อรรถกถาเล่มที่ ๑๓ ภาษาบาลี อักษรไทย
สํ.อ. (สารตฺถ.๓)
หน้าที่ ๖๑-๖๒.

หน้าที่ ๖๑.
ทสเม น โหตีติ วุจฺจมาเน พุชฺฌนกานํ อชฺฌาสเยน ๑- วุตฺตํ. ทฺวีสุปิ เจเตสุปิ
วิปากสุขทุกฺขเมว ทสฺเสตฺวา วฏฺฏวิวฏฺฏํ กถิตนฺติ.
                         สมุทฺทวคฺโค นิฏฺฐิโต.
                         ---------------
                         ๑๙. ๔. อาสีวิสวคฺค
                       ๑. อาสีวิโสปมสุตฺตวณฺณนา
     [๒๓๘] อาสีวิสวคฺคสฺส ปฐเม "ภิกฺขู อามนฺเตสี"ติ เอกจาริกทฺวิจาริกติจาริก-
จตุจาริกปญฺจจาริเก สภาควุตฺติโน การเก ยุตฺตปยุตฺเต สพฺเพปิ
ทุกฺขลกฺขณกมฺมฏฺฐานิเก ปริวาเรตฺวา นิสินฺเน โยคาวจเร ภิกฺขู อามนฺเตสิ. อิทํ หิ
สุตฺตํ ปุคฺคลชฺฌาสเยน วุตฺตํ. ปุคฺคเลสุปิ อุคฺฆฏิตญฺญูนํ ๒- ทิสาวาสิกานํ
ทุกฺขลกฺขณกมฺมฏฺฐานิกานํ อุปฏฺฐานเวลายํ อาคนฺตฺวา สตฺถารํ ปริวาเรตฺวา
นิสินฺนานํ วเสน วุตฺตํ. เอวํ สนฺเตปิ อุคฺฆฏิตญฺญูอาทีนํ จตุนฺนมฺปิ ปุคฺคลานํ
ปจฺจยภูตเมเวตํ. อุคฺฆฏิตญฺญู ปุคฺคโล หิ อิมสฺส สุตฺตสฺส มาติกานิกฺเขเปเนว
อรหตฺตํ ปาปุณิสฺสติ, วิปญฺจิตญฺญู มาติกาย วิตฺถารภาชเนน, เนยฺยปุคฺคโล
อิมเมว สุตฺตํ สชฺฌายนฺโต ปริปุจฺฉนฺโต โยนิโสมนสิกโรนฺโต กลฺยาณมิตฺเต
เสวนฺโต ภชนฺโต ปยิรุปาสนฺโต อรหตฺตํ ปาปุณิสฺสติ, ปทปรมสฺเสตํ สุตฺตํ
อนาคเต วาสนา ภวิสฺสตีติ เอวํ สพฺเพสมฺปิ อุปการภาวํ ญตฺวา ภควา สิเนรุํ
อุกฺขิปนฺโต วิย อากาสํ วิตฺถาเรนฺโต วิย จกฺกวาฬปพฺพตํ กมฺเปนฺโต วิย จ
มหนฺเตน อุสฺสาเหน เสยฺยถาปิ ภิกฺขเวติ อิมํ อาสีวิโสปมสุตฺตํ อารภิ.
     ตตฺถ จตฺตาโร อาสีวิสาติ กฏฺฐมุโข ปูติมุโข อคฺคิมุโข สตฺถมุโขติ
อิเม จตฺตาโร. เตสุ กฏฺฐมุเขน ทฏฺฐสฺส สกลสรีรํ สุกฺขกฏฺฐํ วิย
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. อชฺฌาสยวเสน             ๒ ฉ.ม. วิปญฺจิตญฺญู
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๖๒.
