อรรถกถาเล่มที่ ๑๓ หน้าที่ ๓๘๐.

น อตฺถสํหิโตติ, หิตสุขาวหการณํ อนิสฺสิโตติ อตฺโถ. อตฺตกิลมถานุโยโคติ อตฺตโน กิลมถสฺส อนุโยโค, อตฺตโน ทุกฺขกรณนฺติ อตฺโถ. ทุกฺโขติ กณฺฏกาปสฺสยเสยฺยาทีหิ อตฺตมารเณหิ ทุกฺขาวโห. ปญฺาจกฺขุํ กโรตีติ จกฺขุกรณี. ทุติยปทํ ตสฺเสว เววจนํ. อุปสมายาติ กิเลสูปสมตฺถาย. อภิญฺายาติ จตุนฺนํ สจฺจานํ อภิชานนตฺถาย. สมฺโพธายาติ เตสํเยว สมฺพุชฺฌนตฺถาย. นิพฺพานายาติ นิพฺพานสจฺฉิกิริยาย. เสสเมตฺถ ยํ วตฺตพฺพํ สิยา, ตํ เหฏฺา ตตฺถ ตตฺถ วุตฺตเมว. สจฺจกถาปิ สพฺพปฺปกาเรเนว วิสุทฺธิมคฺเค ^๑- วิตฺถาริตา. ติปริวฏฺฏนฺติ สจฺจาณกิจฺจาณกตาณสงฺขาตานํ ติณฺณํ ปริวฏฺฏานํ วเสน ติปริวฏฺฏํ. เอตฺถ หิ "อิทํ ทุกฺขํ อริยสจฺจํ, อิทํ ทุกฺขสมุทยนฺ"ติ เอวํ จตูสุ สจฺเจสุ ยถาภูตํ าณํ สจฺจาณํ นาม. เตสุเยว "ปริญฺเยฺยํ ปหาตพฺพนฺ"ติ เอวํ กตฺตพฺพกิจฺจชานนาณํ กิจฺจาณํ นาม. "ปริญฺาตํ ปหีนนฺ"ติ เอวํ ตสฺส ตสฺส กิจฺจสฺส กตภาวชานนาณํ กตาณํ นาม. ทฺวาทสาการนฺติ เตสํเยว เอเกกสฺมึ สจฺเจ ติณฺณํ ติณฺณํ อาการานํ วเสน ทฺวาทสาการํ. าณทสฺสนนฺติ เอเตสํ ติปริวฏฺฏานํ ทฺวาทสนฺนํ อาการานํ วเสน อุปฺปนฺนาณสงฺขาตํ ทสฺสนํ. ธมฺมจกฺขุนฺติ อญฺตฺถ ตโย มคฺคา ตีณิ จ ผลานิ ธมฺมจกฺขุ นาม โหนฺติ, อิธ ปมมคฺโคว. ธมฺมจกฺเกติ ปฏิเวธาเณ เจว เทสนาาเณ จ. โพธิปลฺลงฺเก นิสินฺนสฺส หิ จตูสุ สจฺเจสุ อุปฺปนฺนํ ทฺวาทสาการํ ปฏิเวธาณมฺปิ, อิสิปตเน นิสินฺนสฺส ทฺวาทสาการาย สจฺจเทสนาย ปวตฺติตํ เทสนาาณมฺปิ ธมฺมจกฺกํ นาม. อุภยมฺปิ เหตํ ทสพลสฺส อุเร ปวตฺตาณเมว. ^๒- อิมาย เทสนาย ปกาเสนฺเตน ภควตา @เชิงอรรถ: ^๑ วิสุทฺธิ. ๓/๗๖ (สฺยา) ^๒ ม. อุทฺเทสปวตฺตาณเมเวตํ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๓ หน้าที่ ๓๘๐. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=13&page=380&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=13&A=8267&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=13&A=8267&pagebreak=1#p380