อรรถกถาเล่มที่ ๑๔ หน้าที่ ๔๗๓.

[๕๗๑] กาโยปิ ปสฺสมฺภตีติ นามกาโยปิ กรชกาโยปิ ปสฺสมฺภติ, วูปสนฺโต ^๑- โหติ. วิตกฺกวิจาราปีติ เอเต ธมฺมา ทุติยชฺฌาเนน วูปสมนฺติ ^๒- นาม, อิธ ปน โอฬาริกวูปสมํ สนฺธาย ^๓- วุตฺตํ. เกวลาติ สกลา, สพฺเพ นิรวเสสาติ อตฺโถ. วิชฺชาภาคิยาติ วิชฺชาโกฏฺฐาสิยา, เต เหฏฺฐา วิภชิตฺวา ทสฺสิตาว. [๕๗๔] อวิชฺชา ปหียตีติ อฏฺฐสุ ฐาเนสุ วฏฺฏมูลกํ มหาอนฺธการกํ มหาตโม ^๔- อญฺญาณํ ปหียติ. วิชฺชา อุปฺปชฺชตีติ อรหตฺตมคฺควิชฺชา อุปฺปชฺชติ. อสฺมิมาโน ปหียตีติ อสฺมีติ นววิโธ มาโน ปหียติ. อนุสยาติ สตฺต อนุสยา. สํโยชนานีติ ทส สํโยชนานิ. [๕๗๕] ปญฺญาปฺปเภทายาติ ปญฺญาปฺปเภทคมนตฺถํ. อนุปาทาปรินิพฺพานายาติ อปจฺจยปรินิพฺพานสฺส สจฺฉิกิริยตฺถาย. [๕๗๗] ^๕- อเนกธาตุปฏิเวโธ โหตีติ อฏฺฐารสนฺนํ ธาตูนํ ลกฺขณปฏิเวโธ โหติ. นานาธาตุปฏิเวโธ โหตีติ ตาสํเยว อฏฺฐารสนฺนํ ธาตูนํ นานาภาเวน ลกฺขณปฏิเวโธ โหติ. อเนกธาตุปฏิสมฺภิทา โหตีติ อิมินา ธาตุเภทญาณํ ^๖- กถิตํ. ธาตุเภทญาณนฺนาม ^๗- "อิมา ธาตุโย อุสฺสนฺนา นาม โหนฺตี"ติ ^๗- ชานนปญฺญา. ตํ ปเนตํ ธาตุเภทญาณํ น สพฺเพสํ โหติ, พุทฺธานเมว นิปฺปเทสํ โหติ. ตํ สมฺมาสมฺพุทฺเธน สพฺพโส น กถิตํ. กสฺมา? ตสฺมึ กถิเต อตฺโถ นตฺถีติ. [๕๘๔] ปญฺญาปฏิลาภายาติอาทีนิ โสฬส ปทานิ ปฏิสมฺภิทามคฺเค "สปฺปุริสสํเสโว สทฺธมฺมสฺสวนํ โยนิโส มนสิกาโร ธมฺมานุธมฺมปฏิปตฺติ. อิเม โข ภิกฺขเว จตฺตาโร ธมฺมา ภาวิตา พหุลีกตา ปญฺญาปฏิลาภาย สํวตฺตนฺติ ฯเปฯ นิพฺเพธิกปญฺญตาย สํวตฺตนฺตี"ติ เอวํ มาติกํ ฐเปตฺวา วิตฺถาริตาเนว. วุตฺตํ เหตํ:- ^๘- @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. วูปสนฺตทรโถ ^๒ ฉ.ม. วูปสมฺมนฺติ ^๓ ม. วูปสมตฺถาย @^๔ สี. พหลนฺธการการกํ มหาตโม, ฉ.ม. พหลนฺธการํ มหาตมํ ^๕ ฉ.ม. ๕๗๖ @^๖ ม. ธาตุเภเท ญาณํ, ฉ. ธาตุปเภทญาณํ. เอวมุปริปิ ^๗-๗ ฉ.ม. อิมาย ธาตุยา @อุสฺสนฺนาย อิทํ นาม โหตีติ ^๘ ขุ.ปฏิ. ๓๑/๖๖๔/๕๖๙ มหาปญฺญากถา (สฺยา)

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๔ หน้าที่ ๔๗๓. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=14&page=473&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=14&A=11296&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=14&A=11296&modeTY=2&pagebreak=1#p473