggaditthiti bhagava . Bhaggakantakoti bhagava . bhaggakilesoti bhagava . bhaji vibhaji pativibhaji dhammaratananti bhagava . bhavanam antakaroti bhagava . bhavitakayoti bhagava . bhavitasiloti bhavitacittoti bhavitapannoti 7- bhagava . Bhaji va bhagava arannavanapatthani pantani senasanani appasaddani appanigghosani vijanavatani manussarahaseyyakani 8- patisallana- sarupaniti bhagava. @Footnote: 1 Ma. apaccavekkhana apaccavekkhanakammam. 2 Ma. moho. 3 Ma. sammoho. @4 Ma. avijja. 5 Ma. avijjalangi. 6 Ma. ayam loko. 7 Ma. bhavitakayo, bhavitasilo, @bhavitacitto, bhavitapannoti. 8 Ma. manussarahasseyyakani. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page11.

Bhagi va bhagava civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajja- parikkharananti bhagava . bhagi va bhagava attharasassa dhammarasassa vimuttirasassa adhisilassa adhicittassa adhipannayati bhagava . bhagi va bhagava catunnam jhananam catunnam appamannanam catunnam arupasamapattinanti bhagava . bhagi va bhagava atthannam vimokkhanam atthannam abhibhayatananam navannam anapubbaviharasamapattinanti 1- bhagava . bhagi va bhagava dasannam sannabhavananam dasannam kasinasamapattinam anapanassatisamadhissa asubhasamapattiyati bhagava. {65.1} Bhagi va bhagava catunnam satipatthananam catunnam sammappadhananam catunnam iddhipadanam pancannam indriyanam pancannam balanam sattannam bojjhanganam ariyassa atthangikassa maggassati bhagava . bhagi va bhagava dasannam tathagatabalanam catunnam vesarajjanam catunnam patisambhidanam channam abhinnanam channam buddhadhammananti bhagava . bhagavati netam namam matara katam na pitara katam na bhatara katam na bhaginiya katam na mittamaccehi katam na natisalohitehi katam na samanabrahmanehi katam na devatahi katam vimokkhantikametam buddhanam bhagavantanam bodhiya mule saha sabbannutananassa patilabha sacchika pannatti yadidam bhagavati ajitati bhagava. [66] Veviccha pamada nappakasatiti veviccham vuccanti panca macchariyani avasamacchariyam kulamacchariyam labhamacchariyam @Footnote: 1 Ma. anupubbasamapattinanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page12.

Vannamacchariyam dhammamacchariyam yam evarupam macchariyam 1- maccharayana maccharayitattam veviccham kadariyam katukancakata 2- aggahitattam cittassa idam vuccati macchariyam . apica khandhamacchariyampi macchariyam dhatumacchariyampi macchariyam ayatanamacchariyampi macchariyam gaho vuccati macchariyam . pamado vattabbo kayaduccarite va vaciduccarite va manoduccarite va pancasu va kamagunesu cittassa vossaggo vossagganuppadanam 3- kusalanam va dhammanam bhavanaya asakkaccakiriyata asataccakiriyata anatthitata 4- olinavuttita nikkhittacchandata nikkhittadhurata anasevana abhavana abahulikammam anadhitthanam ananuyogo pamado yo evarupo pamado pamajjana pamajjitattam ayam vuccati pamado . veviccha pamada nappakasatiti imina macchariyena imina pamadena loko nappakasati na bhasati na tapati na virocati na sannayati na pannayatiti veviccha pamada nappakasati. [67] Jappabhilepanam brumiti jappa vuccati tanha yo rago sarago anunayo anurodho nandi 5- nandirago cittassa sarago iccha muccha ajjhosanam gedho paligedho sango panko eja maya janika sanjanani sibbini jalini sarita visattika sottam visata 6- ayuhani dutiya panidhi bhavanetti vanam vanatho santhavo sineho apekkha patibaddha 7- asa asimsana 8- asimsitattam rupasa saddasa gandhasa rasasa photthabbasa @Footnote: 1 Ma. maccheram. 2 Ma. katukancukata. 3 Ma. vosaggo vosagganuppadanam. @4 Ma. anatthitakiriyata. 5 Ma. nandi. evamuparipi. 6 Ma. suttam visata. @7 Ma. patibandhu. 8 Ma. sabbattha asisa ....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page13.

Labhasa dhanasa puttasa jivitasa jappa pajappa abhijappa jappana jappitattam loluppa 1- loluppayana loluppayitattam pucchancikata 2- sadhukamyata adhammarago visamalobho nikanti nikamana patthana pihana sampatthana kamatanha bhavatanha vibhavatanha rupatanha arupatanha nirodhatanha rupatanha saddatanha gandhatanha rasatanha photthabbatanha dhammatanha ogho yogo gantho upadanam avaranam nivaranam chadanam bandhanam upakkileso anusayo pariyutthanam lata veviccham dukkhamulam dukkhanidanam dukkhappabhavo marapaso marabalisam [3]- maravisayo [4]- maragocaro marabandhanam tanhanadi tanhajalam tanhagaddalam 5- tanhasamuddo abhijjha lobho akusalamulam ayam vuccati jappa . lokassa lepanam lagganam bandhanam upakkileso imaya jappaya loko litto [6]- palitto 7- kilittho sankilittho makkhito samsattho laggo laggito palibuddho . Brumi acikkhami desemi pannapemi patthapemi vivarami vibhajami uttanikaromi pakasemiti jappabhilepanam brumi. [68] Dukkhamassa mahabbhayanti dukkhanti jatidukkham jaradukkham byadhidukkham maranadukkham sokaparidevadukkhadomanassupayasadukkham nerayikam dukkham tiracchanayonikam dukkham pittivisayikam dukkham manusikam dukkham gabbhokkantimulakam dukkham gabbhethitimulakam 8- dukkham gabbhavutthanamulakam dukkham jatassupanibandhakam dukkham jatassa paradheyyakam dukkham attupakkamam @Footnote: 1 Ma. loluppam. 2 Ma. pucchanjikata. 3 Ma. maramisam. 4 Ma. maranivaso. @5 Ma. tanhagaddulam. 6 Ma. samlitto. 7 Ma. upalitto. evamuparipi. @8 Ma. gabbhatthitimulakam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page14.

Dukkham parupakkamam dukkham dukkhadukkham 1- samsaradukkham viparinamadukkham cakkhurogo sotarogo ghanarogo jivharogo kayarogo sisarogo kannarogo mukharogo dantarogo kaso saso pinaso daho 2- jaro kucchirogo muccha pakkhandika sula 3- visucika kuttham gando kilaso soso apamaro daddu kandu kacchu rakhasa vitacchika lohitam pittam madhumeho amsa pilaka bhagandala pittasamutthana abadha semhasamutthana abadha vatasamutthana abadha sannipatika abadha utuparinamaja abadha visamapariharaja abadha opakkamika abadha kammavipakaja abadha sitam unham jighaccha pipasa uccaro passavo {68.1} damsamakasavatatapasirimsapasamphassadukkham matumaranam dukkham pitumaranam dukkham bhatumaranam dukkham bhaginimaranam dukkham puttamaranam dukkham dhitumaranam dukkham natibyasanam dukkham bhogabyasanam dukkham rogabyasanam dukkham silabyasanam dukkham ditthibyasanam dukkham yesam dhammanam adito samudagamanam pannayati atthangamato nirodho pannayati kammasannissito vipako vipakasannissitam kammam namasannissitam rupam rupasannissitam namam jatiya anugatam jaraya anusatam byadhina abhibhutam maranena abbhahatam dukkhe patitthitam atanam alenam asaranam asaranibhutam idam vuccati dukkham . [5]- assa 6- lokassa dukkham 7- mahabbhayam 8- pilanam ghattanam upaddavo upasaggoti dukkhamassa mahabbhayam. Tenaha bhagava @Footnote: 1 Ma. ayam patho natthi. 2 Ma. daho. evamuparipi. 3 Ma. sula. evamuparipi. @4 Ma. sabbattha -sarisapa-. 5 Ma. idam dukkham. 6 Ma. ayam patho natthi. @7-8 Ma. bhayam mahabhayam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page15.

Avijjaya nivuto loko (ajitati bhagava) veviccha (pamada) nappakasati jappabhilepanam brumi dukkhamassa mahabbhayanti. [69] Savanti sabbadhi sota (iccayasma ajito) sotanam kinnivaranam sotanam samvaram bruhi kena sota pithiyyare 1-. [70] Savanti sabbadhi sotati sotati tanhasoto ditthisoto kilesasoto duccaritasoto avijjasoto . sabbadhiti sabbesu ayatanesu . savantiti savanti asavanti sandanti pavattanti cakkhuto rupe savanti asavanti sandanti pavattanti sotato sadde savanti ghanato gandhe savanti jivhato rase savanti kayato photthabbe savanti manato dhamme savanti asavanti sandanti pavattanti cakkhuto rupatanha savanti asavanti sandanti pavattanti sotato saddatanha savanti asavanti sandanti pavattanti ghanato gandhatanha savanti jivhato rasatanha savanti kayato photthabbatanha savanti manato dhammatanha savanti asavanti sandanti pavattantiti savanti sabbadhi sota. [71] Iccayasma ajitoti iccati padasandhi padasamsaggo @Footnote: 1 Si. pithiyare. Ma. pidhiyare. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page16.

Padaparipuri akkharasamavayo byanjanasilitthata padanupubbakametam iccati . ayasmati piyavacanam garuvacanam sagaravasappatissadhivacanametam ayasmati . ajitoti tassa brahmanassa namam sankha samanna pannatti voharo namam namakammam namadheyyam nirutti byanjanam abhilapoti iccayasma ajito. [72] Sotanam kinnivarananti sotanam kim avaranam nivaranam samvaranam rakkhanam gopananti sotanam kinnivaranam. [73] Sotanam samvaram bruhiti sotanam avaranam nivaranam samvaranam rakkhanam gopanam bruhi acikkhahi desehi pannapehi patthapehi vivarahi vibhajahi uttanikarohi pakasehiti sotanam samvaram bruhi. [74] Kena sota pithiyyareti kena sota pithiyyanti pacchijjanti na savanti na asavanti na sandanti nappavattantiti kena sota pithiyyare. Tenaha so brahmano savanti sabbadhi sota (iccayasma ajito) sotanam kinnivaranam sotanam samvaram bruhi kena sota pithiyyareti. [75] Yani sotani lokasmim (ajitati bhagava) sati tesam nivaranam sotanam samvaram brumi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page17.

Pannayete pithiyyare. [76] Yani sotani lokasminti yani etani sotani maya kittitani [1]- acikkhitani desitani pannapitani patthapitani vivaritani vibhajitani uttanikatani pakasitani seyyathidam tanhasoto ditthisoto kilesasoto duccaritasoto avijjasoto . lokasminti apayaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhatuloke ayatanaloketi yani sotani lokasmim. Ajitati bhagava tam brahmanam namena alapati. [77] Sati tesam nivarananti satiti ya sati anussati patissati sati saranata dharanata apilapanata asammussanata sati satindriyam [2]- satisambojjhango ekayanamaggo ayam vuccati sati . nivarananti avaranam nivaranam samvaranam rakkhanam gopananti sati tesam nivaranam. [78] Sotanam samvaram brumiti sotanam avaranam nivaranam samvaranam rakkhanam gopanam brumi acikkhami desemi pannapemi patthapemi vivarami vibhajami uttanikaromi pakasemiti sotanam samvaram brumi. [79] Pannayete pithiyyareti pannati ya panna pajanana .pe. amoho dhammavicayo sammaditthi . pannayete pithiyyareti pannaya ete sota pithiyyanti pacchijjanti na savanti na asavanti na sandanti nappavattanti . sabbe sankhara aniccati janato passato pannaya ete sota pithiyyanti pacchijjanti @Footnote: 1 Ma. pakittitani. 2 Ma. satibalam sammasati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page18.

Na savanti na asavanti na sandanti nappavattanti . sabbe sankhara dukkhati janato passato pannaya ete sota pithiyyanti pacchijjanti na savanti na asavanti na sandanti nappavattanti . Sabbe dhamma anattati janato passato pannaya ete sota pithiyyanti pacchijjanti na savanti na asavanti na sandanti nappavattanti. {79.1} Avijjapaccaya sankharati janato passato pannaya ete sota pithiyyanti pacchijjanti na savanti na asavanti na sandanti nappavattanti. {79.2} Sankharapaccaya vinnananti vinnanapaccaya namarupanti namarupaccaya salayatananti salayatanapaccaya phassoti phassapaccaya vedanati vedanapaccaya tanhati tanhapaccaya upadananti upadanapaccaya bhavoti bhavapaccaya jatiti jatipaccaya jaramarananti janato passato pannaya ete sota pithiyyanti pacchijjanti na savanti na asavanti na sandanti nappavattanti. {79.3} Avijjanirodha sankharanirodhoti sankharanirodha vinnananirodhoti vinnananirodha namarupanirodhoti namarupanirodha salayatananirodhoti salayatananirodha phassanirodhoti phassanirodha vedananirodhoti vedananirodha tanhanirodhoti tanhanirodha upadananirodhoti upadananirodha bhavanirodhoti bhavanirodha jatinirodhoti jatinirodha jaramarananirodhoti janato passato pannaya ete sota pithiyyanti pacchijjanti na savanti na

--------------------------------------------------------------------------------------------- page19.

Asavanti na sandanti nappavattanti . idam dukkhanti ayam dukkhasamudayoti ayam dukkhanirodhoti ayam dukkhanirodhagamini patipadati janato passato pannaya ete sota pithiyyanti pacchijjanti na savanti na asavanti na sandanti nappavattanti. {79.4} Ime [1]- asavati ayam asavasamudayoti ayam asavanirodhoti ayam asavanirodhagamini patipadati janato passato pannaya ete sota pithiyyanti pacchijjanti na savanti na asavanti na sandanti nappavattanti . ime dhamma abhinaneyyati ime dhamma parinneyyati ime dhamma pahatabbati ime dhamma bhavetabbati ime dhamma sacchikatabbati janato passato pannaya ete sota pithiyyanti pacchijjanti na savanti na asavanti na sandanti nappavattanti. {79.5} Channam phassayatananam samudayanca atthangamanca assadanca adinavanca nissarananca janato passato pannaya ete sota pithiyyanti pacchijjanti na savanti na asavanti na sandanti nappavattanti. Pancannam upadanakkhandhanam samudayanca atthangamanca assadanca adinavanca nissarananca janato passato catunnam mahabhutanam samudayanca atthangamanca assadanca adinavanca nissarananca janato passato yankinci samudayadhammam sabbantam nirodhadhammanti janato passato pannaya ete sota pithiyyanti pacchijjanti na savanti na asavanti na @Footnote: 1 Ma. dhamma.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page20.

Sandanti nappavattantiti pannaya ete sota pithiyyare . Tenaha bhagava yani sotani lokasmim (ajitati bhagava) sati tesam nivaranam sotanam samvaram brumi pannayete pithiyyareti. [80] Panna ceva sati capi (iccayasma ajito) namarupanca marisa etamme puttho pabruhi katthetam uparujjhati. [81] Panna ceva sati capiti pannati ya panna pajanana vicayo pavicayo [1]- sallakkhana upalakkhana paccupalakkhana pandiccam kosallam nepunnam vebhabya cinta upaparikkha bhuri medha parinayika vipassana sampajannam patodo panna pannindriyam pannabalam pannasattham pannapasado pannaaloko pannaobhaso pannapajjoto pannaratanam amoho dhammavicayo sammaditthi . Satiti ya sati anussati .pe. sammasatiti panna ceva sati capi iccayasma ajito. [82] Namarupanca marisati namanti cattaro arupino khandha . rupanti cattaro ca mahabhuta catunnanca mahabhutanam @Footnote: 1 Ma. dhammavicayo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page21.

Upadayarupam . marisati piyavacanam garuvacanam sagaravasappatissadhivacanametam marisati namarupanca marisa. [83] Etamme puttho pabruhiti etammeti yam pucchami yam yacami yam ajjhesami yam pasademi . putthoti pucchito yacito ajjhesito pasadito . pabruhiti bruhi acikkhahi desehi pannapehi patthapehi vivarahi vibhajahi uttanikarohi pakasehiti etamme puttho pabruhi. [84] Katthetam uparujjhatiti katthetam nirujjhati vupasammati attham gacchati patippassambhatiti katthetam uparujjhati . tenaha so brahmano panna ceva sati capi (iccayasma ajito) namarupanca marisa etamme puttho pabruhi katthetam uparujjhatiti. [85] Yametam panham apucchi ajita tam vadami te yattha namanca rupanca asesam uparujjhati vinnanassa nirodhena etthetam uparujjhati. [86] Yametam panham apucchiti yametanti pannanca satinca namarupanca . apucchiti apucchasi ayacasi ajjhesasi pasadesiti yametam panham apucchi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page22.

[87] Ajita tam vadami teti ajitati bhagava tam brahmanam namena alapati . tanti pannanca satinca namarupanca . Vadamiti tam vadami acikkhami desemi pannapemi patthapemi vivarami vibhajami uttanikaromi pakasemiti ajita tam vadami te. [88] Yattha namanca rupanca asesam uparujjhatiti namanti cattaro arupino khandha . rupanti cattaro ca mahabhuta catunnanca mahabhutanam upadayarupam . asesanti sabbena sabbam sabbatha sabbam asesam nissesam pariyadayavacanametam 1- asesanti . Uparujjhatiti nirujjhati vupasammati attham gacchati patippassambhatiti yattha namanca rupanca asesam uparujjhati. [89] Vinnanassa nirodhena etthetam uparujjhatiti sotapattimaggananena abhisankharavinnanassa nirodhena satta bhave thapetva anamatagge samsare ye uppajjeyyum namanca rupanca etthete nirujjhanti vupasamanti attham gacchanti patippassambhanti . Sakadagamimaggananena abhisankharavinnanassa nirodhena dve bhave thapetva pancasu bhavesu ye uppajjeyyum namanca rupanca etthete nirujjhanti vupasamanti attham gacchanti patippassambhanti . Anagamimaggananena abhisankharavinnanassa nirodhena ekam bhavam thapetva kamadhatuya 2- va rupadhatuya va arupadhatuya va ye uppajjeyyum namanca rupanca etthete nirujjhanti vupasamanti @Footnote: 1 Ma. pariyadiyanavacanametam. evamuparipi. 2 Ma. ayam patho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page23.

Attham gacchanti patippassambhanti . arahattamaggananena abhisankharavinnanassa nirodhena ye uppajjeyyum namanca rupanca etthete nirujjhanti vupasamanti attham gacchanti patippassambhanti . Arahato anupadisesaya parinibbanadhatuya 1- parinibbayantassa purimavinnanassa 2- nirodhena panna ca sati ca namanca rupanca etthete nirujjhanti vupasamanti attham gacchanti patippassambhantiti vinnanassa nirodhena etthetam uparujjhati. Tenaha bhagava yametam panham apucchi ajita tam vadami te yattha namanca rupanca asesam uparujjhati vinnanassa nirodhena etthetam uparujjhatiti. [90] Ye ca sankhatadhammase ye ca sekkha 3- puthu idha tesam me nipako iriyam puttho pabruhi marisa. [91] Ye ca sankhatadhammaseti sankhatadhamma vuccanti arahanto khinasava . kimkarana sankhatadhamma vuccanti arahanto khinasava . te sankhatadhamma natadhamma tulitadhamma tiritadhamma 4- vibhutadhamma vibhavitadhamma sabbe sankhara aniccati sankhatadhamma natadhamma tulitadhamma tiritadhamma vibhutadhamma vibhavitadhamma sabbe sankhara dukkhati sankhatadhamma .pe. sabbe dhamma anattati sankhatadhamma avijjapaccaya sankharati sankhatadhamma .pe. Yankinci samudayadhammam sabbantam nirodhadhammanti sankhatadhamma @Footnote: 1 Ma. nibbanadhatuya. 2 Ma. carimavinnanassa. 3 Ma. sekha. evamidisesu padesu. @4 Ma. tiritadhamma. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page24.

Natadhamma tulitadhamma tiritadhamma vibhutadhamma vibhavitadhamma . athava tesam khandha sankhata dhatuyo sankhata ayatanani sankhatani gatiyo sankhata upapattiyo sankhata patisandhiyo sankhata bhava sankhata samsara sankhata vatta sankhata . athava te khandhapariyante thita dhatupariyante thita ayatanapariyante thita gatipariyante thita upapattipariyante thita patisandhipariyante thita bhavapariyante thita samsarapariyante thita vattapariyante thita antimabhave thita antimasamussaye thita antimadehadhara arahanto. Tesam cayam pacchimako carimoyam samussayo jatimaranasamsaro natthi nesam punabbhavoti. Tamkarana sankhatadhamma vuccanti arahanto khinasavati ye ca sankhatadhammase. [92] Ye ca sekkha puthu idhati sekkhati kimkarana vuccanti sekkha . sikkhantiti sekkha . kim sikkhanti . Adhisilampi sikkhanti adhicittampi sikkhanti adhipannampi sikkhanti. {92.1} Katama ca 1- adhisilasikkha . idha bhikkhu silava hoti patimokkhasamvarasamvuto viharati acaragocarasampanno anumattesu vajjesu bhayadassavi samadaya sikkhati sikkhapadesu khuddakopi 2- silakkhandho mahantopi 3- silakkhandho silam patittha avaranam 4- samyamo samvaro mukham pamukham kusalanam dhammanam sammapattiya 5- ayam adhisilasikkha. @Footnote: 1 Ma. casaddo natthi. evamidisesu thanesu. 2-3 Ma. pisaddo natthi. @4 Ma. caranam. 5 Ma. samapattiya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page25.

{92.2} Katama ca adhicittasikkha . idha bhikkhu vivicceva kamehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkam savicaram vivekajam pitisukham pathamam jhanam dutiyam jhanam tatiyam jhanam catuttham jhanam upasampajja viharati ayam adhicittasikkha. {92.3} Katama ca adhipannasikkha . idha bhikkhu pannava hoti uyayatthagaminiya pannaya samannagato ariyaya nibbedhikaya sammadukkhakkhayagaminiya so idam dukkhanti yathabhutam pajanati ayam dukkhasamudayoti ayam dukkhanirodhoti ayam dukkhanirodhagamini patipadati yathabhutam pajanati ime asavati ayam asavasamudayoti ayam asavanirodhoti ayam asavanirodhagamini patipadati yathabhutam pajanati ayam adhipannasikkha. {92.4} Ima tisso sikkha avajjenta sikkhanti jananta sikkhanti [1]- cittam adhitthahanta sikkhanti saddhaya adhimuccanta sikkhanti viriyam 2- pagganhanta sikkhanti satim upatthapenta sikkhanti cittam samadahanta sikkhanti pannaya pajananta sikkhanti abhinneyyam abhijananta sikkhanti parinneyyam parijananta sikkhanti pahatabbam pajahanta sikkhanti bhavetabbam bhaventa sikkhanti sacchikatabbam sacchikaronta sikkhanti caranti 3- acaranti samacaranti samadaya vattanti tamkarana vuccanti sekkha . puthuti bahuka ete sekkha sotapanna ca patipanna ca sakadagamino ca patipanna @Footnote: 1 Ma. passanta sikkhanti. 2 Ma. viriyam. evamidisesu padesu. 3 Ma. ayam patho @natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page26.

Ca anagamino ca patipanna ca arahanta ca patipanna ca . Idhati imissa ditthiya imissa khantiya imissa ruciya imasmim adaye imasmim vinaye imasmim dhamme imasmim dhammavinaye imasmim pavacane imasmim brahmacariye imasmim satthusasane imasmim attabhave imasmim manussaloketi ye ca sekkha puthu idha. [93] Tesam me nipako iriyam puttho pabruhi marisati tvampi nipako pandito pannava buddhima nani vibhavi medhavi tesam sankhatadhammananca sekkhananca iriyam cariyam vuttim acaram gocaram viharam patipadam . putthoti puttho 1- pucchito yacito ajjhesito pasadito . pabruhiti bruhi acikkhahi desehi pannapehi patthapehi vivarahi vibhajahi uttanikarohi pakasehi . marisati piyavacanam garuvacanam sagaravasappatissadhivacanametam marisati tesam me nipako iriyam puttho pabruhi marisa. Tenaha so brahmano ye ca sankhatadhammase ye ca sekkha puthu idha tesam me nipako iriyam puttho pabruhi marisati. [94] Kamesu nabhigijjheyya manasanavilo siya kusalo sabbadhammanam sato bhikkhu paribbaje. [95] Kamesu nabhigijjheyyati kamati uddanato dve kama vatthukama ca kilesakama ca. {95.1} Katame vatthukama . manapika rupa manapika sadda manapika @Footnote: 1 Ma. ayam patho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page27.

