อรรถกถาเล่มที่ ๑ ภาษาบาลี อักษรไทย
วินย.อ. (สมนฺต.๑)
หน้าที่ ๓๔๒-๓๔๕.

หน้าที่ ๓๔๒.
                ทุติยปาราชิกวณฺณนา
        ทุติยํ อทุติเยน         ยํ ชิเนน ปกาสิตํ
        ปาราชิกนฺตสฺส ทานิ     ปตฺโต สํวณฺณนากฺกโม
        ยสฺมา ตสฺมา สุวิญฺเยฺยํ  ยํ ปุพฺเพ จ ปกาสิตํ
        ตํ สพฺพํ วชฺชยิตฺวาสฺส    โหติ สํวณฺณนา อยํ ฯ
     {๘๔} เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา ราชคเห วิหรติ คิชฺฌกูเฏ
ปพฺพเตติ ฯ ราชคเหติ เอวํ นามเก นคเร ฯ ตํ หิ
มนฺธาตุมหาโควินฺทาทีหิ ปริคฺคหิตตฺตา ราชคหนฺติ วุจฺจติ ฯ อญฺเเปตฺถ
ปกาเร วณฺณยนฺติ ฯ กินฺเตหิ นามเมตํ ตสฺส นครสฺส ฯ ตํ
ปเนตํ พุทฺธกาเล จกฺกวตฺติกาเล จ นครํ โหติ ฯ เสสกาเล
สุญฺ โหติ ยกฺขปริคฺคหิตํ ฯ เตสํ วสนวนํ หุตฺวา ติฏฺติ ฯ
เอวํ โคจรคามํ ทสฺเสตฺวา นิวาสนฏฺานมาห ฯ คิชฺฌกูเฏ ปพฺพเตติ
โส จ คิชฺฌา วาสฺส กูเฏ วสึสุ คิชฺฌสทิสานิ วาสฺส กูฏานิ
ตสฺมา คิชฺฌกูโฏติ วุจฺจติ ฯ สมฺพหุลาติ วินยปริยาเยน ตโย
ชนา สมฺพหุลาติ วุจฺจนฺติ ตโต ปรํ สงฺโฆ ฯ สุตฺตนฺตปริยาเยน
ตโย ตโย เอว ตโต ปฏฺาย สมฺพหุลา ฯ อิธ สุตฺตนฺตปริยาเยน
สมฺพหุลาติ เวทิตพฺพา ฯ สนฺทิฏฺาติ นาติวิสฺสาสิกา น ทฬฺหมิตฺตา
วุจฺจนฺติ ฯ ตตฺถ ตตฺถ สงฺคมฺม ทิฏฺตฺตา หิ เต สนฺทิฏฺาติ
วุจฺจนฺติ ฯ สมฺภตฺตาติ วิสฺสาสิกา ทฬฺหมิตฺตา วุจฺจนฺติ ฯ เต หิ
สุฏฺุ ภตฺตา ภชมานา เอกสมฺโภคปริโภคานิ กตฺวา  สมฺภตฺตาติ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๔๓.
