อรรถกถาเล่มที่ ๑๔ หน้าที่ ๒๙.

มนสิกโรโตติ "ตตฺถ กตโม อโยนิโส มนสิกาโร. อนิจฺเจ นิจฺจนฺติ ทุกฺเข สุขนฺติ อนตฺตนิ อตฺตาติ อสุเภ สุภนฺติ อโยนิโส มนสิกาโร อุปฺปถมนสิกาโร, สจฺจวิปฺปฏิกูเลน วา จิตฺตสฺส อาวชฺชนา อนฺวาวชฺชนา ^๑- อาโภโค สมนฺนาหาโร มนสิกาโร. อยํปิ วุจฺจติ อโยนิโส มนสิกาโร"ติ ^๒- อิมสฺส มนสิการสฺส วเสน อนุปาเยน มนสิกโรนฺตสฺสาติ. ปมํ. [๑๒] ทุติเย พฺยาปาโทติ ภตฺตพฺยาปตฺติ วิย จิตฺตสฺส พฺยาปชฺชนํ ปกติวิชหนภาโว. "ตตฺถ กตมํ พฺยาปาทนีวรณํ. อนตฺถํ เม อจรีติ อาฆาโต ชายตี"ติ ^๓- เอวํ วิตฺถาริตสฺส พฺยาปาทนีวรณสฺเสตํ อธิวจนํ. ปฏิฆนิมิตฺตนฺติ อนิฏฺ นิมิตฺตํ. ปฏิฆสฺสปิ ปฏิฆารมฺมณสฺสปิ เอตํ อธิวจนํ. วุตฺตํปิ เจตํ อฏฺกถายํ "ปฏิฆํปิ ปฏิฆนิมิตฺตํ, ปฏิฆารมฺมโณปิ ธมฺโม ปฏิฆนิมิตฺตนฺ"ติ. เสสํ ยถา ^๔- กามจฺฉนฺเท วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํ. ยถา เจตฺถ, เอวํ อิโต ปเรสุปิ. ตตฺถ ตตฺถ หิ วิเสสมตฺตเมว วกฺขามาติ. ทุติยํ. [๑๓] ตติเย ถีนมิทฺธนฺติ ถีนญฺเจว มิทฺธญฺจ. เตสุ จิตฺตสฺส อกมฺมญฺตา ถีนํ, ^๕- อาลสิยภาวสฺเสตํ อธิวจนํ. ติณฺณํ ขนฺธานํ อกมฺมญฺตา มิทฺธํ. กปิมิทฺธสฺส จปลายิกภาวสฺเสตํ ^๖- อธิวจนํ. อุภินฺนํปิ "ตตฺถ กตมํ ถีนํ. ยา จิตฺตสฺส อกลฺลตา ^๗- อกมฺมญฺตา โอลียนา สลฺลียนา. ตตฺถ กตมํ มิทฺธํ. ยา กายสฺส อกลฺลตา อกมฺมญฺตา โอนาโห ปริโยนาโห"ติอาทินา ^๘- นเยน วิตฺถาโร เวทิตพฺโพ. อรตีติอาทีนิ วิภงฺเค วิภตฺตนเยเนว เวทิตพฺพานิ. วุตฺตเญฺหตํ:- "ตตฺถ กตมา อรติ? ปนฺเตสุ วา เสนาสเนสุ อญฺตรญฺตเรสุ วา อธิกุสเลสุ ธมฺเมสุ อรติ อรติตา อนภิรติ อนภิรมณา อุกฺกณฺิตา ปริตสฺสิตา, อยํ วุจฺจติ อรติ. ตตฺถ กตมา ตนฺที? ยา ตนฺที ตนฺทิยนา @เชิงอรรถ: ^๑ ปาลิ. อนาวชฺชนา, สี.,อิ. อาวฏฺฏนา อนฺวาวฏฺฏนา @^๒ อภิ.วิ. ๓๕/๙๓๖/๔๕๕ ขุทฺทกวตฺถุวิภงฺค ^๓ อภิ.สํ. ๓๔/๑๑๖๐/๒๗๐ นีวรณโคจฺฉก @^๔ ฉ.ม.,อิ. เสสเมตฺถ ^๕ ฉ.ม. ถินํ ^๖ ฉ.ม.,อิ. ปจลายิกภาวสฺเสตํ @^๗ ฉ.ม. อกลฺยตา. เอวมุปริปิ ^๘ อภิ.สํ. ๓๔/๑๑๖๒-๓/๒๗๐ นีวรณโคจฺฉก

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๔ หน้าที่ ๒๙. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=14&page=29&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=14&A=680&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=14&A=680&pagebreak=1#p29