Gandha manapika rasa manapika photthabba attharana papurana 1- dasidasa ajelaka kukkutasukara hatthigavassavalava khettam vatthu hirannam suvannam gamanigamarajadhaniyo ratthanca janapado ca koso ca kotthagaranca yankinci rajaniyavatthu vatthukama . Apica atita kama anagata kama paccuppanna kama ajjhatta kama bahiddha kama ajjhattabahiddha kama hina kama majjhima kama panita kama apayika kama manusika kama dibba kama paccupatthita kama nimmita kama paranimmita kama pariggahita kama apariggahita kama mamayita kama amamayita kama sabbepi kamavacara dhamma sabbepi rupavacara dhamma sabbepi arupavacara dhamma tanhavatthuka tanharammana kamaniyatthena rajaniyatthena madaniyatthena [2]- kama ime vuccanti vatthukama. {95.2} Katame kilesakama. Chando kamo rago kamo chandarago kamo sankappo kamo rago kamo sankapparago kamo yo kamesu kamacchando kamarago kamanandi 3- kamatanha kamasineho kamapipasa kamaparilaho kamagedho kamamuccha kamajjhosanam kamogho kamayogo kamupadanam kamacchandanivaranam. Addasam kama te mulam sankappa kama jayasi na tam sankappayissami evam kama na hehisiti. @Footnote: 1 Ma. pavurana. evamuparipi. 2 Ma. ramaniyatthena. 3 Ma. sabbattha kamanandi. @evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page28.

Ime vuccanti kilesakama . gedho vuccati tanha yo rago sarago .pe. abhijjha lobho akusalamulam . kamesu nabhigijjheyyati kilesakamesu vatthukamesu nabhigijjheyya na palibujjheyya 1- agiddho agadhito amucchito anajjhopanno 2- vitagedho [3]- cattagedho vantagedho muttagedho pahinagedho patinissatthagedho vitarago [4]- cattarago vantarago muttarago pahinarago patinissattharago nicchato nibbuto sitibhuto sukhapatisamvedi brahmabhutena attana vihareyyati kamesu nabhigijjheyya. [96] Manasanavilo siyati manoti yam cittam mano manasam hadayam pandaram [5]- manayatanam manindriyam vinnanam vinnanakkhandho [6]- manovinnanadhatu . kayaduccaritena cittam avilam hoti lulitam eritam ghattitam calitam bhantam avupasantam vaciduccaritena manoduccaritena ragena dosena mohena kodhena upanahena makkhena palasena issaya macchariyena mayaya satheyyena thambhena sarambhena manena atimanena madena pamadena sabbakilesehi sabbaduccaritehi sabbadarathehi 7- sabbaparilahehi sabbasantapehi sabbakusalabhisankharehi cittam avilam hoti lulitam eritam ghattitam calitam bhantam avupasantam . manasanavilo siyati cittena anavilo siya alulito anerito aghattito acalito abhanto vupasanto avilakare kilese jaheyya pajaheyya vinodeyya byantikareyya @Footnote: 1 Ma. palibundheyya. 2 Ma. anajjhapanno. 3 Ma. vigatagedho. 4 Ma. vigatarago. @5 Ma. mano. 6 tajja. 7 Ma. sabbadahehi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page29.

Anabhavangameyya avilakarehi kilesehi ca arato virato pativirato nikkhanto nissattho vupasanto vippamutto visannutto vimariyadikatena cetasa vihareyyati manasanavilo siya. [97] Kusalo sabbadhammananti sabbe sankhara aniccati kusalo sabbadhammanam sabbe sankhara dukkhati kusalo sabbadhammanam sabbe dhamma anattati kusalo sabbadhammanam avijjapaccaya sankharati kusalo sabbadhammanam .pe. yankinci samudayadhammam sabbantam nirodhadhammanti kusalo sabbadhammanam evampi kusalo sabbadhammanam. {97.1} Athava aniccato kusalo sabbadhammanam dukkhato rogato gandato sallato aghato abadhato parato palokato itito upaddavato asatato 1- bhayato upasaggato calato pabhanguto addhuvato atanato alenato asaranato asaranibhutato rittato tucchato sunnato anattato adinavato viparinamadhammato asarakato aghamulato vadhakato vibhavato sasavato sankhatato maramisato jatidhammato jaradhammato byadhidhammato maranadhammato sokaparidevadukkhadomanassupayasadhammato sankilesadhammato samudayato atthangamato anassadato 2- adinavato anissaranato 3- kusalo sabbadhammanam evampi kusalo sabbadhammanam. {97.2} Athava khandhakusalo dhatukusalo ayatanakusalo paticcasamuppada- kusalo satipatthanakusalo sammappadhanakusalo iddhippadakusalo indriyakusalo balakusalo bojjhangakusalo maggakusalo @Footnote: 1 Ma. ayam patho natthi. 2 Ma. assadato. evamuparipi. 3 Ma. nissaranatopi. @evamidisesu padesu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page30.

Phalakusalo nibbanakusalo evampi kusalo sabbadhammanam . athava sabbadhamma vuccanti dvadasayatanani cakkhu ceva rupa ca sotanca sadda ca ghananca gandha ca jivha ca rasa ca kayo ca photthabba ca mano ca dhamma ca . yato ca ajjhattikabahiresu ayatanesu rago 1- pahino hoti ucchinnamulo talavatthukato anabhavangato ayatimanuppadadhammo ettavatapi kusalo sabbadhammananti kusalo sabbadhammanam. [98] Sato bhikkhu paribbajeti satoti catuhi karanehi sato kaye kayanupassanasatipatthanam bhavento sato vedanasu vedananupassanasatipatthanam bhavento sato citte cittanupassanasatipatthanam bhavento sato dhammesu dhammanupassanasatipatthanam bhavento sato . aparehipi catuhi karanehi sato asatiparivajjanaya sato satikaraniyanam dhammanam katatta sato satipatipakkhanam 2- dhammanam hatatta sato satinimittanam dhammanam appamutthatta 3- sato. {98.1} Aparehipi catuhi karanehi sato satiya samannagatatta sato satiya vasitatta sato satiya pagunnataya 4- sato satiya apaccorohanataya sato . aparehipi catuhi karanehi sato satatta 5- sato santatta sato samitatta sato santadhammasamannagatatta sato . buddhanussatiya sato dhammanussatiya sato sanghanussatiya sato silanussatiya sato caganussatiya sato devatanussatiya @Footnote: 1 Ma. chandarago. 2 Ma. satiparibandhanam. 3 Ma. asammutthatta. 4 Ma. pagunnena @samannagatatta. 5 Ma. satiya samannagatatta.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page31.

Sato anapanassatiya sato marananussatiya 1- sato kayagatasatiya sato upasamanussatiya sato . ya sati .pe. sammasati satisambojjhango ekayanamaggo ayam vuccati sati . imaya upeto hoti samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannagato so vuccati sato . bhikkhuti sattannam dhammanam bhinnatta bhikkhu . sakkayaditthi bhinna hoti vicikiccha bhinna hoti silabbataparamaso bhinno hoti rago bhinno hoti doso bhinno hoti moho bhinno hoti mano bhinno hoti bhinnassa 2- honti papaka akusala dhamma sankilesika ponobbhavika 3- sadara dukkhavipaka ayatimjatijaramaraniya. Pajjena katena attana (sabhiyati bhagava) parinibbanagato vitinnakankho vibhavanca bhavanca vippahaya vusitava khinapunabbhavo sa bhikkhuti. {98.2} Sato bhikkhu paribbajeti sato bhikkhu paribbaje sato gaccheyya sato tittheyya sato nisideyya sato seyyam kappeyya sato abhikkameyya sato patikkameyya sato alokeyya sato vilokeyya sato samminjeyya 4- sato pasareyya sato sanghati- pattacivaram dhareyya sato careyya sato 5- vihareyya vatteyya iriyeyya paleyya yapeyya yapeyyati sato bhikkhu paribbaje . Tenaha bhagava @Footnote: 1 Ma. maranassatiya. 2 Ma. bhinna. 3 Ma. ponobhavika. 4 Ma. saminjeyya. @5 Ma. ayam patho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page32.

Kamesu nabhigijjheyya manasanavilo siya kusalo sabbadhammanam sato bhikkhu paribbajeti. [99] Saha gathapariyosana tena 1- brahmanena saddhim ekacchanda ekappayoga ekadhippaya ekavasanavasita tesam anekapanasahassanam virajam vitamalam dhammacakkhum udapadi yankinci samudayadhammam sabbantam nirodhadhammanti tassa ca brahmanassa anupadaya asavehi cittam vimucci . saha arahattappatta ajinajatavakaciradandakamandalukesa ca massu ca antarahita . Bhandakasayavatthavasano 3- sanghatipattacivaradharo bhikkhu 4- anvatthapatipattiya panjaliko bhagavantam namassamano nisinno hoti sattha me bhante bhagava savakohamasmiti. Ajitamanavakapanhaniddeso pathamo. --------------- @Footnote: 1 Ma. ye te. 2 Ma.-tidandaka ... evamuparipi. 3 Ma. bhandu ... evamuparipi. @4 Ma. ayam patho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page33.

Tissametteyyamanavakapanhaniddeso [100] Kodha santusito loke (iccayasma tissametteyyo) kassa no santi injita ko ubhantamabhinnaya majjhe manta na limpati 1- kam brusi mahapurisoti ko idha sibbanimaccagati 2-. [101] Kodha santusito loketi [3]- santuttho attamano paripunnasankappoti kodha santusito loke . iccayasma tissametteyyoti iccati padasandhi padasamsaggo padaparipuri akkharasamavayo byanjanasilitthata padanupubbakametam 4- iccati . ayasmati piyavacanam garuvacanam sagaravasappatissadhivacanametam ayasmati . tissati 5- tassa brahmanassa namam sankha samanna pannatti voharo namam namakammam namadheyyam nirutti byanjanam abhilapo . metteyyati 6- tassa brahmanassa gottam sankha samanna pannatti voharoti iccayasma tissametteyyo. [102] Kassa no santi injitati tanhinjitam ditthinjitam maninjitam kilesinjitam kamminjitam kassime injita natthi na santi na samvijjanti nupalabbhanti pahina samucchinna vupasanta @Footnote: 1 na. lippati. 2 Ma. sabbinimaccaga. evamuparipi. 3 tuttho. 4 Ma. @padanupubbatametam. evamuparipi. 5 Ma. tissoti. 6 metteyyoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page34.

Patippassaddha abhabbuppattika nanaggina daddhati kassa no santi injita. [103] Ko ubhantamabhinnayati ko ubho ante abhinnaya janitva tulayitva tirayitva 1- vibhavayitva vibhutam katvati ko ubhantamabhinnaya. [104] Majjhe manta nalimpatiti [1]- alitto anupalitto nikkhanto nissattho vippamutto visamyutto vimariyadikatena cetasa viharatiti majjhe manta na limpati. [105] Kam brusi mahapurisoti mahapuriso aggapuriso setthapuriso visetthapuriso pamokkhapuriso uttamapuriso [3]- pavarapurisoti kam brusi kam kathesi kam mannesi kam bhanasi kam passasi kam voharesiti 4- kam brusi mahapurisoti. [106] Ko idha sibbanimaccagati ko sibbanim 5- tanham accaga upaccaga atikkanto samatikkanto vitivattoti ko idha sibbanimaccaga. Tenaha so brahmano kodha santusito loke (accayasma tissametteyyo) kassa no santi injita ko ubhantamabhinnaya majjhe manta na limpati kam brusi mahapurisoti @Footnote: 1 Ma. tirayitva. evamuparipi. 2 Ma. majjhe mantaya nalippati. 3 Ma. padhanapuriso. @4 Ma. voharasiti. 5 Ma. sibbinim. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page35.

Ko idha sibbanimaccagati. [107] Kamesu brahmacariyava (metteyyati bhagava) vitatanho sada sato sankhaya nibbuto bhikkhu tassa no santi injita so ubhantamabhinnaya majjhe manta na limpati tam brumi mahapurisoti so idha sibbanimaccagati. [108] Kamesu brahmacariyavati kamati uddanato dve kama vatthukama ca kilesakama ca .pe. ime vuccanti vatthukama .pe. ime vuccanti kilesakama . brahmacariyavati 1- brahmacariyam vuccati assaddhammasamapattiya arati virati pativirati verani akiriya akaranam anajjhapatti velaanatikkamo . apica nippariyayena brahmacariyam vuccati ariyo atthangiko maggo seyyathidam sammaditthi sammasankappo sammavaca sammakammanto sammaajivo sammavayamo sammasati sammasamadhi . yo imina ariyena atthangikena maggena upeto samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannagato so vuccati brahmacariyava . Yatha ca dhanena dhanavati vuccati bhogena bhogavati vuccati yasena @Footnote: 1 Ma. ayam patho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page36.

Yasavati vuccati sippena sippavati vuccati silena silavati vuccati viriyena viriyavati vuccati pannaya pannavati vuccati vijjaya vijjavati vuccati evameva yo imina ariyena atthangikena maggena upeto samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannagato so vuccati brahmacariyavati kamesu brahmacariyava . metteyyati bhagava tam brahmanam gottena alapati . bhagavati garavadhivacanametam .pe. sacchika pannatti yadidam bhagavati metteyyati bhagava. [109] Vitatanho sada satoti tanhati rupatanha saddatanha gandhatanha rasatanha photthabbatanha dhammatanha . yassesa tanha pahina samucchinna vupasanta patippassaddha abhabbuppattika nanaggina daddha so vuccati vitatanho cattatanho vantatanho muttatanho pahinatanho patinissatthatanho vitarago cattarago vantarago muttarago pahinarago patinissattharago nicchato nibbuto sitibhuto sukhapatisamvedi brahmabhutena attana viharati . Sadati sada sabbada sabbakalam niccakalam dhuvakalam satatam samitam abbokinnam pokhanupokham 1- avici samangi sahitam phusitam purebhattam pacchabhattam purimayamam majjhimayamam pacchimayamam kale junhe vasse hemante gimhe purime vayokhandhe majjhime vayokhandhe pacchime vayokhandhe . satoti catuhi karanehi sato @Footnote: 1-2 Ma. ponkhanuponkham udakumikajatam avicisantatisahitam phassitam. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page37.

Kaye kayanupassanasatipatthananam bhavitatta 1- sato vedanasu vedananupassanasatipatthananam bhavitatta sato citte cittanupassana- satipatthananam bhavitatta sato dhammesu dhammanupassanasatipatthananam bhavitatta sato .pe. So vuccati satoti vitatanho sada sato. [110] Sankhaya nibbuto bhikkhuti sankhati 2- nanam ya panna pajanana vicayo .pe. amoho dhammavicayo sammaditthi . sankhayati sankhaya janitva tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katva sabbe sankhara aniccati sankhaya janitva tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katva sabbe sankhara dukkhati sabbe dhamma anattati avijjapaccaya sankharati .pe. yankinci samudayadhammam sabbantam nirodhadhammanti sankhaya janitva tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katva. {110.1} Athava aniccato sankhaya janitva tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katva dukkhato rogato gandato sallato .pe. anissaranato sankhaya janitva tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katva . nibbutoti ragassa nibbapitatta nibbuto dosassa nibbapitatta nibbuto mohassa nibbapitatta nibbuto kodhassa upanahassa makkhassa palasassa issaya macchariyassa mayaya satheyyassa thambhassa sarambhassa manassa atimanassa madassa pamadassa sabbakilesanam sabbaduccaritanam @Footnote: 1 Ma. ... satipatthanam bhavento. evamuparipi. 2 Ma. sankha vuccati nanam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page38.

Sabbadarathanam sabbaparilahanam sabbasantapanam sabbakusalabhisankharanam nibbapitatta nibbuto . bhikkhuti sattannam dhammanam bhinnatta bhikkhu .pe. Vusitava khinapunabbhavo sa bhikkhuti sankhaya nibbuto bhikkhu. [111] Tassa no santi injitati tassati arahato khinasavassa injita tanhinjitam ditthinjitam maninjitam kilesinjitam kamminjitam . Tassime injita natthi na santi na samvijjanti nupalabbhanti pahina samucchinna vupasanta patippassaddha abhabbuppattika nanaggina daddhati tassa no santi injita. [112] So ubhantamabhinnaya majjhe manta na limpatiti antoti phasso eko anto phassasamudayo dutiyo anto phassanirodho majjhe atitam eko anto anagatam dutiyo anto paccuppannam majjhe sukha vedana eko anto dukkha vedana dutiyo anto adukkhamasukha vedana majjhe namam eko anto rupam dutiyo anto vinnanam majjhe cha ajjhattikani ayatanani eko anto cha bahirani ayatanani dutiyo anto vinnanam majjhe sakkayo eko anto sakkayasamudayo dutiyo anto sakkayanirodho majjhe . manta vuccati panna ya panna pajanana .pe. amoho dhammavicayo sammaditthi . lepati dve lepa tanhalepo ca ditthilepo ca . katamo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page39.

Tanhalepo . yavata tanhasankhatena simakatam mariyadikatam 1- odhikatam pariyantikatam 2- pariggahitam mamayitam idam mamam etam mamam ettakam mamam ettavata mamam mama rupa sadda gandha rasa photthabba attharana papurana dasidasa ajelaka kukkutasukara hatthigavassavalava khettam vatthu hirannam suvannam gamanigamarajadhaniyo ratthanca janapado ca koso ca kotthagaranca kevalampi mahapathavim tanhavasena mamayati yavata atthasatatanhaviparitam ayam tanhalepo. Katamo ditthilepo. {112.1} Visativatthuka sakkayaditthi dasavatthuka micchaditthi dasavatthuka antaggahika ditthi ya evarupa ditthi ditthigatam ditthigahanam ditthikantaro ditthivisukayikam ditthivipphanditam ditthisannojanam gaho patiggaho abhiniveso paramaso kummaggo micchapatho micchattam titthayatanam vipariyesaggaho 3- viparitaggaho vipallasaggaho micchagaho ayathavakasmim yathavakanti gaho yavata dvasatthi ditthigatani ayam ditthilepo . so ubhantamabhinnaya majjhe manta na limpatiti so ubho ca ante majjhanca mantaya abhinnaya janitva tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katva na limpati [4]- nupalimpati alitto [5]- anupalitto nikkhanto nissattho vippamutto visamyutto vimariyadikatena cetasa viharatiti so ubhantamabhinnaya majjhe manta na limpati. @Footnote: 1 Ma. ayam patho natthi. 2 Ma. pariyantakatam. 3 Ma. pariyasaggaho .... evamuparipi. @4 Ma. na palippati. 5 Ma. asamlitto. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page40.

[113] Tam brumi mahapurisoti mahapuriso aggapuriso setthapuriso visetthapuriso pamokkhapuriso uttamapuriso pavarapurisoti tam brumi tam kathemi tam mannami tam bhanami tam passami tam voharemi . Ayasma sariputto bhagavantam etadavoca mahapurisoti 1- bhante vuccati kittavata nu kho bhante mahapuriso hotiti . vimuttacittatta khvaham sariputta mahapurisoti vadami adhimuttacittatta no mahapurisoti vadami kathanca sariputta vimuttacitto hoti idha sariputta bhikkhu ajjhattam kaye kayanupassi viharati atapi sampajano satima vineyya loke abhijjhadomanassam tassa kaye kayanupassino viharato cittam virajjati vimuccati anupadaya asavehi vedanasu citte dhammesu dhammanupassi viharati atapi sampajano satima vineyya loke abhijjhadomanassam tassa dhammesu dhammanupassino viharato cittam virajjati vimuccati anupadaya asavehi evam kho sariputta bhikkhu vimuttacitto vimuttacittatta khvaham sariputta mahapurisoti vadami adhimuttacittatta no mahapurisoti vadamiti tam brumi mahapurisoti. [114] So idha sibbanimaccagati sibbani vuccati tanha yo rago sarago .pe. abhijjha lobho akusalamulam . yassesa sibbani tanha pahina samucchinna vupasanta patippassaddha abhabbuppattika nanaggina daddha so sibbanim tanham accaga @Footnote: 1 Ma. mahapuriso mahapurisoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page41.

Upaccaga atikkanto samatikkanto vitivattoti so idha sibbanimaccaga. Tenaha bhagava kamesu brahmacariyava (metteyyati bhagava) vitatanho sada sato sankhaya nibbuto bhikkhu tassa no santi injita so ubhantamabhinnaya majjhe manta na limpati tam brumi mahapurisoti so idha sibbanimaccagati. [115] Saha gathapariyosana tena brahmanena saddhim ekacchanda ekappayoga ekadhippaya ekavasanavasita tesam anekapanasahassanam virajam vitamalam dhammacakkhum udapadi yankinci samudayadhammam sabbantam nirodhadhammanti tassa ca brahmanassa anupadaya asavehi cittam vimucci . saha arahattappatta ajinajatavakaciradandakamandalukesa ca massu ca antarahita . Bhandakasayavatthavasano sanghatipattacivaradharo anvatthapatipattiya panjaliko bhagavantam namassamano nisinno hoti sattha me bhante bhagava savakohamasmiti. Tissametteyyamanavakapanhaniddeso dutiyo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page42.

Punnakamanavakapanhaniddeso [116] Anejam muladassavim (iccayasma punnako) atthi panhena agamam kim nissita isayo manuja khattiya brahmana devatanam yannamakappimsu 1- puthudha loke pucchami tam bhagava bruhi me tam. [117] Anejam muladassavinti eja vuccati tanha yo rago sarago .pe. abhijjha lobho akusalamulam . sa eja tanha buddhassa bhagavato pahina ucchinnamula talavatthukata anabhavangata ayatim anuppadadhamma tasma buddho anejo . Ejaya pahinatta anejo . bhagava labhepi na injati alabhepi na injati yasepi na injati ayasepi na injati pasamsayapi na injati nindayapi na injati sukhepi na injati dukkhepi na injati na calati na vedhati nappavedhatiti anejam . muladassavinti bhagava muladassavi hetudassavi nidanadassavi sambhavadassavi [2]- samutthanadassavi aharadassavi arammanadassavi paccayadassavi samudayadassavi. {117.1} Tini akusalamulani lobho akusalamulam doso akusalamulam moho akusalamulam . vuttanhetam bhagavata tinimani bhikkhave @Footnote: 1 Ma. yannamakappayimsu. 2 Ma. pabhavadassavi. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page43.

Nidanani kammanam samudayaya [1]- lobho nidanam kammanam samudayaya doso nidanam kammanam samudayaya moho nidanam kammanam samudayaya na bhikkhave lobhajena kammena dosajena kammena mohajena kammena deva pannayanti manussa pannayanti ya va panannapi kaci sugatiyo athakho bhikkhave lobhajena kammena dosajena kammena mohajena kammena nirayo pannayati tiracchanayoni pannayati pittivisayo pannayati ya va panannapi kaci duggatiyo niraye tiracchanayoniyam pittivisaye attabhavabhinibbattiya imani tini akusalamulaniti bhagava janati passati. {117.2} Evampi bhagava muladassavi .pe. samudayadassavi . Tini kusalamulani alobho kusalamulam adoso kusalamulam amoho kusalamulam. Vuttanhetam bhagavata tinimani .pe. na bhikkhave alobhajena kammena adosajena kammena amohajena kammena nirayo pannayati tiracchanayoni pannayati pittivisayo pannayati ya va panannapi kaci duggatiyo athakho bhikkhave alobhajena kammena adosajena kammena amohajena kammena deva pannayanti manussa pannayanti ya va panannapi kaci sugatiyo deve ca manusse ca attabhavabhinibbattiya imani tini kusalamulaniti bhagava janati passati . Evampi bhagava muladassavi .pe. Samudayadassavi. {117.3} Vuttanhetam bhagavata yekeci bhikkhave dhamma akusala akusalabhagiya akusalapakkhika @Footnote: 1 Ma. katamani tini.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page44.

