อรรถกถาเล่มที่ ๑ ภาษาบาลี อักษรไทย
วินย.อ. (สมนฺต.๑)
หน้าที่ ๔๓๖-๔๓๙.

หน้าที่ ๔๓๖.
รุกฺขมูลิโก วา น คาหาเปตพฺโพ ฯ เอโก นวโก โหติ พหุสฺสุโต
ปน พหูนํ ธมฺมํ วาเจติ ปริปุจฺฉํ เทติ ปาลึ วณฺเณติ ธมฺมกถํ
กเถติ สงฺฆสฺส ภารํ นิตฺถรติ อยํ ลาภํ ปริภุญฺชนฺโตปิ อาวาเส
วสนฺโตปิ วารํ น คาเหตพฺโพ ปุริสวิเสโส นาม ญาตพฺโพติ
วทนฺติ ฯ อุโปสถาคารปฏิมาฆรชคฺคกสฺส ปน เทฺวคุณํ ยาคุภตฺตํ
เทวสิกํ ตณฺฑุลนาฬี สํวจฺฉเร ติจีวรํ ทสวีสคฺฆนกํ กปฺปิยภณฺฑญฺจ
ทาตพฺพํ ฯ สเจ ปน ตํ ลภมานสฺเสว ปมาเทน ตตฺถ กิญฺจิ
นสฺสติ สพฺพํ คีวา ฯ พนฺธิตฺวา พลกฺกาเรน อจฺฉินฺนํ ปน น
คีวา ตสฺส ฯ ตตฺถ เจติยสฺส วา สงฺฆสฺส วา สนฺตเกน เจติยสฺส
สนฺตกํ รกฺขาเปตุํ วฏฺฏติ ฯ เจติยสฺส สนฺตเกน สงฺฆสฺส สนฺตกํ
รกฺขาเปตุํ น วฏฺฏติ ฯ ยํ ปน เจติยสฺส สนฺตเกน สทฺธึ สงฺฆสฺส
สนฺตกํ ฐปิตํ โหติ ตํ เจติยสฺส สนฺตเก รกฺขาปิเต รกฺขิตเมว
โหตีติ เอวํ วฏฺฏติ ฯ ปกฺขวาเรน อุโปสถาคาราทีนิ รกฺขโตปิ
ปมาทวเสน นฏฺฐํ คีวาเยวาติ ฯ
                    อุปนิธิกถา นิฏฺฐิตา ฯ
     {๑๑๓} สุงฺกํ ตโต หนนฺตีติ ๑- สุงฺกฆาฏํ ฯ สุงฺกฏฺฐานสฺเสตํ อธิวจนํ ฯ
ตํ หิ ยสฺมา ตโต สุงฺการหํ ภณฺฑํ สุงฺกํ อทตฺวา นีหรนฺตา
รญฺโญ สุงฺกํ หนนฺติ วินาเสนฺติ ตสฺมา สุงฺกฆาฏนฺติ วุตฺตํ ฯ
ตตฺร ปวิสิตฺวาติ ตตฺร ปพฺพตขณฺฑาทีสุ รญฺญา ปริจฺเฉทํ กตฺวา
ฐปิเต สุงฺกฏฺฐาเน ปวิสิตฺวา ฯ ราชคฺฆํ ภณฺฑนฺติ ราชารหํ
@เชิงอรรถ: ๑. สุงฺกํ ฆฏฺเฏนฺติ อาหจฺจ คณฺหนฺติ เอตฺถาตีติ อมฺหากํ มติ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๓๗.