วุจฺจนฺติ ฯ อิสิคิลิปสฺเสติ อิสิคิลิ นาม ปพฺพโต ตสฺส ปสฺเส ฯ
ปุพฺเพ กิร ปญฺจสตมตฺตา ปจฺเจกสมฺพุทฺธา กาสิโกสลาทีสุ ชนปเทสุ
ปิณฺฑาย จริตฺวา ปจฺฉาภตฺตํ ตสฺมึ ปพฺพเต สนฺนิปติตฺวา สมาปตฺติยา
วีตินาเมนฺติ ฯ มนุสฺสา เต ปวิสนฺเตเยว ปสฺสนฺติ น นิกฺขมนฺเต
ตโต อาหํสุ อยํ ปพฺพโต อิเม อิสี คิลตีติ ฯ ตทุปาทาย
ตสฺส อิสิคิลิเตฺวว สมญฺา อุทปาทิ ฯ ตสฺส ปสฺเส ปพฺพตปาเท ฯ
ติณกุฏิกาโย กริตฺวาติ ติณกุฏิโย ติณจฺฉทนา สทฺวารพนฺธา กุฏิโย
กตฺวา ฯ วสฺสํ อุปคจฺฉนฺเตน หิ นาลกปฏิปทํ ปฏิปนฺเนนาปิ
ปญฺจนฺนํ ฉทนานํ อญฺตเรน ฉนฺเนเยว สทฺวารพนฺเธ เสนาสเน
อุปคนฺตพฺพํ ฯ วุตฺตํ เหตํ น ภิกฺขเว อเสนาสนิเกน วสฺสํ
อุปคนฺตพฺพํ โย อุปคจฺเฉยฺย อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ ฯ ตสฺมา
วสฺสกาเล สเจ เสนาสนํ ลภติ อิจฺเจตํ กุสลํ โน เจ ลภติ
หตฺถกมฺมํ ปริเยสิตฺวาปิ กาตพฺพํ ฯ หตฺถกมฺมํ อลภนฺเตน สามมฺปิ
กาตพฺพํ ฯ น เตฺวว อเสนาสนิเกน วสฺสํ อุปคนฺตพฺพํ ฯ
อยมนุธมฺมตา ฯ ตสฺมา เต ภิกฺขู ติณกุฏิโย กริตฺวา
รตฺติฏฺานทิวาฏฺานาทีนิ ปริจฺฉินฺทิตฺวา  กติกวตฺตานิ จ ขนฺธกวตฺตานิ จ
อธิฏฺาย ตีสุ สิกฺขาสุ สิกฺขมานา วสฺสํ อุปคญฺฉึสุ ฯ อายสฺมาปิ
ธนิโยติ น เกวลํ เต เถรา อิมสฺส สิกฺขาปทสฺส อาทิกมฺมิโก
อายสฺมา ธนิโยปิ ฯ กุมฺภการปุตฺโตติ กุมฺภการสฺส ปุตฺโต ฯ
ตสฺส หิ นามํ ธนิโยติ ปิตา กุมฺภกาโร เตน วุตฺตํ ธนิโย
กุมฺภการปุตฺโตติ ฯ วสฺสํ อุปคญฺฉีติ เตหิ เถเรหิ สทฺธึ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๔๔.
เอกฏฺาเนเยว ติณกุฏิกํ กริตฺวา วสฺสํ อุปคญฺฉิ ฯ วสฺสํ วุฏฺาติ
ปุริมิกาย อุปคตา มหาปวารณาย ปวาริตา ปาฏิปททิวสโต ปฏฺาย
วุฏฺวสฺสาติ วุจฺจนฺติ เอวํ วสฺสํ วุฏฺา หุตฺวา ฯ ติณกุฏิโย
ภินฺทิตฺวาติ น มุคฺครปฺปหาราทีหิ จุณฺณวิจุณฺณํ กตฺวา วตฺตสีเสน
ปน ติณญฺจ ทารุวลฺลีอาทีนิ จ โอโรเปตฺวาติ อตฺโถ ฯ เยน หิ
วิหารปจฺจนฺเต กุฏี กตา โหติ เตน สเจ อาวาสิกา ภิกฺขู
โหนฺติ เต อาปุจฺฉิตพฺพา สเจ อิมํ กุฏึ ปฏิชคฺคิตฺวา โกจิ
วสิตุํ อุสฺสหติ ตสฺเสว เทถาติ วตฺวา ปกฺกมิตพฺพํ ฯ เยน
อรญฺเ วา กตา โหต ปฏิชคฺคนกํ วา น ลภติ เตน อญฺเสมฺปิ
ปริโภคํ ภวิสฺสตีติ ปฏิสาเมตฺวา คนฺตพฺพํ ฯ เต ปน ภิกฺขู อรญฺเ
กุฏิโย กตฺวา ปฏิชคฺคนกํ อลภนฺตา ติณญฺจ กฏฺญฺจ ปฏิสาเมตฺวา
สงฺโคปิตฺวาติ อตฺโถ ฯ ยถา จ ปิตํ อุปจิกาทีหิ น ขชฺชติ
อโนวสฺสกญฺจ โหติ ตถา เปตฺวา อิมํ านํ อาคนฺตฺวา
วสิตุกามานํ สพฺรหฺมจารีนํ อุปการาย ภวิสฺสตีติ คมิยวตฺตํ
ปูเรตฺวา ฯ ชนปทจาริกํ ปกฺกมึสูติ อตฺตโน อตฺตโน จิตฺตานุกูลํ
ชนปทํ อคมํสุ ฯ อายสฺมา ธนิโย กุมฺภการปุตฺโต ตตฺเถว วสฺสํ
วสีติอาทิ อุตฺตานตฺถเมว ฯ ยาวตติยกนฺติ ยาวตติยกํ วารํ ฯ
อนวโยติ อนุอวโย ฯ สนฺธิวเสน อุการโลโป ฯ อนุอวโย ยํยํ
กุมฺภกาเรหิ กตฺตพฺพนฺนาม อตฺถิ สพฺพตฺถ อนูโน ปริปุณฺณสิปฺโปติ
อตฺโถ ฯ สเกติ อตฺตโน สนฺตเก ฯ อาจริยเกติ อาจริยกมฺเม ฯ
กุมฺภการกมฺเมติ กุมฺภการานํ กมฺเม ฯ กุมฺภกาเรหิ กตฺตพฺเพติ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๔๕.