Pakkhika sabbe te avijjamulaka avijjasamosarana avijjasamugghata sabbe te samugghatam gacchantiti bhagava janati passati . evampi bhagava muladassavi .pe. samudayadassavi . vuttanhetam bhagavata yekeci bhikkhave dhamma kusala kusalabhagiya kusalapakkhika sabbe te appamadamulaka appamadasamosarana appamado tesam dhammanam aggamakkhayatiti bhagava janati passati . evampi bhagava muladassavi .pe. Samudayadassavi. {117.4} Athava bhagava janati passati avijja mulam sankharanam sankhara mulam vinnanassa vinnanam mulam namarupassa namarupam mulam salayatanassa salayatanam mulam phassassa phasso mulam vedanaya vedana mulam tanhaya tanha mulam upadanassa upadanam mulam bhavassa bhavo mulam jatiya jati mulam jaramaranassati bhagava janati passati. Evampi bhagava muladassavi .pe. Samudayadassavi. {117.5} Vuttanhetam 1- bhagavata yekeci bhikkhave dhamma akusala akusalabhagiya akusalapakkhika sabbe te avijjamulaka avijjasamosarana avijjasamugghata sabbe te samugghatam gacchantiti 2- bhagava janati passati . evampi bhagava muladassavi hetudassavi nidanadassavi sambhavadassavi samutthanadassavi aharadassavi arammanadassavi paccayadassavi samudayadassaviti anejam muladassavim . iccayasma punnakoti iccati padasandhi . Ayasmati piyavacanam. @Footnote: 1-2 Ma. athava bhagava janati passati cakkhu mulam cakkhuroganam sotam mulam sotaroganam @ghanam mulam ghanaroganam jivha mulam jivharoganam kayo mulam kayaroganam mano mulam @cetasikanam dukkhananti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page45.

Punnakoti tassa brahmanassa namam. [118] Atthi panhena agamanti panhatthikamha 1- agata panham pucchitukamamha agata panham sotukama agatamhati 2- evampi atthi panhena agamam . athava panhatthikanam panham pucchitukamanam panham sotukamanam agamam abhikkamanam upasankamanam payirupasanam atthiti evampi atthi panhena agamam . athava panhagamo tuyham atthi tvampi pahu visavi alamatto maya pucchitum 3- kathetum visajjetum sandassetum 4- bhanitunti 5- evampi atthi panhena agamam. [119] Kimnissita isayo manujati kimnissitati kim nissita asita allina upagata ajjhosita adhimutta . isayoti isinamaka yekeci isipabbajjam pabbajita ajivaka niggantha jatila tapasa. Manujati manussa vuccantiti kimnissita isayo manuja. [120] Khattiya brahmana devatananti khattiyati yekeci khattiyajatika . brahmanati yekeci bhovadika . devatananti ajivakasavakanam ajivaka devata nigganthasavakanam niggantha devata jatilasavakanam jatila devata paribbajakasavakanam paribbajaka devata avaruddhakasavakanam 6- avaruddhaka 7- devata hatthivatikanam hatthi devata assavatikanam assa devata govatikanam gavo devata kukkuravatikanam kukkura devata kakavatikanam kaka devata vasudevavatikanam vasudevo devata baladevavatikanam @Footnote: 1-2 Ma. panhena atthiko agatomhi panham pucchitukamo agatomhi panham sotukamo @agatomhiti. 3 Ma. pucchitam. 4-5 Ma. vahassetam bharanti. 6-7 Ma. aviruddha ....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page46.

Baladevo devata punnabhaddavatikanam punnabhaddo devata manibhaddavatikanam manibhaddo devata aggivatikanam aggi devata nagavatikanam naga devata supannavatikanam supanna devata yakkhavatikanam yakkha devata asuravatikanam asura devata gandhabbavatikanam gandhabba devata maharajavatikanam maharaja devata candavatikanam cando devata suriyavatikanam suriyo devata indavatikanam indo devata brahmavatikanam brahma devata devavatikanam deva devata disavatikanam disa devata ye yesam dakkhineyya te tesam devatati khattiya brahmana devatanam. [121] Yannamakappimsu puthudha loketi yanno 1- vuccati deyyadhammo civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharam annam panam vattham yanam malagandham vilepanam seyyavasatham padipeyyam . yannamakappimsuti yepi yannam esanti gavesanti pariyesanti civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharam annam panam vattham yanam malagandham vilepanam seyyavasatham padipeyyam tepi yannam kappenti . yepi yannam abhisankharonti civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharam annam panam vattham yanam malagandham vilepanam seyyavasatham padipeyyam tepi yannam kappenti . yepi yannam denti yajanti pariccajanti civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharam annam panam @Footnote: 1 Ma. yannam. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page47.

Vattham yanam malagandham vilepanam seyyavasatham padipeyyam tepi yannam kappenti . puthuti yanna va ete puthu yannayajaka 1- va ete puthu dakkhineyya va ete puthu . katham yanna va ete puthu . ete yanna puthu 2- civarapindapatasenasana- gilanapaccayabhesajjaparikkhara annam panam vattham yanam malagandham vilepanam seyyavasatham padipeyyam evam yanna va ete puthu. {121.1} Katham yannayajaka va ete puthu . [3]- ete yannayajaka puthu khattiya ca brahmana ca vessa ca sudda ca gahattha ca pabbajita ca deva ca manussa ca evam yannayajaka va ete puthu. Katham dakkhineyya va ete puthu. 4- Ete dakkhineyya puthu samanabrahmana yacaka vanibbaka savaka 5- evam dakkhineyya va ete puthu. Idha loketi manussaloketi yannamakappimsu puthudha loke. [122] Pucchami tam bhagava bruhi me tanti pucchati tisso puccha aditthajotana puccha ditthasamsandana puccha vimaticchedana puccha. Katama aditthajotana puccha . pakatiya lakkhanam anatam hoti adittham atulitam atiritam avibhavitam avibhutam tassa nanaya dassanaya tulanaya tiranaya vibhavanatthaya vibhutatthaya panham pucchati ayam aditthajotana puccha. {122.1} Katama ditthasamsandana puccha. Pakatiya lakkhanam natam hoti @Footnote: 1 Ma. yannayajaka. evamuparipi. 2 Ma. bahukanam ete yanna. 3-4 Ma. bahuka. @5 Ma. kapanaddhikavanibbakayacaka.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page48.

Dittham tulitam tiritam vibhavitam vibhutam annehi panditehi saddhim samsandanatthaya panham pucchati ayam ditthasamsandana puccha. Katama vimaticchedana puccha . pakatiya samsayam pakkhanno 1- hoti vimatim pakkhanno 2- dvelhakajato evam nu kho na nu kho kinnu kho kathamnu khoti so vimaticchedanatthaya panham pucchati ayam vimaticchedana puccha. Ima tisso puccha. Aparapi tisso puccha manussapuccha amanussapuccha nimmitapuccha. {122.2} Katama manussapuccha . manussa buddham bhagavantam upasankamitva panham 3- pucchanti bhikkhu pucchanti bhikkhuniyo pucchanti upasaka pucchanti upasikayo pucchanti rajano pucchanti khattiya pucchanti brahmana pucchanti vessa pucchanti sudda pucchanti gahattha pucchanti pabbajita pucchanti ayam manussapuccha. {122.3} Katama amanussapuccha . amanussa buddham bhagavantam upasankamitva panham pucchanti naga pucchanti supanna pucchanti yakkha pucchanti asura pucchanti gandhabba pucchanti maharajano pucchanti inda pucchanti brahmano pucchanti devatayo pucchanti ayam amanussapuccha. {122.4} Katama nimmitapuccha . yam bhagava rupam abhinimminati manomayam sabbangapaccangam ahinindriyam so nimmito buddham bhagavantam upasankamitva @Footnote: 1-2 Ma. pakkhando. 3 Ma. ayam patho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page49.

Panham pucchati bhagava visajjeti ayam nimmitapuccha . Ima tisso puccha. Aparapi tisso puccha attatthapuccha paratthapuccha ubhayatthapuccha. {122.5} Aparapi tisso puccha ditthadhammikatthapuccha samparayikatthapuccha paramatthapuccha. Aparapi tisso puccha anavajjatthapuccha nikkilesatthapuccha vodanatthapuccha. Aparapi tisso puccha atitapuccha anagatapuccha paccuppannapuccha. Aparapi tisso puccha ajjhattapuccha bahiddhapuccha ajjhattabahiddhapuccha. {122.6} Aparapi tisso puccha kusalapuccha akusalapuccha abyakatapuccha. Aparapi tisso puccha khandhapuccha dhatupuccha ayatanapuccha. Aparapi tisso puccha satipatthanapuccha sammappadhanapuccha iddhipadapuccha. Aparapi tisso puccha indriyapuccha balapuccha bojjhangapuccha. Aparapi tisso puccha maggapuccha phalapuccha nibbanapuccha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page50.

{122.7} Pucchami tanti pucchami tam yacami tam ajjhesami tam pasademi tam kathassu meti pucchami tam . bhagavati garavadhivacanametam .pe. sacchika pannatti yadidam bhagavati . bruhi me tanti bruhi acikkhahi desehi pannapehi patthapehi vivarahi vibhajahi uttanikarohi pakasehiti pucchami tam bhagava bruhi me tam . Tenaha so brahmano anejam muladassavim (iccayasma punnako) atthi panhena agamam kimnissita isayo manuja khattiya brahmana devatanam yannamakappimsu puthudha loke pucchami tam bhagava bruhi me tanti. [123] Yekecime isayo manuja (punnakati bhagava) khattiya brahmana devatanam yannamakappimsu puthudha loke asimsamana 1- punnaka itthatam 2- jaram sita yannamakappayimsu. [124] Yekecime isayo manujati yekecimeti sabbena sabbam sabbatha sabbam asesam nissesam pariyadayavacanametam yekecimeti . Isayoti isinamaka yekeci isipabbajjam pabbajita ajivaka @Footnote: 1 Ma. asisamana. evamuparipi. 2 Ma. itthattam. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page51.

Niggantha jatila tapasa . manujati manussa vuccantiti yekecime isayo manuja . punnakati bhagava tam brahmanam namena alapati . bhagavati garavadhivacanametam .pe. sacchika pannatti yadidam bhagavati punnakati bhagava. [125] Khattiya brahmana devatananti khattiyati yekeci khattiyajatika . brahmanati yekeci bhovadika . devatananti ajivakasavakanam ajivaka devata .pe. disavatikanam disa devata ye yesam dakkhineyya te tesam devatati khattiya brahmana devatanam. [126] Yannamakappimsu puthudha loketi yanno vuccati deyyadhammo civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharam annam panam vattham yanam malagandham vilepanam seyyavasatham padipeyyam . Yannamakappimsuti yepi yannam esanti gavesanti pariyesanti civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharam annam panam vattham yanam malagandham vilepanam seyyavasatham padipeyyam tepi yannam kappenti . puthuti yanna va ete puthu yannayajaka va ete puthu dakkhineyya va ete puthu . katham yanna va ete puthu .pe. Evam dakkhineyya va ete puthu . idha loketi manussaloketi yannamakappimsu puthudha loke. [127] Asimsamana punnaka itthatanti asimsamanati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page52.

Rupapatilabham asimsamana saddapatilabham asimsamana gandhapatilabham asimsamana rasapatilabham asimsamana photthabbapatilabham asimsamana puttapatilabham asimsamana darapatilabham asimsamana dhanapatilabham asimsamana yasapatilabham asimsamana issariyapatilabham asimsamana khattiyamahasalakule attabhavapatilabham asimsamana brahmanamahasalakule attabhavapatilabham asimsamana gahapatimahasalakule attabhavapatilabham asimsamana catummaharajikesu devesu attabhavapatilabham asimsamana tavatimsesu devesu yamesu devesu tusitesu devesu nimmanaratisu devesu paranimmitavasavattisu devesu brahmakayikesu devesu attabhavapatilabham asimsamana icchamana sadiyamana patthayamana pihayamana abhijappamanati asimsamana. {127.1} Punnaka itthatanti ettha attabhavabhinibbattim asimsamana ettha khattiyamahasalakule attabhavabhinibbattim asimsamana ettha brahmanamahasalakule attabhavabhinibbattim asimsamana ettha gahapatimahasalakule attabhavabhinibbattim asimsamana ettha catummaharajikesu devesu attabhavabhinibbattim asimsamana ettha tavatimsesu devesu ettha yamesu devesu ettha tusitesu devesu ettha nimmanaratisu devesu ettha paranimmitavasavattisu devesu ettha brahmakayikesu devesu attabhavabhinibbattim asimsamana icchamana sadiyamana patthayamana pihayamana abhijappamanati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page53.

Asimsamana punnaka itthatam. [128] Jaram sita yannamakappayimsuti jaram sitati jaranissita byadhinissita marananissita sokaparidevadukkhadomanassupayasanissita devate 1- jatinissitaya devate jatinissita va devate jaranissitaya devate jaranissita va devate byadhinissitaya devate byadhinissita va devate marananissitaya devate marananissita va devate sokaparidevadukkhadomanassupayasanissitaya devate sokaparidevadukkha- domanassupayasanissita va devate gatinissitaya devate gatinissita va devate upapattinissitaya devate upapattinissita va devate patisandhinissitaya devate patisandhinissita va devate bhavanissitaya devate bhavanissita va devate samsaranissitaya devate samsaranissita va devate vattanissitaya devate vattanissita va asita allina upagata ajjhosita adhimuttati jaram sita yannamakappayimsu . Tenaha bhagava yekecime isayo manuja (punnakati bhagava) khattiya brahmana devatanam yannamakappimsu puthudha loke asimsamana punnaka itthatam jaram sita yannamakappayimsuti. [129] Yekecime isayo manuja (iccayasma punnako) @Footnote: 1 Ma. yadeva te jatinissita. tadeva te jaranissita. yadeva te jaranissita. @tadeva te byadhinissita .... evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page54.

Khattiya brahmana devatanam yannamakappimsu puthudha loke kaccissu 1- te bhagava yannapathe appamatta atarum 2- jatinca jaranca marisa pucchami tam bhagava bruhi me tam. [130] Yekecime isayo manujati yekecimeti .pe. kaccissu te bhagava yannapathe appamattati kaccissuti samsayapuccha vimatipuccha dvelhakapuccha anekamsapuccha evam nukho na nu kho kinnu kho katham nu khoti kaccissu . teti yannayajaka [3]- . bhagavati garavadhivacanametam .pe. sacchika pannatti yadidam bhagavati kaccissu te bhagava . yannapathe appamattati yannoyeva vuccati yannapatho . Yatha ariyamaggo ariyapatho devamaggo devapatho brahmamaggo brahmapatho evameva yannoyeva vuccati yannapatho. {130.1} Appamattati yannapathe appamatta lakkaccakarino sataccakarino atthitakarino anolinavuttino anikkhittacchanda anikkhittadhura taccarita tabbahula taggaruka tanninna tappona tappabbhara tadadhimutta tadadhipateyyati [4]- yannapathe appamatta. Yepi yannam esanti gavesanti pariyesanti civarapindapatasenasana- gilanapaccayabhesajjaparikkharam annam panam vattham yanam malaganadham vilepanam seyyavasatham padipeyyam sakkaccakarino .pe. Tadadhipateyya tepi yannapathe @Footnote: 1 Ma. kaccisu. evamupari. 2 Ma. ataru. 3 Ma. vuccanti. 4 Ma. tepi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page55.

Appamatta . yepi yannam abhisankharonti civarapindapatasenasana- gilanapaccayabhesajjaparikkharam annam panam vattham yanam malagandham vilepanam seyyavasatham padipeyyam sakkaccakarino .pe. tadadhipateyya patepi yannapathe appamatta . yepi yannam denti yajanti pariccajanti civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharam annam panam vattham yanam malagandham vilepanam seyyavasatham padipeyyam sakkaccakarino .pe. tadadhipateyya tepi yannapathe appamattati kaccissu te bhagava yannapathe appamatta. [131] Atarum jatinca jaranca marisati jatijaramaranam atarimsu uttarimsu patarimsu samatikkamimsu vitivattimsu . marisati piyavacanam garuvacanam sagaravasappatissadhivacanametam marisati atarum jatinca jaranca marisa. [132] Pucchami tam bhagava bruhi me tanti pucchami tanti pucchami tam yacami tam ajjhesami tam pasademi tam kathassu meti pucchami tam . bhagavati garavadhivacanametam .pe. sacchika pannatti yadidam bhagavati . bruhi me tanti bruhi acikkhahi desehi pannapehi patthapehi vivarahi vibhajahi uttanikarohi pakasehiti pucchami tam bhagava bruhi me tam. Tenaha so brahmano yekecime isayo manuja (iccayasma punnako) khattiya brahmana devatanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page56.

Yannamakappimsu puthudha loke kaccissu te bhagava yannapathe appamatta atarum jatinca jaranca marisa pucchami tam bhagava bruhi metanti. [133] Asimsanti thomayanti (abhijappanti) juhanti (punnakati bhagava) kamabhijappanti paticca labham te yajayoga bhavaragaratta natarimsu jatijaranti brumi. [134] Asimsanti thomayanti abhijappanti juhantiti asimsantiti rupapatilabham asimsanti saddapatilabham asimsanti gandhapatilabham asimsanti rasapatilabham asimsanti photthabbapatilabham asimsanti puttapatilabham asimsanti darapatilabham asimsanti dhanapatilabham asimsanti yasapatilabham asimsanti issariyapatilabham asimsanti khattiyamahasalakule attabhavapatilabham asimsanti brahmana- mahasalakule gahapatimahasalakule catummaharajikesu devesu .pe. brahmakayikesu devesu attabhavapatilabham asimsanti sadiyanti patthayanti pihayantiti asimsanti. {134.1} Thomayantiti yannam va thomenti phalam va thomenti dakkhineyyam va thomenti . katham yannam thomenti . piyam 1- dinnam manapam dinnam panitam dinnam kappiyam dinnam viceyyam dinnam anavajjam dinnam abhinham @Footnote: 1 Ma. sucim.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page57.

Dinnam dadam cittam pasaditanti thomenti kittenti vannenti pasamsanti evam yannam thomenti . katham phalam thomenti . Itonidanam rupapatilabho bhavissati saddapatilabho bhavissati gandhapatilabho bhavissati rasapatilabho bhavissati photthabbapatilabho bhavissati khattiyamahasalakule brahmana- mahasalakule .pe. brahmakayikesu devesu attabhavapatilabho bhavissatiti thomenti kittenti vannenti pasamsanti evam phalam thomenti. Katham dakkhineyyam thomenti. {134.2} Dakkhineyya jatisampanna gottasampanna ajjhayaka mantadhara tinnam vedanam paragu sanighanduketubhanam akkharappabhedanam itihasapancamanam padaka veyyakarana lokayatanamahapurisalakkhanesu anavaya 1- vitaraga [2]- ragavinayaya va patipanna vitadosa dosavinayaya va patipanna vitamoha mohavinayaya va patipanna saddhasampanna silasampanna samadhisampanna pannasampanna vimuttisampanna vimuttinanadassanasampannati thomenti kittenti vannenti pasamsanti evam dakkhineyyam thomentiti asimsanti thomayanti. {134.3} Abhijappantiti rupapatilabham abhijappanti saddapatilabham abhijappanti gandhapatilabham abhijappanti rasapatilabham abhijappanti photthabbajappatilabham abhijappanti khattiyamahasalakule attabhavapatilabham abhijappanti .pe. brahmakayikesu devesu attabhavapatilabham abhijappantiti @Footnote: 1 Ma. anavayati. 2 Ma. va. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page58.

Asimsanti thomayanti abhijappanti. {134.4} Juhantiti juhanti denti yajanti pariccajanti civarapindapata- senasanagilanapaccayabhesajjaparikkharam annam panam vattham yanam malagandham vilepanam seyyavasatham padipeyyanti asimsanti thomayanti abhijappanti juhanti . punnakati bhagavati punnakati bhagava tam brahmanam namena alapati . bhagavati garavadhivacanametam .pe. Yadidam bhagavati punnakati bhagava. [135] Kamabhijappanti paticca labhanti rupapatilabham paticca kame abhijappanti saddapatilabham paticca kame abhijappanti .pe. Brahmakayikesu devesu attabhavapatilabham paticca kame abhijappanti jappanti pajappantiti kamabhijappanti paticca labham. [136] Te yajayoga bhavaragaratta natarimsu jatijaranti brumiti teti yannayajaka [1]- . yajayogati yagesu yutta ayutta samayutta taccarita tabbahula taggaruka tanninna tappona tappabbhara tadadhimutta tadadhipateyyati te yajayoga . Bhavaragarattati bhavarago vuccati tanha 2- yo bhavesu bhavacchando bhavarago bhavanandi bhavatanha bhavasineho bhavapipasa bhavaparilaho bhavamuccha bhavajjhosanam bhavaragena bhavesu ratta gadhita mucchita ajjhopanna lagga laggita palibuddhati te yajayoga bhavaragaratta . natarimsu jatijaranti brumiti te yajayoga @Footnote: 1 Ma. vuccanti. 2 Ma. ayam patho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page59.

Bhavaragaratta jatijaramaranam na tarimsu na uttarimsu na patarimsu na samatikkamimsu na vitivattimsu jatijaramarana anikkhanta anissattha anatikkanta asamatikkanta avitivatta antojatijaramarane parivattanti antosamsarapathe parivattanti jatiya anugata jaraya anusata byadhina abhibhuta maranena abbhahata atana alena asarana asaranibhutati brumi acikkhami desemi pannapemi patthapemi vivarami vibhajami uttanikaromi pakasemiti te yajayoga bhavaragaratta natarimsu jatijaranti brumi. Tenaha bhagava asimsanti thomayanti (abhijappanti) juhanti (punnakati bhagava) kamabhijappanti paticca labham te yajayoga bhavaragaratta natarimsu jatijaranti brumiti. [137] Te ce natarimsu yajayoga (iccayasma punnako) yannehi jatinca jaranca marisa atha ko carahi devamanussaloke atari jatinca jaranca marisa pucchami tam bhagava bruhi me tam. [138] Te ce natarimsu yajayogati te yannayajaka yajayoga bhavaragaratta jatijaramaranam natarimsu na uttarimsu na patarimsu na samatikkamimsu na vitivattimsu jatijaramarana anikkhanta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page60.

Anissattha anatikkanta asamatikkanta avitivatta antojatijaramarane parivattanti antosamsarapathe parivattanti jatiya anugata jaraya anusata byadhina abhibhuta maranena abbhahata atana alena asarana asaranibhutati te ce natarimsu yajayoga . iccayasma punnakoti iccati padasandhi .pe. Ayasma punnakoti. [139] Yannehi jatinca jaranca marisati yannehi pahutehi yannehi vividhehi yannehi puthuhi . marisati piyavacanam garuvacanam sagaravasappatissadhivacanametam marisati yannehi jatinca jaranca marisa. [140] Atha ko carahi devamanussaloke atari jatinca jaranca marisati atha ko eso sadevake loke samarake sabrahmake sassamanabrahmaniya pajaya sadevamanussaya jatijaramaranam atari uttari patari samatikkami vitivattayi . marisati piyavacanam garuvacanam sagaravasappatissadhivacanametam marisati atha ko carahi devamanussaloke atari jatinca jaranca marisa. [141] Pucchami tam bhagava bruhi me tanti pucchami tanti pucchami tam yacami tam ajjhesami tam pasademi tam kathassu meti 1- pucchami tam . bhagavati sagaravadhivacanametam .pe. sacchika pannatti yadidam bhagavati . bruhi me tanti bruhi acikkhahi desehi @Footnote: 1 Ma. metanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page61.

Pannapehi patthapehi vivarahi vibhajahi uttanikarohi pakasehiti pucchami tam bhagava bruhi me tam. Tenaha so brahmano te ce natarimsu yajayoga (iccayasma punnako) yannehi jatinca jaranca marisa atha ko carahi devamanussaloke atari jatinca jaranca marisa pucchami tam bhagava bruhi me tanti. [142] Sankhaya lokasmim paroparani (punnakati bhagava) yassinjitam natthi kuhinci loke santo vidhumo anigho niraso atari so jatijaranti brumi. [143] Sankhaya lokasmim paroparaniti sankha vuccati nanam ya panna pajanana .pe. amoho dhammavicayo sammaditthi . Paroparaniti [1]- oparam 2- vuccati manussaloko param 3- vuccati devaloko oparam vuccati kamadhatu param vuccati rupadhatu arupadhatu oparam vuccati kamadhatu rupadhatu param vuccati arupadhatu . sankhaya lokasmim paroparaniti paroparani aniccato sankhaya dukkhato rogato gandato sallato .pe. anissaranato sankhaya janitva tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katvati sankhaya lokasmim paroparani . Punnakati bhagavati punnakati bhagava tam brahmanam namena @Footnote: 1 Ma. oram vuccati sakattabhavo param vuccati parattabhavo oram vucacati @sakarupavedanasannasankharavinnanam param vuccati pararupavedanasannasankharavinnanam oram @vuccati cha ajjhattikani ayatanani param vuccati cha bahirani ayatanani. 2 Ma. oram. @3 Ma. param. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page62.

