อรรถกถาเล่มที่ ๑๔ หน้าที่ ๔๑๘.

๑๖. เอกธมฺมปาลิ ๑. ปฐมวคฺควณฺณนา [๒๙๖] เอกธมฺมปาลิยํ เอกธมฺโมติ เอกสภาโว. เอกนฺตนิพฺพิทายาติ เอกนฺเตน วฏฺเฏ นิพฺพินฺทนตฺถาย อุกฺกณฺฐนตฺถาย. วิราคายาติ วฏฺเฏ วิรชฺชนตฺถาย, ราคาทีนํ วา กิเลสานํ วิรชฺชนาย วิคมาย. นิโรธายาติ ราคาทีนํ นิโรธาย อปฺปวตฺติกรณตฺถาย, วฏฺฏสฺส ^๑- วา นิรุชฺฌนตฺถาย. อุปสมายาติ กิเลสวูปสมตฺถาย. ^๒- อภิญฺญายาติ อนิจฺจาทิวเสน ลกฺขณตฺตยํ อาโรเปตฺวา อภิชานนตฺถาย. สมฺโพธายาติ จตุนฺนํ สจฺจานํ พุชฺฌนตฺถาย, "โพธิ วุจฺจติ จตูสุ มคฺเคสุ ญาณนฺ"ติ ^๓- เอวํ วุตฺตสฺส วา จตุมคฺคญาณสฺส ปฏิวิชฺฌนตฺถาย. นิพฺพานายาติ อปจฺจยนิพฺพานสฺส สจฺฉิกรณตฺถาย. อิติ ภควา อิเมหิ สตฺตหิ ปเทหิ พุทฺธานุสฺสติกมฺมฏฺฐานสฺส วณฺณํ กเถสิ. กสฺมา? มหาชนสฺส อุสฺสาหชนนตฺถํ วิสกณฺฏกวาณิโช วิย อตฺตโน ปณฺฑิตตาย. ^๔- วิสกณฺฏกวาณิโช นาม คุฬวาณิโช วุจฺจติ. โส กิร วาณิโช ขณฺฑสกฺกราทีนิ ^๕- สกเฏนาทาย ปจฺจนฺตคามํ คนฺตฺวา "วิสกณฺฏกํ คณฺหถ, วิสกณฺฏกํ คณฺหถา"ติ อุคฺโฆเสสิ. ตํ สุตฺวา คามิกา "วิสํ นาม กกฺขลํ ^๖- โฆรํ. โย นํ ขาทติ, โส มรติ. กณฺฏกํปิ วิชฺฌิตฺวา มาเรติ, อุโภเปเต กกฺขลา, โก เอตฺถ อานิสํโส"ติ เคหทฺวารานิ ถเกสุํ, ทารเก จ ปลาเปสุํ. ตํ ทิสฺวา วาณิโช "อโวหารกุสลา อิเม คามิกา, หนฺท เน อุปาเยน คณฺหาเปสฺสามี"ติ ^๗- "อติมธุรํ คณฺหถ, อติสาธุํ คณฺหถ, คุฬํ ผาณิตํ สกฺกรํ สมคฺฆํ ลพฺภติ, กุฏมาสกกุฏกหาปณาทีหิปิ ^๘- ลพฺภตี"ติ อุคฺโฆเสสิ. ตํ สุตฺวา คามิกา หฏฺฐปหฏฺฐา วคฺควคฺคา คนฺตฺวา ตํ ^๙- พหุํปิ มูลํ ทตฺวา อคฺคเหสุํ. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. วฏฺฏสฺเสว ^๒ ฉ.ม. กิเลสวูปสมนตฺถาย @^๓ ขุ.ม. ๒๙/๘๙๑/๕๕๘ สารีปุตฺตสุตฺตนิทฺเทส, @ขุ.จุ. ๓๐/๖๖๗/๓๒๑ ขคฺควิสาณสุตฺตนิทฺเทส ^๔ สี. ปณียสฺส, ฉ. ปณิยสฺส @^๕ สี.,ฉ. คุฬผาณิตขณฺฑสกฺกราทีนิ, ม. คุฬวาณิโช ขณฺฑสกฺกราทีนิ ^๖ ฉ.ม. กกฺขฬํ @^๗ ฉ.ม. คาหาเปมีติ ^๘ ฉ.ม. กูฏมาสกูฏกหาปณาทีหิ วาปิ ^๙ ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๔ หน้าที่ ๔๑๘. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=14&page=418&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=14&A=9994&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=14&A=9994&modeTY=2&pagebreak=1#p418