อรรถกถาเล่มที่ ๑๓ ภาษาบาลี อักษรไทย
สํ.อ. (สารตฺถ.๓)
หน้าที่ ๖-๗.

หน้าที่ ๖.
                         ๒. ปหานสุตฺตวณฺณนา
     [๒๔] ทุติเย สพฺพปฺปหานายาติ สพฺพสฺส ปหานาย. จกฺขุสมฺผสฺสปจฺจยา
อุปฺปชฺชติ เวทยิตนฺติ จกฺขุสมฺผสฺสํ มูลปจฺจยํ กตฺวา อุปฺปนฺนา สมฺปฏิจฺฉนฺน-
สนฺตีรณโวฏฺฐพฺพชวนเวทนา. จกฺขุวิญฺญาณสมฺปยุตฺตาย ปน วตฺตพฺพเมว นตฺถิ.
โสตทฺวาราทิเวทนาปจฺจยาทีสุปิ เอเสว นโย. เอตฺถ ปน มโนติ ภวงฺคจิตฺตํ.
ธมฺมาติ อารมฺมณํ. มโนวิญฺญาณนฺติ สหาวชฺชนกํ ชวนํ. มโนสมฺผสฺโสติ
ภวงฺคสหชาโต สมฺผสฺโส. เวทยิตนฺติ สหาวชฺชนเวทนาย ชวนเวทนา.
ภวงฺคสมฺปยุตฺตาย ปน วตฺตพฺพเมว นตฺถิ. อาวชฺชนํ ภวงฺคโต อโมเจตฺวา
มโนติ สหาวชฺชเนน ภวงฺคํ ทฏฐพฺพํ. ธมฺมาติ อารมฺมณํ. มโนวิญฺญาณนฺติ
ชวนวิญฺญาณํ. มโนสมฺผสฺโสติ ภวงฺคสหชาโต สมฺผสฺโส. เวทยิตนฺติ ชวนสหชาตา
เวทนา. สหาวชฺชเนน ภวงฺคสหชาตาปิ วตฺตติเยว. ยา ปเนตฺถ ๑- เทสนา
อนุสิฏฺฐิอาณา, ๒- อยํ ปณฺณตฺติ นามาติ.
                    ๓. อภิญฺญาปริญฺญาปหานสุตฺตวณฺณนา
     [๒๕] ตติเย สพฺพํ อภิญฺญา ปริญฺญา ปหานายาติ สพฺพํ อภิชานิตฺวา
ปริชานิตฺวา ปชหนตฺถาย. อภิญฺญา ปริญฺญา ปหาตพฺพนฺติ อภิชานิตฺวา
ปริชานิตฺวา ปหาตพฺพํ. เสสํ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํ.
                      ๔. ปฐมอปริชานนสุตฺตวณฺณนา
     [๒๖] จตุตฺเถ อนภิชานํ อปริชานํ อวิราชยํ อปฺปชหนฺติ อนภิชานนฺโต
อปริชานนฺโต อวิราเชนฺโต อปฺปชหนฺโต. เอตฺถ จ อวิราเชนฺโตติ อวิคจฺฉาเปนฺโต. ๓-
อิติ อิมสฺมึ สุตฺเต ติสฺโสปิ ปริญฺญา กถิตา โหนฺติ. "อภิชานนฺ"ติ หิ วจเนน
@เชิงอรรถ: ๑ ฏีกา. ยาปิ จ       ๒ ก. อนุสนฺธิสาสนํ     ๓ ก. อวิตจฺฉาเปนฺโต
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๗.
ญาตปริญฺญา กถิตา, "ปริชานนฺ"ติ วจเนน ตีรณปริญฺญา, "วิราชยํ ปชหนฺ"ติ
ทฺวีหิ ปหานปริญฺญาติ.
                      ๕. ทุติยอปริชานนสุตฺตวณฺณนา
     [๒๗] ปญฺจเม จกฺขุวิญฺญาณวิญฺญาตพฺพา ธมฺมาติ เหฏฺฐา คหิตรูปเมว
คณฺหิตฺวา ทสฺเสติ. เหฏฐา วา อาปาถคตํ คหิตํ, อิธ อนาปาถคตํ. อิทํ ปเนตฺถ
สนฺนิฏฺฐานํ:- เหฏฺฐา อาปาถคตมฺปิ อนาปาถคตมฺปิ คหิตเมว, อิธ ปน
จกฺขุวิญฺญาณสมฺปยุตฺตา ตโย ขนฺธา. เต หิ จกฺขุวิญฺญาเณน สห วิญฺญาตพฺพตฺตา
"จกฺขุวิญฺญาณวิญฺญาตพฺพา"ติ วุตฺตา. เสสปเทสุปิ เอเสว นโย.
                        ๖. อาทิตฺตสุตฺตวณฺณนา
     [๒๘] ฉฏฺเฐ คยาสีเสติ คยาคามสฺส หิ อวิทูเร คยาติ เอกา โปกฺขรณีปิ
อตฺถิ นทีปิ, คยาสีสนามโก หตฺถิกุมฺภสทิโส ปิฏฺฐิปาสาโณปิ, ยตฺถ ภิกฺขุสหสฺสสฺสปิ
โอกาโส ปโหติ, ภควา ตตฺถ วิหรติ. เตน วุตฺตํ "คยาสีเส"ติ. ภิกฺขู
อามนฺเตสีติ เตสํ สปฺปายธมฺมเทสนํ วิจินิตฺวา ตํ เทเสสฺสามีติ อามนฺเตสิ.
     ตตฺรายํ อนุปุพฺพิกถา:- อิโต กิร ทฺวานวุเต กปฺเป มหินฺโท นาม
ราชา อโหสิ. ตสฺส เชฏฺฐปุตฺโต ปุสฺโส ๑- นาม, โส ปูริตปารมี ปจฺฉิมภวิกสตฺโต,
ปริปากคเต ญาเณ โพธิมณฺฑํ อารุยฺห สพฺพญฺญุตํ ปฏิวิชฺฌิ. รญฺโญ กนิฏฺฐปุตฺโต
ตสฺส อคฺคสาวโก อโหสิ, ปุโรหิตปุตฺโต ทุติยสาวโก. ราชา จินฺเตสิ "มยฺหํ
เชฏฺฐปุตฺโต นิกฺขมิตฺวา พุทฺโธ ชาโต, กนิฏฺฐปุตฺโต อคฺคสาวโก, ปุโรหิตปุตฺโต
ทุติยสาวโก"ติ. โส "อมฺหากํเยว พุทฺโธ, อมฺหากํ ธมฺโม, อมฺหากํ สํโฆ"ติ
วิหารํ กาเรตฺวา วิหารทฺวารโกฏฺฐกโต ยาว อตฺตโน ฆรทฺวารา อุภโต
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ผุสฺโส


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๓ หน้าที่ ๖-๗.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=13&page=6&pages=2&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=13&A=111&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=13&A=111&modeTY=2&pagebreak=1#p6