อตฺโถ ฯ เอเตน สกํ อาจริยกํ สรูปโต ทสฺสิตํ โหติ ฯ
ปริโยทาตสิปฺโปติ ปริสุทฺธสิปฺโป ฯ อนวยตฺเตปิ สติ
อญฺเหิ อสทิสสิปฺโปติ วุตฺตํ โหติ ฯ สพฺพมตฺติกามยนฺติ
ปิฏฺิสงฺฆาฏกวาฏสูจิฆฏิกวาตปานกวาฏมตฺตํ เปตฺวา อวเสสํ
ภิตฺติจฺฉทนกฏฺกมฺมาทิเภทํ สพฺพํ เคหสมฺภารํ มตฺติกามยเมว กตฺวาติ
อตฺโถ ฯ ติณญฺจ กฏฺญฺจ โคมยญฺจ สงฺกฑฺฒิตฺวา ตํ กุฏิกํ ปจีติ
สพฺพมตฺติกามยํ กตฺวา ปาณิกาย ฆํสิตฺวา สุกฺขาเปตฺวา
เตลตมฺพมตฺติกาย ปริมชฺชิตฺวา อนฺโต จ พหิ จ ติณาทีหิ ปูเรตฺวา
ยถา ปกฺกา สุปกฺกา โหติ เอวํ ปจิ ฯ เอวํ ปกฺกา จ ปน
สา อโหสิ กุฏิกา ฯ อภิรูปาติ สุรูปา ฯ ปาสาทิกาติ
ปาสาทชนิกา ฯ โลหิตกาติ โลหิตวณฺณา ฯ กึกิณิกสทฺโทติ
กึกิณิกชาลสฺส สทฺโท ฯ ยถา กิร นานารตเนหิ กตสฺส กึกิณิกชาลสฺส
สทฺโท โหติ เอวํ ตสฺสา กุฏิยา วาตปานนฺตริกาทีหิ ปวิฏฺเน
วาเตน สมาหตาย สทฺโท อโหสิ ฯ เอเตนสฺสา อนฺโต จ พหิ
จ สุปกฺกภาโว ทสฺสิโต โหติ ฯ มหาอฏฺกถายํ ปน กึกิณิกาติ
กํสภาชนํ ตสฺมา อภิหตสฺส กํสภาชนสฺส สทฺโท เอวมสฺสา
วาตาหตาย สทฺโท อโหสีติ วุตฺตํ ฯ {๘๕} กึ เอตํ ภิกฺขเวติ เอตฺถ
ชานนฺโตว ภควา กถาสมุฏฺาปนตฺถํ ปุจฺฉิ ฯ ภควโต เอตมตฺถํ
อาโรเจสุนฺติ สพฺพมตฺติกามยาย กุฏิกาย กรณภาวํ อาทิโต ปฏฺาย
ภควโต อาโรเจสุํ ฯ กถํ หิ นาม โส ภิกฺขเว ฯเปฯ กุฏิกํ
กริสฺสตีติ อิทํ อตีตตฺเถ อนาคตวจนํ ฯ อกาสีติ วุตฺตํ โหติ ฯ


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑ หน้าที่ ๓๔๒-๓๔๕.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=1&page=342&pages=4&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=1&A=7185&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=1&A=7185&pagebreak=1#p342