Alapati . bhagavati garavadhivacanametam *- .pe. yadidam bhagavati punnakati bhagava. [144] Yassinjitam natthi kuhinci loketi yassati arahato khinasavassa . injitanti tanhinjitam ditthinjitam kilesinjatam maninjitam kamminjitam . yassime injita natthi [1]- na samvijjanti nupalabbhanti pahina samucchinna vupasanta patippassaddha abhabbuppattika nanaggina daddha . kuhinciti kuhinci kimhici katthaci ajjhattam va bahiddha va ajjhattabahiddha va . loketi apayaloke .pe. ayatanaloketi yassinjitam natthi kuhinci loke. [145] Santo vidhumo anigho niraso atari so jatijaranti brumiti santoti ragassa santatta santo dosassa santatta santo mohassa santatta santo kodhassa upanahassa makkhassa palasassa issaya macchariyassa mayaya satheyyassa thambhassa sarambhassa manassa atimanassa madassa pamadassa sabbakilesanam sabbaduccaritanam sabbadarathanam sabbaparilahanam sabbasantapanam sabbakusalabhisankharanam santatta samitatta vupasamitatta vijjhatatta nibbutatta vigatatta patippassaddhatta santo upasanto vupasanto nibbuto patippassaddhoti santo . vidhumoti kayaduccaritam vidhumitam vidhamitam [2]- visositam byantikatam vaciduccaritam manoduccaritam vidhumitam @Footnote: 1 Ma. na santi. evamuparipi. 2 Ma. sositam. evamuparipi. @* mikar—kr khagoe garavadhivacametam peDna garavadhivacanametam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page63.

Vidhamitam visositam byantikatam rago vidhumito vidhamito visosito byantikato doso moho kodho upanaho makkho palaso issa macchariyam maya satheyyam thambho sarambho mano atimano mado pamado vidhumito vidhamito visosito byantikato sabbe kilesa sabbe duccarita sabbe daratha sabbe parilaha sabbe santapa sabbakusalabhisankhara vidhumita vidhamita visosita byantikata . Apica kodho vuccati dhumo mano hi te brahmana kharibharo kodho dhumo gammani 1- mosavajjam jivha suja tapparassa 2- jotitthanam atta sudanto purisassa jati 3-. {145.1} Apica dasahakarehi kodho jayati anattham me acariti kodho jayati anattham me caratiti kodho jayati anattham me carissatiti kodho jayati piyassa me manapassa anattham acariti anattham caratiti anattham carissatiti kodho jayati appiyassa me amanapassa attham acariti attham caratiti attham carissatiti kodho jayati atthane va pana kodho jayati . yo evarupo cittassa aghato patighato patigho 4- pativirodho kopo pakopo sampakopo doso padoso sampadoso cittassa byapatti manopadoso kodho kujjhana kujjhitattam doso dussana dussitattam byapatti byapajjana @Footnote: 1 Ma. bhasmani. 2 Ma. hadayam. 3 Ma. joti. 4 patigham.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page64.

Byapajjitattam virodho pativirodho candikkam assuropo 1- anattamanata cittassa ayam vuccati kodho. {145.2} Apica kodhassa adhimattaparittata veditabba . atthi kanci kalam kodho cittavilakaranamatto hoti na ca tava mukhakulanavikulano hoti . atthi kanci kalam kodho mukhakulanavikulanamatto hoti na ca tava hanusancopano hoti . atthi kanci kalam kodho hanusancopanamatto hoti na ca tava pharusavacaniccharano hoti . atthi kanci kalam kodho pharusavacaniccharanamatto hoti na ca tava disavidisam anuvilokano hoti. Atthi kanci kalam kodho disavidisam anuvilokanamatto hoti na ca tava dandasatthaparamasano hoti. {145.3} Atthi kanci kalam kodho dandasatthaparamasanamatto hoti na ca tava dandasatthaabbhukkirano hoti . atthi kanci kalam kodho dandasatthaabbhukkiranamatto hoti na ca tava dandasatthaabhinipatano hoti . atthi kanci kalam kodho dandasatthaabhinipatanamatto hoti na ca tava chindavicchindakarano hoti . atthi kanci kalam kodho chindavicchindakaranamatto hoti na ca tava sambhanjanaparibhanjano hoti . atthi kanci kalam kodho sambhanjanaparibhanjanamatto hoti na ca tava angamangapakaddhano hoti. Atthi kanci kalam kodho angamangapakaddhanamatto hoti na ca tava jivitapanasano 2- hoti . atthi kanci kalam kodho jivitapanasanamatto hoti na ca tava @Footnote: 1 Ma. asuropo. evamuparipi. 2 Ma. jivitavoropano.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page65.

Sabbacagapariccagasanthito hoti . yato kodho param puggalam ghatetva attanam ghateti ettavata kodho paramussadagato paramavepullappatto hoti . yasseso kodho pahino samucchinno vupasanto patippassaddho abhabbuppattiko nanaggina daddho so vuccati vidhumo. {145.4} Kodhassa pahinatta vidhumo kodhavatthussa parinnatatta vidhumo kodhahetussa ucchinnatta 1- vidhumoti vidhumo . Anighoti rago nigho doso nigho moho nigho kodho nigho upanaho nigho .pe. Sabbakusalabhisankhara nigha . yassete nigha pahina samucchinna vupasanta patippassaddha abhabbuppattika nanaggina daddha so vuccati anigho . nirasoti asa vuccati tanha yo rago sarago .pe. Abhijjha lobho akusalamulam. {145.5} Yassesa asa tanha pahina samucchinna vupasanta patippassaddha abhabbuppattika nanaggina daddha so vuccati niraso . jatiti ya tesam tesam sattanam tamhi tamhi sattanikaye jati sanjati okkanti nibbatti abhinibbatti khandhanam patubhavo ayatananam patilabho. Jarati ya tesam tesam sattanam tamhi tamhi sattanikaye jara jiranata khandiccam paliccam valittacata ayuno samhani indriyanam paripako . Santo vidhumo anigho niraso atari so jatijaranti brumiti yo santo ca vidhumo ca anigho ca niraso ca so jatijaramaranam atari uttari patari samatikkami @Footnote: 1 Ma. upacchinnatta.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page66.

Vitivattayiti brumi acikkhami desemi pannapemi patthapemi vivarami vibhajami uttanikaromi pakasemiti santo vidhumo anigho niraso atari so jatijaranti brumi. Tenaha bhagava sankhaya lokasmim paroparani (punnakati bhagava) yassinjitam natthi kuhinci loke santo vidhumo anigho niraso atari so jatijaranti brumiti. Saha gathapariyosana .pe. panjaliko bhagavantam namassamano nisinno hoti sattha me bhante bhagava savakohamasmiti. Punnakamanavakapanhaniddeso tatiyo. ----------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page67.

Mettagumanavakapanhaniddeso [146] Pucchami tam bhagava bruhi me tam (iccayasma mettagu) mannami tam vedagum 1- bhavitattam kuto nu dukkha samupagatame 2- yekeci lokasmim anekarupa. [147] Pucchami tam bhagava bruhi me tanti pucchati 3- tisso puccha aditthajotana puccha ditthasamsandana puccha vimaticchedana puccha. Katama aditthajotana puccha . pakatiya lakkhanam anatam 4- hoti adittham atulitam atiritam avibhavitam avibhutam tassa nanaya dassanaya tulanaya tiranaya vibhavanatthaya vibhutatthaya panham pucchati ayam aditthajotana puccha. {147.1} Katama ditthasamsandana puccha . pakatiya lakkhanam natam hoti dittham tulitam tiritam vibhavitam vibhutam annehi panditehi saddhim samsandanatthaya panham pucchati ayam ditthasamsandana puccha. Katama vimaticchedana puccha . pakatiya samsayam pakkhanno hoti vimatim pakkhanno dvelhakajato evam nukho na nukho kinnukho katham nukhoti so vimaticchedanatthaya panham pucchati ayam vimaticchedana puccha . Ima tisso puccha. @Footnote: 1 Ma. vedagu. evamuparipi. 2 Ma. samudagata ime. evamuparipi. 3 Ma. pucchamiti. @4 Ma. annatam. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page68.

Aparapi tisso puccha manussapuccha amanussapuccha nimamitapuccha. {147.2} Katama manussapuccha. Manussa buddham bhagavantam upasankamitva panham pucchanti bhikkhu pucchanti bhikkhuniyo pucchanti upasaka pucchanti upasikayo pucchanti rajano pucchanti khattiya pucchanti brahmana pucchanti vessa pucchanti sudda pucchanti gahattha pucchanti pabbajita pucchanti ayam manussapuccha. {147.3} Katama amanussapuccha . amanussa buddham bhagavantam upasankamitva panham pucchanti naga pucchanti supanna pucchanti yakkha pucchanti asura pucchanti gandhabba pucchanti maharajano pucchanti inda pucchanti brahmano pucchanti devatayo 1- pucchanti ayam amanussapuccha. {147.4} Katama nimmitapuccha . yam 2- bhagava rupam abhinimminati manomayam sabbangapaccangam ahinindriyam . so nimmito buddham bhagavantam upasankamitva panham pucchati bhagava visajjeti . ayam nimmitapuccha . Ima tisso puccha. {147.5} Aparapi tisso puccha attatthapuccha paratthapuccha ubhayatthapuccha. Aparapi tisso puccha ditthadhammikatthapuccha samparayikatthapuccha @Footnote: 1 Ma. deva. 2 Ma. ayam patho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page69.

Paramatthapuccha. Aparapi tisso puccha anavajjatthapuccha nikkilesatthapuccha vodanatthapuccha. Aparapi tisso puccha atitapuccha anagatapuccha paccuppannapuccha. Aparapi tisso puccha ajjhattapuccha bahiddhapuccha ajjhattabahiddhapuccha. {147.6} Aparapi tisso puccha kusalapuccha akusalapuccha abyakatapuccha. Aparapi tisso puccha khandhapuccha dhatupuccha ayatanapuccha. Aparapi tisso puccha satipatthanapuccha sammappadhanapuccha iddhipadapuccha. Aparapi tisso puccha indriyapuccha balapuccha bojjhangapuccha. Aparapi tisso puccha maggapuccha phalapuccha nibbanapuccha. {147.7} Pucchami tanti pucchami tam yacami tam ajjhesami tam pasademi tam kathassu 1- meti pucchami tam . bhagavati garavadhivacanametam .pe. Sacchika pannatti yadidam bhagavati . bruhi me tanti bruhi acikkhahi desehi pannapehi patthapehi vivarahi vibhajahi utanikarohi pakasehiti pucchami tam bhagava bruhi me tam . iccayasma mettaguti iccati padasandhi .pe. Iccayasma mettagu. [148] Mannami tam vedagum bhavitattanti vedaguti tam mannami @Footnote: 1 Ma. kathayassu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page70.

Bhavitattoti tam mannami evam mannami evam janami evam ajanami evam vijanami evam pativijanami evam pativijjhami vedagu bhavitattoti. {148.1} Kathanca bhagava vedagu . Vedo 1- vuccati catusu maggesu nanam panna pannindriyam pannabalam dhammavicayasambojjhango vimamsa vipassana sammaditthi . bhagava tehi vedehi jatijaramaranassa antagato antappatto kotigato kotippatto pariyantagato pariyantappatto vosanagato vosanappatto tanagato tanappatto lenagato lenappatto saranagato saranappatto abhayagato abhayappatto accutagato accutappatto amatagato amatappatto nibbanagato nibbanappatto. Vedananam va antagatoti vedagu. {148.2} Vedehi va antagatoti vedagu. Sattannam va dhammanam viditatta vedagu . sakkayaditthi vidita hoti vicikiccha vidita hoti silabbataparamaso vidito hoti rago doso moho mano vidito hoti. Viditassa 2- honti papaka akusala dhamma sankilesika ponobbhavika sadara dukkhavipaka ayatimjatijaramaraniya. Vedani viceyya kevalani (sabhiyati bhagava) samananam yani patthi 3- brahmananam sabbavedanasu vitarago sabbam vedamaticca vedagu so 4-. [5]- @Footnote: 1 Ma. veda vuccanti. 2 Ma. viditassa. 3 Ma. yanidhatthi. 4 Ma. soti. @5 Ma. evam bhagava vedagu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page71.

{148.3} Katham bhagava bhavitatto . Bhagava bhavitakayo bhavitasilo bhavitacitto bhavitapanno bhavitasatipatthano bhavitasammappadhano bhavitaiddhipado bhavitindriyo bhavitabalo bhavitabojjhango bhavitamaggo pahinakileso patividdhakuppo sacchikatanirodho . dukkham tassa parinnatam samudayo pahino maggo bhavito nirodho sacchikato abhinneyyam abhinnatam parinneyyam parinnatam pahatabbam pahinam bhavetabbam bhavitam sacchikatabbam sacchikatam . aparitto mahanto gambhiro appameyyo duppariyogalho bahuratano sagarupamo chalangupekkhaya samannagato hoti . cakkhuna rupam disva neva sumano hoti na dummano upekkhako viharati sato sampajano sotena saddam sutva ghanena gandham ghayitva jivhaya rasam sayitva kayena photthabbam phusitva manasa dhammam vinnaya neva sumano hoti na dummano upekkhako viharati sato sampajano. {148.4} Cakkhuna rupam disva manapam [1]- nabhigijjhati nabhipihayati 2- na ragam janeti . tassa thitova kayo hoti thitam cittam ajjhattam susanthitam suvimuttam . cakkhuna kho panetam 3- rupam disva amanapam na manku hoti appatitthinacitto adinamanaso 4- abyapannacetaso . tassa thitova kayo hoti thitam cittam ajjhattam susanthitam suvimuttam . sotena saddam sutva ghanena gandham ghayitva jivhaya rasam sayitva kayena photthabbam phusitva manasa dhammam vinnaya @Footnote: 1 Ma. rupam. 2 Ma. nabhihamsati. evamuparipi. 3 Ma. paneva. 4 Ma. appatitthitacitto @alinamanaso. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page72.

Manapam nabhigijjhati nabhipihayati na ragam janeti . tassa thitova kayo hoti thitam cittam ajjhattam susanthitam suvimuttam . manasa 1- kho panetam 2- dhammam vinnaya amanapam na manku hoti appatitthinacitto adinamanaso abyapannacetaso . tassa thitova kayo hoti thitam cittam ajjhattam susanthitam suvimuttam . cakkhuna rupam disva manapamanapesu rupesu thitova kayo hoti thitam cittam ajjhattam susanthitam suvimuttam . Sotena saddam sutva ghanena gandham ghayitva jivhaya rasam sayitva kayena photthabbam phusitva manasa dhammam vinnaya manapamanapesu dhammesu thitova kayo hoti thitam cittam ajjhattam susanthitam suvimuttam. {148.5} Cakkhuna rupam disva rajaniye na rajjati dosaniye 3- na dussati mohaniye na muyhati kopaniye na kuppati madaniye na majjati kilesaniye na kilissati . sotena saddam sutva ghanena gandham ghayitva jivhaya rasam sayitva kayena photthabbam phusitva manasa dhammam vinnaya rajaniye na rajjati dosaniye 3- na dussati mohaniye na muyhati kopaniye na kuppati madaniye na majjati kilesaniye na kilissati . ditthe ditthamatto sute sutamatto mute mutamatto vinnate vinnatamatto ditthe na limpati sute na limpati mute na limpati vinnate na limpati ditthe anupayo 4- anissito appatibaddho vippamutto visamyutto vimariyadikatena cetasa viharati sute @Footnote: 1 Ma. manayeva. 2 Ma. pana. 3 dussaniye. 4 Ma. anupayo. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page73.

Mute vinnate anupayo anissito appatibaddho vippamutto visamyutto vimariyadikatena cetasa viharati . samvijjati bhagavato cakkhu passati bhagava cakkhuna rupam chandarago bhagavato natthi suvimuttacitto bhagava . samvijjati bhagavato sotam sunati bhagava sotena saddam chandarago bhagavato natthi suvimuttacitto bhagava . Samvijjati bhagavato ghanam ghayati bhagava ghanena gandham chandarago bhagavato natthi suvimuttacitto bhagava . samvijjati bhagavato jivha sayati bhagava jivhaya rasam chandarago bhagavato natthi suvimuttacitto bhagava . samvijjati bhagavato kayo phusati bhagava kayena photthabbam chandarago bhagavato natthi suvimuttacitto bhagava. {148.6} Samvijjati bhagavato mano vijanati bhagava manasa dhammam chandarago bhagavato natthi suvimuttacitto bhagava . Cakkhu ruparamam ruparatam rupasammuditam bhagavata 1- dantam guttam rakkhitam samvutam tassa ca samvaraya dhammam deseti . sotam saddaramam saddaratam ghanam gandharamam gandharatam jivha rasarama rasarata rasasammudita [2]- bhagavata danta gutta rakkhita samvuta tassa ca samvaraya dhammam deseti . kayo photthabbaramo mano dhammaramo dhammarato dhammasammudito [3]- Bhagavata danto gutto rakkhito samvuto tassa ca samvaraya dhammam deseti. Dantam nayanti samitim dantam rajabhiruhati @Footnote: 1 Ma. bhagavato. evamuparipi. 2 Ma. sa. 3 Ma. so.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page74.

Danto settho manussesu yotivakyam titikkhati. Varamassatara danta ajaniyava 1- sindhava kunjarava 1- mahanaga attadanto tato varam. Na hi etehi yanehi gaccheyya agatam disam yathattana sudantena danto dantena gacchati. Vidhasu na vikampanti vippamutta punabbhava dantabhumim anuppatta te loke vijitavino. Yassindriyani bhavitani ajjhattanca bahiddha ca sabbaloke nibbijjhimam paranca lokam kalam kankhati bhavito sudantoti 2-. Evam bhagava bhavitattoti mannami tam vedagum bhavitattam. [149] Kutonu dukkha samupagatameti kutonuti samsayapuccha vimatipuccha dvelhakapuccha anekamsapuccha evam nukho na nukho kim nukho katham nukhoti kutonu . dukkhati jatidukkham jaradukkham byadhidukkham maranadukkham sokaparidevadukkhadomanassupayasadukkham [3]- nerayikam dukkham tiracchanayonikam dukkham pittivisayikam dukkham manusikam dukkham gabbhokkantimulakam dukkham gabbhethitimulakam dukkham gabbhavutthanamulakam dukkham jatassupanibandhakam dukkham jatassa paradheyyakam dukkham attupakkamam dukkham parupakkamam dukkham dukkhadukkham samsaradukkham @Footnote: 1 Ma. ca. 2 Ma. sa dantoti. 3 Ma. byasanam dukkham.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page75.

Viparinamadukkham cakkhurogo sotarogo ghanarogo jivharogo kayarogo sisarogo kannarogo mukharogo dantarogo kaso saso pinaso daho 1- jaro kucchirogo muccha pakkhandika sula 2- visucika kuttham gando kilaso soso apamaro daddu kandu kacchu rakhasa vitacchika lohitam pittam madhumeho amsa pilaka bhagandala pittasamutthana abadha semhasamutthana abadha vatasamutthana abadha sannipatika abadha utuparinamaja abadha visamapariharaja abadha opakkamika abadha kammavipakaja abadha sitam unham jighaccha pipasa uccaro passavo {149.1} damsamakasavatatapasirimsapasamphassadukkham matumaranam dukkham pitumaranam dukkham bhatumaranam dukkham bhaginimaranam dukkham puttamaranam dukkham dhitumaranam dukkham natibyasanam dukkham bhogabyasanam dukkham silabyasanam dukkham ditthibyasanam dukkham . yesam dhammanam adito samudagamanam pannayati atthangamato nirodho pannayati . kammasannissito vipako vipakasannissitam kammam namasannissitam rupam rupasannissitam namam jatiya anugatam jaraya anusatam byadhina abhibhutam maranena abbhahatam dukkhe patitthitam atanam alenam asaranam asaranibhutam ime vuccanti dukkha . ime dukkha kuto samupagata kuto jata kuto sanjata kuto nibbatta kuto abhinibbatta kuto patubhuta kinnidana kimsamudaya kimpabhavati imesam dukkhanam mulam pucchati hetum pucchati @Footnote: 1 Ma. daho. 2 Ma. sula. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page76.

Nidanam pucchati sambhavam pucchati pabhavam pucchati samutthanam pucchati aharam pucchati arammanam pucchati paccayam pucchati samudayam pucchati [1]- yacati ajjhesati pasadetiti kutonu dukkha samupagatame. [150] Yekeci lokasmim anekarupati yekeciti sabbena sabbam sabbatha sabbam asesam nissesam pariyadayavacanametam 2- yekeciti . Lokasminti apayaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhatuloke ayatanaloke . anekarupati anekavidha nanappakara dukkhati yekeci lokasmim anekarupa. Tenaha so brahmano pucchami tam bhagava bruhi me tam (iccayasma mettagu) mannami tam vedagum bhavitattam kutonu dukkha samupagatame yekeci lokasmim anekarupati [151] Dukkhassa ve mam pabhavam apucchasi (mettaguti bhagava) tante pavakkhami yatha pajanam upadhinidana pabhavanti dukkha yekeci lokasmim anekarupa. [152] Dukkhassa ve mam pabhavam apucchasiti dukkhassati jatidukkhassa jaradukkhassa byadhidukkhassa maranadukkhassa sokaparidevadukkha- domanassupayasadukkhassati 3- . dukkhassa ve mam pabhavam apucchasiti mam 4- dukkhassa mulam pucchasi hetum pucchasi nidanam pucchasi sambhavam @Footnote: 1 Ma. papucchati. 2 Ma. pariyadiyanavacanametam. evamuparipi. 3 Ma. itisaddo @natthi. 4 Ma. ayam patho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page77.

Pucchasi pabhavam pucchasi samutthanam pucchasi aharam pucchasi arammanam pucchasi paccayam pucchasi samudayam pucchasi yacasi ajjhesasi pasadesiti dukkhassa ve mam pabhavam apucchasi . mettaguti bhagava tam brahmanam namena alapati . bhagavati garavadhivacanametam .pe. Sacchika pannatti yadidam bhagavati mettaguti bhagava. [153] Tante pavakkhami yatha pajananti tante 1- pavakkhamiti tam te dukkhassa mulam pavakkhami hetum pavakkhami nidanam pavakkhami sambhavam pavakkhami pabhavam pavakkhami samutthanam pavakkhami aharam pavakkhami arammanam pavakkhami paccayam pavakkhami samudayam pavakkhami acikkhissami desissami pannapessami patthapessami vivarissami vibhajissami uttanikarissami pakasessamiti tante pavakkhami . Yatha pajananti yatha pajananto ajananto vijananto pativijananto pativijjhanto na itihitiham 2- na itikiraya na paramparaya na pitakasampadaya na takkahetu na nayahetu na akaraparivitakkena na ditthinijjhanakkhantiya samam sayamabhinnatam attapaccakkham dhammam [3]- Kathayissamiti [4]- yatha pajanam. [154] Upadhinidana pabhavanti dukkhati upadhiti dasa upadhi tanhupadhi ditthupadhi kilesupadhi kammupadhi duccaritupadhi aharupadhi patighupadhi catasso upadinnadhatuyo upadhi cha ajjhattikani ayatanani upadhi cha vinnanakaya upadhi sabbampi dukkham dukkhatthena 5- upadhi @Footnote: 1 Ma. tanti. 2 Ma. itihitiham. evamuparipi. 3 Ma. tam. 4 Ma. tam te pavakkhami. @5 Ma. dukkhamanatthena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page78.

Ime vuccanti dasa upadhi . dukkhati jatidukkham jaradukkham byadhidukkham maranadukkham sokaparidevadukkhadomanassupayasadukkham .pe. Byadhina abhibhutam maranena abbhahatam dukkhe patitthitam atanam alenam asaranam asaranibhutam ime vuccanti dukkha . ime dukkha upadhinidana upadhihetuka upadhipaccaya upadhikarana honti sambhavanti pabhavanti jayanti sanjayanti nibbattanti patubhavantiti upadhinidana pabhavanti dukkha. [155] Yekeci lokasmim anekarupati yekeciti sabbena sabbam sabbatha sabbam asesam nissesam pariyadayavacanametam yekeciti . Lokasminti apayaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhatuloke ayatanaloke . anekarupati anekavidha nanappakara dukkhati yekeci lokasmim anekarupa. Tenaha bhagava dukkhassa ve mam pabhavam apucchasi (mettaguti bhagava) tante pavakkhami yatha pajanam upadhinidana pabhavanti dukkha yekeci lokasmim anekarupati. [156] Yo ve avidva upadhim karoti punappunam dukkhamupeti mando tasma pajanam upadhim na kayira dukkhassa jatippabhavanupassi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page79.