ภณฺฑํ ฯ ยโต รญฺโญ ปญฺจมาสกํ วา อติเรกปญฺจมาสกํ วา
อคฺฆนกํ สุงฺกํ ทาตพฺพํ โหติ ตํ ภณฺฑนฺติ อตฺโถ ฯ ราชกนฺติปิ
ปาโฐ ฯ อยเมวตฺโถ ฯ เถยฺยจิตฺโต อิโต รญฺโญ สุงฺกํ น
ทสฺสามีติ เถยฺยจิตฺตํ อุปฺปาเทตฺวา ตํ ภณฺฑํ อามสติ ทุกฺกฏํ ฯ
ฐปิตฏฺฐานโต คเหตฺวา ถวิกาย วา ปกฺขิปติ ปฏิจฺฉนฺนฏฺฐาเน วา
อูรุนา สทฺธึ พนฺธติ ถุลฺลจฺจยํ ฯ สุงฺกฏฺฐาเนน ปริจฺฉินฺนตฺตา
ฐานา จาวนํ น โหติ ฯ สุงฺกฏฺฐานปริจฺเฉทํ ทุติยํ ปาทํ อติกฺกาเมติ
ปาราชิกํ ฯ พหิ สุงฺกฆาฏํ ปาเตตีติ ราชปุริสานํ อญฺญาวิหิตภาวํ
ปสฺสิตฺวา อนฺโต ฐิโตว พหิ ปาตนตฺถาย ขิปติ ตญฺเจ อวสฺสํ
ปตนกํ หตฺถโต มุตฺตมตฺเต ปาราชิกํ ฯ ตญฺจ รุกฺเข วา
ขาณุมฺหิ วา ปฏิหตํ พลววาตเวคุกฺขิตฺตํ วา หุตฺวา ปุน อนฺโตเยว
ปตติ รกฺขติ ฯ ปุน คณฺหิตฺวา ขิปติ ปุพฺเพ วุตฺตนเยเนว
ปาราชิกํ ฯ ภูมิยํ ปติตฺวา วฏฺฏนฺตํ ปุน อนฺโต ปวิสติ
ปาราชิกเมว ฯ กุรุนฺทีสงฺเขปฏฺฐกถาสุ ปน สเจ พหิ ปติตํ
ฐตฺวา วฏฺฏนฺตํ ปวิสติ ปาราชิกํ สเจ อติฏฺฐมานํเยว วฏฺฏิตฺวา
ปวิสติ รกฺขตีติ วุตฺตํ ฯ อนฺโต ฐตฺวา หตฺเถน วา ปาเทน
วา ยฏฺฐิยา วา วฏฺเฏติ อญฺเญน วา วฏฺฏาเปติ สเจ อฏฺฐตฺวา
วฏฺฏมานํ คตํ ปาราชิกํ ฯ อนฺโต ฐตฺวา พหิ คจฺฉนฺตํ รกฺขติ ฯ
วฏฺฏิตฺวา คมิสฺสตีติ วา อญฺโญ นํ วฏฺเฏสฺสตีติ วา อนฺโต ฐปิตํ
ปจฺฉา สยํ วา วฏฺฏมานํ อญฺเญน วา วฏฺฏิตํ พหิ คจฺฉติ
รกฺขติเยว ฯ สุทฺธจิตฺเตน ฐปิเต ปน ตถา คจฺฉนฺเต วตฺตพฺพเมว
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๓๘.
นตฺถิ ฯ เทฺว ปุฏเก เอกาพทฺเธ กตฺวา สุงฺกฏฺฐานสีมนฺตเร
ฐเปติ ฯ กิญฺจาปิ พหิปุฏเก สุงฺกํ ปาทํ อคฺฆติ เตน สทฺธึ
เอกาพทฺธตาย อนฺโต ปุฏโก รกฺขติ ฯ สเจ ปน ปริวตฺเตตฺวา
อพฺภนฺตริมํ พหิ ฐเปติ ปาราชิกํ ฯ กาเชปิ เอกาพทฺธํ กตฺวา
ฐปิเต เอเสว นโย ฯ สเจ ปน อพนฺธิตฺวา กาชโกฏิยํ
ฐปิตมตฺตเมว โหติ ปาราชิกํ ฯ คจฺฉนฺเต ยาเน วา อสฺสปิฏฺฐิอาทีสุ
วา ฐเปติ พหิ นีหรียิสฺสตีติ นีหเฏปิ อวหาโร นตฺถิ
ภณฺฑเทยฺยมฺปิ น โหติ ฯ กสฺมา ฯ อตฺร ปวิฏฺฐสฺส สุงฺกํ คณฺหนฺตูติ
วุตฺตตฺตา อิทญฺจ สุงฺกฏฺฐานสฺส พหิ ฐิตํ ๑- น จ เตน นีตํ
ตสฺมา เนว ภณฺฑเทยฺยํ น ปาราชิกํ ฯ ฐิตยานาทีสุ ฐปิเตปิ เตสุ
วินา ตสฺส ปโยคํ คเตสุ เถยฺยจิตฺเตปิ สติ เนวตฺถิ อวหาโร ฯ
ยทิ ปน ฐเปตฺวา ยานาทีนิ ปาเชนฺโต อติกฺกาเมติ หตฺถิสุตฺตาทีสุ
วา กตปริจยตฺตา ปุรโต ฐตฺวา เอหิ เรติ ปกฺโกสติ สีมาติกฺกเม
ปาราชิกํ ฯ เอฬกโลมสิกฺขาปเท อิมสฺมึ ฐาเน อญฺญํ หราเปตีติ
อนาปตฺติ อิธ ปาราชิกํ ฯ ตตฺร อญฺญสฺส ยาเน วา ภณฺเฑ
วา อชานนฺตสฺส ปกฺขิปิตฺวา ติโยชนํ อติกฺกาเมติ นิสฺสคฺคิยานิ
โหนฺตีติ ปาจิตฺติยํ อิธ อนาปตฺติ ฯ สุงฺกฏฺฐาเน สุงฺกํ ทตฺวาว
คนฺตุํ วฏฺฏติ ฯ เอโก อาโภคํ กตฺวา คจฺฉติ สเจ สุงฺกํ เทหีติ
วกฺขนฺติ ทสฺสามิ โน เจ วกฺขนฺติ คมิสฺสามีติ ฯ ตํ ทิสฺวา
เอโก สุงฺกิโก เอโส ภิกฺขุ คจฺฉติ คณฺหาถ นํ สุงฺกนฺติ ๒- วทติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑. ฐปิตํ ฯ   ๒. คณฺหาถ นนฺติ วา คณฺหาถ สุงฺกนฺติ วา วตฺตพฺพํ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๓๙.
