พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑๙ [ฉบับมหาจุฬาฯ]
ขุททกนิกาย ชาดก ภาค ๑

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก [๑๒. ทวาทสกนิบาต]
                                                                 ๙. มหาปทุมชาดก (๔๗๒)
๙. มหาปทุมชาดก (๔๗๒)
ว่าด้วยมหาปทุมกุมาร
             (พวกผู้ใหญ่มีกษัตริย์มหาศาลเป็นต้นตลอดจนอำมาตย์ราชเสวกได้กราบทูลว่า)
             [๑๐๖] โทษน้อยใหญ่ของผู้อื่นทั้งหมดที่ยังมิได้เห็น
                       มิได้พิจารณาด้วยตนเอง ผู้ใหญ่ไม่ควรลงทัณฑ์
             [๑๐๗] ส่วนผู้ใดเป็นกษัตริย์ยังมิได้ทรงพิจารณาแล้วทรงลงอาชญา
                       ผู้นั้นชื่อว่ากลืนโภชนาหารพร้อมทั้งหนาม
                       เหมือนคนตาบอดแต่กำเนิด กลืนกินอาหารที่มีแมลงวัน
             [๑๐๘] พระราชาพระองค์ใดลงอาชญาบุคคลผู้ไม่ควรจะลงอาชญา
                       ไม่ลงอาชญาบุคคลผู้ควรลงอาชญา
                       พระราชาพระองค์นั้นไม่รู้สิ่งสมควรหรือไม่สมควร
                       เหมือนคนตาบอดเดินทางที่ขรุขระ
             [๑๐๙] อนึ่ง ฐานะน้อยใหญ่ทั้งหมดเหล่านี้
                       พระราชาพระองค์ใดเห็นชัดเจนดีแล้วสั่งการลงไป
                       พระราชาพระองค์นั้นสมควรจะปกครองราชสมบัติได้
             [๑๑๐] พระราชาผู้อ่อนโยนอย่างเดียวหรือผู้แข็งกร้าวอย่างเดียว
                       ไม่สามารถจะดำรงตนอยู่ในฐานะอันยิ่งใหญ่ได้
                       เพราะเหตุนั้น พึงประพฤติทั้ง ๒ ประการ
             [๑๑๑] พระราชาผู้อ่อนโยนก็อาจจะถูกดูหมิ่น
                       ผู้แข็งกร้าวก็อาจจะมีศัตรู
                       ครั้นทราบเหตุทั้ง ๒ อย่างนี้แล้ว
                       พึงประพฤติพอสมควรเป็นกลางๆ ไว้
             [๑๑๒] คนมีความกำหนัดพึงพูดมาก ถึงคนมีความโกรธก็พูดมาก
                       ขอเดชะมหาราช พระองค์ไม่ควรให้ปลงพระชนม์พระราชโอรส
                       เพราะเหตุแห่งหญิงเลย
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๗ หน้า : ๓๙๑}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก [๑๒. ทวาทสกนิบาต]
                                                                 ๙. มหาปทุมชาดก (๔๗๒)
             (ฝ่ายพระราชาผู้โง่เขลาทรงสั่งลงอาชญาว่า)
             [๑๑๓] ประชาชนเป็นฝ่ายเดียวกันทั้งหมด
                       ฝ่ายหญิงนี้มีเพียงคนเดียว
                       เพราะเหตุนั้น เราจะปฏิบัติตามคำของหญิงนี้
                       พวกท่านจงไป จงโยนปทุมกุมารนั้นลงเหวไปเถิด
             (ต่อมาพระราชาตรัสถามพระโพธิสัตว์ว่า)
             [๑๑๔] ที่ซอกเขาอันเป็นเหวลึกหลายชั่วลำตาล ยากที่จะขึ้นมาได้
                       เจ้าถูกผลักตกลงไปในเหวนั้นทำไมจึงไม่ตาย
             (พระโพธิสัตว์กราบทูลว่า)
             [๑๑๕] พญานาคเกิดอยู่ที่ซอกเขานั้น
                       แผ่พังพาน มีกำลัง ใช้ขนดรองรับอาตมภาพ
                       เพราะเหตุนั้น อาตมภาพจึงไม่ตายในเหวนั้น
             (พระราชาตรัสว่า)
             [๑๑๖] พ่อราชบุตร มาเถิด พ่อจักนำเจ้ากลับพระราชวังของตน
                       ขอความเจริญจงมีแก่เจ้า เจ้าจงครอบครองราชสมบัติเถิด
                       จักทำอะไรอยู่ในป่าเล่า
             (พระโพธิสัตว์กราบทูลว่า)
             [๑๑๗] อาตมภาพมองเห็นตนเหมือนคนที่กลืนเบ็ด
                       แล้วดึงเบ็ดที่เปื้อนโลหิตขึ้นมา ครั้นดึงขึ้นมาแล้วพึงเป็นสุข
             (พระราชาตรัสว่า)
             [๑๑๘] อะไรหนอ เจ้ากล่าวว่า เป็นเบ็ด
                       อะไรหนอ เจ้ากล่าวว่า เบ็ดเปื้อนโลหิต
                       อะไรหนอ เจ้ากล่าวว่า ดึงออกมาแล้ว
                       เราถามแล้ว ขอเจ้าจงบอกความข้อนั้น
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๗ หน้า : ๓๙๒}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก [๑๒. ทวาทสกนิบาต]
                                                                 ๑๐. มิตตามิตตชาดก (๔๗๓)
             (พระโพธิสัตว์กราบทูลว่า)
             [๑๑๙] กาม อาตมากล่าวว่า เป็นเบ็ด
                       ช้างและม้า อาตมากล่าวว่า เป็นเบ็ดที่เปื้อนโลหิต
                       การสละได้แล้ว อาตมากล่าวว่า ดึงออกมาแล้ว
                       ขอพระองค์ทรงทราบอย่างนี้เถิด จอมกษัตริย์
             (พระศาสดาทรงประมวลชาดกด้วยคาถาสุดท้ายว่า)
             [๑๒๐] พระราชมารดา (เลี้ยง) เป็นนางจิญจมาณวิกา
                       พระราชบิดาของอาตมาเป็นพระเทวทัต
                       พญานาคเป็นอานนท์ผู้เป็นบัณฑิต
                       เทวดาเป็นพระสารีบุตร
                       พระราชบุตรคือตถาคต
                       ขอเธอทั้งหลายทรงจำชาดกไว้อย่างนี้
มหาปทุมชาดกที่ ๙ จบ

                  เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ เล่มที่ ๒๗ หน้าที่ ๓๙๑-๓๙๓.
http://84000.org/tipitaka/pitaka2/m_siri.php?B=27&siri=472
             ฟังเนื้อความพระไตรปิฎก : [คลิกเพื่อฟัง]
                  อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka2/v.php?B=27&A=6675&Z=6722
                  ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1698
             พระไตรปิฏกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/pali_item_s.php?book=27&item=1698&items=15
             อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=40&A=2651
             The Pali Tipitaka in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=27&item=1698&items=15
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=40&A=2651
                  สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_mcu27
             อ่านเทียบฉบับแปลอังกฤษ Compare with English Translation :-
https://suttacentral.net/ja472/en/rouse