[157] Yo ve avidva upadhim karotiti yoti yo yadiso yathayutto yathavihito yathapakaro yamthanappatto yamdhammasamannagato khattiyo va brahmano va vesso va suddo va gahattho va pabbajito va devo va manusso va . avidvati avidva avijjagato anani avibhavi duppanno . upadhim karotiti tanhupadhim karoti ditthupadhim karoti kilesupadhim karoti kammupadhim karoti duccaritupadhim karoti aharupadhim karoti patighupadhim karoti catasso upadinnadhatuyo upadhi karoti cha ajjhattikani ayatanani upadhi karoti cha vinnanakaye upadhi karoti janeti sanjaneti nibbattetiti avidva upadhim karoti. [158] Punappunam dukkhamupeti mandoti punappunam dukkhamupetiti punappunam jatidukkham jaradukkham byadhidukkham maranadukkham sokaparideva- dukkhadomanassupayasadukkham eti upeti 1- upagacchati ganhati paramasati abhinivisatiti punappunam dukkhamupeti . mandoti mando mulho avidva avijjagato anani avibhavi duppannoti punappunam dukkhamupeti mando. [159] Tasma pajanam upadhim na kayirati tasmati tasma 2- tamkarana tamhetu tappaccaya tamnidana etam adinavam sampassamano upadhisuti tasma . pajananti pajananto ajananto vijananto pativijananto pativijjhanto sabbe sankhara aniccati pajananto @Footnote: 1 Ma. samupeti. 2 Ma. ayam patho natthi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page80.

Ajananto vijananto pativijananto pativijjhanto sabbe sankhara dukkhati sabbe dhamma anattati .pe. yankinci samudayadhammam sabbantam nirodhadhammanti pajananto ajananto vijananto pativijananto pativijjhanto . upadhim na kayirati tanhupadhim na kareyya ditthupadhim na kareyya kilesupadhim na kareyya kammupadhim 1- na kareyya duccaritupadhim na kareyya aharupadhim na kareyya patighupadhim na kareyya catasso upadinnadhatuyo upadhi na kareyya cha ajjhattikani ayatanani upadhi na kareyya [2]- na janeyya na sanjaneyya na nibbatteyyati tasma pajanam upadhim na kayira. [160] Dukkhassati jatidukkhassa jaradukkhassa byadhidukkhassa maranadukkhassa sokaparidevadukkhadomanassupayasadukkhassa pabhavanupassi 3- mulanupassi hetanupassi nidananupassi sambhavanupassi pabhavanupassi samutthananupassi aharanupassi arammananupassi paccayanupassi samudayanupassi . anupassana vuccati panna ya panna pajanana .pe. amoho dhammavicayo sammaditthi . imaya anupassanaya pannaya upeto hoti samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannagato so vuccati anupassiti dukkhassa jatippabhavanupassi. Tenaha bhagava yo ve avidva upadhim karoti punappunam dukkhamupeti mando @Footnote: 1 Ma. ime dve patha natthi. 2 Ma. cha vinnanakaye upadhi na kareyya. @3 Ma. pabhavanupassiti: dukkhassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page81.

Tasma pajanam upadhim na kayira dukkhassa jatippabhavanupassiti. [161] Yantam apucchimha akittayi no annam tam pucchama tadingha bruhi katham nu dhira vitaranti ogham jatijjaram 1- sokapariddavanca tamme muni sadhu viyakarohi tatha hi te vidito esa dhammo. [162] Yantam apucchimha akittayi noti yam tam apucchimha ayacimha ajjhesimha pasadimha . akittayi noti no 2- akitti 3- tam acikkhi tam desesi tam pannapi tam patthapi tam vivari tam vibhaji tam uttanimakasi tam pakasi tanti yantam apucchimha akittayi no. [163] [4]- Annam tam pucchama tadingha bruhi katham nu dhira vitaranti ogham jatijjaram sokapariddavancati kathamnuti samsayapuccha vimatipuccha dvelhakapuccha anekamsapuccha evam nukho na nu kho kim nu kho kathamnu khoti kathamnu . dhirati dhira pandita pannavanto buddhimanto nanino vibhavino medhavino . oghanti kamogham bhavogham ditthogham avijjogham . jatiti ya tesam tesam sattanam tamhi tamhi sattanikaye jati sanjati okkanti nibbatti abhinibbatti khandhanam patubhavo ayatananam patilabho . jarati @Footnote: 1 Ma. jatim jaram. 2 Ma. nosaddo natthi. 3 Ma. akittitam pakittitam desitam. @evamuparipi. 4 Ma. annam tam pucchama tadingha bruhiti annam tam pucchama annam tam @yacama annam tam ajjhesama annam tam pasadema uttari tam pucchama. tadingha bruhiti @ingha bruhi acikkhahi desehi pannapehi patthapehi vivarahi vibhajahi @uttanikarohi pakasehiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page82.

Ya tesam tesam sattanam tamhi tamhi sattanikaye jara jiranata khandiccam paliccam valittacata ayuno samhani indriyanam paripako . Sokoti natibyasanena va phutthassa bhogabyasanena va phutthassa rogabyasanena va phutthassa silabyasanena va phutthassa ditthibyasanena va phutthassa annatarannatarena va byasanena samannagatassa annatarannatarena va dukkhadhammena phutthassa soko socana socitattam antosoko antoparisoko antodaho antoparidaho cetaso parijjhayana domanassam sokasallam. {163.1} Paridevoti natibyasanena va phutthassa bhogabyasanena va phutthassa rogabyasanena va phutthassa silabyasanena va phutthassa ditthibyasanena va phutthassa annatarannatarena va byasanena samannagatassa annatarannatarena va dukkhadhammena phutthassa adevo paridevo adevana paridevana adevitattam paridevitattam lapo palapo 1- vippalapo lalappo lalappayana lalappayitattam 2-. Katham nu dhira vitaranti ogham jatijjaram sokapariddavancati katham dhira oghanca jatijjaranca sokanca pariddavanca taranti uttaranti pataranti samatikkamanti vitivattantiti katham nu dhira vitaranti ogham jatijjaram sokapariddavanca. [164] Tamme muni sadhu viyakarohiti tanti yam pucchami yam yacami yam ajjhesami yam pasademi . muniti monam vuccati @Footnote: 1 Ma. vaca palapo. 2 Ma. lalappitattam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page83.

Nanam ya panna pajanana .pe. amoho dhammavicayo sammaditthi . bhagava tena nanena samannagato muni monappatto . tini moneyyani kayamoneyyam vacimoneyyam manomoneyyam. {164.1} Katamam kayamoneyyam . tividhanam kayaduccaritanam pahanam kayamoneyyam tividham kayasucaritam kayamoneyyam kayarammanam 1- nanam kayamoneyyam kayaparinna kayamoneyyam parinnasahagato maggo kayamoneyyam kaye chandaragassa pahanam kayamoneyyam kayasankharanirodho catutthajjhanasamapatti kayamoneyyam idam kayamoneyyam. {164.2} Katamam vacimoneyyam . catubbidhanam vaciduccaritanam pahanam vacimoneyyam catubbidham vacisucaritam vacimoneyyam vacarammanam nanam 2- vacimoneyyam vacaparinna vacimoneyyam parinnasahagato maggo vacimoneyyam vacaya chandaragassa pahanam vacimoneyyam vacisankharanirodho dutiyajjhanasamapatti vacimoneyyam idam vacimoneyyam. {164.3} Katamam manomoneyyam . tividhanam manoduccaritanam pahanam manomoneyyam tividham manosucaritam manomoneyyam cittarammanam 3- nanam manomoneyyam cittaparinna manomoneyyam parinnasahagato maggo manomoneyyam citte chandaragassa pahanam manomoneyyam cittasankharanirodho sannavedayitanirodhasamapatti manomoneyyam idam @Footnote: 1 Ma. kayarammane. 2 Ma. vacarammane. 3 Ma. cittarammane.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page84.

Manomoneyyam. Kayamunim vacamunim 1- manomunimanasavam munim moneyyasampannam ahu sabbappahayinam kayamunim vacamunim 1- manomunimanasavam munim moneyyasampannam ahu ninhatapapakanti. Imehi moneyyehi dhammehi samannagata cha munayo 2- agaramunayo anagaramunayo sekkhamunayo asekkhamunayo paccekamunayo munimunayo . Katame agaramunayo . ye te agarika ditthapada vinnatasasana ime agaramunayo . katame anagaramunayo . ye te pabbajita ditthapada vinnatasasana ime anagaramunayo . Satta sekkha sekkhamunayo . arahanto asekkhamunayo . Paccekasambuddha paccekamunayo . tathagata arahanto sammasambuddha munimunayo. Na monena muni 3- hoti mulharupo aviddasu yo ca tulamva paggayha varamadaya pandito papani parivajjeti sa muni 3- tena so muni yo munati ubho loke muni tena pavuccati. Asatanca satanca natva dhammam ajjhattanca bahiddha ca sabbaloke devamanussehi pujito 4- @Footnote: 1 Ma. vacimunim. 2 Ma. munino. evamuparipi. 3 Ma. muni. 4 Ma. pujaniyo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page85.

Yo 1- so 2- sangajalamaticca so muniti. {164.4} Sadhu viyakarohiti sadhu acikkhahi desehi pannapehi patthapehi vivarahi vibhajahi uttanikarohi pakasehiti tamme muni sadhu viyakarohi. [165] Tatha hi te vidito esa dhammoti tatha hi te vidito nato tulito tirito vibhavito vibhuto esa dhammoti tatha hi te vidito esa dhammo. Tenaha so brahmano yantam apucchimha akittayi no annam tam pucchama tadingha bruhi katham nu dhira vitaranti ogham jatijjaram sokapariddavanca tamme muni sadhu viyakarohi tatha hi te vidito esa dhammoti. [166] Kittayissami te dhammam (mettaguti bhagava) ditthe dhamme anitiham yam viditva sato caram tare loke visattikam. [167] Kittayissami te dhammanti adikalyanam majjhekalyanam pariyosanakalyanam sattham sabyanjanam kevalaparipunnam parisuddham brahmacariyam cattaro satipatthane cattaro sammappadhane cattaro @Footnote: 1-2 Ma. ime dve patha natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page86.

Iddhipade pancindriyani panca balani satta bojjhange ariyam atthangikam maggam nibbananca nibbanagamininca patipadam kittayissami [1]- desissami pannapessami patthapessami vivarissami vibhajissami uttanikarissami pakasissamiti kittayissami te dhammam . mettaguti bhagava tam brahmanam namena alapati. [168] Ditthe dhamme anitihanti ditthe dhammeti ditthe dhamme nate dhamme tulite dhamme tirite dhamme vibhavite dhamme vibhute dhamme sabbe sankhara aniccati .pe. yankinci samudayadhammam sabbantam nirodhadhammanti ditthe dhamme nate dhamme tulite dhamme tirite dhamme vibhavite dhamme vibhute dhammeti evampi ditthe dhamme kathayissami . athava dukkhe ditthe dukkham kathayissami samudaye ditthe samudayam kathayissami magge ditthe maggam kathayissami nirodhe ditthe nirodham kathayissamiti evampi ditthe dhamme kathayissami . athava ditthe dhamme sanditthikam akalikam ehipassikam opanayikam 2- paccattam veditabbam vinnuhiti evampi ditthe dhamme kathayissamiti ditthe dhamme . anitihanti na itiham na itikiraya na paramparaya na pitakasampadaya na takkahetu na nayahetu na akaraparivitakkena na ditthinijjhanakkhantiya samam sayamabhinnatam attapaccakkham dhammam kathayissamiti ditthe dhamme anitiham. [169] Yam viditva sato caranti yam viditam katva tulayitva @Footnote: 1 Ma. acikkhissami. 2 Ma. opaneyyayikam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page87.

Tirayitva vibhavayitva vibhutam katva sabbe sankhara aniccati .pe. Yankinci samudayadhammam sabbantam nirodhadhammanti viditam katva tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katva . satoti catuhi karanehi sato kaye kayanupassanasatipatthanam bhavento sato .pe. So vuccati sato . caranti caranto vicaranto iriyanto vattento palento yapento yapentoti yam viditva sato caram. [170] Tare loke visattikanti visattika vuccati tanha yo rago sarago .pe. abhijjha lobho akusalamulam . visattikati kenatthena visattika . visatati visattika . visalati visattika . visatati visattika 1- . visakkatiti visattika . visamharatiti visattika . Visamvadikati visattika . visamulati visattika . visaphalati visattika . visaparibhogati visattika . visala va pana sa tanha rupe sadde gandhe rase photthabbe kule gane avase labhe yase pasamse 2- sukhe civare pindapate senasane gilanapaccayabhesajja- parikkhare kamadhatuya rupadhatuya arupadhatuya kamabhave rupabhave arupabhave sannabhave asannabhave nevasannanasannabhave ekavokarabhave catuvokarabhave pancavokarabhave atite anagate paccuppanne ditthasutamutavinnatabbesu dhammesu visata vitthatati visattika . loketi apayaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhatuloke ayatanaloke . tare loke @Footnote: 1 Ma. visamati visattika. 2 Ma. pasamsaya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page88.

Visattikanti ya sa loke visattika 1- loke tam visattikam sato tareyya uttareyya patareyya samatikkameyya vitivatteyyati tare loke visattikam. Tenaha bhagava kittayissami te dhammam (mettaguti bhagava) ditthe dhamme anitiham yam viditva sato caram tare loke visattikanti. [171] Tancaham abhinandami mahesi 2- dhammamuttamam yam viditva sato caram tare loke visattikam. [172] Tancaham abhinandamiti tanti tuyham vacanam byapatham 3- desanam [4]- anusandhim 5- . abhinandamiti nandami abhinandami modami anumodami icchami sadiyami yacami patthayami pihayami abhijappamiti tancaham abhinandami. [173] Mahesi dhammamuttamanti mahesiti kenatthena mahesi 6-. Bhagava mahantam silakkhandham esi gavesi 7- pariyesiti mahesi . Mahantam samadhikkhandham mahantam pannakkhandham mahantam vimuttikkhandham mahantam vimuttinanadassanakkhandham esi gavesi pariyesiti mahesi . Mahato va tamokayassa padalanam esi gavesi pariyesiti mahesi . Mahato vippallasassa pabhedanam esi gavesi pariyesiti mahesi . Mahato tanhasallassa abbuhanam 8- esi gavesi pariyesiti mahesi . @Footnote: 1 Ma. loke vesa visattika. 2 Ma. mahesi. evamuparipi. 3 Ma. byappatham. @4 Ma. anusasanam. 5 Ma. anusittham. 6 Ma. kim mahesi. 7 Ma. esi gavesi. @evamuparipi. 8 Ma. abbahanam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page89.

Mahato ditthisanghatassa vinibbedhanam esi gavesi pariyesiti mahesi . Mahato manaddhajassa patanam esi gavesi pariyesiti mahesi . Mahato abhisankharassa vupasamam esi gavesi pariyesiti mahesi . Mahato oghassa nittharanam esi gavesi pariyesiti mahesi . mahato bharassa nikkhipanam esi gavesi pariyesiti mahesi . Mahato samsaravattassa ucchedam 1- esi gavesi pariyesiti mahesi . mahato santapassa nibbapanam esi gavesi pariyesiti mahesi . mahato parilahassa patippassaddhim 2- esi gavesi pariyesiti mahesi . mahato dhammaddhajassa ussapanam esi gavesi pariyesiti mahesi. {173.1} Mahante satipatthane mahante sammappadhane mahante iddhipade mahantani indriyani mahantani balani mahante bojjhange mahantam ariyam atthangikam maggam mahantam paramattham amatam nibbanam esi gavesi pariyesiti mahesi . mahesakkhehi va sattehi esito gavesito pariyesito kaham buddho kaham bhagava kaham devadevo kaham narasabhoti mahesi . dhammamuttamanti dhammamuttamam vuccati amatam nibbanam yo so sabbasankharasamatho sabbupadhipatinissaggo tanhakkhayo virago nirodho nibbanam . uttamanti aggam settham visettham pamokkham uttamam pavaram dhammanti mahesi dhammamuttamam. [174] Yam 3- viditva sato caranti viditam katva tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katva sabbe sankhara aniccati .pe. @Footnote: 1 Ma. upacchedam. 2 Ma. patippassaddham. 3 Ma. ayam patho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page90.

Yankinci samudayadhammam sabbantam nirodhadhammanti viditam katva tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katva . satoti catuhi karanehi sato kaye kayanupassanasatipatthanam bhavento sato .pe. so vuccati sato . caranti caranto vicaranto iriyanto vattento palento yapento yapentoti yam viditva sato caram. [175] Tare loke visattikanti visattika vuccati tanha yo rago sarago .pe. abhijjha lobho akusalamulam . visattikati kenatthena visattika .pe. visata vitthatati visattika . Loketi apayaloke .pe. ayatanaloke . tare loke visattikanti ya sa loke visattika 1- loke tam 2- visattikam sato tareyya uttareyya patareyya samatikkameyya vitivatteyyati tare loke visattikam. Tenaha so brahmano tancaham abhinandami mahesi dhammamuttamam yam viditva sato caram tare loke visattikanti. [176] Yankinci sampajanasi (mettaguti bhagava) uddham adho tiriyancapi majjhe etesu nandinca nivesananca panujja vinnanam bhave na titthe. [177] Yankinci sampajanasiti yankinci pajanasi ajanasi vijanasi pativijanasi pativijjhasiti yankinci sampajanasi . @Footnote: 1 Ma. loke vesa visattika. evamuparipi. 2 Ma. etam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page91.

Mettaguti bhagava tam brahmanam namena alapati . bhagavati garavadhivacanametam .pe. sacchika pannatti yadidam bhagavati mettaguti bhagava. [178] Uddham adho tiriyancapi majjheti uddhanti vuccati 1- anagatam . adhoti atitam . tiriyancapi majjheti paccuppannam . Uddhanti vuccati 1- devaloko . adhoti nirayaloko . tiriyancapi majjheti manussaloko . [2]- uddhanti kusala dhamma. Adhoti akusala dhamma . tiriyancapi majjheti abyakata dhamma . uddhanti arupadhatu . adhoti kamadhatu . tiriyancapi majjheti rupadhatu . Uddhanti sukha vedana . adhoti dukkha vedana . tiriyancapi majjheti adukkhamasukha vedana . uddhanti uddham padatala . Adhoti adho kesamatthaka . tiriyancapi majjheti vemajjheti uddham adho tiriyancapi majjhe. [179] Etesu nandinca nivesananca panujja vinnanam bhave na tittheti etesuti acikkhitesu desitesu pannapitesu patthapitesu vivaritesu vibhajitesu uttanikatesu pakasitesu . nandi vuccati tanha yo rago sarago .pe. abhijjha lobho akusalamulam . Nivesananti dve nivesana tanhanivesana ca ditthinivesana ca . Katama tanhanivesana . yavata tanhasankhatena .pe. ayam tanhanivesana . katama ditthinivesana . visativatthuka sakkayaditthi @Footnote: 1 Ma. ayam patho natthi. 2 Ma. athava.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page92.

.pe. Ayam ditthinivesana . panujja vinnananti punnabhisankharasahagatam vinnanam apunnabhisankharasahagatam vinnanam anenjabhisankharasahagatam vinnanam . etesu nandinca nivesananca abhisankharasahagatanca vinnanam nujja panujja nuda panuda jaha pajaha vinodehi byantikarohi anabhavangamehiti etesu nandinca nivesananca panujja vinnanam . bhave na tittheti bhavati dve bhava kammabhavo ca patisandhiko ca punabbhavo. {179.1} Katamo kammabhavo . punnabhisankharo apunnabhisankharo anenjabhisankharo ayam kammabhavo . katamo patisandhiko punabbhavo . Patisandhika rupa 1- vedana sanna sankhara vinnanam ayam patisandhiko punabbhavo . bhave na tittheti nandinca nivesananca abhisankharasahagatanca vinnanam kammabhavanca patisandhikanca punabbhavam pajahanto vinodento byantikaronto anabhavangamento kammabhave na tittheyya patisandhike punabbhave na tittheyya na santittheyyati panujja vinnanam bhave na titthe. Tenaha bhagava yankinci sampajanasi (mettaguti bhagava) uddham adho tiriyancapi majjhe etesu nandinca nivesananca panujja vinnanam bhave na tittheti. [180] Evamvihari sato appamatto @Footnote: 1 Ma. rupam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page93.

Bhikkhu caram hitva mamayitani jatijjaram sokapariddavanca idheva vidva pajaheyya dukkham. [181] Evamvihari sato appamattoti evamvihariti nandinca nivesananca abhisankharasahagatanca vinnanam kammabhavanca patisandhikanca punabbhavam pajahanto vinodento byantikaronto anabhavangamentoti evamvihari . satoti catuhi karanehi sato kaye kayanupassanasatipatthanam bhavento .pe. so vuccati sato. Appamattoti sakkaccakari sataccakari atthitakari anolinavutti anikkhittacchando anikkhittadhuro appamatto kusalesu dhammesu kadaham 1- aparipuram va silakkhandham paripureyyam paripuram va silakkhandham tattha pannaya anugganheyyanti yo tattha chando ca vayamo ca ussaho ca ussolhi ca appativani ca sati ca sampajannanca atappam padhanam adhitthanam anuyogo appamado kusalesu dhammesu kadaham aparipuram va samadhikkhandham vimuttikkhandham vimuttinanadassanakkhandham paripureyyam paripuram va vimuttinanadassanakkhandham tattha pannaya anugganheyyanti yo tattha chando ca vayamo ca ussaho ca ussolhi ca appativani ca sati ca sampajannanca atappam padhanam adhitthanam anuyogo appamado kusalesu dhammesu kadaham aparinnatam va dukkham parijaneyyam appahine va kilese @Footnote: 1 Ma. kathaham. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page94.

Jaheyyam abhavitam va maggam bhaveyyam asacchikatam va nirodham sacchikareyyanti yo tattha chando ca vayamo ca ussaho ca ussolhi ca appativani ca sati ca sampajannanca atappam padhanam adhitthanam anuyogo appamado kusalesu dhammesuti evamvihari sato appamatto. [182] Bhikkhu caram hitva mamayitaniti bhikkhuti kalyanaputhujjano 1- va bhikkhu sekkho va bhikkhu . caranti caranto vicaranto iriyanto vattento palento yapento yapento . mamattati dve mamatta tanhamamattam ca ditthimamattam ca .pe. idam tanhamamattam .pe. idam ditthimamattam . tanhamamattam pahaya ditthimamattam patinissajjitva mamatte hitva pariccajitva 2- vinodetva byantikatva anabhavangametvati bhikkhu caram hitva mamayitani. [183] Jatijjaram sokapariddavanca idheva vidva pajaheyya dukkhanti jatiti ya tesam tesam sattanam tamhi tamhi sattanikaye jati sanjati okkanti nibbatti abhinibbatti khandhanam patubhavo ayatananam patilabho . jarati ya tesam tesam sattanam tamhi tamhi sattanikaye jara jiranata khandiccam paliccam valittacata ayuno samhani indriyanam paripako . sokoti natibyasanena va phutthassa bhogabyasanena va phutthassa rogabyasanena va phutthassa silabyasanena va phutthassa ditthibyasanena va phutthassa annatarannatarena va @Footnote: 1 Ma. puthujjanakalyanako. 2 Ma. jahitva cajitva pajahitva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page95.

Byasanena samannagatassa annatarannatarena va dukkhadhammena phutthassa soko socana socitattam antosoko antoparisoko antodaho antoparidaho cetaso parijjhayana domanassam sokasallam . paridevoti natibyasanena va phutthassa bhogabyasanena va phutthassa rogabyasanena va phutthassa silabyasanena va phutthassa ditthibyasanena va phutthassa annatarannatarena va byasanena samannagatassa annatarannatarena va dukkhadhammena phutthassa adevo paridevo adevana paridevana adevitattam paridevitattam lapo palapo vippalapo lalappo lalappayana lalappayitattam . idhati imissa ditthiya .pe. Imasmim manussaloke . vidvati vidva 1- vijjagato nani vibhavi medhavi . dukkhanti jatidukkham .pe. Sokaparidevadukkhadomanassupayasadukkham. Jatijjaram sokapariddavanca idheva vidva pajaheyya dukkhanti vidva vijjagato nani vibhavi medhavi idheva jatijaranca sokaparidevanca pajaheyya vinodeyya byantikareyya anabhavangameyyati jatijjaram sokapariddavanca idheva vidva pajaheyya dukkham. Tenaha bhagava evamvihari sato appamatto bhikkhu caram hitva mamayitani jatijjaram sokapariddavanca idheva vidva pajaheyya dukkhanti. @Footnote: 1 Ma. ayam patho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page96.