ถทฺธํ โหติ, สนฺธิปพฺเพสุ อธิมตฺตํ อยสูลสมปฺปิตํ วิย ติฏฺฐติ. ปูติมุเขน
ทฏฺฐสฺส ปกฺกปูติปนสํ วิย วิปุพฺพกภาวํ อาปชฺชิตฺวา ปคฺฆรติ, จงฺควาเร
ปกฺขิตฺตอุทกํ วิย โหติ. อคฺคิมุเขน ทฏฺฐสฺส สกลสรีรํ ฌายิตฺวา ภสฺมมุฏฺฐิ
วิย ภสฺสมุฏฺฐิ ๑- วิย จ วิปฺปกิรียติ. สตฺถมุเขน ทฏฺฐสฺส สกลสรีรํ ฉิชฺชติ,
อสนิปาตฏฺฐานํ วิย มหานิขาทเนน ขตสนฺธิมุขํ วิย จ โหติ. เอวํ วิสวเสน
วิภตฺตา จตฺตาโร อาสีวิสา.
     วิสเวควิกาเรน ปเนเต โสฬส โหนฺติ. กฏฺฐมุโข หิ ทฏฺฐวิโส ทิฏฺฐวิโส
ผุฏฺฐวิโส วาตวิโสติ จตุพฺพิโธ โหติ. เตน หิ ทฏฺฐมฺปิ ผุฏฺฐมฺปิ ตสฺส วาเตน ๒-
ปหฏมฺปิ สรีรํ วุตฺตปฺปกาเรน ถทฺธํ โหติ. เสเสสุปิ เอเสว นโยติ. เอวํ
วิสเวควิการวเสน โสฬส โหนฺติ.
    ปุน ปุคฺคลปณฺณตฺติวเสน จตุสโฆรวิโส โน อาคตวิโส, อาคตวิโสฏฺฐิ
โหนฺติ. กถํ? กฏฺฐมุเขสุ ตาว ทฏฺฐวิโส จ อาคตวิโส โน โฆรวิโส, เจว โฆรวิโส
จ, เนวาคตวิโส น โฆรวิโสติ จตุพฺพิโธ โหติ. ตตฺถ ยสฺส วิสํ สมฺปชฺชลิตติณฺณุกาย
อคฺคิ วิย สีฆํ อภิรุหิตฺวา อกฺขีนิ คเหตฺวา ขนฺธํ คเหตฺวา สีสํ คเหตฺวา ฐิตนฺติ
วตฺตพฺพตํ อาปชฺชติ มณิสปฺปาทีนํ วิสํ วิย, มนฺตํ ปน ปริวตฺเตตฺวา กณฺณวาตํ
ทตฺวา ทณฺฑเกน ปหฏมตฺเต โอตริตฺวา ทฏฺฐฏฺฐาเนเยว ติฏฺฐติ, อยํ อาคตวิโส
โน โฆรวิโส นาม. ยสฺส ปน วิสํ สณิกํ อภิรุหติ, อารุฬฺหารุฬฺหฏฺฐาเน ๓- ปน อยํ
สีตอุทกํ วิย โหติ อุทกสปฺปาทีนํ วิสํ วิย, ทฺวาทสวสฺสจฺจเยนาปิ
กณฺณปิฏฺฐิขนฺธปิฏฺฐิกาทีสุ คณฺฑปิฬกาทิวเสน ปญฺญายติ, มนฺตปริวตฺตนาทีสุ จ
กยิรมานาสุ สีฆํ น โอตรติ, อยํ โฆรวิโส โน อาคตวิโส นาม. ยสฺส ปน วิสํ สีฆํ
อภิรุหติ, น สีฆํ โอตรติ อเนฬกสปฺปาทีนํ วิสํ วิย, อยํ อาคตวิโส จ
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ถุสมุฏฺฐิ                    ๒ ม. นาสวาเตน
@๓ ก. อารุฬฺหฏฺฐาเน


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๓ หน้าที่ ๖๑-๖๒.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=13&page=61&pages=2&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=13&A=1304&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=13&A=1304&modeTY=2&pagebreak=1#p61