อปโร กุโต ปพฺพชิตสฺส สุงฺกํ คจฺฉตูติ วทติ ลทฺธกปฺปํ โหติ
คนฺตพฺพํ ฯ ภิกฺขูนํ สุงฺกํ อทตฺวา คนฺตุํ น วฏฺฏตีติ คณฺหาถ
อุปาสกาติ วุตฺเต ปน ภิกฺขุสฺส สุงฺกํ คณฺหนฺเตหิ ปตฺตจีวรํ
คเหตพฺพํ ภวิสฺสติ กินฺเตน คจฺฉตูติ วุตฺเตปิ ลทฺธกปฺปเมว ฯ
สเจ สุงฺกิกา นิทฺทายนฺติ วา ชูตํ วา กีฬนฺติ กตฺถจิ วา คตา
อยญฺจ กุหึ สุงฺกิกาติ ปกฺโกสิตฺวาปิ น ปสฺสติ ลทฺธกปฺปเมว ฯ
สเจปิ สุงฺกฏฺฐานํ ปตฺวา อญฺญาวิหิโต กิญฺจิ จินฺเตนฺโต วา
สชฺฌายนฺโต วา มนสิการํ อนุยุญฺชนฺโต วา โจรหตฺถิสีหพฺยคฺฆาทีหิ
สหสา วุฏฺฐาย สมนุพทฺโธ วา มหาเมฆํ อุฏฺฐิตํ ทิสฺวา ปุรโต
สาลํ ปวิสิตุกาโม วา หุตฺวา ตํ ฐานํ อติกฺกมติ ลทฺธกปฺปเมว ฯ
สุงฺกํ ปริหรตีติ เอตฺถ อุปจารํ โอกฺกมิตฺวา กิญฺจาปิ ปริหรติ
อวหาโรเยวาติ กุรุนฺทฏฺฐกถายํ วุตฺตํ ฯ มหาอฏฺฐกถายํ ปน
ปริหรนฺตํ ราชปุริสา วิเหเฐนฺตีติ เกวลํ อาทีนวํ ทสฺเสตฺวา อุปจารํ
โอกฺกมิตฺวา ปริหรโต ทุกฺกฏํ อโนกฺกมิตฺวา ปริหรโต
อนาปตฺตีติ วุตฺตํ ฯ อิทํ ปาลิยา สเมติ ฯ เอตฺถ ทฺวีหิ เลฑฺฑุปาเตหิ
อุปจาโร ปริจฺฉินฺทิตพฺโพติ ฯ
                   สุงฺกฆาฏกถา นิฏฺฐิตา ฯ
     {๑๑๔} อิโต ปรสฺมึ เอกํเสน อวหารปโหนกํ ปาณํ ทสฺเสนฺโต
มนุสฺสปาโณติ อาห ฯ ตมฺปิ ภุชิสฺสํ หรนฺตสฺส อวหาโร นตฺถิ ฯ
โยปิ ภุชิสฺโส มาตรา วา ปิตรา วา อาฐปิโต โหติ อตฺตนา
วา อตฺตโน อุปริ กตฺวา ปญฺญาสํ วา สฏฺฐึ วา อคฺคเหสิ


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑ หน้าที่ ๔๓๖-๔๓๙.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=1&page=436&pages=4&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=1&A=9158&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=1&A=9158&modeTY=2&pagebreak=1#p436