[184] Etabhinandami vaco mahesino sukittitam gotama nupadhikam addha hi bhagava pahasi dukkham tatha hi te vidito esa dhammo. [185] Etabhinandami vaco mahesinoti etanti tuyham vacanam byapatham desanam anusandhim . abhinandamiti 1- nandami abhinandami modami anumodami icchami sadiyami yacami patthayami pihayami abhijappami . mahesinoti 2- bhagava mahantam silakkhandham esi gavesi pariyesiti mahesi .pe. kaham narasabhoti mahesiti etabhinandami vaco mahesino. [186] Sukittitam gotama nupadhikanti sukittitanti sukittitam suacikkhitam sudesitam supannapitam supatthapitam suvivaritam suvibhajitam suuttanikatam supakasitanti sukittitam . gotama nupadhikanti upadhi vuccanti kilesa ca khandha ca abhisankhara ca . upadhipahanam upadhivupasamam upadhipatinissaggam upadhipatippassaddhim amatam nibbananti sukittitam gotama nupadhikam. [187] Addha hi bhagava pahasi dukkhanti addhati ekamsavacanam nissamsayavacanam nikkankhavacanam advejjhavacanam advelhakavacanam niyyanavacanam 3- apannakavacanam avatthanavacanametam addhati . Bhagavati garavadhivacanametam .pe. sacchika pannatti yadidam bhagavati . @Footnote: 1 Ma. ayam patho natthi. 2 Ma. kim mahesi bhagava. evamuparipi. 3 Ma. nirodhavacanam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page97.

Pahasi dukkhanti jatidukkham jaradukkham byadhidukkham maranadukkham sokaparidevadukkhadomanassupayasadukkham pahasi pajahi vinodesi byantikarosi anabhavangamesiti addha hi bhagava pahasi dukkham. [188] Tatha hi te vidito esa dhammoti tatha hi te vidito nato 1- tulito tirito vibhavito vibhuto esa dhammoti tatha hi te vidito esa dhammo. Tenaha so brahmano etabhinandami vaco mahesino sukittitam gotama nupadhikam addha hi bhagava pahasi dukkham tatha hi te vidito esa dhammoti. [189] Te capi nuna pajaheyyu 2- dukkham ye tvam muni atthitam ovadeyya tantam namassami samecca nagam appeva mam bhagava atthitam ovadeyya. [190] Te capi nuna pajaheyyu dukkhanti te capiti khattiya ca brahmana ca vessa ca sudda ca gahattha ca pabbajita ca deva ca manussa ca pajaheyyum . dukkhanti jatidukkham jaradukkham byadhidukkham maranadukkham sokaparidevadukkhadomanassupayasadukkham pajaheyyum vinodeyyum byantikareyyum anabhavangameyyunti te capi nuna pajaheyyu dukkham. @Footnote: 1 Ma. ayam patho natthi. 2 Ma. nanu nappajaheyyu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page98.

[191] Ye tvam muni atthitam ovadeyyati yeti khattiye ca brahmane ca vesse ca sudde ca gahatthe ca pabbajite ca deve ca manusse ca . tvanti bhagavantam bhanati . muniti monam vuccati nanam .pe. sangajalamaticca so muni . atthitam ovadeyyati sakkaccam ovadeyya abhinham ovadeyya punappunam ovadeyya anusaseyyati ye tvam muni atthitam ovadeyya. [192] Tantam namassami samecca naganti tanti bhagavantam bhanati . namassamiti kayena va namassami cittena va namassami anvatthapatipattiya va namassami dhammanudhammapatipattiya va namassami sakkaromi garukaromi 1- manemi pujemi. Sameccati samecca abhisamecca samagantva abhisamagantva sammukha tam namassami . Naganti nago [2]- . bhagava agum na karotiti nago. Na gacchatiti nago. Na agacchatiti nago. {192.1} Katham bhagava agum na karotiti nago. Agu vuccanti papaka akusala dhamma sankilesika ponobbhavika sadara dukkhavipaka ayatimjatijaramaraniya. Agum na karoti kinci loke sabbasamyoge visajja bandhanani sabbattha na sajjati vimutto nago tadi pavuccate tathattati. @Footnote: 1 Ma. garum karomi. evamidisesu padesu. 2 Ma. ca bhagava.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page99.

Evam bhagava agum na karotiti nago. {192.2} Katham bhagava na gacchatiti nago. Bhagava na chandagatim gacchati na dosagatim gacchati na mohagatim gacchati na bhayagatim gacchati na ragavasena gacchati na dosavasena gacchati na mohavasena gacchati na ditthivasena gacchati na manavasena gacchati na uddhaccavasena gacchati na vicikicchavasena gacchati na anusayavasena gacchati na vaggehi dhammehi yayati niyyati vuyhati samhariyati 1- evam bhagava na gacchatiti nago. {192.3} Katham bhagava na agacchatiti nago. Sotapattimaggena ye kilesa pahina te kilese na puneti na pacceti na paccagacchati sakadagamimaggena anagamimaggena ye kilesa pahina te kilese na puneti na pacceti na paccagacchati arahattamaggena ye kilesa pahina te kilese na puneti na pacceti na paccagacchati evam bhagava na agacchatiti nagoti tantam namassami samecca nagam. [193] Appeva mam bhagava atthitam ovadeyyati appeva mam bhagava atthitam ovadeyya sakkaccam ovadeyya abhinham ovadeyya punappunam ovadeyya anusaseyyati appeva mam bhagava atthitam ovadeyya. Tenaha so brahmano te capi nuna pajaheyyu dukkham ye tvam muni atthitam ovadeyya tantam namassami samecca nagam @Footnote: 1 Ma. samhariyati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page100.

Appeva mam bhagava atthitam ovadeyyati. [194] Yam brahmanam vedagum abhijanna akincanam kamabhave asattam addha hi so oghamimam atari tinno ca param akhilo akankho. [195] Yam brahmanam vedagum abhijannati brahmananti sattannam dhammanam bahitatta brahmano . sakkayaditthi bahita hoti vicikiccha bahita hoti silabbataparamaso bahito hoti rago bahito hoti doso bahito hoti moho bahito hoti mano bahito hoti. Bahitassa 1- honti papaka akusala dhamma sankilesika ponobbhavika sadara dukkhavipaka ayatim jatijaramaraniya. Bahetva sabbapapakani (sabhiyati bhagava) bhagava vimalo sadhusamahito thitatto samsaramaticca kevali so anissito 2- tadi pavuccate brahma 3-. {195.1} Vedagunti vedo vuccati catusu maggesu nanam .pe. Sabbavedamaticca 4- vedagu soti . abhijannati abhijaneyya ajaneyya vijaneyya pativijaneyya pativijjheyyati yam brahmanam vedagum abhijanna. @Footnote: 1 Ma. bahita tassa. 2 Ma. asitto. 3 Ma. sabrahma. 4 Ma. sabbam vedamaticca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page101.

[196] Akincanam kamabhave asattanti akincananti ragakincanam dosakincanam mohakincanam manakincanam ditthikincanam kilesakincanam duccaritakincanam . yassete kincana pahina samucchinna vupasanta patippassaddha abhabbuppattika nanaggina daddha so vuccati akincano . kamati uddanato dve kama vatthukama ca kilesakama ca .pe. ime vuccanti vatthukama .pe. Ime vuccanti kilesakama . bhavati dve bhava kammabhavo ca patisandhiko ca punabbhavo .pe. ayam kammabhavo .pe. ayam patisandhiko punabbhavo. Akincanam [1]- kamabhave asattanti akincanam kamabhave asattam alaggam alaggitam apalibuddhanti [2]- akincanam kamabhave asattam. [197] Addha hi so oghamimam atariti addhati ekamsavacanam .pe. avatthanavacanametam 3- addhati . oghanti kamogham bhavogham ditthogham avijjogham . atariti atari uttari patari samatikkami vitivattiti addha hi so oghamimam atari. [198] Tinno ca param akhilo akankhoti tinnoti kamogham tinno bhavogham tinno ditthogham tinno avijjogham tinno uttinno nittinno 4- atikkanto vitivatto so vutthavaso cinnacarano gataddho gatadiso gatakotiko palitabrahmacariyo uttamaditthippatto bhavitamaggo pahinakileso patividdhakuppo @Footnote: 1 Ma. puggalam. 2 Ma. nikkhantam nissatam vimuttam visannutam vimariyadikatena cetasa @viharantanti. 3 Ma. avatthapanavacanametam. evamuparipi. 4 Ma. nitthinno.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page102.

Sacchikatanirodho . dukkham tassa parinnatam samudayo pahino maggo bhavito nirodho sacchikato abhinneyyam abhinnatam parinneyyam parinnatam pahatabbam pahinam bhavetabbam bhavitam sacchikatabbam sacchikatam . so ukkhittapaligho sankinnaparikkho abbulhesiko niraggalo ariyo pannaddhajo pannabharo visamyutto pancangavippahino chalangasamannagato ekarakkho caturapasseno panunnapaccekasacco samavayasatthesano anavilasankappo passaddhakayasankharo suvimuttacitto suvimuttapanno kevali vusitava uttamapuriso paramapuriso paramappattippatto. {198.1} So neva acinati na apacinati apacinitva thito neva pajahati na upadiyati pajahitva thito neva visineti na ussineti visinetva thito neva vidhupeti na sandhupeti dhupetva 1- thito asekkhena silakkhandhena samannagatatta thito asekkhena samadhikkhandhena asekkhena pannakkhandhena asekkhena vimuttikkhandhena asekkhena vimuttinanadassanakkhandhena samannagatatta thito sabbam patipadayitva 2- thito evam 3- samatikkamitva thito kilesaggim pariyadayitva thito aparigamanataya thito katam 4- samadaya thito vimuttipatisevanataya thito mettaya parisuddhiya thito karunaya muditaya upekkhaya parisuddhiya thito accantaparisuddhiya thito akammannataya thito vimuttatta thito santacittataya thito khandhapariyante thito dhatupariyante thito ayatanapariyante thito @Footnote: 1 Ma. vidhupetva. 2 Ma. saccam sampatipadayitva. 3 Ma. ejam. 4 Ma. katham.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page103.

Gatipariyante thito upapattipariyante thito patisandhipariyante thito bhavapariyante thito samsarapariyante thito vattapariyante thito antimabhave thito antimasamussaye thito antimadehadharo araha. Tassayam pacchimako bhavo carimoyam samussayo jatijaramaranasamsaro 1- natthi tassa punabbhavoti. {198.2} Tinno ca paranti param vuccati amatam nibbanam yo so sabbasankharasamatho sabbupadhipatinissaggo tanhakkhayo virago nirodho nibbanam . so paragato parappatto antagato antappatto kotigato kotippatto pariyantagato pariyantappatto vosanagato vosanappatto tanagato tanappatto lenagato lenappatto saranagato saranappatto abhayagato abhayappatto accutagato accutappatto amatagato amatappatto nibbanagato nibbanappatto so vutthavaso cinnacarano .pe. jatijaramaranasamsaro natthi tassa punabbhavoti tinno ca param. {198.3} Akhiloti rago khilo doso khilo moho khilo kodho khilo upanaho khilo .pe. sabbakusalabhisankhara khila . yassete khila pahina samucchinna vupasanta patippassaddha abhabbuppattika nanaggina daddha so vuccati akhilo . akankhoti dukkhe kankha dukkhasamudaye kankha dukkhanirodhe kankha dukkhanirodhagaminiya patipadaya kankha pubbante kankha aparante kankha pubbantaparante kankha idappaccayatapaticcasamuppannesu @Footnote: 1 Ma. jatimaranasamsaro. evamidisesu padesu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page104.

Dhammesu kankha ya evarupa kankha kankhayana kankhayitattam vimati vicikiccha dvelhakam dvedhapatho samsayo anekamsaggaho asappana parisappana pariyogahana chambhitattam cittassa manovilekho . Yasseta 1- kankha pahina samucchinna vupasanta patippassaddha abhabbuppattika nanaggina daddha so vuccati akankhoti tinno ca param akhilo akankho. Tenaha bhagava yam brahmanam vedagum abhijanna akincanam kamabhave asattam addha hi so oghamimam atari tinno ca param akhilo akankhoti. [199] Vidva ca yo vedagu naro idha bhavabhave sangamimam visajja so vitatanho anigho niraso attari so jatijaranti brumi. [200] Vidva ca yo vedagu naro idhati vidvati vijjagato nani vibhavi medhavi . yoti yo yadiso .pe. manusso va . Vedaguti vedo vuccati catusu maggesu nanam .pe. sabbavedamaticca vedagu soti 2- . naroti satto naro manavo poso puggalo jivo jatu 3- jantu indagu manujo . idhati imissa ditthiya .pe. @Footnote: 1 yassete. 2 Ma. itisaddo natthi. 3 Ma. jagu. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page105.

Imasmim manussaloketi vidva ca yo vedagu naro idha. [201] Bhavabhave sangamimam visajjati bhavabhaveti bhavabhave kammabhave punabbhave kamabhave kammabhave kamabhave punabbhave rupabhave kammabhave rupabhave punabbhave arupabhave kammabhave arupabhave punabbhave punappunam bhave punappunam gatiya punappunam upapattiya punappunam patisandhiya punappunam attabhavabhinibbattiya . sanganti satta sanga ragasango dosasango mohasango manasango ditthisango kilesasango duccaritasango . visajjati sange vossajjitva va visajja . athava sange bandhe abandhe lagge laggite palibuddhe bandhane mocayitva 1- va visajja . yatha ca yanam va vayham va ratham va sakatam va sandamanikam va sajjam visajjam karonti vikopenti evameva te sange vossajjitva visajja athava sange bandhe abandhe lagge laggite palibuddhe bandhane mocayitva 1- va visajjati bhavabhave sangamimam visajja. [202] So vitatanho anigho niraso attari so jatijaranti brumiti tanhati rupatanha saddatanha gandhatanha rasatanha photthabbatanha dhammatanha . yassesa tanha pahina samucchinna vupasanta patippassaddha abhabbuppattika nanaggina daddha so vuccati vitatanho cattatanho vantatanho muttatanho pahinatanho @Footnote: 1 Ma. photayitva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page106.

Patinissatthatanho vitarago cattarago vantarago muttarago pahinarago patinissattharago nicchato nibbuto sitibhuto sukhapatisamvedi brahmabhutena attana viharatiti so vitatanho . anighoti rago nigho doso nigho moho nigho kodho nigho upanaho nigho .pe. Sabbakusalabhisankhara nigha . yassete nigha pahina samucchinna vupasanta patippassaddha abhabbuppattika nanaggina daddha so vuccati anigho . nirasoti asa vuccati tanha yo rago sarago .pe. Abhijjha lobho akusalamulam. {202.1} Yassesa asa tanha pahina samucchinna vupasanta patippassaddha abhabbuppattika nanaggina daddha so vuccati niraso . jatiti ya tesam tesam sattanam tamhi tamhi sattanikaye jati sanjati okkanti nibbatti abhinibbatti khandhanam patubhavo ayatananam patilabho . jarati ya tesam tesam sattanam tamhi tamhi sattanikaye jara jiranata khandiccam paliccam valittacata ayuno samhani indriyanam paripako . marananti ya tesam tesam sattanam tamha tamha sattanikaya cuti cavanata bhedo antaradhanam maccu maranam kalakiriya khandhanam bhedo kalevarassa nikkhepo jivitindriyassa upacchedo. {202.2} So vitatanho anigho niraso attari so jatijaranti brumiti yo so vitatanho ca anigho ca niraso ca so [1]- jatijaramaranam [2]- attari patari samatikkami vitivattiti brumi @Footnote: 1 Ma. kho. 2 uttari.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page107.

Acikkhami desemi pannapemi patthapemi vivarami vibhajami uttanikaromi pakasemiti so vitatanho anigho niraso attari so jatijaranti brumi. Tenaha bhagava vidva ca yo vedagu naro idha bhavabhave sangamimam visajja so vitatanho anigho niraso attari so jatijaranti brumiti. Saha gathapariyosana .pe. sattha me bhante bhagava savakohamasmiti. Mettagumanavakapanhaniddeso catuttho. -------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page108.

Dhotakamanavakapanhaniddeso [203] Pucchami tam bhagava bruhi me tam (iccayasma dhotako) vacabhikankhami mahesi tuyham tava sutvana nigghosam sikkhe nibbanamattano. [204] Pucchami tam bhagava bruhi me tanti pucchamiti tisso puccha aditthajotana puccha ditthasamsandana puccha vimaticchedana puccha .pe. ima tisso puccha .pe. nibbanapuccha . pucchami tanti pucchami tam yacami tam ajjhesami tam pasademi tam kathassu meti pucchami tam . bhagavati garavadhivacanametam .pe. sacchika pannatti yadidam bhagavati . bruhi me tanti bruhi acikkhahi desehi pannapehi patthapehi vivarahi vibhajahi uttanikarohi pakasehiti pucchami tam bhagava bruhi me tam . iccayasma dhotakoti iccati padasandhi . ayasmati piyavacanam . dhotakoti tassa brahmanassa namam .pe. Abhilapoti iccayasma dhotako. [205] Vacabhikankhami mahesi tuyhanti tuyham vacanam byapatham desanam anusandhim kankhami abhikankhami icchami sadiyami patthayami pihemi 1- abhijappami . mahesiti kenatthena mahesi . Bhagava mahantam @Footnote: 1 Ma. pihayami.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page109.

Silakkhandham esi gavesi pariyesiti mahesi .pe. kaham narasabhoti mahesiti vacabhikankhami mahesi tuyham. [206] Tava sutvana nigghosanti tuyham vacanam byapatham desanam anusandhim sutvana sunitva ugganhitva 1- upadharayitva upalakkhayitvati tava sutvana nigghosam. [207] Sikkhe nibbanamattanoti sikkheti 2- tisso sikkha adhisilasikkha adhicittasikkha adhipannasikkha .pe. ayam adhipannasikkha. Nibbanamattanoti [3]- ragassa nibbapanaya dosassa nibbapanaya mohassa nibbapanaya kodhassa nibbapanaya upanahassa nibbapanaya .pe. sabbakusalabhisankharanam samaya upasamaya vupasamaya nibbapanaya patinissaggaya patippassaddhiya adhisilampi sikkheyya adhicittampi sikkheyya adhipannampi sikkheyya ima tisso sikkha avajjento 4- sikkheyya jananto sikkheyya passanto sikkheyya paccavekkhanto sikkheyya cittam adhitthahanto sikkheyya saddhaya adhimuccanto sikkheyya viriyam pagganhanto sikkheyya satim upatthapento sikkheyya cittam samadahanto sikkheyya pannaya pajananto sikkheyya abhinnaya 5- abhijananto sikkheyya parinnaya 6- parijananto sikkheyya pahatabbam pajahanto sikkheyya bhavetabbam bhavento sikkheyya sacchikatabbam sacchikaronto sikkheyya samadaya careyya 7- samadaya vatteyyati sikkhe nibbanamattano . tenaha @Footnote: 1 Ma. uggahetva. 2 Ma. sikkhati. 3 Ma. attano. evamuparipi. 4 Ma. @avajjanto. 5 Ma. abhinneyyam. 6 Ma. parinnayam. 7 Ma. acareyya @samacareyya. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page110.

So brahmano pucchami tam bhagava bruhi me tam (iccayasma dhotako) vacabhikankhami mahesi tuyham tava sutvana nigghosam sikkhe nibbanamattanoti. [208] Tenahatappam karohi (dhotakati bhagava) idheva nipako sato ito sutvana nigghosam sikkhe nibbanamattano. [209] Tenahatappam karohiti atappam karohi ussaham karohi ussolhim karohi vayamam karohi dhitim karohi viriyam karohi chandam janehi sanjanehi upatthapehi 1- nibbattehi abhinibbattehiti tenahatappam karohi . dhotakati bhagavati 2- dhotakati bhagava tam brahmanam namena alapati . bhagavati garavadhivacanametam .pe. sacchika pannatti yadidam bhagavati dhotakati bhagava. [210] Idheva nipako satoti idhati imissa ditthiya imissa khantiya imissa ruciya imasmim adaye imasmim dhamme imasmim vinaye imasmim dhammavinaye imasmim pavacane imasmim brahmacariye imasmim satthusasane imasmim attabhave imasmim manussaloke . Nipakoti nipako pandito pannava buddhima nani vibhavi medhavi . @Footnote: 1 Ma. samutthapehi. 2 Ma. ayam patho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page111.

Satoti catuhi karanehi sato kaye kayanupassanasatipatthanam bhavento sato .pe. So vuccati satoti idheva nipako sato. [211] Ito sutvana nigghosanti ito mayham vacanam byapatham desanam anusandhim sutvana sunitva 1- uggahitva upadharayitva upalakkhayitvati ito sutvana nigghosam. [212] Sikkhe nibbanamattanoti sikkheti tisso sikkha adhisilasikkha adhicittasikkha adhipannasikkha .pe. ayam adhipannasikkha . Nibbanamattanoti ragassa nibbapanaya dosassa nibbapanaya mohassa nibbapanaya kodhassa nibbapanaya upanahassa nibbapanaya .pe. Sabbakusalabhisankharanam samaya upasamaya vupasamaya nibbapanaya patinissaggaya patippassaddhiya adhisilampi sikkheyya adhicittampi sikkheyya adhipannampi sikkheyya ima tisso sikkha avajjento sikkheyya jananto sikkheyya .pe. sacchikatabbam sacchikaronto sikkheyya samadaya careyya samadaya vatteyyati sikkhe nibbanamattano. Tenaha bhagava tenahatappam karohi (dhotakati bhagava) idheva nipako sato ito sutvana nigghosam sikkhe nibbanamattanoti. [213] Passamaham deva manussaloke @Footnote: 1 Ma. sutva sunitva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page112.

Akincanam brahmanam iriyamanam tantam namassami samantacakkhu pamunca mam sakka kathankathahi. [214] Passamaham deva manussaloketi devati tayo deva sammatideva 1- ca 2- upapattideva ca 2- visuddhideva ca 2-. Katame sammatideva . sammatideva vuccanti rajano ca rajakumara ca deviyo ca . [3]- Katame upapattideva. Upapattideva vuccanti catummaharajika deva tavatimsa deva yama deva tusita deva nimmanarati deva paranimmitavasavatti deva brahmakayika deva ye ca deva tatrupari 4- . [5]- katame visuddhideva. Visuddhideva vuccanti tathagatasavaka arahanto khinasava ye ca paccekasambuddha . [6]- bhagava sammatidevananca upapattidevananca visuddhidevananca devo ca atidevo ca devatidevo ca sihasiho naganago ganigani munimuni rajaraja . passamaham deva manussaloketi manussaloke devam passami atidevam passami devatidevam passami dakkhami olokemi nijjhayami upaparikkhamiti passamaham deva manussaloke. [215] Akincanam brahmanam iriyamananti akincananti ragakincanam dosakincanam mohakincanam manakincanam ditthikincanam kilesakincanam duccaritakincanam te kincana buddhassa bhagavato pahina ucchinnamula talavatthukata anabhavangata ayatimanuppadadhamma @Footnote: 1 Ma. sammutideva. evamuparipi. 2 Ma. ca saddo natthi. 3 Ma. ime vuccanti @sammutideva. 4 Ma. taduttari. 5 Ma. ime vaccanti upapattideva. 6 Ma. @ime vuccanti visuddhideva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page113.

Tasma buddho akincano . brahmananti bhagava sattannam dhammanam bahitatta brahmano sakkayaditthi bahita hoti vicikiccha bahita hoti silabbataparamaso bahito hoti rago bahito hoti doso bahito hoti moho bahito hoti mano bahito hoti bahitassa honti papaka akusala dhamma sankilesika ponobbhavika sadara dukkhavipaka ayatimjatijaramaraniya. Bahetva sabbapapakani (sabhiyati bhagava) bhagava vimalo sadhusamahito thitatto samsaramaticca kevali so anissito tadi pavuccate brahma 1-. Iriyamananti carantam vicarantam 2- iriyantam vattentam palentam yapentam yapentanti akincanam brahmanam iriyamanam. [216] Tantam namassami samantacakkhuti tanti bhagavantam bhanati . Namassamiti kayena va namassami vacaya va namassami cittena va namassami anvatthapatipattiya va namassami dhammanudhammapatipattiya va namassami sakkaromi garukaromi manemi pujemi . Samantacakkhuti samantacakkhu vuccati sabbannutananam . bhagava tena 3- sabbannutananena upeto samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannagato. Na tassa aditthamidhatthi kinci @Footnote: 1 Ma. sa brahmati. evamuparipi. 2 Ma. viharantam. 3 Ma. ayam patho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page114.

