อรรถกถาเล่มที่ ๑๕ หน้าที่ ๑๒.

[๑๓] ตติเย วิวิจฺเจว กาเมหีติอาทีนํ จตุนฺนํ ฌานานํ ปาลิอตฺโถ จ ภาวนานโย จ สพฺพากาเรน วิสุทฺธิมคฺเค ^๑- วิตฺถาริโตเยว. อิมานิ ปน จตฺตาริ ฌานานิ เอโก ภิกฺขุ จิตฺเตกคฺคตฺถาย ภาเวติ, เอโก วิปสฺสนาปาทกตฺถาย, เอโก อภิญฺาปาทกตฺถาย, เอโก นิโรธปาทกตฺถาย, เอโก ภววิเสสตฺถาย. อิธ ปน ตานิปิ วิปสฺสนาปาทกานิ อธิปฺเปตานิ. อยํ หิ ภิกฺขุ อิมานิ ฌานานิ สมาปชฺชิตฺวา สมาปตฺติโต วุฏฺาย สงฺขาเร สมฺมสิตฺวา เหตุปจฺจยปริคฺคหํ กตฺวา สปจฺจยํ นามรูปํ จ ววฏฺเปตฺวา อินฺทฺริยพลโพชฺฌงฺคานิ สโมธาเนตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณาติ. เอวเมตานิ ฌานานิ โลกิยโลกุตฺตรมิสฺสกาเนว กถิตานิ. อิมสฺมึ วาปิ ^๒- พลทฺวเย เอตทคฺคภาโว วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพ. [๑๔] จตุตฺเถ สงฺขิตฺเตน จ วิตฺถาเรน จาติ สงฺขิตฺตธมฺมเทสนา วิตฺถารธมฺมเทสนา จาติ เทฺวเยว ธมฺมเทสนาติ ทสฺเสติ. ตตฺถ มาติกํ อุทฺทิสิตฺวา กถิตา เทสนา สงฺขิตฺตเทสนา นาม, ตเมว มาติกํ วิตฺถารโต วิภชิตฺวา กถิตา วิตฺถารเทสนา นาม. มาติกํ วา เปตฺวาปิ อฏฺเปตฺวาปิ วิตฺถารโต วิภชิตฺวา กถิตา วิตฺถารเทสนา นาม. ตาสุ สงฺขิตฺตเทสนา นาม มหาปญฺสฺส ปุคฺคลสฺส วเสน กถิตา, วิตฺถารเทสนา นาม มนฺทปญฺสฺส. มหาปญฺสฺส หิ วิตฺถารเทสนา อติปปญฺโจ วิย โหติ. มนฺทปญฺสฺส สงฺเขปเทสนา สสกสฺส อุปฺปตนํ วิย โหติ, เนว อนฺตํ น โกฏึ ปาปุณิตุํ สกฺโกติ. สงฺเขปเทสนา จ อุคฺฆฏิตญฺุโน วเสน กถิตา, วิตฺถารเทสนา อิตเรสํ ติณฺณํ วเสน. สกลํปิ หิ เตปิฏกํ สงฺเขปเทสนา วิตฺถารเทสนาติ เอตฺเถว สงฺขํ คจฺฉติ. [๑๕] ปญฺจเม ยสฺมึ ภิกฺขเว อธิกรเณติ วิวาทาธิกรณํ อนุวาทาธิกรณํ อาปตฺตาธิกรณํ กิจฺจาธิกรณนฺติ อิเมสํ จตุนฺนํ อธิกรณานํ ยสฺมึ อธิกรเณ. อาปนฺโน จ ภิกฺขูติ อาปตฺตึ อาปนฺโน ภิกฺขุ จ. ตเสฺมตนฺติ ตสฺมึ เอตํ. ^๓- ทีฆตฺตายาติ @เชิงอรรถ: ^๑ วิสุทฺธิ. ๑/๑๗๕ ^๒ ฉ.ม. อิมสฺมิมฺปิ, อิ. อิมสฺมิญฺจปิ @^๓ ม. เอตํ วิวาทาธิกรณํ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๕ หน้าที่ ๑๒. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=15&page=12&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=15&A=254&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=15&A=254&pagebreak=1#p12