Atho avinnatamajanitabbam sabbam abhinnasi yadatthi neyyam tathagato tena samantacakkhuti. Tantam namassami samantacakkhu. [217] Pamunca mam sakka kathankathahiti sakkati [1]- bhagava sakyakula pabbajitotipi sakko . athava addho mahaddhano dhanavatipi sakko . tassimani dhanani seyyathidam saddhadhanam siladhanam hiridhanam ottappadhanam sutadhanam cagadhanam pannadhanam satipatthanadhanam sammappadhanadhanam iddhipadadhanam indriyadhanam baladhanam bojjhangadhanam maggadhanam phaladhanam nibbanadhanam . imehi anekavidhehi dhanaratanehi addho mahaddhano dhanavatipi sakko . athava sakko pahu visavi alamatto suro viro vikkanto abhiru 2- acchambhi anutrasi apalayi pahinabhayabheravo vigatalomahamsotipi sakko . kathankatha vuccati vicikiccha dukkhe kankha dukkhasamudaye kankha dukkhanirodhe kankha dukkhanirodhagaminiya patipadaya kankha pubbante kankha aparante kankha pubbantaparante kankha idappaccayatapaticcasamuppannesu dhammesu kankha ya evarupa kankha kankhayana kankhayitattam vimati vicikiccha dvelhakam dvedhapatho samsayo anekamsaggaho asappana parisappana apariyogahana chambhitattam cittassa manovilekho . pamunca mam sakka kathankathahiti munca mam mocehi mam pamocehi mam uddhara mam samuddhara @Footnote: 1 Ma. sakko. 2 Ma. abhiru. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page115.

Mam vutthapehi mam kathankathasallatoti pamunca mam sakka kathankathahi . Tenaha so brahmano passamaham deva manussaloke akincanam brahmanam iriyamanam tantam namassami samantacakkhu pamunca mam sakka kathankathahiti. [218] Naham samissami pamocanaya kathankathim dhotaka kanci loke dhammanca settham ajanamano evam tuvam oghamimam taresi. [219] Naham samissami pamocanayati nahantam sakkomi muncitum pamuncitum mocetum pamocetum uddharitum uddharapetum vutthapetum kathankathasallatoti evampi naham samissami pamocanaya . athava na ihami na sahami na ussahami na vayamami na ussaham karomi na ussolhim karomi na thamam karomi na dhitim karomi na viriyam karomi na chandam janemi na sanjanemi na nibbattemi na abhinibbattemi assaddhe puggale acchandike kusite hinaviriye appatipajjamane dhammadesanayati evampi naham samissami pamocanaya . athava natthanno koci mocetum 1- te yadi munceyyum sakena thamena @Footnote: 1 katthaci syamapotthake mocetatipi patho. Ma. idisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page116.

Sakena balena sakena viriyena sakena parakkamena sakena purisathamena sakena purisabalena sakena purisaviriyena sakena purisaparakkamena attana sammapatipadam anulomapatipadam [1]- anvatthapatipadam dhammanudhammapatipadam patipajjamana munceyyunti 2- evampi naham samissami pamocanaya . Vuttanhetam bhagavata so vata cunda attana palipapalipanno param palipapalipannam uddharissatiti netam thanam vijjati so vata cunda attana adanto avinito aparinibbuto param damessati vinessati parinibbapessatiti netam thanam vijjatiti . evampi naham samissami pamocanaya. Vuttanhetam bhagavata attanava 3- katam papam attana sankilissati attana akatam papam attanava visujjhati suddhi 4- asuddhi paccattam nanno annam visodhayeti 5-. {219.1} Evampi naham samissami pamocanaya. Vuttanhetam bhagavata evameva kho brahmana titthateva nibbanam titthati nibbanamaggo titthamaham samadapeta atha capana mama savaka maya evamovadiyamana evamanusasiyamana appekacce accantanittham nibbanam adharenti ekacce naradhenti 6- ettha kyaham brahmana karomi maggakkhayi brahmana tathagato maggam puttho acikkhati attana patipajjamana munceyyunti 7-. Evampi naham samissami pamocanaya. @Footnote: 1 Ma. apaccanikapatipadam. 2 Ma. moceyyunti. 3 Ma. attana hi. 4 Ma. suddhi. @5 vimocayetipi patho. 6 Ma. naradharentiti. 7 Ma. mucceyyunti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page117.

[220] Kathankathim dhotaka kanci loketi kathankathim puggalam sakankham sakhilam dvelhakam savicikiccham . kanciti kanci khattiyam va brahmanam va vessam va suddam va gahattham va pabbajitam va devam va manussam va . loketi apayaloke .pe. ayatanaloketi kathankathim dhotaka kanci loke. [221] Dhammanca settham ajanamanoti dhammam settham vuccati amatam nibbanam yo so sabbasankharasamatho sabbupadhipatinissaggo tanhakkhayo virago nirodho nibbanam . setthanti aggam settham visettham pamokkham uttamam pavaram dhammam . ajanamanoti 1- ajanamano vijanamano pativijanamano pativijjhamanoti dhammanca settham ajanamano. [222] Evam tuvam oghamimam taresiti evam tuvam kamogham bhavogham ditthogham avijjogham tareyyasi [2]- samatikkameyyasi vitivatteyyasiti evam tuvam oghamimam taresi. Tenaha bhagava naham samissami pamocanaya kathankathim dhotaka kanci loke dhammanca settham ajanamano evam tuvam oghamimam taresiti. [223] Anusasa brahme karunayamano vivekadhammam yamaham vijannam @Footnote: 1 Ma. ayam patho natthi. 2 Ma. uttareyyasi patareyyasi. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page118.

Yathaham akaso ca abyapajjhamano 1- idheva santo asito careyyam. [224] Anusasa brahme karunayamanoti anusasa brahmeti anusasa brahme anugganha brahme anukampa brahmeti anusasa brahme . karunayamanoti karunayamano anuddayamano anurakkhamano anugganhamano anukampamanoti anusasa brahme karunayamano. [225] Vivekadhammam yamaham vijannanti vivekadhammam vuccati amatam nibbanam yo so sabbasankharasamatho sabbupadhipatinissaggo tanhakkhayo virago nirodho nibbanam . yamaham vijannanti yam aham janeyyam [2]- vijaneyyam pativijaneyyam pativijjheyyanti [3]- vivekadhammam yamaham vijannam. [226] Yathaham akaso ca abyapajjhamanoti yatha akaso nappajjati [4]- na bajjhati na palibajjhati evam apajjamano [5]- abajjhamano apalibajjhamanoti evam 6- akaso ca abyapajjhamano. Yatha akaso na rajjati lakhaya va haliddena va nilena 7- va manjetthaya va evam arajjamano adussamano amuyhamano akiliyamanoti 8- evampi akaso ca abyapajjhamano . yatha akaso na kuppati na byapajjhati na patiliyati na patihannati evam akuppamano abyapajjhamano appatiliyamano appatihannamanoti 1- @Footnote: 1 Ma.-akasova abyapajjamano. evamuparipi. 2 Ma. ajaneyyam. 3 Ma. @adhigaccheyyam phasseyyam sacchikareyyanti. 4 Ma. na ganhati. 5 Ma. aganhamano. @6 Ma. evampi. 7 Ma. haliddiya va niliyava. 8 Ma. akissamanoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page119.

Evampi akaso ca abyapajjhamano. [227] Idheva santo asito careyyanti idheva santoti idheva santo [2]- samano idheva nisidanto samano imasmimyeva asane nisinno samano imissayeva parisaya nisinno samanoti evampi idheva santo . athava idheva santo upasanto vupasanto nibbuto patippassaddhoti evampi idheva santo. {227.1} Asitoti dve nissaya tanhanissayo ca ditthinissayo ca .pe. ayam tanhanissayo .pe. ayam ditthinissayo . tanhanissayam pahaya ditthinissayam patinissajjitva cakkhum anissito sotam anissito ghanam anissito jivham anissito kayam anissito manam anissito rupe sadde gandhe rase photthabbe kulam ganam avasam labham yasam pasamsam sukham civaram pindapatam senasanam gilanapaccayabhesajjaparikkharam kamadhatum rupadhatum arupadhatum kamabhavam rupabhavam arupabhavam sannabhavam asannabhavam nevasannanasannabhavam ekavokarabhavam catuvokarabhavam pancavokarabhavam atitam anagatam paccuppannam ditthasutamutavinnatabbe dhamme [3]- anissito anallino anupagato anajjhosito anadhimutto nikkhanto nissattho 4- vippamutto vimariyadikatena cetasa viharatiti 5- asito 5-. {227.2} Careyyanti careyyam vicareyyam 6- iriyeyyam vatteyyam paleyyam 7- yapeyyam yapeyyanti idheva santo asito careyyam . Tenaha so brahmano @Footnote: 1 Ma. appatihatamanoti. 2 Ma. idheva. 3 Ma. asito. 4 Ma. nissato. @evamupari. 5 Ma. ime dve patha natthi. 6 Ma. vihareyyam. 7 Ma. ayam @patho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page120.

Anusasa brahme karunayamano vivekadhammam yamaham vijannam yathaham akaso ca abyapajjhamano idheva santo asito careyyanti. [228] Kittayissami te santim (dhotakati bhagava) ditthe dhamme anitiham yam viditva sato caram tare loke visattikam. [229] Kittayissami te santinti ragassa santim dosassa santim mohassa santim kodhassa upanahassa makkhassa palasassa issaya macchariyassa mayaya satheyyassa thambhassa sarambhassa manassa atimanassa madassa pamadassa sabbakilesanam sabbaduccaritanam sabbadarathanam sabbaparilahanam sabbasantapanam sabbakusalabhisankharanam santim upasantim vupasantim nibbutim patippassaddhim kittayissami [1]- acikkhissami desissami pannapessami patthapessami vivarissami vibhajissami uttanikarissami pakasissamiti kittayissami te santim . dhotakati bhagavati dhotakati bhagava tam brahmanam namena alapati . bhagavati garavadhivacanametam .pe. sacchika pannatti yadidam bhagavati dhotakati bhagava. [230] Ditthe dhamme anitihanti ditthe dhammeti ditthe @Footnote: 1 Ma. pakittayissami.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page121.

Dhamme nate dhamme tulite dhamme tirite dhamme vibhavite dhamme vibhute dhamme sabbe sankhara aniccati .pe. yankinci samudayadhammam sabbantam nirodhadhammanti ditthe dhamme nate dhamme tulite dhamme tirite dhamme vibhavite dhamme vibhute dhammeti evampi ditthe dhamme. Athava dukkhe ditthe dukkham kathayissami samudaye ditthe samudayam kathayissami magge ditthe maggam kathayissami nirodhe ditthe nirodham kathayissamiti evampi ditthe dhamme . athava ditthe dhamme sanditthikam akalikam ehipassikam opanayikam 1- paccattam veditabbam vinnuhiti evampi ditthe dhammeti ditthe dhamme . anitihanti na itiham na itikiraya na paramparaya na pitakasampadaya na takkahetu na nayahetu na akaraparivitakkena na ditthinijjhanakkhantiya samam sayamabhinnatam attapaccakkham dhammam kathayissamiti ditthe dhamme anitiham. [231] Yam viditva sato caranti yam viditam katva tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katva sabbe sankhara aniccati .pe. Yankinci samudayadhammam sabbantam nirodhadhammanti viditam katva tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katva . satoti catuhi karanehi sato kaye kayanupassanasatipatthanam bhavento sato .pe. So vuccati sato . caranti caranto vicaranto 2- iriyanto vattento palento yapento yapentoti yam viditva sato @Footnote: 1 Ma. opaneyyikam. evamuparipi. 2 Ma. viharanto. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page122.

Caram. [232] Tare loke visattikanti visattika vuccati tanha yo rago sarago .pe. abhijjha lobho akusalamulam . Visattikati kenatthena visattika .pe. visata vitthatati visattika . Loketi apayaloke .pe. ayatanaloke . tare loke visattikanti ya sa loke visattika loke tam visattikam sato tareyya uttareyya patareyya samatikkameyya vitivatteyyati tare loke visattikam. Tenaha bhagava kittayissami te santim (dhotakati bhagava) ditthe dhamme anitiham yam viditva sato caram tare loke visattikanti. [233] Tancaham abhinandami mahesi santimuttamam yam viditva sato caram tare loke visattikam. [234] Tancaham abhinandamiti tanti tuyham vacanam byapatham desanam anusandhim . abhinandamiti nandami abhinandami modami anumodami sadiyami patthayami pihayami abhijappamiti tancaham abhinandami . mahesi santimuttamanti mahesiti [1]- bhagava mahantam silakkhandham esi gavesi pariyesiti mahesi . mahantam samadhikkhandham .pe. Kaham devadevo kaham narasabhoti mahesi . santimuttamanti santi @Footnote: 1 Ma. kim mahesi bhagava. evamidisesu thanesu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page123.

Vuccati amatam nibbanam yo so sabbasankharasamatho sabbupadhipatinissaggo tanhakkhayo virago nirodho nibbanam . uttamanti aggam settham visettham pamokkham uttamam pavaranti mahesi santimuttamam. [235] Yam viditva sato caranti yam viditam katva tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katva sabbe sankhara aniccati .pe. Yankinci samudayadhammam sabbantam nirodhadhammanti yam viditam katva tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katva . satoti catuhi karanehi sato kaye kayanupassanasatipatthanam bhavento sato .pe. so vuccati sato . caranti caranto vicaranto iriyanto vattento palento yapento yapentoti yam viditva sato caram. [236] Tare loke visattikanti visattika vuccati tanha yo rago sarago .pe. abhijjha lobho akusalamulam . visattikati kenatthena visattika .pe. visata vitthatati visattika . loketi apayaloke .pe. ayatanaloke . tare loke visattikanti ya sa loke visattika loke tam visattikam sato tareyya 1- uttareyya patareyya samatikkameyya vitivatteyyati tare loke visattikam . Tenaha so brahmano tancaham abhinandami mahesi santimuttamam @Footnote: 1 Ma. tareyyam. evamidisesu thanesu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page124.

Yam viditva sato caram tare loke visattikanti. [237] Yankinci sampajanasi (dhotakati bhagava) uddham adho tiriyancapi majjhe etam viditva sangoti loke bhavabhavaya makasi tanham. [238] Yankinci sampajanasiti yankinci sampajanasi vijanasi 1- pativijanasi pativijjhasiti yankinci sampajanasi . dhotakati bhagavati dhotakati bhagava tam brahmanam namena alapati . Bhagavati garavadhivacanametam .pe. sacchika pannatti yadidam bhagavati dhotakati bhagava. [239] Uddham adho tiriyancapi majjheti uddhanti vuccati anagatam adhoti atitam tiriyancapi majjheti paccuppannam . Athava uddhanti sukha vedana adhoti dukkha vedana tiriyancapi majjheti adukkhamasukha vedana . uddhanti kusala dhamma adhoti akusala dhamma tiriyancapi majjheti abyakata dhamma . Uddhanti devaloko adhoti apayaloko tiriyancapi majjheti manussaloko . uddhanti arupadhatu adhoti kamadhatu tiriyancapi majjheti rupadhatu . uddhanti uddham padatala adhoti adho kesamatthaka tiriyancapi majjheti vemajjheti uddham adho tiriyancapi majjhe. @Footnote: 1 Ma. ajanasi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page125.

[240] Etam viditva sangoti loketi sango eso lagganam etam bandhanam etam palibodho esoti natva janitva tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katvati etam viditva sangoti loke. [241] Bhavabhavaya makasi tanhanti rupatanha saddatanha gandhatanha rasatanha photthabbatanha dhammatanha . bhavabhavayati bhavabhavaya kammabhavaya punabbhavaya kamabhavaya kammabhavaya kamabhavaya punabbhavaya rupabhavaya kammabhavaya rupabhavaya punabbhavaya arupabhavaya kammabhavaya arupabhavaya punabbhavaya punappunam bhavaya punappunam gatiya punappunam upapattiya punappunam patisandhiya punappunam attabhavabhinibbattiya tanham makasi ma janesi ma sanjanesi ma nibbattesi ma abhinibbattesi pajahi vinodehi byantikarohi anabhavangamehiti bhavabhavaya makasi tanham . Tenaha bhagava yankinci sampajanasi (dhotakati bhagava) uddham adho tiriyancapi majjhe etam viditva sangoti loke bhavabhavaya makasi tanhanti. Saha gathapariyosana .pe. Sattha me bhante bhagava savakohamasmiti. Dhotakamanavakapanhaniddeso pancamo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page126.

Upasivamanavakapanhaniddeso [242] Eko aham sakka mahantamogham (iccayasma upasivo) anissito no visahami taritum arammanam bruhi samantacakkhu yam nissito oghamimam tareyyam. [243] Eko aham sakka mahantamoghanti ekoti puggalo va me dutiyo natthi dhammo va me dutiyo natthi yam va puggalam nissaya dhammam va nissaya mahantam kamogham bhavogham ditthogham avijjogham tareyyam uttareyyam patareyyam samatikkameyyam vitivatteyyanti eko 1- . sakkati sakko . Bhagava sakyakula pabbajitotipi sakko. Athava addho 2- mahaddhano dhanavatipi sakko . tassimani dhanani seyyathidam saddhadhanam siladhanam hiridhanam ottappadhanam sutadhanam cagadhanam pannadhanam satipatthanadhanam .pe. nibbanadhanam . imehi anekavidhehi dhanaratanehi addho mahaddhano dhanavatipi sakko . athava sakko pahu visavi alamatto suro viro vikkanto abhiru acchambhi anutrasi apalayi pahinabhayabheravo vigatalomahamsotipi sakkoti eko aham sakka mahantamogham . iccayasma upasivoti iccati padasandhi . ayasmati piyavacanam . upasivoti tassa brahmanassa namam .pe. Abhilapoti iccayasma upasivo. @Footnote: 1 Ma. ayam patho natthi. 2 Ma. sabbattha addho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page127.

[244] Anissito no visahami taritunti anissitoti puggalam va anissito dhammam va anissito . no visahamiti 1- na ussahami na sakkomi na patibalo . taritunti 2- mahantam kamogham bhavogham ditthogham avijjogham taritum 3- uttaritum pataritum samatikkamitum vitivattitunti anissito no visahami taritum. [245] Arammanam bruhi samantacakkhuti arammanam bruhiti 4- arammanam alambanam nissayam upanissayam bruhi acikkhahi desehi pannapehi patthapehi vivarahi vibhajahi uttanikarohi pakasehiti arammanam bruhi 4- . samantacakkhuti samantacakkhu vuccati sabbannutananam. Bhagava tena sabbannutananena upeto samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannagato. Na tassa aditthamidhatthi kinci atho avinnatamajanitabbam sabbam abhinnasi yadatthi neyyam tathagato tena samantacakkhuti. Arammanam bruhi samantacakkhu. [246] Yam nissito oghamimam tareyyanti yam nissitoti yam va puggalam nissito dhammam va nissito . oghamimam tareyyanti 5- mahantam kamogham bhavogham ditthogham avijjogham tareyyam uttareyyam patareyyam samatikkameyyam vitivatteyyanti yam nissito oghamimam @Footnote: 1 Ma. itisaddo natthi. 2 Ma. ayam patho natthi. 3 Ma. taritum. 4-5 Ma. @ime dve patha natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page128.

Tareyyam. Tenaha so brahmano eko aham sakka mahantamogham (iccayasma upasivo) anissito no visahami taritum arammanam bruhi samantacakkhu yam nissito oghamimam tareyyanti. [247] Akincannam pekkhamano satima (upasivati bhagava) natthiti nissaya tarassu ogham kame pahaya virato kathahi tanhakkhayam rattamahabhipassa 1-. [248] Akincannam pekkhamano satimati so brahmano pakatiya akincannayatanasamapattim labhiyeva nissayam na janati ayam me nissayoti . tassa bhagava nissayanca acikkhati uttarinca niyyanapatham acikkhati 2- nevasannanasannayatanasamapattim [3]- samapajjitva tato vutthahitva tattha jate cittacetasike dhamme aniccato pekkhamano dukkhato rogato gandato sallato aghato abadhato palokato itito upaddavato asatato 4- bhayato upasaggato calato pabhanguto addhuvato atanato alenato asaranato asaranibhutato rittato tucchato sunnato anattato adinavato viparinamadhammato asarakato aghamulato [5]- vibhavato sasavato vadhakato sankhatato maramisato jatidhammato jaradhammato byadhidhammato maranadhammato @Footnote: 1 Ma. nattamahabhipassa. evamuparipi. 2-4 Ma. ayam patho natthi. 3 Ma. sato. @5 Ma. bhavato.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page129.

Sokaparidevadukkhadomanassupayasadhammato samudayadhammato atthangamato anassadato 1- adinavato anissaranato 2- pekkhamano olokayamano nijjhayamano upaparikkhamano . satimati ya sati anussati patissati .pe. sammasati ayam vuccati sati. Imaya satiya upeto [3]- samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannagato so vuccati satimati akincannam pekkhamano satima . upasivati bhagavati upasivati bhagava tam brahmanam namena alapati . bhagavati garavadhivacanametam .pe. sacchika pannatti yadidam bhagavati upasivati bhagava. [249] Natthiti nissaya tarassu oghanti natthi kinciti akincannayatanasamapatti . kimkarana natthi kinciti akincannayatanasamapatti . vinnanancayatanasamapattim sato samapajjitva tato vutthahitva tanneva vinnanam abhaveti vibhaveti antaradhapeti natthi kinciti passati tamkarana natthi kinciti akincannayatanasamapatti . tam nissaya upanissaya arammanam 4- alambanam karitva kamogham bhavogham ditthogham avijjogham tarassu uttarassu patarassu samatikkamassu vitivattassuti natthiti nissaya tarassu ogham. [250] Kame pahaya virato kathahiti kameti uddanato dve kama vatthukama ca kilesakama ca .pe. ime vuccanti @Footnote: 1 Ma. assadato. 2 Ma. nissaranato. 3 Ma. hoti. 4 Ma. ayam patho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page130.

Vatthukama .pe. ime vuccanti kilesakama . kame pahayati vatthukame parijanitva kilesakame pahaya pajahitva vinodetva byantikaritva anabhavangametvati kame pahaya . virato kathahiti kathankatha vuccati vicikiccha . dukkhe kankha .pe. Chambhitattam cittassa manovilekho . kathankathaya arato virato pativirato nikkhanto nissattho vippamutto visamyutto vimariyadikatena cetasa viharatiti evampi virato kathahi . athava dvattimsaya tiracchanakathaya arato virato pativirato nikkhanto nissattho vippamutto visamyutto vimariyadikatena cetasa viharatiti evampi virato kathahiti kame pahaya virato kathahi. [251] Tanhakkhayam rattamahabhipassati tanhati rupatanha saddatanha gandhatanha rasatanha photthabbatanha dhammatanha . Rattanti ratti 2- . ahoti divaso . rattinca diva ca tanhakkhayam ragakkhayam dosakkhayam mohakkhayam gatikkhayam upapattikkhayam patisandhikkhayam bhavakkhayam samsarakkhayam vattakkhayam passa abhipassa dakkha olokaya nijjhaya upaparikkhati tanhakkhayam rattamahabhipassa . tenaha bhagava akincannam pekkhamano satima (upasivati bhagava) natthiti nissaya tarassu ogham kame pahaya virato kathahi @Footnote: 1 Ma. rattam vcacati ratti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page131.

Tanhakkhayam rattamahabhipassati. [252] Sabbesu kamesu yo vitarago (iccayasma upasivo) akincannam nissito hitvamannam 1- sannavimokkhe paramedhimutto 2- titthe nu so tattha ananuyayi. [253] Sabbesu kamesu yo vitaragoti sabbesuti sabbena sabbam sabbatha sabbam asesam nissesam pariyadayavacanametam sabbesuti . Kamesuti [3]- uddanato dve kama vatthukama ca kilesakama ca .pe. ime vuccanti vatthukama .pe. ime vuccanti kilesakama. Sabbesu kamesu yo vitaragoti sabbesu kamesu yo vitarago cattarago vantarago muttarago pahinarago patinissattharago vikkhambhitaragoti 4- sabbesu kamesu yo vitarago . iccayasma upasivoti iccati padasandhi . ayasmati piyavacanam . upasivoti tassa brahmanassa namam .pe. Abhilapoti iccayasma upasivo. [254] Akincannam nissito hitvamannanti hetthima cha samapattiyo hitva vajjetva 6- pariccajitva atikkamitva samatikkamitva vitivattitva akincannayatanasamapattim nissito allino upagato samupagato ajjhosito adhimuttoti akincannam @Footnote: 1 Ma. hitva mannam. evamuparipi. 2 Yu. vimutto. 3 Ma. kamati. evamuparipi. @4 Ma. vikkhambhanatoti. 5 Ma. cajitva. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page132.

Nissito hitvamannam. [255] Sannavimokkhe paramedhimuttoti sannavimokkha vuccanti satta sannasamapattiyo . tasam sannasamapattinam akincannayatana- samapatti vimokkha agga ca settha ca visettha ca pamokkha ca uttama ca pavara ca. Parame agge setthe visetthe pamokkhe uttame pavare adhimuttivimokkhena adhimutto tatradhimutto tadadhimutto taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappono tappabbharo tadadhipateyyoti 1- sannavimokkhe paramedhimutto. [256] Titthe nu so tattha ananuyayiti titthe nuti samsayapuccha [2]- dvelhakapuccha anekamsapuccha evam nu kho na nu kho kim nu kho katham nu khoti titthe nu . tatthati akincannayatane . ananuyayiti ananuyayi avedhamano 3- avigacchamano anantaradhayamano aparihiyamano 4- . Athava arajjamano adussamano amuyhamano akiliyamanoti 5- titthe nu so tattha ananuyayi. Tenaha so brahmano sabbesu kamesu yo vitarago (iccayasma upasivo) akincannam nissito hitvamannam sannavimokkhe paramedhimutto titthe nu so tattha ananuyayiti. @Footnote: 1 Ma. tadadhipateyyoti. evamuparipi. 2 Ma. vimatipuccha. 3 Ma. aviccamano. @evamuparipi. 4 Ma. aparihayamano. evamuparipi. 5 Ma. akilissamanoti. @evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page133.

[257] Sabbesu kamesu yo vitarago (upasivati bhagava) akincannam nissito hitvamannam sannavimokkhe paramedhimutto tittheyya so tattha ananuyayi. [258] Sabbesu kamesu yo vitaragoti sabbesuti sabbena sabbam sabbatha sabbam asesam nissesam pariyadayavacanametam sabbesuti . Kamesuti uddanato dve kama vatthukama ca kilesakama ca .pe. Ime vuccanti vatthukama .pe. ime vuccanti kilesakama. Sabbesu kamesu yo vitaragoti sabbesu kamesu yo vitarago cattarago vantarago muttarago pahinarago patinissattharago vikkhambhitaragoti sabbesu kamesu yo vitarago . upasivati bhagavati upasivati bhagava tam brahmanam namena alapati . bhagavati garavadhivacanametam .pe. Sacchika pannatti yadidam bhagavati upasivati bhagava. [259] Akincannam nissito hitvamannanti hetthima cha samapattiyo hitva vajjetva pariccajitva atikkamitva samatikkamitva vitivattitva akincannayatanasamapattim nissito allino upagato samupagato ajjhosito adhimuttoti akincannam nissito hitvamannam. [260] Sannavimokkhe paramedhimuttoti sannavimokkha vuccanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page134.

Satta sannasamapattiyo . tasam sannasamapattinam akincannayatanasamapatti vimokkha agga ca settha ca visettha ca pamokkha ca uttama ca pavara ca. Parame agge setthe visetthe pamokkhe uttame pavare adhimuttivimokkhena adhimutto tatradhimutto tadadhimutto taccarito tabbahulo taggaruko tanninno tappono tappabbharo tadadhipateyyoti sannavimokkhe paramedhimutto. [261] Tittheyya so tattha ananuyayiti tittheyyati tittheyya satthikappasahassani . tatthati akincannayatane . ananuyayiti ananuyayi avedhamano avigacchamano anantaradhayamano aparihiyamano. Athava arajjamano adussamano amuyhamano akiliyamanoti tittheyya so tattha ananuyayi. Tenaha bhagava sabbesu kamesu yo vitarago (upasivati bhagava) akincannam nissito hitvamannam sannavimokkhe paramedhimutto tittheyya so tattha ananuyayiti. [262] Titthe ce so tattha ananuyayi pugampi vassanam 1- samantacakkhu tattheva so sitisiya vimutto @Footnote: 1 vassanitipi patho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page135.

Bhavetha 1- vinnanam tathavidhassa. [263] Titthe ce so tattha ananuyayiti titthe ce soti sace so tittheyya satthikappasahassani . tatthati akincannayatane . Ananuyayiti ananuyayi avedhamano avigacchamano anantaradhayamano aparihiyamano athava arajjamano adussamano amuyhamano akiliyamanoti titthe ce so tattha ananuyayi. [264] Pugampi vassanam samantacakkhuti pugampi vassananti pugampi vassanam bahunnam vassanam 2- bahunnam vassasatanam bahunnam vassasahassanam bahunnam vassasatasahassanam bahunnam kappasatanam bahunnam kappasahassanam bahunnam kappasatasahassanam . samantacakkhuti samantacakkhu vuccati sabbannutananam .pe. tathagato tena samantacakkhuti pugampi vassanam samantacakkhu. [265] Tattheva so sitisiya vimutto bhavetha vinnanam tathavidhassati tattheva so sitibhavamanuppatto dhuvo sassato aviparinamadhammo sassatisamam tattheva tittheyya . athava tassa vinnanam caveyya ucchijjeyya [3]- vinasseyya na bhaveyya 4- na patisandhivinnanam nibbatteyya kamadhatuya va rupadhatuya va arupadhatuya vati akincannayatane 5- uppannassa sassatanca ucchedanca pucchati udahu tattheva anupadisesaya nibbanadhatuya @Footnote: 1 cavethatipi patho. 2 Ma. vassani bahuni vassani .... evamidisesu padesu. @3 Ma. nasseyya. 4 Ma. bhaveyyati. 5 Ma. akincannayatanam. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page136.

Parinibbayeyya . athava tassa vinnanam caveyya puna patisandhivinnanam nibbatteyya kamadhatuya va rupadhatuya va arupadhatuya vati akincannayatane uppannassa parinibbananca patisandhinca pucchati . Tathavidhassati tathavidhassa tadisassa tassanthitassa tappakarassa tappatibhagassa akincannayatane uppannassati tattheva so sitisiya vimutto bhavetha vinnanam tathavidhassa. Tenaha so brahmano titthe ce so tattha ananuyayi pugampi vassanam samantacakkhu tattheva so sitisiya vimutto bhavetha vinnanam tathavidhassati. [266] Acci yatha vatavegena khittam 1- (upasivati bhagava) attham paleti na upeti sankham evam muni namakaya vimutto attham paleti na upeti sankham. [267] Acci yatha vatavegena khittanti acci vuccati jalasikha. Vatati puratthima vata pacchima vata uttara vata dakkhina vata saraja vata aparaja 2- vata sita vata unha vata adhimatta vata verambhavata pakkhavata supannavata talapannavata vidhupanavata . vatavegena khittanti vatavegena @Footnote: 1 Ma. khitta. evamuparipi. 2 Ma. araja. evamidisesu thanesu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page137.

Khittam ukkhittam nunnam panunnam khambhitam vikkhambhitanti 1- acci yatha vatavegena khittam . upasivati bhagavati upasivati bhagava tam brahmanam namena alapati . bhagavati garavadhivacanametam .pe. Sacchika pannatti yadidam bhagavati upasivati bhagava. [268] Attham paleti na upeti sankhanti attham paletiti attham paleti attham gameti attham gacchati nirujjhati vupasamati patippassambhati . upeti sankhanti amukam 2- nama disam gatoti 3- sankham na upeti uddesam na upeti gananam na upeti pannattim na upetiti [4]- attham paleti na upeti sankham. [269] Evam muni namakaya vimuttoti evanti opammasampatipadanam. Muniti monam vuccati nanam .pe. sangajalamaticca so muni. Namakaya vimuttoti so muni pakatiya pubbe namakaya vimutto ca rupakaya vimutto ca tadangasamatikkamavikkhambhanappahanena 5- pahino tassa munino bhavantam agamma cattaro ariyamagga patiladdha honti catunnam ariyamagganam patiladdhatta namakayo ca rupakayo ca parinnata honti namakayassa ca rupakayassa ca parinnatatta namakaya ca rupakaya ca mutto vimutto [6]- accantavimokkhenati 7- evam muni namakaya vimutto. [270] Attham paleti na upeti sankhanti attham paletiti anupadisesaya nibbanadhatuya parinibbayati anupadisesaya nibbanadhatuya @Footnote: 1 Ma. khitta ... vakkhambhitati. evamuparipi. 2-3 Ma. ime patha natthi. 4 Ma. @puratthimam disam gata pacchimam va disam gata uttaram va disam gata dakkhinam va disam @gata uddham va gata adho va gata tiriyam va gata vidisam va gatati so hetu natthi @paccayo natthi karanam natthi yena sankham gaccheyyati. 5 Ma. tadangam samatikkama. 6 Ma. @suvimutto. 7 Ma. accantaanupadavimokkhenati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page138.

Parinibbuto 1- . na upeti sankhanti [2]- sankham na upeti uddesam na upeti gananam na upeti pannattim na upeti khattiyoti va brahmanoti va vessoti va suddoti va gahatthoti va pabbajitoti va devoti va manussoti va rupiti va arupiti va sanniti va asanniti va nevasanninasanniti va so hetu natthi paccayo natthi karanam natthi yena sankham gaccheyyati attham paleti na upeti sankham. Tenaha bhagava acci yatha vatavegena khittam (upasivati bhagava) attham paleti na upeti sankham evam muni namakaya vimutto attham paleti na upeti sankhanti. [271] Atthangato so udava so natthi udahu ve sassatiya arogo tamme muni sadhu viyakarohi tathahi te vidito esa dhammo. [272] Atthangato so udava so natthiti so atthangato udahu so 3- natthi so niruddho ucchinno vinatthoti atthangato so udava so natthi. [273] Udahu ve sassatiya arogoti udahu [4]- dhuvo sassato aviparinamadhammo sassatisamam tattheva tittheyyati udahu ve @Footnote: 1 Ma. ime patha natthi. 2 Ma. anupadisesaya nibbanadhatuya parinibbuto. @3 Ma. ayam patho natthi. 4 Ma. nicco.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page139.

Sassatiya arogo. [274] Tamme muni sadhu viyakarohiti tanti yam pucchami yam yacami yam ajjhesami yam pasademi . muniti monam vuccati nanam .pe. sangajalamaticca so muni . sadhu viyakarohiti sadhu acikkhahi desehi pannapehi patthapehi vivarahi vibhajahi uttanikarohi pakasehiti tamme muni sadhu viyakarohi. [275] Tathahi te vidito esa dhammoti tathahi te vidito nato 1- tulito tirito vibhavito vibhuto esa dhammoti tathahi te vidito esa dhammo. Tenaha so brahmano atthangato so udava so natthi udahu ve sassatiya arogo tamme muni sadhu viyakarohi tathahi te vidito esa dhammoti. [276] Atthangatassa na pamanamatthi (upasivati bhagava) yena nam vajju 2- tam tassa natthi sabbesu dhammesu samuhatesu samuhata vadapathapi sabbe. [277] Atthangatassa na pamanamatthiti atthangatassa anupadisesaya nibbanadhatuya parinibbutassa rupappamanam natthi vedanappamanam natthi sannappamanam natthi sankharappamanam natthi @Footnote: 1 Ma. ayam patho natthi. 2 Ma. vajjum. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page140.

Vinnanappamanam natthi [1]- na samvijjati na upalabbhati pahinam samucchinnam vupasantam patippassaddham abhabbuppattikam nanaggina daddhanti atthangatassa na pamanamatthi . upasivati bhagavati upasivati bhagava tam brahmanam namena alapati . bhagavati garavadhivacanametam .pe. sacchika pannatti yadidam bhagavati upasivati bhagava. [278] Yena nam vajju tam tassa natthiti yena [2]- ragena vadeyyum yena dosena vadeyyum yena mohena vadeyyum yena manena vadeyyum yaya ditthiya vadeyyum yena uddhaccena vadeyyum yaya vicikicchaya vadeyyum yehi anusayehi vadeyyum rattoti va dutthoti va mulhoti va vinibandhoti va paramatthoti va vikkhepagatoti va anitthangatoti va thamagatoti va te abhisankhara pahina abhisankharanam pahinatta gatiya yena [2]- vadeyyum nerayikoti va tiracchanayonikoti va pittivisayikoti va manussoti va devoti va rupiti va arupiti va sanniti va asanniti va nevasanninasanniti va so hetu natthi paccayo natthi karanam natthi yena vadeyyum katheyyum [3]- vohareyyunti yena nam vajju tam tassa natthi. [279] Sabbesu dhammesu samuhatesuti sabbesu dhammesu sabbesu khandhesu sabbesu ayatanesu sabbasu dhatusu sabbasu gatisu sabbasu upapattisu sabbasu patisandhisu sabbesu bhavesu sabbesu samsaresu @Footnote: 1 Ma. na sati. evamidisesu thanesu. 2 Ma. tam. 3 Ma. bhaneyyum dipeyyum.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page141.

Sabbesu vattesu uhatesu samuhatesu uddhatesu samuddhatesu uppatitesu samuppatitesu pahinesu samucchinnesu vupasantesu patippassaddhesu abhabbuppattikesu nanaggina daddhesuti sabbesu dhammesu samuhatesu. [280] Samuhata vadapathapi sabbeti vadapatha vuccanti kilesa ca khandha ca abhisankhara ca . tassa vada ca vadapatha ca adhivacanani ca adhivacanapatha ca nirutti ca niruttipatha ca pannatti ca pannattipatha ca uhata samuhata uddhata samuddhata uppatita samuppatita pahina samucchinna vupasanta patippassaddha abhabbuppattika nanaggina daddhati samuhata vadapathapi sabbe . Tenaha bhagava atthangatassa na pamanamatthi (upasivati bhagava) yena nam vajju tam tassa natthi sabbesu dhammesu samuhatesu samuhata vadapathapi sabbeti. Saha gathapariyosana .pe. Sattha me bhante bhagava savakohasmiti. Upasivamanavakapanhaniddeso chattho. -------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page142.

Nandamanavakapanhaniddeso [281] Santi loke munayo (iccayasma nando) jana vadanti tayidam kathamsu nanupapannam muni no vadanti udahu ve jivikenupapannam 1-. [282] Santi loke munayoti santiti santi samvijjanti [2]- upalabbhanti . loketi apayaloke .pe. ayatanaloke . Munayoti muninamaka ajivaka niggantha jatila tapasati santi loke munayo . iccayasma nandoti iccati padasandhi . Ayasmati piyavacanam . nandoti tassa brahmanassa namam .pe. Abhilapoti iccayasma nando. [283] Jana vadanti tayidam kathamsuti janati khattiya ca brahmana ca vessa ca sudda ca gahattha ca pabbajita ca deva ca manussa ca . vadantiti kathenti bhananti dipayanti voharanti . tayidam kathamsuti samsayapuccha vimatipuccha dvelhakapuccha anekamsapuccha evam nukho na nukho kim nukho katham nukhoti jana vadanti tayidam kathamsu. [284] Nanupapannam muni no vadantiti atthasamapattinanena va pancabhinnananena va upetam samupetam upagatam samupagatam @Footnote: 1 Ma. jivatenupapannam. evamuparipi. 2 Ma. atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page143.

Upapannam samupapannam samannagatam munim vadanti kathenti bhananti dipayanti voharantiti nanupapannam muni no vadanti. [285] Udahu ve jivikenupapannanti udahu anekavividhaatiparama- dukkarakarikalukhajivikanuyogena upetam samupetam upagatam samupagatam upapannam samupapannam samannagatam munim vadanti kathenti bhananti dipayanti voharantiti udahu ve jivikenupapannam . tenaha so brahmano santi loke munayo (iccayasma nando) jana vadanti tayidam kathamsu nanupapannam muni no vadanti udahu ve jivikenupapannanti. [286] Na ditthiya na sutiya na nanena munidha nanda kusala vadanti visenikatva anigha 1- nirasa caranti ye te munayoti brumi. [287] Na ditthiya na sutiya na nanenati na ditthiyati na ditthasuddhiya . na sutiyati na sutasuddhiya . na nanenati napi atthasamapattinanena [2]- napi micchananenati na ditthiya na sutiya na nanena. [288] Munidha nanda kusala vadantiti kusalati ye te @Footnote: 1 Ma. anigha. evamuparipi. 2 Ma. napi pancabhinnananena. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page144.

Khandhakusala dhatukusala ayatanakusala paticcasamuppadakusala satipatthana- kusala sammappadhanakusala iddhipadakusala indriyakusala balakusala bojjhangakusala maggakusala phalakusala nibbanakusala te kusala ditthasuddhiya va sutasuddhiya va atthasamapattinanena va micchananena va upetam samupetam upagatam samupagatam upapannam samupapannam samannagatam munim na vadanti na kathenti na bhananti na dipayanti na voharantiti munidha nanda kusala vadanti. [289] Visenikatva anigha nirasa caranti ye te munayoti brumiti sena vuccati marasena . kayaduccaritam marasena vaciduccaritam marasena manoduccaritam marasena rago marasena doso marasena moho marasena kodho upanaho makkho palaso issa macchariyam maya satheyyam thambho sarambho mano atimano mado pamado sabbe kilesa sabbe duccarita sabbe daratha sabbe parilaha sabbe santapa sabbakusalabhisankhara marasena. Vuttam hetam bhagavata kama te pathama sena dutiyarati vuccati tatiya khuppipasa te catutthi tanha pavuccati pancamam thinamiddhante chattha bhiru pavuccati sattami vicikiccha te makkho thambho te atthamo labho siloko sakkaro micchaladdho ca yo yaso

--------------------------------------------------------------------------------------------- page145.

Yo cattanam samukkamse pare ca avajanati 1- esa te namuci sena 2- kanhassabhippaharini na nam asuro jinati jetva ca labhate sukhanti. {289.1} Yato catuhi ariyamaggehi sabba ca marasena sabbe ca [3]- kilesa jita parajita pabhanjita vippalutta 4- parammukha te 5- vuccanti visenikatva . anighati rago nigho doso nigho moho nigho kodho nigho upanaho nigho .pe. sabbakusalabhisankhara nigha . Yesam ete nigha pahina samucchinna vupasanta patippassaddha abhabbuppattika nanaggina daddha te vuccanti anigha . Nirasati asa vuccati tanha yo rago sarago .pe. abhijjha lobho akusalamulam . yesam esa asa tanha pahina samucchinna vupasanta patippassaddha abhabbuppattika nanaggina daddha te vuccanti nirasa . [6]- visenikatva anigha nirasa caranti ye te munayoti brumiti ye te arahanto khinasava 7- visenikatva ca anigha ca nirasa ca caranti iriyanti vattenti palenti yapenti yapenti te loke munayoti brumi acikkhami desemi pannapemi patthapemi vivarami vibhajami uttanikaromi pakasemiti visenikatva anigha nirasa caranti ye te munayoti brumi. Tenaha bhagava na ditthiya na sutiya na nanena @Footnote: 1 Ma. avajanati. 2 Ma. esa namuci te sena. 3 Ma. patisenikara. 4 Ma. jita @ca parajita ca bhagga vippalugga. 5 Ma. tena. 6 Ma. arahanto khinasava. @7 Ma. ime dve patha natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page146.

Munidha nanda kusala vadanti visenikatva anigha nirasa caranti ye te munayoti brumiti. [290] Yekecime samanabrahmana se (iccayasma nando) ditthasutenapi 1- vadanti suddhim silabbatenapi vadanti suddhim anekarupena vadanti suddhim kaccissu te (bhagava) tattha yata caranta ataru jatinca jaranca marisa pucchami tam bhagava bruhi me tam. [291] Yekecime samanabrahmana seti yekeciti sabbena sabbam sabbatha sabbam asesam nissesam pariyadayavacanametam yekeciti . Samanati yekeci ito bahiddha pabbajjupagata paribbajakasamapanna . Brahmanati yekeci bhovadikati yekecime samanabrahmana se . Iccayasma nandoti iccati padasandhi . ayasmati piyavacanam . Nandoti tassa brahmanassa namam .pe. abhilapoti iccayasma nando. [292] Ditthasutenapi vadanti suddhinti ditthenapi suddhim visuddhim parisuddhim muttim vimuttim parimuttim vadanti kathenti bhananti dipayanti @Footnote: 1 Yu. ditthena sutenapi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page147.

Voharanti sutenapi suddhim visuddhim parisuddhim muttim vimuttim parimuttim vadanti kathenti bhananti dipayanti voharanti ditthasutenapi suddhim visuddhim parisuddhim muttim vimuttim parimuttim vadanti kathenti bhananti dipayanti voharantiti ditthasutenapi vadanti suddhim. [293] Silabbatenapi vadanti suddhinti silenapi suddhim visuddhim parisuddhim muttim vimuttim parimuttim vadanti kathenti bhananti dipayanti voharanti vattenapi 1- suddhim visuddhim parisuddhim muttim vimuttim parimuttim vadanti kathenti bhananti dipayanti voharanti silabbatenapi suddhim visuddhim parisuddhim muttim vimuttim parimuttim vadanti kathenti bhananti dipayanti voharantiti silabbatenapi vadanti suddhim. [294] Anekarupena vadanti suddhinti anekavidhavattakutuhalamangalena 2- suddhim visuddhim parisuddhim muttim vimuttim parimuttim vadanti kathenti bhananti dipayanti voharantiti anekarupena vadanti suddhim. [295] Kaccissu te (bhagava) tattha yata carantati kaccissuti samsayapuccha vimatipuccha dvelhakapuccha anekamsapuccha evam nu kho nanu kho kinnu kho katham nu khoti kaccissu . Teti ditthigatika . bhagavati garavadhivacanametam .pe. sacchika pannatti yadidam bhagavati kaccissu te bhagava . tattha yata carantati tatthati sakaya ditthiya sakaya khantiya sakaya ruciya sakaya laddhiya . yatati yata patiyata 3- gopita rakkhita samvuta. @Footnote: 1 Ma. vatenapi. evamuparipi. 2 Ma. anekavidhakotuhalamangalena. evamuparipi. @3 Ma. yatta patiyatta gutta. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page148.

Carantati caranta vicaranta iriyanta vattenta palenta yapenta yapentati kaccissu te (bhagava) tattha yata caranta. [296] Ataru jatinca jaranca marisati jatijaramaranam atarimsu uttarimsu patarimsu samatikkamimsu vitivattimsu . marisati piyavacanam [1]- sagaravasappatissadhivacanametam marisati ataru jatinca jaranca marisa. [297] Pucchami tam bhagava bruhi me tanti pucchami tanti pucchami tam yacami tam ajjhesami tam pasademi 2- tam kathassu meti pucchami tam . bhagavati garavadhivacanametam .pe. sacchika pannatti yadidam bhagavati . bruhi me tanti bruhi acikkhahi desehi pannapehi patthapehi vivarahi vibhajahi uttanikarohi pakasehiti pucchami tam bhagava bruhi me tam. Tenaha so brahmano yekecime samanabrahmana se (iccayasma nando) ditthasutenapi vadanti suddhim silabbatenapi vadanti suddhim anekarupena vadanti suddhim kaccissu te (bhagava) tattha yata caranta ataru jatinca jaranca marisa pucchami tam bhagava bruhi me tanti. [298] Yekecime samanabrahmana se (nandati bhagava) @Footnote: 1 Ma. garuvacanam. evamuparipi. 2 Ma. ime dve patha natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page149.

Ditthasutenapi vadanti suddhim silabbatenapi vadanti suddhim anekarupena vadanti suddhim kincapi te tattha yata caranti natarimsu jatijaranti brumi. [299] Yekeciti sabbena sabbam sabbatha sabbam asesam nissesam pariyadayavacanametam yekeciti . samanati yekeci ito bahiddha pabbajjupagata paribbajakasamapanna . brahmanati yekeci bhovadikati yekecime samanabrahmana se . nandati bhagavati nandati bhagava tam brahmanam namena alapati . bhagavati garavadhivacanametam .pe. sacchika pannatti yadidam bhagavati nandati bhagava. [300] Ditthasutenapi vadanti suddhinti ditthenapi suddhim visuddhim parisuddhim muttim vimuttim parimuttim vadanti kathenti bhananti dipayanti voharanti sutenapi suddhim visuddhim parisuddhim muttim vimuttim parimuttim vadanti kathenti bhananti dipayanti voharanti ditthasutenapi suddhim visuddhim parisuddhim muttim vimuttim parimuttim vadanti kathenti bhananti dipayanti voharantiti ditthasutenapi vadanti suddhim.


             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 30 page 1-149. http://84000.org/tipitaka/pali/roman_item_s.php?book=30&item=1&items=300&pagebreak=1&modeTY=2              Classified by [Item Number] :- http://84000.org/tipitaka/pali/roman_item_s.php?book=30&item=1&items=300&pagebreak=1&modeTY=2&mode=bracket              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=30&item=1&items=300&pagebreak=1&modeTY=2              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=30&item=1&items=300&pagebreak=1&modeTY=2              Study Atthakatha :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=30&i=1              Contents of The Tipitaka Volume 30 http://84000.org/tipitaka/read/?index_30

ไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ROMAN letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

Background color :